Seren Gomer

go I Pdrhad o 4e. trocL reisio by tiny" ganddo. yn y model arferol; c. ce? i-id oe d eii' L)i e rl tec nid oedd efe yn tybic-d foe tin angeftrheid- rwydd oil am y gwr bonheddig hwnnw v ;th clfiivyn jmlat:n negeseuon y trigol iOIl ac fel arvvvdu 0 icèss::awch ytl unig v gelvrid arno ef ar un amser i'r gadair yn amser Mr» Fox, ac ar amryw acldysuron yr oedd Mr* Fox wedi cymmeryd y gadair ei hua fel Cynddrychiolwr "W estminster. Wedi hynny cyfeiriodd y Barwnig at w ri hodiad diweddar eu deisyfiad gany Senedd, gan enwi Ilawer o wrthddadleuon yn erbyn y gwrthcdiad hwnnw. Cyfododd yr Uchganwriad Cartwright i gyn- nyg y llawnfwriadau ag oeddynt ddarluniadol 0 hawt pob deiliad yn y deyrnas i ddaufon deisyf- iad i'r Senedd, &c. LLOFRUDDIAETH ERCHYLL. Ychydig ddyddiau yn ol, eyfiawnwyd nof- Tuddiaeth tra erchyll gerllaw Malow (JLwerddon), Emgylchiadau yr hwu sydd agos yn y modd can- .iol:- Yr oedd gwr ieuangc, o gerllaw Char- Lrviie yn myned a llwyth o ymenyn i Cork, gor- ridiweswyd cf gan dm n gw ledig, yr hwn a unodd ag ef ar y ffordd, gan ffugio ei fod yn myned i'r un lie; a dymunodd ar fod iddynt gadw ynghyd o hervvydd eu bod eill dau yn ddieithriaid; cyt- tunodd y dyn ieuangc a'r cynnyg, yr liwn pan welodd fod y nos yn neshau a arwyddodd mai buddiol fyddai aros hyd y bore mewn ty ar y ffordd; eithr gwrthwynebwyd hyn gan y gwr gwledig, yr hwn a ddywedai fod y nos yn-Ilawer givell »a'r dydd i deithio ar y tymhor hwn o'r flwyddyn, ac yn neiilduol am fod yr ymenyn yn ddarostyngedig i gael ei niweidio gan wres yr haul. Ani hynny aethant rhagddynt nes dyfod i barth neillduedig o'r ffordd, pryd y ffugiodd y gwr ;v\ ledig ei fod wedi yssigo ei goes, a dymun- odd ar y gwr ieuaingc i'w gynnorthwyo; ond, arswydus adrodd, cyn gynted ag y cafodd efe ef mewn agwedd biygedig efe a wanodd gyllell i'%v goi,i)li, ae a'i gadawodd fei marw, ac a yrrodd yr anifeiliaid ymaith a'r ymenyn gydu bwriad i'w werthu eithr adfywiodd y llangc annedwydd i raddau digonol i waeddu allan am gynnorthwy, yr hyn pan glywodd yr adyn inelldigedig efe a ffodd yn ddiattreg. Dihoeuodd y dyn ieuangc dros rai oriau, a bu farw mewn ing dirfawr, ond nid cyn adrodd yr hanes Ilchod ynghylch achos j ei farwolaeth; nid oedd efe alluog i ddarlunio'r llofrudd gyda'r manylwch angenrheidiol j'w ddala; olld yr ydym yn taer rbeithio, er fod yr adyn diras wedi diangc rhag cyiiawnder, y bydd iddo etto ddioddef y gospedigaeth ddvledus am y fath weithred erchyll.—I/'incrick Advertiser. Cymmerodd gwaith g10 Ponfpigh ar Ddwfr i Douglas dan ychydig ddyddiau yn ol, acymac yn parhau i losgi i raddau brawychus. Yr vdys I yn awr yn cynnyg troi'r dulr i'r pydew liosg- edlg. Os metha'r cynnyg hwn, yr ydys yn ofni y dinystrir h oJ 1 ben tret" Ponfeigh. Dydd Linn diweddaf syrthiedd rhan c bont Chesford ya swydd Warwick, tra'l' oedd ped- ) Tolfen yr liou a Iwytbasid yn dnvm- yn myned drosti. Cwympodd y bedrolfen, y caffylau, a bacligcnyn ag cedd yn eu gyrru, bendramvv ngi i'r afon Avon. Dygwyd y bachgen ymaith gyda'r liif; ac oni buasai i'r rlwtr ag oedd yn cylymmu ci wrth y bedrolfen dorri, a rhyddhau'r creadar ffyddlon, yr hwn a dynnodd y ilangc i dir, efe a I foddasai. Achubwyd yr holl geffylau ond un. Yr oedd y bont yn cael ei hadgyweiiio ar yr amser y digwyddodd y ddamwain. Ymddengys fod Mr. Kennedy, goruchwiliwr Argl. Temple, am ddadguddio llofrudd yr hwn, i y cynnygwyd symau helaeth yn ddiweddar, yn j awr yn fyw. Mwyliodd yn dra diweddar o Ler- [ pii Itua'r Americ.

SAD WEN, 17. Papurau Brussels ag hysbysiaeth i'r 15fed o'r mis hwn a dderbynwyd bore heddyw. Nid ydynt yn erybwyll dim ynghylch y byddiuoedd. Ar yr wythfed ar hugain o'r mis diweddaf tiriodd v Pab yn Florence, ar ei ddychweliad i Rufain ac hwyiiodd y Brenin Ferdinand IV. o Palermo, mewn eadlong Frytanaidd tua Naples: yr oedd prif Drigolion Palermo yn gynnulledig pan aeth ei Fawrhydi i'r llong, saethwyd amryw fangnelau fel arwydd o batch i'r Brenin, a chanlynwyd ei Fawrhydi gan fendithion y bob!. Derbyniasotn bapurau Vienna i'r 4ydd o^r mis hwn, y rhai a gynnwysant ddarluniad o'r gwei- thrediadau Milwraidd yn yr Kidal, cyn lhvyr ddymc.hweliad.Murat, ond am fod swm yr hanes- ion hyn wedi ei gael gan ein darllenwyr cisocs, nid oes raid ei ailadrodd. Y mao'r son am longrwysff yn Jlonsbyrth Ffraingc wedi cael ei gadsrnhau y tu hwnt i'am.. heuaeth bellach; ond nid ydys gwbl mor sicr fod Bonaparte wedi cyrhacdd y cyfliuiau i liaenori ar ei fyddin, er fod liv iiiiy'ii cael ei ystyried yn dra thebyg. M yneg; gwr bonheddig, yr hwn n ddaeth o Paris ar yr I I eg oli, mis hwn nad oedd efe wedi myned o'i brif ddinas y pryd hwnnw. Yr oedd son yn ifynnu trwyV ddinas ddoe fod brwydr wedi cymmeryd llear y cyffiniau, yr hyn a sylfaenwvd ar ly-thy r a dderbynwyd, fei y dy- wedid, o Brussels, olldý, mae'r son yn lied atn- heus, o hervvydd pe buasai'r Drytaniaid a'r lia- noveriaid clwyfus wedi cael euelwyn i Brussels, megis y dywedai'r llythyr crybwylledig, buasai'r hanes am hyn ym mlvapurau Brussels, y rhai it j gyhoeddwyd wedi'r amser y dywedid iddynt gael eu dwyn yno. d i(". i d cl I Mewn o Coruuna, dygwyd fros- odd iythyrau o Cadiz am y 26ain, ac o Bilboa am J y o'r mis diweddaf. Y mae'r Cadfridog ¡ Castanos, wedi cymmeryd arno dy wysaeth by- ddin Yspaenaidd Catalonia; gan wahardd pob gohebiaeth a. thrigolion Ffraingc dan boen o'r cospedigaeth?u ?ymaf; gan ddywedyd wrth y CatalO1wud yn ei gj hoeddiadau, mai gwedi idd- ynt ym?dd fel gwroniaid dros ysbaid chwech mlyuedd, dros anymddibyniacth eu gwlad, y dy- l leut gymmeryd a?faa yn ?wr i ddymchweiyd. gormesdeyrn Bonaparte, yr b Nvii. s)-dd o"i, newydd yn bygwth tawelwch yr holl fyd. Yr oeddid yn disgwyl Fcrdi!Jal1d1V II. tua chanol Mehelin yn Barcelona. \r oead llynges yn cael ei parottoi yn llongborth Car-thagena, i'r diben i wibwylio ym mor y Canoldir, ac yu agos i dalaeth Pro. yence. Uysbyswyd i'r Senedd neithiwyr fod ei Uchder Brenhinol y Tywysog Rhagla w yn i bvvriadu corpholi a galw allany Mejwyr (Mili- tia) yn lied ebrwydd. Derbynwyd bysbysiaeth ddoe yn Nhy fod y eadlongig Frytanaidd, y Pengwin, wedi cael ei hysgafaelu gan y eadlongig Americaidd, yr Hornet, wedi brwydr yn y mor uehenol, yr hon a barhaodd 40 munud. Lladdwryd y Llyw- ydd Brytanaidd; a danfonwyd y gwyr a adawyd yn fyw i Bahia, yn y mis Ebrili. Cynnwysir darluriiad o'r ail-ymosodrad ar W archglawdd Kalunga, yn yr India, yn Llys- argraif Calcutta; coilasom amryw wyr yn yr yrnosodiad, ac ym mysg ereill,, Iladdwyd y Can- i wriad Campbel o'r Sfed gwyr traed brodorol, yr is-ganwriad Harrington o'r .O-iain catrod, a'r ls-ganwriad Cunningham o'r 13eg. Y mae'r amddiffynfa yn ein meddiant ni yn awr, megis y crybwyllasom dan y pen dydd Gwener. Derbynwyd gorchymyn yn Portsmouth i beidio parottoi ychwaii^g c gad-longau i'r mor; ac o herwydd hynny y mae'r ddir-ghud (press-gang) i roddi heibio eu gwaith Illown amryw lougbyrth (Abertawe _yni mysg ereiil).

CYMDEITIiAS Y BIbL. Yr unfed cylchwyl ar ddeg o'r Bibl Gym- deithas a gynnaliwyd yn Neuadd y Seiri Rhyddioiij yn lilundain, ar ddydd Mercher, y 3ydd o Fai; 1815. Yr oedd yubresennol Esgob Norwich, Esgob Ty Ddewri, Argl. Teignmouth, Dug Kent, Stackhouse, Ysw. Sir Thomas Ackland, Mr. Robert Inglis, amryw Offeiriaid o'r Eglwys Sefydledig, a lliaw5 o wyr cyfrifol ereill. Ynghyd ag areith wyr hyawdl ereill, yr oedd yr enwog Doctor Colyer, F. A; S. Codais ei araeth ef, yr hou oedd fel y canlyn :— Ni bu un Gymdeithas a, llai o angen am nawdd yr uchelwyr ml Chymdeithas y Bibl j ni chafodd un Gymdeithas gymnuiiut nawdd. Y mac yn anhawdd i ymadroddi yn ganmoladwy am wasanaeth mor fawr, heb fod un ymddangos- iad o weniaith; ond nid hynny yw ysbryd y cyfarfod; iii'm hysbi,yd iiiiiau ychwaith. Mi a all wn ddywedydwrth y personau gwahanoi a neiilduol hyn, na ddaeth-int yma i roi anrhyd- edd, ond i gael: yr wyf yn Ihrven am fy mod yn cael caniattad i arwyddo. fy nioichgarweh, a chael cytle iagor fy ngenau, pe na buasai ond i egluro y cydfwriad bradychus yn erbyn yr Eg- I wys, Sefydledig, fel y dywed rhai. A fu er- j ioed gydfradychiad fel hyn? un yn yr hwn yr oedd Esgobion Norwich, Durham, Ty Ddevvi, j Salisbury (neu Gaer Caradog), a Ilawer ereill o uchel urddaswyr yr E.vl^ys Sefydledig, yn gyd- fradwyr, os bradwriaeth-yw y Bibl Gymdeithas? Bradwriaeth yn y deyrnas, yn mhen yr hon yr oedd Dugiaid Kent, Cambridge, Cumberland, a Sussex; bradwriaeth i'r bon ag y mae bonedd Africa, yr hon ag y mac t^ngirefeddwr America, yn ei arwydd-nodi a'u hegni caredigol a serchog. Pa ham na buasai bugeiliaid Eglwys Loegr yn dyfod yma i edsych ar ol ein gweithrediad ? hwy a ddaethant, mi a'u gwelaf o'm biae;), yn y go- didog bersonauj yr Esgobion neiilduol, yr wyf j yn meddwl iddyut gymnwryd eu diamheuol swydd vvasanaethol yn ndacnoriaeth y Gymdei- thas. Ond ymha le b.ynuag y mae perygl yr Eglwys, mi a allaf ddangos ei chadernid. Y mae mewn undeb ysbryd; y mae mewn goddef- iad i gydweithredu. Yr ydwyf yn gweled yr amser yu neshau yu 01 gweledigaeth yr apostol, y bydd y Jerusalem new)rdd yn cael ei hadeiladu ii, nieiiii gwerthfawr, ac a sylfaeni o amrywiol liwiau. Feallai na rydd y ddaear ddim gwobr i'r rhai a flaenorasant yn y Gymdeithas hon, ac fe al)ai na chymmerent mo hono mewn clod gan ddynion, hwy a'i cai,etit mewn tystiolaeth c 37,-1-1 M'ybod, ac mewn heddweh a Duw." Yr ydwyf yn sicr yn fy meddwl y dylai'r holl ddynion da ddiolch i'r Arglwydd am godi off- eryn efengylaidd fel W. B. Colyer, I Cymmydoc. j

'n-' '(j SENEDD YMERODROL. I TY I-il l I '1 1.1 .L l I" ,J 1' 1 [Dhfi 0 bwys ar y dyJdiau a esgeiilusir.] attebiad i ofyniad oddiwrth Arylwyt'd St. Jc'ui, ynghylch nattur y ben- thyg a roddlr ga:> y Wlad lio-i i F.\v2sia, Dywedodd Iarll Lerpwl fod swm yn ddylodns ar Lywodraeth Rwssia i faelierwyr Holand, vi- litv)4 na ailasai daln; a LHwodraeth y Ty wysog Rhagiaw yw mai btiddiol yw gwneathjjr y taliad yn sicr, am ci fod yn cael ei wnontHir ar yr ammodaii pendant o fod yr Iseldiroedd, yn cad <mi dio^elu. i Bennadnr Holand. Nid oedd yr nttebiad invn yn hocidio ladl Grey, yr hwn a ddywedodd r>d traul y wlad hon yn awr yn ddigyffelyb, a bcnthyg ilewydd ynghylch cael ei godi o 42 miliwn; yr hyn ynghyd air swm a fwriedfid godi etto a wnelai'r cwbl yn CO nfdiwn. Os elid ymlaen yn y yma, :tniiiltiL,(Iig oe(.I(i i't- wia(i ei ddwyn, a dinystr buan fvddai'r canlyniad anocheladwy. Vr oedd efe yn ystyried y benthyg hwn fel dinystr diraid ar arian y wiadwriaetli. Air nid oedd efe yn ystyried y bydilai cad y Trefcdigaethau Ellmynaidd i'n meddiant yn un math o gydwerth, o herwydd ei fod yn ystyried y byddai meddiant yn dra beichus. Tystiodd la; 11 Lerpwl nad oedd arno ef ofa i sefyll at y cyttiuideb ynghylch diogclweli yr Iseldiroedd ar yr ammodau dywodedig. Cynnygodd Iarll Darnley ar fod i Yieinyddiad ein liachosion llyngesol ar amser yr ymdrcch diweddar a'r Amcvic, i gael ei chvvilio iddo. Efe a daerodd fod ffurfiad en llongau Invy, yn neiikbiol y ffreigadaa yn rhagori ar yr eiddym ni, yn gystal a grym y gwyr ag oeddynt ynddvnt; ac yr oedd efe yn ystyried fod ein colledion diweddar yn ddyledas i'r rhagoriaeth hyn a berthynai i longau yr Americ. Dywedodd Arg. Melvile fod mesurau wedi cael en trefnn i wella'r dilTygiadau mewn llong-adeiladaeth ynghylch yi- li-vii yr achWynul, ac yr oedd efe yn gob- cithio y byddai pot) aclios achwyn i gael ei synmd yn f fnan, a thertynodd ti-wy Nvrt,'Nvyncl)it'i- cynnyg. Yr hwn wedi hynny a wrthodwyd yn ddivmraniad. Mercher, J4.Rhoddwyd y cydsyniad Brenhinol i ysgrif argraffnodan (stamps) cyfsaith yn yr lwerddoll; ac amryw ygrifau ereill perthynol i achosion yr Iwer- ddon a gwobrau milwyr ti amor. ccnnadwri oddiwrth y Ty- wvsog Rhagiaw, yn mynega bwriad ei Uchder Bren- hinol t gorphati? a galw ?Itan y Mefwyr, yn ol y byddai Iiiadall yn gofyn en gwasanaeth. DarHenwyd ysgrif Hongau yr India yr ail waith, a ehyttanwyd ar fod i ddatUeuwr i gael gwrandawiad yn erbyn ei thuedd uivveidiol ddydd Mawrth, ) TY Y CYFFREDIN. I Dydd Mini, Mchefin 12.Aeth Ysgrif Llythyrdy" newydd y Brif ddinas trwy'r eisteddfod. Mewn eisteddfod o aclotlatilt- T £ ar y cyttundeh rliwns y wlad hon a Holand, dywedodd Arg. Castle- reagh, mai da fnasai g:a.nddo pc gallasai'r Cyngreirwyr waredu Holand a'r Iseldiroedd o dan iau Ffraingc heb edrych tna'r wlad hou am arian cymmorth; ond yr oedtl trysorfeydd holl Alhioedd Ewrop wedi cael j cii Ileiliatt i'r fath raddau yn neilldnol eiddo Rwssia, fe! mai aHa!)ued? ocdd i'r Ymcyawdr? wedi'r yrnosod- iad a wnawd ar ei deyrnas gan y Ffrangcod, i ddwyn e? [¡iwp i'r maes, o'r fatb bel?fuedd beb ?aei ychydig 1 arian cymmorth. Ac am fod yr avian hyn i gael eu* tulu ar yi- ammod a drefnai amryw flvnyddoedd i ¡ Holand en llwyr daJIl, yr oedd bYI1 yn gwuenthnt ¡ ainddiffyniad yr Iseldiroedd yn faut^isiol i Rwssia,! yllgwynel) N-iiioso(ii-,A(I t neti. thur rhagllaw. Aeo herwydd Jiyn efe a gvnnygai-ar! fod i'r eisteddfod gyttuno ar y llawnfwfiad o forldi 2,000,000/. y taliad cyntaf o'r hwn a fydda; i gael ei wneuthur ynghanol y tJwyddyn 1216. I Nid oedd Mi. Tierney yn ystyried fod Holand ajjo« mor dlawd ag y dywedid ei bod yr oedd hi wedi cael ¡ holl Iseldiroedd Awstria, ac, fel Ffraingc, wedi cafet ?i rhyddhan oddiwrth banner ei dyled. Nid oedd y (; ei- cdigaethan Fllmynaidd, flrii y rilai yr ymiho.siiai yr [ Arglwydd dylcdo Unllml¡¡¡t, werth y Ö,OOO,OOOI" I oeddym ni yn roddi i amgaern trefi Holand, pc bnasid yn eu gWerthh; ac hefyd buasai raid i ni fyned i'r draul o'u cynnal, tn fyddai i Holand gael holl fudd eh masnach, ac o ganlyniad, nid oedd efe yn canfod uu fantais o hyn, namyu cyflc i afradloni arian y cyffredin, a beichio'r wlad. Nid oedd i'>Ir. Baring yn deal! foe? rhesymau digono! yn cael en rlioddi (bos y cynnyg liwrl; Hid oedd y tref- edigaethau EllmynaYdd weilh y drydedd ran o'r ariau ag oeddym yn roddi i Holand. Wedi ychydig ddadlu ymhellach, ymranodd y Ty— dros y cynnyg, 194—yn ei erbyn, 19. Cynnygodd Arg. Castlereagh lawnfwriad i alluogi ei Fawrhydi i gyflawni telei an'r cyttundeb a wnawd a Sweden ar y 13eg 0 Awst; 1814, trwy ganiatau rin miliwn 0 btiiiiiaii. Cynnygodd Mr. Ward ar fod i't swm o 68,83:31. gael ei gauiattau i allnogi'r Llywodraeth i berifeiihio jn-yniad rhyw diroedd neilldnol, gerllaw Portsmouth, yn iiiiol a darpariadaji gweitlired o eiddo'r Senedd ar amser yr eisteddfod c.yn y d i weddaf. Cyttnnwyd ar y ddau lawnfwriad hyn. Cynnygodd Mr. Grenfel arfod i'rTy chwilio inattur y cyttundeb rhwng trefuwyr Ariandy Lloegr a'r Cyff- redin, gan haren fod elw'r cyntaf, ar gyfrif amryw bethau a roddid iddynt yn rhagori ymhell ar y gwas- nnacth a wnaent i'r cyffredin. Wedi cryn ddadln, gohirwyd y pwngc hyd wythnos i heddyw. Rhoddwyd cahiatad 1* Mr. Wilberforce ddwyn ysgrif i mewn i'r diben i luddiaa clygiad caethion dnon i'n trefedigaethau ni, mewn modd mwy effeithiol bag a ellir wnenthnr yn awr. Cyttunwyd at- y Mynegiadan ynghylch milhnJ o arian cymmorth i Sweden, a'r cyttundeb a'r Cyngreir- wyr, wedi ychydig sylwadau. gan Mr, Ponsonby, yr hwn a ddywedodd ei bod yn dra thchygol y byddai cymmaint a chan miliwn o bunnau i gael eu ychwanegu I y flwyddyn lion at ddyled y wladwriaeth. Darllenwyd ysgrif newydd yr argrafl-nodau (stamp,) y waith gvntaf. Mercher, 14. Y n achos ysgrif yagariad larTl Rose- berry, cynnygodd Mr. M.A.Tayiorm lod i'r rh.ra hynny o'r ysgrif ag oedd yn gwarafun priodas Syr Henry Mikbnay a Phendeiiges Roscberrv fel ilosgach (nen hriodas rhwng rhai ag ydynt rhy agos berfhynas i'w gilydd), i gael ei gadaei allan, ø herwydd ei fod yn ystyried fod y foneddiges ddywededig wedi cael ei chospi yn ddigoiiol eisocs, trwy gael ei ebauad o bob cymdeithas a berthynai iddi o'r blaen, ond y byddai gwaliardd y briodas fwriadol i'w gyrru yn ddiobaith o bob cysur, ac hefyd yn aflonyddu priodasan ereill, y rhai ydynt o fewn i'r un agosrwydd perthynasol. I Gwrthwynebwyd y cynnyg hwn gan amryw Aelodau y rhai a ddywedent, y dylid gwahardd priodas rhwng pob dynion o'r fath, pe na byddent ry agos mewn pei thynas, o herwydd pe caniatteid i un dyn briodi gwraig ei gyfaill, wedi iddo ei llithio i fod yn odinclms, byddai llyn yn fath o weithred i annoga chyfretthioni godineb, rien yn tfonld hawdd i roddi math o iawn am yr evchvll- dod mwyaf; dylai dynion o'r fath gael eu cospi yn llym, fel na byddai i'r gyfraith mewn un modd ediyeh yn fach ar odineb. Ynirannodd y Ty—dros gyfreithlondeb y briodas 20— yn ei herbvn 111. Wedi hynny cynnygodd Mr. M. A. Taylor ar fod i Bendefigcs Roseberrv gael 500/. o dal blyiiyddol tnag at ci ebynnaliaeth, gan Iarll Roseberrv, yn He 300L, yr hyn oedd y swm a gyttunwyd arno yn Nh yr Arg- lwyddi; hacrai'r Bonheddig Anrhydeddus fod 3001. yn rhy fach i gynnal dynes yn anynuldibynol, a hithau wedi arfer byw mewn cymmaint rhodres; ac heblaw hynny yr oedd y Bendefiges wedi dwyn 10,0001. o waddol i'w Harglwydd pan briodasant. Gwrthwynebwyd y cynnyg hwn gan amryw aelodau, a dywedwyd fod y 10,0001. o waddol a gafodd Iarll Roseberry gan ei wvaig anffyddlon wedi cael eu rhoddi yn ol bob swIlt, ac am hynny ni allasid sylfaenn 11)): rhcswm dros fwyhau'r till biynyddoi ar yr anigylcliiad hwnnw. Ymranodd y y cynnyg 69; yn ei erbyl, 16; ae felly y mae'r ddau Senedd-dy yn amrywio, y naill wedi eyttano ar 300/ a'r Hall ar 500/. 0 dal ii,,iill we(ii e?-ttkiiio ai, 3001., a'r Ilall ai- r)ool. o ( l i l Agorwyd y Folgan (Budget) gan Ganglieilawr y Trysorlys, yr hwn yn ei ragymadrodd a ddywedodd ei fod yn tlin o herwydd fod eisieu cymmaint o arian i ddwyn ymlaen y rhyfel y flwyddyn lIOn, end ei fod yn gobcithio na byddai'r ymdrech barhau yri Iiii,, a'r ffordd oren i'w bvrhau oedd gosod allan ein lioll nerth yn y dechreu. Yr boil swm a ofynid gan Prydain Fawr y flwyddyn hon oedd 89,728,9261. ond trwy dynnu 9,760,3141. sefyr hyn a ddisgynnai o'r draul ar yr Iwer- ddon, o'r swm uchod, y gweddill i'w dal 11 gan Prydain fyddai 79,968,112b Yna efe a enwodd y tfyriid a'r modd i gael y syman hyn; dygai'r trethi blyiiyddol a'r Trysorfeydd i mewn chwech míliwn trethi'r rhyfel 22 miliwn y goclbrenfa 250,0001. trysorau llyngesol 508,5001. a'r gweddilFagaed o ysgrifaa'r TrysorJys, benthyg 27 miliwn, &C. Dywedodd Mr. Tierney, er fod y Folgan hon yn im o'r rhai mwyaf brawychus a ddygwyd erioed ger urn)) y Senedd, yr oedd efe yn fodd!on gwnerVthui* cyiiawnder a thegwch y modd ag y dygwyd hi ymlaen gan y Gwir Anrhydeddus Fonheddig; ac yr oedd efe (Canghellawr y Trysorlys) wedi rhoddi'l' cyssur hwn i'r Ty, trwy hys- bysu nad oedd trallly flwyddyn hon yn nnig yn gefyn y swisi dirfawr uchod, ond fod 21 miliwn o hono yn ofynol i dalu yr hyn oedd yn sefyll oddi ar y hlynydtfoedd a aethant heibio, ac am hynny nid oedd debygol y byddai i hynny ddigwydd chacbefn. Ofid Ptfo efe a chwen- nychaiwyborl pa cyd y bu'r hyn sydd yn ares heb ei dalu yn cynnyddu? Ac yr oedd efe yn ofni fod ym- ddygiadatrr amser hwn yn parottoi'r cytfeJJlj ddyledion erbyn yr amser a ddel; nis gallasai efe edrych ar folgan ag oedd yn awr ger bron y Ty, agos i bcdwar nain a ddeg o filiwnau, heb arswydo. Ac os nq ymdrechai'r Gwcinidogion i heddychu a Ffraingc yn awr, cvtiawn- heir y genedl honno wrth ddwyn ymlaen rhy fel dragy- wyddol a ni. Yr ydyOl yn cael ein ensban eisoes, nid yn nnig gan Ffraingc, ond gan holl Ewrop am ein balch- der a'n trahansder. Yy oedd efe yn sicr fod amryw achosioJi o'n bod yn cael ein casliatt gan holl Ewrop, a fbra bcitis yn ei olwg ef fyddem, os na ymdrechem ar y pryd bwn i ddyhuddo Ffraingc yn hytracii na'i cliyifi-oi, Attebwyd y rhesymau uchod gan Mr. Vansittart, ac wedi hynny cyttunwyd ar y llawnfwriadau a gynnyg- asai eft: di-os godi'r swm dywededig. Tmi, 15.Cynnygodd Syr J. Hippesley iv fou a-(i- ysgrif o lawnfwriadau y Gymmanfa V.i ??e) ei ?osod ger bron y T?, i ddangos fo?l ydib??hvc? a oiynid gan Baftytidicu y Ueyrnas lion yr -in ag a of- it ciyi)i(I gail 13;ittv(iii7oii 3, ite Ac ar y: nn prvil efe a rodJodd rybudd ei fod ;;n bwriadu dwyn ys«rtf i nedd yngbyb' priodas. i fo(? I)iN?i,iitt i ti rrlewn yr t-i,iteddfod nesuf i ddlwvgio gweithed y S?- lGwrthw'ne-bwy<1 trydydd ^arlieniad yr y.v.'i:' i ryddiiau add ai ilosg tretiii r'wytci, o yr y, i a(',(' ddinas ynadellada y cyfryw da!, a Cyn eu liari'rethu er mwyn e! v» gaii  gan Syr W. Scott, ac ereill. AmdditVynwvd yr ysgrif gan Mr. Vaasittarl, Bntter- .vorthf <> V,r. Smith, y rhai a syhvent ar yr afresynioldeb godi tretj-i ar yradeiladan a neilbiuid at wisanaeth ;ddoliad iuw yn ut.ig. Pa fodd bynnag, wedi cryn ddad.it, ymranodd y Ty; dros yr ysgrif, 22 >a ei hei- yi), 41. Felly collwyd yr jr.grif. ww 11 in iinii niim

HANKS GWAHANOI. G YFIEITHI A. 1} AV AC ARGRAFFLIDAU'R I N Ylt IA 1 TII G YMHEHJ; Tiil.)-.I!As Lr,vi..LYN: li). 1 r hwn a rrgm^htc^d >pt ij, Saeaneg ISri/sto, yn$ ?;?'?Hl7?. [PAP.JEAD O'R RHIFYN Os nad yw hyn o uemmor neu (icliri-i i ddeiliaid ei Fawrhydi ag ydynt yn anticddu"yti Lloegr a'r Alban, &c. ystyriwn beth lnai fed y canlyniad i'r rhai ydynt yn trigo Y y bobi j'r rhai r perthYll hyn rn neiUduol. Yma drachefn addefaf ei fod yn ymddangos i mi pl dra dibwys, sef i'r sawl ag ydyntyii aros gartref y rhai ymhob gwlad a raid fod y rhan amlafo lawer. Gellir ynulrin a negeseuau cyffredin bywyd gwladol, crcfyddol, a chymdeithHs6fj gredaf fi,'gystal yn y Gymraeg agYII y Saesnpg. Dichon Cyinro ofalu am ci dyddyn a'i fasnach, os yw'r cyfryvy yti ei feddiant; dichon cfè hau ei yd a dwyn ei gylibauaf adref dichon efe fyw cyhyd a gwiieuthur cymmaillt daiolli ag iaith ei fam yn unig, a phe byddai ganddo ugain o ieith- oedd heblaw honno. Olld am y rhai ag ydynt annhrigianwyr, y rhai a adawant eu gwlad ened- igol, a dyfod trosodd i Loegr; am y rhai ag ydynt yn croesi'r Ilafren, yr Wy, nell'r Dee, y rhai a ddeuant. i fynu i Lundain, ac a chwen- nychaiit enwogieu hunain yn y brif ddinas idd- yut hwy y mae gwahaniaeth o bwys rhwng y Gymraeg a rhyw iaith arall. Y Saesueg sydd !jtni,;iol, ac angenrfleidiol, a'u gtlfal pepsonol hwy rydd ei dysgu. .'N'* 'dichon y matter hwn yn yr ystyriaetb yma fod o v.emmor canlyniad nid yw end achos o gylleusdrS yn unig, ii chyfieusdra iriewn ystyf gymirftrol i ychydig, i un o gant; i dair mil ef alialy o dri chan mil o drigolion, i'r s-awl yn gyffrediii nid yw o ti^mmor pwys. GeHai fod yn gyliens pe byddai'r byd yn awr fel yn nyddiau Noah, o un iaith ac o un ymadrodd. Gellai hyn rwyddhau ymdeithio, a dwyn ymlaen fasnach -,t ym mysg gWahanoi wledydd a chenl'wdleedd y ddaear ond er hyn oil ni chlywais i crioed fod- un gyfraith wedi cael ei gwneuthur, nac ysgrif wedi cael ei dwyn i un senedd i ddinystrio ieith- ocdd yil g-yjfft-edm, a sffydtu rhyw un iaith dres y dilaear, Pe buasai deddf H'urfiol y 11 addas i ddiwreiddio'r iaith Gymracg, pa ham na bydilai arall yr.un mor ffuriiol a phwysig yn addas i ddifodi'r holl ganghen-ieithoedd Saesneg ond un? a gosod Diwedd ar yr holl anghywirdeb a chamsymadau Gwyddelig? a rhoddi seiiiiad puf a thou beraidd i drigolion Edinburgh; Northum- berland neu Devon ? Drachefn, Os citniatawn fod y diben yma yn deilwng, ac o fwy pwys nac yr ymddengys ei fod y modd- ion a ddefnyddir i ddwyn y dibefr hwn oddi amgylch a fyddant fyth anaddas ac annigonoL I ddwyn oddi amgylch unffurjiacth ymadrodd < rhwng dwy genedl gymmydogol, deiliaid i'r un Fennadur, mewn cyilwr o berffaith gyttundeb a heddweh, beth a raid i'w wneuthur? Beth, Y rhaid cadw'r Bibl sanctaidd cddi wrth an o hon- ynt; rhaid cymmeryd gair Duw oddi wrth y naill bobl hyd orii fedront oil ei ddcall mewn iaith arall; hynny yw, rliaid ei gadw fyth rhag miloedd y rhai nas gallant, ac na iymmnt ddysg un arall. Nid yw darlunio yma ond dynoethL Sicr yw fod enwi'r moddion hyn yn ddigon i ddangos eu bod i'r graddau jiellaf yn anghynu?) 9 ac afresymol. Y macnt yn elfeithio crefydd' dynion; yn cyfyngu iélwnderall cydwybod; yu yniyraeth i'Li dyledswydd tuag at Dduw, gofal eu- heneidiau a'u hiechydwriaeth dragywyddol: a'r hyn ni ddylai neb dyfeisau o gallineb ddynol ymyraeth ar un cyfrif, a Ilawer llai aa: gyfrif cylieusdra dibwys. Y n hyn y eynnwysir y gwrthddadl; mawr anat- tebol i'r mesurau byn dros g}fnewid' yr iaith- Y mdent yn perthyn i, ac yn difaddio dyn o, yr hyn a ystyrin efe yn banfodol i'-vi f!,ild gorcu am wael beth, ie, am ddim iddo cf. Efe a anwyd yu y cyfryw wlad, a ddysgodd iaith ei rieni, -ac eiddo ei wInd, mof nattuiiol ac mor ddiniwed ag y sugnodd fronnau ei fam, lieu anadlu yn yr awyr gyiTredin. Nid oes ganddo na chyfle na gallu i ddysgn un iaith arall. A pha beth yw'r canlyniad? Ni chstiff efe byth glywed am Wa- red wr nac iechydwriaeth nid o herwydd na chlywyd yr efengyl erioed yn y tir; nac o her- wydd ei fod yn byw dan Lywodsaeth Anghrist-, f aidd. Nage; ei uchaiiaid ydynt Gristianogion? a Phrotestanaiaid y mae'r efengyl yn ei gym- mydogaetb; a gellir ei pbregethu yn ei iaith ef yn gystal ilg mewlI rhyw iaith arall. Ond ni chaiff ei pbregethu na.'i darllen ynddi; o hc/ bsydd pe gwnel'id hynny, byddai yn rhwystr i ledaniad a ffyrmiant iaith ir,Il Mor anghyfattebol a hyn yw'r moddion i'r dibcn; ymddangosautyndra. gwrthun ac afresymol, pan ystyrir hwy yn unig yn eu golvvg7 neu eu perthynas y naill i'r llall. Ymddangosant yn waeth etto, os ystyrir hwy yn dyfod oddi wrth Lywodraeth Gristianogot. Y maent yn hollol wrthwyneb i ansawdd ac ysbryd Cristianogaeth. Jlhoddodd Awdurdwy- fol a doeth y cyfundraith hwn o ras a thragaredd allu i'w weinidogion ef i lefarn a thafodau, fst throsglwyddo eu hathrawiaethau a'u hyffordd- iadau i bob iaith, fel y gal lent, daenu ei grefydd ef yn fuan ym mysg y Cenhedloedd, yr.hyu sydd^ berbaith afreidioJ, meddai cefnogwyr y