Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

5 articles on this Page

[No title]

-I YR ARCH A DAG ON, j

News
Cite
Share

YR ARCH A DAG ON, j 1 SAM. iV, A V. Getymon anghymmodlon Israel oedd y Philist- hid, yroedd y brwydrau llofruddiog a gvm- meredd le rhyngddynt yn dralliosog. Yn yj pennodau uchod cawn hanes ymladdfa newydd rhyngddynt, ynghyd a'r canlyniadau gwaeth wyd j Israel ar ddechreu'r ymdrech, a syrthiodd yng- I hylch pedair mil o honynt—ar hyn ymgynghorodd y Blaenoriaid ynghylch achos eu dytnchweliad; canys rhaid i ni ddeall fod rhyw achos heblaw j ditfyg cywreinrwydd yn Nhywysyddion eu llu- oedd, gwrolder a medrusrwydd y gwyr, a bycli- andra eu rhifedi, neu fod eu gelynion yn meddu y pethau hyn i raddau helaethach, yn peri i Israel, "pobl gadvvedig gan yr Arglwpld," i droi eu cefnau yn nydd y frwydrupcnderfynwyd mai Arch yr Arglwydd yr hon oedd yn Shiloh, oedd yr unig beth angenrheidiol i ddwyn buddu- goliaeth 6'u tucyrhwyd yr Arch; bloeddiodd plant Israel o orfoledd ar ei dyfodiad, megis pe buasent sicr o'r oruchafiaeth, a dychrynodd y' Pliilistiaid yn dùirfawr-pa fodd bynnag, wedi i'r frwydr gael ei hadnewyddu gorchfygwyd plant Abraham, y rb-ai a ii'oisant i'w pebyll; lladdwyd meibion EH y.r])L)i oeddytit g),dA'i. Arch, a chymmeryd yr arwydd yma o'r dwyfol gydrycbokleb yn garcharor, a dygwyd hi mewn modd buddugol i Philistia, gan ci gosod ynheml Dagon Diixv,r Philistiaid yn Ashdod.—Gwnawn ychydig sylwadau addysgiadol oddiwrth yr am- gylchiad o gymmeryd yr arch, ynghyd a'r Gan- lyniadau o hynny. I. DicJiyn yr Hollalluog oddef i'w achos tC-i- enw ei hiiii fyned yn dra isel yn y byd hwn, a gaùaeI i'w bobl neillduol fyned i gyfyngderau inawrion., GweIwn Israel yn lladdedigion, neu yn a'r arch, arw ydd o,i g ,yelioldet.) cf, yn myned yn gaoth tuag Ashdod, a'r gelynion yn barod i. bticdoli hyn i wen did y Gorucliaf; canys y maent yn dywcdpl mai Duw'Isnd oedd yrarch; yr oeddynt wedi buddugDliaethu ill' Y\ n Hwyth rai gweithiau o'r blaen, eithr yn awr dychymmygant eu bod wedi maeddu Dii w"'l Israeliaid ei hun. "ywedai gwraig Ph?ehast wrth farw, fod y gogoniant wedi ymadaei o Israel, eithr tybiai'r Philistiaid fod y gogoniant wedi cilio addiwrth wrthddrych addoliad hiliogaeth Jacob--Dagon a gorwychder Philistia oedd testun yr holl orfoledd y pryd hynny—felly y mae amser wedi bod. pan oedd tywyll weh dudew yn gorelig(ldio'r lioll genhedloedd, ac eilunaddol- iaeth mewn bri mawr trwy'r holl wledydd cen* hedlig; eithr raegis y gyrwyd yr arch yn 01 o dir Philistia, felly ynghy tiawnder yr amser gorfu ar yr anwybodeeth caddugol floi a rheddi lIe i'r gwir oleuni—-bu'r Pab a phabyddiaeth mewn cymmaint cymmeriad yn yr yliys hon, fel yr oedd rhydd-did cydwybod yn cael ei alltudio o'r deyrnas, a holl echrysdod erledigaeth yn cael ei fawrygu gatt beniniethiad y bobl, hyd oni ymrysonodd un Pab a'r Hallj set', Ilarl,i,r VlII. a'r Pttbo Rufain, ac felly mewn modd annvs- jgwyliadwy rhyddliftwyd y gwirionedd yn caddol ¡ o d'daeardai'r Chwil-lys, blagurodd achosiawn- ¡ derau cy dwy bod trwy'r deyruas-ynghylch 20 mlynedd a aetliant lieibio, mavvr oedd y clodfori ar Twm Pain nn lawnderau dyn, a'i Oes rhes- wm," hyd oni thybiai'r gwir grefyddol y gor- i fyddai Cristianogaeth i ffoi o (jaen Deistiaeth ac anghrediniaeth, eithr gosododd Duw ynghalon y Cymro teiiwng) y diweddar Barch. T. Charles, B. A. o'r Bala, i ynnyg sefydlu Bibl Gym- deithas yn y Brif-ddinas; Hwyddodd y cynnyg, a dcrbynwyd y cynilun.gan Foneddigion, Pcri- detigion, Tywysogion, Brenhinoedd, ac Ytner- awdwyr, ac ebrwydd gorfu ar Oes Illieswm" T; Pain, roddi Hbi-dd i I Oes Biblau' T. Charles, gwas y nef. Dichyn anfoesoldeb fod yn fuddu- gol dros ychydig; geill y goreu o ddyniongncl i achos i ofyn a angliofiodd yr Arglwydd drugar* hau a dywedyd, "0 na wypwn pa le y cawn ef," &c. Er hyiiny nid byth y JTynna trawsder, gwirionedd ac uiiiondeb calon fydd ar y tir uchaf j yn y diwedd. AnhtHvdd yw i ni wybod bob" amser pa ham y caniatteir llwyddiant amserol drygioni, ac y goddefir i'r cyfiawn fud mewn trallod, eithr nia gawn wybod ar ol hyn"— Ac os goddefodd ein Lluniwr i'w Arch fyned i Philistia, ac i'w cnw ei hun fyned dan Warth; ni ddylid rhyfeddu am fod ei bobl amherflaith yn cael ei dwyn i gyfyngdcrau weithiam 2. Pan welo Duw Israel yn dda i gadw yn ol ei alluVi'lywodraeth attaliol ar y byd, nid oes i ni ddisgwyl end y golygfeydd mwyaf annym- mol a phoenus; cyliawnder yn enel ei chaeth. iwo gan gretilonder, alltudio trugaredd gan anhynawsder, a dirmygu rheswm gan ei fcddian- nydd, canys w-ele'r arch yn cael ei hebrwng i gadwracth eilun mud, cerubiaid yn Hedu eu hadenydd ger bron flieidd-dra Philistia,' ac arglwyddi dienwaededig y genedl dJiras yn buddugotiaethu ar y drugareddfa a Heciau'r cyfammod, ac yn barod a dywedyd efe yw y Duw cadarn arbeded ei arch.'—-Wedi hynny bu Tywysog y bywyd yn wrthddrych givawd a dirmyg y wcrin, y rhai a ddywedent wrtll bur- deb ei hun, Os tydt yw y Crist disgyn, oddi ar y groes, a ni a gredwn ynot.—Llusgwyd rhai rhagorol y ddneal" i garcharau, a gosodwyd llawer o honynt i'r marwolaethau mwyaf poenus a gwarthus, am eu cymrawyna-sgarwch, yn dan- gos llwybr bywyd i grwydriaid geJynol-ooi byddai llywodraerh attaliol Llywydd y bydoedd, torrai llygredd calon dyn allan fel dilyf gorch- uddiol, gan ddwyn diniweidrwydd ei hun yn ysglyfaeth gydig ef; ac ni allai'r goedwig ddwyn allan y fath anghenfil a dyn dan lywod- raeth ei anwydau diuystriol ymddahgosai y byd yn fuan fel (fai o lewod neu drigfa dreigiau, byddai cyfiawnder ddisglaer mewn perygl o gael ei llofruddio ymhob heol a phresw) Ifa. Ac wrth fyned heibio, nid hawdd gennyf ymattal rhag crybwyll, fod y rJwj a enllibant, ac a ddrwgliwiallt eu cymmydogion yn euog o dclau ddrwg mawr, niweidio cyd-g :)dur a chYllnyg lladd cyfiawnder—ef allai fod gwrthddrycii yr cnllib yn ddyn drwg, ac o herwydd hynny dyw- edir yn fynych, rii's Lettir dywedya yn rhy ddrwg am dano ef.'—Gwir, os efe a haedda yr hyn all a ddywedir am dano, ond cofied pob absenwr, fod pob dryg-air a ddywedir dros ben y gwirionedd am y gwaethaf 0' ddynion, Ïe'r diafol ei hun, yn cyfeiiio at fywyd cywirdeb ac hanfed cyfiawnder eu hunain; er fody dyn yn ddrwg, ac yn eithaf atgas, erchyll waith fyddai lladd cyfiawnder ddiniwed, er mwyn y fath ddi hi ry n ag ef; ceisied pawb ras gan Dduw i arbed cyfiawnder tra fyddont yn euro dyniou beius; os amgen dialeddir am ei llofruddiad gan Dad y goleuni. IIcfytl y mae pob ymdrech i ddistcwi rhybuddion cywir cydwybod eifro, yn crgydio at hanfod gwirionedd ac uniondeb. 3. Pan gatlo drygioni ei Hordd yn rhydd, nid oes un dratferth yn ormodd i'w achleswyr wrth ddwyn ei achosion ymlaen. Gwelwn yma fod y Philistiaid, er mwyn gwneutliur buddug- oliaeth Dagon yn fwy gogoneddus, yn mmer- yd y boen i arwcdd arch Duw Israel i Demi en heiljin eu hunain a hyn oil cr mwyn gwag ogoniant yn unig, canys ni allasai eu bod yn golygu buddioji eu hunain trwy hynny; os lIa allasai'r arch achub Israel a'u llwyddo, na diogolu ei hun rhag myncd yn wrthddrych gwawd iddynt hwy, afresymol fuasai tybied y diogelasai hi bpft^wylwyr Philistia. Eithr os aethant hwy ,i H^allerth o ddwyn yr arch am ddim i'r lie ddylasai fod, dylai hyn ein hanog ni ilynu Wrthi (neu wrth achos y Goruchaf) yn y man y dylai fod, yn neillduol gan fed bendithion aneirif yn cael eu mwynhan yn ei hymyl. Bu yn ddinystr i'r Philistiaid, ond diogelwch a fydd i ni. Dylai brys y d rygionus i fyned i ddinystr i gael ei ystyried gennym fel rhybudd i frysio tua pharadwys.—Pan weloch ddyn yn caddugo ei gymmeriad, newynuei deu- lu, aberthu ei amser alli ie,ciiyd, a llofruddio ei enaid wrth ddilyn meddwon, a phob drygioni, on id yw hyn yn llefaru wrthych mewn ctfaith, mai gwarth i chwi fydddai peidio hebgor ychydig amser a golud iddwyn ymlaen achos Tywysog y Tangnefedd. Pan glywoch ddyn yn tyngu a rhegu yn echryslon, onid yw yn dwyn ar gof i chwi y dylech daer weddio.-Os efe a eihv ar Ddnw elch damnio cluvi, not! ei enaid ei hun, beth yw hyn amgen na'ch adgofio y dyleeh chwi ddymuoo ar y Jehofah i'eh beudithio eich dau? 4. Y mae Duw Israel yn meddu'r fath reol aeth ar bob peth yn y byd, fel nad oes raid iddp ef liosogi oHeryuaH i gospi ei elynion a cheryddti ei feibion, eithr yn fynych efe a wua i'r un offeryn, neu weithred i wgksanaethu'r ddau f.1di.. ben dywededig. Trwy ganiatau i'r Philistiaid gymmeryd yr arch yh garcharor, efe a gory dda odd Israel ac a gospodd y Philistiaid, fel y den.; gys rhan olaf yr hanes; galarai'r naill am goiied y gogoniant ymadnwedig, a graddfanai'r lleili dan bwys cospedigaethau angheuol, ac felly attebwyd dau ddibon trwy un weithred. Os gofynir pa eisiau ceryddu Israel oedd, gan en bod wedi cyichu yr arch mewn cyfytigdcr, ft gorfoleddu pan ddneth i'w mysg ? Yr attob yw byderasant yn yr arch, ac aid yn Nuvv'r arch; a thrvvy hynny gwnaethant gymmaint eilun o'r arch ag a wnaeth eu gelynion o Dagon. Yr un peth yw gorphwys ar y moddiqn, i'e'r rhai ydynt o ddwyfol osodiyd, a phe ymddiricdem fel eilunaddohv) r mewn coed—yr un peth yw addoli y naill eilun a'r ilall; gvvelwvd yr arch, gan lawer o'r rhai na charr-sant Ddnw eiioed; a llawer a ymlynaut wrth di-cfniadau efengy laidd heb fod fymryn gwell er hynny, yn g^rando bob amser, ond un amser heb cldyfod i wybod- actli o'r gwirionedd.— Yr oedd angen cospi trigolion beilchion PUlistia am orfoleddu o honynt ar Lywydd 71" bydoedd, a thybicd fod Duw Israel wed} ci faeddu, o hcrwydd iddynt lnry gymmeryd yr arch; angenrhaid oedd profi mai efe oedd Dduw, megis y gwna ere i bob gwrthwynebwr cyndyn yu gynt neu yu hwyrach* (I'W BARHAfi)

IOL-YSGRIFHN.

[No title]

[No title]