Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
[No title]
G'.VENEE, 28. I COSPEDIGAETH PLEIDWYR BONAPARTE. Y mae Louis XV III. wedi dechren ymddwyp. gydag f'gni o'r diwedd, Cynnwysir dau osodiad o eiddo ei Fawrhydi yn y Lysargraif swyddol am y 25ain o'r mis -hwn, dros gospi prif bleidvvyr _i?oriaparte. Difreinir naw ar hugain o'r Pen- defigion a ddercliafvryd gan Louis XVil]. ond wedi hynny a dderbyniasant eisteddleoedd yn Y stafell Pendefigion Bonaparte, fel nad ydynt i gael bod yn bendefigion mwyneh. Ym mysg y rhai hyn cynnwysir enwau Ncy, Suchet, Auger- eau, Mortier, a Lpfebvre. Profir deunaw o lion- ynt mewn cynghorfa ryfel. Y rhai hyn oil yd- ynt ddynion milwraidd, ac yn eu mysg yr ydym yn cael rhai o'r swyddogion ac aethant gyda Bonaparte i Elba, a'r rhai ydynt yn awr gvdag ef, megis y CadfridogBertrand ac ereil., einvir Clausel, yr hwn oedd yn ddiweddar yn blaenori ar y fyddin elynol yn Bourdeaux, a-'r gwar-rhus Lofebvre Desnouettes gosodir Ney yn gyntaf I yn y gofres hon. Cymswyfir cofres arral! n v • IJysaFgiafif.o e¡¡wau:18 o-ddynion ag vdynt csalgorchymyn i gilio o Paris i barthau tuf Ffraingc, ac i aros vrio hyd oni sefy(Uir Y' iynol ar yr hyn a kviteir iddytit, sef p" I prcH am eu heimoM, neu eu haWludio O?l' Y gofres hon sydd o ansawdd gy?)mys?ed:e, ■fan gywiiwys rheolwyr nsilwraidd swyddogion gwladwrinethol; megis Soult, l'andamme, La. marqnp, Hulin, Kxoelman, Carrot, Meheo, Mer- lin, Marei (Dug Bassano), BouSay, Regnaud (Dng de St. Jean d'.Angeley), a llawer ereiil ag oeddynt arc-ithwyr hyawdi ynghyngorfeydd v cbwyldi'oad. Y tair cofrps ynghyd a gynnw-ys- ant 86 o enwau eithr enwir y bradwr Ney ddwy waith, yn gyntaf feI Pendetig diraddiedig, ac yn ail fel un o'r gwyr ag ydynt i gael eu profi am eu heiniop=. Pan'ystyrir helaethrwydd mawr y bai ag y 1m'r gwyr hyn euog o hour*, y mae'r gofres hon yn holloi gyttuwo a thynerwch anian ei -Fawrhydi. Caidyddir fod enw T)avoust yn cael ei esgeuluso yn y gofres, tra y mae Suchet a Clausel yn cael eu gosed aiian fel gw i thddrychau Cospecllgaeih. Y rheswm debygid am hynywj a thelerau'r"cyhoeddiadau a ddanfonasai ei Fawr- hydi i'r fyddin. Eithr y mile ymddygiadau'r fyddin ar- y Loire yn parhau i fod o uaHur am- heus, sic y mae cychwyniad y byddinoedd cyfunol tuag yno, ynein tueddu i gasglu fod eu hymos- tyngiad i Louis yn amherftaith. Ond o herwydd l tyngiad t I?ouis yn aiDher  aii h Chid o herwydd fod envy Da voust yn cael ei esgeuluso ynghofres y rhai a gospir, tybir fod y Llywodraeth wedi cael ei boddio yuddo ef yn bersonol, er nad yw'r holl fyddin sydd dan ei reolaeth mor barod i gydnabod yr awdurdod Brenhinol a thra y mae y ijlywodraeth a blaerioriaid. y gwersyll yn ym. drechu pertleithio ymcstyngiad y fyddin, y mae byddinoedd Awstria a. Slwssia yn cychwyn tua'r Loire i'r diben i gefnogi eu. cynnygion, ac i i beii y (lyn-iutiol o hoilcl ymos- tyngiad yr arfogion hyn. Mewn ychwancgiad at y lluoedd cyfunol a f grybwyH?yd 'ejSGe 3g ydynt yn cychwyn tua'i'¡I o J .1 .J J Loire; y maP corph cadarn o R?sssaid a Bavar- iaid wedi gadael Paris yn ddiweddar, gan gyfeiro eu myncdiad iuagyno; !c y n?aebyddm Awstria, o gan mil 0 wyr, yn dyfod ymben o'r Eida!. Yr oedd y iiaen fyddin wedi cyrha.pdd Autun, pan ddaeth ?r hysbysiacth olaf oddi yuo. j Blin gan Talwe!ed cnw'r CaMr. Bertrand ym mysg y rhai a brolir am eu bywydau, o herwydd fod ei ymddygiadau ef yn hoilol gyfrifol a di- frndwriapth. Ni fradychodd pfe erioed mo Lo uis XVIIT. ac o herwydd Ítido of gael can- j- iattad i fyned gyda Bonaparte i Elha, yr oedd t yn cael ei ryddhau oddiwrth ei ifyddlondeb i'r Pennadur Ffrengig. Ei Ifyddlondeb i'w feistr sydd dra ityiiod efe a'i ddynodd yn ei enciliad, efe a'i canlynodd i faes y gwaed, ac y mae yri awr yn cyfrannogi o'i gaichariad; ni pharodd neb amgylchiadau iddo ef gyfnewid, na neb pe- rygion iddo droi yn 01; o herwydd pa ham, y mae gwaith Louis yn gosod ei enw ef ym myt-g eiddo teyrnfradwyr auudonlyd yn cael ei ystyr- icd yn weith red dra hynod. Cyfododd y Trysorfeycld Ffrengig dydd Llun i 085. Priodolir y gostyngiad blaenorol i'r angen a dueddodd lawer 0 ddyniqn ag oedd a meddiant iawer ganddynt yn y Trysorfe.ydd i'w gwerthu illaii gan gyfeirio, dybiwn i, at deuiu Bona- parte ac ereiil o'i bieidwyr. Hwyliodd Bonaparte am bed war o'r gloch bore dydd-Mercher, yu y Belerophon, o Tor- bay, a ciiyfhaedd-wyd Plymouth ganddo yn ystod y dydd. Hwyuodd amryw gadiougau gyda'r Belerophon o Torbay i iJiymouth. Er feci pa- purau Paris-yn crybwyll enwau y rhai ydynt yn awr -gyda Bonaparte, megis Bertrand, Rovjgo (Savary), a Lalenland, ym mysg'y rhai ag ydynt i gael eu caspi, y rhai yn ddiau it ddanfonir yn o i ffraingc; nid oes son am Bonaparte ei hut; fel un euog o drosedtlau yn erbvn Louis; ac o herwydd hyn ymddengys nad yw ei Fawrlivdi yo ei ystyricd ef yn ddeii-iad iddo, af. o ganlyn- iad yn ddieuog o deyrnfradwriaet.h; ac hefyd nad yw y LJywodraethFfrengig yn bwriodu ei gymmeryd el o'r dwylaw ag y mac yuddynt yn awr. Hysbysir gan un o'r pnpurau boreol fed y Llyvvodraeth hon wedi llawn dorfynu i'w ddan- fon ef i ynys St. Helcna; a bod Syr George C«jcklwrn wedi cael ei drefnu i'w drosglwyddo i'w drigfa barhaus yn yr ynys honno, yn y Northumberland, yr hon, ynghyd ag amryw gadiougau ereiil, a sefydlir wrth yr ynys honno. Y mae dynion o bob graddau mor aws ddus i weled y dyn rHyfeddolhwn, let y mae'amryw ddynioacyfrifol wedi cphiocatiia?adgsn y .lywysog Rhaglaw i (yned i'r Be!erophou? ond gommeddityd iddynt oH yr hyn a geisieat. Ddoe cynnaUcdd y Tywysog Rhagiaw ei !ys yn Nhy Carlton, yn bennaf i dderbyn annerch- iad cyâta wenychol Prif-Athrofa Cambridge, "yn achos brwydr fawr a therfynol Waterloo ac urdd wyd ei..Uchden. Brenhinol a Phrif Urdd Denmark ) scf eiddo'r Elephant^ yr hon a wyd trosodd gan gennadwr oddiwrth Frenin y wlad honno, fel arwydd o barch neiilduol i'w Uchder Brenhii.ol. i Mynegir gan nn o bapu-rau Holand fed Bona- parte ieuangc agos a cholli ei-fywyd yn ddiw- eddar, wrth fyned mewn cerbyd i bentref'ger liaw Schoenbrunn, trwy'r afon fechan Wien, yn yr hon yr oedd y dwfr wedi cyfodi; trodd y ceffylau yn ol o herwydd y llifeiriant, a dym- chwelodd y cerbyd eithr neidiodd un o weision yr Ymerawdr i'r. dwfr ac achubodd ef, ynghyd a'r Bendefiges ag oedd gydag ef yn y ccrbyd.
[No title]
S A D W2N, 29. Bore heddyw derbyniasom bapurau Paris am y 2Gain, sef dydd Mercher diweddaf. Cyn- uwysir amryw reolau yn y Llysargraf fswyddol ynghyIch rheoleiddiad, ymddygiadau, a Huniaeth y byddinoedd cyfunoJ: yr hyn a arwydda fod 1 yr arfogion cyngreirjol yn bwriadu arcs dros nmser yn Ffraingc; o herwydd pe buasent I nadwl ymadaei yn Tuan, ni buasai raid oiatt newyddion, ond yn unig vnghylch jfrC 1 dychweliad i'w gwledydd perthviiol; i h?* yu ^gyU,V: adau ereill yn cill tueddu i Uu. ii;i'"a-it)od hwy yn bwriadu gwneuthur cryn i yno, o herwydd y mae lluoedd ychwa- )t yn parhau cychwyn Ffraingc, ac yn i "do rhcsi eu cydwladltyr. yn feunyddiol. ir oedd y corph cyntaf o fyddin Denmark, yr ¡ hwn sydd i uno a byddin Dug WeHugton, i groesi yr Elbe, gerlla w Hamhurgh, ar v.27ain o'r mis hwn;, a derhyniodd ,byddiq y cysti wn- drefi, ag oedd wedi cyrhaedd Brussels ar yr 21ain, orchymmyn i gychwyn tua Pharis—y mac Uynges o drosglwydd-longau, ag 8000 o Awstri- aid hefyd wedi cyrhaedd Leghorn o Naples, ari eu ffordd i F fraingc. Pe byddal y Cyngreirwyr yn meddwl ymadaei o Ffraingc yn fuau, ni fuas- ent yn gyrru eu liuoedd ymlaen yn y modd hyn o bob parth, ar hyd y tir a'r mor, a'r gogledd ac o'r deheu. Oddiwrth yr ymddygiad hwn hefyd ¡' yr ydym yn casglu fod y fyddiu Ffrengig ar y Loire yn parhau mewn agwedd anhyblyga cha- darn, ac nas gellir cadw ysljryd milwraidd y bobl i lawr and try/y rym milwraidd gorchfygol. Dywedir fod enciliadau helaeth wedi cym- r.ifijd He ym myddin Clausel, a'i fod ef ei hun w edi ftoi; ond y mae rhai yn casglu ei fod efe wedi ftoi mewn ryffeiyb fodd a'r encilwyr ereiil, ad wedi myned i uno a mil wyr o'r uii tueddiadau a hwy eu hunain. Ar y nos y cyhoeddwyd aw-: durdod y Brenin yn Toulouse ehciliodd yrhatl amlaf o'r milwyr, gan gymmeryd eu clud a'u harfau gyda hwy, er yh waethaf i wrthwynebiad eu swyddcgien. Ac oddiwrth yr hanesion hyn yr ydym yn ofni y gorchuddir Ffraingc yn fuan a minteioedd arfog o ysbeilwyr. Y mae trigolion Paris yn parhau gwenieithio iddynt eu hunain y bydd iddynt gael cadw yr holl bethau a ysbeiiiasant o wledydd ereil! ag ydynt yn awr yn eu cywrein-gronfa (museum), J)ywedant fod Prwssia wedi arddelwi amryw bethau yn 1814, a gymtnerwyd o Lysoedd Berlin a Potsdam, yn amsef llwyddiant Bonaparte; ond bed 'digwyddiadau'r rliyfel wedi gohirio'r gyn- nadledd a ddechreuwyd ar y pen hwn. Ar ddv- fodiad byddin Prwssia i'r brif ddinas adnewydd- wyd yrarddelwadau hyn gän Lys Berlin; ond wedi dyfodiad Brenhinoedd Ffraingc a Phrwssia i Paris, trefnwyd pob peth ynheddychol yn gyf- attebol i gyttundeb y flwyddyn ddiweddaf. Y mae dynion tawel a rhesymoi yn ymddihynuu ar I air y Pennaduriaid., y Tha ia addawsant mewn modd'arbenig trwy gyttundeb, na fyddai iddynt niweidio 11a meddiaiit priodol na .chyiiVedin a pha fodd y gellir gwneuthur amgen nag ymddi- bynnu ar eu gair, wl'di'rengraft' ragorol o gym. medrolder a Voddodd eu Mawrhydi yngliylch hI w yddyn ynol ? Y gywrein-gronfa sydd wedi dyfod yn dry- sorfa, yr hon a agorir i ddyniori cywrein a chGl-j fyddydwyr pob gwlad yn ddiwahaniaeth; a by- dcla;. eyiiiilillia,.l gwych hwn o bethau b oJ cywrein* yri golled anwelladvvy. Eithr hawdd i bob Ueidr ddyfeisio rhesymau dros gadw'r hyn a gymmerodd trwy dra is. Gan fod y Parisiaid gymmaint dros gadw'r pethau cJwrain hyn yng- hyd, ac yn addef fod llawer 0 honynt w edi caell eu cymmeryd cddi ar wledydd ereiH, beth pe ceisid ganddynt i roddi'r cwbi sydd yn y gronfa i fynui wlad arail, er mwyn eu cad w ynghyd, ai tebygol yw y safent at y rheswm hwn yngwyueb y cyfry w amgylcliiad ? Y r oeddillyn disgwyf yn Paris y byddai i gy- hoeddiad y Cyngreirwyr vnghylch Ffraingc i ymddangos Cyn diwedd yr wythnos hon; yr hyn a elfeit-iiuydd ar y trysorfeydd^, ac a barodd idd. ynt gyfcdi yn uwc'ii nag oeddynt ar y dydd cyn i r gael eiamlygu; er nad yw swrn y cyhoeddiad disgwyliedig yn cael ei gry- b Ar y 25ain dalwyd gwr'ag o«t#'yn gosod pa- Rurau. ysgrifenedig.ac argra «H%tig ar'froedd am- lwg yn Paris, o herwydd c!fo(V yn.cuddio ordin- S hadau'r Brenili ng hen gyn</ecfd'tadau o eiddo Napoleon. Dywed un or papurau Ffrengig fod cyngwys- tlon FO liciaeth wedi cael e-i^gwneuthiir yn Llun- dain, y^bydd lieddwch.cytVrediu wedi cael ei ar. wyddo cyn y cyutaf oft., Medi, ac y bydd idtio barliau o leiaf ddeng udy nedd. Neithi wyr derbyniasom lythyrgod olIamhurgh a phapurau Cynuwysant. arapth Brenin Sweden i gyaddrychiolwyr Sweden a Norway mewn Senedd, -yn yr licli y cycilawenycha ei Fawrhydi a. hwy yn aciios unoHaeth y ddwyj wlad, yr heddweh rhwng Prydahi ac Americ, ac amryw tldigwyddiadau buddiol e re i I I eithr nid yw yn ymddangos .wrtfc yr araeth hon fod brwydr Waterloo yn adnabyddus yn Sweden ar yr lieg. Y bore hwn derbyniasom lythyrau cyfrinachol oBilboa, y r'nai a fynegant fod y masiiachwyr ac ereiil wedi talu trydedd ran o'r tal a gvfcdwyd aruynt gan Frenin Y spaen, end yr oedd mor gyfyng arnynt i'w wneuthur, fel y bwriadent. anfon cenbadau i Madrid i yrabil am gael eu a i, I aiii -gael ei,i rhyddhau oddiwrth y rhamiau ereiil, 0 henrydd I ei bod yu llwyr analiuadwy iddynt eu talu. Y paith hynny o Yspaen sydd wedi ei orchnddio a misiteioedd o ysbeilwyr, sef gweddillion y Has, a liuocdd ereiil, a fuont. yn milwrio yn y rhyfel diweddaf yno, Yr ydys wedi <erf\ nu na .chaiff nob o bleid- wyr Bonaparie.-yiui^-ei d\Iwyth yn unig, fyncd gydag ef i s ni oddefir iddo fyned a. 1 la wer o anan gydag ef (a gadae! fod yr hanes a gredir yn y yn wir, sef fod ganddo dry- i sorfeydd helaeth o arian), gan y gofalrr am bQb peth angenrheidiol i'w sefynlliad gan y Llywod- raeth. Gosodir cat rod o lilwy r y Breidn yu lie milwyr Cymdeithas yr India Ddwyreiniol, y rhai i ydynt yn awr ar yr ynys. Dywedir gan y Journal de Paris fod M. la Roche Jacquelin, yr hwn a laddwyd gan y Mo- niteur Bonapartaidd, yn fyw yn awr yn Paris. i I 8'{' 'HI?LENT I I JJ."1'I,. tJI. Y mne yr ynys hon yn y iVior Atlantaidd JJc- heuol, yn pcrthyn i Gymdeitlias-VrIndia Ddwyreiniol, yn Lied- lo.gradd, ,05 munud De, drr o bellder oddiwrth y parth "csafiAiirictu a'r Dwyrain, ac yn 1800 oddiwrth y parthncsaf o Americ i'r Gorllewin. Nid yw y dref hon ond bechan, mewn dyffryn rhwng dtu fynydd uchel a diffrwyth. ond yn cael ei diogelu yn wyeh gan warchgloddiau a marignelfeydd. Nid oes oud dau le i dirio yn yr holl ynys, sef dyifryn Ru pert a difTryn James. Rhifedi y trigolion sydd ynghylch dwy fd, gan gynnwys-, 500 ofil w y r a 600 o gaethion. Nid yw h yd yr ynys yn y man hwyaf ychwaneg na naw milldir, ac o herwydd ei bod agos yn gylchog, nis dichon fod yn fwy nag o 2Saiu i 27ain milldir o'i chylch. Y mae'r gwynt o'r Dwyrain Dde yn chwythu ,ynw. trwy'r tlwyddyn, a'r a wyr bob amr yn ^eraidd, yn hyfryd, ac yn iachus. Nid oes mellt a tharauau yma, ond y mae cawodydd ysgafn hedegog yn peri tyfiant ebrwydd* i'r gwyrddlvs- iau, ac yn cadw gwyrddni parhaus; ond pan fy- ddont heb wlaw, yr hyn a ddigwydd weithiau di os ddeuddeg mis, y mae eu gwyrddlysiau yn < hoUol dj&rfod? a.'u liauifpUmtd yn trengtj. ) DECHREU-R RTRUn. GYMDEIT^AS 'FHVtA<;N' AIDD A THRAMOR. j I MR. Gomer,— Yn ipich haneso gyfarfod (hr- eddaf Beibl Gymdeithas U-ynnorthwyol AI)er- i tawe, gwelais fod un o'r areithiwyr,. cyfaili' mynwesol i mi, wedi dywedyd n'ai ■» r hyglod a'r Parchedig Mr. Star 1 s o'r Bala oedd sylfeinwr y Bibi Gymdeithas Frytansidd a Thramor. i)iammeu gennyf fod fy nijliyfaill, a'r rii,-i ii fwyaf ag oedd yn y cyfarfod crybwyiledig, yn cymmeryd yn ganiataol mai'r Cyn>ro clodfawr- uchod oeddy cyntaf a osododd trjrfiad y fadI Gymdeithas odidog ar droed; ond ryw bryd wedi hynny, mewn .cyfeillach, cly wais fod yr haeriad yn yr araeth yn cael ei aiiiiiiev, ac o herwydd fy mod yn adnabod un o Goitadnron y Gymdeithas, yr hwn a bertfcyn iddi oddi ar y •dechreuad, ysgrifenais atto,- gan ofyn iddo, os oedd y diweddar enwog Mr. Siarls wedi cynnyg ar fod i Gymdeithas Beiblau Frytanaidd a Thramor i gaelei iflul,iio ,? Neu, a oedd efe wedi bod yn achos dechreuol neu gynhyrfiol o sefyd- Had y Gymdeithas, tnvy gynnyg ar fod i ryw fath o Feibl Gymdeithas gael ei ffurfio? Yr altebiad a gefais oedd, nad oedd y diweddar Mr. Siarls wedi cynnyg ifudiad Beibl Gym- deithas Frytanaidd -na- Thramor, na bod yn gynhyrfiol • neu ddechreuol achos o'i sefydliad eithr ar ryw amser cyn hynny, yn ol ei garedig- rwydd arferol i'w wladwyr, yr oedd efe wedi bod yn Llunda-in yn ymorol am ychwaneg o Feiblau i'r Cymry; ond gwr arall yrigwyneb amgylchiadau gwahauol, -ryw bryd wedi hynny, a osododd y. Gymdeithas ddywededig ar droed, yr hon a ystyriai holl blant Adda yn wrth- ddrychau iddi. Pa fodd bynnag yr ydwyf y-n casglu (er na fynegwyd yn eglur wiihyf gan y Coiiadur) mai Ctjmro oedd ei sylfeinydd. Ac ychwanegwyd fod y Parch. Mr. Owen, o Fulham* yn bwriadu cyhoeddi hanes y Gymdeithas uchod cyn diwedd y ifwyddyn Iron, pryd yr ymddengys pwy fu yr effer}!! dechreuol Ifnrfiad, ac y darlunir pob antgylchiad arall a berthyniddi. Nid wyf y.r beio'r Areithydd, at yr hwn y cyfeirwyd, am ddywedyd felly, na chwitiiau, ac ereiil am cigyhoeddi, o herwydd ei fod yn cael ei ystyried yn .gywir a difeth gan liaws y Cymry, eithr bcrnais fod cyfiawnder a gwirion- edd yn galw arnaf i bysbysu'r gvvirionedd pan gefais hynny allan. M.g. Boaz.
SYLWADAU, 0 EIDDO'R PA[1 i'i!.…
SYLWADAU, 0 EIDDO'R PA[1 i'i!. ROBERT HALL, M.A. o LElCCSTEU, I' rluti n wnwith efe meicri cjifrinach yn Abertuice, ar amser y Cyfarfod Conhadol a gynhalwyd yno ar y 19eg u'r VOfcd 0 Gorjikmhaf, 1815. YR oedd amryw weiuidogion Cymreig yn yr ystafell yn yr hwyri wedi dychwelyd o honynt o'r addoldy; .gofynodd Mr. Hall, ym mysg pethau 01-till, i un o honynt, A ydych chwi yu pregethu Saesneg weitfiiau Anfynych iawn (oedd yr atteb) o herwydd nid oes angen wrth hynny yn yr ardal lle'r ydwyf yn trigo." —" Da iawn gunnyf glywed hynny, (meddai Mr. JI a 11) canysyr oeddwn wedi clywed fod yr iaith Gymreig agos a darfod; aifolwg a oes rhai llyfrau yn cael eu cyhoeddi yn y Gymraeg yn awr?"—Attebodd un o'r Cymry, a dywedodd fod ychwaneg nag a fu ar un amser arall e:iaed, oii(I i-riai tra dymunol fyddai i'r holl deyrnas fod yn siarad 'Saesneg. neu a dywedodd Mr.:llalI gyda chryh fy wiogrwy'dd, Nid felly mewn un modd, syr, byddai yn golied tra phwysig i ddys^eidlae(i), syr; ni fynw n i, agos am y byd i'r iadhGymreig ddarfod peth cywilyddus a gwartlrus yw fod neb yn pei(lio yndrechu cadw, iaith ei genedl rhag myned ar goll dylid ei chadw yn gref- yddol; r pcth nesaf at jrefydd, syr, yw hyn, dylai pob dyn, wedi cael gwasanaeth cynneddtau y meddwl, adnabod ei Dduw yn gyntal^ ac yna iaith ei gencdl.-collrd neiilduol i'yddai diddym- iad iaith canys pa fwyaf o iei.thoedd a fyddo neb yn w-ybod, helaethaf oil fydd ei wybodaeth y mae pol) iaith yn cynnysgacddu't'.mcddwl ng" nmgyŒredioB ne;i<yddioll ar yr un pyngoiau—yr ydys yn ymboeni ac yn myned t' draul lawer, i gyrraedd gwybodaeth o wahUnol ieithoedd, ond yng Nghymru getlir bod yn hyddysg yn- yr iaith Gymreig, yr hon fel yr ydwyf'yn clywed sydd dra chynnwysfawr, ar dclerau hawdd iawn; mawrhewch eich brai);i; dylat pob Cymro ym. di'ecliu ei thra gy wyddo li." j Nis gal las w 11 1 ai na rhy fed du pan glywais Sais yn llefaru yn y modd uchod ynghy!ch y Fryth- oneg gynnwysfaw r, yn neiilduol Sais o enwog- rwydd Mr. Hall ym mysg dysgedigion Lloegr, am yr hwn y dywedai y Parch. Air. Owen, Olu eiriad.. ac un o Goiiaduron y Beibl Gymdeithas Frytanaidd, mown cyfarfod blynyddolo aelod- au'r Gymdeithas uchod, ar y 5ed o Fai, 1813, ynghlyw Tywysogion, E goLion, Arglwyddi, a Chyflredinwyr, ei fod, o ran dysgeidiaeth, IJY- awdledd, a duwioldeb' yn ddyn heb ail iddo, oddi fewn neu oddi allan i'r Lglwys sefydledig; I (alnan (çflO Viand#■ unrivalled either icithin or icilhout the pulc (f the Estal)lishiii c)i I .-See Instructor for May 12, lSlo. Yr yd wyf yngobeithio y bydd y sylwad uchod o eiddo estron i'n cenedl ni, t weithio eiddigedd ymhob Cyrmro a glywO J<yn dros ei iaitli egiur yw y byddai trangceuigaeth y Gymraeg yn gelled i ddysgeidiaeth; o herwydd ei bod yn iaitli anymddiby 110I yn sefyll ar ei gwaelod ei hun,» ac o .herwydd nad oes neb o'r i  7ilt ioed(I 6'r iiti ieTflioedd o'r un'hyd a lied, neu yn cyfattcb i'w gilydd ymhob psth, cglur yw fod pawb yn ein gwladat a esgeulusont ddysgu'r Gymraeg, ac yn neiilduol y JfoLfeilchion Cymreig ag ydynt yu ym(irechu.ai)fflloflo iaitit euuHlmau) er mwyn bod mor afresytnol o ddedzcydd a rnedru dyv- edyd gyda rhyw fesur o addasrwydd, 11 1 don't understand IVclsh," yn difuddio eu hunain yn fwriadol o wybodaeth, yn gystal a diystyru un o'r icitlioedd henaf a mwyaf rhagorol yn y byd. Y mae clywed un o hiliogaeth Gomer yn dyw- 3dyd mai da fyddai i'r Gymraeg ddarfod er mwyu i'r hell deyjnas fod yn uniaith, mor rnns(lus 1 0i, mor dramgw^ yn fy nhyb, a phe clywswn rai o bleidw i i' • Bonaparte, yn amser es !wyd'diaut nnvj'af, y dywedyd, gwynfyd na orchfygai Napolemi r Br'ytaniaid a goresgyn y deyn;a« ni. gael heddweh." Er mai dymunol, a iir ■" dymunol yw.i ni gnel Heddweh, e.Uo cy* frifid pob Brython a ddefn'yddiat'r f-th iaita ynjacobiad. yndcbyg i dad neu fa\n-leid(J!,d, He yn lwng o drigle yn y deyrnas. Dymunol, ar cJ, 1 f' "1" .;1' 1')' 'p e Ymerodraeih, fclua byddai gwahmud deyrn*as-. oedd i'w. caei. i ymdrechu yn !lofruddioga,'i; • gilydd; ond byddai hyn yn achos 0 f IV teision nag o fanteisi.on a plre na byddai pwy Frythou a ddymuwai golli ei en'w a'i any; ddibyniaeth er mwyn Ymerodraeth w.; Da, mewn rhai"ystyriaethau fyddai fod F fyd o'r un iaith, ond byddai yn golled anwelladwy y nv. n eisieu, mewn v s t y r i zi, e i i i Li ii i silll;j Dover a'i chymmydogaeih ddymu.no L< ( r 1 deyrnas hon )'n gndacl y Saesneg ac yn.yinroddi i'r Ffrangaeg: iieti i drigolion Cahii's ,'a'i chyni- mydogaeth yn Ffraingc, i ewyjiysio i'r Ffraugcod oil ymwrthod a'u hia'Hh a dysgu Saesneg* ;1; sydd i ychydig fasnachwyr Cymru ddymuno bod un iaith yn fi'ynnu trwy'r deyrnas hon, a'r Gymraeg yn darfod yn llwyr. Gan h'ynny raid sydd rhoddi'r Gymraeg i fynu yn h'jtraoli- iia rhy w iaith arall ? Ai o herwydd ei ei phereiddrdra, ei chynnyvysder, a'i godidawg- rwydd yn darlunio poh gwrthddrych, neu rvw beth arall, na's gwyddy-s beth?—6s rhaid i r's w j ieithoedd ddarfod, trenged y rhai diweddarai a lleiaf eu hardderehawgrwydd. | Dilys gennyf na fyddai nemmawr colled i'r L"').,J ,byd dysgedig, pe elai'r Saesneg, ac, ysgatfydd, y Ffraugaeg gyda hi, i fro angof, o "e,; ca81 y i-liaii o'u,i u mcwnieith;jedd; craUi; end os derfydd y Gymrar? ¡,h a ?h- vn ?einG? pwy ieithoedd a wna'r golied i fs r.ii j Nid hoii iei'thdedd y.byd, nac yn gyfangwbl*, wc ?r?ewtiihan. Ga'! hynny, pa enw sydd fwy a.' j teiUvng i'r h?.nnhancdd o?'tadau Cymreig,* ac'' a dd'ystyta iaith ei gened!, yr hon a gad-??d 0- y cynocs.oedd hyd yn awr ? Addas )?%v dyv.cd\ .? fi,y NY T-I! I e; Iw I I golr cyfry w  J,. dad au addas fydda! en galw yu J./r(???(7/r?/? aid; yn fradwyi' dysgeidiaeth,-ac yn greadur- iaid llwyr ?nn:o!ehgar'am y llaeth Cymreig a sugna'sant, ac hwn y magwyd hwy. Y- mae.fftig-foesgarwch i ddy eit hrn id yn achos oniwpdma?riiaiihoutccuedt. Pcdtcy?rcd!? Yng?ymru yw ystyried C; fed yn arwHld neiil- duo! o focsau drMg a diJryg dygiad i fynu, os gwnaCy?)-y ymddiddan a'u gilydd yn en hhith eu hunain, pan dd!gwyddo bod RLonwon neu- ereiil o blant Ilengiht yn yr un ystafell. ^i-d^ o'm rhan fy hun, er fy mod yn cwyllysio bodyn },. garedig tuag at, a dymuuo peb daioni i'r liol] ö J Honweun! icuaingc) gan wybcd na allant hwy ddim oddiwrth ymddygiad en mam; c(io oshydd ''S"Iesoil we(.Ii ?v iY tig. i N- m rt7, a chael cyneusdra i d<!ysgu CymrapK? yr ydwyf bob amser yn ystyripd maigweithred 0 ostyng Ptddr?')dd ynof ? yw Siarad eu !iiaith hwy, ac V* maent yn gy ff red in yn addef hynny pan fyneg- '?yffeUywtthy?f. MwyywyraHfocsotionos !d!sg\Yynantitni,ynfy?g\v!adfy bun,;ymwt'- thcd A'rmatth cr muyn cu bcdd'o hwy. Ac am !fy mcd weithf:!a yu efengylu gvvlidwyr yu 01 fy mcdr, byddaf yn ei hyhfyncd yn din an- addas i dreulio Umver o nmser t Icf.uu yn Saes- neg cr mwyn uh nen ddau o bersonau aJ?Hai fod y n anhyddysg yn y Gym'apg: bum y't ddiw- eddar mewlI parth mor Gymreigaidd Dg un Yng- hymru; clywodd un o fetched 1101 1, yr hon sydd yn trigo yn y gymmydogaeth er y-s ugain mlynedd, fy niod yn y ile, a gwyddai y gallaswn lefarn ychydig Saesneg; daeth i'r addolJa, a dei- syfodd anlaf lefaru yn Saesneg eithr, heblaw fy serch i'm cenedl, nis gallaswn i o gydwybod ddifuddio yr holl gynnulleidfa er mwynbodrlio iiii persoii; darllenais y testun, a rhenais ef yu Saesneg; pe gwnaefhwn ychwaneg yr wyf yu credu y buaswn yn pechu yn er-b.yn fv Lluuiwr.. Er go fid calon, yr wyf wedi bod mewn cymman- faoedd crefyddol, a chiywed pregethau Seisnig. meithion, mewn mannau lie naby-ddai gymmaint a dyn heb fod yn deall Cymraeg, ond ef allai y danfonai rhyw graclufonhoddig i ddywedyd y chwennychai efe gael pregeth Saesneg, am ei fod, ysywaeth, yn ei deall yn well na Chymraeg!' Anallueclig yw i mi gyksoui liyn a chariad at, Dduw, chwaethach at fy nghenedl a iaith fy' ngwlad," Bamed y diduedd. LL 'N'
ADDYSGIADAU II EN AFIAETII.
ADDYSGIADAU II EN AFIAETII. AM GARIAD. Cariad ywA meistr hytdra ac ymddiried. Nip/ws do puleh. Cariad yw cithafoedd afresymol dvmuniad, yr hwn a ddaw yn ebrwydd, ac a ymad yu bwyilog. Yr hwn sydd yn caru a dwyllir ac a ddallir yn fynych yn yr hyn ag y mae yil-ei garu. Y cariad a ennillo gwr trwy ei rinweddau yw y mwyaf parhaus. Traymadroddus yw cariad, ond nid yw yu* fwy felly mewn dim nag mewn canmoliaeth. Cy faW a gâr. QOÙ amser, a charwr dim ond drosarnser. Caru tegwch-pryd yw angnofio rheswm. Y cariad a ddechreuo mown perygl a duedda i'r hyfrydwch mwyaf pan fwynhair. Y mae cariad yn serch-swyno calonau dynion fL thybiau anghywir, ac yn gosod tegweh fel magi i rwydo rhinwedd. Pleser gwywlyd yw cariad yn gymmysgedig a nwydau chwerwon, a gresynoldeb wcdi ei dymheru ag ychydig hyfrydwch munudol. Pawb rhwymau ydynt ddigon bychaiu i ddub cariad. Rhinwedd yw cayiad os mesurir fv dewisiad addas, ac heb ei anafu a digwyddiadau dnvg gwirfoddol, Ni therfynodd cariad anghyfreithlon erioed heb golled, ac hi ddichol1 ha Iogiad y gwely priodasol fyth ddivUigc-yn JdiddiaI.
[No title]
I!!P' -.¿:ø 'ood Paw had o Newi/ddion Lluruimn, Sfc. k- ■■• 1* i beri iddynt ufuddhau trwy rym m ■ Ac wtvli difodi yr hen fyddin Bonapart- £ y mac-'r. Brenin yn bwriadu rheoleiddio ddefnyddiau gwahanol; ac y d •'■ni p'serll'oichir y c\ rJlun hwn, ceclwir fair aiiiddii-iynieydd Ffrengig cadarnaf ar y cyf- .afiiau, g/in" y cyngrei/wyr, yn ddiogehvch rhag cvnhyrfiad newydd. Mynegir gan y Gazette de France, y bydd i'r cyttundeb rhwng Louis XVXIi. a'r Cyrigreirwyr ymddangos yn ddioed. Methwyd derchafu'r faner wen yn Nantes cyn y 19eg, rhag y buasai hynny yn atlonyddu'r tawel- weh C) thedín. Y mae'r arfcgion ar-dir a dwfr yn Brest wedi daufon eu bymostyugiad i mewn i'r Brenin. Pan glywyd yn Brussels ar yr 21ain fod Bonaparte wed rhoddi ei hun i fynu i'r Cadpen Mainland: yr oedd y bobl yn gyifredin wedi cael eu gorchfygn gan ber-lewygon gorfoledd; cyddawenychent yn yr heolydd, a'r annerchiacl e bob geneu cedd, 44 Y mae Bonaparte ym ■meddiani y Brytaward/" Goleuwyd y ddinas yn yr hwyr, a liav,enychwyd ynddirfawr am fod gelyti esmwythdra'r byd r,-iew it dalfagadarn. Mewn llythyr oddiwrth Swyddog yn y llong Cyrus, yr hon oedd un o'r llongau ag oedd yn gwliio ar duedd tu Fi'ra.ingc, gyda.'r Belerophon, i nvystro Bonaparte i ddiangc, dywedir fod y ffoadur wedi cei io cennad i hvvylio i'r Americ cyn rhoddi ei burr i fynu, yr hyn a wrthodwyd. yr li y ii, a wrtlio d w y d Pan ddaeth efe i'r Belerophon, ymddangosai ei fod yn tybied ei hun yn Ymerawdr gan gym- meryd meddianto g.aban y Cadpcn Maitland, ac wed; hynnv yn ei wahodd i giniaw. Nid I oedd dim yn diaugc ar ei sylw, yr oedd ei lygaid ymhob man, ic ar y gwrthddrych lleiaf yn gystal ac ar y mwyaf; gofynai am eglurhad ar y rhatfuu, yr hwylbrenni, a holl dacelau v llong; ciaofollodd am y Penbadwr, ac holodd ef yn <. fauwl; dymunodd ar fod i'r morfilwyr fytied o'i ftaen, felar amser adolygiad lluoedd, edrych- odd yn fan\v\ ar eu harfau, ei hysgogiadau, eu gwisgc-edd, &c. ac amlygodd lawer o foddion- rwydd ynddynt. Ymholodd ynghyleh sefyllfa y mor wyr, eu tAl, eu harian-ysgafael, eu diilad, eu hymborth, eu myglys, &c. a phan ddywed- -wvd wrtho fod Swyddog neu Drysorwr yn gofaln am hyii oil efe a ofynodd, onid oedd efe yn hoccedwr (rogue) mawr. Wrth ymddiddan a'r Llyngesydd, efe a ddy- wedodd, u Yr wyf wedi rhoddi fy hun i fynu i'r Brytauiaid; eithr ni wnaethwn felly i neb o'r galluoedd cyfuuol ereiil. Pe rhoddaswn fy hun j fynu iddynt hwy, buaswn yn darostwng fy hun i fympwy ac ewyilya un dyn, ond with ymos- tw IIg i'r Brytauiaid yr wyf yn gosod fy hun ar drogaredd cenedl." Mor awyddlls yw'r bobl ynghymmydygaeth Torbay i weled Bonaparte, feI y mae cannoedd f- fadau o bob math ar waith trwy'r dydd, yn f Eiyned a. dynion gerllaw i'r Belerophon; a dyn- ion yn dyfod o gryn bellder ac yn cynnyg un swm o ariaLJ am lesti i'w trosghvyddo fel y gall- cnt gael cipolwg ai Bony bach; y gwestdai ydynt dra iiawpion, a bydd dyfodiad Napoleon yno o fawr fudd i'r perchenogian. ? Rhoddir pigion o lythyr o Orleans Newydd yn Llysargralf York Newydd, yr hwn a amS2f- wyd IVlai 20, ac a ddywed fod gorliif dirfawr o'r afon Mississipi wedi cymmeryd lie ychydig cyn Jiynnv. Y niwed a vvnaeth sydd anfynegoi dy- wedir fod llawer'o sefydliadau aniryw droedfeddi dati y dwfr yn Palmyra, Concordie, a rhan o ■ Point Coupel, a llawer o blaniadau s'nvgr a phe- thau ereiil wedi cael eu llwyr ddinystrio. f Cynnalwyd cyfarfod cyffredin o Babyddiol1 "Waterford ar y 22ain, a chyttunwyd ar ddeisyf- iad drachefn i'r Seneddr dros ryddtreiniad diam- modol.