Seren Gomer

) SARDDONiAETH. ):.»0«k- C.YWYDD Y FARN. I D ? <r mac!, dyro i mit -aWJj, o'th haelionit .Ii pura f'awen; yw hi, y !!dawn hen, \'ç: ;,vivide, \'rè gadarn, n;;i.ylch y dydd Y bydd bare r,euheciíOl'dd, Uuoedd lJa WI', L::rtyn,mewndgwed! dit'tawr. H\v)iy\v'rdydd,syddynnesau, Draw eisoes, wIth y drysan Dyd.. f):'h:ys, arswydus so)), :Niwliog, ¡ annHwioliOn; II Dydd rhwpt'Medd dia edd diluw, Dvdd !J:.mln a d¡ter Dnw. 11. oer n,rI, fel iicidr y nos, -ci, iiiic N.n agos D'dd 0 üroíiad ofnai.hvy, MweuM mawr, m bu dydd mwy! A p!iwy\vyr,at'rhwy'erhyn, Y dechreu an.ser dychryn? Cct' ofno; ai y cyfnos ? Cynnil muvdd, ai canol nos? Ai ar y ,vawl', ddu-t'nwr ddydd ? Cwyn waet-ddwys, ai caiiol-ddydd, Geinan Kttf,sy'ngwirtHW, Gorcudyst,matgwyryd<tw;. Gau' lesu, m&t gH agaf, lach heiacti) p'am ua choeHaf? ))aw i lJOb p¡¡rth ar \vartha, a da, Cynnwrf a thwrf a therfysg! Fodtlau mawI' a fyrid yn mYí;g, C.'ntiedtoedd ag ieithndd ti ar At!nt)w:olblant,toddanthwy, 'l;n,gfan, ddydd Ct) got'wy: !ob N, viieb g)an cyt'nn en, Hebut'ddus&gas.g*ib<n'ddu. Syndo<! a l'hyfeddocl fydd Cwyn-fawr,aphav.ba*icenfy<M, Acynavci'ynacred? Ca-i gyngraH'} gyd ag anghred; A'r hoi! ddacartyddar tyd, Gror. ]to,, w-t'awi-, a gryn hefyd, A't' defnyddian, geinau gwir, t)i-ddin]ganwt'<*s:idodttir: Dae<n- a'it gwaith, dewt-lTntb dw', Aii-,tele, I vsg yn Tywentt:teti)rfe!taB, At' led oil, cer lid aU.'H A'r creigiiti bi-yniati pob bro., 0 gwmpns y.'i ymgwympo Y s:i'eadigaHth gry (le,weh, (.;yiiry ae a dry n dywch. Naturt'!au,ddi:tnniddai, Addettyd,yndd!attaL TNyrw wae iiia-itil, li-d tir a ni6r Ag. icg a cir. fyttg gynpho)-. T 9 g?n, A rhai fy"dd¡ ar y dydd du, Hyi! ag'a'edd, yn llcwygu, Ganotnubtaw,dt'uwyndrwm, A gwarthmdd euog orthrwm. Ac wedi 'ranmddquwch, GortbrYilll' e a'r ti YlIlder tnych, "Etiewv!Cf],ioIct)o: i A'I" 'lae" wen, nwch ben y byd;f Rhyfedd:ad'w"]irhet'yd, A set- v Titf, siwi- yw i ni, Nei-th ade,, a syrtit wedi, A iiet-titoe'(IA netoe(ILI N,ii wir JSUd-Wílith a y,;gydwir. Yna gwlant, Oeu gwiwlan Aveiots'dfttoyweddtat), Gyda 't curaid ,edit Ltawnofawtjtunefbicdd, ftotygiad eodiad Ar ybyd.twirroibay?]. C'ywiybbeddycyh?ddwr, Obedwargwyntbydo'iswr,. &alwad:hobgw)xdyngiir, I Atgunnocdd a ntgcnir: Egyt'aeddibobgcror, I l)at.'arffti.thma\r-u!thaiK&r! ? Perir t bawb ympiriu?-? j A')-meirwonddyH!o:)a.]da.w? ) Owcl.rpa-byn.ygo!?-? i l')ianod!t):da..)d.wg, j A !hc'M;;ir oH y thei'ny, ] Gwir yw medd y gau' i m!? Ein R'.f eg!ur yB Rhaglaw, A'rddaufnsrei ddwy ia'iv- "Ihai cyíiür, di.dmsiüll draw (I(ichentaw A'r annuwi&i o'u !K'i h\vy, ?t .iv.'r isei a? yr a.swv. A bnrirvtna.'nbm&d- roddcnvcgyft-ddiauna yuv.rt:,ddusydd:t)asdda. A gwyu eu byd hytryd h\vy, Nerthot y\v eu cy))MO!'1hw\' Ntddcan<-tyn,o"d<)Hdoeth, pa faint y cyfbet)!, Rydd Duw lor, btaenor ei b!aid, Yn iawn f]w i'w all"vy;Iaid. A'rannfudd yn. suddaw, Yn fudan,mo) drn<m'haw: Gwae ddyninn agwcdd amyir, Ntdhwyasat'.mtentir; Anadlytlon,cy<ioncu, j Fodd (-liWithiK t'ydd i'w chwytho, re}ymanus,hysbyshynt, lia c [I I-, o tlaeil col.AVN"Ilt. 'yBarnwrrheoiwrhTlaw, Barn gyfion o'r ddwvfro)! ddaw j Dywmd wrth y YH fwyn iawn, fn yn ei 01: Deuwch ctnvithan fy mhlant diwael, O'r byd, niae i'w gacl; j I'w ell-,lei I)Ul.,towv(i i CIA-,i-i Hoyw-fraint al'dderchog hyfryd, "Di.-bn)I,cynseiHadybyd;' Mcddiennwch mewn modd union. ,¡ Diorn swydd, y dcyrnas hon, Am iTtai da sw'aethoch i m:, Diocliel, b-, (1(1 (la i ellwi." A rhai anwir rhoddir hwy, 3 fynediad ofnudwy; Dywaid ct, Ewch, ni chewch chwi, Celyuion y goteuHi, 'i Otwt neern gethern t pyd, "Ddatfa,ttosdras;'wyddoh'vd, Tywyitwch caethaanhraethaw!, 0 ddis', bar'towyd i ddi.m'L" Ynayr:mt,coddiantcaeth, DygYJI i gospcdigaeth Annoethedd, drwga wnaethant, A drwg oer gilwg a gant. y(!inv.oHn,d:waptoU, DJygir, i'r nef yn digoll g" iiu clod, a bod byt)', 1-.ic\\n addoJ¡ad, mWYI ddilyth, !>; Prynwr <}'11 carw\' ( n, Dewisol, a'u Dnw Icsn, Syiwedd y dduias oiau, Tct- yw bwn, byt!t yf parhau, Bocd i mi ran gyfan g") Da o!nd yn ei dullu; 3yw bwy', yno bcb fHnyJ, I gauu mawi, gwyn y myd. ROBEBT GITILYY.I, Trel'hhraedog, gerUaw y Bala. At 6 Sertt! Gc/H'er. SYH,Nid aUaf!aina chytfnno a.'ch gohebwrhynaws Meung yn.7 cghyIehsaTt'ugrwyddthaio'ch cohebwy)'. jElydetafyrymddcHgys nalouyi] yt:etc!iSe:t'n o hyn aHan. Dichon y modd y mac My< ddin, y Cawr Gwan, a D&wi yn gwatwor misyrnau (masks) eu gthdd, sefeu ffng-enwau, wneuthur i'ch darHenyddton <;hwe:th!n: oad byddai yn i\vy dymtmol gan Y than.fwyaf' peb!!&sai .y dull hwn o ymresymu yn cae! ei ytru ai!an o'r ti-litl. Nts gat) broil un gwixio-iecld. N1 cttyb nn diben end ya unig dango8 mor LyU yw dysgeidtaetH pan y cam- ddefnyddir hi. (ran tbd y sylwadau can!ytio! \ve'H cac! en ysgrifenn gydag yspryd diduedd, ac o ic\vn tcrfynan cymmedro!. yr wyf yn hyderu y cant yr anrhydedd o ymddangos, cyn gynted ag y byddo yn gyfleus i c!)wi, yu etch Seren. Ydwyf, ?yr, eich ewyHystwr dd, 'I IWAX. I LLYTHYR AT MEURIG. Svn,—Gwelais eich Hythyr at Mr. Gomcr yn y 35ain rhifyn o'r Set en, a chefais !awer o ityfrydwch with ei ddarilen. Ymaeeichhynawseddyneichgwnenthur yn dcitwng o serch, a'ch synwyr o ddioich dar])envdd- ion Seren Gomer. Cafodd eich sylwadau effaith fwy ? neitlduot arnaf H nag a gawsant, ysgatfydd, ar eraii), yn ) gymmaint a'm bod yn cydwcled a chwi mor ihvyr. Fy ? nybpn wrttt eich anncrch a Hythyr o'r nattnr vma vdvw j w- v sylwadau ar y rhan honno o'ch eiddoeh chwi, He yr ydych yn son am ysgrifennc (lh ac lit yn He <M ac ? ll. Pan y cynniger un math o gyniewidiad yn y tt'vtLy- eg, dyltd gofain fod y cyfnewidiad yn gysson ag an. sawddyiait! a'r modd i bcnderfyuH hyu ydTW cyd- mnru iiythyrcnnan eraiit o'r tm nattm-a'Hgtfvdd, ac ystyried y treigiiadan pertl!N-iiiol iddynt. Gweih- (cr cngll¡fft) fod y lIythyrcn p a'r Hythyrcn t yn cae!eu cyf- tlcwid (a:- ol ci, ha), i ph a t.1t., megis pen, tad; ei pAcM, rt thad. Y rhcswm a roddir am ysg)-ifer:nu h ar olp a t { ydyw cu bod hwy (p a t) yn cae! eu Imnadin, vr !iwn anadUad a o.sodir a!)an yn y Gymraec trwy en cyssviitu a'r ilythyren h. Am!wg yw i bob nn mai Ih 't).ren o'<- junnatt'u-ydyw<M. Md ydyw end </ Pa jhamyntennad ysgrifennid hi<t? Pcmab\vysiadem y dull hwn, bnasai mwy o gyssondeb yn y Uythyreg Gym- racg. Ond dichon rhai ddywedyd y dyiai hefyd, \n o! y du)! yma o ymresynimu, gael .ci hysgriffnnn i-It ac 1'?h., yn ol y)- amryw wi ciftdiau o ba rai v bvddo'n ta! ddu. Ryddai hynny yn hoi'o! gy?ansawdt! a')) iaith, ond y mac yn hoi)o! af) eidio), gan i'od gennym hthvrcn araH, yr ? i!on a ettyb yr un dyben. Wrth ysgr.fcnnn dd yr vdym nid yn unig yn esgculuso ansawdrl y iaith, pit!n- hefvd j yn peri dyryswch yn y dadteniad. Anhawdd gwyhod pa un ai rltydd-did nen i,hy(I-dd;(i ydvw-t- gair (me.ns v darfll i chwi sylwi) o'i ysgrifcnnu I'líyJddid. Nis gwn i trwy ba t-eo! y dcchreuwyd ysgnfcnnn rAy<M<(/; os t) wy reel, y mae yn rheot nas geihr ei chyssoni a'r Gymraeg, .a'r modd y seinir y gait- yn Ndu!uhadh CynlnJ, o'r hvn j liciar. Dywedir, fe alia!, fod y << yn eaei ei lyii-ctl yn Sym yr fM. I hyn genh- attt-b, nad ocs un esan)pl aiatt i bron yr haeriad uchod. Y mae digmJ i-w \nthbrofi, mcgis c!ibyJddort, gu'e(/deiddd1'o, .ffieidddra, &c. I\?e\vn j ptrthynasi'r Hythyren ll, y mae ynamtwg mai !Mbyren anadledig ydyw. Y mae hi yn debyg i rA o ran cí bod < yn Uythyren anadiedig wreiddiot (aspirated radicai let- ter); a pha ham na ysgrtfennid !n lh yntje n, fc! 2,h ac nid i-r. Dengys y syhvadau uchod fod ansawdd a c!n s- sondeb yr iaith yn cyfi¡\\vnh;w eich duj! cinvi o ysgrif- Cnnn y DythyrpHnau u<-hod. Er hyn, nid w\f n dy- mnno gweipt) y do') yma yn caci ei a'r hen iythyrcg yn caelei hcsgc<Jnso; noh'girl, er y bv')J'-u hynnvyn ddnrygiad, ctto nid ydyw yn i dat'oti y dranerth a'r Hafur a achhsnrid gan y cyfncwidiad. Yr nn rheswm sydd gennyf yn crbvn mabwy'siadu y du!) newydd o csgcuiuso'r Hythvrcnna)) ilN%Ijl 011, niegis ysg:-ifcunu trhm yn ]!e hi7ll1u: Dcbygid fc<! y frürdd ne- wydd yn fwy cyssoit a'r iaith; obR'gid yn natt!)!' y Hef- ariaid y mac y gwahaniacih yn gynmvyscdig rhwng v geiriau hynny ym mha rai y dybiir y i!yt!iy:en, a'1' rhai hynny ym mha rai nis t!yh!ir. Yn y cvntaf v mae y cyntafyn ffr, ac yn ojaf vn hir, tHfgis tW<. uich barn chwi ar y per. hun, gan y medtwch ddywe()yd eich meddwt rnpwn m<.dd ))yna-.vs. PoH ydwyfti ochwennych dwyn i mcwn nn math o gyfncwidiad; ptto, nid cbJegid nnd wyf yn can- fod rhai pethau a p!Iid en diwygio yn cm lIythyreg, ond cb!<-gid na thai y diwygiad :;an!yn!ada<rr C'Yrncwtdiad. Ln can!yniad fyddai gwncuthnr ein tfyfrau \n anneal aùwy i filoedd o-n cytl%vlad%N t', pa rai a d-ùygwyd i (ynn yn yr hen cgwyddor. Am hynny, y parch ag svdd gcnnyt h i'r hen pgwyddor sydd yn tarddu oddi ar ei ch;nred.notrwydd,ac nidoddiar ci pitriodoldcb. dwy t syr, eich eiddoch, &-c. IWAN. t

I PARHAD O'R TRAETHAWD AR YR lAiTH GYMRAEG, I-ri I.IliifNil J9, tu a.c."I. 4. Bydded i hyn wasanacthn i ddangos Hcnanaeth yr laith Gynum-g; ei yn dytbd ncsaf mewn trct'n i'w ystyribd. Ni ddiclion dim fed yn !!eihan gw'crth !a!th yn fwy nag anandder gcirian, a phrinderymadroddion. Riiaid i'rdonianmwyafbywipUippandan y fath gaethiwed, a'r anian mwyafegniot ddyf'od yn ddof ac yn wanaidd yngwyneb y fath dt]iFN.giadaii parhau'Rhaid i ys- grifcnydd ihydd-iaitit (pi-ove) yn y cyfryw dafodiaith int'iutoyncrbyn anghytieusdra, cytietyb iddyn a fyddai yn rhodio mewn cyffion; ac nid anghymmwys fyddai cymttarn prydydd ynddi, i ddyn gresyno! yr hwn a ymdreehaiitbiamet einioes tra fyddai wedi ei !wytho a dau bar o heiyin. Ymddengys fod yr hen Scies;ti, neu'n hytrach yr hen Saxonaeg, yn ei hansawdd wrciddiol yn dra diiFygio! mewn gcir:au geJIh ca.sgfu hyn oddi with yr angenrheidtwydd oedd aini i fen- thycca gan erei! fodd i gyf!euwi et dln'ygiadan ei turn. Ynwh-, nid yw'r iaith Seisnig, megis yf ymddengys )n ei thrwsiad diweddar, yn dansos dim o'i gwaelder gwreiddiol, a'i Hymdod dechreuu!; cyn beUed oddi wrth hyn, fet y mac yn ymddangos yr awt- ban yn Hed ardderchog; end y mae gwedi dysgn'r ge!fyddyd i ardderchogi ei hun ag anrhaith oddi ar ieithocdd ercii!- sef, y Groeg, Hadin, Itataeg, Firangaeg (a'r Gynu-acg) &c. a phe galwai pob un o'r rhai byn am yr eiddo ci huH yn o!, byddai Mr. Saesneg ba!chaidd, mewn cynelyb amgyichiad a'r gog-fran yn y cbwed!, yr hwn pan wetwyd g!m yr adar ereiH yn balcbrodio mewn plu' nad oeddynt eiddo ci hun, rh'tthrasant arno oH ar unwaith a dechreusaut ei ddad-biuno, ac wedi i bob un o honvnt ad-gymmpryd yr hyn a bertynai iddo yn wreiddiol, ymddangosodd yr aderyn cocgaidd yn ei or.waeledd dechreuo!, yn w rtbddryeh tra dh-mygns. laith gynawn o eiriatm.c heiaeth mfwn amrywiaetb ymadroddion, yw hyfrydwch yr Arcithiwr, ae y mac yn anbebgor i banfod y Bardd. GaUuogir y cyntar ganddi i ncwi<i ei ddywediadan mewn modd byfryd, ac i droi ei ymadroddion iraddau tra boddiians o fe:us- der: rhoddirmoddganddii'o!afiochclyd hunaniaeth dinas mewn cerdd, ac i osod peroriaetb amrywiaethol yn ei gynghanedd. Yr hyn a ddywcdwyd am y Saesneg a e!!ir ddyw- edyd am y rhaa fwyaf o ieithuedd diweddar Lwf ID115 y rha!, gan nad faint a wahanhtethaht mewn parthaut preiH, a gyttnnant yn ityn, set, en bod yn benthycca eu geiriau ce)fyddydo), ac enwau'r t'etfyddydau oddi ar y Rocg; acymaehyn ynbrawfo'uUymdod dechreuol, a'u prindcr gartrefo!. Eithr y mne'r Gymraeg yn mcddiannu'r fath addnrn- iadaug'vreiddio!,a'r fath drysoran di-fenthyg; fel y dichon yn]gystad!n a'r Gooeg ei hun, *yn ei thuedd i Hurfio'r tardd-ciriau mwyafhyfryd) yn gystat ag mewn t!ysni, rhwyddineb, ac an)Iyg<)irwydd amry'.viaeth di-derfynocirinncyfansawdd: ehhr os eytnharwn yr ieithocdd hyn s;yda goiwg at'wreidd-ctriau, yn neiUduot y rhai ag ydynt gyfystyr, t-haid i'r (jroeg gydti.'i itoti hciacnit'wydd {!')ost!cdig rcddi i fyn)! ar y pen huu. Y mne')- geh'tau hyn ga)i dy.sgcdtg Humphrey Prtchard, yn ei Rngyniadi'odd Ciodtawr i lechudtu- Dr. J. D. Rhy ;H Yn ddiddadi, iaiU) yw hon, ag sydd mor ilyf- lawn o dardd-eiriau, cyt'ansawdf!-e.au, add<isr\ydd geiriau, ac hyfrydwch ymadroddmn, fcl mat t'r dtbcn t drosglwyddo gwybodaeth o unrhyw ge!fyddy(.nis geHh' dyinuno caol un ag sydd t\vy rhydd, neu we(ti ci hadd- asu yn fwy dcdwydd t Iiynny." Ac y mae'r Dr. Davies fawr ei hnn, meddwt yr hv.n ar y pwngc nis dtchon lai nag enniU sylw'r dysg<!díg, yu ysgriicniin fel hyn yn ci Ragymadrodd i'w Y mac't- gen'ian cyt'an- sawdd mor ddidcrfyn o amI, yn ein hiaith ni, fel nad yw mown un modd yn o! yn !'yn, hyd yn oed, i hetactit- rwydd y Groeg, ynghy!ch yr hon yr ymtl'rostir cym- maint?yr iiyn sydd gynnwysedig yn bennafyn ei geiriau r.iairit, yr livii svdd gyiiliwyse(lig y ii beiiiia f vii ei geii-iati Etthr yr hyn ahaerwyd yma, myfi a af i-lia-,of i'w egiuro, a'i gadarnhau trwy ychydig aiighreifltiall. Gair seryddaw! o dadogaeth Roegaidd yw HQrrizlJlI, a'r hwn a ddefny()dir i ddarlumo'r iiinyn cytchos ag sydd yn gosod tcrt'yn i'r golwg. Ewyiiysial Cicero, pe gun- j asai, .Ladineiddio'r gair hwn; a rhaid i n! adder, nad y\v'r Uadin mewn un modd yn iaith aii-,tnllv,-ol, vll en- wedig yngeneu'rfath ddyn a Cicero; ond y mae'jF<M:cMA', neu Oi,b;s fiiiens (yn fy nhyb i) yn Ucsg a dinas, pan y cymharir a grym nattniiol y gair cysserin lJa.rizun. Yinahei'yd yproroddSfncin ei on(t ni(i gyda gwr.H, os gyda chystal Hwyddfan! canys pt\n i y geHir meddw! fod Finitar yn achos. Ni chynnygod'i y Ffrangcod erioed, o hcrwydd gwybod o honynt yn Ded debyg wendid cyncnid (imudc) CII hiaith- i gyneithu'r gait hwn, ondy bob amser yn ei ddef- nyddio !]&b na nug nn gon'hndd, yn ei rrm'f cys-seíin. Y mac'r Saeson hefyd wcdi benthycca a chadw'i- gair heb nn trawsfTuritad t))td pa un a wnacthant hyn wyod en tueddrwydd i ddynwared ell cymmydogion cia y Ffrangcod, t]eu o beiwyd;! rhyw bctb atnH, ni chvm- merar'arnafty hun i b:'ndcri'ynn. Ond pa un a bod te.fyn-gylch, y gair Cymraeg ag sydd yH gyfatteb i'r Groeg, yr un mor amiygiadoi, ac yn trosghvyddo am- gy<Trcdiad yr un mor amiwg achadarn, ni phetrusafi'w'osod i gaei fi benderfynn, gan un dyn ag sydd yn gymhedrol o hyddysg yn y (tdwy iaith. Oddi ar fath o sicrwydd dtUogano! y bydtlai'r pender- fyniad o'm tu, yr Ot'fhhYH yn myned i !efai!} a!hlll-E;>: ww disdte omnesj (cymmo'wch un anghi-ailtta'n cwbt) i ond oddi ar adystyr.acth, y niac gcnnyf reswn) i wvbod rod dynoh-yw yn gynredm yn i'wy guflelns yn tI ty!)ian (gun nad pa :norddis!'ad< byunag ocdd y ar yr hou y gosodwyd hwy gyntaf) nn goddefcn h'.i.ain t saei en cm-o aHuu o hor'ynt. Kg un meswiT) yn Ullig-, gan nad pa nior rymDtHsac hvi:- ny af 1-11,1").Of, vil y gorci-wyl 0 angraiift-bl'oli, (proti t'-uy shtmp!nn). Hcnthycwyd y gail' G;a}.?Kar, o'r Groeg, ;c a)-ieru- efgydag ychydi:; ainiy?iaeth ?n y Ft'f.))!?'- <*od, y Ua<!in?'yr, a'r Sucson, &:c. f'GtaM/K?!t.?, Gr. ('Oit, y a'i* G/'HMma?M, Lat. G,"a)?.'fM<; c. Ft! G;Y(."i'< S<t!i-:)"T), ond ni'th raid t'r Cymiu i'nthy('('a odd; ar crt-iU tra v mae ganùdynt enw moi' arwydduccaot o'r eiddynt en hunain & [Er tbd y g:u!- yn cyf- atteh i'r gai:' Gi ymddcugys fod v (jymraeg yn m01dn af a'r mwy da:tnniad<d o't- hyn a ddeat:ir wrth Grammar, sef I£ilhadu1', yr hwn a arwydda ''yw beta yn t'wy na thi'aethawd ar !ythyrennan yn set ar hot! rannan'r iaith. Cyncithyùd.] Gydn'r na Logic, Ilusic,,Ne. end pwy bYlína a gymmero bocn i cdrych ar y Gciriad:))' a Chymraeg, ag .s\dd vn .nvr yncap] ei gyhoeddi, yn bcdwar ply: trwy 1-;1,1 datiad, a a) gyboeddu- yn dtwyadt o Wthonedd yr hvn a fyxegir yma. A))i wrcidd-eiria)) Cyt\stvr nis gem ond ym.. g-ystadlu a, na. neb t i-Igo,.i aryri.dtiiGynnacs oddi eUhr i'od yr Araùaep; reUy, yr hon a cHu' dywedyf) svdd yn ddyry81yd o helacth, canys os yw yT hyn a dd\ \vcd rha: a\v(iwyr yn wn'mnedd, md ocs gall yrArabjatd i.'i natni) oen'iau i.(Itilvilo(li a. tliri chant \n ar- wyd'!o Ond y mac cyfansawdd ac Gymrac;? wedi bod bob ain.scr, a hwy a fyddant f\ th yn syndod i bawb ag ydynt hyddyss: yn yr imth cunvs yoia gaHwn sylwi ar <Ma;<, tri, ¡¡lillc(i,r, pump, ac weithii111 <«c<'t7t o <;uiuu yn cyssy!!tu n'or n;!tti:rio), t'-wy gyf- newid HyUtyrcnnan biaenodo!, fe! y maent yn ?v.'ncHUmt- sain cyn?htuicddal yn gystai a synwyr a)n!ys;?dui. Ei angtu'ai?t, ?'!?;t (rcctins ?/-?M) wedi ei ?yt'j'isoddt o ? n llll, ticu .tmryw ddynion vedi :mo ynghyd. Tglt,lyi-ii, wçdi ei gyfausoddi o (:Î a liœyth. CYJnmacthZ¡¡, wcdi ci gyf:<nsod-U o t'<7, ynghyd, me[th:'m::mth a Itu nuntai, nun unu-yw o ddynion yn gtin-tilus/il'!llI, sydd cnw ar ddyncs brydweduo!, ac fe'i cyfansoddh' o <M7;r, d:sc!aer, c.M!, tcsr, tl:i, pryd. wcddol, sefyn ct pherson, a ?KM'y?!, sefyn ei hym(ldygiad. sydd air o'r un arwyddoccut!, end ei fed wedi ei dt'yini<an gun y gorair rhaddadol g01', hynny vw <<?, ncu t'/Mtr'srcL Cy'tU-iuheih-bur- grwydt-cin-dorch, i. c. Of tuany a braid of golden hue ) The waving beauteous wreath,— Er nad ocs dmi gcuviudeb s:un Men fTitrSad yn yr ad- gyl'atis,i, ddolioll etto Iii(I ty amcan yw gosod alia:) trwydthut, yr tiyn a lIIneir yn arferol, ond yt- hyn rl t'fM/- waeuthur yu achtysnrol yn yf iatth he!a"thLnvri hon. Lllw &ar/!au.j 1. !„ ? t

I I At Argl'rll'hiarJydd .S'f/'cn Go.,Per.. I Mn. GÐl\IEn,l'ybygaf mat md annohyn!ol t rai j o'ch daiUcnyddion dpgcdig fydd y byr-haucs hyn o fywyd Homer, wedi ei gyfieithn a!Ian o Crocg I'roctu.s. Kid yw yn hawdd dangos o bn. wtad :tc o ba genedl yr ydoedd Homer, oblegid ni ddywedod(! etc ei hn!) ddim ynghylch hynny, ac ind y\v y rhai a y3p:rifennasant I' am duno ef ddnn yn cydnno end yn gymmmnt ag nad yw ci ,aith pt'ydyddol cf yn dywedyd duD yn amlwg am y cytryw bethau, y mae pob nn g-yda.'r rhydd-did mwyat'wcdt en-oddief i'rsawl ygvetaWod yn dd<). Gan hynny, rhata ddywedasant mat nn o Colophon (di- nas o ionm, 'yn Asia leiaf, yn env-og yn bcnnaf oblegid tend Apo!io, ac hefyd .nn ei bod \n ymrafaciio am encd. igaeth Homcr) ydoedd; creill mai o Chios, ynys tcchan yn y Mor Eeaidd; creiH m.u o Cu:n3p, dinas o EoMs, gyferbyn a Lisbos; ereiU m:u o Jos/ynys fech:)n yn y Mm- Myrtoaidd, yrhwnsyddrano'rAichipcingo: er- ei!t mai o Smyrna, dinas cnw.og o lonia, a a!wyd feiiy oddiwrth nn o'rAmaxoniatd, y rhai n': hadcii&dasant hu ae yn gyffredinol y mae pob dinas yn honn! Law! t'rdy!) !i\vn, fct y gaIlaiyn briodol gaei ei at\v Cos'uopolitis, h. .y. Byd-dduiasydd. Rhat, gau gel&io pron mat Smy)'- ¡ j mad ydc'cdd,a (Mywcdant e:: we:, -Lb,} odd Ma!on, ac iddogaelei ern yn agos i'f atbn Meles, y!' hyn a bar- odd iddo gad yr enw Me!esigenes, ac mai v. edt iddr. gad ci I'oddiL y!) wystl i't- (;hiaid y cafodd yr cnw Ha- nier, (yr hwn sydd yn a)-yddo ¡.l;wystl, oud urfet id y gairamuu dalt vn rhai parthan 0 £Ii!' G)'oe); ('reili a ddywrd'.mt tnai oddiwrth ei ddnUmt'b y catcdd yr cow hwn, ob5cgid Homcroi. Y gelwil' rhai deiHion 'gan yr Eoiiaid. Amci faiwoiactitef ymae rhywchwpdt ¡"el hyn; Pan 0(.'dd efe, cyn dechrcu ei furdaith tua'f ynys los, yn yillyni!llOri ftg un o'r dnwiauamet ddioge!wch, attcbwyd iddo tcl y (aniyn:— Yr ynys Jos, gw!n-t euedigo! dy faut, yw yr nn n! a't!i ddo-byu yii i'at'w, ond gwvlia ibag (!yt;!iyn))uyg dynion ien:]¡n;c." co Wedt iddo hwyHo i Jos, cfc a fu byw p:ydng un Cteo- I)IIIIIii,r. nc a ysgrit'cnodd yi:c hmH>s ysgafaeliad ()i';hf)* }t!t; cfe a roddodd y gwaith hwn i Creophuh's, i'c y jnae yn a\v!' yn cac! ei duwyu ynm ac nccw id gwnith y gwr hw)'uw ei )mi). Ui) amser digwyddodd iddo fd ag yr oe<1d efe yn Cis* tedd a!' t'yw draeti], wctcd pysgodwJ'r, ac efe a'n han- nfrchodd li,v viit yii y geu'tau hyx, 0 wyt- o Aroadiii! bysg<Hiwyr; a oes gcnnych ddhn aUwn ui gael?" Ac un o houynt lIwy, yn uniongyrchoI, a'i hattebodd effet hyn, Y 'hat a ddaHasom m a'u gadawsom a!' cm ho!, ond cynnifer i, sus daiiasom m a'n <iy.swn ,y(i a I'i." A phan nad oedd efe yo ga.ael amgytfreJ (teoiigli-.I(i y dy- chymmyg, sef yw )!ynny, pan acthant i bysgntta, iddynt fcthu da! dhu; oiid pan aethant i chwt!io am!——,cvn- nifo-agadda'iasanthwy a'n Haddayantac a'u gadaw- sant ar o), ond cynnH'ct'ag a ddiaugojd thagddynt, hwy a'u dygasant e;yda !mv. Fe ddywcd;)' iddo fyned yn lioilol i wnnohnith, ac wrth ystyned fe ddyalhídt! vi- i!tiel) aroddasid iddo gnn yr Atteb-dduw; fc!iy<'t'easy)'thioddi!a\vr, ac a da- rawodd yn etbyn can'cg, ac ym ndicn ttidiau Hr ol hynny etc a f)' i'o-w. Atu y rha: h y .t'iy a a ddywedant ei fed cf \'n dd: y mae yn Yilllidal)go i nd eu bod )'\vy yn hvti'ach n ddai! o ran cu dyati, o vvaith yrocdd y dyn yn :'wc!cd cyst)cd!)guna!'a! Y!))ner));n.n!!g!)yi'ii)wy('d n)p\'m prydyddiaeth wedi dywcdydeifod efyn n.nu i He Si()d;ondytunc('ymmmntowahani:!Cthrh'\t)nddyntn t'iUt en cened! ng syd(( thwijE: cu burddoniaeU!; ac hbb- !aw!)yt!ny,ni d'!iuddcft!'efHa)nscrddy\cdyd <eUv. Tebygoi yw iddo ymada: 1 a'r byd yn dru hen, cany.s y niae ci gywi!'deb fÚgyffelyb yn duupos ei fed tnewn 11 o oedran. Fe t:1Jir canfod yn ami'.vgt't fodwcdi bod ]Hewn Hawcr lhait o'r byd oddmrth ei gyfiJrwyddyrl menD tieocdd: ie ciHr dynit hcfyd fed ganddo anddcr ma\vi- o gyfocth, obicgid y mac teithiau hinonyn eofyn tran! tnaw)-, yn yn yr amset'oedd pan rm.d oedd ()y))ion yn saHasi iiMyHo yn ddibcryg!, riac athrachttynhawdd. j Fcysc'-tfennoddddauwaith prydyddo!, yr Hiad a'r Odyssey, ac y niac rha[ yn e!nvancgu iddo ei' rv'.v goeg" chwareuyddiactha)), y Batt.n-hojntu- otna(-hia,Eptapecdos, Aies, Ceropcs,Cenoi, &c. Y.stt'ad. J. D.

At —— t SvR,Os bydd y d:i!)i:)iud by)- canlyool o Gymmer- iad gwc'nidog da a S'yddion Icsu Grist byd'JafddioiGitgarif-hv.) am ro: tin 'ddo mewn rhyw pong'! o'ch Seren inoi' gvuted a"- y byddo cytie. Ydwyfeieh ewy!!ysnvrda, t P- Y map hod yn v.'phddcg da a JTydJlon i Grist o'r puys mwyaf, o hcrwydd fod y pothau hynnvag \(!\[)tyu per- t.')yn i iechydw) tactit a bywyd tmgywyJdo! yn cnet eu .'iyitidd:) icd iddo ef, fci ar drlirgelcdigaetbau DII)V, ac (d«harwei:)iad vi- Ysbrvd G!a:i) y)i \v3rdiG)dwad yr c¡¡ciJbu a rod<!wyd i'w ofai e<an\vpmi ol rhco} !,ci an- san'ta:dd. Yn (isoil eL iryiinys,- eti ncu pt d<ton!at! fod Yt) Iy yr icitfioedd yt- ysgriieiiwyd y Bibi, a hct'yd yn iaith I brophwydoJiaetbol yr ysg-rytln¡ran, a bod ganddo dry- sortnaw!' o wyboducth ctto ni d(Hsgwyl!r ¡ i iddoegJUM yr hoU d(,¡¡reJediacthal1, neu i atteb pob t H\vr!:hddndict!on a go!'y"ton dii'dd :'dyiai hct'yd f.}<) yn I t !)yddys?nm\vnti:n!esio)i uddcdan ngoedd y)n!)!ith vr, InddewoJI, yn cnwpdig yn <u):SHt' eLn lachawdwr; oitd j yn bennufdyiaifod yn hyddysgyn ytibrdd a drctnodd Duw i'w IN,I,,eiitlltii? pfn'i yn ddocih i ieci:- ydwttucth. yn ai), dy!ai tod yn ddyn o ddy<)U d;t, y'i [it'<)fi:)dci yn it'yrdd duv. ;0idcb, wcdi ei ai} cni, vn cvn- ))yddu mown gras a gwybodaeth, a than ddyi:<u'.vad.n: .sa:)t'taidd yt'YsbrydCJHU. Yu drydy<!d, dy!di ei b)-e- gcthau f fi.HI )'11 eg!nl"ac yn a\vdurdodo!,nc ii'or 1fydd- iou fei yr cghun ct'e y cwbt a <vyro ewy!!ys Dnw; ac os bydd y -,I.)yttiluol a I-nyijlpwy ueu ynimt'criadfm ei bob!, ni d(!y!ctit gaet ci h'drbcd. Y)) bedv.'ucdd/dyiai ci yinddygiad t'od yi) Uaftit'un, nid \n Rnig ar dytld yt- Arglwydil, ac yu ei dy ei !tm), end !:efyd ar ddyddtan yr wythnos yt a. efe i'w tai, ar am- smau priodoi, i gyfeillacllll a hwynt, ac i ymcfyn :un gyihvr cucidiau ci nn a fyddont yn S:tb- bat!), hytforddi cu plant a'u gweiii()n yn cgwyddoriolJ y I addotiad tcutuaidd a dirgel, ac y)::drech'! i ddanten cu Bibiau a Uyft'au da craiM yn fettnyddiol; it*. ddyiai ofni aiifoddloni'r cyt*ot,tllo Nuc I ycinvaith csgcutuso'rtlawd; bydd yx gYvfini i'j. rhai sydd yn ,i-yfon, ond yu t'wy neiUduot i'r rhai sydd wan yn y tt'ydd, neu dan gystuddiau a phrofedigaethal1; byd(! yn wiiutdwros os bydd nei} o' i bob! yn gwrthgilio, ac a ddet'nyddia bob moddipn a a!lo efe i adt'cru y c\f- ry wag sydd \tedi. gwrthgilio. 0 ran ei esaiiipl, erci t'od, ysnatt'ydd, ,ii ddarostyngedi¡j ¡. amryw wendid'an, eUt) y mac J'i.Hl(lo ainan <13 sydd yn hiraei.im am sanct- ciddrwydd. Mcwn perthynas i'w dyiiiiiier; os bydd yn naturio! dda, bydd i ras t'w \Yncntbur yn fwy uyt'- ryd; os byddu dymmcr ddi'.v?, bydd ?i-as Dnw \nj gYJ11lllol'th i'w Iiatta!. Hcfyd, bydd i bob gweinidog Myddion fod yn ynidrechgar i ddwyn yr ienengctyd a'r annychwclcdig: yn gyHrc.din i \vc!pd eu trucni fel y mac::t \vrttt nattur, a'u harddcrcitogrwydd trwy ras. Niti vw ef yn gosod aihui grcfydd yn ei gahrwisg yn unig, ond yn hytrach yn y g\vrtbvvyneb, y peth mwyaf sirici, hyfryd, achysurnsag a aliant ei i'wynhan; yn fyr, y m<n' gweinidog Syddion yr e.engy! yn gotygu f;U gweithredocdd beunydd, ac yn en rhybuddioo'n dy- iedswydd yn barhaus, ac hefyd en ceryddn yn Hym am cu pcchodan efc a'n cyt'nrwydda hwynt a'i gyngor, ac aweddiaareu rlian hwynt, a bydd y" sinntpt iddynt ymhob daioni. HAHYEY. trwy wneuthurfeHy ti a gedwi dy hun a'r riiai a wrandawant ?''nat..Cyfrifcr yr bennriaid sy'n I!ywodrafthu yn dda yn dcilwng o barch dau ddybiyg. Wele (medd lesu) yr wyf fi gyda chwi bob amser byd duiwedd y byd. Hy;]d ifyddlon !tyd angcn, a mi a roddaf i ti goron y bywyd." A phan ymddanoso y Pen BugaU mawr, chwi a geavell ddprbyn annif!anned;K goron y gogon:ant, a bydd i'r rhai itynny a droant ]awe:' i gyHawndGr ddis- gleii-lo fcl y ser bytb ac yn dragywydd. Yn nyddian yr nen brophwydi, disgwylid i wefusan yr oneiriaid gadw gwybodat'th, agoichymmyn bod y cwhi yn !an ag a fy- ddai yu dwyu Me;it:'t tý yr Arghvydd; a'r gaiuiydd dtt\tu!, wed! rwcddio nr Dduw i'\v of?c!r{n!d g<'lelti gwisgü f<. chy6a'.vuder, a sonia -,i i it hyi'i'ydwch, "ELhotreu'iaid hefyd x wisgafa iechyd' wriacth." clinvi ol! a ga's y OdtEwrth yr Arg-lwydtl lJ(f(\¡'. Aewt'thciarcheichui'ddownmr I <h'ncthH ci Ah' acJiuboL gvdil !:c) yn rh'.vydd J-- Eicb sareiii idd (t' Mynpf;wch mcwn put Yha 'r Pen Bugai! p.\n y dct Y dyddma.v.r <)(!t:i oht', Ccwch got'O!! ganddo o 'g():liiBt ff'y Dnig'wyddo!riiddtnn::na.

Î)!'egcllm 11f'I' .ffhmgdh yM Ifdigm:J\m ocdd y div.'eddar ArglwYllù Howc yugadpcll ur y nadtuiin kirk, dygwyddodd i furw)' du i!:yflawnirhyw droscdd, iii-n vil !tW)i ef i dderhyn I'll)" rifedi pen- nodo! o ffiangclliadau, Wedi i'r ttual: ;!ael C! g:ylyn'llt1ll. wrth y y:' i)o!! '.vyr i fwrÚtt a thmethoddafnaih ¡Ii.. ar )'1' HI!dw[Jl'heitlrwydJ o ddisgybUacth f<)nwt, ac nfudd-dod i swyddoniun gwrandawodd Hawer o :tn-. faHteiston, (sef yn rhwym, a'i yi' nracth hirfnith dros di'i chwn:'tct' awr, <"c vna mctL- odd ddtoddef gortnes hyawiedd c; brif swyddmr, a'r ys- tyriaeth o'r gasp np oedd i ganJyn, ac am hyoy eiu a'i hanncrehodd yn y mod(1 eyfhol1, caniynol :—" Massa; if yon prcl/chee, prcachee; if yon flrigee,f!ugee; but nojlugce and prC!tchee too!" l\1cistl'! cs ydyt'h yn pregetlw: us ydych yn fflangclin, Œange!lwdl f end p(;!di\vc!) pi'egptim a iti.'nnciln h<fyd!" Omi er hyn.'y, pnrha'idd C'adpfJ1 y Dunkirk yn ej. brcgeM!, ac a f:bngdiodd yr yslrnaa yu !ty 'ndos):