Seren Gomer

ANNERUaiAD FK CYMRY. .tj.J:.a"l,;n,JJ Ü viJ..dü.I.. ¡ -1? I -1 j Gydmm.adwyr. IIoff v  ? "? S Mae a?os i H?vyddyn wcdi myned heihio '???!at'??ua:u'iG)'c!)HKO:nch\Y? ynymcddhy?i I.' I l' 1 'f ¡' c'fbi?eu? ?c oddi ar go(i? y rhify u t? y I I?l J 01 'ob?er?n Gome, Ainiyg?som yu gyfiawu a di- (hryJl y rhpsymau a'n cynhyrfusa.nt i y mo sod ar ■wairh mor eiuuig, treulf.iwr, a digyllelyb, a ciiy- '^oecid'i "Ipur INewyddiou yn yr hl) iaitri Fjy. fenaidd, sef cariad di truant at ein cenedl a that'odiaith gvmiwysfawr a thra ciiryfeiriog ein teid'.au, yr hon ya ages yw'r unig etifeddiaeth a ^dawsant i iii. f r ydym yn trigo, megis Ilawcr 0 hoi• och 'h r, ithau, mewn ardai 1! ,> y mac cym- ^ysgi'etn y Sanson yn goresfyn tiriogacth yr ln iaith gysseiia Gymraeg fwy fwy. Teim- tasom ddolur moddw}, pan ddaroganent fanvol- aeth un o'r ieithoedd by vv heaaf yn y byd, ac yn w?h aM('d anvyddion, yrhaia ^3ddei:t i ?yil?wm ewyllysiau ?w?th?u?yr < ) rnr:\p\.T '1 da.i!('i}b'?r?y'gd''?nydd?wn;)ethn cu 'cd?it J??n?os ei ?wG.U! ..< chyHa\vt:der, yr?  iuvu a ddy\ve>-cii, (o herwydd caol o hono ?'g"P'h ynGiwh)dwyr) eif?dyu y?t) i,?od vi- ?''h Gymr?cg yn y ran-daith o!a.f o'r dadcded- ?acth." Lhnv'.f?i:adason'it\ehu'rn:cu'y;i' ??h mwyaft?ygoi yne?ib.nnliod y? ??itido!?tadfyw!o''r hen he?dG!)?e?y,,y ?'fiy?- amgvlchiad, sef cyhopddt t!e?yddi;?dur a ''Sy?'i)?ys;uj)a!!?Si?!t pe.hn:i yu gy:Ledm, yn '?ol ac yn giefyddol, yr hwn, ar gyfrif 11a wor ?"C?iaL! dif, ra w :sa.n?p(h. i ducddu'r a ugh v far- ")'dd tdda?en i.dh ei w ad gyda thwydd??b: ?c 0 h?.wydd hY5';vs¡eth yn?'y'?h aiu?yich- !a:ll:r Lyd y n !y ¡/i'Cr;1 a. ¡¡,Y ¡; o'dd,ai'' (.;?h.o! 1, o 'lniaiHi mnva pethau tiifithr iddo of o' r blaou; ,ttc am ci amh\e¡rg"nvch wd:1 dr.?.!?-yddo c o *«ugiar:i, a meulij-iu oiriad rh'vng gwahanol ^eidiaa yy I) .•vvyyog'ictli a thrwy gyrnrneryd I ..l.J' |°f;U i vvriiicd 1)0;) 130:11 0 nattur aufocsoi, a ydtiai yn Ihvyr ddidramgwytld i brif achleswyr ^oesoluej a rh'uwedd. Vmroddasom i noddi pin maIn iahh hyd vithaf cin gaUu, gan lawnfwr- na fyddai ei s rbaa ni yn ddiU'ygiol, ac na "yddai iddi gael nv;rw o ddiifyg ail I lain:- h. ??thu. fedrem roddi yu ein hamsar ni. Go. ?'tht? (.? ?.j?id idd: iarw cyn diwedd amse.) byd,Ii- Gomcr, yni;hyd a chyhoeddiadau '? "?' i esiyii ei liatiadt dr,,)s, c,I I ?'yne?dyn?y. t Andygasom ein bwriadau i'ii (ltqtii Cannce?d a m'dp,p?d ? honynt ymlaeu i'n cefn:gi tl'W) iod yn dan-'g?ifwy:. fdderbyn ein S<pn ac d(lel,byi, c.?'ll yn ?ydd- *ongymiort!iwywyr i ni hyd heddyw; ond, m gis? ) rliagdvfy *.v e(i vvy d gau rai o'n ey led lion, fyn-i rli O'tl odd arrFYw 0 honylit yn 01; cnilcco1annt cin: -'vydd-leu tra pHrhaodd yu ?.? 7?j??'?, ond I bfdy ?c'?euodd he.te!ddi? npu bcid? bod yn fy C!Iec"re-uo(i?l lo -I ltn'clu,;o, ]IOU bi,?' t) 1)0',] a'id(?rb y-,I;  ),r yt,y,, y. h y ccir cy nuor- ?wy Ciguno! t fyned ?-rgw?!th ym'aen rhagilaw. 0 r? y mcdd y cyHawn?som ein rhimW!th ??y i iiid oes gennym ond dywedyd, i ni liHiur ein goreu; ond o herwydd na chaws?rn ?y?Ilu!) o'? Liaen iymgy?Iybu iddo, cwrdd- ?nrt ig amryw anhawsderau, yn ncnV!sud, a Ítl\r!i1J enwau mihvraidd, a M-than Gn.'i!L ??ynnpUIduf.dohe?vyddydi'airarthoys?rif- ?''H pob gmr ? gyhccddh-, a i:yn?y yn fyr.ych, t u"'  brrs mawr heb [""no i ddiwygio yr hyn a ,j 0 ??6?'f?;i\vyd fe!!y., yrydym wedt gwsled amryw ?'??(.hoddlonyncmrhifyttau?agybuasaiy!) f.*VY g('lmym, pe buasont wedi eu ge!r'o 11) modd aiait; y mae'r deaHus a'r dvsgedig ed) cydymddwyn a. ni yn y modd caredicaf, ^a" ein canmo! am yr hyn a dybient yn dcHwng I b ?y?'n?iad, a gadae! yr hyn ag oedd raid eu uod b i ??y"we?dyn waUu's, yn dd.ddannodtap?h; ac ?nd?.?? y???yg??t hy'^w^ yrydym yn o ltll 1 <, J, r»t9inUo eHi hunain dau y ihwymau cryi?i 0 Y C 1 1ü r 11 t.  ???" ?ndaf o'r Ilysbvsi,,iOaii ??' 6' ?\ 'f ?"??? eu cvheifnu gan eredi, neu Vy?? no?,dyn?ulad y/jlysbyswyr, y ,h? yn '6( Uia "siant iddynt ?'?"S? yn •aini1 ft' dln eu gwahatiol ardaloedd, ac am \? '"? S'?-?'? ardaloedd, ac am d ^v'' ?" yr Hy:byswl' i wneuthur a fynno ?? ?ddo ei i?,? nj ??)!i,. disgwy! manvHvch aT f<?d?' (,Y t!'), "a uei 11 Co?lieb?vy o (1 'r e,fcllr y '??' a chwennyehout i ni eu di- 'hIO \'n f If 1, I 1.vv^io)t^'ff,,edln y» gy'ffeiyb i'r modd yr ys- i gn OI:tH¡' I J <I griK5i5un<ilK1' ac g?idyn?d y ma?ysgrifcn- \vyr yn atto3°l am daiiynt. I:>  V 1 n ol em hari,i to ara .yr ),(',ym yTr,(-'t(livvn 0" amil eiU,Tar (' 1" J'] ?oramhie;d' r??" P?dhau crciyddol :? oedd lUG I '1' 'n." ?!uGdi?- ??'? y syhvasom ryw bn'd cyn jt) os }-rrl'dqno' 1 ?Yn ?? ?'? ii ???"?? vell, go;011 un ???d?"' ? ¡ddo'r lIeil1 ?d yw'r »*> yn ?-P? r». h fln d.vsau ,? ?,/ ? bod wedi cy- J°^v;!yn 0/ a ddanfonwyd ?tnm i'r diben a.' '1 04 y,,Iy, i wneuthur yn yr un ?hy? ^n aS!sn; y rna?r pH.cheno?on yn ??yso ??s i'r hoi? bleidi? crefyddol yn y ,,Yl ac anicati L,,u llullel;a"t ,h YI) 0 rhoddi hysbysiaeth ynghylch pethau ?'npuM?t. ? boddi.au p?.b piaid? tra ?eU!r pi ??n??'yd<!o?- !!?n; acM!y i ,jer ????.i ? ?? pomc^ t Fi}d Gymdeithas, lie ?? ?Cs g?."??ethrhw? E?ys?cYm- neiliduvtr, ond pawb ya fiodyr tri na fyddont yn rliwe¡¡;¡ych niweldiÖ eu gi¡)dù., CyTncvvidiascm ein dull deoiireuol o er mwyii boddio, fel yr ymdder.gyf, y rhan amlaf ¡ i o' dariiv'n wyr, gan obeitiiio i;a ij ..d hyn yn dramgwydd i'r rhai ag ydynt o farn wahauol. Cbweniiychem wneuthur -ein cyhneddi;ul gjnl- tr.aint yn eiddo'r cytiVedin.ag.syrld allnedlg, gan ?I?yr ymrr. d iti atertiKU ein "barn ein hiHia i u, 'yn?'tyich p?'?hau amgy?chiado! (o'r fath a gnsod dwy, i;eu u« gydsain, mewu gcirian neilkluol a'r yl)) o (!i g--lad %?,,?y r deal!as, tra fyddo {)f ii ddibenion ein cyhoeddiad yn caei eu dwyu ymiacn, ^ef ymgeleddu'r Gymraeg, a t¡"O y? lari!,n-' tyn?gH'ct' du'rGy?.t'ac??a th ros- ^IWyddo egwyddorion gwybudaeth gytlVedin i'n Cyd-On.crHud kb droscddu ar reolau mC8sol- deb, na nu!?!) yn crbyn y parch s?dd ddytedns i'n Gwneut.surwr. Trwy amrafaelio yoghylch !'nG\v;ut!iU!'?)-. 'i!yan'afap!.iovr!g!') y lc h p; (hau d !)?ys yn fynyc- y collodd y Cymry y rhan f?yai't0!?cth'?':)'u?'?'?<??d }r ydym yn gcbo?ido Ila bydd aiighyMundeb vr?hytci: I" L   ,i-tlt neth;? Ha! eu "werth, yn achos i neb o honynt droi yn gynsiorthwywyr i'r sawl o gamut ddi. uystr eu hiai(h, ac ailwyddiant i bob cynnyg a ,f;ddj;fy n^tuedda i'w hy igeieddu. j l'n Gohebwyr yu gyffrediri yr ydym tan t hwyh-ui e.i caredigrwydd; ac am fed amryw- iaeiii yn boddiiau, ac hunaniaeth yn difla-su'r rhau umnt o hiiiogaeth oywrai«-ymofyugnr I ¡ ¡ t' 1 Adda, yr.ibiiiwn arnyut nswid.eu testuisau, fel na thiui?r y gwartli canlynol arnom mwyach-— ?N: fedr dyH??'digion Cymru ysgntenmI ncm- m-rcnd ar un p-,vngc." Yr ydym wedi cy- hoeudi amryw ly thy ran, v rhai nad ceddynt yn J i ymddangos i ni 0 rawr gwerth, o herwydd nad oeddynt yn gubl wrthwyneb i'n cyulluu, ac am y gailasii amrvw (J'U darllenwyr eu cyi'rif yn ddigalotini na tiiramgwyddo'r ysgrifenwyr byrr- iou eu deniau ond ar yr un amser, riiaid addef mat mwy boddhaoi a hyfryd genoym d^os- ghvyddo cynnyrch rayfyrdodau a iirwyth liafur y dcaiol a'r hyfedr inewn ysgrifenyddiaeth Gym- i'n darilenwyr llio^og; ac yr ydym yn etlyn ar y cyfry w i beidio ein hanghofio o byki j alUm. Yr ydym yn flea 11 fod y rhn atnlaf o'n dar- llenwyr yn withwyneb i ddadleu llawer ar un | pwng\ tra y mae r mwyaf cyvvrain a'r ymefyri- i gar yn cy iivf y parth hynny o'a Li i- ag ?ydd yn cynawys. cyfansoddiadau dadleuoi a beiii.iaJol, y givertiifa wrocoaf o'r cwbl; gan hynny r.yni a gyunygwu, mai pan ddigwyddo augiiyttundeb yngiyicli unrhyw b.wngc, rhwng 4 r hysi allan, na ei dr un gwr ysg.ifennu ycl.waneg tift dau ly thy r ar yr un Ue^jajn, oadi eitiir bar.iu o bono yn achhs tbiiifon oy a ti vraifh/me.wn iiordd o eghuhad nr yr hyn a garnddeallwyd, neu a gan¡ùdl:fnyùdiwyd o'i waith blaenorol. Da fyddai gan rai o',i pe ua byddai'r Seren yn cyalnvys duo oml pethau pwysig a difrifo!, tra y byddai yc'iwaneg o bet ha u a chellweirus yn fwy boddhaoi Vall ereiU, yr hyn a ystyrir gan y nail 1 f<l y pelydr disgleinaf ynddi, a gyfrilir yn frychau caddogol gan ereill; yngwyueb hyn Bid ces gennym ond deisyf ar y blaenaf ysfyried, fod tuedd cryf !n!?wu yyg:f?u d)fyri dde:\U'r anbyJdpg i ddar- iien, a thra fyddo gofd yn cael C1 gymmcryd i II lridio dry?H moesau e!n gwladwyr trwy'r cyfry w  ').1. I ?yfansodd'adou, ac am fod an?'y?' o bethau mwy  en gwenh :?u pwys yn ymdd')ngos yn fynych yif1 Nr N7,?-i?,?,,c,(,(?i,,)it Ileiaf en Syiwcdd. go.   beitiiiwn y gwna'r cyhoeddiad fwy o les na^; o niwed ar y pen A<r?. Y mae rhai o'r cennadon, ag ydynt yu pcryt?u eu bywydau, with biO?cthu m&wn ardaloedd tywyll, yn b?'nu yn addas &;V-II n' ao,(! d t), %v 'v 11, 3, i I !),t i,ii u vi a hoe?i'cli k' its y? gvsta! ac ?ddysg!adoi, "J u" .r L' neu d:'osg!?yddo nddys? mH'?mnodddifyr(?'?e{ S. Gomer, rliif. 41, tu da! 3) dichyn fod o ?'ud? Jug NJ¡ymru fei yn India. 0?' tu ,HaJJ, ysty)--? ied y darUenydd dify r, na bu cjfansoddiêH1au o nattur anfoesol o fudd nac elw i un wlad erioed nid oes un ardal & Uai o bethau tueddol i hytr ynddi trwy hol 1 deyrnasoedd cred, ni Thv- wysogaeth Cymru, ac nid oes un wlad, ysgaf- fydd, a'i beiau angheuol yn lla»ver anamlach. Mewn llawer o wlodydd ereill, y mae crogi dynion yn beth mor gyffredin a brawdlys ond clod j'r Holialluog Ddinv (er ein mawrion feiau) peth Bed ddicithr yw hyn Y!lg JNghymru. Pa Gy mro ar Had oedd yn teimlo dywenydd am ei fod yn gyfryw, neu yn byw yng Nghysnru, pan ddarilenwyd yn ddiweddar, yr banes cy wir hwn, fod deunaw o ddynion wedi cael eu heuog famu i ddioddef marwe^aeth, ar amser cynnaliad y brawdly^oedd yn yr haf diweddal, mewti un sir yn I)ocgr, ond nid gymmaint ag un yn hull siroedd Cvrii,ii! Dilys gennyin nad oes un Gomeriad diledryw, a ehwennychai vveled dim yn tueddu i ychwanegu drygau, a lliosogi crog- wyr yn y By wy sogaetli. Clywsom o amryw barthau fed ein liafur wedi bod yn fuddiol i beri i amryw ymholii yn yr hen Frythonaeg, o'r thai ag oeddynt agos a'i hang- hoiio a bod Uefarwyr cyhoedd, ac v^grit^ enwyr (o is-radd) y rhai na fedrent ei Uelaru na i hys- Igtifennu, heb ei chymmys'u a rhyw einau 'estrono!, wedi di?ygioi!awcr; b'ddai ych)'lH I sy lwadau bCli'Uwdol, 0 c:ddo eLH Cohebwyr dysgedig? ar lyfrau Cymreig, mewn hynawscdd? yn fodd i gyunorthwyo'f diwygiad, ac i godi dysgeidiaetii Gymraeg o'r llwch. dau belpur cymmydogol yn yr' iaith Sa-esr.eg, yn cael eu cyhoeddi ar yr un dydd a Sere; Gomor, ac ystyriaethau ereill, yn gahv arnom ncwid am?er ein cyhoeddiad, yr ydym yn bwriadu cyhoeddi ein Newyddiadur ar ddydd Mercher, yn lie dydd Gwener, y flwyddyn uesaf; ac os bydd hyn o ryw anfantais i rai, bydd yn fwy 'r.anteisiol i ereill, ac yn ddiwahan- iaeth, ysgaifydd, i'r rhan amlaf o'n darllenwyr. i Yr ydym wedi cael ein gadael yn lied brio o Jiysbysiadaa (Jdverihcmcnls) hyd yma; ac o herwydd mai cryn liwero'r rhai hynny sydd yn gwneathur i bob cyhoeddiad o'r fatii i daiu ei ffordd, yr ydym yn erfyn ar ein Goruchwilwyr ytt neillduol, ac ar holl gyfeii 1 ion Seren Gomer yn gyfiVedin, i wneuthur eu goreu i ddanfon at- torn bob ilysbysiad ag a allont. Diau fod can-" noedd o'n diri,'ca wyr, y rhai nad oes ganddynt' Hysbyviadau eu huaain, yn gyfeillgar k Ghyf- reithwyr, Arweithwyr cyhoedd (Auctioneers Daear-fesuryvyr, ac ereill, y rhai ydynt arferol o ddanfon Hysbysiadau i Bapurau Newyddion. Ac am fod Kiaws o'n cyfeillion yn aelodau oj amryw sefydliadau cyhoedd ein gwlad, megis) Gyjndeithasau, Cymdeithasau Amaethydd- i l e ,tliasatt iao.'H (Agricultural Societies), a'r cyffolyb, y rlmi a hvsbvsir fynychaf tnewn Newyctdienni nyni a liyderwn y bydd poh ewyllysiwr da i Seren Gomer, ac a ddymunai hir eiuio.es iddi, mor garedig a dcisyf ar ei gyleiibon oil, i goiio pm y Papur Gymraeg pan fyddo gaaddynt Hys. bysiadall j'w cyhoeddi. Dilys gennym, pa byddid yn gwybod yn gyff- red in fod cill Papur .yn cael ei ddarllen gia o w". i chwech i wyth mil o ddynion, ac ychuaneg tm'u banner, o ieiaf, yn ddynion tra chyfrifol, 51 deall Saesneg gyxtal a Chymrneg, ac amryw o h"nynt yn oi deall yn well, ond ar gyfrif eu hyfryd we h yn y Gymraeg, yn rhoddi'r Ihwn/jr- iaeth i Seren Gomer), y tueddid llawer i roddi eu ifcvsbysiadau i ni nid oes gyttelyb cylrwng yn y ,pywysogacth i hvsbysu pethau a berthyuant i I l>yddy;-«wyr, Uhydd-ddeiliaidj (Fur.ncrs and Freeholders)^ Masnachwyr, a Chrefitwyr yn v.¡{ IJ.. V I,J .I.L. s, (. ,+. J gy ihediu, iieblaw llawer o Foneddigiony u Lloegr a Ciiymru. Ac nid ydrm wedi rhoddi i fynu I etto, na welir Seren Gomer yn ymgystadlu a [ Pi.ipurau ereill roewn Hysbysiadau, megis ag y mao yn rhagofi ymhell ar bob un o honynt yng Njjhymru yn rhifedi ei darllenwyr. Y maeV wecii gosod allan ychwasieg ua dwy hi o buunau tuag at ei chyunal, gaIt 1 wyr yreroddi rnyned cyhoeddiad ymlaen, tra y calFont aunogaeth gymhedrol, Ran obeitnio na ad eu gwladwyr hwy yu amddifaid o gefnogaeth, ac na chaill' ua Gwrth-Gymro gyile i ddywedyd, fod y Cymry fel y Creliaid, yn dra bywiog ac awyddus (iros be,, I., it u uewyddion, o:id-yn ditlasu arnynt yn ebrwydd. O'r newydd, CrjM-ary anwyd, ymwrolwcli at y gorchwyl o ymgeleddu eich iaith, pi in y gal I wn gredu fod neb o ho'toch yn foddlon i'r iiitii gry feiriog a gadwyd i ni er yr oesoedd gynt, i fyned ar goil yu ein ddyddiflu ni. Tybia llawer, (ac ni fedr neb ei wrthbroii) mai Gymraeg oedd I Adda ac Efa yn siarad a'u gilydd ymh?r?d-Ays, ?k(ld-,t felly, nid oes dim yn. fwy natfuriol ua chasglu mai Gymraeg fydd iaith y Baradwys iaitii y !nefoi, yn yr amser pan dddo hoTdyi?ythau'r I dda.8ar i {,d o un iaith, mewn gwell !i?; ?n II hynny, Gymry mwyniou, ymeglliwch J] dros yr. 4ien Ft-y?hon?pg glodfawr, nes byddf ch aeddfed i ganu cahiadau Cymreig i'en (t?ared?'r tn??'t gogoniant. A oes ddyn yn cich mY"f;, a oddef yn dawei i iniÙ henach na? h:1Hcdd;adh ci bun fod yn ddiymgeledd ? Neu a oes rhyw heth o fewo cyrhaedd eich gallu, yn fwy tebygol ilkv meithrin, na newyddiodar amhleidgar, dinlgf:1rn, a chys50n a moeso!deb a rhinwcdù? Ai Cymrc diipdryw, a f,'Ill',VCII g,.t-1, o ollyngo fiaith ?i ?sned! er y cy?oosf?dd i ?drangu g?r ei ficn, heb gynny? ymgeledd iddi? O?t raid fod gwaed estioaol yn llilo trwy wythienau'r sawl n choløddant iaitl1 eu mammau Gymry car- iadlon! od oes rhai o honcch yn dechreu oeri, a thynnu yn 01; yrydym yn derbyD gwrthgit wyr yn 11a we a, heb beri iddynt ddwyn eu penyd. Frodyr L-J mrelg A ces yr un o houoeh, ar nad yw'n bavod a dywedyd,—4 Gan i'r hen Frythoneji wiwglod fedru bywynghanol ystorm- ydd miloedd o flyuyddau, a buddugoliaethu ar I' fyrdd o ryferthwyadau, fe; a chadw ei phcn uchlaw mil o donnau geirwon, pan drengodd agos I yr hoU hen ieithoedd, ac am y ?aUwn ui wneu- (hnr rhywbeth i'w chefn:);?, a.throsg?wyddo addys? i'H g'w!adwy ar yr un amser, ni ch:"J' ?fod v i i ioli yn e:n hamser ni; gan iddi ddyfod cyn boned? nyni a'i cynnorthwywn i fyned ymhellach; os yw dGhy?oHddiddrchrpu gyd? amser, lIyni a wuawn ein goreu iddj gael cyd-oesi ag amser: fe'i traddodwyd i ni gan cyd oc,.si a(,, fk"i hi ?yda llaeth ein mam- ta d,,iu, Ili !,Yycl.'t Ilaetli ein mau, ac am hy?ny? '!y:? a' i trosglwy¡ wn mor ddifrycheulyd ag Y ?cdrom i'n p???, gan ea rhybyddio t'?' dy?gn yf ofa)us i'r eiddynt hwy- t I:au, Dengys po? un o honom Pn ??)ad?'y'r? ac i'r hyd yn ?y?redin, mai nid ?orchwyt an- h(?lwn? o hono oedd ei fagu ar fjonau Cymraes ac ni chaiff ein hiiiogaeth, yn yr oesoedd a ddel, aflonyddu ein J!wrJl, trwy osod gwaed yr hen Omeraeg wrtb byrth ein beddhUj a plaic-doli ei marwGladh rM esgeulusdra ni." V Ila A-yf. Frodyr a Thadau Cymreigi Gyf- rilir hoil diyso»\:u l.^uaiiaoth yn werthfawr fgosodir pris mawr ai* jj^rvliiau bychain o aiian, cedwir hen luniau yu oialus, a pherchir hen lyfrau gan wyr Grddasol a phendefigaldc^ t.i'a nad oes dim ond heaaiiaeth yn eu gwneutiiur yn werthfawr; ond, pa drysor hawddach i'w gadw, pa gyfocth henach, ie, pa ran o gynnyrch y cyn- fyd a fedrwn ei drosglwyddo i'n plant, mmyu yr hen Frythonaeg? iihaid oedd ymgryrmnu i J 'Wo "¡ henafgwr yn y pyrth, yu yr lien amseroedd. Yr ydym y n golyn i chwi, frodyr,, a gaiff iaith cynenid (original) ein cenedl blygu o fiaen conachau (upstarts) estrouoi ? A raid i ysgubau meibion Gomer, y rhai ydyut cisoes yn gog- vvyddo, syrthio i'r ddaear a darfod tra fyddo ysgubau penweigion ereill yn eefyll yn-union syth r A ydycli foddlon i'r hen foueddiges Gymreig ymgrytnmu hyd y ddaear i bendodiaid ?ra!!aus? .?cu; mewn geiriau eren!, ? ?ddsf\vch i'r iaith henaf, mwyaf cyuhwysfav. r, a ch''yf- pii?og y? y Old, scf iaith eich ceuedi, i ddlilannu, i'r-laitit yn mwya f y mae ieit!io«dd d:- yti y -;of ia; tli e.;(-. Ii i dd*i "liall!tu, giywed holl fryniau Cymrn, m'm'?m Lm?d:dn; ? broydd Lluegr, cyn bcii?d ag y cyrh??ddtr ? gofyr.iadau uchod, yn dadsaia ?y??, ? Na yvnawn I Betii sydd eisieu i gelaogi ei hym- ^geledd.vy-r? Os ychwaucg o dderbynwyr, nyni ymdrechwn eu cael; neuT"os rhifedi helaethach o Hysbysiadau, gwnawu pin goreu i an nog eiii gyi,rll dy-gwu Gymraeg i'n plant, a chefnogwn bob cyhoeddiad Gymreig." Nid yw ryfedd oil fed gwledydd ereill yn foddlon Gfmra3 ddiHantiu brd. Y maent h'.vy wedi colli eu mamieithoedd eu hunain, am hynny ids gellir disgwyl iddynt oLdu am yr ei- .¡ t} (: J ddom >ii ac am nad oes n em mor o hil Adda yn liolli bod yn isradd nag ereill, pan galiout goiied eu huuain, nid blin ganddynt giywed fod ereill yu cael eu dwyn i'r un sefyllfa; pan gollo gwr anfoesol ei enw da, y newydd mwyaf cymmer- adwy ganddo yw dywcd fod ei gymmydoginn wedi colli eu cymmeriad hefyd; cytfelyb i bed ]wynog yn y chwed1, yr hwn a gollodd. ei gyn- tfon mewn croglath, ond er mwyu peidio bod yn ddigyii'eiyb, a alwodd .n hoH hrynognd yn\nl, ac a areilhiodd yn faith ar y i-P a y (i ymaith eu cynlibnau oil (gan eistedJ tf\-j"r a¡,I- ser) y rhai, meddai efe, oeddynt atifanteisiol iddynt mown llawer o amgylchiadau; yr oedd yr araefh yn eii'e'-thio cryn lawer ar y gynnull- eidfa, byd nes daeth i ben ben Iwynog a rail i ysbio, a oedd ere wedi colli ei gyn IT on ei huii ai I peidio, a phan gafodd hynny allan, e f e a ddy w- etlodd, .0 CatIno wyf finnau hefyd," ac ar hynny darfu effaith yr araeth. Os collodd ereill eu hieithoedd, beth yw hynny iui? os anafwyd eu tafodiaith hwy, a raid i ni adael )-I- itilii a rodd I odd yr Holialluog i'n teidau i ddarfod, er mwyn ymdeby<ru i'r gwledydd ereill? Na raid, frodyr, hyd yma yr ydym ar. uwch tir na, hwy gyda go- iwg ar hy n. Beiiach, anwyl Frodyr, byddwch wych, 11 wy- ddwcb mewn carkd, ofnwch Dduw, anrhydedd- wch y Brenin, cerwch bawb, perchvreh eieh oicii breintiau gwladol a chrefyddol, y rhai ydynt heiaethaeh nag eiddo uii ar-ill diiii y nef. Blagured purdeb a rhinwedd yng Nghymru; na feed son am leidr na liofradd yn y Dywysogaeth; ùyddt>d ho:1 frawd-Sysoedd ein gwlad dros fyth yn gyllelyb i fiawd-!ys diweddaf Meirionydd, pryd yr oedd holl vstiu'elloedd y carcbar yn ddiddeiliaid; vm- eheugi'd y Gymraeg; bydded terfynau Cymru 0 01 "yn riiy gy I, o., 01 '¡.. 0 ( 1 llafren, meddianned (»ae:loyw, heuilo:dd, y Mwvti.ig, a Chaer: ac ymdreched pot) I t' fyw vn y fatii fodd fel na by ddo marw yn ddych- J ryn iddo. I