rp"WUWMNM ?l- -?- m BARDDONIAETH. AWDL 0 IOLIANT I'R GORUCHAF, AR Y PEDWAR MESUR AR nUGAIN. 11:, 0 Dduw, y gweddai :aaw!—ED. pRYs. 1. NOUANT, gogoniant, a gauc! ,—i't IÔf, Arwyndn a glywer, Gan filoedd Dnw gwyn fo!er, A mcins satn &!at is ser. 9. AnfcKhot lor m fedra Un d).u dy ganmol Ion da, Hcb Rad ISer a mawtder mwyn, YraddtwyuDrugateddfa. 3. Dod Ddotydd Uywydd y Hn, Fawt addwyn sy'n gorib!eddu Dod rad hen ganmd iawngu—'r engyl b!ant, Ni ain&Bt ibUaunu. 4. J)od im' y rhodd Dad i'm rhan, Dod ddawu rhydd !)ewydd o'rnen, Bywoiaubrydhebiawbrin, Dod hn' gprdd gu y ]!u Hon En I'yfedd, beb wÚafl1n lc,t;,r neib! i'th ganmol gwn, Gwatth a wedd plant Hed(! yw hyn. 5. TiywemNer.tt Ionwtiaeth 0 iodd fwyn y neibedd tatth, Hael yw Duw, o'i law y daeth Dra hwytas daearolwaith. 6. Cry'Dwr, cred oedg), Bwydwrbydoedd. 7. Ti Ion awdar, tan ydwyd, Duw, ein Mcr, i don mor wyd, Duw'r Nefoedd, D'ar-Ion hefyd, Ion cain oedd, ein Cttn o hyd. 8. Agwybnyserogwibiant Ea rhodan pa!e y rhedant, I))!ynanteuda!uniwr, A gciriau eu Ion hwy garant, Eu gwirddoeth iwybr a gerdd.ant, Ca redaut Ne'u Cn'awd,\ r. 9.. Hh:f ddidwyH rhyfeddodau, Ltbrtadaoawctthtcdodd, G\a\V1 od¡aeth gûlenad!tu, 'lit eu ihodan, m' a redodd. :10. Trwyfo!'ocndncfb"ddDduwN<'r,—iany!walih! l)ryn!pn<'hwy!da!t!!d!wy'ruc)i(;!d(jr, Y;tnp?aM;p'fenoder,Hyi)?esau Mcr ami en hvtytian niaM r, mi! a \ve!er. 11. Gwt! d'h-ych amy:,hrych yn olau Nen, A gtvcl f!)uf v. iwtaith gwuwJ S'orfuf'cn, Moidwywyr tiofwyr nefwen,—L!u hyiwydd, A rhcdwyrebrwydd 'r hyd Yl' wybren! .ibydo€ddfitccdd,Dduwafo;unt, Yw't- yt- drwy awyi a t'yd. oant;' Ai hoyw lor wcjio:1 h< arosasuntj yno Dorfgu a gKMe d\\ t-f gogoniant ? :t 12. I Ucliel v rlio(iiii (,a cii I Ysc)-,a Hawel' mwy na'r ileiiiid, I Tfatif Itaf ei tlisgleii-ial, Ty!ithorauoji:)t),a't!tyHtf!enad, K iiiiise,au gwawtind, a dechran, Tr hwyr a'r borau 'n awr eu bwna(). Ij. I o mol' dJyt<dd, 1 Ywyra!)n<:dr!,nraeriEnIf I ]ra\vf ddiddiwedd, Dodiad dawtiwedd, Tad daicnn i 14. 1 Ond mwy odiath, LiawRhHg!u))i:)cH) Duw, rIwgoriadh el drngat-edd EiDado)inpti), I (ldvncli *aef,, A'i rasoiiaeth, t rai sa!wpdd! 1?.. J)aw tonfabwya dyn o'i i'cbyd, Dtiw It n gai-oi.id dyn, a'i gwo yd, Duw lor acimb, Dnw ry' icchyd, Duw yw'r {higtil, da -er drygtyd f 16. .Deti'ttiuwintion, Yneu;:ot'ti!onynnuf<ns! vg,.iii-loi, ('oti.tycytiot), IciBtwuui'Yddion'raawircddtH! 37-. ¡ Mae nn P¿'r ('lnr m::wn perYfl;Ion I i 1"( e!zlvr ii pery-glon, i Net,t)l ;I fil a roe1iol1 ()'th u"i,il tcyv(l(i, ilth tirion, At warrau r:JOroéffil ynm: muwrion, A rhag ;:alanas rll\vyg ('lyniolJ Da i4wn oct! Cc}i, Duw Hawdd ca!on. !8. Btapnoria!d,d€iuaid,arda!oedd,—mHwyr, lalunnT vii N- t- I o e (I (I Ddwfn ;¡ara\yd 0 d(hrfndcroedd, A doeth t'ediad dy v cithrcdoedd, Y)y rus, ta) mn drc's en thoedd A da iediad, dy law ydoe'tfi: Cain odhn wnpt ccnl:ed!ùedJ-canmoIant, Im' foient ryv, tllocdd O'r bn) gwnrcd). i greadur,—a chadw A chodi pcchadnr, N.&;r geisK) cr ei gysur, A'iltwl)¡ddala yn et ddotur, Wnai 'njtynotta Ion fin nattur, 'E adwuciJ Id' dyu n'i lafur; Y Ion ydoedd hen awdur-benditl1ion, ditcsur. I 19. I Oi*.i(i cr fw\t' t'aE;ori:teti), 1:.1" gwyd j' dygodtl wir galhvedigacth, ?<if t 1arwolaeth-pryucs j)duninu o lwyw-Ies ww i dttynotiaeth, I IÔr a fydlJ fath ryfcddod? ]))-wcdir in j'r ])¡:wd¡)tl Da L't undcb a dyndud), Dùyncsu ;it ddyu tsod, Ddv.yu y biuci!, ddv.yn ei bechod) I'w ai,faii ef i oi-focl, Rrgwhfuinieyneb I)i-,vy uudcb iu' a'r DnadoJ, 1 j I I i ,!I. I <J\ !'nyiedd yw rhyw tuddton, Owirgarhtdtrot't'goron, AdyfaisDofydd, A'r ma.d iad a rydd, Oddeanyddiddynion! 22. I YRhiaroes, Ocr gri ar groes, I ni a'u hoes, ai'n 1ôn ha''tdd, I Acerthycaed Gwiw we,tli y gw,,ied, A'i neith a wnaed, yn wyrth nawdd. I 23. Llij, oli ]!Prwvdcl, oil a I)Pei-aiit, EiogoniantE'a'igynnydd, GwawdHawenyddgwcd'iMunaj)t, Dmwygweuamtyudragywydd. I M 24 Anti'wto!tE,anth)oead, L'n y nefbedd o!t nu nhwyfiant; Dirifedi claw rhýw (vdoedd, AdIouoesoeddydyneSant, DaearoUoQargatoUon, Y neiblion iawn afaeliant, Ysprydolion dewisolion, fi Gwh'dduwiolion wiwi;erddei!iaHt. I Uanbeth'. E.
I- At Sei-eii Go)ite)-. I ATTEBION I HOLIADAU YMOFYNYDD, l rK Rhif!Jn 51, tu dalcn 4. SyR,Can nad yw'r hotiad cyntafynghytch y beirdd yn petthvn t mi, nac yn cael ei gyfeirio attaf,meddyliaf mai gwcii yw ei aduc't i'r prydyddion en hunain i'w utteb, nag i neb ereiH ei gymrnet'yd mewn !!aw. Am yr ho!Iadau a' sylwada't a bcrthyna:)t i, nea a gyfcuir attaf6, gobcithiafy bydd yt attebion canlynot yn fodd- haol :— 1. '0 ba !e y map fad yr hoH lymdra a' gerwin-deb eehrydns yma yn ymddangos yn Ueweiyn, o Abertawc, pan nad oes gandd«,medd cf, ddi))) i ymdiin ag ef ond asyn gwirion!" Atteb. Ni ddywedais i nad ocdd gen- nyf Jd:m end asyn i ymdrin ag ef, eithr arwyddais i'r gwrthwyneb, sei'y ga!!asai.fod ctcHta gytreiyb cyn- neddian iddo ef, y rhai a fynnaswu gadw ar unwaith rh:!g crochleisio yu syfrdar!H\ d yn t'y nghiyw ac Lefyd yr w-f yt) hyderu y cydncbydd fy ug\v!adwyr yn gyit- redin fod e: ymosodiad dibwyi) a tfyrnig arnaf yn gofyn ychydig iymder tung atto, rhng I(!do t'od yn ddocth yn €L ulwg ei !iHn/ pc buasai efc yn amiygn ei fedJyiian n)&wn modd g .veddr.s, pel! oddiwithyf fnasai arfcryd !!ymdostcdj, yn net!!dt!ot a)n fy nmd yn ystyried inai got'chwy! hawdd \w dcfnyddio ge:)'iau cvSrcus mc\\n ntcdd gat"\v a diaddum; ond pan fyddo g\vr yn anx- iiono bychandraei wybodaeti) WtUI ysgrifutH) ncnsiarad yn t'Cisti'.oiaidd, t)'a bfius fyddai podtSef iddc fytied a'i ud'jHad yndaeu ar tnag atto cfac erei!! tyddai dangc.s y perygt o adciladn ar y tywod. 2. Pwy ddywedodd wrtho ef (1,1('011'11) mai nn o aniteiiiaid Ephcs): cedd H. drnan?' Attcb. Nid oedd raid i neb ddywcdyd hy!;uyv.t!)yi; gclin' adnabod p!-cnw)thei?!wyth,bMyst.nt\v!theiIais,agnHuoedd meddwt dyn v.tth ci ysgdfen. 3.?0sdynayfat)ira:ot-;idanifcinaidEphcsus,fe dehygid na chyfrifai Mr. L!cu e!yn fod limver o cnw yn dfihvng i Pan) am ymiadd a hwynt a'n gorchtygn,' Atteb. Os dyjtion Uawcr o ocdd a1Í¡'ciliaid Epheaus. ddi;,=ou y g<ilJasai fod yno miogynneddfattasynaif!)! a'u <'ioch-I<;i!.ian cyn uc)K'!cd a'rm'Ayaf)!cwa:d<t o hOllynt, ac o' ganl5'niad fod piiw ma'tvr i Psui,Hen t :yw Uu a'i cynnorihYcyod:* ah1 <jti gon:pfygu, oM o b"b J'Í1!fw. 4. Ond ji,a,i iMat yw <t cow cf, yr wyf y'ncyd')n!judmatg'\venin<Ujcidiort)t)th!C'yn!hyb<i yw fy e?!M: yn dynodi fy mod yn et\n i ddtm atal), ac yn ileill(Itiol os gwit- N-j- li -i a i 5. Canyi!. t]:d wyfyn <un!nau nad yw ef (nid wyfyn ammcnei fod ef, a feddyfiwch, g!'Gdat'f!) yn ab! rhodc'i &c. Atteh. Gwh' fyddo eirh gair, canvs nid vw hviinvna pwaiMt na cholled i n:i, oni chamddefnyddiat'y alll\oedd a !y\vedwch sydd gcnyf. 6. Attohvg, os n!Kd!Ych, thod-.hvcb \vybod i hu dn)-dj;ad y geitian cnuiyHoi, n'o e 1rdyb, 0 Dei, Jar y bo,' &e. Attch. Hawdd v-,v (i,a(log;ketli n;n-j ryu o}.ony!)t, cithr y Et.if ci'eiH yu ajdnsbys i ijii, ni chIywK!?' ma t'act eu'mr'fe)-, ac aamad y.!<)r:t yn p?:'thyn i ):n iaith yu y bydy oud i iaitf) gwas- f anucth duwiau dieiUu', g\a:th dyms t'ydda: eu tthithau) t'w decin'PH.'d p'odd byii]!ns-, eginryw ct) bod o!! yn cae! eu i.m'fer i'r dtben t ochtdyd tlwon mv.y ysgetpf, y iLliat a gyfrif: yn bechadnn).s an hmmcr mct'.scUon (os y\" yr ymRdrodd yn addas) y Dy\yf.ogact!). Dywcdir y !iw 0 DC!, yn Uc 0 Dduv. Ja! y bo, Jai) y g-oHo, ysgatfydd, yn !!c Dinwl a'i bw\tto, a'rDiafo! a': cotto,ncu a'i codo, c-a- nys ciy\va!s y it\t! t'CH yn cnw y drwgwr yn I cad tichyfnewid [ J, nc feHy yn He dywedyd yr en\v yn bcrFtiii4,ii dnwedifl Jiaw!, ac ivcitiiiati Ji!:I, a jalj taifN-i-iL,(i o bytto (b\vy<to) yw bo yn y cyutaf, a thebyg ddi;:on mat cyfncwidiad o tt i yn y Hail yw yr achos o d:lywedyd ,o!io, yn He golfo M': ,o(lo. Of'Anwyi, ucu br Anwyt, yn lie 0 Atgiwydd. 0' nrptiin cyn)- merwyd Hw yn cnw't' Brenin Gomcitafnca Freuin dae- atoL IScno'r daioni, yn Ue dywcdyd yn pnw'r Go! nchaf, y p.tf ddaioni. D'n' ynghattwlli, neu Dur catto :u cynnyg i ddywedyd Y)MW a'n cudwo n!, yn ysgafn, a pheidio tyngu trwy hynny neu mown geinan eici!], ymdrcch deg i gymmodi gwasanacth Duw a Mammon.. Kcno'r anwy!, Neho dyn defnyddir y geh iau hyn f'e! y ge!!ir ymddangos yn fwy :noesoH\rtb dyngu, tra na byddir yn dywedyd yn egtnr, yu enw yr Arglwydd, ac yn enw y Diafb!. Ac i'et!y am y Uwcn eretH, Hrwyn gteision,JagwHS, JacsiGoc!), a'r cyH'elyb, nid ydynt ond math o ddynwarediad o'i- luddewon gynt, y thai a dyngept 1 Jerusalem, i'r ddaear, ac i'w pennan, yn He cymmeryd enw yr HollaUuog yn ofer, a thm'y 'iynny Mieddytienteu bod yn ddibechod, end yn;tnig tbd y fath Iwon a Jagwns, a Jacs i goch ya fwy disynwyr, o herwydd nad ydynt yn perthyn i un iaiti), yn gyfr- elyb i air disynwyr ata!I a ientitycodd y Cytmy o()di:u- en cymmydcgion, sef Dear, nic. i%leLl(lvliaffodltl,itlilt.s yn itanu o Rattio, a hwnnw yn dciniaw o OJ i,attio, a hv.nnw drachefn yntarddno'r SaesHcg God 2-ot ,YOI'! (Uuw a'chpydro chwi!) megisymae'r gan' Z01/¡!U yn dyfod o Ot< zoimds, a hwnnw fyth yn ddyicdus i'r Saxon- aeg, hod S WQuuds! (C)wyt'auDmv). Ajn y guir Wn'ti ti, Dell i chwi, er y gellir ei dcbygn i tw, tiwy ddefnydd arnhnodo! o hono, eitt)!- nid Ih'vw y gah- Wnt, end taf. iodiad (intejc'clion) ae yn andygiadot o adgasrwydd tu ag at weithred auaddas, ac yu dynodi dymuniad i wthio v ti&seddwr addtWfth y Het'arwr gydn dirmyg, ac yn cyfattfb i'r byn a feddyiir wrttt yr ymadrodd caniync!, a arferlr mewn rhai parthau o'r Dyivvsi)gaetli, Ffci ar- nocb! lleu megis erciU, IJei ohonoch! ondfod y gair I J'Jâ, efaUai,wedt et gynuncryd o'r S,.teeciiaeg J <(', a'r Saeson wedi ei t'enthycca oddiwrth en cyinmydogion y Ft'rangcod Fy, a'r Ffrangcoù wcdi ei ledmta o'r Gtoeg pheii. A tbybia ruai i'r Grocsiaid ei gyrntneryd o'f Gymracg, ac mai Gomeraeg ditcdryw yw ffei. Y mae amryw ymadroddion ereiH, y rhal tn\ y ell camarfcr ydynt fath oreg!adan ncn fel!dith!adan, mcgis Ymhci! y hot ti (byddot), ac Ynghrog y byddot, &c. Ni] raid i'r rhai a'u harferant ond ysty!ied en hnrwyddoccad i'w cadw rhag en camarfer mwyach. Dengys y sy)wadau iiebod mm nid da na chanotig, iitd yw'r ymarfer gyffredin o'r fath eiriau a'r that uchod. 7'. 'Pa beth i rhddwt am y dynion a'n harferant, ac yn neiiiduot a oddet'ant i'w plant en harferyd, hcb en ceryddu?' Atteb. Y mae itawer yn cu barter, ac yn goddef i'w plant ei wncnthnr, o herwydd na icddylias- ant erioed en bod hwy yn Dwon; c!y\tais rai yn en (lef- nyddio, ac ar yr un prydyn dwyn y set mwyat'yn erbyn tyngu, am eu bod yn en hystyried yn ho!!ol ddiniwed, ac fel math o eli-iati Ilanw yn yr yntadroddion, yn gyft:. eiyb i'f defnydd amhctthynasot a g!ywsoch brcgethwyr diddoniau yn ei wnenthur o ymadroddion disynwyr, i'r diben i drenHo yr amset- al!an. Ond wedi i ddyn gael hysbysrvrydd o darddiad ac arwyddoccad y fath ymad- roddion, a'u harfer drachefn, neu oddef i'w b!ant, ei wasanaethwyr, neu ei gydweithwyr iwneuthnr feUy, os dichon efe en rhwystro, rhaid i mi addefmai prin yr ystynwn i ef yn gyfaill di!ed)'yw i gristtanogaeth. Dengys !!awero yst)'riacthau afresymotdeb y rath arfer- iad yn un peth, y mne yn dadgymhain, aufi'nrno, a di- synwy) o'r ia!th nid ons nn tyngwr cyfrredin, gan nad pa nn ai H\\on mawrion, neu y rhai a gyfrifcfe yn fy- chain, a;fyddo yn en barter, yn medru siarad yn leith- adnro), (Grammatical, from CraMmMr; &?'<?/€<<' Fr.. (.i-a?)tmatica, Latin; Creek; feit/ladlll', Welsh), gan fbd g'&sod gcirian amher.tbynaso', anneaH- adwy, ncn y rhm na feddyiir ynghylch en hystyr, ar ddechrei), ynghano!, neu ar dd:wedd ymadrodd, vn ei annnetddio yn hoUo! ddiac!)os; nid nm'y Hedchwitii ynddo ei !)un fyddai hancs wedi ei gymmysga & chroci.a!! a chaw!, meg's, Gyrodd Ymofynydd (crociian a chawl) amryw hoHadan i L!ywehn (crochan a chaw!) o A ber,- tawc, yng!:y!ch (croc!tan a chaw!) amryw eirian a ar. fehr yn y (crochanacitaw)) wtad He y m,,ie,efQ N-lh trigo,' &e. Gwn y bydd rhai yn barod i ddywe:iYd fod Hawer o wahaniaeth rhwng cymmcryd enw y Gor- ucbafyn ofcr a chrybwyH pethau distadi yn ddifeddwi drwg; caniattaffod ychydig wahaniaeth, end prin y mae cymmamtag sydd rhwng bod yn Heidr a chvti!hno aHeidr; nen rhwng y dyn addywedndd am y cia'i tramgwyddasai, Niiaddafmohonot. ondrhoddafi !t enw diwg, ac fclty dywedoddei fod yngynddeirio'- fe! yHaddwyd efyn ddioed gan ycymmydogion; a (I vn I aral), yr hwn a !addodd wrth'!drych ei ddigofaint vn ddistwr. p:d sicr y mae gwahaniaeth rhwng boddi a thagu, ond y ddan a derfynant yn angen ac fei!y pc cantattawn, er mwyn ymresymtt, fod y !!won a e!wh- yn fychain yn !!ai ei-chy!) nag erei)), rhaid i gristjon ystvi-- i"d fud y naH! fc: y JiaN yn tneddn i ddinystr, pun C! o fod yr Hwn a farna y byw a'rmeii-w yn dywedyd, M.t. vi. Na tli%iig ddim;nac i'r ncr, canys "or- seddfa. Dnw ydyw; nnc i'r ddapar, canys troedfaingc ei dracd ydyw; nac i Jerusalem, canys dinas v Hrcinn mawrydyw; ac na thwng i'th ben, am naeUt wnen- thnr un biewyn yn wyn nen yn ddu.' Yrnn awdurdod sydd wedi gwa.ruf):n pob math o dyngu, ag sydd wcdi gwahardd y rhai IlIwyaf ysgclcl'; ae )-n wi! y mac rhai o'r IIwon a Qdartumwyd uchod o'r fath cchr'vsbnuf a draethwyd criocd ci!.hrpe byddentamgen, ymac \m- gymienno a I!ai yn tueddn yn nattur:oi at y mwyafgwarthns. Yr wyfyr, conoi mi giywed gwr leuangc Cymreig, yr hwn nn wyddai nemawr Saesneg wcdi c!ywed rhyw S:us yn tyngn yn enw't- sant Seisnig, St. George, yn cadarnhan agos pobgair a ddywecbi yÎI C'yn'raeg n L:, /;y (;eoi-e;' a'r fftvl coegtaich megis pe bnas:):wedi enniif teyrnKsar ycyfrifhynny; Hift ilil.! wed! hynny y bu cyn dysgu yr hnii Iwon Seisnig, canys rhaid i chwi goHo fod y disynwyt- penchwiban yn ormod gw r i yrnai fet a.'i-! ha! Cy!t.) eig. Y iicidryn a 'vmarfct-o n Uodrntta y pethan !)eiaf sydd yn parottoi ei Imn i gyrtawni ysgelcrder angheuo!. Couwch itefs-d fod y tyngwyr mwyaf cchrydus yn chwennych ystyrted cn hymddygiad yn dra diniwed, oherwydd, ysywaeth,nad yt'ynt yn meddw! drwg. Nid oes y Tath both a Jtwon <d()rwg mew'n sinrad cyrfredin yn bod. Mebiaw hvn oH, y mae ymnrfcr a thyngn yn tt:eddu yn gryfi ieihau y pwys a ddviidoscd ar Iwon erterfynu ymrysOn mewn I Hysoedd gwiado'; canys os bydd gwr wedi ymgalcdn i'r tath raddau fei na byddo tyngn bennyddio!, ar y ..J c"" I weithi::u, bt-yd ataH argeiwydff, yn af)oj)yddu pi g.,(}. I wybod pa fodd Y dichon dd)ss;wv! i ereiM rodfti PmVL nt?u))t p\vys ar ei lw ;;er bron ynad, a phe I)yddiii at-fel-o! o ystyned pwysigt'wydd !!w. Cyn c!inveniiycliaf ofvii i cld3-sgaw(lwvll cyhocdd, n ydynt yn gosod digo:)o!,yn en gwein- idogneth ar fx'thau c'r fath hyn ? Onid ces Uawer o'r t'hui ydynt arferc! o wt-ando'r gair yn ymarfer à Hnvcr instil o !wdi! heb g!y\ved eriocd eu bod yn ddrwg, na g\vybcd eu hystyt ? ??'ri:it ddrysau pwy y mac't- bai hwn yn gorwpdd? Ouid oes f'awcr o athrawöl1 dan y rhith o efeug)'lciddio, ac ysbrydoH dyHicn, yn \m- wit!)t)d ag jictaethu ar bcth.m mqeso!, ga); ddywpdyd ntcwn cfhiith sad yw iiy'i yn dci!w)'g o .syhv ? Oywais uu dyn, hynottKch mn ei haerllugn;)dtl a'i anft¡¡cledig- t-wydd,t]acamet \vybodaeth a'i yn j dywedyd, fod pregethn p)'if thra\Viaethau'l' Testa- mentNewydd yn dJigon—fod d\ve)](! Hawer am ddv- I&dswyddauyn ddcddfo!, a hnd amsc:- cfcngyhvr \n at-citt<t'<\ yn dra gwerthf.nvr, ac na d'f}y!id ci drodio ar beUtau hychain, tra byddai'r pethau mwyat'pu pwys \n ddigon :!in dano <Tn, ac os oeJat dynton y pnt'bytigcian N-w yi) ioe t) ] hyo, byd(!ai yn natttlJ'Ïol iddynt fy\v yn focso!&c. Yr attcb n roddais y pfyd li-,7nnv, a ystyriaf yu yn y !tic hwn, Pei! oddi wrt!)yf fyddo ceiiiz) fhoddi iic'r pethau mwyaf i'r thai ])einf, end dylai' ile.af gact en neocdd en hnnain; dywcdodd em Hiachawdwr lawer ynghytch ymddygiadau moeso!, (ac ymhHth pcthau ereift, ynghylch y Hwon a gyfrind y pryd hynny yn ddimwcd), gobpithio yr addffwch nad oes berygt \vrth fed !not ddeddfb! ag ei'; ac et- ,wcrtfirawi-tise(i yw amser nt!n'aw mcwn areUhfa, yr wyf yn !)yderu na ddywedweh ei fod yn fwy feHy nag ciddo'r prit'Athraw ei hun; a dilys gennyf nad oedd ef na'i apostonon yn cyfnffod pregethu atliyawiactitati a pluonad yn ddigon i foesoli creduTwyT.—YmhcUacb, du hon fod l'hai ath- i-a%on, o herwydd nad ydyHt yn ymgymmysgn ))awpr a phob math o ddynion, neH o herwydd fod en gwran- ( dawyr yn Hcd ochetgar yn cu gwyddtotd&f hwy, yn anwyb&dus o iawpy o feian a tyddo yn ttynnn yn en phvyt'au, neu fu cynnnydogaetban; dymunol iawn i'yddai, yng ngwynpb amgyichiad o'r faÜ¡, pc hyshysai hyn iw alh- ra\v, f<;t na byddai i'r duvg iyncd rhHgddo yn Imnoi ddh'wystr. Gan mm tyngn yn bcnnaf yw testun y uytbyr hwn, nis gnUaf yn hawlhl ymattal rhag dywedyd gau- \vrth ddynion bynion en donian mewn gweodi, "Y rhai, tl' mwyn para yn hir, a ddcfHyddinnt cnw yrj HoiiaMnog, bvd yu ocd at' wcddi, yn I-vy,,S Ila g' I- 11 '111 W araU o'r dccht-eni' diwedd, trwy ei mfcr fel gan' Unnw pan fyddout mewn difiyg geh'tan tra dn:uIlO¡ fyddai i'r cyfryw wed die yn fy:ntch, nen (os thaid wrth hir) i aros hyd oni ctmit'M: eiriaH adJas rlmilg gair a gair, i-lia- fod eu ]iN-iiitidN,gia(i vii rhydebyg 1'1' saw! a gyiilllierallt enw yf Argl\ydd yn ofcr; gv;eU t'ydd:!t darHcn gweddi dda na hyn. Ac wrth dtlarfnd ymu.niaf ar fv ttgwiadwyr i fod yn dt'a. gofains t ddy\c:(tyd y boh antscr, yn_ cnwednr dynion cycfy(!Jjt mmn b 1 1. d d t}llll!.Hlgo'SI.lÙ j)iyt'Yl wy,. wedi syLwi ar ddyniuu tra. ? geh'wh' mcwn pc<1)at:tymhoroL yn ¡awn ':nth i siaradam bethMcref'yddol, \\rt!t amdtliffyn ('n p!aid, neu vr llyn a alwanthwy y gVtmonedd/ nid ydynt yn prisio pa bcth a ddywcdont, os bydd yn tneddn i ddm- chafu en henw, ac amddinyn en pwngc dywedant fed y tcsinn a'r testnn yn meddwi yr hyn n raid fod eu f-yd- wybod yn wrthwynebu.megis y dengys eu dn)tterfysg!yd o'i esboiiio ïe, dYl!ant gymmaint set dros y gwiriollcrld fc! mai pthi y gallaf gred!! gair a ddywcdent; ond wrth siarad am ryw betii t!eb y gwi;iollelld, yn cu hystyr hwy o')' gait-, geHu' en credu fet dyn!on cro)!; tybiant nad oes Ja\vr 0 niwcd i ddefnyddio poh mcsura\1 i amdditfyn en piaid. CoHwc)) Gyn'ry mat o oiiern y tarddodd yr athrawiaeth, Gwiiawji ddt'wg fct y dt;! daio!ii,'a tinmg yno y mac yn tywys. Na fof'd Cyr'n'y ei-iitiaii(,gol cuog o geiwydd na tliyii,ii; nid \n unig byddcd holl siropdd Cymi'n yN gyiTclyh i Fei) ion hy:j;!cd y (iwyddyn ddiw- eddnf, heb gat'charor ytiddynt oil, end bocd t'y anwyl gydwiadwyr yn rhydd oddiwrth bo!' dry;-all gwarthns a dueddant i gatedH y gaton os rtiaxt i ddrys;<m moesoi gaet en gwneuthur, boed iddynt gae! eu cyflawni gait erei! ac nid sfan Gymio; os bernir fod tvugt! yn a(h)m'n i iaiti), ac yn fndd i wlad, bod i wiedydd paganaid<1, ac nid Pj-ydain, i gap! yr arn'nydedd a'relw. 05 tybir fod paganiaid a Mahomctamaid (]!a\vcr o'r t'hai wrth fyncd heibto, ydynt ofahts i b'-idio tyngu yn pnwaa ell ifng ddawiau eu hnnah]) yn rhy anarnt i dd\vyn y gorchwyl dieLw !twn ymiht-n, attolwg, boud i Fftancod, cnet:!uou Fferdmand Ft'it' Ge!spwl y CyCan- dh', nen, !i) d yn ccd tytwyth Hcugist a Horsa, i tanw'r difFyg'; ac nid plant Gon)cr; nnwnfod eneidian paw!) yr un moi' \verti)i'a\vr a'n gitydd, a thynKu yr nn mor ysgder mown un wIad a'r IJaH, sc yr wyf yn tcim!o :h\Yym:m diotchgarwch i'r Urcuin Tragywyddc!, a)n unotiacth yr A!ban, Lloegr, a Chymr!i dan yr nn Brcniu, yn nenidco! dan dcuht hygtod a tlii:oiz B)'un&- wtck,ondpanystyt'irfymodyn cam fy nghencdl \n fawr, a bod fy ng\vc!i o lawer wedi 'dymuno bod yn anath'erna oddt wrtit Gnst dros c[ genedt; ac mai gwh' ewyHys ei g:don, a'i weddi ar Dduw dros yr 7;!t-«e< (ci genedi) ocdd < icciiydwriaeth,' R)mf. ix. g. a x. gob- eit!)io yi' csgusodir fi pan ddywcdwyf, fed itw o encn C', itn'o yn dohn'io mwy ar fy rneddwi, nng o encu !'hyw ddyuion eie! Ac am hynny attoiygaf ar fy !]"hyd Gymtnrodor'on i Leidio tyngu; fiodyr, J'Ïwgorwch ar etch cyinntydogton yn hyn fe! me\\n pcthan Hi-cit), a cinvi a chwi a ibddhewch lawer ar eif!! nfudd wasan- actinvr, Abertawe, Rhag. 20, 1314. LLEWELYN. I
"eAt 11 SCi'cn GOl1ze¡'. I PABELL I BET ST, MARTIN. I S\'H,—Gwcdi atfer o honofth'os ddeng ndynpdd ar !)ug'am,ia!wyram!'ywic!!cocddoaddoiiad,perthyno! i'r YmneiHduwyr, a chiywed ereHt yn eu gahv, yu Dfft C)/<M<<!{; gyda, syndod y sylwais ar y cynnyg a wnacd t'w galw yn (Clwpch;). E)' hynny tm'dd- yiiais y galJasai fod rhyw d:'os y cytnewtd.ad hwn, a dywedais wrtltyf fi hun fod en galw y!) D(:i CyrfM,<!< yn sicr yn en'n' !!cd .fthc'rmodo), o !iCi\vy(!d y geUn' sa]w Senedd-dy, ChVtiirac-oy, Hys*dy Tie)', ncu i)ydytiocd, Gwest-dý cyílr(:;din, wrth )'1' im c:nv. Ac a)u hynHy tcimlai¡; t'y )mn yn fodd!cu i'w gaiw \v! {]) ryw enw at'sM, hcb atnmau fod yr etnv ncwydd t'tij)el, yrhwn a arferid gan gynnifero ddynicn da a deatms, ynfwycymhv'ysa pht'todo!, ernild uRddwn i, o het-- wydd diifyg dysgeidiaeth, yn ei dd€H. Oud cyn y gaUaswogyttunoanuivLuni'wtabwyso, niytin lawn-fwrMdais i'w ac i'r dibot bynny, yniufyH- ais a p!f0b GweinLdoe' ncu gyfaiJ! eristiano¡.ol d'])i))s a ddcuai yn f; ffo'dd/ae \!) ijeinduf)! y rhiu a n"t'p)-€nt I. enw nc\Vvdd, am ei ar\vyddocad, ond ft syndod mil" r mi, m a!!as:u neb 'It t* p.t !ian) yj- ytuwr- thodasant a'r hen enw, Hen pa !nun y t!c\1.'¡sasant yr enw ncwydd. N1 chynuuerai neb o honyut: annnt ;) eghn'o ystyry gau' YnyrEglwysSct\-dicdtc, y mac yn ddigon hyshys, fod I. mwytilyet, aC!)apcii y rhai a a!v.'yd fuHy 0- ys ocsocrtd a aethant hf1Hio, 1:i1111' parodd a pha br)'tl y dcctircundd iicoedd o addotiad y riiai nh p!'pith\ax:i< i'r Eghvys f¡onun t gac! yr cn\v Ca¡di yH y \t!ad hon? A oedd rhai yn cac! en gahv fciiy cyn dccht'puad My. hvhitnctdaMf.Wt;s)pyy!)ddoynLl'uida[n,yTa.wdd- dy (Foundry) megis pe buasai'r He hwnnw o addoHad ynEfctidyGof. Gcl\Ytt-yi-ha'<'oeddaddo!Kidyn)- l,ilitli, Glal)cli. Kidoedd Mr. W tsley a'i gyfei]Jiol1 yM ystyiied e)t hnnani yn Ymnei)!dtnvyr, ac -iiii hynny ni ahvoit eu tai addofiad yn JJ-< Cyr<M«M, yn oi trefn yt- Ymtx-iUdnwyr. Adeit- megLs yr ocdd ei gyfeilllon ef -it rncwn Uchet EpJwyswyr, ac t'rci!! yn EgJw}s, a adethtdodd nn i'w gyfei11iül} yr Uchc! !Eg!\vyswy!a't'!t\rn a:)!wyd Capel ToiteN!m C&m't. A' iic Ri'Hii a :tdcii.)dwyd i'w gyMUiun y thui nad aeddyut nag yn Egiwyswy!' !)C yn YnuK'iiiduwyr ii y aiw yt' !tu!l icoedd livi;zj,; !)H y dar!c:ui- CYv.isanaet!) yr EgI.)s, nel He y mH-¡'l' Tl'efnyddiol} CaJtiuiaidd '1 yn]hUth y Bedydd\vyr a'l- Anyrnddibymvy. i ai'.v en y.i Gllpeli. Gnn fiyiily tetfyiuus yui'y mcdrl\Ü fod yr Y!lIueiilduwYl' pt awl' yn ym;ntr- y& dyuwmed' Yr ocddwH fyth yn dtsgwyt y cawswn fed y ga:t- Capd yt: bedfaith anwrthddadteuadwy, pe gattasv.'n end pt ddcaH; ac fel y Sardd debyct-af i gwrdd ac a dysgedig o'r gatf ago-sus Lyfr cyntaf cyfraith Eglwysig iiiii,n, Me y mae efe yn sylwi ar y i. -a. Chapel, a pba' ha)u y ga!wyd cf fdty, Yi- ydyin ni. wedi tyncrn yn Saesneg, semiad HythyrRn gyntaf y gair !t\Yn, cunvs cgl'u- yw ei fod yr nn a'r gair LiadtM ClIpcfút: y gairyn i''it!) pobt Dcumurk yw Kape), yn y CapcÜe H Y)acnaeg CaptUa. Ond o ba ic y larddasant hwynt, niLl yw y" y fod riiesymaft bodtH<)!)(;' wed.t c.Md en irhocki; dros hynny.' Wcdi da) Hen o ilollof hyn tcimlais i'y mcdd\v! yn fwy dyryslyd nat; o'r biaen. Oad-0 herwydd y dywpd!)'fod y gal.. Capet yu eglur yf nn a'f g! Lladin W Ai!!s\vo!'<h, ac ytt? cef.us ibd y S=" ??pclht yn ai'- ?'yddo 'Gafr ?'chan, Myn, Seren, nc hefyd Ca?ci.' Dyt-ysodd !iyn <'y Y" ?vy fy??? ? ?' gosodadfi ya tiotl(,i Hnseichns mug at y gair C.'pci, yr Imn yn ci ai,wytl.,Ioc-,td nitl oc(ld yn eyteino ya y mesurliei-afai. !e addollad. Cud \\eJi ndystyricd, gan oft)! fy mod w<di l'h(,ddi hGibio'y gir '"cwn dm!t yn tawr lyfr o'r Incyclopedia Butttnica, a choronwy;} fy mw- ydrwvtid a y yB awr y dysgms am y Viaittt gfl¡taf ei berthynas a He uddoHad. Dywedir yno ibd Clwpd yn deiUiaw < Lindin Cape!}a. Yn yr t amsetocdd gYllt, pau I'Y(I(!Ui ft'cnhmoedd Ffra.ingc inewn thyt'et, yt' oeddynt yn ocshtdo! yn dwyn hct St. mart:n i't- mac&, yr !tf'n a gtd%i,i(i mown 1),tbell, fci gwnrg(d (Tf:lick) ";(l'thfn\\J; o(idi y ii'; a')' OiTcMiatd a gadweitfy.Bàbcu C<'peihi)i, wc(U hynny cyndnryswyd y gan' Captna at Arae.tlt. feydd ( Dyv.ed B'ui! hefyd, yu ddigyfrwllg wedi yr yrRH' a ei,-iioes o*i cf, Nid oedd Capett ar y cyntaf end pcbyH ncn Dabrrnnchui, It eIN-"i(i gannad oeddynt aHigenua gorclwdlJ y tymhorau, Am fed gan Amswoi'th Eirianr by)' o't- gciriaa mwyH{'cyfiiK<!i)')yncm d:'0!' iiw)tu\v hefyd cefnis y gair CapelLa YIIO, a'r ItWIl a aI'" wyddoca Clwple( (coron-bieth) ac feiiy dywedi'' ChI/perm, HetneuGap. A)n!)yt)):ynl'st!ic!inf!i''d dad! mai!!c i Ifel neu <Kjt) yw Clipel, a'i fod ,.).tit yn arwyddo Ptildell ?/?t yr AoH y c<'d';ctd lfet S't. IIJartiu L,,tid(t Ac am hynny ic'} l'tostest<t!iiad yf wyfynteimtc fy hun yn rhwym i yjiii%,i,tl!oi u'r ga"' Capel, y)' hwn a gafodd ei ddechtenad rnewn un o \n't-* thrcdocdd mwyaf coetgrefyddo! Pabyddiaeth, ac aanaf fyth glywcd sninio'i' gair Capel, hch goflo ant 'babHUCap St.Martin'acynjfuddtouii't-hcH air lY Cwrdd, hyd Oiu roddo rhai o'r I I cuw gw('II, ucn ioddi thcsynjaH bcddtoMuidros y gair Capel, os yw !)ynny yn alincdig, AMAT'ECU'
-r MARCITNADOEDD. CI'PNEWIDF_1. lILmc, R¡UG.19. Yf ordd yma ychy'.iig o Wemth Uoesr y botp k%vl?# ac )'('hwancg lIl Hi mil CI')'IJog 0 "Wenit!i 1¡,UJWI', yf liwti a cld:ietli i fiiewii 3,1, Nvytlj-tiog He a .I)i lJad oedd and ychydig yr oedd y gW}'íh¡aJ gilwtoin t:r YSHmryw ddydd¡:¡¡¡, Y.c<!t cr.d\v Yu J{ yt' llaidd'a't- Ceirch Hg oci'Jid yn d:'ts;wy); p ')WV<L ;)o? unoh?nyntatn bt'so?dd y:' ?ytb!).?s ddh'.cihhtf. ? Ychydi!; oedd y. (-yfnc?tdiad yMthn.'«.<'d' l{i?; pys a Fta. H?datLLUn ac E?n ??????.????? Pill ?LC 1,:I:flti Pnsocdd rlcl'bJJlIœd/(II.1I¡' Vi. x (;m{'J'- GMPnithcuch-—42s Ms 6 s i-. Hat(!(! (Bade;1! ) -3-)s i :39s ( 11(ite) 68si7 Ccircit 20s i Poland, ?Ff:)c<?'y!fi.))i)<"V.?.? ?79 ??'"??ec!J;)- ;? -? t'tac(,t,),i?.??p.?. ? I .jg t!C:1 i)a<'<)!M)iC!!(Mt.?s i '? '?ysnt.fcrni ?r)s ?? ?.)?ih'.yJiL.u-41, .?9.' r< M J'ris c!Jfarlal!Jr Yd!J1l ,V:lf1?':¡lJi;I ,;¡ (Eigllt ¡ViJl¡cII.t:i" let- lJuÛH,;). ? (Î.nef;, Wl,Y; Haidd Ct.j¡.{.J.r s. d. s. d. s. 1\. & <<. Swyd.d.F? ora;anw? 7:).5 00 S3? ? ? ——- (.:n-i't'yi-ddin- 710 ()0 ??;?)? ———— ?' Siv ou 418 n? ——— ? hoitoi.h 7?0 0 0 'M o (J ———— i-'rcc?n!?- 901 UO ?? n t? )i (?? ..ù -t) 0 ——— Fa?'-cd- 79 7 UU s61 ?? ———n?y ?- ?? 0 ()t? o ?? ——— !rc(;.idn'yn 7S 4 -H) (i ? () <? ? ——— ????. M 4 00 47 s S?? ——— i .ur.t. 767 I 0 0 4KG U? ———Ddi?hpch- HI 4 0() 4;j? ?? ——— Caorttai't'un I 7'2() 00 .'i8 ?? ??. ——— F<,n .?o oo ?j; J i ? ? Pris .Pâ!liaitl (FIOIU'),.1J Sacllaid :¡, <180 pw;ys. P(,ili;tid tt,c7, 6Csi6.5sj !i!inn,- ;5s! COt Pd",1} Dy(H 1\Iawrth diweddaf !(Jr,hY:]:Y¡HldíJ yr Ar?:L Macr i', (1,)I-tti (qii(ii-tei,ii) j, b-arJH!II am U.d, P/ is (' lil-owl ) Y n oi y oyf: if n. wn:iw(t yr wythnos:) 'K-rtynodd Ritag. 1-i, J1eb!aw jr rdrdh a cia] wyd, ncu ,:ydd i?w thiÎfu ar d D)'ydainr.;mr. I,is y Ci, y Brilo-fi<yc1, M Mectt II 8 rm,w. Ci Eidion .j."ld i 6, 1.! c: \J¡har('n J'¡ Otl i (i:; 'f,r I c¡;, Ljo 6, 0(1 i 8s (,A !< T)')'(:h'y!1 7 0..1 ¡. w., 1'I"is ,1)1" ll(JPY< (Hq;s), ,1)1! S(Ju(f¡w::d.. CYRA?(K.?!;s). .K(-H:t-t;r?i 81 12? !? S?t-x (dO.,) 71 1.( f?x-7i?)9!0.s 1 IIANNE!t SACiMtf Kent. 7f u. ,i: ()I It,,# (J.4 Fa)-hcm)-2! 0" f. Ij I (1' -PrM )/ Llcdr y,n Lca¡{'íÛíall. Ct'?ynGw?nau (?jM?j') 50 t55 p?ys yr [!D,9'?]M i 2.'?. J'iciH,?.?.ji?id. (?\h\)<xyir<t!i?r.vyu('?/fr-?:?7?/<M),2i(ti?;.? Cr,t\'nUchaM(?;?.Mt!)? ?:!?.),2()?) i ??{. (?-. )? J-?! wyM ?., 9?? ?? ? (?r? yn Ho.,JO t? 1? y.S. 3? i ?& Ercil\, ? i ? ???' ?d 4?L ?r<n, SO pwys, o' o.. 00' 0 0" 0 0 SM i St? C.-wyn ? A:or?to) .?byyc? iiatn, (\S'?? Gfe<?/?/ 4?! i 4?L J?'t-)ii,)n:nvnHn, y d\Y:.i)i, l?Qsil90'" Cr?-yt) Cctt'y!;).n cytreith?di? (f'??;?? ? -?d i -< pi-is y Giver y?i Lluti(kiiii. s. d. l\1archmHIWhitcchape15 4 ———— St..hunes 5 7 ———— Clare 0 0 10 11 C,yr.-tl,t,-Ilwcl) -o T)." I s ? G!vverydrefye?n4 94 ? —- !ttdyn RuMai? 8S ? ——-?vynRthi?- ?? —- Spho'L K4 ? Do?nyddtoddi'dig- 73" ——?— ?u'M- 46 ? ?-MMi! ?4 ? HhytMndaf D?-c?), ?;, ?ScbonC?fmn-]!? !————-Rrydiiyd .H') ——— Meh?a ?? PrisCantVyHau-\Io1diau. 1::>J 0'.1 Vrld"jD. I I 0(i y ?-1- ??? AMRTAWE: Argraphwyd a Chyhoeddwyd ? ? JENKLN, yu HEOL-v-CASTELL, i'rh?n ydymttnu- i) ?' H):l)ysiapth g-ael ei ddattfou, yn ddidraui. ac Enu::au gtm NETrTfJN & CO- (gl/lIt I:;NRW'I'OX), No. f), rVA,IUJ'lCH. Sllf,r,IIlt: (;?/M< .<rT.O'H ? ?VN?"()A' ? ?. 5, f?n?fC? S?t?? ? NElnaJ'E:-HR1iJET; M, J. FVIIITE, 33, F'LEET-1'RJtB I a J[r. 111. JONEL S, 5, Lz.UND,#ZV- SWANSEA: Ptmted a))d by v. GASTLE-STRF,E' tn whom (;ommwÜcaiious,post-Imid, requested to t)i, addrcsse4t :IIJ Oy'f/frt' mh" & Mi.Çl'S. ]ygr1'¡; and CO. ({(;Ite l'Jl'[.(»n £lnd lVrwrov), iVo. 5, fV,,ffl"rl NF.WPATE::STRFET; Mr. U lilliE, 33, 1"'¡," o' ? Z\ll" j ?
MWYNCUPPR, A t¡'C,.t1w1J(f ijll RE.DIHJ1'fT, lau, 7.f<7" P. ]¡Jw,!j7lglodrl. 'i'uildl. Hrtll!J DUlldt. "Wheal Alfrcd 101 Ct-nw)iL'o. Xi 4 ¡j dttfo 100 Br"Wirl't'o. 9 8 ¡j ditto 9SC)-cwnCo. 81a iú d)ttt) 91 D;u.ici! & C..). 690 ditto 69 C)o\tnC< 9 6& ditto 59 131-i,3 50 Wit.Fric-iidship IQSCrowuCo. 5 16 8 ditto 8t ditto 7180 ditto 80 Pa<tcu&Ct). and Vivian ? &Sons 413 C ditto 37 FrecmanCo. 9 5 a Wh. Neptune 108 Dan:c!}&(;o. 7 9 ditto 59 ditto &Co.a!td Vivian & Sins 7 pO Y (-wht 10-14 tuncl1-CyfartÙlwch sefydløg!21l.
