Seren Gomer

ME It CIIER, 19. Bore heddyw derbyniasom bapuiau Ffrank- ffort i'r 12fed ac eiddo Brussels i'r 16eg o'r mis, hwn. Yn vr hanesion o Alsace uchaf darlunir cychwyniad y Cyngreirwyr ymlaen yn y part!) hynny o Ffraingc, a dywedit. fod llawer o drefi wedi cael eu liosgi yn y tueddau hynny o aohos gwrthwyncbwyd y trigolion i'w goresgynwyr, a dywedir fod ymrysson anghcuol wedi cymmeryd lie yn Muhlhausen galwyd byddinan o filwyr Awstria ynghyd yno ar un prydnawn a chafwyd fod banner cant o honynt yn eisieu; ac wedi chwilio yn fanwl cafwyd cyrph rhai o honynt. Darigoswyd y rhat hyn i'w cydlilwyr y rhavoedd- ynt gynnulletlig; a sylwodd y rheohrr fod yrn- ddial am y weitlired erchyll hon i berthyn i'r gwyr. Y canlvniad oedd i'r drcf gael ei. an- rheithio a'i llosgi, yr hOll oedd mor enwog am ei ihiw-wctthtau. A dywedir fod pentrefarall wedi cael ei lo^gi, trigolion yr hwn a gynnygasant i rvvystro'r Awstriaid a'i cydymdrechwyr. IIeddyw yn y bore derbyniasom bttpurau Paris i'r 17eg o'r mis hwn, ynghyd a'r Moniteur am y 15fcd, yr hwn oedd yn eisieu. Hysbysir gan yr olaf fod Y fyddin ar y Loire wedi ymostwng yn ddiammodau i awdurdod y Brenin. Ond am fod y Moniteur wedi cael ei ddiosg o'i gymmeriad swyddol, a Llysargrafi" wedi cael ei drefriu gan y LSywodraeth yn el Ie, nis gellir rhoddi mwy coel iddo nag i'r papurau answyddol ereill Ac y mae yn ymddaugos yn tlra hynod fod y newydd hwn yn y Moniteur fel hysbysiaeth a dderbyn- wyd yn Paris ar y 1-jeg, tra nad yw'r Llysargraif swyddol am y 14eg a'r lifed yn son dim am hyn; ond er hynny dichon nad yw'r papur hwn wedi cnel ei drefnu i fynegu neb newyddion namyn rhai swyddol, sc o ganlyniad dichon y newydd fod yn wir, er nad yw'r hysbysiaeth swyddol wedi cyrhaedd y bvif ddinas. Nid yw'r Llys- argraff diweddaf o Paris yn cynnwvs neb new- yddion, eithir fe'i llenwir ag ordinhadan a gosod- ediI ,aethii'r Brenin, ynghylch goilwng ymaith ae.Iodau'r ddwy ystafeil, gahv ynghyd aelodau'r Cymdeitlmsau Etholyddol, ac enwi rheohvyr 1 1 ,) 1 I A ,1d.! i'r gwahanol daloithau, ynghyd a swyd dogton ereil!. Argreffir y Llysargraif swyddol ar bapur-len bedwar plyg yn swyddfa'r Moniteur gan yr un cyhoeddwr, sef Agasse. Ymddengys mai diben II ei sefydliad yw gochelyd yr unghylleusderau cydfynedol a chynllun y Moniteur, yn yr hwn yr oedd pob math o newyddion a sylwadau yn gymmysgedig, ac yr oedd tybiau priodol y cy- hoeddwr yn fynych yn eu cynitiieryd yti-ile meddylian'r Liy wodraeth Ffrongig, trwy awddr- dad yr hon yr oedd y Moniteur yn cael ei gy- hoeddi. Pan ystyrio ein darllenwyr y sylwadau a wnaethom yn fynych ar gynnwysiad y Moni- teur yn yr amser a aeth heibio, parod fyddant i gydnabod addasrwydd y trefniad hwn. 01.. ddengys fod cyimadleddwyr y fyddin Ffrengig yn a roi yn Paris, ac ymostyngiad y fyddin hon i'r Brenin yw swm y newyddion diweddaf, meddant, a dderbynwyd oddivrrth y Maesly- wydd [Javoust, yr hwn sydd yn blaenori ami. Nid yw'r papurau hyn yn cynnwys neb newydd- ion uniongyrchoi yn ei chylch wedi ei mynediad dros y Loire. Aeth blaen-fyddin y Prwssiaid y rhai a drefnwyd i Sylv.i ar ei synimudiadau i Orleans ar y 13eg. Yr ydys heb newyddion pendant etto ynghylch trigfa. Bonaparte; eithr dywedir gan uii o bap- urau Paris, Os yw yr lioll lianesion yn ei gylch ef i'w credu, y mae efe nid yn uuig j'n Rochfort, ond yii Dijon, a Lyons, a phob lie a rail. Arglwydd Casthreagh sydd yn blaenori ar yr eisteddfod ag sydd yn rheoleiddio ac yn codi arian ar y Parisiaid tuag at gynnali.aeth" y llu- oedd cv funol. Nid oes son ymheilach am y dreth a osodwyd gan y Mac-s!y wydckiilucher. "<? 3M?V _— Neithiwyr derbytswyd paptira'u PlWyiVi'dd, am y 3.8fed o'r iiiis Iiii-ii. Inniad o ysbryd gwrthwynebol amryw o drig- olion Ffr^Uvgc i'r Bourboniaid; canys dywedir fod bycl(i*t aid yn cychwyn tua Charlc- vile, -L" T '¡J.ri.J '1) 1 eu VIe, JlC¡¡,iO' '.1' J ,y¡;r; g'-OIlC'Y, cynn;:gw y( cu gwrthwyncbu gdn g'o?ph 0 filwyr y rha! a wnaed i fynu yn bonnaf 'o Osgorddion G wladwriaethol, eithr maec1dwy<1 y Ffrangcod yn ehr?ydd? a gyrwyd hwy ar ffo, fel y gorfu amynt ddjangc am eu heinioes dros y Maise. Y mae byddin | gadarn o Rwssiaid i uno a'r Hessiaid Riewn lie pennodo], ac i gychwyn oddi yno yn nijion- gyrcn tua Rheims. Trigolion y purth hynny o Ffraingc^ig ydynt w.edi arfogi, ydynt yn bwrw yma 1 th eu harfau, yn Uyahwe 1 yd ad re f, aC aeiryw yn .gwisgo'r hcdrosyti gwyn ond y mae r'haglawiad yr amddiffynfeydd yn gwrthod cynnadleddu a chennadoii y Brenin. Cynnwysir- cennadiaeth yn LIys--<trgralT neith- iwyr oddi wrth Arg. Stewart, dailuniadol o gychwyniad y rhan iiynny o'r fyddin gyfunol I ag y perthyna ei- Arglwyddiaeth iddi,—yr hon sydd yn awr wedi cyrhaedd Paris, wedi cad o honi ei gwrthwynebu ar hyd yr holl ifordd; ymosododd y gwyr ag ydynt (tall reolaetii ei I' J. l^chder Ymcrcdrol yr Archddug Ferdinand, o I Awstria, ar ors.af amgaeredig y Cadfridog La Courbe, ar y f8d, yr hon a enusllvvyd, a choli- odd y geiymon ynghylch mil o wyr l1ebbw am- ryw Swyddogion. j Rhoddwyd B!amont i fynu yn cnw'r Brenin i'r Awsh'iaid; tua Rouge maedduyd mintai o'r trigolion arfog ag o-eddynt wedi ymfyddino yn erbyn y C Rhuthrodd amddiffynfa Strasburg ar y 9fed ar ran o'r fyddiu gyfunol, eithr gorchf}-gwyd.hm y a gyrwyd hv,y yn ol i'r amddilfynfa. Mewn ymgjrah arali cymmerwvd pedwar mangnel oddi ar y gelyuion, a gorch- fygwyd hwy gan gymmeryd amryw garcharor- ion, a dywedir fod gan yr Awstriaid gallt mil o arfogion, heblaw y rhai ydynt yn gwarchae amddiffynfeydd.

i l'T.TEL 1.1 T?r G /11 ,.or''71 l't'fî r1'' 'J" 'n iJi WELSH GAZETTEER, I AND DICTIONARY. DEDICATED BY PErnnSSXON TO 1 BENJAMIN HALL, ESQ, M.P. ¡ Yn awrgny Wasg, ttc a gylioe&dir yn Juan, y RHIPYN CYNTAF O'R PAETH S¥ LILYJ3B CYFFREDINOL; N EV, Cirlgft a£ar}!bbor: YN CYNNWYS DARLUNLYD o'r 1 merodraetbau, Teyrn- ajocdd, Gwladwriaetha«, Talaelhau, Dinasoedd, f Tretydd, Amddiftynfaoedd, Morocdd, Eiongbyrth, Aton. ydd, Dynnoeddj Mynyddau, &c. &c. yJlt YR EOLL FYD ADNABYDDUS; I V YNGUYD A S LLYV/YODIAETII, DETODAU, MOESAU, A CHREi'YBDAU'R TRIGOLION; f IIEFYD, BELAETUDER TERFTNAU, A CHYNNYRCtl- IADAU NATURIOL POB GWLAD, V MAST-JACK, GWFCMIFEYDD, A'R CYWIIEINRWYDD, YN j Y DINASOEDD A'R TREFYUDJ j Eu Kydred, Lledred, Sefyllfaoedd, a'u Hellder mewn Mill- diroedd Seisnig oddiwrtli y Llcfydd iiynottaf, ynghyd j â,'u Digwyddiadan' mwyaf neiBdnol: i GAN- IlODDt .1t,ues -in Rha7idirordJ, Dinasoedd, Bwrdeis-drefi, Trefydd 1 Marchnad3 a'r Pcnirefjtdd ltytio.Itcij; y, MHRYDAIN FAWR AC IWERDDON. WEDI EU ltEGLUIW TRWY DDARLUNLENNI IIIRDD. JCesglwyd yncfalus o Waith y Daear\ ddion diweddaraf. FK AT YR n?t T CXR.VANEGIR ? GEIRLYFR CYMRAEG. f. Gan J. JENKINS, a GJVILYM MORGANJFG. ? AMMODAU. T. Ar?r?ph!r y LJyfr yn bedwar-plyg, ar bapur da a <y?hyr?u cglur. ,II' Bydd i'r Gwaith gad ei gynnwys mewn o ddeutu ?a:am rhi(vn, gwerth s? [ft yr Mn. HI. Baù 1 bob vhagdal^r roddi sw?t KY??' enw, yH dal it a y rhifyu olaf; a thalu am y rhifynau ercill wrth eu I derby n. By'dd i hwy bynnag a gnsglo ddeuddeg PHW, ac a *»falo am ra dod>artln>, a yr arian, gaol uu am ci '-•tfrcili'erth; a fhoddir yr ebveyflredin i'r Gwertlnvyr Llyfrau Jist a ddaufono anidanynt.—IJydti pob rhagdalwr yn rhwym > ddei byn y Llyfr £ gyd. V. Caiffy Gwaith fyned i'r Wasg mor gynted ag y ccffir thifcdi digonoi o enwau. Dymunir hod i ryw un, pwy bynnag, ymhob cym- 'ftydogaeth, él a fyddo vii e-Ayllysiivr da i llyn » orchwyl, i YII.IT;?r?tl arno ar frys gasglu yr euwau, a'r syUtau rha?- aliad.—Dymunir ar bawb a? a ?at!h enwau, eu danfon hwy ?frys at ?'. THOMAS WILLIAMS, Newbridge, tM?r Cardiff; l»rn at Re;\ J?PH? JE.VKINS, ?Ma&cr?-yar?, near Carf?.— ?crhynir enwau hefyd gan OruchwHwyr y Papur hwn. D. S. DisgwyUr i bob un a ddanfono lyh'yr a? RMwau m J hlyfr ucliod, i ddaufoii yn ddidi-arti, oni bydd am ugain, I \leu vfhwancg. entcau'r I *httgdalw!jr, cyn gynted eg y gdllont, at n. JENKJN, Seren f Corner Office, Swansea ifel y gaUo wybodpa nifer i argraphu. j t

Newyddiofi Lhmdain, fyc. 'I DYDD MAW it TIT, GORPII. 18. BAETH papurau Paris am ddydd Gwesier a dydd Sadwrn diwetlclaf i law. y maent yn ^wrthddywedyd yr hanes am ddaliad Bonaparte; ytnddengys bod y dywcdiad hefyd am ymroddiad i fj^iiu y fyddin Ffrengig cyn ei hamser. Fe ym- ddcugys fod rhan fawr o lioiiynt yii parhau glynu V >rth Bonaparte, aC ni fynallt goeIio ei fod ef yn llochfoi t. Y mae ya debygol eu bod hwy yn Svvybod pa le y mae efe. Y mae y fyddin wedi yned d-rosy Loircyn dri chorph; ac yr oedd y Cyngrcirwyr i (roed i incwu i Orleans ar y ^hoddiad i fynu warcbglawdd prisfawr Lile ar y 12fed a swyddol gyhoeddir. Yr oedd yr Aws- I triald i fyned i mewn iddinas Lyons ary IOfed; » Vr oedd Suchet wedi cilio o'r ddirias honrio a Jfiyned rhagddo i'r gorllewin; yr ydym yn tybied tUno i'r fyddin o'r tu ol i'r Loire. Amiens a Vincennes ydynt wedi ymostwng i ouis XVIII. Y mae Biucher wedi cydsynio i leihau y gorfod-dreth a o-sod wyd ar Paris, yr hon Jdd i'w thalu yn dihry ran, un o'r rhajiau a dcrbynwyd ganddo eisoos; fe'i gwnawd i fynu itlin y prif ddinaswyr, yn cynnwys y march- a.tawvr arianwyl' c"fl'eHhwvl' ysgrifenwyr, k .r ¡-, fr arianfasnachwyr, y rhai a ddcrbyniant fren- d rwymiadau i'w galluogi i dderbyn ad-dal- ) | oddivrth y (iiii,,Asy(ttliott yi, It Y I I achos gofidus y pontyddj y rhtti a lygwfhid 1 I, eu llosgi gan Blucher, wedi symud trwy ddiiead yr en\Vaa mwyaf tramgwyddus oedd arnynt; y pontydd Jena ac Austerlitz ydynt i'w henwi, y* naill yn Le Pont des Invalids, a'r Hall Le Pont dé Jardiu du Iloi. Aberthau mwy o lawer ni a feddyliwn aofynirodtliiVi th Ffranigc. M. D'Alo- peus a drefnwyd gan Yrneraudi' Rwssiayn ithag- law Lorraiiie. Os yw y mynegiad hyn yn gywir fe gyfiawnha y dyt) c fed y Cyngreirwyr yn I rnyfyrio am rauu Ffraingc. Meddiant o rai o'r cyfftn daleithauvyn gystal a'ir gwarchgloddiau, a eiiir ei ystvried yn angenrheidiol i lonyddvvch a diogelwcli Ewrop. Y mae. y Moniteur wedi peidio a bod yn Bapur-len Swyddo), ac y mae Llys-argraff i gael ei gyhoeddi ddwy waith- ya j,-r fel yn Lloegr. Y l'idfyncyntaf o'r hwn a ymddangoscdd ar y 14eg, Y mae yn hysbysu fod aelodau ystafeil .CyiiddrycJiiolwyr "y bobl, y rhai yn y! ystafei! ddi?eddar oeddent yn unig 2g?, i gael eu Uiosbgi i 3% i'w gwnenthur y? gyfrwng mwy ad das o flhl y cy?'redu!. Yn gyssylltiedig a'r gosodiad y mae cofrce o ahiryw bennu y freinsgrif y rhai sydd i'w hadoiygu gan yr Ystafellnedd. Pris-y trysorfeydd ni osodir i lawr fel arfercl, o herwydd ni wnied dim gorchi. ivy!ioii (-yt:oe.(I(I; yr hyn a achlysurwyd, fel y dywedir, gan ddymuniad i adennill y swtn o bymtheg rniliwn a anghyfreithlon drosglwydd- wyd trwy osodiad Y merodrol er budd perswh godidog. Y mae hyn yn amlwg gyfeirio at ryw dwyll Ymercsdrol a arferwyd gan Bonaparte i gyfodi swm o arian ef aliai yn barataol i'w fTo- edigaoth yr hyn y niae'r Uywodraeth yn pender- fynu ei ddiwygio. Fe ddy wedir pa fodd bynnag fod rhai cyfammodau angbyoedd wcdi eu gwneyd ddydd Gwener am 63t a 64 fFranc. Neitldwr derbyniasom lythyr-god Fflanders a phapurau Brussels i'r 15fed o'r mis hwn. Y macnt yn cadarnhau yr hanes ym mhapurau Paris am roddiad i fynu Lile, ac y macnt yn dywedyd hefyd fod Strasburg yn cynnyg rhoddi i fynu ar ammodau. Pvlae Llysoedd Naples a Madrid wedi arddel wi y lluoiau arli weJig, a pethau eraill perthynol i'r celfyddydau a ber- thynent iddynt hwy, y rhai a ddygwyd ymaith gan Madame Murat Brenhines diorseddedig -Naples. Yr arddelwadau hyn a dderbyrswyd gan yr Awstriaid ym meddiant y rhai y mae Madame Murat yn bresennoi. Y llyihyr-long y Chesterfield a gyrhaeddodd I'almouth dydd Sadwrn diweddaf o Surinam. Fe hysbyswyd iddi yn Dominica fod Martinique mewn meddiant gan y Brytaniaid, a bod y UYlIg- esydd Duiham wedi Itwyllo i gymmcryd medd- iant o Saints. Saith mil o'r arfogion grymufeaf, yn ddiweddar a gyrhaeddasant Portsmouth o Quebec, ydynt i fyned rhagddyut i Ostond.

1 "i u, co. Y mae papurau Paris yn dyfod Fiyd attom yn awr bob dydd. Cawsom y rhai/am v 17*eg y bore hwn. Y mhlith amryw bethau ereill cyn- j iinvvsatit Jytljyi,, a amsenvyd Orleans yr 1 leg, oddiwrth Davoust Penciwdod y fyddin Ffrengig° ar lan aswy'r Loire, at y Cadfridog La Marque. yn yr hwn y dywed efe fod y cynnadleddwyr dros y fyddin a adawyd yn Paris "wedi myuegu iddo ef y cynnygion a wnawd iddynt i dueddu'r fyddin i ymostwng i'r Brenin,; gan annog y mi!- wyr i gydsynio a hwy. Sylwir gan yr argraffied- ydd mewn modd cywir, fod y Ilythyr hwn yn gwrthwynebu'r hanes a daenasid yn ddiweddar, sef bod y fyddin wedi rhoddi ei hun i fynu i awdurdod y Brenin yn ddiattlmodau, gan ych- wauegu fod hynny yn hoUola?ghyttuuol a diog- ehvch y wiad rhagllaw, 0 herwydd pe ymosh'ng- a,sai'r yn y modd hynny, eglur yw y  gwrthryfel y byddai iddynt dorri, albin mewn gwrthryfel y cyile cyntaf a gynnygai iddynt. Nid oes son ymheliach am yr hvii a ymddangosodd yn y Mo- niteur ar yr 16eg, sef bod Suchet a'i fyddin wedi rhoddi eu hUllaΡ) i fyrnl', ac am hnwy. Yr vdym rhoddi eu hunaiii i fyrm, ac am hynny. yy ydym yn ystyried y newydd yn gyffelyb i'r hwn a fy- negai bod byddin y Loire wedi rhoddi i fynu yn d-diarnmodol. Y mae diffyg hysbysiaeth YIJg- hylch trigfa Bonaparte a sjrmudiadat> byddin y Loire, wedi peri t lawer o ddychynimygion gyfodi ym meddyliau, dyuion yWlad hon, ac nid ych- I ydig yw rhifedi y ï'h-t15rnt yo ofni nad yw ydig yw rhifedi y rhai ?dyntyn ofm na d yw pethau yn myned rhagddynt yn Ffraingc megis agydymunid. Er fod gennym hanesion o Or* leans i'r mis hwn, nid ydynt yn son am y fyddin honno; eithr taenwyd yr lioll hanesion yn-hyleh ftoedigaeth Bonaparte o Rochfort, ac -oc' fort, c ereill ynghylch ei gynnygion ailwyddiannus i Hoi oddi yno, i'r diben i dwyllo y cyffredin. Dy. wedir yn awr ei fod efe wedi diangc o Bourdeaux, mewn llong o'r Americ: eithr tebyg yw fod y son o'r un naUtfr, ac wedi cael ei gyhoeddi i'r un diben, a'r Ultoedd chwedlau ereill yn ei gylch ef. Dy wedir nad yw'r Pen nad uri aid i adael Ffrainc nes bydd'o'r Urcnin wedi cael ei gororvi yn Rheims. I Ilysbysir hefyd fod- Davoust yn ei lythyr at Lamarque yn dywedyd fod trigolion La Vendee yn cynnyg ynuino a phleidwyr Bonaparte i'r di- beu i wrthwynebu pob cynnyg o eiddo'r Cyng- reirwyr i adsefydiu'r Bourboniaid ar orsedd Ffraingc, neu, megis y dywedant, i rannu rtiyiv gymmaint o diriogaeth Ffraingc rhyngddynt. j Mynegir yn swyddol fod rhai dydoliadau o'r milvvyr Ffrengig yn Angers a Tours, ary Loire. wedi ymostwng i Ly wodraeth y Brenin; ond nid oedd y rhai hyn yn gwneuthur i fynu ran o'r fyddiu F irengig o'r tu hwnt i'r Loire. Gyrwyd allan gyhoeddiad gan yr Ymerawdr Alexander cyn ei fynediad o Vienna, i drigolion Ffraingc, yn yr hwny mae ei .Fawrhydi yn Sylwi ar uchelfrydedd Bonaparte, yn neillduol ei waith yn goresgyn Y merodFaeth -Rwssia, pryd y IIwyr orchfygwyd cf gan 'ddewrder a y Rwssiaid. Nid .yJrcyhoedd- iad hwn yn amlygu neb o fwriadau ei Fawrhydi ynghylch 11} wodraethlad Ffraingc rhagllaw, F f ra i ii-,c eithr ymddengys mai dinystr ar ly wodraeth Bonaparte yw yr unig beth a olygir ganddo. Ar y lSfcd hwyiiodd yr fioll drosghvydd- long-au a ddacthant yn ddi.veddar o'r Americ i Deal, tuag Ostend, a'r rhannau cyntaf o'r cat- rodau 3edd, 5fed, 39ain, 41ai:?, a'r 88ain. Ifysbysir mown 1 jythyr o Carthagena a ysgrif. enwyll Mehelin 20, fod brwydrau gwaedlyd wedi cael ei hymladd rhivug Llynges Americ- aidd Lie eiddo'r Algiers; ar y 19eg dygwyd ffreigad i'r llorigborth hwninv, yr hon a elwir Miranda, o 44 mangnel. Digwyddodd y frwydr ar yr IGeg, rhwng y ffreigad uchod o Ci(i(IO ac un antll perthynol i Unol Daleithau yr Americ, yr lion a barhaodd dros un awr; vr oedd 04 o wyr y llong Americaidd wedi cael eu Hadd, ac ychwaneg ua chant o'r Algeriaid, ac ym mysg étb.1 y JJyngesydd ei hun. Yr oedd y Uong a y.«gafaclwyd yn cynnwys 500 o wyr, ac y mae iiiewu cyllwr lied dda ond bod ell hwylbrenni a'i hwyliau wcdi cad eu dryllio yn fawr, Ymladdwyd brwydr arall ar gyfer Penrhyn Palos, yr hon oedd dia: gvaedlyd, ond ni wyddys etto pa fodd y irodd aiian. Terfynu- y Ilythyr trwy amlygu gobalth y bydil yr Americiaid* alluog, i gadw'r- Algcriaid yn ca a gwarchae arnvnt; ac y bydd HongaUnSw;e<ieu ac ereill i'r rhai y mae'r yi medru iiwylio ar hyd Mor y Caneldinj u ddirwystr. Dydd.Iau diweddaf dalwyd Shark^ o bump troedfedd o hyd yn yrnfon Orwe!, yr hwn a ddangoswyd i'r iiiaws yn Ipswich ar y clyddiau canlyuol.