Y Rhedegydd

OKS A Jieddweh? T Oes, am fod A y hodau hyny a [It'n codi row yireinbro, yn huno isod, jnewn gwir ddiogel obaith am gael adgyfodiad i dawelwch. Tybiwn mai camwedd anfaddeuol a fuasai gadael i'r trueiniaid orwedd yma heb un arwydd fod eu bathau wedi tori ffigiwr o nod tra buont yn gwisgo cnawd yn y fuchedd hon! Os gadewir ellwau rhai o'r gwroniaid a gafodd "ytorwr beddau" i'w "arch" allan o wyneb'y gofgolofn hon, bydded hysbys y cymerwyd y menu tecaf i'r gwyneb allanol, ac y Moddwyd yr oil o'r lleill yn binau a mortar, a mags y gwaelod, o'r golwg. Dylai pawb ym- dawelu i w tynged, oblegid pan do dyn neu ddynes i grafangau rhingyU ang?u, dyna ben am dano! Ond o wir barch i'r frawdoliaeth, wele gofgolofn o'r rhai caulynoh— Yr HAVEsp a fu fu'n rhwyfo—efo 'i bill A'i fyw ben diguro Am englyn; gelyn o'i go', Fu y gwr, pwy gaf i'w guro. A'n BRYNIOG, o'i wybr anwyl,—i gleidir A gludwyd o'i breswyl! Fe erys cof o'i arwyl,— Gyda'i gerdd a'i i -adw L CRUGWYSON dirion dorwyd,—oedd un byw Ei ddawu bert a gollwyd! A'r EBRILL gawr! i'r llawr llwyd Y n ddiogeJ hwn ddygwycll If Elihu, Ffestinfab, Llwydfab, Derfelgui Cynfoel, Brittwn, Alaw Manod, a (,ofii, Q'r tnvll (III; Dyffdy gywrain ei gynghanedd, Jones Da:ch a'i Farget fwyn Ion ap Grnffydd, I G. Prysor, i'r beddrod ga'dd eu dwyn; Ardudwy Gutyn, Bhyddercli, Llew Glas, a'i was yn wir, Ar holl Eosiaid swynol, a gedwir yrna 'n hir Meung Men, Gwriym Ychain, Crych.EIen swyn gerdd, Llew Ystradau, loan Gwyngyll, a roed i'r ddaear werdd; LarddDu, a r Alaw Bowydd, a'r Asaph Gwaenydd ewiw Llew Bowydd, Gwdym Barlwyd, O! '1' anwyl dyma eriw* Amos Hebog ar Ap Devon, a Dewi Mawddwy rydu Larlwydon, Nerydd, Idris, a gladdwyd yr un dydd! YMA Y GORWEDD "SARONFAB" DAN YR OLL Rhag. 2, 1878. COFADEILYDD. <

MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH I MRS. ROBERTS, ISALLT. Y mae genym y gorchwyl pruddaidd o gof- nodi marwolaetV ddisymwth Mrs. Roberts, yr hyn a gymeroddle bore dydd Llun. Ni raid i ni ymdrafferthu i egluro pwy oedd, oblegid y mae bron yr oil o ddarllenwyr y RHEDEGYDD yn sicr o fod yn myuwesu adgofion caruaidd am yr hen foneddiges garedig-mam y Doctoriaid Roberts. Yr oedd wedi bod yn dyoddef yn amyneddgar am amryw fisoedd, ond ni ddychym- ygodd neb fod awr ei hymddatodiad mor agos. Ganwyd hi yn Highgate, Llan, driugain mlyn- edd yn ol, felly cafodd fantais i weled llawer iawn o gyfnewidiadau yn ardal ei genedigaeth. Priododd ag un :Mr. John Roberts, Meddyg esgyrn, o Lanberis1 141, bu iddynt amryw o blant, pedwar o ba rai hynododd eu hunain fel meddygon enwog, ho y mae tri o honynt yn fyw, a gyrfa anrhydedc ts a bendithiol o'u blaenau, ni a obeithiwn. Gellir dweyd yn c Aibetrus am Mrs. Roberts ei bod wedi gwasanaethu ei thymor yn ffyddlawn. Gall- odd wneyd llawer mewn amser ac allan o amser, mewn iachau briwiau a rhoddi cynghorion buddiol. a gwnaeth hyny yn rhad ac am ddim, yn nghanol traffertbion magu ei pblant. Bu deuddcg o blant iddi, magodd ddeg i oed, a cliollodd ddau mewn modd sydyn. Cyfarfyddodd ag amryw hrofedig- aethau chwerwon iawn, ond yn dal am y cwbl caf- odd ei phlant oil yn ffyddlawn, yn en wedig ei mab hynaf, yr hwn fu yn bob help iddi, ac yn eithriad, mewn gwlad fel un gofalus am ei fam, ei frodyr, a'i -'iw, *(dd. Ond r ..= .'(Cal Lu farw ao yntau bron yu ym?,uuuuebn,a ?, y, yr hyn I? achosodd gryn brofedigaeth iddo. Yr oedd yn siriol a llawen boreu dydd Llun diweddaf, yn llywodraethu y ty fel arferol, yn ei holl bethau. Ond pan yn eistedd ar soffa i orphwys ychydig bu farw yn y fan, heb gymaint a dweyd gair wrth neb. Ar y pryd nid oedd neb yn ei hymyl ond ei merch ieuangaf, Miss Jane Roberts. Yr oeid wedi cael amryw o'r ffitiau yn flaenorol, ac nid oedd ei hymddatodiad sydyn ond yr hyn a ellid yi naturiol ei ddisgwyl. Heb ryngwyd ei gweddillion i fynwent y Llan, gan un o'r torfeydd lliosocafa welwyd yma erioed. Yr oedd heddyw (dydd Gweier) yn ddiwrnod tywyll i lawer, a hir gofir y galar i arddangoswyd. Amlygwyd parch cyffredinol gat bawb tra yr oedd y claddedig- aeth yn myned drwoid-yr holl fasnachdai yn gau- edig. Mae gwagder mawr i'w ganfod yn y ty ar ei hoi, a theimlir ei halsenoldeb yn ddiau gan gylch eang o gyfeillion. Yiydym yn cymeryd y eyfrifoldeb arnom ein hunaiia i ddweyd os bydd rhai o gyfeillion Mrs. Robrts gael eu gadael yn angof o arwydd coffadwriaeh, mae hyny wedi ei wneyd yn hollol anfwriadol.

e bod yno mewn cyflawnder mawr, end er hyny y maent yno yn ddigon cyflawn i dalu am eu gweithiad. Ceir haiarn hefyd yn y wlad, ac fe ddywedir fod peth o'r haiarn a gafwyd yn agos i Peshawur yn gyfartal i ddim a geir yn Sweden. Gwerthir llawer iawn o'r haiarn yr flynyddol i'r India. Ceir fod plwm, halen, alwm, a salt petre hefyd ymysg adnoddau naturiol y wlad. Ond yr hyn sydd mewn mwyaf o gyflawdder yno—fel llechi yn Meirion-ydyw yr hyn a elwir yn lapis lazuli, ac a ddefnyddir i wnenthur y glasliw goleu (ultra marine) sydd mor adnab- yddus am ei brydferthweh a'i barhad mawr. Ceir clogwyni cyfain o'r defnydd hwn. Y mae y lapis lazuli hefyd mewn cyflawnder yn Persia a China, ac o'r lleoedd hyny gan mwyafy dygir ef i'r wlad hon. Tyfir gwenith, haidd, pys, ffa, gwenith India 1 (Maize) a reis yn Afghanistan, ynghyd ag am- ryw fathau eraill o ydau sydd yn tyfu yn yr India. Y bwydlysiau mwyaf cyffredin yn y wlad ydynt moron, maip, rhyddyglau (radishes) gwylaeth (lettuce) blodfresych (cauliflowers), wynwyn, gerllig, pompien (melon), a chucumer- au, ynghyd ag ychydig eraill a geir yn yr India. Yn y canoldiroedd hefyd tyfir gwreiddrudd (madder) ar raddfa eang iawn. Ceir odd- eutu deugaiu math o'r defnydd hwn. Defnyddir ef fel meddyginiaetl1 eryii foreu iawn hyd yn nod yn nyddiau y meddyg enwog Hip- pocrates, yr hwn oedd mewn bri dros bedwar cant o flynyddoedd cyn Crist, yr oedd mewn arferiad lied gy if red in. Defnyddir ef eto i ryw raddau yno i'r un dibenion, ond fel lliw y mae o fwyaf o wasanaeth. Tyfir ef hefyd mewn am- ryw fanau o Ewrop, ond nid ydyw yn tyfu vn dda .vn jyThrvrlain. p.r mw V().9h0,hl v yddir mwyaf o hono o un man. Nid oes yno goedwigoedd i'w cael ond yn y mynydd-dir. Ymysg y ffrwythau a dyfir yno y mae afalau, gelleig, eiryn a bricyll (apricots), ond yn fwy- af neillduol ffrwythau merwydd, neu fwyar Mair (mulberries) y rhai sydd i'w cael yno mewn cyflawnder mawr iawn. Y bwysicaf ymysg yr anifeiliaid geir yno ydyw y ddafad. Y mae dau fath o ddefaid i'w cael yno, ac oil yn perthyn i ddosbarth y cyn- ffonau mawrion, y rhai sydd mor fawrion mewn mewn rhai manau fel y defnyddir math o drol fecban wedi ei rhwymo wrth y defaid i gynal y gynffbn. Y mae dau gnaif un yn y Gwanwyn, a'r Hall yn Hyd. Defnyddir y laf yr hwn sydd fras neillduol atwneuthui carpedau, &c., ond y mae un Hydref yn gwneuthur gwisgoedd ardderchog. Ceir hefyd gyfiawnder o eifr yn y wlad. Y mae ceffylau ac asynod mown cyflawnder, ond nid ydyw eamelod a gwartheg mor lliosog. Y mae un creadur arall sydd yn bur adnabyddus yn y wlad hon yn cael ei dwyn yma o Cabal, sef y Persian Cat. Gellid tybio oddiwrth enw y gath mai yn Persia y mae ei chartref, ond nid oes ond ychydig o honynt i'w cael yn y wlad hono.. Yn Cabu], prifddinas Afghanistan y maent i'w cael mewn cyflawnder. Dichon y bydd y wybodaeth hon yn newydd i ambell i hen ferch sydd wedi arfer meddwl llawer o'i Pher- sian Cat, neu hwyrach yn rhoddi mantais i rai wybod pa Ie y gellir eu cael. Pe byddai y rhyfel wedi terfynu hwyrach y byddai yn dda gan yr Ameer werthu rhai o honynt i dalu y costau. jL olaidd, y llewpart, a'r hyaena ydynt yr anifeiliaid gwjlltion mwyaf cyffredin. Dychwelwn athanes y wlad yn ein nesaf.