Seren Gomer

Ileddyw y Ct/hoeddwi/d, Y RIlAN GYNTAF (PRIS SWLLT) O'Jt HYFFORDDWR MEDDYGOL. Fc gynnwysir y Gwaith mewn wyth neu naw o rannaa inisol. Merthyr-Tydfil: argraiFvvyd, ac ar werth yno, gan William Williams. fi:1r Fe roddir clio da i werthmjr itrack efiz. SWYDD GAEIlFYRDDIN. WEDI EI LEDRATTA, NEU YNTE WEDI CRIVYDRO, Nos Tau diweddaf, o LLANLLIEDI, ym mhlwyf Llanelli, yn y rliagddywedeuig sir, CEFFYL GWfNECJ, rhwng 14 a 15 llaw o uchder; seren wenn yn ei dalcen, a rhan o'i ddwy droed 61 yn wyn: Pwy bynnag a roddo hyshysiaeth pa le y gellir ei gael, neu a'i ddygo ef i Hevry THOMAS, PenllHyn^wyn, gerllaw Llangenneeh, a dderbyn Wobr o DIU GI r; ae oslled- rattawyd y Ceffyl uchod, i-hoddirgwobr o DDEG GINI i hwy bynnag a roddo hysbysiaeth am y drwg-weithrcdwr, y rhai a delir ar euog-farniad y cyfryw un. J'enlhvyngwyn, Mehefin 19,1815.

AT EIN GOHEBWYR. gdT Derbyniasom ,J,ythyrau Teg-ydon-Icuan Qffh-Philo I ymddangosant oil yn eu tro. (1::1î Gwybydded Gwilym o'r Penplas mai ein rheswm am ddeisyf ar tin Gohebwyr i osod enw'r dref, yr ardal, neu o Iciaf y sir ag y byddont yn hyw ynddi, wrth eu llythyrau, oedd, fel na byddai i neb briq,doIl IIythyrau eiil Gohebwyr i ni ein hunaio, yr hyn sydd wedi cael ci wneuthur gan ddrwg-ewyllys«r>r mewn rhai ardaloedd, i'r diben i ddenu'r difcddwl drwg i gredu; mni nyni ein Imnain a ysgrifcnodd yr holl Iytyrau a gyhoeddwyd er canmoliaeth i'r Gymraeg, ac x,, Sei-en Gdmer, fel cy- hoeddiad rhagorol i'w chadw i fvnn, a'i phuro; meo-is pe na buasai neh yn iiodi Cymraeg ond nyni ein hunain; ac y)- ydym yn eymmeryd y cyHc ttwn i ddatgan o ddifri, nad ydym ni, nac un o'r Perchqriogion wedi yisgfifeumi cymmaint a llinell, oddi ar y deehreuad, er annogaeth i dderbyiiwyr ein papur, namyn yr hyn sydd yn dyfod oddi wrthym fel yr eiddym, heb ddeftiyddio un enw ffugiol. Dywedir ar sylfeirii digonol nad yw'r Llywodraeth, dan yr amgylchiadau ag ydynt yn hanfodi yn awr, yn bwriadu cynnnll y Meiwyr Llèol, i ddysgu dwyn arlau. tra parhao'l' flwyddyn hon. Bore dydd lau diweddaf, gollvngwyd i'r mor, o long- gadlas Mr. Wm. Thomas, o Gastellnedd, Hong dauhwyl- bren dlos o'r enw Hibernia, yr hon a fwrifedir at fasnach Newfoundland, Aeth i'r dwfr yn y modd mwyaf godidog, er boddlonrwydd i liaWs mawr o edrychwyr ag oeddynt gynnulledig ar yr achos yr oedd rhan o hen gerddorion Morganwg ar yr amser yn chwarae Dnw gadwo'r Bre- iiin Rlieola Brytannia'»-a thonau poblogaidd ereill. Wythnos y li eddyw, y dydd o'r blaen, a'r un canlynol, cynnalwyd Cymmanfa flynyddol y Bedyddwyr Neill- dtiol yii,? ol?llc-?wiii b a r'tli Cytiii-ii, duol yngorllewinbarth Cyinru, ym Mlienrliiwgoeh, ger- Haw Llanddarogj swydd Gaerfyrddin. Am ddau o'r gloch btydnawn dydd Mawrth gweddiodd y brawd David Evans, o Ffvnnon Henry, a phregethodd y brodyr J. James, o Abergwaun, oddiwrth Esay xlii. 2-2. a J. James, 0 Aberystwyth, oddiwrth loan ix. 4. a thei-fyn- odd trwy fawl a gweddi. Declirellwyd bore dydd Nlei-citei- VD agns *,iiii s-,iith o'i- glocti, trwy weddi gan y brawd D. Griffiths, o Lansadwrn, a phregethodd y brodyr T, Jones, o RhyUwilym, oddi ar 2 Thes. ii. 14. a li. Edwards, o swydd Flint, oddi ar lago i. 18. Wedi gorphwys ychydig, dechremvyd drachefn am deg, trwy vrcddi gan y brawd O. Williams, o Lwyndafydd, a phregethodd y brodyi- T.Thomas, o Aberduar oddiwrth Eph. iii. 14, 1.5. J. Herring; o Aberteifi, oddiwrth Salm xxii- 16. a J. Harris, o Abertawe, oddiwrth Salm lxxii. 16. a therfynodd trwy weddi. Am ddati vi) y prydnawn, declireuWyd trwy weddi gan y brawd T. Symmons, o Lundain, a phregethodct y brodyr J. Evans, I o Benygarn, oddiwrth 1 Cor. xv. 25. a C Evans, o Lan- gefni, oddiwrth l Pedr ii. 24. atherfynodd trwy weddi. Cynnullwyd drachefn am chwech, gweddiodd y brawd J. Davis, o'r Bangor, a phregethodd y brodyr J. Ro- berts, o Amlwch, oddiwrth •>— a D. Saunders, o Aberduar, oddiwrth Esay xlix. M,16. a therfynodd waith y dydd trwy wedd. Yingasglodd y Gv^einidogion a'r Cennadon i'r Addoldy am wyth oV gloch dydd Lau, i drin achosipn perthynoj i'r Gymmanfa, dechreuwyd trwy wedili gan yr hen Bererin, a'r Gweinidog henaf petthynol i'r corph, y brawd2. Thomas, o Aberduar; a therfynwyd gwaith y Gymmanfa gan y brawd M. Evans, o Jiantycelyn. Yr oedd un amgylehiad perthynol i'r hin ar amser y Gym- manfa hon, yn hynottach nag ar un, arall ag ydym yn gofio am dano; hynny yw, yr oedd yn gwlawio yn clrwm bob nos, ac yn dywedyd teg diwlaw trwy'r dyddian, fel na flinwyd neb gan yr htn ynghanol amser gvvlawog. Yr oedd y cynnulleidfaoed yn dia lliosog, ylh-farwyr yn ymdrechgar a bywiog, a'r gwraudawyr yn gwrando gydá bias. Ymddygodd pobl y gytnniydogaeth o bob enwau yn dra groesawus i ddieithriaid, am yr hyn y dychwelir iddynt ddiolehgai well didwyll. Cynnalwyd Cymmanfa ddwyreiniol y Bedyddwyr ar yr wythnos c'n yr un uchod, eithr nid ydym wedi der- byn hanes nemllnol y cyfarrod ond yr ydym yn deall fod y ddwy Gysrinumfa we(i tretiiti tri uen bed war o gennadon o gylelwlaith pob cyfarfod tritnisol tr-y,lr deheudir, i ddyfod i gyfarfod Cenhadol y Bedyddwyr yn y dref lion, i driu achosion Ceshadol trwy Gymru. ) Tre|bir i Feiwyi-Morganwg, Dinbvch, Flint, ac eiddo 16 o sit-oedd Lloegr, i fyned i'r Iwerddon yn lie'r rhai ydynt yn gwasanaethu yno yn awr. Ynghylch deg o'r gloch wythnos i neithivvyr, fel yr oedd John Bevan, llywiedydd, yn gvvibhwylio yn ei fad, yn angorfa Abertawe, elywodd lais yn galvy am gym- morth; efea gyfeiriodd ei fad yn ddioed tua'r fail ag oedd efe yn lybied fod y ilais yn dyfod o hono,a chododd i fynu o'r inor un o wyr y Hong Hope o Padstow, cadpen, Briant, yr hwn a syrthiasai oddi ar yr hwylbren tra'r oedd yn plygn 1121 o'r hvij liait. Gwyijt ei-yf a mor garw a rwystrasant wyr y Hong i roddi cynnorthvvy iddo, a bu'r ystruan gytiimaint ag ugain munud yn y dwfr, o herwydd yr hyn, ynghyd ag effaith ei gwymp, yr ocdd ei nerth ai- ddarlbd; eithr trwy drefn rasol Rhagluniaeth ete a achubwyd rhag bedd dwfillyd. Er dywenydd i drigolion tlodion penttef Abergwili, y mae Mrs. Burgess, boneddiges sercliog ein Hcsgob teilwng, wedi dychvvelyd yno. Yi- aclios o fod y ddir-gnud (press-vwig) yn y dref hon, allongbyrth ereill y deymas, wedi cael gorchymyn i beidio daTa yclnvaneg o for wyr, yw, fod gan y Lly- wodraeth ddigon o wyr a llongau i atteb ei diben ar hyn o bryd, o herwydd bernir nad oes gan Bonaparte nemmawr, neu neb cad-longau i fyned i'r mor, gan fod ei forwyr yn gystai a'i filwyr yn myned i uno a'rbyddin- oedd ar y cyffiniau, a Phrydain mewn heddwch a phob gwlad lyugesol arall yn Ewrop. Os dichoti eiit maelier- longau ni gadw rhag herw-longau'r Ffrangcod, gallant fod yn ddibryder yn achos eu ilongali o'r gadres. Dydd LInn wythnos i'r diweddaf, fel yr oedd Mrs. Madlen Rees,gwraig Mr. Thomas Rees, rhydd-ddeiliad, o'r Garreg Goch, plwyf Lianartlosey, swydd Gaerfyr- ddin, yn dilyu ei galwad trwy dratbd ag achosion y llaethdy, hi.a syrthiodd hyd y llawr ya d'disymmwth, a bu farw yn y fan yr oedd yn y meddiaat o'i liiechyd arferol hyd y pryd hwnnw. "Am hynny byddwch chwithau barod," &c. Ym mvsg lliaws 0 ddigwyddiadau anghenol, ein dy- ledswydd alarus yw mynegu yr wythnos hon farwolacth ddisymwth Mr. Wm. Wiliams, o Penybedd, plwyf Penbre, swydd Gaerfyrduin, yr hwn wedi myned ar gefn ei geffyl yn y He iiclioil, trigfa ei dad, dydd Mercher diweddaf, a niarchogaeth ynghylch can Hath oddiwrth y ty, a daflwyd oddi ar y ceftyi, "a chafodd ei niweidio gyiuinaint yn ei ben fel y bu farw wedi dihoenu yng- hylch tair awr. Gwemwyd eymkorth meddygol, ond yr oedd yn anqffeitfliol. Dahvyd pysgodyn a elwir Istirsion CSlurg&m) yn ddiweddar yn afon Towy, yr hwn oedd ychvvaneg na ehwech troedfedd o hyd. Y mae gwesteivs;yr amryw drefi wedi cyfarfod a'n gilydd, ac yn ymroddi deisvfn yn erbyn cynnydd y di-etli ar ysgrifau-goddef (licencesJ. Gollvngwyd llong hyfryd o'r enw Owen, i'r dwfr o long-gadlas y Mrd. Morgan a Johnstone o Landshiping, gerllaw Aberdaugleddyf, ar yr Ofed o'r mis hwn. Aeth i'w helfen mewn modd tra gwych yngwydd lliaWs o wyr tra chvfrifol, ac ereill 0 is-gradd. Ym mrawdlys Dublin wythnos i'r Gwener diweddaf barnv'yd i 1111 Mr. Sterne, dalu 50001. o iawn i Mr. Guthrie, am gynnal cyfrinach odinebus a gwràig yr olaf; yr oedd y gyfrinach anweddns hon yn cael ei dwyn yrn- laen rliyngddynt yn Abertawe ym mysg Heoedd ereill yr haf diwe'drtaf. Brawdly • jf/Jd y Heoedd canlynol a ddechrenant ar yr amseroedd hyn; Hcnffordd, Gorphenaf, "2; Mynwy, 27; a Chaciloyw, ar y 29. Ar y lafed o'r mis hwn, agorwyd Lletty Dyngarol y Seiri Rhyddion yn y Fenni, Wedi gosod y swyddogion yn eu swyddau a'r defodau arferol, traddodwyd araeth addas o'r.gadair y meis'tr teilwng, y parcliedig frawd Powel. al' ddyl,ds'yd'F!l'r swyddogion a'r brodyr yn o frodyr dieithr we,.iJ- gynnud ar yr achos. Aethant yn dorf drefnus i'r eg- lvvys, lie y traethwyd pregeth addas ac liyawdl gan v Parch. Frawd J. A. Gab, ac wedi hynny dychvveiasant i'r gwestdy lie y gyfranogasant o giniaw gwych a barottoisid gan y brawd Jones. Digwyddodd damwain alarus yn 'Hayle, dydd Sul wythnos i'r diweddaf. Aeth mintai o bobl ieuaingc, chwech gwr ieuangc a phum dynes i'r mor mewn bad, yr ltWl oedd dan lywvddiaeth morwr meddw aewrth geisio troi'r bad oddi amgylch a'r llyw, efe a ddym- chwelodd, a boddodd pedwar dyn a phedair dynes; cymmerwyd dan i fynu yn ebrwydd gan y Cadpen Dod, yr hwn a digwyddodd fod yn ei fad yn agps i'r fan at- yi- amser. Cafwyd y cyrph oil ond dau yn lied fuan ond yr oedd y wreichionen fywiol wedi diangc i'r ardaloedd pell, fel na fedrwyd ei chael yn ol. Yr oedd tair o'r merched a foddasant yn chwiorydd. Mynych iawn yr ydym yn clywed am ddigwyddiadauangheuolyn canlyn halogiad o'r dydd a sancteiddiodd Dllw; gobeithiwn y bydd hyn yh rybndd effeithiol i gadw rhai dyniol1 ieuaingc, o leiaf, rhag myned i ymddigrifhan mewn modd anghyfreithlon, ar y Sabbathau, yn lie myned i leoedd o addoliad. Ar y < af o'r mis hwn, cynnalwyd ymofyniad ynad Ilofi-iidtliaetli yn Rliiitlitiii, ar gorph bachgenyn tlws, 18 wythnos oed, mab Mr. Thomas Roberts, yr hwn a syrthiodd o freichiau'r forwyn i grochan haiarn yn Hawn 0 ddwfr berwedig, ac a fn farw wedi dihoenu rai orinn. Rheithfai-n, marwalaeth ddamuxinhl, Yr ydym yn deall fod yr 20,oool. a ganiattavvyd gan y Senedd i gyweirio a diwygio'r ffordd o'r brif ddinas heibio r Mwythig, i Gaergybi, i gael en canlyn yn ddioed gan lythyr-gerbyd arall, llythyr-godau yr hwn a gyfyngir i'r ohebiaeth rhwng Llundain a Dublin, ac am hynny ni bydd agored i'r gohiriadal1 ag y mae'r cerbyd sydd yn rhedcg yn awr ddarostyngedig iddynt \vi th rai o'r llythyr-dai, yn ncilldnol yn y Mwythig ac o herwydd hynny dichon gyflawni ei daith mevrn 36 awr yn lie 42, yr hyn fydd o fawr fantais i'r ddwy chwaer ynys. Nid yw manteision mor-fnr (pier) Caergybi yn cael eu cyfyngii ili- Ilytbyi'lozigaii rhwng Cyinru a'r Iwer- ddon, ond bydd 0 fawr fudd a diogelwch i'r llongan yn gyffredin ag ydynt yn hwylio ar hyd y 1116r hwnnw. Y mae'r mor-fur hwn i gyrhaedd 1070 troedfedd i'r dwy- rain o'r golcudy, i gosti 81,0001. ac j gael ci orphcn yn gynnar yn y flwvddyn 1317. Caniattawyd 72,0001. eisoes gan y Senedd i ddwyn y gwaith ymlaen, o'r hyn y mae 60,0001. wedi eu treulio, a'r mnr wedi cael ei adeiladu cyn belled ag y dichon gysgodi llongau b 13 troedfedd a banner o dd-yfnder. Y mae'r ffordd new- ydd helaeth rhwng y fynedfa resynol ag sydd yno yn awr trwy'r dret a'i1 mer, wedi cael ei dwyn ymlaen yn gryn bell, ac yr ydys yn gobeithio y gorphenif hi yn ystod yr haf hwn. I' Cafwyd pedwar darn o arian bathol mewn ager, travvst derWen, yr wythnos ddiweddaf, titiel, ffenestr masnachdy, yng NghaeiUeon Gawr; gwnavvd JIll o hon- ynt yn nheyrnasiad Edward III. a'r tri ereill yn nheyrn- asiad IHenry IV. Yr oeddid yn meddwl cyn hyn, er fod CaeflleoJi yn hen dief, nad oedd on ty ynddi yn fwy nil 250 mlwydd OCfi; eithr rhaid fod y ty uchod wedi ei adeiladu er ys 500 mlynedd o leiaf. [ Ar waith y Pab yn ymadael o Genoa yn ddiweddar i ddychwelyd i Rufain, derbyniodd oddiwrth y IJyw- odraeth bob arwyddion parch dytedus i'w urddas; trefawyd Gosgorddion ardderehog hv hebrwng hyd y terfynaa; aphHH etddyut ynghylch yaiudael, ceisiodd ei Sancteiddrwydd gotres o'u henvran, fel y gSllai ddanfon iddynt ry w a.r\vyddion o'i foddlonrwydd, .^au- ddvmuno arnyut amlygn eu meddyliau ynghylch y gvnimwynas a chwennychent gael; hwy than yn, y I modd mwyaf crefyddol a geisiasant herffaith qllyngdod odliwrth en pechodau yn aWl'marwofaeth; yr hyn a welodd ei Sancteiddrwydd yn dda i ganiatau, nid yn nnig iddynt hwy, ond i bob uu a berthynui i'w teuiii- oedd!!J ..Synwyrol-deb cfct.—Yr oedd gan dduwr esgidian, yr hwn a arferai gymrnervd ei orsaf o flaen y ddyfodfa i'r Gvvestdy de Nivertiois yn Paris, gi du lawr, yr hwn a feddai 1 dawnamufeipl o ddwyn gwaith i'w feistr. y creadui- hwn a drochai ei drocd fawr wlancg yn y camlas, ac wedi hynny a'i posodai yii liawii llaill. ar bob trocd llyn a ddeuaLyn agos iddo. 0 ganlyniad yr I oedd glanhawr yr esgidian yn dra pharod i gynnyg ei stol, a y rhai a fVyntwyd i eistedd arni, tra fyddai efe yn glanhau euhesgidiau; tra 'fy(ld,-iilr ei -;n gweled ei feistr ar waith efe a orweddai i fawr yn llonydd yn ei yniyl, gan ymddangos ei fod yn gwybod na allasai efe lanhau dau iiiti- o esgidian ,-it- unwaith, ond cyn gynted ag y gwelai efe ei feistr heb waith, efe a gyfiawnai ei orchwyl. Aeth synwyr(ddei) y creadur hvvn yn destun ymddiddan rhwjig y gwasanaetluvyr yn y gwestdC, ac oddi yno esgvnoid i'r ystafelloedd goren. Ymhyfrydodd Sais cyfoethog, yr hWiI a ddigwvddodd fod yn y gwestdy, ym medrnsrwydd rhyfeduoi y ci, fel y cynnygodd dueg gini i'r .dmvr-esgidiaii am dano. ond yr oedd y meistr yn carll 'I' ci, ae ili chymmerai yr arian a gynnygwyd. Dyblwyd y SWill gan y Snis, yr hyn oedd yn brofedigaeth ry fawr—:f'e a ddiferodd ddeigryn dros oi gi, cymmerodd yr arian, a rhoddodd i fynll ei gydymaith ffyddlon. Cymmerwyd y ci yu ddiaros i Luridain gan ei feistr newydd. Yndien pedwar niwrnod ar ddeg wedi hynny, pan oedd y glanhawr esgidian wcditreulio diwiMod tra phriiddaidd, heb gad eymmaint ag esgid trwy'r dydd i'%v glanhau yr hyn a wliaeth iddo,ofidio yn ddyblvg o herwydd colli ei gi anwyl, aaeth y creadur dan neidio at ei hen feistr, gan lyfo ei wyneh a'i ddwylaw, ac wbain o lawenydd. Yr oedd gorfoledd y dyn yu anfyne-ro!, "fyanwyl gydweithiwr, (medd ef) wrth y ci ni bydd i ni ymadael mwy; (giiii gii,aiiit'r ci) dichon y Sais gymmeryd ei ugain gini, os ntyn, yn ol, ni yrnadawaf a thi am y can cymmaint." Cafwyd allan fod y ci wedi neidio yn ol ilr un llong ag a1 trosglwyddodtl, i Dover, a thybir ei fod heb fwyd dros chwech diwrnod.

At Argraffiadydd Seren Gomer. MH. Gomer,—Wrth svlhi ar eich Seren er ys llawcr o ddyddian, bellach, gwelais 1111 o'r enw Llewelyn wedi bod o ddefnydd mawr i oleuo hil Gomer, yn enwedig mewn tadogaeth geiriau, &c. Anturias inueu ofyn iddo cf nen ryw un arall, Pa betil yw tadogaetb, ncu wreiddyn y gair IVythnos? am fod sain v llythyrenau yn rhoddi ar ddeall i ni mai wyth nos eight nights a j feddylir; a pha ham yr ydym yn ei ddefnyddio am saith nos? Gwelwn wrth gyssylltu dwy wythnos ynghyd, y gair a roddir am danynt y w pythe/nos; meddyliyf ei fod yn tarddu o pymtheg nos, ac yn ol yr iaith Saesneg fort- night, a eilir meddwl fod y gair ynm yn tarddu ojlJUrteen night; yn awr gwelwn mai saith nos a gawn yn y ffordd yna trwy ei rannu. A pha fodd y mue'r ansser yn myncd a'r enw'r nos yn hytrach na'r dydd? chwcnnychwn gael ychydig o'cli meddwl cliwi, Mr. Llywelyn, neu rai 0 dysgedigion ein hynys, ar y gofyniadan uchod, a chrefaf gennad iddyut ymddangos yn rhvw gwrr o'r Seren pan fyddo cyile. Yrohellach a fydd gwivvgennych hysbysu, trwy gyfrwng eich Seren, i'r Parch. W. J. o Benybont- j fod rhai o'ch darllenwyr yn gofyn, gyda gostyngeidd- eiddrwydd, a flinodd efe ar y gorchwyl hyglod 0 hysbvsit i'r cyffredin Ivvyddiant yr efengyl yn Affricii "i I)e,ll P Dywenydd mttwr fyddai gcnnymgael gweled yn y Seren heiynty Cenhadon, ynghyd a'u Uwyddiant,&c. Hyn attoch, Mr. Gomer, ynghyd i'cli Gohebwyr oddi wrth eich divvyd ddarllenvdd, Blaen-Cwmnedd. P, G.

I At Argraffiadydd Seren Gomer, SYLW Ar Fyr Attebion" i ofyjiiadau Bachgenyn, Uwch Dyfnog, RHIFYN 51. I Y mae yr attebion, i'm tyb i, braidd yn ddiberthynas i'r gofyniadan; pan welais ygofyniadau yn y Seren, meddyliais yr attebid liwynt gy da m w y o egbirdeb, ond yn hyn fe'm siomwyd ni wyddai yr attebydd ddim am y fath beth a Choheuraetli, ond fod gair yn cael ci ar- feryd yn swydd Gaerfyrddin, tra thebyg, ai ni welodd cfmo hanes bywyd Thomas Edwards, o'r Nant, yn y Greal ? cof genyf weled crybwyll am y fath beth yno. Yr ail ofyniad oedd, I pa rywogaeth o aderyn yw adcryn y corph?' &c. Yr attebiad yw, < Yr wyf yn I meddwl mai rhyw aderyn (IIi soniwyd o rywogaeth y cigfrain neu'r dylluanod) ydyw, ag a fyddo wedi cael I ei aflonyddu,' &c. Y trydydd gofyniad, 'am ysbrydion,' a attebwyd inewii rhan, trwy bysbysu fod traethawd bychan i gael ei argraffu, &c. Y pedwarydd gofyniad, 'am y tylwyth teg,' ni at- tebwyd mewn 1111 modd, ond rhoddwyd y cyngor hwn yn eu cylch, Gan eu bod hwy a'u coffadwriaeth yn wynebti ar dir angof (tragwyddol esmwythder iddynt).' Nid wyf yn ammeu na ddyvvedodd Bachgenyn Amen 5 j erycwbl, gellir meddwl fod y fath bethau, oblegid medd yr attebydd, peidivvn a'u liaflonyddu, na'u gahv yn ol, trwy adrGddhen chwedlau ofergoelus am dan- vnt: Wrth hvngeliir meddwl fod adrodd lien chwed- lau ofergbelus am danyiit yn eu liaflonyddiv, a'u galw yn ol. Fe allai y dywedrhyw un fod y tymhor hwn yn rhy oleu i ymdrin a'r fath bethau, ond yr wyf yn me- ddwl mai ti-in petli tywyU mewn golenni yw yr unigj ffordd o'i adnabod yn ei nwei hun. Fe allai nad oedd Bachgenyn nibr ofergoeliis ag y gellid meddwl wrth ei ofyrtiadaii, ond ei fod yn hytrach yn chwenhych cyd. lesliad A'i gytoediOD, os nad yw yn gweddu i iai pellach mewn oedian. Dytveiiydd gan amryw 0 darllenwyr Seren Gomer I fyddai ystyriaethiau mwy eglurhaol gan Mr.I euan, neu I ryw un arall, ar y pethau hyn. I Glan y Caiitref. Wekrhig,

I MWYN COPPR, I A wertlucyd yn Redruth, dydd lav, Mehiftn 8. Alwynglh'ld. Twwll, Pryiiwijr, Wrth y DuneU. Wheal Alfred 112 Rose Co. £ 7 17 0 ¡ ditto 98 ditto 7 5 6 ditto 9-1 Brass \Vire Co. 8 18 0 ditto 84 Willianis and Greufeil 6 3 0 ditto 83 ditto 5 18 0 ditto 60 Brass Wire Co. 8 12 0 ditto 43 Williams and Grenfell 3 5 6 Crinnis 92 Daniell and Co. 5 5 6 ditto 85 Union Co. 5 0 6 I ditto 67 Patten and Co. and Vivian and Sons G 8 6 Wh. Friendship 76 Williams and Greufeil 7 13 6 ditto 75 ditto 7 6 6 ditto 69 ditto 6 8 6 Lambo 52 Mines Royal 12 18 G Y cwbl 1025 tunell.—Cyfartahveh sefydlo^ 1.1-

PmODODD, yn Ilandeni)- ?ytM?tdydd Sul diweddaf, yn Uandcnnv, ?h\ James AVi!?n?,.o'r'Bc.ynby?a, i'?lynw3-, Tcmpp. Mynwv, a Miss Tempe- ranee ReeR, c' Ticstret, yn y; nn sir. Y Parch. Jame« ?. pvh, aU (au' diweddar Thomas X?evil, Ysr? ain, oTr?v?t?o.n, Cornea!, bg Ann Isabel. unig ferch Somerset Davics, Yswain, b Castell Crot'tl swydd Hentfordd.. Wythnos i ddoe, yn Nghasteli Risiart, swydd Hen- ffordd, W m. Brown, Ysw. unig Jul) y Parch. Wiliam Brown, o Hatfield, Herts, ag Anne-Maria, merch henaf Thomas Sulvyay, Ysw. o Letty Casttll J^isiart. .Ar yr un dydd, yn eghvys Camro?. Dyfed, gan y Patch. Jchn Levett, Hugh Bowen Mends. Yswain, Canwriad yn v 22ain catrod o'r 1:1' traetLå Eliza- beth. merch Ileqpf Hugh Webb Bowen, Yswain, o Neuaç-d C?tniros, yn yr un sir. Ar y lgfed o'r mis,hwn, ym Maentwrog, gan v Parch. Ar y 12fed i h'.vr), vm M gnn y rarch. Thomas Edwards, Mr. Wiliams,c Amlwch, LlaWfeddvg, ag Ann, mtrch henaf y diweddar Bare! John Grytf- ydd, Perygior Ffestiniog a Maentwrog} M c i i BU FARW, Dvdd Lh1n diweddaf. yn; i-louau, ei deyddiau, Mr. Dydd L?n d i' ,e d u.-ti". y!);o??u.el d. d diau, Mr. Wn). Powei, 'nth Lysd^'r ;cf Abertawe. Yn bvnitheg ni'wydd oed. Jane, rncrcii ieuangaf Mr. John Cook, o nyspej'liwch, gerllaw'r dref lion. At- y 9ted, j :i Ngaaerdydd, Mr..Wiliain Bowen, Arolygwr uyiif y mftr yn y porth dwrmW. Yn Llanfair uaiit, Mr. John Gwilym, Dirprwywr, yn y dref henho.- t-.i. A tl-v, o Fyll -,vy, v:, oed. Yn 70aiii mlwydd ced," hs. Davies, synt c'r Swan a'r Falcon, wedi hynny o'r Ciseen Dragon" >?enffordt«. Ar yr Slain o Fai, ii hir gystwdd poenus, y o'i oedran yr oedd, wedi bo'd ychwancg na 40 miynedd yny weinil:0gaelh.. Wythnos iechdoe, yn Hvvhtordd, yn 47ain mhvydd oed. Mr. Wiiiam Ormond, 0 Bont Canneston, frecilaw Arbcrth, Dyfe<?. Ar yr uu dydd, yn 89 ndvvydd oed, M ■ s, s, main Mrs, Richards, o'i i'. ddin. Yn Ystradwrallt, gerUa.w Abergwib. r.-ydt] •C:ie:" ddin, piGntyn bycban y CanwJ'ia(¡pj!¡;;l-, (; Livn^s FrenhiuoL Yn Wrexham,;Mr. John Jones, Yn Lambet, Coruwal, tair hen wraig, y rhai. a wvd oil yr un flwyddyii; y: oedd pob an o honyut wedi cyrhaedd can' mlwydd oed, u culttddw,d liwy at yr dydd. AI' ener!if!aeth p!e?yn, Mrs. LeUic Evp'j -wra's; Mr. Peter Evans, Daui'wst, ar y r ?iam (n :a s d! .y. eddaf, yn y 35ain mlwydd o'i hem. Y Ueg o'r mis dhveddaf', Mr. John Hi'ghcs, o A Clawdd, o'r DarTededigaeth. 6wr iev.aiigc yu harr}."u athrawiacth Duw ei Iathawdvrr; ni o'r braidd, ond ei gyilpgi i vviullan ei A.rglwydd, gweit!.iio un awr ytidc"- yna rhoi ei walth i fynu a inarw. Ci<idu- wyd ei gorph ym mynwent Rhosddu, banner roillnir 0 Gwre csam, yr. hon sydd hynod trwy fod. vn gar we-.id ynddi Iwell Morgan Livuyd 0 Wyttedd, awdwr lSvtr y Tri Aderyn, Gair o'r Gair, &c. a' I- c. Ar y 14eg c'r rnis hvvn.. Mrs. Fdizabetb Wiiiams, gwraig Mr. John ac o.Fryntiriop, yn Llfcyn, swydd Ar £ b«j yn ei '39ain mhvydd <.ed: ei syd't e r rraw. A mlwydd oed: ei marwolaeth sydd e r mawr odd, a choiled aimiiraethadwy, ni I y» unig feanwyl w; a; c tius a'i phlant b:;ch, end Iiefyd i'w pherthynarap i c'» i?'?ioa piilai)t b?ic!i, o,-)c! i'%v aciirocsawhstit??at bawb ond yn. f;cy ncdldhol feHyatyCyw, feI gall cannoedd o hoiivnt dy?-t'ilaetho y -W! id Lynny ci chynnysgaeddu, a phlanu yn ei ivrocwes, Vii tr--i ryfeddsl fodd, bob rhinWedd ag sydd ddynntnol i neb un berchenogi tu v 1 bedd! a gellir dvwedyd gyda Hawer o sicrwyrid end anaml iawn ei chyffelvb yn ein dyddiau iii! iit- --6dd wyth c blant ar ei hoi.

I MARCHNADOEDU. I CirFi!Eirin?.i Yf), Heolan Mjnr. Mtztt. 19i Yr oedd yma gyflawnder helaeth o Wenitd y bore hwn o Essex a Rent: cymuierwyd y gorenon yny.ath brisoedd yr wythnos ddiweddaf; ac yr oedd y i-iai canoHg a'r gwaeloy yn anwerthadwy. Haidd Brag, gwerthiad marwaiud. Yr oedd y Pys a. fervvi a'r rhai Llwydion yn ddruttaCh, gan nad oedd ond ychydig vn y farchnad. Nid oedd dim gwahaniaetli ynt nilirisoedd y Rhyg a'r Pfa. Cafodd y fceirch goreu gwerthiad eb- rwydd, ond nid oeddgwerthiad ar y gwaeiion. Prisoedd derbynaau Gwenith eoch — r 42s i Sis Gvvenith gwyn 48s i 76s Rhyg 3Gs i 385 i 32s Brag-gwelvv ( Pale) 65s i 68s Ceirch 19s i 25s Potands 23s i 2Ss ■y.yr Yd, y,Gri;nog-. Ffa ceffylau new. 30s i 348 Men Ifa ceffylau 35s i 36s Ffa coloindsod liew. 3ds i 32s Hen ffa colomenod 38s i 43s Pys at ferwi 48s i 58s Pys llwydion 37s i 10s Pris cyfarlalyr Y dyn Nghymru y Grynog (Eight Winches- ter Bushels ). Gwen. Ilhygi Unhid Ceirch s. d. s. d. s. d. s. d. 1 Swydd ForrSnwg 72 4 0 0 40 0 26 0 -——— Gaerfyrddin 71 0 0 0 34 8 I 13 4 ——— Benfro 59 6 0 0 1 29 S 17 4 A 1)erteifi 69 0 0 0 31 0 18 S ——— Frecueiniog 80 8 45 0 33 0 22 9 — Faesyfed 76 0 0 0 32 0 30 0 ——— Fynwy 78 0 00 32 6 0Q j Drefaldwyri 88 0 40 0 32 0 26 a ———— Meirion 82 4 0 0 36 0 29 0 ———- Fflint 728 0 0 37 9 27 0 ———- Ddimheeh- 70 9 0 0 S9 9 29 0 ———- Caernarfon 74 2 0 0 31 4 24 6 !——- l'on 00 00 00 00 Fris Peiltiaid (Flour), y Sachaid 0 2S0 pwys. Peilliaid teg, 60s i 65s | Eilion, 555 i 60t •• l'rd  Frisy Barayn Llundain. D ?, da Mawrth diweddaf?orchymynodd yr Ar?. Maer I F dorth bedwaran (gMar?-yt? wpnith i barhau am ll?d. Fris cyfarlal Simgr Gtciueu ( B rown ) r- Prfs cyfartal .iwgr GteŽ;Wl (B r1Cn),. Yn ol y cyfrifa Wi'.awd yr wythnos a derfynodd Meh. 11, yw =€2 10 0 y canto L12 pWYSj Heblaw yr Ardrçth a dalwyd, neu i'w thalu ar ei drosglwyddiad I Brydain Fawr. Prisy Cig, heblaio y Briw-fwyd, y Mi ten 0 S FIDYS. Cig Eidioii 4s 4d i 5s 4d Cig Lio 4s 4d i 53 4d Cig Maharen 4s 8d i 5s 6d | Cig Tyrchyn 4s 8d i GsOd Cig Oen < 5s i 7s Ud. Fris yr IFopys (Hops), Sovthwark. CYOAU UAGS). Kent 61 6s i 91 9s. Sessex 61 0s i 81 Os Essex 61 10s i' 81 15s HiSSER SACHAIJ (POCKETS). Kent 61 Os i 8112i Sussex 51 12s i 71 15s Fariiinun 111 0s i li OSs Fris y L?Mr?Tt ?Ct-?MML Cn\'Yn Gwadnau ( ?M?;;) 50 i 56 pwys \r un, ?d 2?d. Erpit! 25d i 24d. Gwirod-?yH€iitt?i-?yn ?tf?c/iM?!?'' jS?'c.?? IS?d i —d. Crwyn Uchafed (?'"e?"? Hides). !9di20d. Cerbyd-grwyn teg, 2Cd i 21 c -I- ]Llo; i ->,01")- i 32d. Ercil!, 50 i 70 I)W,?,s .)??i i 56d. 17 .-eill, 70 i SO I" Ereill, 70 i 80 pwy;, ?(M i ?M. Crwyn lórlo\ i>ychain (SeM? G?ee?MH?.. 4M i 4M. Erciil, mawrion, ydwsin, 13;is i J~80s. Crwyn Ce3'ylau cyS'cU.kifdi? (talked) -d i —d. Fr.isy Giver yn Llundain. s. d. MarchnadWhUeeliapel 4 3 St. James- 4 3 Ciare 0 0 8 6 Cyfartalwch 4 3 I ) s. d. Gwer y dref y cant 73 S —— raelyu Russia — 0 j gwyn Russia 0 —— Sebon — 0 Defnydd toddadig 5S 0 garw 38 0 Greaves 20 0 Rhytiiivi da (Dregs), 10 0 Seboll CoJfran 104 0 -——— Brychlyd 100 0 J\1dvn 9J 0 Pris 14s Od y s in. Gd y .n.

cyfundraitli luvn. Bv elded i ddynion angb-ofio eu hieithoedd cyssefin, bydded iddyut ymdrechu dysgu, a bol yu gyfarwydd mewn iaitli arall: ac :YlIa os byddant fyw yn ddigon hir, hyffordder hwy yn egwyddorion a dyledswyddau Cristian- ogaeth. Dyma lais ac iaith didwyll y cyfryw ymddygiad; ac ni's gwn i am un ffordd i esgusodi neu dyneri'r mesurau hyn, ond ar egwyddorion ciluaaddoliaeth nen Babyddiaeth. Os y bwiiad oedd diddymirtn Cib.tianogaeth, a dwyn y gre- iydd Baganai-dd i mewn, yua cymmerer y Bibl iHldi wrtll Y bobl. Neu, os y bvvriad oedddileu'r gtcfydd Brotestar.aidd, a dvvyn ymlaen sefydliad a chynnydd Pflbyddiaetb, ynadilfodder goleuni'r ysgrythurfeu a bydded gair Duw mervn iaith an- neal iacUvy yn unig. GeWr esgusodi a goddef hyn roeut Pabydd yn fwy hawdd, am ei fod yn gynson a'i egwyddorion. Y m'ae efe ar waith yn g'vrthwynebu, y mae efe yn addef ei ivrthwyn- ebrwydd i'r ysgrythur, ac efe a'i c'adwai, pe medrai, aid rhag un genetli, ond rhag pawl), Y mae efe yn gysson ag ef ei hun, ac yn amhleidiol yn ei elyniaeth at oleuni'r byd hwn, ac yn ei jniiyniad wrth dywyll weh ac anwybodaeth, Ond mewn Protestaniad y mae hyn yn anes- gusodol. Nid yw yn oddefadvVy. Y mae yn -M-rthwyneb ilw brofi'es a'i egwyddorion. Ki waith ef yn cadw'r Beibl rhag rhan o deyrnas neu bobl, sydd nid yn ullig yn bleidgarwch gresynol, ond hefyd yn hollol anghysson a'i grefydd ac a'i ;gymmeriad. (1' IIARIIAU.)