Seren Gomer

-:1'" BARDDONIAETH. At ArgrojJiadydd &rcK GoNt<*r. MR. GoMER,Fy nymuniad o!af a fydd, ca<?ael cor,gl i'r :IanvDad chwcrw hon yn eich Seren ddiw- eddaf. Da gennyf i chwi wahardd eich go!tebwy! jKyddio!: rasg dangos a!)an eft gofid mwy yn achos en gwiad a'u ceaedL Nt wn i am un dial addasach i'r Cymry na mach!ndo or Scren yn ddiced, yu ol eich rhybudd. Yr wyf fi yn cael Hawer o esmwythdra i'm gofid yn yr ystyriaeth o hynny: ar yr un pryd, y mae i 1jj yr ani'hydcdd o farw gyda'r gened!, tra yi- ydym yn gwele-d y ser yn tnachlndo ynghyfbdiad y c&ddug. Y peth peiinaf, Mr. Gomer, a gaf n ei ddywedyd byth ,ydyw, eich bod chwi, syr, wedi derchafn eich enw a'ch clod yn yr ymdrech, os yw bosib!, yn ot maintioli y gwaradwydd a'r feUdith ar y Cymry yn yr achos yma; yrhyn, boed ygenedtmor waeled ag y byddo, sydd faleb gennyf ei adrodd am nn o honynt dan yr enw GOMER, wedi cyhoeli o bapnrau newyddion Cy'areig yn y bedwaredd gannf ar bymtheg, Fy aa- wy!dad, y Pelican, Gwent,ac 'leuan Offa, bryslweh, fibwch, a dinanwch, i roddi Ite i oes y DdyHuaa ac i hoJ adar y nos! AWDL FARWNAD SEREN GOME&. <.rOM<;<'OK!M'y/ COFIER Serenig gyf.'uch, Goienni pur, s;iany parch, Fioddest Swyddyn, pob dawu, pob dyn, Oeti wed'yu duach ydyw; A'ic!:amossaif,Chwen]isyW} enrivledd m ytjycli ai-lavy Gomeromwy. Go!eu'r ne" galan wnar, Ocb, nnwmth mwy ni chanaf; Siriot Seren, dawn Iwyr (n !e!i, BrolawenCumbnaiewyg! Tyfedgwraidd tafod y g'vg; BeddgytaMh! nibyddgoi'wy Gomeromwyt Dnach y nen, dowch yn o!, Y tyiwyth tel; attaliol, Williad eihi!, co!Q hydd, cam hy! Draed gredyi!, dh-aid gridost, Camrwchybms,Cymry'chbostj; Nos!aweny)'ys!ywy, Gomeromwy. Dewis ei bodd; dos i ba! ? DaSerea,dewisaraH; Gymnien Gomer, byw sydd heb ser; i-)owch, tynner, duwcit tanha)! MocTt!ida!tw!n!ac!i!udhaut, Na choHa H' ni chaSwy Gotneromwy. Ami gwarth chwe' chan' mn cu gVtedd" l)eauannoethhydWynedd, Gresyr groesaw ei itng i'w I!aw, Nes taraw nos en tiroedd, Ac -,vefli b!in cwyd eu btoedd, A': thremia byth na thramwy Gom0rcmM! Gorphcnhaf, 1815. C.MoxA.

AI Argraffiad,i,dd Seren GoMer. Mn. GoMER,Gan cad ydych wedi !!wyr bcnder- fytm <*a:'ad altan o'ch iSeren bob msth o ymofyniadax grantadegnidd, yr wyfyn cymmo-yd fynghennad i'c)) annptcb n'rsyhvadan caniyno! ynghy!chachos:on cnwan Cym'eig, yr )iwn sydd destuu ag nad oes neb o'c!< co- hebwyr wedi ei brcn'espdig a: in. DatIIenais amryw c ramadegaH Cymreig, end ni chefais et'iocd fv modd- loni ganddynt mewn pei thynas i rifcdl achosson, nen (i lefa.rn ya fwy pnodo!) gypyrtu eowau cedyrn yn ein iaith. riiai avvdwvr fo(i -enn-?in cliweeli eclios, ac Tyb!a "hai awdwyr fod gpnnym chwech aches, ac €tei!' uad oe? gennym ond im; end cyn y gellir dyfod i bpndp!'tym<i<t ar y pwngc, rh¡.id i ni ytnofyn beth sydu ifynuachos. Y mae ''u (!(Iiamtieziol.ii)ai nid fbd rhagosojiad yn biaenori'l' en\v, ooegid os ydyw hyn yn ddicon, fe ganiyn tod gennym pynnifer o acho'sion ag sydd g"nnym o rasosodiuid. Ef hyn, dy.na y syltaen ag y niac, rhal yn adeiiadn chwcch aches ami, i'ei y gweMr yn amiwg odJiwrtii yr engraS' ganiyno!:— Yr enwedigaethydd, mcgts, dyn: Y mcddiaouedigaJthydd-1J dJyn; Y rhoddedigaethydd—< ddIllt Ygwrthodcdigaethydd—&'yM; Y galwedigaethydd—0 <M</M/ 1 Y gwrthodedigactitydd—ofiMwrifA, tfe. ddyn. j Y mae yn eghu' mai liedratta y drefu uchod a wnaTi-d cddiar y- Rhnfciniaid; ac er nas gall un peth fod yn i'wy anghyson ag ansawdd ein iait! etto fe'i mabwysiadir gan yr enwog Myrddin, yr bwa a ymladdodd gyda gwroldeb teitwng o achos gwell, dros yr hen iythyrest Frytxnaidd. Pa ham y mae y rhagosodiaid o, vddi- M')&&, yn gwnentbor 1 iyHM wahano! achos!on mwy nag a, ti,ii-y, 'i'<M, <<SH, &c.? Y mae yn wir fud gramadeg- wyr o'r ieitlJoedd dwyreiniot wedi defnyddio y dtefn hon, etto gweUydyw peidio a'u dynwared mewh petbaa ag sydd yn tueddu i dywyUn yu hytrach nag eghno gtamadeg. Mewn pertbynas i'r Ijiadin, gwelir fod cyfaewtdiadan terfyaot yr eawaa yn ddtgon o syltaen fr chwech achos. Y mae y Gymraeg yn gwahanu oddiwrt!t y ieithoedd GtoegaL!adin, o ran sefyllfa cyfncwidiadau en\vau. Yn y cyntaf, cymmer cyfnewidiad le yn y Hythyrenau dcchreuo!, end n yroiafyn y tfythyrenan teriyno!; ac yn fy nhyb i, y"tnae yn angentheidiof, i'i diben fwneu- thnr fynp achos yn y Gymraeg, tbd i!ythyrenau decb- renol, ynghyd ag ystad nen gyilwr yr enw, yn cact cu ryfoewid. Os addenr fod y dar!nniad hwnyn bnodoi, y mae yn amtwg nad oes gennym chweeh achos, ac y YDae cyn a)n!yc:ed a hynny fod gennym fwy nag nn. Pan y byddo euw yn hiaenon berfneu berwyddiad, nid ocs ur mat!) o gyfuewidiad yn y lythyrcn ddechreoo), megts, «!/}: <Fa yw lWJii; ond pan y byddo ya ei chaniyn, cymmer cyfnewidiad !e, mogis, caraf ddylt t/a. Y mae'r iinrbyit gyt'Hewidiad betyd yn cymmeryd lie pan fyddo enw yn can!yn rlrogosodiaid) megis, t Myn; at JdyH, oddi wrilt eid,?. Wrth sytwi ar y cyfnewidiad hwn. yf \tyf yn cael fy nhneddu i feddwt ibd (latt -4CbOS yn ein iaith, sef yr en- wedigaethydd a'r gwrtHddrych. Y mae'r drcfn uchod, er yn newydd, ysgativdd, yn turdda yn naturiot oddiar aMa A dd y iaith, ac y,n M gwnenthnr yn fwy hawdd i'w dysga, pan, ar yr un pryd, y mae yn gymmwysiad cynr- rfdino!, and pan fyddo yr cnw yn cae! ei flaenori gan ranuog (partidple); Canys yn lie carM ddyn, dywedir ,ram <<yK. iiwyracb Ma tydd flawer o'cb gohebwyr doeth, an yn ewiwled c:ch belfdd digymmar, yn barod a'm cyhuddo oryfyg yn dwyn i mcwn y fath gyfnev/id- iad yn y gramadeg Cymraeg. Os gaUant bi'on yr hen l'eúlau ynfwy cysen 'k izitj, addet'af unioncreb y cy- huddiad. Cyn terfynu y Uythyr hwn, godåefwch i mi, syr, erfyn ar eich prydyddion t roddi !Iouyddwch i gerdd dafod fyned i bwH; y mae wedi arcs yn ddigon bh'fpt cfn'cAar. dy yr,awenydd. i: mae y mèsuran fel cynnifet 0 ystaf- eUcedd ctdion !!e y trig y beu'dd anhappHs, a'r cyngan- eddion fet cadwyui heiyrn t: ytmon yn eu caethiwo yn y He truenM !'wn; 21C i gwb!!i<m t! uenusrwydd en cyf- Iwr, y mae'r pymtheg bai gwalwrdcledig i'w canu fei pytnthcg drws o,iiatlwv, y rhat nad "tail' fyth en hagor hol) dynnn yt hon adeiladaeth ar en coryn. Os yw eich beit-dd am Hino ein Immynedd a ein dea!I a'n thegod disynwyr ac anhyfryd, brysient ymiaen. Nid atiasai dim fod yn fwy o ddirmy; ar syn\"yr e:ch dar- !!enyddion deailns, a gwir garwyr eu gwtad nag awd! E. C. yr iion a ymddangosodd yn un o'ch rhifynau diw- eddaf. N:d wyf, mown un modd, yn bem arnoch chwi am ei clivlioeddi, end ar y bardd am ei chyfansoddi. Nid oes ynddt na synwyr napheroriatnh; a phc byddai Sais yn ceisio geNnyf i'w chyfieithu, byddai raid i mi tefain a!ian yngeiriau Virgi!, Monstrum hon'endum, iliforme, ingens, cui lumell adcmptum." Nid wyf wrth !iyn, er cymmaint fy ngerwindeb, am ddigio E. C. end am ei wneuthnr ef a phob prydydd ara)! yn ddig w: th gerdd mor gaeth ei rheolau, ac anhyf- Ilyd ei chlvnga.-i,(Idu, a cliei-dd dafod. Gan fod gennyf gymmaint o bapur heb ei !anw, cym-! meraffy nghcnnad isyl'.vi ar uncamsyniad, yn fy nhyb i, yn !)ythyr Llewelyn o A-e. Me.vn un man o'i rythyr diweddaf, y mae'n beio ar rai ant v, s gi-ifentili Bibl, yr hon yn ddiamhenot yw y nfordd oreu. Y mac ygairjBtM yn tarddtt oddiwrth y Gi-oe,- l.'iblo- ac v mae yn fwy tebyg- fed yr iola yn fwy debyg t yn Gym- raeg, neu ee yn Sapsncg, nag i c<. Am hynny, dy!id beio ar y modd y swnh- ef, ac nid ar y dnH o'i ).S"(rif- ennn. .Yrnddengysuni, syr, eich bod yncamsyn:ed rhyw yr enw <KM;f. Yr ydych yh ei wneuthur o ryw v.r- rywaidd, fei y dywcdwch mcwn un ntan, 1m <.iMM!p j Mawr; end pe baech yn syiwi ar y bob! yn gyn?edin yn ? ci arfer, cewch gtywed mai enw o'r rhyw ?'enywaidd' ydyw. Ki chiywch chwi end ychydig yh Ncheobarth Cymrn, oddteithr yn swydd Bent'ro, yn dywedyd, y BM?'r cMHa:f yn 6N;'o?. Y inacn-prawt' goic!! 0 rYWiaU II enwau ydyw y modd yr a) fchr y cyt'i yw eirian gan y cy?redi)!. Os bydd yr enw yn dechren gyda Hythvren gyfnewidiol, mpgis b, c, d, t., p, in, hawdd ywadnabod rhyw ygair; os bydd o ryw fpnywa¡dd, Qyfnewidir y Hythyren ddechre)]o! ar ol y nod bannog y i tytiivren dyner, megis b if (braidl, y fraich), c y (din, y g-Ltn), &c. end os o ryw wrrywaidd, nid oes un cytnewidiad yn caet ei wneuthur. Wi th syiwi ar y cyfTrpdin yn defnyddio v gair haul, fe'm tneddi:- i gredo ei fod o'r rhyw fenywatdd. Dy- wed:{- yn gyfTredin, Y mue hi (yr ban!) wedi machhtdo; ac fe'm cadarniai!- yn yr cn'niwn hwti wrth 'l.tV!.j"" v modd y cyssyIltir y' ew g'm glC!ln hau!. Ntd oes neb yn dywedyd Iwulwgn (yrhyn a fnasai y;i briodo! ne bnaM: y gah- haul o-r r!iyw wnywaidd), end /MMF:MH, yt-hyti, dcbyg.wu,sydd yn eghir broU rhyw fenywaidd y gair. Dymnnwn wybod meddy!ian cich gohebwyr ar y pwngc h\vu. I ddiweddu, syh"a:s yn fynych are!ch gwaith yn ys- grifenn.! a clwn, megis, gan iddo tyncd yno, a clum iddo !wyddo," yr wyfyn methu canfod v priodojdeb o gyfnewtd g i ch. Kid oes un peth a gyiiawnha y fath gyfnew.d.ad, on! ddywcdir fed yr arfer gytrredin yn ei g:y<iawnhau, neu yn'e mai Cfm ac nid [¡atl ydyw'i- gal i- gwreiddio!; y modd y dy)id ei ysgrifennn vw. a tran, Os anrh'dt.-ddwch y sy!wada!t ochod t.w'v gaiiiettaii !ddynt ymddsngos yn eich Seren, bvddafvn dra dioJch gar i chwi. Uwyddiant i Scren Corner, a iionvddwe)i i gerdd daf'cd i frysio i dir angaf. Hyn, syr, yw taer ddymuniad Cacrodor. IWAN. Derbyni!- fractI)iadan byn-ion d:cn!Ilb ar desfnnau'r b tll tllo.901) os ceir aanogaeth i fyoe!! ym'aen ag d; ac os bama'n Gohebwyr hynny yn fpddio!. GeHai sy!wiarAchosion yr laitb, tod o fndd n:d yn unig-i ysgiit'enwyr yn gytt- redin, end hcfyd i Ietthadun)n (ac am fod y rhan amiafo'r Cymry yn nrfcj- y gan- Grammadeg, I' nid leitlWdUT', dymnno) fyddai clywed en riicsyman drcs hynny). Am addsxrwydd I iheolau'r beirdd Cymieis-, nid anfu.ddiul i ra! fy()dm Hytityr nen ddac synhwyroi ar y pen hwn. Gadawn Uewchn i atteb drosto ci hun. Yr ydym ddiolchgar I Jhvan am bob sy!wad bch-n- iado! ar ein gwaith ni yn gysta! ag ar eiddu creH), ac yn barod bob am&e:' i gyfuewid yr arfcr o un) hyw :ui- a brotir yn anghymhwys yn y modd y defnyddir ef gennym yn a\vr, end am fod ein ewyHysiwr da yn chwennych i'w fcunindaetl! uchod ar air ncn ddan o'r eiddytn fod yn gyhocddus yn hytraeh nag yn gtfnn- achoi, angemhaid yw i ni. ddywedyd ychydig niewn Sbrdd o amdHiffyniad. Nid ydym yn gosod cilliaw ynghofres yr ysticn "rrywaidd, am fbd tjigoiicn sir Benfro, yn gwnenthur feHy, o herwydd yr ydvm yn des!! eu bod tnvy megis creiH, yn ei wncuthllr o'r fennywaidd; cr i ni dreuiio cryn amser vn Dvfed nid ydym yn cono i Bi g!ywed neb yuo eriocd yn dy\v- edyd y ciniaw /MMt, ond bob an:ser y,ittio /to?!. Dyw- edant I y t?M<; cw<o yn barod,' ond nid 4 y mf.<t' cirlÍaw yn barod.' Ond o herwydd fed y gair Sieppei-, In caei ei arfer yn y modd hyn gan gyneithiwyr y Beibi Cym- reig, y rhai oeddynt hynod am en hyddysgrwydd yngiaitb en gwlad, yn 'gystal ac am en gwybodaetb o ieithoedd eyssenn yr Ysgrythnran, dywedir supper mawr, ac md swpper falOr, Lnc 14. l6. a meddyli&som fod yrun rheswm am osod ctKMM- yn yr un yst!cn; }:cb- law hyn wrth droi i Eiriadnr Gel'(]arddol G. (H.ra, yr ydym jn caet ciniaw yn y rhyw wrrywaidd. Nid ydym arferot o ystyried arfer y bobt gyHredin yn facn- prawfi broir neb pyngciaH ieithaduro), o herwydd yn bennaf, en bod yn amrywio, agos ymhob cymmydog- aeth; y mae amryw bcthan Yngwynedd yn cue! en' hystyricdynfenywatdd, neu yn wrrywaidd, y that a osodir mewn ystlen wahano! yn y Dehendi); yn y Deheubarth dywedir y dust hwu; yn y Gogiedd y {flust /MK; yu hyn amlwg yw fod y Gwyneddigion aryriawn; dyiat Ieithadnr berthyn t'r hoit Dywysogaeth yn ei hoH rannau. Nyni a wyddom fbd Hawer o enwan a ddecht'enir a chydseiniaid, megis b, c, &c. yn toddi v.'rth osod y o'u b)acn pan berthynant i'r rhyw fenyw- aidd, "caseg, y gaseg; henyw, y fenyw," &c. end nid fe!!y pa\\b enwau; swiit yw swift, gan uad ba ystien bynnag yr ystyrir fod y gair yn perthyn. Y ,mae'r i-heol lion yn dda panfyddom sicro'r ystten y pcrthynai'r gair iddi eisces ond nid mewn amgylchiadun gwahanol. Er engrarT; Yngwynedd, y mae clust yn tyneru yn natturiol i glusttrwy osod yoHapn ygair; cinst, y glust," ond yn y Deheubarth, He nad yw yr annysgedig yn ystyried dust yn fenywaidd, yr nn peth fyddai rhagddodt c aen gaze),, a gosod y o fiaen y gair, dust a fyddai fyth; clust, y c!t<s<; y dust (M;cy; y dust clwyJus; Y cl¡¿st hum, &c. .a¡, r ?- Gan nad ydymni yn borsoiiol YU cael eiabeioam os&<i Haul yn y fhyw wrrywaidd, ni bydd i ni ond dywedyd ein meddw!, heb ddefnyddio ein rhesymau droshynny,trwyddywedyd, os naddyHd ei ystyried efyn y modd livn, nid ydym yn gwybod am un cteadut difywyd a ddyiai fod yn yr ystten wnywmdd, dy)nt:nu! fyddai gosod pob enw o'r fath ym mysg y rhyw i'enyW- 4idd. Nid yw sylwadau Iwan tvedi ein argyhoedd! o an- weddnsrwydd ein harferiad o a chan; yr ydym yn ystyried mai can y"v'r pair gwreiddio!, ac inai gyda'i kin priodolder y dywedir a chan hynny)" &c. ag yr ysgnfennir, a ch(inddo, neu a chcnllyf; ac 'y mae Cyf- ieittiwyr y BcibI i'r Gymracg we<ii arfer y gair yn yr nn modd, Act. 2?", 12. A c&aM /od y po/'thladd yn allg- <M«/h, &C. Os barna Iwan. ncu ereill o'n gohebwyr fod y syhvadan nchod yn annigcno!, bydd groesaw iddynt fynegH hynny tra fyddo gennym Se) en Gomer me\vn thyw dduU, end dymunoi i'yddai iddynt beidio cyfeirio attorn ni yn y fath fodd ag i'n rhwymo i gychwyn y,n arfog i facs y ddad!, oherwydd annymnno! gennyiu ddadteu a nfb o'n gohebwyr a'n cefnogwyr c;uedig, pe amgensylwasem yn heiaethach o lawerar y testtmau uchcd. AnGHAtFIEDYUD. D. S. Er ein bod yn gwalianiietliti oddiwrth Iwan yn y pethau uehod, tra dymunol gennym fyddai ei gac! yn ohebwr parha!:s.

I At A"I,ffia<ll¡dd S'0'C?t Gc)KC)'. ANNERCH I R CYHIRY, I GANUNO'UHILYKGWLADYSAES. PLANT GoME!JIyfryd gcnnyf fy mod yn nn o honoch. Dywedais yn an: a dywedafctto,.mai'r fraint fwyafy:! fy ngoh'g, o freirttran amser, yw fy niod wedi cae!fy ng-cniynGymro. Gobciildonafydd imibyth ymddwynmorddist.td!,morwm'ms, Re :nor Hxnhcil- wng o')' enw, Hg i g-ywilyddio o't herwydd. Nid ops dim mcr tBaidd genryf a'r fath yrnddygiad; gwat'ad- wyddus a dirmygedtg yn fy nghyfnf yw yr an a fyddo yn euog o houo.. Y mae i chwi ft! ac anrhydfdd, ar amryw ystyr- iaethau; y mac hynanm'Ui cened! ac iaith yn perthyn i c!nv). Cytrelybaf elmi ynami yn fymeddw! i btant Abraham—yr Is!'ac)i<tid. Er pob tcrfysg a cbyfnewid- iadau, yr ydych yn para yn bob! neiUduedigar eich pen eich hun; ac y mae daioni a thiriondeb y nef 1".11 ag at- toch, er yr amser yr ymv/etodd gyntnf a cinvt yn nydd- iau yr apostolion, mor hynod, a pharhaos, fe! nas gallaf !at )); 'ttyfeddn wrt)i y gydinii-iaeit. Dant Heber oedd poht briodo! Jehofa cyn Crist; p!ant Gomcr (bcth j bynnag mewn modd n7?vy ncHIduot na neb aiHU) ydytit; wedt Crist. Nid oes un genedi na thcynias, ar wyneb Jaear, ag y mae'r ef<n:gy! wed! pi chad\v mor ddihygr, t eramser yrapostoiion, a'r gcncdi a'r dcyrua.shon: y mae pob cenedt a gv.Iad araH ag a <id'r )Y!i;odd yr ef- engy) mor g3,nr,ir a'r apcsi:o!)on, nÿ.1 a. wedi pi cho)!! yngyfangwb!, nen yhte ei !Ian gt1ddng anwy- bodaprh ac YIlt yn s:cr fo<) yr f'fcnr,) t Hnwmti) ymhHt.h y Cymry, ;ø,¡ynny drof gryn amser,o j wedi bod dan gwiumwl dudew; c.:td etto, yn R!])se:' y diwygiad oddi- wrth gref'ydd ltilufiii,ll Upwyrchodd yr cfcngyl yn:; nn rhau o'r gv.'iedydd diw'ygiedig. Cyfodqdd Dt:w ofro'ynan addasa medrxs i' gwaith. C'/fieithwyd y Beibt i'cit ia!t!i; cyhoedd- wydeftrvvy amryw bmthau o'r w!ad, ac o Hmscr i am- ser, cawsocti weisioii o aufoniad y net, ciywyd !is cenhadoii Df'w yn scitiio efen,3-1 hedd, a } 1. 1' Hjttuctic o en ncn GeKtiau o gv.'sg pccfiod a niarwoi.ic!n, ac y macnt yn awr yn chwareu cu tannau er ciod i'r hwna'ncarodd. Dy!ai enw Dr. Morgan, Edmwnd Prys, Ptichard o Lanymddyfi'i, a Jones o Landdowror; ac anuyw o'r cy&efyb, fod byth yn ho(fac yn wcrthfawr gennvch. BKont o ddefnydd mawr yn eu dydd. GaUwn cnv.l amryw o ra: diweddaiach, end nid )h:i:d i !ni, cnnys eof gennych am danynt; y thai a fcont, yn cu dydd, \-n d:sgtei)'!o fci scr o'r maint:c!i nnvyaf, a titi'YYy ]nft)r y )hni y dyg\vyd Cymry i'r wybodnpth hehteth sydd gan- ddi yn awr yn gyfFtedtnotowirtcncddau yr efengy!; fe! y gell.:i- dywcdyd a)n danoch, fod eich manteision a'ch thagot'frcintiau yn fwy ac yn helaethach yn bres- enno! nag y bnont erioed. Fy ttghydf.odyr, goddcfwch H i a!w Rrnoch ystvrted yr ydyc!t yn i-hv.'yiuedig am y g\ycrtlJf:mr fen- dithion a feddwch, Mor fHW) yw etch a pba faint tydd y gofyn arnoc!) yn nydd brawd. Kheddwr pob )hodd (tdaionns a phob rhodd bedfaith \'w Tad y go!e):ni; oddi\vrt!)o Ef y daw ac y deiJHa pcb b:-a!nt a bendith. Dcfny"ddia offerynau i'w t:osg!wyd(!o: end Efe yw't- ffynnon ddenhreuo! o honynt. Ystviiwch HoMgrwydd ac ite!aethder cich breintian; y macnt mor amI fe! nad oes braidd !c i'w ehangu. Ystyfiwch hefyd fod dydd cyfrif ynbod; fod dydd iroddi i fyuu vj- ai-iieh,ttliliaelit yn dyfod; a chollweh mai t bwy bynnag y rhodd\\yd IIawer, !!awer a ofyHi:' ganddo a cilyda'r neb y gadawsant !awe)', ychwancg a ofynant gnuddo. Nid </M/Mt; yw yr ystynaethau hyn; y maent yn ud:el wacddl; dyrchafant enHais trwy bob part!) o'rDywys- ogacth; traethant yr un peth; Hefarant yr un ymad- rodd, a dysgat/t yr on wers, i bob p-i,ciicn t-'n:t!d; cytnnant i gyhoeddi i bawb, Marchuattcwch byd on ddelwyf." Dcfnyddiwch eich bremliau; nacesgetdu. u'ch ei<h nmntciston. Dant, ieueMgctyd, cano! oed, a henaint, ctywch i gyd; uchc), isel,cyfocthog, a thiawd, cinst-ymwrandcv/ch; attoch bobgradd y cytchiaffv ymadrodd, wrthych bob math yr ewyiivsiaf !efa)n. Carodd Dt)tv y byd, rhoddodd ei Fab HHiganedig, gweithtwyd nHan iachawdwnaeth, a honno yn un dt-a- gywyddot, t fyd eoHedig. Cawsoch ddatguddiad o hon; y mac y peri gweithf.nvr, y Beib!, yn eich meddistit; y mac Hawer ag sydd YIl 0,.ing,?,Iit il $I eirh p!ith; y mae gcnnych fantctsiou i ddyagu (iiii,licii y gnir; y mae gennych gyHensdeiHu t M'ndo y gai)'; mewn Hawer dui), ac mewn Hawer modd y i!ef.nh- wrthycti. Dyma ga.iad, dyma drugaredd, dyma ddaiom Duw yn ostyngedig tuag attoch. Ei gariad a'ch gwresogo, ei drugare<!d a'ch tynero, a'i ddaioni a'ch tywyso i ",i1' edifeirwch. Carwch Dduw, fel y caroch eich gifydd credwch yn ei drngarcdd, fe! y medroch drxgathau wrth ereti!; a phrofwch gymmaint o'i ddaioni, fel y dangoaoch ddai&ni i bawb. Fy nghyd-deithwyr i fyd diorphen, gochc!wch er dim ymrysonim ac ymbleidiau crefyddoi. Nid oes dun ag sydd yn gwywo ysbi'yd yr efcngyt gymmaint. Yni- drechwch t fod yn nn a'ch giiydd. Na fyddcd i bethan dibwys ac amgyichiadoi i oeri eichcariad: ond eofiwcu fod yn ibmd cyttuuo mewn pethau augenrheidlol i iach- a'dwriacth: hcbhynnidydymddim yu ffodyr. Nid cristion g,ârioneddDl neb ond a gredo yng Nghrist. Can'iattcwch i mi, cyn dibennu, i'ch coffliati o'r rhu'ymau tnawr sydd arnoch i jRM/.t'M'r pob bzuldllgoLiaeih am y Hwyddiant a roddodd i'n harfau yn ddiweddar yn erbyn gonnes ein gelyn, yr hwn, er ys Uawer o Syn. yddau, oedd yn clyniaetllOl i'n breintiaM, ac yn c)iwen- nych,.yneiucheigais, i'ndinystno a'n,hainddifada o honynt. Rhoddodd Dnw y fath a'r fath 1 t ? ddeWfder fn Hnyddion, yn cnwcll¡g t'n pe:d!nydd, a'r fath wro!dcb i'n nu!wyr, fel na wciwyd chocd y fath ymiaddfa. Co!'on\vydeinbyddina.i!wyddiant,adi!)- ystrhoHotaddaethi'hgeiyn. Tebygo),,pet'oUnsity frwydr hon, y go'ehfygasai y gelyn y nc y buasa! y deyt'nas ynia, rncwn amser, mewn perygJ o syrtiuo yn ySgh'faet-)! ittift?i Ond gwetodd LKwcd- raethwr pob peth yn dda i'n gwuredn y waith hon dral. chefH. 0 nac aiighqfiiveh ci ddaioni a'i ota! trosom a dangoswch eich dioichgat'wch, nid yn n"in- a'ch gwef- usan, ohd yn eich buc!ied(!an, ac hefyd tt wy dd:)Hg&s eich e!usenga!'w(;!i i weddwon nc aniddifaid y lhai a syrthiasant )'n y frw)'dr waedlyd hon. Ntsga!)af ddiv.'ed<!t', nis gaUafroddt heib!o fy ys- grifeJl, hebeich ttl,,oiYliau, heb a!w atnoch i ystyried y defnydd a't- Hps a a.' ddc:!Ho oddiwrth Sf) en eich dad Gomo'. ()it'eryn Dcilldnol o ddefnyddiol yw L dros- gtwyddo gv-ybodaetiL Y rh.u ydych yn chwennych ychwahegu at ei golcimi" gofehvch Fliag taHn dim iddt a dueddn i'w thywyHt. Yt- wyf yu callfod, er gofid i nu a)nbcU wait!), rai t)ry(;h&u; y mae M)'. Muhan, Mr. Cenfigcll, .&c. ar b:yd[au yn iiychwyno ei hwyneb. Cyngho-wn chwi, o (idifnf, t ysgytnmuno, ac hyd yn ocd ddihenyddio y dl "'gweitbreùwyr )]y! td na byddo deiut: ), cccrn, tafod i1rwg, gwrachaidd ddifrio, at; en- Htbo, yn ymddani;os yt'ddi mwy. I!yd(}wc!i wych, fro- dyr; ,W,i gwybodaeth; t'hagorwcb I mewn pob rhin Wedel; rerchwch bawb; ce/'K't.'A Y bmwdul- Ùœth; ofmvch Z)t/tfM; lIt/'hydeddwch '1,' Brmin. Ydwytcichanwylfta\vd, I Gorpheohaf,1815. PALUS.

I IA,' 2mer. I I Y CAWR CADAHN YK AKEKCH Y CAWR GIVAN,, Mn. eich cennad yr <.v\f yn anturio ?rv f yn -.ititi,,i- i o o'ch (brllenyddion, pa nn aify mrawd y Cawr Gwnn sy yn ynidi'oi mewn.cyffifio'nad barn, nea yntc gwyr ienainc Rhydychen? Dywenydd fyddai penyf u!!u o hO!1wyf ys¡;rii'ellu yn ddiduedd, a gwn::f hynny yno! cithaffy ])ga))n; 0', at' yr un pryd, nad ocs ineddwi vn- wyfi fod yn famydd ar!)ynt a hyt)Hy wrt't ?ymharu !!y- teli?,i- n iiythyj; et.to h?wdd canf'od oddhvrth nmver o'i !'yn)ad)'odd:on fed un c'r ddwy ochr vn ys?rH'etm nid yn dcg nuc yn frawdo), end yn gwbl gi-oes i !iynny. Oddi\Y!t!) yrystyriacthatihyn, eyfaedet' a wuaf, mai ty mrawd y C. G. sy yn cael y gwaethaf, vc aiiilwg hynny, herwydd nad oes ganddo ddhn i antddiilyn ci hnt),()ntbydd iddo,fc! y mac ei arfer, gam-ddeall meddw! e1 withwyncbwyr, ac felly gwyrdrot ci heiddo er oi fantais i hnn. Ondcytnaint.abodyC.G.yndi'a tfyddlawn yn ei ddydd, ae tddo hpfyd ymcgniaw a'i hoH ncrth t wrthscfyll et \vrthwyneb\\y)\ os tcilwlIg yr cnw, rhaid pcidiaw a'i dnn yn rhy ddidrngaredd, t.e)'- wydd Cawr Cadarn ydwyf, a pha fodd y sait' y gwan yn erbyn y cadarn, os y cadarn a a i (itlaiigos ei ga- dernid? Ond gadaci heibio y .fat!) ymadrodd af yn !!n!aenganobeii!iio y caffyngadwi dtafidodi ycu'h- costied a gostio. Oddiwi'th tyt))y]'a') y C. G. dea!! vr ydwyi'mni nngochwanog i iyi'cl y\v, a'i <()d yi] hotti <!angoc. ei a'!u a'i wroide!), end tt'wm nfe(!dw) ibd y ddau bron a'; adact, canys ni syrtilioedd oioed i ddwyiaw Cawr Cadarn o'r b!acn;aiatnryt'ct y mac, ncu yntc am hcddwch? B3rn!: yrwyf i'r C. G. gamsynieo tfythyr D. J. o'i bcnbwygHydd, ac iddo d)'y hynny ciuttebfe:.dyn hoHo! anwybodas o'i fedd\v!; a tinwy hynny hsfyd iddo syrthio yn y fan i dafln gciriau coeglyd, rasa dilcs atto. Pan ysg-rit'enoedd at D. E. aeth mot- hyf a dywedyd mai yr un ocdd pfa J). J. end er mwyn dwyn y s\Yti i'r a:n- I N,,g, ,i ii -svdd o ddywedyd o ba wi:t ymae v ddl\ wedi hann, gan cwYS).ç\'Vyr-y-hydt1 nyrmYj'!llJliI\I¡' digono! nad ynt !f?<; y cyntaf, sef, D. J. sydd o St. Ffu- gansMorganwg, a'r itaU D. E. sydd (nal y dywedocdd) oGe!cdig!on,gw!'ofa:-dddcain)S. Ond.gwrandewch, osydynt ?<K, yna nid yw y C. G. aninnau crid lim,ii sy 0 Fon a ninmw 0 Fcirion. Ond chwarae teg i fy mrawd y Cawr beth hynag, ys- grifenoedd at D. E. n)or garedig ag y g.)!ias;u un o'i gyHwt' ef; ond,yn wir, wrth ystyried y cwbt nidaHasai ia.i na gwnenthur hynny, er y buasai gwett iddo gwympo i lawr gan gyfTesn iddodroseddn rheo!au mat y sylwocdd D. E. DyJasai y C. G. hefyd ddioich i D. E. ant ei gat'edig)'wydd yn co{.o nm dano Ran gymeryd sy!w o hono. Ond Mr. G. Camatewch i mi y \vmt!i hon yniresynn! a fy nu'awd caruaidd y C. G. 0 fy mrawd n'aw:' gwan! both yw'r achos dy fod ya pen eyn)aint cynhyvrf, braidd yr wyt yn ) hoddi lie i't bobi fat'nnam danat, heiwydj ymddangoso honotmor ) fynychmewn cymanit gwahnHc) Hwiau; y ill',ieiit weitii- uu: yn dywedyd mai dyn wyt, waith araH hact.int nad y<iwyt ddyn,a piieti) yw eu nieddyiiau nnvyaf cyifiedi!! am danat nis g\vn i, barna dL Ond anfon a wnaeth on gwr o fardd attafgan ofyn a adwaenwn i di, dtwv dybied cin bod ni ycawn yn adnabyddns a'n gitydd, ar sai! yr iien ddiaieb yr adar o'mn !iiw a hedant i'r nn }Ie." AHyma.eio<yni.ad: Pannnrhv,peni't'!an—yntebardd Attabyt'ddv/rsyfrdan; ,Ai cog, ai trnt!) yBgnthatt Ai coi- cii gwi-, yw,l, (awt Gwan? Atteb di efosmyH), a dywe:! PNVY ydwyt, a hynnv \n gall a synwyro! (ii-ii,v rodiii iddo atteb yn ei dd" rn end gochci ddywedyd dim y:] gis am dano, canysgogledd- fa)dd awenyddgar ydyw, trech na dan gawf fel ti a minnau. Fymcddw!adracthafw!thyt, fe! brnwd ac ewyH- ysiwrda i t!, ofni yr ydwyfmuianghrediniaei.hsy yn dy feddiam])), ac andwg Itynny hefyd, tierwydd pan y bydd i'th gyfeHUon ddywedyd y gwiryndywyneba dim end y gv.ir, hawdd gcnyt dithau aiighredn eu hym- adrodd hwynt. 0 dywcdu' mat cytansoddt ba:ddon- iaeth anncaHa<twy ac anystwyttt yr wyt; parod fyddi i fhomi a brochi ac yn dyddigtermddiirymattaloddi wt'tii cinau nnweddt:s i'th sefyHfa. Bania rhai nad ops npb yn deall dy -%vititli barddonc!, ond dy hnnan; end arcs di ychydig bnch,rhaid i mi roddi catn yn mhe!Iach na hwynt. Ciyw di, yr wyfyn haHn yn dy wyneb, yn gymaint nad aU neb amgyifred dy kiaith, ci fod hefyd yn anhysbys ae yn annealiadwy i ti dy hunan. Ac od oes genyt awcn, barnu yr ydy&, mat nn ddaH, dyweU, a disynwyr yw, heb erioed ynghyfc')iac!madoethineb. Ar y !!aw ara)t titaid' myncgu dy riuweddau, drwy ddy- -wedyd, fad i ti gtod nid Efychan ga:i bawb am dy waith yn ysgrifenn r)iyddiaith; end rhyt'cdd yr ang!od matvr a gefaist drwy ymsyfei!!achu a'r Awen, te, y fath ang)od nes ydwyf pi teimlo dl'osot. Er nad oes geuyfn a\ven, etto yr wyf yn deaH i-licolati barddoniaeth a hefyd yn medrn barnn gwaith barddonaw), er hynny methais a gwcled rhinwedd yn dy fat'ddoniueth di, ua chwacth un frawddegnac ymadrodd eghn. A feiddidi mwy sety]! yn ngwyncb hoU feirdd Cymru, y rhai sydd ag un Uais yn croch noeddio yn etwin na fedri fydtydda etto, ond a t'ddo àn!1calladwy ;CI', ar yr nn pryd, I'llo"darit y gorau i ti am gyfansoddi awdlan, &:c. na byddo yuddynt ddim synwyr. Cymhara dy awdt i genfigen ag etddo Ped: (Peter Jonfs), neu, gan ci bod yn di-.veddu ar w, cymhara !u ag eiddo Gron. Owen ar farwulaeth Lewis Morris, a gwd nad eymhwys wyt i i'a! ddoni. i H '!a!] yrcm\' De:Y\d': gWliêothllr ei orcn tnag- at godi dy beni'rLtn,<j) draan hach, dangc.soedd cf I' byd bet!i oc-d. nes wyf yn gorfüd' tori allan i ganmawl ei fcd)usiw,. Ac 0, inoi- vw ei ([(Iottiau ef! yi- liwi-, i ganuniori'edt't!S}tcheify!it!g<u'nphety)udcat!is;ct! eic{iynffon;a"Mfed)-hefydddcKU)heohmyg! madeg !nor bo'fiiud: a t'it'wyadt, nes y byddo (1,, deaHus yn bm'od i wridiu wrth ddai'ifajn et svfansot!. iadHU anghywrain ac afreoKudii. 0 Gmv!! a oed:! !:t t ti ivi,tli rywbcth t'ei hyn dan rithDp) v.'y'dd i godi d\ b' ifyhn,!]nwyrddimgwtd) na thith.n: Da pe yn cyfattcb i'r ellw Derwydd; Derwydd, Dcn, ¡¡.'¡ ho ho! ho! !e Derwydd, wel ynte, Y Derwydd aed i dario—yn gynnar I KH))ot tn- ahgo'; A'rCawrGwat),bnan y bo Unhynodiynfanhonno. Yr Ntvfvn diwedd') gan ddym')'!)) t ti bcb !!wv.Mi'i; aa-iccliNr(l., oji(i iia xv-tlivf, t*v os aisfynannedd, ymne tynyruatt at-oietto. YI] ¡;,d¡ i't'nwd, bydd wye!). Ydwyf. &c. Rhydychiun.

P?NLLAXWR MOR ys AlHCRTirLADDOEDD A PHHIF ABEHOLDD ) CYMHU. DROS YR AVYXIINOS GANLYNOL. i I. I Is i :£ == c s <: ê5 i VJ ,?. 5 ?  ? ??s.????=? c£ :ë.="   '< -=/    S ?  S ?  ? S?*. DYDDIAU. in^im u "s-=? ? ??? ?? ??-=-=:E? ?.=a  c Es G ;2; (I-: é:l) î: .:¡ ¡; .:¡ 1; == E i:t .0 Q. -= = t':J'" :0;: < I! i;) U U uÄ J5 -<; |o 5 H WS ° « -j- AWST. /A. M. 4. M. A. M. A. M.jk. M. A. M. 4. M. A. M. A. lU.!A. M. Marcher 9 9 15 9 30 10 010 3011 on 30 12 30 1 10 2 o' 2 20 Ian '0' 1010 3 10 1810 4811 1811 48 1 18 1 18 1 58 2 48' 3 8 Gwener 11 lo 51!H 6 11 361n 61 36 1 6 2 ,6 2 46 3 36 3 Sadwrn 1211 39 11 .54112 ?12 54! 1 24 1 54 2 54 3 34 4 241 4 44 Sill 13 12 2 71 11 I?' 42 1 12 1 4?)i 2 12 2 42 3 42 4 8? 5 12 5 32 Linn .)4? 1 151 30 2 0/2. 30! 3 0 3 30 4 30 5 10 11 6 O? 6 20 Mawrth !5. 2 3 2 18 1 2 48 3 13 3 48 4 18 5 18 5 58 6 48 78 ABERTAWE: Argraphwyd a Chyhoeddwyd gn D. J EN K IN, yn HEOL-v-CASTELL, i'rhwn y dymunu i ?!)t' Hyshy!-ia.cthgaelei()danfon,ynddtdrau!. Derb!/nÍl' H!Jsb!Jsiadau ac Bmvrm gan NEWTON &' en, (,g!jtit 'l'AYI.OR Č)' NEWTON), TVo. 5, IV.J.Rw¡cK SQL'AIl1'; NEW(L4.rE-,TR¡;¡;;1'; ]}f/ J, WHITE, 33, FLEET-131'REE1'; ft .Mr. M. JONES, 6, Nr, WG.4 TE-STREE T, Ljw 7vDt i,,v. SWANSEA: Pnntcd and Published by D. JENKIN. CAsTLH-sTREE'r, to whfttn Communications, post'pald, aft- requested to be addressed. Orders and Advedisemclll,Y received IZ) Messrs. NEWTO. MW/ CO. (late T-4rfoit and NEWTON), No. C), Jf-Anwici, SQUA.RE,N¡,;wGA.TE-SrRE¡;;1'; lrlr.J. fV/JITE 33, FI.EE1" J'REET; l3} blr.lIl.JQiV £8,5, N £ffG.4.1'lNTaEET, LO,"iDO-