Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

5 articles on this Page

[No title]

[No title]

SYLWADAU, 0 EIDDO'R PA[1 i'i!.…

News
Cite
Share

SYLWADAU, 0 EIDDO'R PA[1 i'i!. ROBERT HALL, M.A. o LElCCSTEU, I' rluti n wnwith efe meicri cjifrinach yn Abertuice, ar amser y Cyfarfod Conhadol a gynhalwyd yno ar y 19eg u'r VOfcd 0 Gorjikmhaf, 1815. YR oedd amryw weiuidogion Cymreig yn yr ystafell yn yr hwyri wedi dychwelyd o honynt o'r addoldy; .gofynodd Mr. Hall, ym mysg pethau 01-till, i un o honynt, A ydych chwi yu pregethu Saesneg weitfiiau Anfynych iawn (oedd yr atteb) o herwydd nid oes angen wrth hynny yn yr ardal lle'r ydwyf yn trigo." —" Da iawn gunnyf glywed hynny, (meddai Mr. JI a 11) canysyr oeddwn wedi clywed fod yr iaith Gymreig agos a darfod; aifolwg a oes rhai llyfrau yn cael eu cyhoeddi yn y Gymraeg yn awr?"—Attebodd un o'r Cymry, a dywedodd fod ychwaneg nag a fu ar un amser arall e:iaed, oii(I i-riai tra dymunol fyddai i'r holl deyrnas fod yn siarad 'Saesneg. neu a dywedodd Mr.:llalI gyda chryh fy wiogrwy'dd, Nid felly mewn un modd, syr, byddai yn golied tra phwysig i ddys^eidlae(i), syr; ni fynw n i, agos am y byd i'r iadhGymreig ddarfod peth cywilyddus a gwartlrus yw fod neb yn pei(lio yndrechu cadw, iaith ei genedl rhag myned ar goll dylid ei chadw yn gref- yddol; r pcth nesaf at jrefydd, syr, yw hyn, dylai pob dyn, wedi cael gwasanaeth cynneddtau y meddwl, adnabod ei Dduw yn gyntal^ ac yna iaith ei gencdl.-collrd neiilduol i'yddai diddym- iad iaith canys pa fwyaf o iei.thoedd a fyddo neb yn w-ybod, helaethaf oil fydd ei wybodaeth y mae pol) iaith yn cynnysgacddu't'.mcddwl ng" nmgyŒredioB ne;i<yddioll ar yr un pyngoiau—yr ydys yn ymboeni ac yn myned t' draul lawer, i gyrraedd gwybodaeth o wahUnol ieithoedd, ond yng Nghymru getlir bod yn hyddysg yn- yr iaith Gymreig, yr hon fel yr ydwyf'yn clywed sydd dra chynnwysfawr, ar dclerau hawdd iawn; mawrhewch eich brai);i; dylat pob Cymro ym. di'ecliu ei thra gy wyddo li." j Nis gal las w 11 1 ai na rhy fed du pan glywais Sais yn llefaru yn y modd uchod ynghy!ch y Fryth- oneg gynnwysfaw r, yn neiilduol Sais o enwog- rwydd Mr. Hall ym mysg dysgedigion Lloegr, am yr hwn y dywedai y Parch. Air. Owen, Olu eiriad.. ac un o Goiiaduron y Beibl Gymdeithas Frytanaidd, mown cyfarfod blynyddolo aelod- au'r Gymdeithas uchod, ar y 5ed o Fai, 1813, ynghlyw Tywysogion, E goLion, Arglwyddi, a Chyflredinwyr, ei fod, o ran dysgeidiaeth, IJY- awdledd, a duwioldeb' yn ddyn heb ail iddo, oddi fewn neu oddi allan i'r Lglwys sefydledig; I (alnan (çflO Viand#■ unrivalled either icithin or icilhout the pulc (f the Estal)lishiii c)i I .-See Instructor for May 12, lSlo. Yr yd wyf yngobeithio y bydd y sylwad uchod o eiddo estron i'n cenedl ni, t weithio eiddigedd ymhob Cyrmro a glywO J<yn dros ei iaitli egiur yw y byddai trangceuigaeth y Gymraeg yn gelled i ddysgeidiaeth; o herwydd ei bod yn iaitli anymddiby 110I yn sefyll ar ei gwaelod ei hun,» ac o .herwydd nad oes neb o'r i  7ilt ioed(I 6'r iiti ieTflioedd o'r un'hyd a lied, neu yn cyfattcb i'w gilydd ymhob psth, cglur yw fod pawb yn ein gwladat a esgeulusont ddysgu'r Gymraeg, ac yn neiilduol y JfoLfeilchion Cymreig ag ydynt yu ym(irechu.ai)fflloflo iaitit euuHlmau) er mwyn bod mor afresytnol o ddedzcydd a rnedru dyv- edyd gyda rhyw fesur o addasrwydd, 11 1 don't understand IVclsh," yn difuddio eu hunain yn fwriadol o wybodaeth, yn gystal a diystyru un o'r icitlioedd henaf a mwyaf rhagorol yn y byd. Y mae clywed un o hiliogaeth Gomer yn dyw- 3dyd mai da fyddai i'r Gymraeg ddarfod er mwyu i'r hell deyjnas fod yn uniaith, mor rnns(lus 1 0i, mor dramgw^ yn fy nhyb, a phe clywswn rai o bleidw i i' • Bonaparte, yn amser es !wyd'diaut nnvj'af, y dywedyd, gwynfyd na orchfygai Napolemi r Br'ytaniaid a goresgyn y deyn;a« ni. gael heddweh." Er mai dymunol, a iir ■" dymunol yw.i ni gnel Heddweh, e.Uo cy* frifid pob Brython a ddefn'yddiat'r f-th iaita ynjacobiad. yndcbyg i dad neu fa\n-leid(J!,d, He yn lwng o drigle yn y deyrnas. Dymunol, ar cJ, 1 f' "1" .;1' 1')' 'p e Ymerodraeih, fclua byddai gwahmud deyrn*as-. oedd i'w. caei. i ymdrechu yn !lofruddioga,'i; • gilydd; ond byddai hyn yn achos 0 f IV teision nag o fanteisi.on a plre na byddai pwy Frythou a ddymuwai golli ei en'w a'i any; ddibyniaeth er mwyn Ymerodraeth w.; Da, mewn rhai"ystyriaethau fyddai fod F fyd o'r un iaith, ond byddai yn golled anwelladwy y nv. n eisieu, mewn v s t y r i zi, e i i i Li ii i silll;j Dover a'i chymmydogaeih ddymu.no L< ( r 1 deyrnas hon )'n gndacl y Saesneg ac yn.yinroddi i'r Ffrangaeg: iieti i drigolion Cahii's ,'a'i chyni- mydogaeth yn Ffraingc, i ewyjiysio i'r Ffraugcod oil ymwrthod a'u hia'Hh a dysgu Saesneg* ;1; sydd i ychydig fasnachwyr Cymru ddymuno bod un iaith yn fi'ynnu trwy'r deyrnas hon, a'r Gymraeg yn darfod yn llwyr. Gan h'ynny raid sydd rhoddi'r Gymraeg i fynu yn h'jtraoli- iia rhy w iaith arall ? Ai o herwydd ei ei phereiddrdra, ei chynnyvysder, a'i godidawg- rwydd yn darlunio poh gwrthddrych, neu rvw beth arall, na's gwyddy-s beth?—6s rhaid i r's w j ieithoedd ddarfod, trenged y rhai diweddarai a lleiaf eu hardderehawgrwydd. | Dilys gennyf na fyddai nemmawr colled i'r L"').,J ,byd dysgedig, pe elai'r Saesneg, ac, ysgatfydd, y Ffraugaeg gyda hi, i fro angof, o "e,; ca81 y i-liaii o'u,i u mcwnieith;jedd; craUi; end os derfydd y Gymrar? ¡,h a ?h- vn ?einG? pwy ieithoedd a wna'r golied i fs r.ii j Nid hoii iei'thdedd y.byd, nac yn gyfangwbl*, wc ?r?ewtiihan. Ga'! hynny, pa enw sydd fwy a.' j teiUvng i'r h?.nnhancdd o?'tadau Cymreig,* ac'' a dd'ystyta iaith ei gened!, yr hon a gad-??d 0- y cynocs.oedd hyd yn awr ? Addas )?%v dyv.cd\ .? fi,y NY T-I! I e; Iw I I golr cyfry w  J,. dad au addas fydda! en galw yu J./r(???(7/r?/? aid; yn fradwyi' dysgeidiaeth,-ac yn greadur- iaid llwyr ?nn:o!ehgar'am y llaeth Cymreig a sugna'sant, ac hwn y magwyd hwy. Y- mae.fftig-foesgarwch i ddy eit hrn id yn achos oniwpdma?riiaiihoutccuedt. Pcdtcy?rcd!? Yng?ymru yw ystyried C; fed yn arwHld neiil- duo! o focsau drMg a diJryg dygiad i fynu, os gwnaCy?)-y ymddiddan a'u gilydd yn en hhith eu hunain, pan dd!gwyddo bod RLonwon neu- ereiil o blant Ilengiht yn yr un ystafell. ^i-d^ o'm rhan fy hun, er fy mod yn cwyllysio bodyn },. garedig tuag at, a dymuuo peb daioni i'r liol] ö J Honweun! icuaingc) gan wybcd na allant hwy ddim oddiwrth ymddygiad en mam; c(io oshydd ''S"Iesoil we(.Ii ?v iY tig. i N- m rt7, a chael cyneusdra i d<!ysgu CymrapK? yr ydwyf bob amser yn ystyripd maigweithred 0 ostyng Ptddr?')dd ynof ? yw Siarad eu !iiaith hwy, ac V* maent yn gy ff red in yn addef hynny pan fyneg- '?yffeUywtthy?f. MwyywyraHfocsotionos !d!sg\Yynantitni,ynfy?g\v!adfy bun,;ymwt'- thcd A'rmatth cr muyn cu bcdd'o hwy. Ac am !fy mcd weithf:!a yu efengylu gvvlidwyr yu 01 fy mcdr, byddaf yn ei hyhfyncd yn din an- addas i dreulio Umver o nmser t Icf.uu yn Saes- neg cr mwyn uh nen ddau o bersonau aJ?Hai fod y n anhyddysg yn y Gym'apg: bum y't ddiw- eddar mewlI parth mor Gymreigaidd Dg un Yng- hymru; clywodd un o fetched 1101 1, yr hon sydd yn trigo yn y gymmydogaeth er y-s ugain mlynedd, fy niod yn y ile, a gwyddai y gallaswn lefarn ychydig Saesneg; daeth i'r addolJa, a dei- syfodd anlaf lefaru yn Saesneg eithr, heblaw fy serch i'm cenedl, nis gallaswn i o gydwybod ddifuddio yr holl gynnulleidfa er mwynbodrlio iiii persoii; darllenais y testun, a rhenais ef yu Saesneg; pe gwnaefhwn ychwaneg yr wyf yu credu y buaswn yn pechu yn er-b.yn fv Lluuiwr.. Er go fid calon, yr wyf wedi bod mewn cymman- faoedd crefyddol, a chiywed pregethau Seisnig. meithion, mewn mannau lie naby-ddai gymmaint a dyn heb fod yn deall Cymraeg, ond ef allai y danfonai rhyw graclufonhoddig i ddywedyd y chwennychai efe gael pregeth Saesneg, am ei fod, ysywaeth, yn ei deall yn well na Chymraeg!' Anallueclig yw i mi gyksoui liyn a chariad at, Dduw, chwaethach at fy nghenedl a iaith fy' ngwlad," Bamed y diduedd. LL 'N'

ADDYSGIADAU II EN AFIAETII.

[No title]