Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

) SARDDONiAETH. -):.»0«k

IPARHAD O'R .TRAETHAWD AR…

News
Cite
Share

I PARHAD O'R TRAETHAWD AR YR lAiTH GYMRAEG, I-ri I.IliifNil J9, tu a.c."I. 4. Bydded i hyn wasanacthn i ddangos Hcnanaeth yr laith Gynum-g; ei yn dytbd ncsaf mewn trct'n i'w ystyribd. Ni ddiclion dim fed yn !!eihan gw'crth !a!th yn fwy nag anandder gcirian, a phrinderymadroddion. Riiaid i'rdonianmwyafbywipUippandan y fath gaethiwed, a'r anian mwyafegniot ddyf'od yn ddof ac yn wanaidd yngwyneb y fath dt]iFN.giadaii parhau'Rhaid i ys- grifcnydd ihydd-iaitit (pi-ove) yn y cyfryw dafodiaith int'iutoyncrbyn anghytieusdra, cytietyb iddyn a fyddai yn rhodio mewn cyffion; ac nid anghymmwys fyddai cymttarn prydydd ynddi, i ddyn gresyno! yr hwn a ymdreehaiitbiamet einioes tra fyddai wedi ei !wytho a dau bar o heiyin. Ymddengys fod yr hen Scies;ti, neu'n hytrach yr hen Saxonaeg, yn ei hansawdd wrciddiol yn dra diiFygio! mewn gcir:au geJIh ca.sgfu hyn oddi with yr angenrheidtwydd oedd aini i fen- thycca gan erei! fodd i gyf!euwi et dln'ygiadan ei turn. Ynwh-, nid yw'r iaith Seisnig, megis yf ymddengys )n ei thrwsiad diweddar, yn dansos dim o'i gwaelder gwreiddiol, a'i Hymdod dechreuu!; cyn beUed oddi wrth hyn, fet y mac yn ymddangos yr awt- ban yn Hed ardderchog; end y mae gwedi dysgn'r ge!fyddyd i ardderchogi ei hun ag anrhaith oddi ar ieithocdd ercii!- sef, y Groeg, Hadin, Itataeg, Firangaeg (a'r Gynu-acg) &c. a phe galwai pob un o'r rhai byn am yr eiddo ci huH yn o!, byddai Mr. Saesneg ba!chaidd, mewn cynelyb amgyichiad a'r gog-fran yn y cbwed!, yr hwn pan wetwyd g!m yr adar ereiH yn balcbrodio mewn plu' nad oeddynt eiddo ci hun, rh'tthrasant arno oH ar unwaith a dechreusaut ei ddad-biuno, ac wedi i bob un o honvnt ad-gymmpryd yr hyn a bertynai iddo yn wreiddiol, ymddangosodd yr aderyn cocgaidd yn ei or.waeledd dechreuo!, yn w rtbddryeh tra dh-mygns. laith gynawn o eiriatm.c heiaeth mfwn amrywiaetb ymadroddion, yw hyfrydwch yr Arcithiwr, ae y mac yn anbebgor i banfod y Bardd. GaUuogir y cyntar ganddi i ncwi<i ei ddywediadan mewn modd byfryd, ac i droi ei ymadroddion iraddau tra boddiians o fe:us- der: rhoddirmoddganddii'o!afiochclyd hunaniaeth dinas mewn cerdd, ac i osod peroriaetb amrywiaethol yn ei gynghanedd. Yr hyn a ddywcdwyd am y Saesneg a e!!ir ddyw- edyd am y rhaa fwyaf o ieithuedd diweddar Lwf ID115 y rha!, gan nad faint a wahanhtethaht mewn parthaut preiH, a gyttnnant yn ityn, set, en bod yn benthycca eu geiriau ce)fyddydo), ac enwau'r t'etfyddydau oddi ar y Rocg; acymaehyn ynbrawfo'uUymdod dechreuol, a'u prindcr gartrefo!. Eithr y mne'r Gymraeg yn mcddiannu'r fath addnrn- iadaug'vreiddio!,a'r fath drysoran di-fenthyg; fel y dichon yn]gystad!n a'r Gooeg ei hun, *yn ei thuedd i Hurfio'r tardd-ciriau mwyafhyfryd) yn gystat ag mewn t!ysni, rhwyddineb, ac an)Iyg<)irwydd amry'.viaeth di-derfynocirinncyfansawdd: ehhr os eytnharwn yr ieithocdd hyn s;yda goiwg at'wreidd-ctriau, yn neiUduot y rhai ag ydynt gyfystyr, t-haid i'r (jroeg gydti.'i itoti hciacnit'wydd {!')ost!cdig rcddi i fyn)! ar y pen huu. Y mne')- geh'tau hyn ga)i dy.sgcdtg Humphrey Prtchard, yn ei Rngyniadi'odd Ciodtawr i lechudtu- Dr. J. D. Rhy ;H Yn ddiddadi, iaiU) yw hon, ag sydd mor ilyf- lawn o dardd-eiriau, cyt'ansawdf!-e.au, add<isr\ydd geiriau, ac hyfrydwch ymadroddmn, fcl mat t'r dtbcn t drosglwyddo gwybodaeth o unrhyw ge!fyddy(.nis geHh' dyinuno caol un ag sydd t\vy rhydd, neu we(ti ci hadd- asu yn fwy dcdwydd t Iiynny." Ac y mae'r Dr. Davies fawr ei hnn, meddwt yr hv.n ar y pwngc nis dtchon lai nag enniU sylw'r dysg<!díg, yu ysgriicniin fel hyn yn ci Ragymadrodd i'w Y mac't- gen'ian cyt'an- sawdd mor ddidcrfyn o amI, yn ein hiaith ni, fel nad yw mown un modd yn o! yn !'yn, hyd yn oed, i hetactit- rwydd y Groeg, ynghy!ch yr hon yr ymtl'rostir cym- maint?yr iiyn sydd gynnwysedig yn bennafyn ei geiriau r.iairit, yr livii svdd gyiiliwyse(lig y ii beiiiia f vii ei geii-iati Etthr yr hyn ahaerwyd yma, myfi a af i-lia-,of i'w egiuro, a'i gadarnhau trwy ychydig aiighreifltiall. Gair seryddaw! o dadogaeth Roegaidd yw HQrrizlJlI, a'r hwn a ddefny()dir i ddarlumo'r iiinyn cytchos ag sydd yn gosod tcrt'yn i'r golwg. Ewyiiysial Cicero, pe gun- j asai, .Ladineiddio'r gair hwn; a rhaid i n! adder, nad y\v'r Uadin mewn un modd yn iaith aii-,tnllv,-ol, vll en- wedig yngeneu'rfath ddyn a Cicero; ond y mae'jF<M:cMA', neu Oi,b;s fiiiens (yn fy nhyb i) yn Ucsg a dinas, pan y cymharir a grym nattniiol y gair cysserin lJa.rizun. Yinahei'yd yproroddSfncin ei on(t ni(i gyda gwr.H, os gyda chystal Hwyddfan! canys pt\n i y geHir meddw! fod Finitar yn achos. Ni chynnygod'i y Ffrangcod erioed, o hcrwydd gwybod o honynt yn Ded debyg wendid cyncnid (imudc) CII hiaith- i gyneithu'r gait hwn, ondy bob amser yn ei ddef- nyddio !]&b na nug nn gon'hndd, yn ei rrm'f cys-seíin. Y mac'r Saeson hefyd wcdi benthycca a chadw'i- gair heb nn trawsfTuritad t))td pa un a wnacthant hyn wyod en tueddrwydd i ddynwared ell cymmydogion cia y Ffrangcod, t]eu o beiwyd;! rhyw bctb atnH, ni chvm- merar'arnafty hun i b:'ndcri'ynn. Ond pa un a bod te.fyn-gylch, y gair Cymraeg ag sydd yH gyfatteb i'r Groeg, yr un mor amiygiadoi, ac yn trosghvyddo am- gy<Trcdiad yr un mor amiwg achadarn, ni phetrusafi'w'osod i gaei fi benderfynn, gan un dyn ag sydd yn gymhedrol o hyddysg yn y (tdwy iaith. Oddi ar fath o sicrwydd dtUogano! y bydtlai'r pender- fyniad o'm tu, yr Ot'fhhYH yn myned i !efai!} a!hlll-E;>: ww disdte omnesj (cymmo'wch un anghi-ailtta'n cwbt) i ond oddi ar adystyr.acth, y niac gcnnyf reswn) i wvbod rod dynoh-yw yn gynredm yn i'wy guflelns yn tI ty!)ian (gun nad pa :norddis!'ad< byunag ocdd y ar yr hou y gosodwyd hwy gyntaf) nn goddefcn h'.i.ain t saei en cm-o aHuu o hor'ynt. Kg un meswiT) yn Ullig-, gan nad pa nior rymDtHsac hvi:- ny af 1-11,1").Of, vil y gorci-wyl 0 angraiift-bl'oli, (proti t'-uy shtmp!nn). Hcnthycwyd y gail' G;a}.?Kar, o'r Groeg, ;c a)-ieru- efgydag ychydi:; ainiy?iaeth ?n y Ft'f.))!?'- <*od, y Ua<!in?'yr, a'r Sucson, &:c. f'GtaM/K?!t.?, Gr. ('Oit, y a'i* G/'HMma?M, Lat. G,"a)?.'fM<; c. Ft! G;Y(."i'< S<t!i-:)"T), ond ni'th raid t'r Cymiu i'nthy('('a odd; ar crt-iU tra v mae ganùdynt enw moi' arwydduccaot o'r eiddynt en hunain & [Er tbd y g:u!- yn cyf- atteh i'r gai:' Gi ymddcugys fod v (jymraeg yn m01dn af a'r mwy da:tnniad<d o't- hyn a ddeat:ir wrth Grammar, sef I£ilhadu1', yr hwn a arwydda ''yw beta yn t'wy na thi'aethawd ar !ythyrennan yn set ar hot! rannan'r iaith. Cyncithyùd.] Gydn'r na Logic, Ilusic,,Ne. end pwy bYlína a gymmero bocn i cdrych ar y Gciriad:))' a Chymraeg, ag .s\dd vn .nvr yncap] ei gyhoeddi, yn bcdwar ply: trwy 1-;1,1 datiad, a a) gyboeddu- yn dtwyadt o Wthonedd yr hvn a fyxegir yma. A))i wrcidd-eiria)) Cyt\stvr nis gem ond ym.. g-ystadlu a, na. neb t i-Igo,.i aryri.dtiiGynnacs oddi eUhr i'od yr Araùaep; reUy, yr hon a cHu' dywedyf) svdd yn ddyry81yd o helacth, canys os yw yT hyn a dd\ \vcd rha: a\v(iwyr yn wn'mnedd, md ocs gall yrArabjatd i.'i natni) oen'iau i.(Itilvilo(li a. tliri chant \n ar- wyd'!o Ond y mac cyfansawdd ac Gymrac;? wedi bod bob ain.scr, a hwy a fyddant f\ th yn syndod i bawb ag ydynt hyddyss: yn yr imth cunvs yoia gaHwn sylwi ar <Ma;<, tri, ¡¡lillc(i,r, pump, ac weithii111 <«c<'t7t o <;uiuu yn cyssy!!tu n'or n;!tti:rio), t'-wy gyf- newid HyUtyrcnnan biaenodo!, fe! y maent yn ?v.'ncHUmt- sain cyn?htuicddal yn gystai a synwyr a)n!ys;?dui. Ei angtu'ai?t, ?'!?;t (rcctins ?/-?M) wedi ei ?yt'j'isoddt o ? n llll, ticu .tmryw ddynion vedi :mo ynghyd. Tglt,lyi-ii, wçdi ei gyfausoddi o (:Î a liœyth. CYJnmacthZ¡¡, wcdi ci gyf:<nsod-U o t'<7, ynghyd, me[th:'m::mth a Itu nuntai, nun unu-yw o ddynion yn gtin-tilus/il'!llI, sydd cnw ar ddyncs brydweduo!, ac fe'i cyfansoddh' o <M7;r, d:sc!aer, c.M!, tcsr, tl:i, pryd. wcddol, sefyn ct pherson, a ?KM'y?!, sefyn ei hym(ldygiad. sydd air o'r un arwyddoccut!, end ei fed wedi ei dt'yini<an gun y gorair rhaddadol g01', hynny vw <<?, ncu t'/Mtr'srcL Cy'tU-iuheih-bur- grwydt-cin-dorch, i. c. Of tuany a braid of golden hue ) The waving beauteous wreath,— Er nad ocs dmi gcuviudeb s:un Men fTitrSad yn yr ad- gyl'atis,i, ddolioll etto Iii(I ty amcan yw gosod alia:) trwydthut, yr tiyn a lIIneir yn arferol, ond yt- hyn rl t'fM/- waeuthur yu achtysnrol yn yf iatth he!a"thLnvri hon. Lllw &ar/!au.j 1. !„ ? t

-,- - II IAt Argl'rll'hiarJydd…

iAt ! . —— t

[No title]

i IMARCUNADOKDD.