Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Advertising
"¥7" Mae Pcrchennogion SeRen 6!'???:? JtL ?.!?M' yn CS??!g'?? ?'? Tansgrifwyr lliosog, ?C? yr ail Ckimrter oddi ar ddedireiCr Jiwyddyn hon ivcdi teifynu yr 28ain OV mis duceddaf; ac amfod y draul o ddwyn ymlaen tvaitit ol)- fath hyn yn birysig dros ben, gobeichiant na tkram- gwydda eu CyfcilUon^ tra y deisirfir arnynt fod cyn garedicced a thalu i'r Gorusltwihvyr, yn eu gwahanol gymmydogaethau, yr hyn afyddo ddyledus arnynt ar yr amser uchod. B.ALJl 0 GILEAD SOLOMON. YMae yn amlwg fod amry.W anhwylderau'r ?. Gríf dynol yn caei en magn gan afradlonnvychl yn ,a<«ser iet- ?yd, a tnfOSe¡Úmü gwarthus o'r rheolau ag y mae caUincb yn eu nodi all an er. diogelwch iechyd, ac er gosod sylfaen einioeshir a dedwydd, gydag ansawdd grcf a chadarn. Nid yw bendithion iccbyd yn cael eu colli yn gynt nag y mae profiadan poenus yn dangos eu gwerth; a'r dyoddefvdd annedwydd y n edrych o'i amgylch, yn rhy ami, oca fi! yn ofer am faddiou adwelliant. Y mae'r Dr. Solomon, o Liverpool, yn cymmeradwyo ei GORDIALBALM of GILEAD i bawb o'r rbai agy mae ansawdd en cyrff wedi adfeilio o achos anghallineb mewn ati-sawdd cii c y rA' v.-ecii a d i l'io ieuenctvd, a'r holl rai sydd a'u getvynion yn fiin o achos Hawer o fyfyrio, new ymarfer gormodd a gwirawd (spirits) crvfion, tea, ueu gofjee, ya gystal ag i'r rhai sydd wedi Rvvaaau trwy hir breswyiio mewn ardaloead twymion ac attach; va mhob uu o'r cyfryw amgylchiadan fe dry allan yn feddyginiaeth mwyaf effeithiol, gan dynan y gewynion as oeddyut wedi ilaesit, a chiyfau a bywiocau ansawdd y corff. Yr amrywiol autrwyldcrau perthynol i'r rhyw deg (fair sex) a ddeuaiit yn ddig'yfrwng dan awdurdod yr adfcrydd hwn; ac v mae llawero bendetigcsau cyfrifol wedi proti ei fod yr ycliwaaegiad meddygol gorau i'r bwrdd ymdrwsio a ewrddasanl erioed ag ef; i gyfnerthn'l' yshrydoedll adfeil- ledig, chwalu doiur y pen, hurti wydti, a llesgodd ac wrth gr 'U bywiogrwydd hyfryd, ac yrnlid ymaith drymfrydedd, y mae yn rtii)uldl cysar a ncrth i'r boll gori! Y lla o d'efydaU 'trymfrydol ag sydd yn cystudtl!,)'rcorff dynol, dan yr enw AahwyMerau Gewytiol, .yw'r achosion penaf o resyaoldeb dynion ag sydd yn amdditaid o iccnyd. i*mae'r aubwylderau hyn. yn deilliaw o'r fath amrywiacth anfynfgol a c*yd-ii]etaoi o acnosion feI y hyddai yn aa- Jnhosibl, pe byddai hvnv yn wastad yn aagenrheidiol, i'w chwilio allan i rIaclt,)s cywir o honynt. Pa fodd by nag, fe ac fe deimlir eu heffeithiau yn rhy dda, yn mblitli rima fawr ? dd'd vnolryw; ac ar gyfer yr elle?um hyn, ?c:Iir aeru heb fyne y til draw i'r g?ir, nadmfwyd un teddyg- Ineth erioed yn rh?orl ar, neu yn fwy cto?fawr am ei eftekhioldeb na CORDIAL BALilJ of GILEAD y Dr. SOLOMON. Y mae llawer o'rgiVelliadau agymmerasant le trwyddo wedi eu hargcaffu yn mhob papur rlewyddion yn y devrnas, er annogaeth i'r cystuddiedig i yinarfer, a pharau yn yr arfer o fedrb £ iniaeth, yr hwn sydd mor odidog yn gweini iachad trwyjiS mewn pob achos o nyciulod. Y mac tyhyn f(rnu fod anhwylderau gewynawl yn fwy cyJrredin yn Ewrop yn awr nag y buont ar un amser arall, a phriodoHr hyn vn benaf i'r gormodd hunan fwynaadsydd yn fe-ynu yn yr amieroedd gloddcstgar hyn. Yinae yn wirion- edd slcr nvr,i pa bellaf yr ymadawom oddiwrth symledd a chyrahcdrolder yn ein liuniacth, a pha fwvaf a aberthom o ymarferiadau iachws i'r anwcithgarwch ng sydd yn cydfyncd ntlifyrwch tenluaidd, mwyaf gyd fydd e^Eaith pob cyieiiior- tiad tneddysat, yn gwanau egarr coriF. Y maeanhwyl- tferau'r gewynau yn dily,-Nv dcl;,tjol i'r Ud;iu ryw (gwrrvw a gydiL l' gwahaniaeth hyn yn III-ij, eii bod yn y rhv w banyw ) 'o kerwydd tynerwch ansawdd en a'u dull fenuwaidd o nnsawÜd en cyrif a7Li (I till tynerach o fytv, yn fwy ami a ffyriiig nag yn y rhyw arall. Achlvsnrir gweadi J yn yr ansawdd cwynawl, och ii! yn rhy fynvch gan Lid yn y naill ryw, a praioddau tryUsyli yn y llall. Yrarwydd mwyat' cya'rcdin o'r an- hwviclor hwn yw ofn angaii yn baraus, yr hwn. sydd yn I cerdded trwyYcoH aosawdd ewynawl a'i effcithiau dinystr- iol, gan nydd-droi'r galoa ag ing anfynegol, ac yn cynhyrtu y crybwylliadau mwyaf arswydns o ddychryn ac anobasth! j i'r dinvstry-?d hwn y mae miloedd wedi syrthio yn aberthau yn tt'yrniajrwydd ei* lesmair, yr hyn sydd yn gwneulhur y dynion annedwydd sydd dan ei lywodraetlv yn anynad, yn anwadal, ac yn aoainyneddgar, yn dueddol i redeg oddivi ui mn rneddvg at v Hall; a Hyn yw'r rheswm pa ham y inaent snor anfvnvch yn cael budd oddiwrth un feddygmiaeth, am ua feddant Iwyrfrydigrwydd digonol i lynu wrth un nes ealib amser i ddwyn ei eliaiib priodol. Y Cordial Balm of Gilead anghydmarol hwn yw r feddyg- iniaf-tti fwyaf ceinillws ac effeitiuol a gafwyd erioed at an- sawdd wan a chwilfriw'r corff, gwendid golwg, neu wendid cof, iselder ysbryd, eryndod a dyd.ryn.adau r meddwl, gwendid ystlenaidd (sexual), a phob anhwylder arall ag sy'n cyfodi oddiar laesiad yr ansawdd ewynawl, y rhai yn aval Jdynt yn canlyn angiiymhedrolder, drwg fuchedd, a diftyff gofal am angenrheidiau iechyd, gloddest, bywyd Uo- ? eol.(I ia l l i ali  ,t liwn nydd ^isteddol, a myfyrgar, y mae'r Cordial hwn wedi «efydlu yn gyflredinel ei eilaith adferiadol, a gellir yn svwirei pvfrif ynralilith y penaf o'r caffaeliadau a gatodd olrheiniad meddygoi allan eriocd, fel bendithion i ddynol- jvw, a gwrthweithydd i resynoldeb dynol. Y mae muoedd \r aVkY ho a yn hyw yn y tiiir tevrnts, ifendithio r oyda y declneuasant gymmeryd y meddyginiaeth rhyfeddol hWII, ac yn mwynaii bendithion techyd, y rhai mewn modd atngpn a allasent fad wedi syrthio Frbedd yn antriscrol, yn abertb- au i nnghaliineb bore ieuerctyd. fr:3r' Y mae Ivanesion o'r Iwerddon, yr India Ddwyreiniol Germany, lIamhurgh, Red in, Ploland, Ja- &- ,Ilewino l l maica, America, Norway, Sweden, a Denmark, y rhai oil a sytunant, ria chafodd un metulyginiaeth enoed a ddyg^pd fr gwledydd hyny y fath werilnad ebrwyda ac asanerol.-— Fe ddengys llyfratfr Tolfeydd ( Custom-houses ) yn ijlundam a Liverpool fod mwy o'r nieddyginiaeth hwn yn cas p: yru dros y mor nag o'r holl feddyginiaethau ereill a'u rlioddi yngiiyd. Ystyrir y Cordial Ralmof GgCfld yn awr fel y caffaeliad mwvaf a gàlfwyd allan yn nghof dyn; y mae yn gadarn, yn ddiniwaid, ac yn tlasus; y clod buan ac ychwanegol a roddir i'w awdur a'i ddyfeiswr (Dr. Solomon, o Liverpool), yw yr unio- faen-prawf i farnu teilyngdod nieddyginiaeth, yr hwn svdd wedi ei roddi i'r graddau uchelat a'r iselaf o'r bobi, gyda'r fath Iwyddiant dedwydd a P.haraus, Y mae gwerth- wyr y meddyginiaeth hwn, y rhai ydynt lawer lliosocach nag a wyhuwyd erioed o'r blaen, yn methu yn fynych a 1 gael or ebnyydd ag y ain dino ac y mae yn dellwng 0 sulw, fod y cosfreSan yn cael eu gwertim yn agos cyn gyntedag y delont i law, gan eii bod wedi eu rhag- erciii cyn gym am danytit. Ar werth gan D. JENK.IN, ArgraiFydd y Papur hwn, Hefyd gan Jenkins, ac EdmoM, Abertawe; Daniel, ac Evalu, Caerfyrddin; North, Aherhonddu; Painter, Wrexham; a phob <3werthydd Mcddyginiacth arall; pri- lls. y gostrelaid, tie,, twdairmcwn Un costrei S ;s. wrth yr hyn fe arbedir lis. a'r eiriau" Saml. Soloaion, Liverpool," wedieu certio.ar yr arg-raff (slqmp). ( y -te'r Dr. Solomon yn dysgwyl, pun ymgyngiioi ii ef trwy lvthyr, i -gael ysgrif-arianydd (bank bill) am un buat yn y llythyr, wedi ei gyfai-wyddo fel hyn, Money Letter Dr. Solomon, Gilead Mouse, neat Li,li-Pool.-i- double postage fyfarwyddiadau i gymrrieryd j i Cordial Balm of Gilead. Yn mhob achos ag y gweinir y Cor?a! Ba!tK of G.??ff?, (oddi chhr pan y Vorcnyranrynir I'r gwrtnwyncn gan y ? Tywysydd i ?fh?i''), cymmerer o ddan iouaid Hwy{ê yi icnaidUwv hwrdd <?e ?co':) yn gyfateboi i oed ac an- sawddcon'iy dyoddet»,5. hann?r awrcynbore-fwyd (brca ,"i (Idcot -,?y I I d(it?f,,cl(I i? ti'i,,if",7- ac. ynghyleh a^rnt di »v per, wrtho f)tl!til) yn y I)i- ilon- :!id gwtn-wy dr {tei,w i 0 dd.wfr gw in gwyn, Made?o, utu win'-ctiuiocs (skerry). TV A R- O.F F IC E, 13th June, 1815. MIS ROYAL HIGHNESS the PRINCE REGENT, in the name and on the behalf of HIS MAJESTY, doth hereby require and command, that all the I Out-Pensioners of CHELSEA HOSPITAl., residing in Great-Britain, including Wales, who were discharged from their respective corps as Privates, whether from the Regular Cavalry, Foot Guards, or Infantry of the Line, or from the Militia or Fencilles,"do personally appear at the places and on the days hereinafter mentioned; with the exception of those resident in London, or within 25 miles thereof, who have already been ordered to appear before the Commis- sioners of the said Hospital; in order that such of them as on examination shall be found fit, may be appropriated to a ROYAL VETERAN BATTALION. His ROYAL rIrGJ- NESS is however pleased to direct, that the present order stiall not be conidered as extending to the Out-Pensioners from the late Horse Guards and Horse Grenadier Guards, the Life Guards and Royal Regiment of Horse Guards; nor to such men as by the Hospital Books are now more than 55 years of age, or had served 24 years in the Cavalry, or 21 years in the Infantry, previous to their discharges; nor to those whose pensions are above One Shillingpcr diem, each; nor to those who have lost a limb, or their eyc-siglit, or are I cripples, or who received a certificate of their total unfitness for further service, from any of the officers employed lit the last general examination of Out-Pensioners in tiie year 1813; nor to such Out-Pensioners as are now serving in the Regular Militia, or Local Militia, as Non-commissioned Officers. Places and Days of Assembling. 1815. Berwick Town and Liberty Berwick July 12,13. Durham P ewcastle"upon- ? ?.? ?? 13 Northumberland • 5 Tyne. U y 12,13. Cumberland .P p?,,? jr,? ? 12, 13. Westmorland Yorkshire !V. i? E. Riding) York jltu, 9, 10. Yorkshire (" ?Fe? Hiding).. Leeds July 9, 10. Cheshire  ? Manchester July 9, 10. Lancashire S Derbyshire Merionethshire I Newcastle-under (3 r n in Montgomeryshire Line. ( July 9, 10. Shropshire I Statfordshire J Leicestershire ) Lincp)n..hire ( Xottingham July 9, 10. Rutlandshire ) Brecon. 1 (' d' ,I.' 'e I Cardiganshire j Carmarthenshire Glamorganshire Gloucestershire Herefordshire S Gloucester JM? 9) 10 Monmouthshire j ll\lonmOUwslllrc. Radnorshire Warwickshire !j  I \Y orces:ershire J Anglesea ") Angleselt gSgSK". 1-? July *.10- Flintshire ) Cambrideshire and Isle ) Norfolk^^ C Bury St. Edmunds JM? 9,10.  SutMk. ) Berks P more than 25 miles- ) Ble? ? u? ?,on?oH t Aylcdmr JM?/ 9,10. Oxfordshise ) Bedfordshire TI_, (more than$5 miles ?[ Tr t ? ? .f?? ???n.. ). Bedford July 9, 10. Huntingdonshire j ■ Northamptonshire ) Essex *imo*ethan25miles? $ c?chester July 9, 10. ( from London S Kent  Makl^ .Jul, 9,10. ? froniLotido" ) s $more than 25miles crry fom Loridon ? Brighton J?y 9, 10. Sussex j Isle o Wight Newport July 9,10. Dorsetshire .1 Hampshire Andover July 9,10. I Wiltshire 3 Somersetshire Taunton. July 9,10. SevSh4" :l pty?outh ?M? 9,10. Devonshire S A Idern(,y St. peteM,Guernsey JH? 9,10. Guernsey -y. S Jersey St. HeHer's. JM? 9,10. r A t such. places, and on such Days, as shall be )rescribed North-Britain ? by the General Omcer com- j mandin his Majety's Forces ? in that Country. I?s ROYAL HIGHNESS is at the same time radoúsly pleased to declare, that the said Private Men, who, upon examination, shall be found fit for service, shall receive the sum of one shilling and ten-pence per diem each, from the time of their leaving their respective homes, until their ar- rival at the examining station, calculating the same at the rate of ten miles for a day's march; and be afterwards sub- sisted until aHotted to a" Veteran Battalion, at the ratt" of one shilling per diem for pay, one penny per diem for beer money, and one penny per-diem in lieu of the extra price of 'n')r'e I a!,?d ne penny pcpr ay bread and meat. His ROYAL HIGHNESS is also pleased to order, that every man found fit for duty, shall, on his joining the Veteran Battalion to whichshall be appointed, receive a bounty of one pound live shillings or so much thereof as shall re- main aiVr supplying hilH with proper necessaries; and it is His ROY AT. I1S<;NNF,S.I'S gracious Intention, that every such man whose pension is now less than nine-pence per diem, shall be entitled, when discharged, to that increased rate of Out-Pensio:), provided he be recommended by his Colonel or Comwvi 'idiug Oiffcer as an object deserving of "His MAJESTY'S Royal bounty. j t is His ROYAL HiGiiKEss s further pleasure that the men examination shall be found unfit fur any duty shall be di-r.ii.-si-d, and be settled with at the rate of one shilling asid ten-pence per diem each, from the time of their leaving theii" respective homes, until their arrival at the examining stations, calculating the same at the rate of ten miles for a day's march; receiving also the like allowance to carry them back to their homes: -aad that while detained for examina- I tion, they shsH receive the same pay and allowances as the nu n found tit for duty. And it is hereby notified, that all the Out-Pensioners hereby called upon to attend, who shall not appear at the times and places herein appointed, will be considered as otherwise provided for by Government, or as dead, and will accordingly be struckolf the books of the Out-Pension of the said Hospital, withoutany prospect of being restored thereto. By Command of. His Royal Highness the Prince Regent, in the came and on the behalf of His Majesty, FAX5IERSTON.
Newyddion Lhmdain, fyc. DYDD…
Newyddion Lhmdain, fyc. DYDD MA WRTH, MEHEFiN 17. BONAPARTE WEDI YMWRTIIOD A -1 GORSEDD FFItAINGC. I YSon ag oedd yn ymledu yn y dyddiau a apthant heibio, a'r hwn a ystyriasid mewn amseroetid llai digwyddiadol yn anghredadwy, I sydd wedi cael ei gadarnhau i'r helaethrwydd mwyaf; y mae brwydr y ISfed yn Waterloo, nid yu unig wedi trosg!wyddo'r goron lawrydd oddiwrth Bonaparte i addurno nel ei Orchfyg- wr, ond y mae hefyd wedi gosod terfyn ar ei fywyd llywodraethol. Ciliodd Napoleon oddi ar faes y gwaed am ddeg o'r g!och ar hwyry a daeth i Paris ar yr 2lain; cyhoeddwyd amgylchiadau dinystr ei fyddin yn y Moniteur, galwyd aelodau'r ddau Senedd-dy ynghyd, a chyttunwyd yn y ddwy ystafell fod anymddi- byniaeth yr Ymerodraeth mewn perygl, a bod i eisteddfod y Seneddwyr fod yn barhaus, a phwy bynnag a gynnygai ddim i'i- gwrtliwyii(,b a ystyrid yn fradwr. Danfonodd Bonaparte i'r Senedd i fynegu ei fod yn ymwrthod a'r got on yn ei enw ei hun, a chyhoeddodd ei fab yn Ymerawdr Ffraingc; ac yn ganlynol i hyn trefnwyd Llywodraeth Ilagddarbodol yn Paris; megis y dengys y pigion canlynol o'r Moniteur, yr .hwn a dderbynwyd i'r 24ain o'r mis Invn :— CYHQEDDIAD BONAPARTE I BOBL FFRAINGC. Ffrangcod !■—— Wrth ddechreu rhyfcl er cynnal anymddjbyniafth y genedl, myfi ym- ddibynais ar undcb pob ymorchestion, pob eivyitys, a ch* ydweithrediad yr awdurdodau cenhccllaGthol. Yr oedd gennyf reswm i üb- eithio urn Iwyddlint, ac wynebais yn ddiarswyd holl gyhoetidiatl^u'; Galluoeùd ysi fy erbvn. Ymddengys i mi Jpd amgylchiadau wedi cyfnewid. Yr wyf yn cynnyg fy hun yti- aberth i ddigIlonedd gelynion Ffraingc. Bydded iddynt droi allan yu gywir yn eu cyhoeddiadau mai yn erbyn fy awdurdod i yn unig y cyfeir- wyd hwynt. Fy mywvd Llywodraethol a der- fynodd, ac yr wyf yn cyhoed'di fy mab dan yr yr enw Napoleon H. yn Ymerawdwr y Ffrang- cod. u Ffurfir Cyngor y Llywodraeth yn Rag- ddarbodol gan y Gweinidogion ag ydynt yn awr (mewn svtrydd). Fyugofal am fy mab sydd yn fy nhueddu i wahodd yr Ystafelloedd i Piurfio Rhagiawiaeth yn ddioed yn ol y gyfraith. 1* Unwch bawb dios y diogelwch cyffredin, i'r diben i barhau yn genedl anymddibynol. (Arwyddwyd) u NAPOLEON." Dygwyd y cyhoeddiad hwn am un o'r gloch i'r ddwy ystafell, gan y Count Carnot a Dug Otranto ac yn y prydnawn cyiiwynwyd cyt- tundeb y ddwy ystafell yn ei gylch i'w Fawr- hydi, yr hwn a. attebodd y cennadon agos yn y geiriau hyn:— 44 Diolchaf i chwi am yr amgyffredion a am- lygasoch. Cynghoraf yr ystafelloedd i gyfner- thu'r byddiuoedd, a'u gosod yn yr ansawdd arnddiHynotoreu; y rhai a ewyllysiaut hedd- wch a ddylent ymbarotoi i ryfel. Na osodweh y genedl fawr hon i fod yn agored i drugaredd yr Estron rhag i chwi gael eich siommi yn eich, gobaith. Ymha sefyllfa bynnag y gosodir ii byddaf ddedwydd tra fyddo Ffraingc yn rhydd ac anymddibynol. Wrth drosglwyddo yr haw! a roddodd Ffraingc i mi i fy mab yn amser fy mywyd yr wyf yn rhoddi yr aberth mawr hwn er budd y genedl a daioni fy mab, yr hwn gar, hynny yr ydwyf yn gyhoeddi i fod yti- Y mer. awdwr." Cyttunodd y Senedd i dderbyn cynnyg Na- poleon, ac i ddanfon cennadau i hysbysu eu parch iddo o herwydd yr aberth mawr a wnaeth er budd y genedl. Yn Ystafell y Pendefigion dywedodd un o'r aelodau fod Grouchy a Dug Dalmatia(Soult) yn methu cynnull 60 mil o wyr, ac mai analluedig oedd eu huno hwy yn sefyllfa byddiu y gogledd. Ni allasai Grouchy (meddai ef) gynnuj I ychwaneg na 7, neu 800' o wyr ac yn Ilocroy ni allasai Dug Dalmatia gyunull nel), ac nid oes gennych un 1fordd i achub y wlad end trwy gynnadleddu am heddweh. r YR HANES FFRENGIG O FRWYDR Y 13. I (PIGION O'R MONITEUK.) Ar j yr 1&eg, brwydredd adenydd aswy a deheu'r byddiuoedd gwrthwynebol, a'r cadresi brwydrol yn cyrhaed,d dros chwech milldir o dir. Ar y 17eg, am 6 yn yr hwyr, yr oedd canol y fyddin Frytanaidd yn meddiaunu Mont St. Jean yr oedd tair awr yn ofy noli wueutliur parotoadau i ymosod arni, ac am hynny angenrheidiol oedd gohirio'r ymosodiad hyd drannocth. Y r oedd cadlys yr Ymerawdr yn nhyddyn-dy Gallon gerllaw Planchenoit. Yr oedd y gwlaw yu dis- gyn yn ffrydiau. Am naw yn y bore, wedi i'r gwlaw laesu Yen- ydig cymmerodd y gwahanol ddydoliadao eu sefyllfaoedd ar gyfer y Brytaniaid, a'r Sfcd" corS R drefnwyd i wrthwynebll dydofiad o'r Frws; laid ag oeddyut wedi diangc ar y Llywydd .Gr<?a«.Iiy, ac yn amcanu ymosotl ar ein hochor ddeheu yr bedd y lluoedd yn llawn egni ac awydd an) y frwydr. Yr ydym yn amcan gyfrif fod y fyddin Frytanaidd yn SO mil, a bod y dydolrad Prws- saidd a allasai fod tua'r aden ddeheu-yn 10 mil; y cwbl yn gwneuthur byddiu y gelynion yn 90 mil o wyr,—nid oedd eittgwyr ni mor lliosog. Ilanner dydd pan oedd ein holl barotoadau wedi gorphen, cychwynodd y Tywysog Jerome Ii tua sefyHfa y gelynion ag oedd mewn gallt o goed. Dechreuodd y mangnelau a cbuo; cyf- nerthwyd inilwyr y gelynion ag oeddyut yn cadw yr aiit a SOain o fangnelau saethasom ninnau I, fangnelau, ac am un o'r gloch yr oedd y Tywysog Jerome yn feistr ar yr holl ailt, a chvvympodd y fyddin Frytanaidd yn ol. Yna ymosododd y Count d'Ei ion ar bentref Mout St. Jean, yr hwn a gynnolthwywyd it 80 mangnel, yrhai o angen- rheidrwvdd a wnaethant lawer o ddinystr yn y fyddin Frytanaidd; cymmerwyd y pentref, ymosododd dydoliad o'r marchluoedd Brytan- aidd ar fanguelau'r Count d' Erlon, y rhai a wnaethant amryw o honynt yn ddiwasauaeth eithr rhuthrodd marchwyr llurugog (Cuirassiers) y Cadfiidog Miihand ar y dydoliad lnvnnw a thorrasant dair catrod o honynt yn ddrylliau. Amdri yn y prydnawn yr oedd yr Ymerawdr yn meddwl ymoscd ar Mont St. Jean, gyda Uatvn ddisgwyliad am Iwyddiant terfynol ond trwy symmudiad anamyneddus, y fath ag sydd yn fynych wedi'troi*allan yn ddinystriol i ni, pan weiodd y marchluoedd yr ol-f),(Idin-(i-esc?i-ve) fod y Brytaniaid yn cilio yn ol i gysgodi eu hunain rhag ein mangnelfeydd odxiiwrth y rhai yr oeddynt wedi dioddef cymmaint, aethant i uchelderau Mount St. Jean, a rhuthrasant ar y gtvyrtl.Ie(l. I)yl,,isaili,ymosoc"!iad hwn, pe buasai yn cael ei wneuthur mewn amser addas, der- fynu tyngetl y dydd, ond o herwydd ei wneuthur yn anainserol, a chyu bod yr ymdrech ar y tu II deheu wedi ei therfynu, efe a droddallall yn ddinystriol. Am nad oedd gennym un ffordd i'w galw yn ol, ac amryw gyrph cedyrn o farchluoedd a « wyr traed y gelynion yn ymddangos, gyrrodd ein- holl farchluoedd ar yr un pryd i gynnorthwyo e u c-y d. {i 1 w y r. Yna g w n a w d amryw r i; t h r a d a u dros dair o oriau, yr hyn a'n galluogodd i dreiddio trvvy amryw bedronglau (squares) a chymmerwyd rhai hane, au, çnd nid oedd y manteision hyn i'w cystadlu a'r golled a gafodd ein marchluoedd trwy ddrylliau a mangnelau'r gelynion. Analluedig oedd iawn drefni ein ol-fyddin, nei maeddu'r corph Prwssiaidd ag oedd yn bygwth ymosod ar cin hochr ddeheu. Gyrrodd yr Ymerawdr y C-adfridog Duhesue yn eu herbyn, yr hwn a'u gyrrodd yn ol, ac nid oedd gennym ddim yn ychwaneg i'w ofni. Gan fed y marchluoedd I!urugog wedi cael colled fawr trwy dan y mangnelau, danfonwyd pedair catrod o'r gosgorddion i'w hamddifiyn, cadw yr ofsaf, eu rhyddhau o'r ymdrech, a dwyn yn ol ran o'n marchluoedd, os byddai alluadwy, i'r gwastadedd. Danfonwyd cat- rodau ereill tua thu asv. y'r fyddin, fel na hyddai i ni gael achos anesmwythdra o'r parth h.winw. I Yn y drefn yma ar beihau yr oedd y fuddug- oliaeth wedi ei hennill; yr oeddym yn medd- I iannu yr hell sefyllfaoedd a feddianuúlsid gan y gelynion yn neclrreu yr ymdrech; ond am fod ein marchluoedd wedi cael eu defnyddio yn II rhy gynnar ac yn rhy anfedrus, ni allasem ddisgwyl yn hwy am Iwyddiant terfynol; eithr gan fod y Maeslywydd Grouchy wedi cychwyn o'r tu ol i'r dydoliad Frws.siaidd, yr oedd hyn I yn diogekt buddugoliaeth lawn y dydd nesaf. Wedi wyth avvr o saethn ac ymosodiadau march- luoedd a gwvr traed, gwelodd yr hall fyddiu gyda gorfoledd fod y frwydr wedi ei hennill a maes yr ymdrecli yn ein meddiant ni. Am hanner awr wedi wyth o'r gloch, ym- drechodd y catrodau a cidanfonasid i gynnorth- wyo'r marchluoedd 1!urugôg,j ennill" y mang- nelfeydd Brytanaidd ag oeddynt wedt drygu llawer arnynt; eithr tua divvedd y dydd ymos- odwyd arnynt gan amryw fmteioedd Brytanaidd, yr hyn a'u gyrrodd i annhrefn, a gorfu arnynt I gilio yn ol. Pan weiodd rhai catrodau ag oeddynt gerllaw lai o gatrodau'r gosgorddion mewn annhrefn, a chredu mai yr hen Orgorddion oeddynt, hwy a ffoisant mewn annhrefn. Cly- wyd y floedd, u Oollzoyd y cwblgyrrir y Gosgorddion yn ol," o bob tu; a fftigia'r tnilwyr fod amryw ddynion drwg eu banian wedi gwaeddu allan i- icivti liawer o fiiiiall, JT neb a alio achubed ci hun," Pa fodd bynnag am hyn, ymlcdodd braw mawr trwy holl gyrrau'r maes," a rhedodd y milwyr yn yr annhrefn fwyaf i'r dramwyfa "ohebol • milwyr, mangnCl- wyr, a, phedrolfellni, 011 yn brisio i'r un lie; ymosododd y gelynion ar yr hen Osgorddion ag oeddynt yn ol fyddin, a thorwyd hwy ifnnit yn Ikeyr. onci M8'fn m?nud n!d oedd yr bon fyddin ond cymmysgfa o anrhefn yr hoU fdwyra'rarfau blith draphlith, fel nad oedd alluedig ffurfio un corpb rheolaidd. Y gelynion, gan weled yr an- rhefn yma, a ymosodasant yn ddioed a'n march- luoedd arnom, yr hyn a gynnyddodd y dyrys- wch, a'r fath oecicl yi, atiriefti, trwy fod y nOS yn neshao, fel nad oedd nlluedig HiJgynllull Y lluoedd a dangos iddynt eu calmyulad. Fel hyn y terfynodd brwydr, pan oedd pob peth wedi ei barottoi, a buddugoliaeth megis yn sicr y dydd nesaf, o achos braw dros funudyiu Afreoleiddwyd y catrodau ag oeddynt yn ymyl yr Ymerawdr, a dinystrwyd hwynt, ac nid oedd di n i'w wneuthur oud myned gyda'r llif. Trig- odd y mangnelau, y g!ud (baggage), ac yn f r, bob peth ar faes y gzsacd, ym meddiant y geU ynion. Croesodd yr Yrnerawdr y Sambre wrtli Char- leroi am bump o'r gloch yn y bore; trefuvvyd Phiiipetile ac Avesnes fel Ueoedd o adgynnull- iad. Cynnullodd y Tywysog Jerome, a'r Cadf. Morand ran o'r fyddin-yno. Rhaid fod colled y gelynion yn fawr iawn, os gallwn farnu with rifedi'r baoerau a gymn, erasom oddi arnynt, a'r symmudiad yn eu gwrthol a wnaethant;—nis gellir dywedyd pa faint yw ein colled ni lie-, byddo'r lluoedd wedi eu cynnull yr oeddym wedi cael cryn lawer o golled cyn i'r aurhefa gymmeryd lie, yn neillduol mewn marchlnoedd. Orid er yr holl golledioi dirfawt hyn, cadwodd y marchluoedd enwOgyma yr orsaf a gymmer- asant oddi ar y Saeson, nes gorfu arnynt ei gadael o herwydd yr anrhefn a'r cyrnwrf ar y maes. Yn ystod y nos syrthiodd y cerbydau perthynol i'r cadlys i feddiant y gelynion. [Cymmerwyd yr hanes swyddol uchod o ail argralliad o'r Moniteur am yr 2lain.] Dengys yr hanes uchod fod y dinystr a'r an- rhefn ym myddin Bonaparte ar ddiwedd y fnrydt, yn llawer helaethach na g y gellasid feddwl with ddarllen cennadiaeth Dug Welington ei hun. Ffrwyth cyntaf y fuddugoliaeth yn Waterloo, a'r chvvyldroad yn Ffraingc yn ganlynol i hynny, fydd, fel yr ydym yn disgwyl, cj imygiori newydd oddiwrth y Ffrangcod am heddwch a'r Cyngreirwyr. Nid oes' gan Ffraingc un fyddin, ac y mae'r Oalluoedd Cvfunol vn bygwth. ei phrif ddinas unwaith drachefn hedd'-vch, gan hynny y-w'r unig noddfa ng y clic1100 hi ftbi idelj. Am wrthodiad Bonaparte a'r goron nid ydym yn gwneuthur llawer o gyfrif o hyn; nid oedd ganddo ddith arall i'w wncuthur, gan iddo gael ei Iwyr orchfygu yn ei gynuygiou ei hun; pan oedd yn cael dewis ei amser, oeviis y lie, a dewis ei wrthwynebwr, a pltrydnad oedd ond ychydig luoedd Inewn ystyr gymharoi yn ei erbyn; nid oedd lluyddwyr Rws-la uac Awstria yn yr ymdrech; ac y mae'r dull o fynegu fod ei luoedd ef yn anamlach nag eiddo ei wrth- wy neb wyr yn y frwydr yn Waterloo, yn fath o addefiad distaw mai llawer lliosocach oeddynt. Pa fodd bynnag yr ydym yn gobeithio na bydd cyfle iddo i chwatae hen gamp Elba drosti drach- efn. Cyfododd y Trysorfeydd Ffrengig o 55 i 60 pan hysbyswyd fod Bonaparte yii p'eidio a llywodracthu, yr hyn a ddengys fed trigolion Ffraingc, yn disgwyl beddweh a gwell amser- oedd yn lied fuan. Prin y gallwn feddwl y gwneir fawr sylw o'i "waith ef yn ymwrthod a'r orsedd er rawyn ei rhoddi i'w fab." Ac nid h!r, fel yr ydym yn meddwl, y bydd y LlywodraetlI Rhagddarbodol yn nwylaw'r fath ddynion a Carnot, Fouche, Caulincourt, Grenier, a Quin- ette, y rhai ydynt yn ei meddu yn awr, a chym- meriad y rhai fel pleidwyr egniol Napoleon sydd atgas yngolwg y Cyngreirwyr a chvfeillioTl y Bourboniaid, y rhai ydynt ynawr Yll lied debyg i adfeddiannu Llywodraeth Ffraingc; eglur yw fod rhan fawr o'r wlad o'u tu, a'u pi if, os nid eu hunig, elynion, oedd y milwyr, oftd yn awr y mae'r fyddin wedi ei tholri yn ddryll- iau. Pa fcdd bynnag rhaid i adferiad y Bour- boniaid ddeilliaw o'r Ffrangcod eu hunain, j byddai cynnyg gosod Brenin arnynt trwy drais 1 yn eu chwerwi i'r graddau mwyaf; ac heblaw j hynny, y mae'r Cyngreirwyr yn eu cyhoedd- iadau wedi dywedyd mai Bonaparte oedd unig wrthddrych y rhyfel, ac'y gallai Ffraingc ddewis y pennaeth a fynnai heblaw iddo ef. Ymhapurau Holand am y 26am, dywedir rod holl resi'r Ffrangcod ym mrwydr y 8fed wedi cael eu hysgwyd, ac o'r diwedd na allasid peri i'r gwyr sefyll, ond bod y swyddogion yn gotfod j ymladd wrthynt eu hunain fel dynion mewn anobaith; gadawsant y maes wedi ei orchuddio a lIaddedigioll, clwyfedigion, arfau, mangnelau, a chlud. Rhy fed d iawn i Wron mawr (Weling- ton) y frwydr ddiangc yn ddianaf; gni-elwvcl ef lawer gwaith yn edrych trwy ei spien-ddrych ar y,gogiadau'r Iluoedd ar y maes, gyda'r utt arafweh a difatterweh ag y gellir meddwl fod serydd yn edrych ar leuadau Jupiter, tra'r oedd I cawodau o belau plwm, a chau-belau tanllyd yn ehedeg o'i amgylchj a llawer o honynt yn eglur ddigon yn cael eu hannelu atto ef, ac yn lladd ei swyddogion yn ei ymyl. Torrodd dydoliad detholedig eu ffordd ryw res o'n gwyr traed ni, a buont agos a'i gymmeryd yn garcharor. Ar un amser peryglus, pan oedd ein rhesi pedronglau ni yn petruso ac yn barod a rhoi ffordd, gyrrcdd j Dug Welington ymlaen gan lfaenori ar y 95: in. catrod, a gyrrodd y gelynion yn ol yitcbrwydd. II Ar y dydd canlynion (iSeg) nid oedd ar gael un Ffrangcwr yn ugos I r holl faes, ond ion, y clwyfus, a'r carc' arorioa. Danfonwyd eirchion ddoe o'r Morlys at yr holl Lyng.£swyr Brytanaidd, i yr.u allan pob Hong | ryfelig sydd barod, gairberl iddynt chwilio pob