Seren Gomer

-=. nUGEIL\L\l/D MYFYH. Anncrchiud caredig at Gyuideilhus y Gwyneddighn, gan eu Cyfuill, B. C. F' 1, ¡ C-ANFYDDAF Fun heini yn cwvuo mewn cym, A'i llygaid yn llenw-i, a'r lieli mor lmllt; Mae 'igwyneb 'n ogoncdd, lJav/n rhad ac anrhydedd. IVfodrvvyau liovw cur-wedd ei birwallt. Neshaf til ag atti, Wen addwyn, i'w noddi, Chwennychwn ei llormi, rhag poeni mown pyd; Hoff f'ai gennyf roddi i'w alar (yg eli, Neu roi 'n ddiwad iddi ddedwyddyd. Ha! gaiw mae arnaf; man ddv.wies mi ddeuaf, A buan ymgrymaf, canfyddaf yn fwyn Mae'r Awen orenwedd yw hon, mown anhunedd, An v. yledd fwyneidd-wedd tun addwyn 0 tardd mae 'n llefarii, tra gwir i mi garu ddynion eu cain; Ond dyn hyuod a vii I]' (itilawn, Oedd Cymro mwyn, lIawn dawn, yn Llundain. Gwr anwyl, gwir enwog, a'i sei-cli mor ardderehog I'vv wlad, a'i oludog bur rywiog bcr iuith; Y pcth a wnai horii, a ddvler addoli, Sef gwueuthur daioul diweniaitli." Attcbais mewn arswyd, Ai Myfyr y gahvyd Y gwr mawra garwvd, gvmmerwvd 0'11 mysg? H\y¡1 oedd yn iawn noddwr, a plien amddifi'ynuwr, G\\lr hvlh,r, eolcd,h\1' el<,n aldys. A in Myfvr ymofyn, modd diffrwyth, 'mhob dyftryn, Yiae (lawer Batdd tra syn, trwy elsiau einawdd; Cnd ofer, w yr difri, dagwyodoch: \v gwaeddi, Ei gael yn ol inui sy auhawdd. 4< dyn," nicddai'r Awch, a garais mor gywrain, k ddiau oedd Owen, wr llavven a lion: Cud mae i' Owen Myfvr, lvvys enaid, loyw svawyr, j>lor fvw iog a'r Eryr yr aivron. 1-c wibiodd ei fwyn-gn t'yw enaid i fynn, Ac yno gWlJa ganu 'n ogoncd ei trcdii, Gu new-ydd ganuau, tra chwar aur uelvinm Hoii'gciugciau, da focsati difuswedd. Diamman,nill imi, lime gwaH am ci golli, Oii-d i'r r'tiai mewn bri, fu'n barddoni'n bur ddoctii; Kid oedd e'11 prydyddu, wr lionnaid, er Livs-i^y i 'R oedd goiofn gradd Isoyw-gu vr g<:vdd livjrocth. Gwr oedd gwir garttnidd, a'i la is mor feiusauid, Fe roe i'r iaitb bcraidd Omeraidd rysfl lawiij b encyd, lieb byngciau ei foesol vveCusav;, Nid oedd i'n hen daunaii u uijiauuJ j Beivdd Cuv.nedd brndd ganant yn fclns eifcliant, l a wyr a'i iiauglioflaut? a |)b\vy yu ddifluaut Na '.vyiidaiit ei hat ddiant e' hcddyw? O es neb a adnabu y gwr, hcb ei gar". ])iwy Loegr neu drwv Gymru? ni bn ac îl; hYlrd: Eili beiiddlon synhwyrawl, a nawdd awcnyddavl, W ueud b\Umwl iioyw lawl i'w herclydd > wed v. eh, yn fl'yddion. ddiwg, Wyveddigm'i,. Omd dyn usion,.gwycli"tirion,- i'n'eh Tad? ,)ail (i eicii I I- tioli Ni olivrynaf yn chwancg—ustf bydded goste?^ Tra gwnelo Fiytlicneg ber boywdrg barlian j Tiu bo dysgcdigiou aior hurddoetii, a Beirddion, Bydd andwg i ddynioa ci ddSniau." Y dduv-ics wen ddiwyd, a liyfryd Uuvtliad; "0 newydd ein Owen, dy wedodd yn ■^y'n by.v yu ei clfcn a»nvyl-fad Byw ydyw, heb wadu ci D'wysog—Dnw Iesn! Yiuhiitii y sanctciddia wna 'i barclm e'u bur: Byw ydyw Iseb beidio, ei enaid sydd YIIO 1 a bcrj/a'iih ddjiii etto-(ida 'i nattur! i Cn nyvyl:Mi oyna.eiia> a ffrydiau cylFrcdin Ku graddau, o'n gwreiddyn, sy'n difrn y da, Yr hanfod ysbrydid a bevy'u. d-ragwyddol, A'r peth sy anianol ni una. i Y corpliyn gwael llycblyd sy'n gwyro.racvvu gweryd, Er gvs;eddii» dros cmiyd i'r byiryd lie bu • Oiui enaid; ind yuo Ilett,, a Iii ddiuyffro, Nid oe-s Wi nifidil iddo dduveddn. ) Gnyr enwog o rin-xedd, nid ofnasii y dyfr.-fedd^ Yr angau, lic(ici a fydd I'r rhai'n, fal rhyw uuoi aiweinyud {.yiVvdoly atc,,i B a\vi-, () map u ores! y ddnwies a geilais, !Nis gvebtis (or maint a ddyniiinaii> ni JJlwy Ac megis nn elai'aidd/r oi breuddwyd yn bruddaidd, I Kfiiti; irfyfvr y by.ldai arfcrol ysgriieiniu ci enw JH • illi'l

AWDL?FAV.-LIGRIST. 1 MAJi'n weddus i ni 'n gyson gann, t A moli'r lesu gwiw, Am ein gwaredn o'n trnesi, Trwy ddicddef marv.oi fiiw, Fhd os'm iii'n gaeiltion blant ai'tadlon. i. "*»"ngafael utiei n gre', j Kin lsamddilfynnydd, mwyn garennydd, ;Itt i- it W hCIJ c Lal wi ¡h .torv bright- Me stooped (amazing sight?) To quit the royal throne eternal, With rapture and delight. ol iddo wisgo cnawd alll dano, Fe brynoud bardwn rhad, I bechaduriaid, \vael,«irueii,iaid, Trwy gollf ei wertiiiavvr wa'd.. j 0 may \ve now procure A shrill seraphic lyre, To praise the Almighty for his mercy, Yvith all the heavenly choir.. Giivvi oil sy'n liyddlon ddeiliaid Seion; Cydneywcii yn gytua 1 gann anthem i ftilran Betl-d'em *ii'agv.'yduol Duuw a dyn. J.D.

I f Ai ArgraphlciflyiM Seroi Gamer. r, YR HANKS YR HEN" GYMliY. KEXAKIAETH gwledydd ac icithoedd sydd tyfyrwahh liyfryd i garwyr gwybodaeth yn gyffredin; ond pail mae y Cymro yu gvveled henafiaeth ei genedl ei lmn ddrych cywir diamhclloJ, ei galon sydd yn ym- chwyddo gan lawenydd wrth ystyricd givreiddyn ncr" thoi yr lien Omeriaid, yr hw 11 sydd yn tailntUM\!it hyd y dvdd heddyw. Kid ocs un wiad wedi cadw ei hiaith mor ddilygredd a'r Cymry, Mae hi yn sylfaenol ynddi ei hun, yn iaith ddifciithyco), ac felly yn sierhau yn ainhvg hawl an- wrtlnvynebol i'w cliyfrif yn un o'r mam. kithwdd, Mae yn wybodus yinvon i bob Cymro mai o Gomer, wyr Xoah: y tarddodd y Cymry, ac felly y mae yn afreidiol dywedyd dim ynghylch hynny. Mae yn hollo! amlwg mae Gomeriuas yr oedd y Cymry yn cacl ell galw, fel yn gencdl, pan oeddynt yn sefydledig vn.nhalcithiau Asia nchtf. 0 honynt lilyv y daeth y Celtir, gairyn arwydd- oceau yr un pth a Gavh yr I)\,vn sydd yn iii-dilit c,'i- gaii- liCll ryw ran o honynt? oedd yn cael en gtlw yn Chubriarts a Cimmei'ians, cyn iddynt gynnal y ddau eirw blaenorol, Llawer o'r i.'rltce yn dyclnvelyd i Asia leilft: y rhai a ddaeihant 0 Bactmnia a'r gv.iedydd cymmvdogaelhol, ar yr ltivii aniser y darfa iddynt gymmeryd yr euw TittIIs, yr turn a d-laeth yn euw dyrchal'edig lunod mewn henafiaeth. Y gair Titan sydd yn arwvddoccnn dtjii if ddavar, lieu 'wedi ei an o'r ddaear. Y (kike, cvn iddynt gymmeryd yr enw Titans, oeddynt yu cael en gahv YI1 Soees neu Stifizees, yn ai wyddo Uadron neu yx- yriltryr. Blr.ii a haerant i'r Purlhimis roddi yrcnw yma iddynt, o herwydd t'r Celta\eu iiymlid o'n gwlad ell hn- nain, a'n ineddianoan. 0'1' I'arlhiaus daclh y J'ersians, ac yr wyf fi yn meddvsl mae o'r Cymraegpurih y tardd- odd y gair l'ariiuua. Yr lift bobl a'r Gauls oedd y Gula- tiiais, at ba rai yr ysgrifenodd Paul ei epistoJ. JUran oetidynt a aethaut drosodd o Europ i Phrygia vchaf, o gvich 270 o Ij'viiv(.Iiloe*!(i cyn geni Crist. Yr oedd y Cymry wcithiau yn cae! en gaiw yn Gumorites. Yr ydys yn gvveled wrth hyn o ddarluniad mae v Cymry yn vvreiddiol ysv y Ixilit i gyd yr ydym ni wedi bod yn son am danynt, oddieitlir y Pervitins. Y mae CymraegYlI aw r yn cael ei adrodd yn Jiritagnc, yn ond nid mor honatth o lawer ag yr ydys MI ei siarad yma. Alae ugeiniau o cilia 11 Greek a Latin w edi j deili'unv o'r iaith Gvmrarg. Nid yw yr amser yn rhoi i Ell; bclaethn yn bresennol yn fuy, ond gellir disgwyl rhagllaw ych»aneg ai, vma. Ciiwcnnychaf i chvyi roddi lie i'r syhvadan uchod vn eieh Seren dra theiiwng o gynnaliaeth a r!*ariad mviobtt yr lieu Omer, a cliwi a twddiiewch vii fwy Eich eiddo. I Pwllheli. C. E.

Rin DD-FUMIMAl) Y P.MJYDBION. \_iyitri,a(l o'n Jlhfjyn dimxtldaf, (it da!. 3.1 i Odd! with y sj Iwadau blaendroU gwelir fy mod vn ga- darn o'r.fan-r v dylai pob dyn, gan nad betli iVIdo ci ddaiiadau cref'/ddol, gael perilaith rydd-did i addoli DHW^ J n ol goica ei gyd wy bod, eddi oithr tod rhvw | bf th yn ci /<>.■« grefyddoi, ncn yu ei ^nddifguidau, ag a beryglai h.eddwch a thaweivvch y wladwriaetli; rhvw erthygl yn ei gredo, neu yaiddygiad terfysglyd o'i eiiido ef iili biaid, fel na r'iai ei es- mwsfhyd, tra fyddent hwy mewn awdurdod. Ond, gan lIad pa mor gydwybodo!, pa mor foesol, r, dduwiol bynfiag y gellir barnn foil dynion o cgw■yddor- ioll en cvd- ddiH.asydihon, ni ddylid mewn un vutvld roddi.awdiTrdod Ia(kl i'w meddiant; eithr ang"!)i')¡"it! (nJdai CII caelhiwo cyn belled a hynuy, o leiaf, am yr un rhosw m ag y carcharir Ueidr, ac y crogir Ilofi-udd, nid yn gym- maint i ddial ar y troseddvvr, am ei crch-yllwaith, ag i ddiogelu meddiannau a bvwydau'r cy^rcdia, trw* am- B'g« atgasrvvydd at y fatli ymddygiad, a ih»ddi vkybndd anglueifitupl i efoi!! ocbelyd drygn eu cytwnryslogion vn y cvllelyb fodd. Nid yvv saccan awdurdod i gorph 0 f ddyuton 11 hufc&flt ya. nu'itfo'-u cgwydderiou e:lidga>' (ery bsddai mew»Ta»dd Bojgtays ra«lde crkdigaeth) ond rhoddri- diogelvrch liymiv i y tawd a 11":1- ydd, ag sydd ddyledus oddiwrth bob Llyw adraetli i'vv deiliaid teilwng, A in Babyddion yr Iwerddon, nid oes neb ag yn deal! nattur gwir rydd-did erciyddol, a gynnygai iiaeni na ildylen.t hwy g;>el y rbydd-tlid ii!) graxidau" o oi r\ w r.11 reswm dros eu caefWwo hwy ya kytnKdi nag ereill. I-Tel) hynnv, nid JW dywedyd fod ga«ildyjjt ] ddigon o rvdd-did eisoes yn focidliaol giH) irvleiHion | p." )tR:ih gytraith rydd-dtd, tra Hydåønt yn cael eu cadw rhagini lVuiiit dviuborola^MSanuir g-men cyd'-ddiuas- yud:oa. Gwir ywv fed ganddynt gymmaint rhydil-did ag niHeilidawyr creill, mewn rhai pethau,. He ych- I I, p- Ni: ereill, canys yr wyf yn deal! fad y Liy w- i odraoth yn c<?»iattan' anuyw tjtiwcldd: a bcanoi* yn y fljvydUyzi, tnag at gynnal atisi ola o'r eidtJynt yn Slav t. pooti), eithrnid oes y cytTelvb fraint, ill" a wii L yn e;tcj e: rhodvU i nn corph aralio nineilldnwvr, ond nid w caniattau t. ddyn tvvynhau lhau o'i enetligacth-f.raiut, ond t heswm tlawd am g«d\v'r rliau arull oddi wrtho. Nid yw liaevu fody pabyu'dion yn yr amscrcedd gynf wedi tywailt nioroedd 0 y I'rutcsUnib.Hd,, pau oeddynt mewn awdurdod, yn b?iiwf y cadvv pab- yddion yr ocs hon rhag awdurdod, nid <iwcddws i'r plant gael cyfle i ddywedyd fod y ddiugced ar eu dan- 21 edd hwy, o lierwydd i'r tadau fwytta grawaw in sni ion;; ty wall to dd y protestaniaid lawea 0 waed y pabyddioa hefyd os-parodd cglw) s Rhufain i foroedd 0 waed lifo o allt afonydt* ar YI: un aciios; a pheth sydd f-w- bynod a gwrthun fyth, Iwi Protcsfcaaiaul euog o waed Protcstan- Lak, fel v.-i yr yslwyd ag oetfd yn liy wodiacthu yr hen amseroedd oedd crlcdiii- aetli, gunnad pwy oedd niewn aw durdoJ, rhaid oedd i bawb dilerbyn eu tfydd- hwy, neu gael ell lierlid; a gwrthunach fyth yw meddwl fod Yinncillduwyr vn Mhrydain wedi erlid Y'nmeiUduw.yr ereill, pan fvddai y gallu yn en meddiant; mor ffyaaadwy eedd yr ysbi-yd Imll fel nad wyf yn deali i neb o'r pleidiau crefyddoi (ond dwy) i vmaital iliag ei lid- pobl o fam wahanol idd- ynt, nan fyddai ganddynt gy fie i hynny. Yr nnig v. a- haniaeth gan hynny ar y pen liwn yw, fod Pabyddioa wedi liadd a llosgi llawer, a XMirotestaniaid wedi erlid ychydigi farwolaeth: nen Va. 01 iaith gwracdd Israel, y mae yr ela-t' wed-i iladd c'tt niilocdd,. a'r bla-enaf wedi lladd- en mj rddiynan. Can llyn;l)' y ¿hL<.1dJ yn aw r yw, :t ydvw P:?)'\ ddina.? r. amser hwu o'r un egwyddorion a'u tadau yn yr ocsoedd a aet'vant hid bio, N7yl N'l- oesoc(it-I a li,,?ibio, ai I)ci(tio -t y(l?-iit o'r f;A.ril etto,. ii,,t by? ? Pwy gai8 atteb yr hoUadP Os ?ofyun' i Brotcs- ? lauia¡d; eair g?eied cu bod yn rhanetug yn en plith en Imuam, yn Eglw-yswyr ae yn Ynineilldinvyj: r attebir yn ZI.Iciiiiiiiiiiol gan ralo honynt, ac yn nccaol gan ereill. Ond os yrnliolwn a'r Pabyddion eu humriii, y rhai, o bawb, yw y barnwu- goreu ar y pen hwn, dywedautyn tinfi'yd eu bod yn fiieiddio pob math o erledigaeth, nad Protestaniad; ac os rhy fach hyn i symud anmdicnon, boddionant i gyn^ncryd cu lhvon ar yr aciios, ac j broli :i;ai y,r un;^ belli a geisiant il- rydlrciftiad a'u cyd. i ddinasvddion 0 Wahanol tam. Ac liae'riryn gadarn gan eu eyfeillion fod vsbryd erlidgar mor ddieitlir i'w myu- o hyn gyrrent ni yn ddiweddar i Ffraingc ac i'r Americ, a:u aughraifft brawf o'u dywctliadiiu. Tra fu Bona- parte yn ynierawdryn y wlad gyntaf, Pabyddiaeth oedd y grefydd sefydiedig, ond yr oedd perffaith rydd-did i ddynion o bob barn i gael addoli fel yr ewyllysient, os byddent ddeiliaid ufudd i'r Llywodraeth. Yn yr Ame- ric, lie nad oes ttii grefydd sefydiedig, y mac llawer o Babyddion, a'r rhai hynny yn cacl eu dcrchafu i swyddau megis dynion creill, ond nid ocs cffaith ddrwg yn cydfyned a hyuny; ni chynnygwyd codi cr- ledigaeth yno gan neb. Pa brawf ychwanegol 0 ddi- uiweidrwydd- Pabyddiaeth, yn yr ystyr hyn, a ellir ddisgwyl ei gael ( Wcle, dystiolaeth ddifrifol a lhvon ei choleddwyr, ac anghrcifhiall o wiedydd ereill dros heddychlondeb ei iiegwyddorion. A oes modd cael cadainach prawf* 0 vvirionedd un peth na thrwy dyst- iolacth, llvv, ac anghraifVt ? Er cadarned y diciion vr yniresymiad ochod, ym- ddangos, riiaid i mi addef, ei fod yn rhy wan yn fy ngolwg i; y mae ystyriaethau imvy pwysig yn erbvn ymddiried t'r hlaid uchod nag sydd dros liynny. Heb syhvi ar ymddygiad y Pahyddiol1 yn y chwaer ynys, m- ddengys i mi fod nil erthygl yn eu credo, ag sydd ddi- gonol- i'm lluddias dros fyth i ymddiried i'w ffydd- londeb hydoni ymwithodant i'r dvwededig erthygl, sef ett crediniaeth yn uirffiteledigrwydd y Pab, y wrthun, gableddus, a dinystriol, nis gellir ymddiried iddynt, o herwydd dichon gwr gymmeryd ei [w av un pwngc yn dra chvdwybodoi lieddyw, ond os dywodai'r Fith, neu Gynghorf;Ù Eglwys Babaidd, fod gogoniant Daw, a lies yr F.glwys vn gofyn iddo ahr ei ciriau yn of, etc a dyngai i'r gwrtltWYllch y foru, yr un mor gyd- wybodol, tra fyddai yu credu'r athrawiaeth uchod. Nid dywedyd rliyw belli ar antur yw hyn vchvvaith, canys y mae hanesyddiaeih yn llawn anghreiti'tian ;/r j fath; pc gvvelai ei Sanctciddrvvydd (niegis v ;,ehvii y o gytie i ddwyn ei amcanion vmiaen mewn gwlad, ni byddai raid iddo ond dvwedvd, fod maddcuant yn baiod ïw ganlynwyr, i'r diben gyrru i y d;i'tod, iiofrnddiaeth mwyaf erchyll tra fx'ddcnt dan eilaith y grediniaetli ucltod, yn gyfteivb i'r modd y gwnaeihaiit lawer 0 wcithiau cyn hynac o gaulynind ;id yn- eu tystiolaetk llw 0 werth dim yn y byd, ond cyhyd ag y gwoki'r gwr neu'r eglwys aniiaeledig yn ii<ldas i'w barchu. Own fod ei pleidwyr yn gofyn, Beth a fynweh i'y ? a!\H\L';¡ ilk! ut, m,\a¡Ju Ù'u <:1 cf"tlt! er mwyn peidio cael ei caotbiwo .0 achos crtfyddr Os \¡I ::l;¡ ¡j,;¡:¡l:¡í()' ;t; IÜ g;t:;e ::¡ ;J\¡' ¡. Djgnu 0 atteb i hyn, yvv, os yw eu cy dwy bed an Y11 gofyn iddynt gpledda cgwydikriouanghyttiiuol a licdd- wch y wladvvviactli, v dyteiit fed yn davvci iawsi tra fyddo'* Llywodractii yn cadw :ivf,i.u dinystr o'u dw%- law; tvvigat-edd, ac nid orcuUmdeb yw cadw cleddyf u ddwyiaw dyn. gorphwyHog. Am yr ani lireifftiau o!ii hysbrvd tawcl, y macnt vn rhy bfioion. Bonaparte a 'Deistiaei' ac nid Pabvdd-- iaefli a roddodd ry-fld-did crofyddol i Ffraingc yr oedd •gan Napoleon a'r boil Ddcistiaid r(»«yn»au' da i fod vn. tdyiMJii i'r Pah (\ r invn oedd garchuru oedd Protes- tnni?t!) yn ;7;?.'J? i ymddwyn mcgis ag y gwiisethant. vniti,lnivti 111'?gis ?ig b?nno o sefydliad cyn ddivved4r;!??e<i,. ac egwvddorioa i:hydd- did ac anymddibyniaetl! wedi eaolet: j>ianau mor d(iwfn fel y byddai pob cynnyg i erlid i gael ei w rthvvvnejj.11 gan iyvdd o flocddiadaa, o an cwr i.'r wlad byd-y iia!i; a dylid coiio nad oes ";atl'd'' sefy!! y» gy sou dros rydd-did pi ac hefyd, nid yw yn un Pabydd vn vr Unol Daleilhiau am bob ttt,g o lyniad ni eliid edryeli ar gyimyg i ddrygn Protestun- iacth trv.y rym ond ffrwytli pciiiailh orphvvylidra. Nid felly yil y chwaer vnys. Os n:ynnwii wvbod nattur pabyddiaeth wrtti ym- ddygiaHl ei !nidehvp" dykm syh\Î ar y gvvledvd'd iiyDuy lie y mae mewsi awdnrdo-.l; nid ar Ffraingc ol)tl Deistiaid yw rlsaa ainlaf trigoliMi y wlad honno y d\dd beddiyw. GoTygfa audas y"r Yspaen. Pa fVdd y aiferid gaiw Pen- i nadur gormeso-1 y whui bonno) yn ymddwyn? A traitf Protestaniad ad:d«!i ui Greawdwr yn 01 goieu ci irvd- wybod dan ei Lywodraeih A fyddid rhydd-did' Gwrou, Dug W'clinglon, i godi c^egri;i Saia- i. :inca,. neu Vittoria,. He y 'jm < r • ntd ech-i; x n Hvwdd- ianm.'s dros Frordinand? Pe <, d'ltibi hhttA y miioedd dews ton 0 Bro1>aiald ag s- m waed on raionr.an dicsei. rydd-did ef1 fyned i <.id.d i'osvi.i i' .dadd-wvd i y a roddasant ibd. kidynt, a odd-viid iddynt ;¡dd(¡i yn gyliweddus, yu ol trofn en taiftm? Yi- atteb eywi.r i"i del], ofynion Lyn. sydd ddigon i gyftVol fy hoii gyn- o. -Nit fyddai rhydd-did erchyll -y diwLWys nudidigvdig yn barod iddynt oil, VI) d;¡kdj;Ù:th am ell :flrc!H'st¡l)n a'lI :H1Cd. A,c' 'J:; chwiliwn i ymddygiad y gwr boiih.cdtfig hwnuvs y Pab^ pen yr Eglwys- Babaid<l. a ehanlyniedydd frbgiol Pedr ni a gawn fod yr un, ysbiyd aflan ac eididgar yn ei feddbiimu ef yn awr, ag oedd yn blaenovl a* y nnvyaf gwaedlyd o'i. flaenoiiaid; yn lie. d.ysgu gos«tyiigei«KI- nvydd ac hynawsedd mewn cy.fyngderas.i-o'arcbar, efe a anilygodd gynnnaint 0 drahacsdoi: ar ei ddychweUad o garchar, a pln^tniasai wedi ebargofi mewn w;ythnos y lie o'r hwn y daeth;: nn o weithredoedd cyntaf ei Sraict-eiddrwydd oedd cymnieradwyo adi'eriad y chwit-lys, gan ci ffyddlon lab trydd: Ffetdinand yu yr Y'spaeu. Fel llyn, yr wyf wedi eglnro cyfraith rliydd-didi crefyddol yn ol fy mcdrusrwyddi, wedi gosod swm yr liyasydd o du'r Pabyddion, t'r hyn sydd yn eu herbyn, gei-av dzii-ilei-titl pa un sydd drymaf bib!, ac eiddw rheswm. anwaith, yn cael fy lihuediltt i ocliru gyda'r I'abyddion yn eu cais, onxl wrtli; chiviiio yn fanylach i'r pwngc yr wyf yn cad fy nghiularnhaa fvvv fwy, mai'r un yw vsbryd Pabyddjaeth yn awr ag oedd criocd, ac yn dn. tlicbyg lmii felly y bydd hyd oni ddelo yr amser id«di gael ei dileu gan y gwirionedd. Da fyddai genny.f' weled ysgrifau Egiwyswyr ue Y'runeilhluwyi: ar y pwngc; ac os ymddengys id<lynt hwy a'r cyflVediii YI y modd ag v mac imi, tybiafna ddylem. fod yn segnr yiighykh hyn, dylein yrrtl daisyfiadau lliosog i'r Sen- eddr yn erbyn on.deisyliadan hwy, i gefiiogi yraelodoii hynny ag ydynt wrfehwyncb iddynt. Na feddylied Cymru ei bod yiM'hy wael i ii.de(direu ar y gorcliwyl. Cymro (y Parch. T. Charles, o'r Bala, Oxdi! ei gladda eff). osododd Gymdeithas y liiblau ar drocd, yr hon a g.efnogir gan lien-vyyr,. a Lleygion, Pendefigiou, a Thywysoginn, ïe Breiihinoedd, ac Ymeravvdwyr. Yr wyfyn crcdu fod amryw Foneddigion. w.edi pleidio i gais y Pabyddion, o herwydd en serch at rydd-did, heb feddwl fbd yr-hen ysbrvd yn parhau, gobeilhio y eanfyddant hynny oil yn ebrwydd. Gwi-thwj uebol viyf i hob gorthrymcler, ond os rliaid fy ngortln-ymu fei Ynineilldnvvr; boed i mi gaol byw dan orthrymder Eglwys Loegr, ac nid Eglwys liluifain, nag uu Eglwys. araB. Abcrtawc*. Tacli. 10, ADELPHOS CV3IKAKC!.

I TIMET JB, Fxi aliai nad oes un pechod yn fwy gwrflnvynebol i natura diben cristianogrwvdd, nac yn cael ci drill gvda nuvv o lymder yn yr ysgrif'etiadan sanctaidd nag enllib; otto y mae y drvvg ffiaidd hwd, affieiddiwyd gan bagau- laid, yn cyfarfod a .tdiefiiogaeth ynihlith profl'eswyr crefydd. Ai olJlegid fod ysbryd bywiol crefydd wedi ei golli i ryw fesnr, a lhyw belli annhebyg iawn i'r un gvvreiddiol wedi ei ddwyn i mewn i gyflnwni ei ler Bell a ydyw y pechod atgas hwn yn well yn ei nattnr, a'i dnedd, ac yn llai a gored i gael ei vvneuthur yn gyhoedd na rhyw bechod arall? pan y mae yn cael ei. fynwesii gymmaint. Ond heb ymofyn am yr achos, sicr ydwyf fod y drvvg erchyll hwn yn fFvnmi i ruddau dychryullyd. Beth ydyw prif destun cyfeillach yn ein cyfarfodyrtd cydvvleddol. Ciust-yniwrandewvdi ronyn, a chwi a gevvcli glywcd ryw wrthddijch yn cael ei ddwyn i mewn, a mil 0 ofyniadan yn cael en gwmud, a cleg i un 11a fydd rhyw both yn dii-iiin rtls yn cael en sibrwd am dano; ac os digwvdd fed y gv\rtlnldi vcii yn u r c\lioeddus, mwyaf ago red a fydd i ddyfod yn ddoiliad yr yniddiddan, ac i udJcf picelbii gweuwyn- llyd enllib. Pa mor fyuyclt y C}mmerasant weinidog. ion lesu i fynn, yn enwedig y rhai a elwiv yn boblog- aidd, rhyw un yn v gyfeillach a sibrwd yn liesg, Y mae yn ddyn 0 alluoedd a doniaa, yr hyn a gyfaddelir mor ociliyd a'r rhew, ac yna pesityrir cryglwyth 0 feian an- faddenol, ei focsan, ci wisgyedd, ei iaiSli, &e. i rai vn rhy deg, ac i ereill yu rhy arvv. Ond fe ddvvvedir mai syhvatlan ydyw v rhai hyn ag ydynt yn digwydd 0 eisian tnstunau addas i'r gyfeillach, heb un lmriad i d-di wg- ■ liwio neb, ac yn and iawn heb un ilivvv amcan. ]•?]•% w anheimladrwydd rhyfedd yw hyn, gwlcdda ar barcli dry 11 tedig, ae etto heb doiinlo dim. Oh enllibwyr! a ydych yn meddwl nad yw ereill yn >yi\\ i nac yn teimlo yciiwaitii. A oes angenrheidrwydd i gristiauogion fv- iied i ymofyn (■ymmorlh cyfeillachol at y fath destunau ditrrvvyth ac annuwiol, pan y mae thyfeddodau >'>uw nu-wn natiiVj rhagluniaeth, a gras, yn wastad ger bron ell llygaid, ac a ddylent fod y blaenaf yn eu meddyliau. Heb gymmeryd He yn afroidiol trwy ynihclaethn ar yr hyn ag sydd mor adnabvddns ac audwg, caf ddiw- at- man, fel ag y maeut yn mawihau anrhydedd crefydd, ei'. parch eu hun, heddweh a de<hvy<Sdwoh cvmdeith- asoi, i ooheiyd yr arl'briad gwrachaidd & enlHbio a drwgiiuio eu brodyr a'u cyfeiiiion. IIZI wetly d yi: dda am ereill, bydided ni aros yvx fud, a plud- | dio dywedyd dim, gan golio na feddwl cariad ddim drwg, ond, an tuedda yn liytratdi i daflu Hon dros wendi<! a brychau ein gi'ydd, na'n gurufdhnr yn wawd cv- hoeddns, canys eariad a guddiu liaws 0 lopchodau. S\ J.\fE!n OJ},

1>ELSYFIAU ac am 1 In 1 km, yn Nhvwysogaetii Cymrn Dc¡' y/iad 1 >, tld wedi eaol llawer o'i esge-wlnso ei gamdvin, a'i amliarchu yi!?rc!t!t'i?—rimun ddeugys yu ostyngedig, ]in,ll go Dei did, ac a gydnabyddid fel v gwas mwyafdeJfHvdd- iol a gwertlifawr a fesidai dynolryw, ond vn ddhveddar, 0 aciios ihyw ragfarn dygiad iiu foeswu llygrcdig, sydd wedi c-yel oi esgetduso yn gy wil- | yddns, neu oi gamdrin yn wartlms. Ac er Iwnlei gym- | hv. ysder iaduyf-gi: a dwyn y bwrhidau ;nwyaf defiiydd- ?a.!rai | gyi'awui < f ros orcill. Gosod wyd ?t' ar vvaith drss ?\n-i yddau yn?hy(! s?H?'?'C!'uu? ¡:w <ÍY'I,; i drdod pl'n(\J' i .III ,?ii y modd goreu a c-h\wToiniaf; a'r oaalvniad () 'layn :iil;str tJ'UI'¡HÔ!'O, (S II', yd(¡¡;l!Jt, ii????t!! pavlr.ms os hysldaiit lwtddiai'inus: owd pe b«asent. MI ewy !ly.«i»,. gal!a»sai efe gy da llai o drafierth eu dysgu i fod yu hyd-dysg yn yr athrawiacUicu dysgedig, a'r eel- fyddydan, neu eu cyfarwyddo i. nacnori llynges neu iy ddin, nan fyddai achos eu cened! yu gaiw am y evf- ryw vniarferiad, trwy. yr hyu. y gallasent fuddioli eu gwlad ae eiunll anrhydedd iddynt eu hunain. Ereill 1 a niweidiol i'r Wall, heb ystyricd fy lb y modd y nun; efe yn gwaiiirau ac yn troniia ei hwu a!b-n wrth eu (hlyn, na chaniattau iddo ar un swnsor i-gyflawniiiid" vut wasao- acta syhveddol, ery g.wyduant yu ddigon da, ei i'od yn Ihvyr fed«.«s a gailuog i'w wnetkihar? Ac ymhellacb. gellir proli tad cynnygion bcunyddiol yn oaol eu gwneutluir ar fyuyd eielb Ymbiliwr; ib y wsae rhai iner haerllug a iligywilvdd, a ha em' Bad oes ganddynt drl;i!)en a rail w-rtli ymgasglii yn finteioedd i j West-daL,. a llawer o leoedd elifyr ereill i gymdeitbasu a'u gilyuldyond i y vihiw ni'r gorcliwy'l ercuJon, annattur- i «ol, a ba-rbaraiidd, o dreulio allan,, lieu mewn geiriau erei'i ibv ladd,. a ohan gymmaint eu ealedwch cyfudd- efant hynuy ar gyhoedd heb gywilvdd, gan wahodd eu eyfeillion gwarfhus i gydano a hwy yn ell bwriad dryg- i011 us'; y suae eich Ymbiliwr yn gorfod myned ynaifog yn eesfadol, gan ddwyn arftra brawychus gydti? ef, 'vr ei- rhai mewn dyeliyyii, svdd aiini- c.. I, ddewrioa gresynol hyn rl-.ag en cynnygloii ynmnldgar a pliarhaus i'w lad.d ef. Y lit'le I' fhrallodau dirif; y rhai hyn, ynghyd a'r rhiibdi maiih o flynjddau a welodd, sydd yn gwneuthnr ei gvflv.r prcse.nnol yu olygfa o anhapou, aanodwyddu'cli, a. gr.esy noldeb. Y<- hyn »y:dd yn gwneaHjinrymd-dygiad- y ilofruddion didosturi yn fwy rhvfedd'jl fyth yvv, mul ythnt yn medru cyhuddo eich Ymbiliwr o 1111 bai, ond yn gorfod addef ei fod wedi ell cyniiysgaeddu a Hawer'o freintiau gwedi en derbyn yn ci fieichiau pan ddaethant i'r byd, ac yn parhau i'w bynigelcddw; ac y. maent oil vn gwy- bod yn dda, pe ystyrient,.yNiyddiii colli cymdeithas eich I Deisyfwr y golled fwyaf* erchyll a ellir meddwl am ùani; nid ydynt yn gHí¡dll am we!! e:,frillach yugwynd) colli yrciddo of. Y mae rhai o honynt wedlgorfbdymadael Ynd)iliwr yu gynt nag oeddynt yn meddwl, a laawr oedd y galar a-'r■ ocluiin. a wnaettf, o herwydd en drvvg-driniaeth, o hono, gan hvyr ymioddi ac addnnedu yu gatlarn, os goddefid: iddynt. ail fwynhau ci gy feillach, y tdott tddo'r parch dyledus, end er hyn yr oedd y bradwyr a gavvs&nt gennad i-aros yn hwy gydag cf yn ei gamdrin gynddrwg. ag erioed; ïc gweiwyd llawer. j iawn o'r thai ag oeddynt yu addnnedu- diwygio eu nioesaa, pan dybient fbd yn riiaid iddynfe ymadael, os god deli d iddynt aros yn hwy gydag ef, yn fwy creulon yn y gvvasanaeth a wnaent o'ch Y'mbiliwr, nac erioed ¡ o'r bhlCu. Yf ilvii svdd yn gwneuthnr amcvlchiad eich Et fvnlwr. yn fwy arsw vdus Iv-th yw, y modd didru- garedd y trinir ef gan rith-grefvddwyr; cly wir llawer yn dywedyd en bod yn mVllc,}i le 0 addoliad, ell i'w wanyehu a'i ladd ac y mae ereill, y i.hai nid ydynt mor haerllug ag addef hynnv, y« da>ugos trwy cu hyin- dd.ygiad nad o«s ganddynt. 11 n diben arall, ond'ea bod yu- .;mcmlll ci. p:yt!ni .Yll'dtli51<aeh; acfcHy y Mae I by-wyd deh Vmbiliv.v mewn Iwrygl yn y cyssegr,. hyd 1 .J vn oed with gy' jr allor; ac heb ddiwygjad, nid oes dJOgeJwch iutio mewn un itc, er ei fotI yn bcrtLilth dd (si ivied, ( Y'runig gyssnr ag sydd wedi ci adacd i'cii Deisyfwr .[ yw. tod ychydig wy:' ddocth aj'iun?'ed.d?iyadctuyddio i  'j | pob CyHe ¡.w' lonni yn r-i iir-n etiTy-tdiati,- a fHostiirta j \vrtlio yn ei lrolbnSon;- oiui er carediecod yw y rhai isyn y mae'r lliaws llofrnddiog yn parhaii i ddangos p:} amhiirch, ae yu ymdreehu terfynu drdtfes y gwas hc:iaf a. mwyaf dcfayddiol ¡ ddy!\olryw. Gan hynny deisyfir yn v modd gosfyRgeiddiat arnocli i drefnu rhyw fesaran effeithiol i ragliaenu'r dirdnf anfaddenol a wncir N-11 hwn sydd wedi treuiio v rhan ainlaf o lawer o'i ddvdd- iau, yn JlcsgSu gari oedran, ac yn disgwyl y dvd<< « dm ddodi ei hun yn ebrwydd i'r hwn a roddes fbd iddo, 1W a^gofia lb t!i y cam a wnawd ag ef. Eich gestyngeiddiaf vva?anacthwr, A".isr-:jf,

I- -1.. !HiVBi;i)ii I o'u 51 El) 1)1 AS NAU i'V Pi.A NT. Yr oedd gan Fuelierwr enwog 0 I^yons .yn V'(VaingC; fV.rfdi tra phrydivocldo-l, y rhai a briodasait rvn ir- II.KI wrth ei fodd, ac am hynny etc a ninod-l vr Inn oil a feddai rhyngddynt, ar yr ammod o fbd iddo dreiino pob j !:a!' ?Yd??uuch<'n y nt, a'r gauaf gyda'r llali, tra fydd«ii :y :;¡ .:J ,r ;1; 'J;(I'I¡t '¡;¡'eta ¡:¡¡: digiw o re.-iw'ni i edifarhan, ac i ber.dori'ymi nad oedd • groesaw maw.r jddo gan un o'r ddwy, ond ni chymmer- odd nri sylw o liyn, eithv cyfiogodd <i\' arddcrchog u l?)ti 1,, (.ii-os rai ?v -?ic 1;? i-tt\- | efe a aeth at gvfaiii ac a ddy wedodd wrtho pa fodd y r oedd arno, gan ddymuno arno roddi bentkyg ban;r "an' mil <) Kvt'cs (syiltau Vfren^ig) yn arian pa rod iddo cf' dros ychydig oriau. Cyd-;yniÜI¡l ei- :y'fi\di :VI) (:t ])iia»(>d a'i gais. DralJJJocth gwnaeth yr hei: wr bou- heddig wledd fawr, i'r hon y gwahoddtvyl ei fesched a'i ddau fab ynghyfraith, Yn ebrwydd wed] darfod ciniawa, daeth ei gyfbili i'r ty mewn brys n.iuwr, gaiv ddywedyd fod g.ilwai.l annisgwyliadwy arno am arlan, a gofvn a allasai etc roddi bentliyg luintier ran' ini! a livros iddo dros s.yehydig. y\ttebo«ld yr ben ddyn yu llwyr ddigylfro, fod y <-ymn!aint arall y 11 b.arod idd0 0;7 oedd arno en heisien, ac aeth i'r ystafell nesaf a dvgodd,. yr arian iddo. Wedi hynnv ni oddefwyd iddo fvw vil hwy yn oi letty; acyroedd ei fere bed yn eiddigodrfit os arosai efe ddiwrnod yn liwy mewn nn fy nag vn v i'all, gan gyniuwint .oodd eu parch ynv.Ulangosia«iol iddo, a rhyfedd mor ancsmwyth oeddynt heb el gyfrinach ac wedi ircidio vl v hyn efe a in larw; a piian chwinwyd ei gistauam arian. yn lie trysorau eawsau!: yr ysgrifen ganlynol—' Yr hwit a duioddefodd o achos ei rir.wcddan sytid a haw ^an- ddo i faddioli ei ban trwy fo.iau y rhai y dioddefbdd o'u herwydd; ac ni s-dylai tad,fvi'h ymlwili cynunainf w. vi hlaut ag i aiitfhoi'io'r hvn svdd ddv'edus iddo ci hu:> i

-==-=-=- l\L\HCH;DO;nD. i ? 11 t C\- F\I;i: > Di'.i l'», HEOI. -V Mine, J'jvu. 2:, y Yr oedd yma gyflawnder 0 V.'cuith Idcer, r hee'dvw ond am lbd y rhan fwvaf <;i- fath waelaf, yr oedd (? ?\Y?r!br,:? YH dra n1í:U'i(td, :li} yn:h.L:!¡ :S. y yn llai na dvdd LLan diwedtiaf. Yr oedd yma hef'sd !ychv.aHc?r?H?j-??crync?o?'('iuth.:u"iMn',?,?i' | oeddynt yr un mor farwsidd y!)?::?.w?i'i.!u?(L Pniv- j wyd Haidd Llocgr da y» e!>rv\yd<l am. vi<i;hyich i'«. gryr.'jg yn ddn-ithieh nag wyfhnos i heiM '?'. C'oirci* | i da, am brisoedd yr wytbiios ddiwcihiai', yr oedd v ) gwaelion w ychydig yu rhiilUiehv l;!ilbs, a 1'f '.)? gweithian :aarwa I d d, am yc?ydt- yr, is. >.i;i eedd oiut • ychydig IXadau Liin ac Eiih.i ?y.'?u;n ya cae l cu. Pnsoedd (h-t'himdvy i/r 1 j G run ay. Obvoiiith coc!i -— lis i 7'i- ('?'tC!?th?\i)-()HsiS h. Riiyg C s i f :'ji ¡Il:i,¡:-)'= = ,'J(; í lh ?!?-i?\t'<?'<i?si 7 K: Coircii :lis i 'JSs Polands 'Ms i I Ffa ccU:\ Lu lIè\ ¡ i | Ileri IJit beii'y iaii ¡ FfncotoTlH'i\od now.. ''s i !? ) ion rtii ooloiooiKjd i -1 :i; i Cils Pits cijjariat yr .hpira y Uryuog (Lighl IVikch< G-wen.. R-hy G. I Ihtkrtl I <\MI, s. d. ?. (! d. j s. d. S\vyddFory)nw? ;) 0 0 0 33 (» (ia")),id;iin- (i8 8 0 0 ?.t.o j.?f)? .Hi-nfro (ui J 0 0 1! 8 IS ? rf A 'oerteifi 'Îi O. () (\ () '2i)? i? —: Prc<;):?i?(?- 81 J) | (il 0 3(i i ?'?? -—— — !t<?\'(r- 7i! ?. 0 0 3d 0 ? ? F, \.v '¡:.{ () (i nri'i',ddW\'JI -iI) ,1 ?) '2 SS?'' Meirion ? s!? 0 !7 G ? & l 0 () ],;} .} 0 0 ■ ——— Ddim booh 7!) i! 0 0 ;3 27 (>!)- -v 0 (} 37 4 >2! & Foil C-0 i) () 0 32 0 '20 Pris Pdlliaid ( Flour), j/ Hachaid Poilliaid leg, (>.Ys i 70s j Kiiiou, i'ri.ii; tiamitn. Manumit. Dvdd Ahnvrth diwodda^'gordiymynoihl'yr Argl. M-swr dortii bodwaran (quartern) vveniti! i barliau anr !j Pt i* f'?;M/ She fir Gudneu ( Urou-tv), I yno! y ;I ?i N?t' ll'N ilillo,-i i,.o(![ T.,i,, 'z. y\v ,L::I II u y cant o H' j'vy?. |j lleblaw yr Ardrctii a rleJw y'd, lieu sych'ibv thaluarci î ciro-ghvyddiad i l!ry''i,.i:i Fawr. 1 Pris-y Clgvhe'ildK- :j .Urw-Jivj/d. jj Maen o S ptc.ys. Gig Eidion- 4s Od i 5s 4d I C'ig ido r, Od, i, 7" oil Ijj Cig Maharen 5s Od i lis-Ocl j CigTyrchy.a Zs UÜ i i'is "<» 1 .??<A'?'f)pys (HM)?? tjn-SouHucark. CYOAO nA(;S).. III\"NFI: S'('II'\lJ ( POCK F.'I'S. j, Kcnt Gl ???! ().. Kent. -?i!?)-.i JOI It)" -j! Su?cx. () I Os i I ()'ô I ¡ 1" '(. (i! Os i. HI. 115- b bsn: 7.1 f?i ? Os i'arniiaoi !'2i (?il.?? Pris /.??'' ijn 11 11 till., (,I-NN?Yll CA 1 N' I- Llil Ereilt, '27d i "Hd» ■( (ivviroil-gytieitligrwyii (MerchantsJiacks ), "1 ',d i J Crwyn Uclui-fcd {■Dressing ffid<:s-).\ yOd i-L21d. t!orhy d-grvvvn fog,. — L21d i'b2bf- IJ Xvrw'.y-n. !-<hti, 30 ».40pvv-ys, 3hi i i Ereill, 7)0 i 70 pwvys, 38d i.-l'd- 1 t?R'ii!. 7? i 80 p??, ?idi.'? ) Crivyn Morloi hyehaiu, (.S'.?(?w?/M,??.i'S<!)4? En'ill, ilia" rion, Y (h?ii), t?.it?' t (:rw'yll C('II\lkilhi"(li;{!d_. i —in Pris y (hcer yn Llundain.. II V s. (1. I 7) St. a aim's f) (). ——————— Clare 0, 0, l.l.Vll Cyfartalwch Ü h?: Pris Canwyllau—INfoldia ib'eiil. J- ?- r (bver y (?{'yc:tnt ?'.? IiÙ'h II I1nia 8i -—?yuHu?t- H'd j Sehon b, I Dcfuydd foddedig 70 W W 1 ga,.m 4 4 ? 1 Uremics $;-»• WlyélmJ rb. (lhfb'5 ),'I? 5 i '?-?t?'<)!iT;)U J.i Brvcldyd ? I '■ JHolyu. ? 1 I. t? Oct y dd I', "in. 1 Us Od )'<ld\1Ú tJ.. It., A BFJiTA WE A r«;ra})!iw,y.(l. (MiylK>eddwy<l £ <* u JENK5N, yn 11 Eoi4-Y-C AST.EIX, i'r hwn J dymutur J t?i-ti(iiiifoii,.yii citli(trziiil. Derhynir J fysbysiadan tit.- gaii NETP'TO-'NT 1} (gynt L'a vi.oh b; iXr.H tox), Na. 5, Waiihuck NV'■ A;:? f??'?-.?7'7M;By; ?; WJIITE, 33, Plert-sT# ■. ^if ;i. a .?r. ?.?AV?\ A?'?t; .(Th'S'< H??'y, ??u?o???' If rf:'Í" | SWANSEA.: P):))t<?:)t)dPKMi-<)!(-dbyt).JE??? CASTLK-STKEMT, TO whom CmnUUiHic?tiOJiS, pOSt-t?' ? t?. ,r(?qttvsted to S ??f's'?.'if??fft?t'?.setMCX?rfcc?x?? ? Messrs. Nl,1r1fJIi. and CO. (Idle T.iy i.oit and i\ i:ii-TO* ), :\o. 7), jj, > Sqikiih;. Nehg tri:-srrii:F.T; Mr. J. IVJJ I'VE, /B k ,;J1.J 'I ?  f