Seren Gomer

GWENU, 5. Der^niasctn bapurau Bpusse's a Pilaris, iV Itiiii o'r mis diweddaf, yn cynnwys liysbysiaeth o Vieniia i'r 23)in. Eithr nid ydyutyn cynjiwys kwesion pendartt ynglivkli gweitiircdcedd y Gyminanfa. H) sbysir mown o Viertna'' v Gi z o cl e Fiance, fe d A) Ci s ti'e re-,i h tv-c-di dadlu dros unoliaerh Saxony « Phrussia, ar <!dechreu'r gyun?diedd; ac m?u gwpdi'r dad- luoi) diweddar yn S?acddr Prydain y derlijÙ; I (id efegy!ar?yddiadaH i ytnddwyn yn wahanbl, i spfyH d'es anytadd?byniaeth Saxony bod Austria, F?a.ingc, a Bavaria wedi dadlu dies g? !Mraeth y dpyruas .honuo oddiary QcC'hreuad; ¡ a b d v son yn parhau fod Arativ ,,7 wed! bygwtb g?'mc??e 1lonbpth Piussm a I Ru-i?, os hyddai i('dvnt sefy? yn barhaus dros eu cyniluBiau dechrcuot o ymwychu ardräul! Pfdand a Saxony; a bod Ymera?'dr Awstria befyd wedi dyw<d»d, y byddai iddo deitnlo yr angeiirhejdrwycid o dde!j;yddio mesnraa milwr- aidd o blaid anyrnddlbyniaeth y gwledydd dyw- ededig. Ac ermwyn dangosi'r Cyngreirwyr yr hyn sydd iddynt ddisgwyl yngwyneb amgylchiad tilth, dywedir Ld 1 yddin Awstria yn eyn- nwys 500,000 o wyr, a bod 450,000 o honynt yn I barod i f) ned i'r d ii-n-c-u gwasanaeili' Gwilhwynebrv) d cyssyiitiad^a\o ,) r. ith PnT-sia, gan Awstria eddi ar y defhieu. ■ 'Haoddir pigiono" ysgrif agyftwYllwyd i'r Gy m- liianfa ar y lOfed o Rafyr, yn erbyn y eyfryw [ 1Jnoliaeth, vmÎ1apurall I tinoliaeth) yinhapurau Pari# j Derbynwyd hysbysiaeth o nattur fra rhyfedd o Brif-ddinas Sweden. Yr ydys wedi cael allan rhyw gndd Weithredoedd yn y L'ys, y rhaiaJ de rg\ lir yn y rrodd eaethgf hyrl ollicheir allan etihaf v bradwriaeth. Gyn gynted ag yr amlyg- W); d yn i'r awdutdcdau gwladel, saethodd y Barwn Piper ei hun. Fei rhagccheliad diced p,arw y (i -c Tlii- -8a af f ol, 1, Cacifricle, arfog y Cadfrideg Adlereteefz i fyned- o'r ddinas, a cbiiio i'w lyw- ei h^n.^gan ei Uchder Brenhinol y I Ty wysog Rhagl^v.A pliarwyd i ddau wJr j Pendefigaidd ei,ei! I J gHtc) ''? treftadaeth eu j liai aiu. Y m a e o ddychymmyglon wedi cael eu ffurlio ynghyldi naHur y trosedd. Yr ydym yn deal} y dygir ysgrif yngliyleh f"heoleiddio pris yrydau i Dy'r Cytfredin, ar eis- "teddfod ne a f y 3eueddr; a bod Gweinidogion y Llywodjaetli o'i phlaid. -— Ytnd^engys wrth yr hysbystaeth a gafodd swy- I ddogion Hong ei Fawrhydi y Leander,gan flaenor tAm ericaiddy John o Lerpwl, yr hona ysgafael- w vd gan yr herw-long Perry, ac a adgymtnerwy<i gan y Leander, fod llynges Ameiicaidd arail3 I. heblaw'r Constitutien a'r Cong!e?s,.af y m6r. m'- 'If -"t;

GOLWG GYBIIIAKIAETHOL AR Y GYMRAEG A'R SAES^EG. i Ymbbengys i mi nad yiv allued, ig i nn dyn o gynneddfau eyinliedrol a fyddo wedi eymharu y Gymraeg a'r Saesneg gyda rbywr fesur o fanyl- v. ch, feddwl fod yr olaf yn rhagoriar y blaeaaf, eithr dengys Hawer o ystyiiaethau fed y rhixg- oriaeth yn pertbyn i'r Omeraeg. Nid wyf ft yn eoHo i miglywedungwrtbddadl yn erbyn yr iaith ragorol hon, namyn y rhai caulynol:—sef fod ynddi rai seiniau anhawdd, megis lift ch; fod cyfnewidiad rhai o'i Hythyrennau blaenddodol, megis p i b, ph, itth, &c. yn ddyryslyd; a'i bt, d, i h, ddttygiol mewn geiriau addas i oscd allan geifyddydau yr amseroedd hyn abacI ynddi rai geiriau wedi cu cymnteryd o ieitboedd ereill, tnpgfefifenesir o'r Lladid Fenestra; a mêl, oddi w i tii y Lladin mel, neu y Greeg, (meli) a mam o'r Groeg, p.:tp.p.'I} (mantme, nain, mamgu) a'r cyltelyb. 1 hyn gellir atteb fod seiino It,a cli mor hawdd i Gymro, ac i ereill hefyd, pe ymar- ferent a hwy, ag yw seinio rbyw lythyreriau ereill, a bod ysain y gwrthddadleuir yn bennaf yn ei erbyn, sef cli, yn perthyn i'r ieitboedd 5 dysgedigy Groeg a'r Hebraeg, yn gystal ag i'r I Gymraeg; ac hyd oni ddysgo Sais y sain liwn, it-is ddicnondarllen un o'r dywededig ieitboedd mewn modd dyladwy; er anghraiift, dy lid seillio yr enw g^re^ddiol Melchizedeck, nid Meltziz- deel<, na Melkizedech, fel y ffugia rhai Cymry, gan chweniiych ddynwared y Saeson, y rhai id fedran( seinio y ieithoedd gwreiddiol yn drwy- adl; ac feilj ymdebygu i ddynion a ewyllysient ddryllio eu hesgyrn o herwydd i'w cymmydog- ion fetbu cadw eU hesgyrn yrt gvfain. Am gyfnevvidiad jhai llythyrenan dechreuo] mewn geiriau, y mae rheolau addas wedi caelell rhoddi fel y gellir gwybod ymha amgylchiadau y clylid gwneuthur y cyfryw gyfllewidiad. A pitan ystyriom fod llythyrenau geifiaumewpl ieltlioedd ereill yn cyfnewicJ vngbanol, yn Mtherfyniad, neu } n nechreu geiriau, i wahail- iaeth u ril wag ystleiii (sexes) personau, amseiau, a rhif, megis yr unigol, a'r liiosog, y mae y gwrtiiadl hwn yn llwyr ddiflanu a phain. gyf- neW'idier llyihyrenau mewn rhái O"eirja 1,Í er J b t imwyh pfreiddio y sarn a rhwyddbau yr ymad-j rodd, dsammeu geunyf, fod y Gymraeg yn rhagori ai, ei yr hon yn fynych a rydd ptwy n\; vtn sain i'r un tlythyren er mwyn y cyfr Nv, c I. G vi- i I, yiv fod y Cy rD ry- gait niMy if i! dcln\(klio yr enwau Seismg (t'el e;i gelwii.) ac avury w beiriannau a chelfyddydau diwedd u, eiyl riid dith g yn yr iaith y w yr achos o hynny, ond bai y t hai a'i harferant, gan fod y Gymraeg m^r ^yflawn o eiriau arwyddocaid, agos o bob ^e,th. ag y dichon y meddwl iiurfio amgyffiedirjn addas o'i¡ herwydd; ac od (tes" rhai pethau ar nad oes enwau Cyrnreig addas wedi eu cyfansoddi iddynt, dilys gennyf fod digon o wrciddeiriau yn yr iaith, y' rhai trwy eu syfansoddi a ddynodent bob sylwedd a gweith- rsd mpr gyftawn ag un iaith yn y bydj ac yr wyf (1I:a hyderus, pe ymhyfrydai y Cymry yn gyn'rpdin yn.eu hiatth, aphe ymroddai y dysg- I edigion. Cymrei-g i ffurfio o wreiddeiriau eu hiaith, enivau,&(Idas. i bob peth ag sydd hyd yma hebddo, y byddai gan feibion Gomer fodd i ddarlunio pob celfyddyd, peiriant, ansa wdd, a gweithred heb fadyn ddyledusam sill i neb o ieithoediiiycbyd. Am y geiriau- a gymmerwyd oddi wrth ieithoedd ereill, fel y tybir, inegrs Fenestra, &c. pan ystyriom hetiafi-aetti y Gym- raeg, a,'t bod yu yr hen oesoedd yn iaith y rban fvyyaf 0 Ewrop, mwy rhesyniol o lawer yw casgtu fod y Lladinwyr wedi cyrmmeFyd Fen- estrs odd! wrth ein henafeiid, nac iddynt hwy ei fenthyeca o'r Lladin, ac felly7 am y HeiU. Bdd- ach sylwaf ychydig ar yr hyn sydd yn dangos fod y Gymraeg yn rhago-ri ym mliell ar y Saesneg. I 1. Mewn hynafiaeth y mae hyn mo? amlwg, ac yn eael ei addef gan bawb, ac o ganlyniad nitli raid i mi dt'etdfo ainser j'w broli; yn un ig sylwafyos yiv'r. iaith hon mor hened a Gome?, ac vsgatfydd Adda ei hun, yr hyn sydd inor debyg f a bod un o'r ieithoedd a wyddom ni am datiyur yn eael ei siarad ymharadwys, ac os nad oes rhyw ddilfygiadau mawrron yifdldi Vil bytl,icli, nag ieithoedd diweddarach, sicr yvv eu hod ar yr ,gtcr yw ou bod ar vr olwg hyn yn untg o lawer an rhy deddusach na hwy, ac fel y ey.fry w dylai'r Cymt u yr) rteillduol ymhyfrydoynddi, ei hymgeleddu, acystyried eu huuain, Yfl rhagori ar Genhedloedd y byd yn hyn, yn neillduol, gan fod pob dyn a chenedl yn mawrhau "yr hyn a fed dan t o drysorau'r (:yn- oesoedd eithr c-ty iviis yti mawiygu'r Saesneg ac Yl1 r Gymnwg" o herwydd fod y tlaenaf yn cael ei ciiwrteithio a'i haddurno ym- hob oes, trwy amryw gyfnewidiadaa huddior: gan y dynkvn ravvyaf dysgedig, (tray mae'r Gym- raegyn amddrfad o'r cyfryw driniaeth);' ac o ganlyniad iinai rhaid ei bod bellach yn dra pher- llaith, ac mai ofer fyddai i'r hen ieithoedd ym- gystadlu a hi; o herwydd pa ham, ystyiivvn Ílwyut megis y maent yn awr. 2. Cyiitharwii y Gymrapg aTrr Saesneg yn lfuffiad eu geiriau; gosodwit ly tliyi-ettati (neu ar- wyddion sain) ynaill iaith ar gyfer ei seiniau peithynol, ac yn y Saesneg ni ga wn ya fynych fod y llytbyremn yn dyrtodi saittr llwyr wahanol ír n a ddylargael ei arfer; n'elf mewn geiriau ete-tlJfy th:jrHythyrenatr a"r seiniau mewn ang- hy<!fod ac yn gwrthwynebu eu gilydd rhoddir saiu .if i ugh, megis mown laugh, cough, enoiigh7 tough, &(-, &c. Wrth ddarllen y Saesneg, fe'n rhwymir i farnu weitbiau ei bod yu dra aughenus a dit-tygiol mewn arwyddion i ddynodj y seiniau periltynol iddij gan foft yr unllythyrqo" heb na tied un marc gwahanol, yn gorfod dynodi ped- wa* sain gwahanol, megis « yn «/, ale, nit5 art; bryd arall?gallem feddwl fod y llythyreutvu gym- rnaint yn Piosoccach wa sfiniaurr iaith, fel na vyyrein cymmydogion pa beth i vviveutliwv i hwy neu pa fodd y metirant dda.igns yu ddigon eglur iii- by-d en bod yn mnldu ar y fath rifedi helaeth o arwyddion gwychiorr nid J'w gosod b mewn lamb, tomb, dumb,s1(btle, a k yn kn{f'e, kn<c, knot, knight; a g yn reign, bcnign, condign; a gh yn thought j Htugirij naught* ligU, soughiy a mil o'r eytfelyb, o un g.rasanaeth, amgen na gwaith genetijod segur yn mytied f Hair neu farchnad heb tin r.ege'. ond i dnangos eu hunain, o.herwydd nad oes pisicu sain yr un o ho-rrynt yn y fath e darf sa,iiyit liortiol-ift-eidiol weithjau i'r un Uy thy ren, megis C yn can a celt, nid oes raid wrth sain caled y c o herwydd fod ganddynt nod a rail i'w ddynt/di, sef k. Defn ydojir y tldwy ytlivreii hyn Jughydprydnad oes oiid eisreu un o honynt, megis neck, quick, bccky, ond mewn geiriau ereill He y me'J' sain yr un mor bwysig, y r ydys yn medru by w yn, dawel j Wi th oil o honynt, megis Quebec; mynych y rhoddir yr un sain ti ag i ssi, megis nation, pas- i sion; yn y gair beau (bo) y mae can yn sefyil am 6) ond yn beauty, yr un ilytliyrennau a was- anaethant sain u; yn yr iaith hon hefyd defn- yddir y liythyrcn e yn nherfyniad geiriau i ddy- nodi fod y sain yn hirllaes, ond iiis gwn a in ii n rheswm dros roddi'r Cyfryw swyddj c, yn hyt- rach nag i, a, b, neu e. -Mewn gair, anhawddyn fy marn i, yw canfod mwy o annibendod wedi ei grygio ynghyrd, mwy o anghydfod rhwng seiniau a'u harvvyddion nag sydd ynghyfansodd- iad geiriau yr iaith hon, dichyit roddi her i'r Ffrangaeg ei hun am augbyssondorau o'r fath; pe buasaPrdoethionag ydyntwftJi bod yn ei chaboli o bryd i bryd yn chwennych ei hallun- eiddio, prin y gallasent ddisgwyl ychwaneg o Iwyddiant nag a gafwyd yn ddifwriad. Dylai !!ythyrenau fod yn Dawforwymcn i'r satn? ond yma y jnaent yn gwrthryfcla" ac yn ymddangos, o fie i'r sain, lie nad oes eu heisieu?acyn diangc.j yn fynych pan fyddo galwad am danynt; mcg?s pe byddai cren?twyr wrth adei!adu Hys i wf bon? heddig yn ymwrthcd a'u gaiwadau pett :Y, :? 't, ;} 'I gof yn myned i godi'r mur, y saer mei'ttt?Wy- ned at yr eingion, a'r saer coed yntrotynd?r; ac felly yn gadael y bonheddig heb ei Iy? neu v\ ] wneuthur ei hunan. svlwajiu .u 0,111 ?o ?d j fod yn rhaid i'r sain gadw c, le heb gynnorthwy y llythyrenau, neu fyned ar ddifancoM. Cly wais r¡ yn dywedyd fod y geiriau ?ag.grybwyiiedig a'r CyRe!yb yn c?<? e? sUUadu yn y modd u<:h?dy ermwyn/cRqw'r,ert.'l¡)rnas'l'hyn:dd'yntaiu gwr- eidd-eiiiiu yn yr ieithoedd perthynot yn egtur; gaiiasai fod, pe h, gl,,) ,m yn v i!iieswin hwn gyda b ;l;' -¡;J <- oolwg ar tai goinau, Qui hyddai fod geiriau ereill vn Cael ed c) {'•new id yn yr :m iaith, oddiwrth y modd yrouat'yii y r teiiJn edd.o'r rhai y cym- ri,et:yd b wy ut >■ > G-ymraeg y mae, pob 1 ly th v ten.yn, culw yi e. viin, ac yn cadw ei He y01.bob anv^>t%hu' d_ «,v y r egwyddor Gym- raeg, a iliottdwch i i d) lly ttiyren' ei chyflRwn sain, a ciiiwi. iiiddariicfuwcfetnegis ag-y4y!ech 03 bydd Y mod-Abwn fruwdi mi o'r ilatariaid, y mae yn dynodi fod y sain yn Ur-s bob amser, ac ifelly, yn hollo! gyssoti s'r.ihcol uched. Gwn fod rhai y a rheddi win gwahanol i'r ddwy _y j yu gair hJjmnIar.ttOeyb, gan seinio'r gai-r Hiegis ped "grifv'tiid ajn:: I'iilir os feliy dy lid ei seinso, diiys gennyl'-y dyljd ei yilennu felly hefyd, gad'fod pob nod r.eu lyii.y;en yu ein hiaith bob a in, so r, ac JniÏHih au.Jiy lc i!d,yii.dy- nodi ei sain ei hun; ac yn !iyi> rJI<1IG-;hl-def tócty Gymraeg yn rhagori yntheU ar y Saesueg. 3. Nis geltir Saesneg yn-iaith mewn y i t 11 ystyr briodol,-o;nd cymmysgedd o agos iaith yn y byd; ac os riiaid ei galw yn iaith, addefir gari bawb deallus fod elytiaifh yn enw addas; y I. mae Loeg:¡, wediean! ei meddia.n! v: gan. Rufe?n- iaid, Saxoniard, Danraid, a Normaniaid, ac heb fod yr vtw o- ftbnynt yn cfalus am ei iaith ei hun, end god dot iddynt gael eu eymmysgu yn ddiderfyn,' yi«^hyd a ehymmeryd iddynt eu hunain eiiiau o amryw-ieithoedd ereill, i'r fath raddau fel y mae'n gofYlli wr fod yn hyddysg'yn agos 'y 1) yd c y ii v, g holl ieithoedd y byd cyn y gallo w-i!ianiaet)ur rhwng gair a gair,-a' gwybod i ba tiny mac'n p,ortliya yn ydafodfaeth hmi; ueu feddiannu Blyfr geirdarddol da i'w node allan-' Dengys yreragraph ganynl fod y Saesneg yn ddyledus i^ amryw: ieithoedd, nid yn unig am enwau eelfyddvdau cywrein, a phetiiau a cMyfei-" y d y ,i ddiweddar, ond hefyd am y geiriau mwyat" ey UVedin ymhlith J pob graddau :~u A charffeble GlergyirHHl sent his servant with a basket to market for a certain quantity of potatoes, she soon returnedwith six quapts to the satisfaction of the p o s i idphilati- thpopic master, who distributed rt o csciiient roe)t;- amotig the Teidklir geiriau'r. ymadrodd ucliod gan Johnson fel y catiJyLi. A charitable French, ch aril nine Clergyman French) e'ergs, (*ve$irKhi>gpf7 and Saxon,- man Sent Saxon, sem?a«, I)utch, senden His Saxon, hijs Servant French, servant With SaxoH, zvith ■ j AbasEet Welsh, bmge&^ To Si-ixon, to, Dutch, fe Market latin,- mercatus' For Saxon A cc-i-tiin t i icei-tills Quantity French, quantity Tat-in quantities Of Saxon, o^' Dutch, of j j Potatoes Of unkuowu derivation She, (I- tiiie, .si Soon Gothic. «un<; lit "d Fre,nh: reioarnet ? W ht( six L'rench, a/.l. Quarts Fieneh, 1uar To the Dutch, de Satisfactrorr Latin, sntfcfucti& Of the PIOUS pilis Ihemtupieur' And Derivation uncertain ¡ Phil3nthr?p!cPhtianthfopy, Gr. ?;x:? & at??Trsy Master Dutch, mecster French, mu^tre Who Saxot?/<?r/;Dutch'y?e Distributed Latin, j/'?/'?? The esculent Latin, Roots Sti,edisli i-ocd Among Sajson II The poor French, paurre ^pani'-h. povre Widows- Well^* -gwdUtton Of the vilrageFrench, vilfag0 Ytt awr pan .ystyrtonv fod' boll ymaslroddion yr hyn a elwir Saesneg, wedi eu eymtny-gu fwy I neu lai, yn gyffelyb i'r.eHgralF uchod, a geiriau o wahanol ieithoedd, prin y canfyddir mwy o gyilinilA.),S(ler i'w galw yn iaith na phe dywedid ] mai ewrw gry f agynn wysai YstGn Strolled, y r Ihón oedd yn myned o dy i dy, gan gaelphiolaiJ jo enwyn mewn un ty, c wpauaidolaeth rnewn. j arall, Hedwadaid ogavfl yn y tiesaf; ycliyd-ig fli i-vd ceirch yn y pedwarydd, a mcsursid o j.gwrw yn yr o'?f, gatt roddi y cwbl yn yr un [yslenf Pe, galvvai yr holl am yr j eiddynt adref, byddai mcistre s Sacsneg yn gytf- elyb i herlodes a fyddai wedt addarno ei hun â. dillad a thfyrsao y rhaii a fenthycodd oddi ar; ychwaneg ng ugain pli chytnmydogesau, wedi ei diosg o honynt, ac yn ynjddangos yn ei Itaf- luneidd-dra a'i chadachau nstujiol. Haw dd oedd i'r gogfran yn y ehwedl ymwychu mown Plil be-Eithyg, ond tla wd oedd ei bamgy Ichiad pan ymgasgfodd yr holl adar, a phob un yn eymmeryd atto ei bluei hun. Heb gymmorth ieithoedd ereill ni hyddai y [Ùisneg amgen ysgerbwd dychrynllyd a diwerth. 4 Ond, (niedd rhai),gan ei bod wedi cyn null cymmaint o'r geiriau gorea o bob iaith arall, rhaid; ei bod beHach yn dra chyflawn a chyvyrein, ac yn rhagori ar y lleill oll., Yr wyf yn hyderij yr ymddeegys y gwrthwyneb, pa^ ystyriom, yn 4, Er-cymmaint a yspeiliodd y Saesneg oddi ar ei chwiorydd ymhell ac agos, o'r braidd y ,Iitli ef a.] iii gellir ei chyfrif yn hanner pertlaith etto ef allai fod agos cynnifer o eiriau yn ddiflygiol ynddi, ag sydd eisioés yn ei ineddiant; hawdd yw ilri, darllenydd cyffredin gatifod llawer o ddilfyg- iadau, amryw fylchau ae eisiao eu eau. Wrth ddarllen hon, gallem'feddwl'weithiau fod: yr un gair yn arvvyddo pob peth, p'!ryd arall fod yrbolleirinu yn eael eu harfer agos am un peth, ac o herwydd hyn tueddir ni y7n iynyrh i feddwl nad ydynt y" arM-yddo dinl. Rheol gyffredu) mown dadlyddtaeth yw, nad yw yr hyn y proti pob peth ya profi dim; ac ani fod nn gair y:i arwyddo llawet o bethau gwahanol yn <ni iiattur, piin y moddyltr ei fod yn arwyddo dim.}ré)grT;Bar, yn Saesneg, yw trosol (Iron bar, trosol haiarn) bar, yvy ^(/i-r, i!eu le ba; yngeneu llong-borth; bar yw dadleiifa, neuy y mae y cyfreithwyr yn dadleu Ilys b.trn i math.,o rwystl- .3 mewn llys yw pob muth. o r&ystrj a bar fw qifrif-lc mewn frwp i z4 wedi y c" hi, y mae pawb ag ydyiit wybo<lus o'f Gymraeg yn aounl mae Gomor-ieg ditedryw y" y gair bdfy\ yn arwJdcro bjii* llwyn, neu birth uchaf rhyw beth a tail meg-s mynsdd.Gei''V; yyti awr yn itwyddi a HCI" ffordd Uchel-far; ym Morganwg, y e-;T I .s »' burhHn, (bare topt hill) a My i>\ neu iarwyn, (zchitc topt mount er Johnson yn hatiu bar o^r• Ffrangaeg L:u c; < .'<$■ eghir yw fed y Ffrangcod a'r Saeson yn dciyiu edns an) dano i'r Cymry; a inavvr yw ei weito- yugolwg y. Saeson gad-etl Bbd* yh oil arferjkM ddynodi cynuiler o bethau tra gwahanol yu nattur. Bum yn siar-ad yn ddiweddar ag un 0' i m J: diffyg uchod; a'r tfovdd a gy mrnei odd efc t anvddiflyn y gair yn yr holl' aragylqhiadan- dywedt'dig oedd, fctl y syntwyr yr un ymhob fiery JI fa" sef dy nodi- rhtcjpir,. vstyy briodol y gair bur; bas-for, 'o LL ii mewn; bar haiarn, yn rhwystr i Itiron ddyfcd i mewn tVwy y lFersestr; a dadleafa yn-jshwySlf ,i drais ac anghyfiawnd.-r, &c. a(! kill, I'll" "S- hynny fod, ondetto fod 'rfiffyg yr iaith y r »1{ tnor eglnr^ canys y n-ipe neu do-llborth- yn rhwysfr, Olitl yn dra chwithig po dyv,edcia fad llong ar y | c!awdd, cyfreithwi- yu dadleu wrth y toll-torth, clawdd,. a'r cwesteiwr j'ndø.rLY;¡1 lq ctfrau ar y mynydd &( C duabyddodd y BonSifcddig. uchod fed ty v-tt><y,n/td yn evwir a bod vr kiith yn: dmi din to D uchs'Mt v gair .lightr b g •, »»I w n •• ■ • • "it yw 3,?,?-gwfn gwaol; ¡¡gilt y \Y a hght yvv g(deo7 &c. foe, bay yw angorfa, nea. orsat Uongatt hay y cMfach; bay Y W arae i a,Hal dwtr; ??i/ yw c?!as (c?p?l) o dy &?j;/ yw f iav?ryf?a'??f.y? ?hcn; Jr hyu a cH<1ieiU de!'M ci??bieci? y byd?ai cystai i'ncymmyd?rort i n]w !Jap, light., a b(??? ar bob peth. N!d wy?' [ wedrtlewis y ?eh'tan uchod, o herwydd eu bo? yn hynottach nag ereill, canyrs y mae en cyff elylvyn yr ysfyr a-grybwylWyd? yn britljo yr holliiith ac' os tiad vvyf yn camgofio, y mae JoIllisill) yti gosod o 20 i 60, o3 nid agos I ystyr i amryw o'r geiriau Saesiieg. "O h"C rwyclsl hyn anhawddyn fynych yw awdwr yn yr iaith -bonne? yn ei feddwl,, gan fod yn1-rhaid i-'r cyssylltiad dda'ugb3- yr ystyr ac'nid y gairei-liuii ac o herwy dd hyn dichon dy'nioft siarad yn amiiGrthynaso! yn yr iaith: hon er del- nyddio geiriau addas oni arferan t amgyleh-iaith; nea d'khon yr ymadroddwr ddoall en peth'a' gwrandawr fpdd?t ppth ar'aU, a phob en y'? rheolaidd yn ol yr ieitbaduL Fe dywcdai gwr 1 1 ..1 ¡.) ¡ ynghiyw dyn!on o Amry?- ah?adau., "Ithmd i rat fynedi'r??r yn dra buan;' ns?na? fyddaÎ broli yno heddyw?' rdV m?rwr dyb?cd, ei t«d y? myned i cdrych p? faint o ddwfr sydd yn y Jiø b<?; a?'dtfttwi ;?asgluc;!<'d yn Myn?'d rda!" am y cwrvv a yfodd neitliiw-yr, ,-&c. ac folly O-tlt y geiriau ereill. Peth cyiircdin hefyd yn Saesneg yw gosod yr un gair i (J' s w y d da u g w a i i a n o 1, se f, i ansavvdd, a gWtirhrtJ; er engiT.fi' .< j. i salt yw halif, a g'dt-y.w. halltu a»us calf,$ is salt enough. salt mae y n ddigon ha 111, hpHtwch ef draclH'fn. Here is light, rery light, light him to thedootv Dyma oleeni^ tra goleu, gcieu?cit ef !'r dn: &c. &c.ptc o?' fit ,at;al ? y mae'r Sa&snp? n'<? gy Sa wn'o p?-m a''cy?y?'tyr, npa Haws o en?? g.??haa.? i (<Mar! nïo yr ti it a-(r )?%v YO dd?Fygio! yn y n?tl; ac yr oedd yr areiihi*^ ?hn?-grybwyUpd!? o Gaerodor yn yn fwy gwrthlln a. beius yu byiJnag mown peth arall. Mewn gair, gortnedd a rhy faèi\f rteii ormodd mewn tin rhan, a i,liy f,!(,h 1 y llaH, sydd yn gwneothiav [K>b peHi yn a{!tJtt iaidd, anglienfilaidcl a gwrthun, ac am hyn"X ni'8' gallaf edyycli at, y dywededig iaith aii^' -cryglwyth'o aftuureidd-dra, yn.llawn diffygiad a gormoddau. Am yr Ouierae-g li1dües oIE yc?ydig !awn o eiriau tswy yf hpU iaipi y anyyddo ,mwy nac un peth, a phan'fyddo hy""? y" bod ymâD gennym farc?au a wch rhyw h?'? 1). l' f I 1 J' yTSTtyn"yganFtd?ynodi ei fod yn wai?no?. audi,, a il vs gennyf fod cy mm ain't o wabaida6 '-hwn.??,M a ?7!.yn y Gymi'apa;, ag sydd rh\1'tl ??< a lona yn y S?'??ea?, ac o ganiyniad 11 bl" yn eiriaii llwyr wahanol, a'r Gymraeg yn if rydd oddi wjffcy bai nchod, hyd yn ood, yu K antgylehiadau anaml, ag y tybir ei bod yn c!yf^ nt'safatySaesnpg. 5. Amamtygr?ydd fug('!t!au, y rhatydy? mot fynych yn ddarluniadol o'c gwrthddrych? y'mae?irGymrapg ldor odidog, fel nad Qs "? d y m.wyfaLJw)bolusa gynuyg gystadlu Sacsnegahi. Y mae'r glytiaeth mor Uawn^ o wreidd-ehiau (neu y rha! a ymddangosant gyfryw i bob dy? ar na? yw y? ?p? y!- ie? oelld. 0 r rhalY  hwp\t) ?fel II. oedd or y ev?nn)ei?.ii7y d hwynt) fei ? ocs ynddmemawreirian darluniadol o'u ddrychau. Pa be>jhynas sydd rhwng  ddrychau. l}a h('hYl\élS sydd rhwng !> 1:¡ ?c? ac ?w?a/ a'u gHydd? Dim yob^"«*^ nag sydd r)i'viiig 6(tib, a &?M brex# o ran arwyddocad y gemau; Ond yn yr Oi]lC aeggwelwn yn eglur fod y ddau enw oial^ tarddu o'rb!ae?af; ?o?-, ?7???, L,Ztrrzges:v!t..  am giiiiic)e(! ( L .f, A:' 1 r ac fL'Dy am gannoedd o eiriau ere'dL N;d dig gan y Doethwyr Sc!s?ig yw casg!u ?geirt? amryw ieithoedd Pr w< ymadrodd? eOJJ, !?? pe byddai tywyllu synwyr A geirIat.t.?trQt;?? wa;th tra chamnoladwy; c!yttiant ddmn 0 iaith wrth ddarn arall o iaith ??!t?Qlj? fynych yn yr un geiriau cyfan?a.?ttj????? ??f/?Ae (from part and ?/? e?h! de:!?! /? ?a? O'r Ltadin ??r.v, a tcFtMir, take (t'r ??y) rhydd JO[Json 117 o ystynaethan gWHJI'\rtJ) o'r Isiaudick? ?/A«. Ac feUy dywedtr ??'? fod y'gair?r??7? (tollborth) wedI ci 9Y fa iv soddt'o?MrM a ??-e; a bod ?r? yn dei'  .S. Ff 1I,r,\ naHl? o?SaXonaeg turnan, neu'r Ffr?'???? ??<A'??,neu''r L!adIn?or?o? a ??o??''i? 'A eDi(,rif (](Iigon li.efyd y?v c)y? s (ac an)beH Gymro er niwi-n b c, tl d h r( lig) yn ychwanegu ygan' ..??' ??? ?'?? a d), we(ly(iyst),- y g,-t i rei bun yw math o bort? ?n?? gate. Yn y Gymracg, os g?yrdy"?"?? y?'JJ a?io? a p/io/?/? y mae ??-:?''

V Parhdii o Y' ^JtOi> iJunaain, isc. Yr yd} o.t yn liydern, a'r sail -fiys^ysiaeth o moddatwedwydd- j"T!"1 aiian etto, Hiegis y r ofna rhai pobl, y eye loeridir holl daiei'thau1 Belgium ar lari as- v'r ^flaese yn ambleidioi; ac y Seiyatir cyrph milwr- ludd o Venloo hyd at gytliniau Ff.aingc, ac o Namur i Newport, ac y bydd achqfuerthiadau. -heiaeth o filwyr o Prydain ac Hanover y«h- wanegu moddion era diogelwch a"n hanymddi-j byaasth. Y Tywysog d'Auvei-g" sydd ddyj < ledus i Argl. Castlefeagh am yr adfeddiant o Ddugiaeth Bouillon. Efe yw'r etifedd nesaf; ond yr oeddid yn dadiou o b!a-id ereill, y rnai ydyut yn perthyn i Bended gin: Ffraingc, yn Vienna, gan y cynnadleddwyr Ffrengig.—Haur- i lew Courant. Naples, Ion. 1.—Y mae iecliyd ei Fawrhvdi mor wael fel y mae yn pei-i i [Ii oful—Gweddi- i wyd yn gyhoeddifs drosto mewn amry w egíwysL, Gorchymynodd Breoin Prussia yn ddiweddar 1 gatnlas (canal) gael ei dorri rhwng Leipsic a'r Saale, yr hyu pan gyflawi.er a rwyddha lawer ar orchwyiion masuachcl y part >au hymry, ac a ddengys fod Prussia yn bwiiadaeauw'r rneddiant e holiylit. Mynegir gan y papurau Ffrengig a dderbyrs;- iasom y b rn hwrt, f d ceunad wr Naples yn-aros yn Rhufain ar yiMed o'r mis diweddaf, ond yr ¡ oed did yn tybied yr ymadawai yn l fuam. Y maw'r Pab yn ei amrafaelion & Murat! yn egluro llawer o ddiy gogrwydd wrth-sefytl j dros yr hyn a- eilx* efe ei tawnderau. Ac ddy- muniad Marat cynnygcdd. Siarl tV. (o'r Yspaen gyat) gyfryngu rhy ngddo ef a"r Pab, eithr efe a I gafodd ei Sa-nctekldrvrydd yrt anhyblyg, gatt Ja tnfwttadu sefyil yn gadarn dros ei hawl-hon- iri idau. Ymddengys fod parthau gogleddol yr Eidal mewn eyflwr tra ansefydlog. Y mae'r eisteddfod a drefnwyd i brofi'r Cardinaliaid, y tdai a droseddasant yn erbyn y Pab yn amser gor" gyuiad y Ffrangrod, yn eistedd yn awr yu R'. M fa i n. Ni d y w rr Ca rd i n a I gwarthus.Maury, yr ¡mn sydd yn awr yn Rtiuraitiy weditaetei bxofi etto. Y bore hwn derbyniasom amryTv Impurau o'r Arneric, yn cyrmwys hysbysuieth i'r -o r. Yr oedd yr ysgrif am godt treta'c ( ,i-(>6,000 o dtfolars i gynnal y rhjfe!, wfdi ei "ft en rw U yn Nhy'rCyndd'yc)no!wy'r. wedt itawer « .wrtfwynebicld, ac yr oeddid yn fylWd man an- lwwdd fuasai -i'w chodi drach.eftJ.. Ymddengys f d eiii badau ni yn parhan goresgyn p'arthau a f rol y wlad, ar yr amser fiynny, ain yr hyn y diSr it- tury yn aethus gair gyhoeddwyr'papnrau'r Anieiic. Dy wedant fod yrIs-ganwri'ad, yr liwn arpoiarr Lccast yft wyddYll ddtweddaf, wedi ciicilio éitt) lit Iswy^gau roddi hysbyiddynt iioll baioftoadau Uyrngesol y Brytaniaid ar y gwahanoI lyt ijoedd Afnerieiaidd; megis fod y d newydd yn Kingston ymrcu a bed yt) Bared i'w geliwug irr mor, a bod llong a-.all o'r tin maiistioir a'r St. Lawrence wedi dfechreu cae' ei hadeiladu, &c. Dygwyd ysgrif i'r Seneddr •dros a w 80^000o*rMeVwyr i wasanaeth y gad res; gwrtiiwynebwyd yr ysgrif yn gadarn, ac wedi 11"r ddadl eonillwyd y pwngc yn S3 yn erLyn 69, ac yn y diwedd cyltunvvyd ar I fod fw gwasanaeth gael ei gyfynga i un ihv.y- ddy n. Bydd i ddwy lynges h"ylio yn ebrwy?d b I Bortsmouth i cnwiLo am y tfrcia?au AmeiCaid(l,1 y thaiytiyntyn awr ar y m?'? a'rrhatydynt fnor liaerllug fel yr ysgafaelodd un o honynt ddwy faelíerlong ar gy rer y Start,ddyddManirth, j' ac ymlidiodd un arall i euau llongboith Ply- uiouthf I