Seren Gomer

BAEBDONIAETH. »e«<-=- I I AT GYHOEDDWR §i:REN GOMER. I ']1ir-astud,hir-gabcii, a antbnh' sr y mcsrrau cacth i'r Seren, dyma n yn g-yi-ii attach At.'d! Hanes yr Hen Gomer, at y pedwa! Hiesnrat' hus,ain, afydiwyd mewn l!ai na. phedau' awrofimser; a thpbyg yr wyf (ond bid My) ddin ac Idrix i tKrun) fod yuddi brif-gynghanedd gyseiin awen; ac y gwna mewn Thyw fesur dynnu ymanh Y ¡.fwanuiv,ydd a'i dn'myg adetiir yn barhans a;' Ben Pi-vdvddiaetti y Dyd: y mae rlJ)'v fath ar Dal- einan (parch i'r g\vr na ddywedoftd TaHesin) yTi eich Papur yn gofyn, Both yw [aith'? Ffrwd ar::an, medd ef yn ei attcbiad i'w ofynidd ei hun ac odtd fyth y ceir gwr a ofyn holi"aùnad yw'r attebisd ganddo yn €HogfU yn barod: w<p, dymafFrwd amnn hefyd; a ba!!ied y 'f!'r\vd-amar)yddion, at aEgcmheidtot cronnt yit'rwd h&n, nen uon'i dros y CMdenydd nas gwybyddir mwy y ter- fvnau. Ond tra fyddo byw Idris Fychan na'i waith, My! ddin na'i ymdrech, yr Hen Act Haiam mr, a't- Co.i,r cedv.,irceilanati cyscfn y Be:rdd yu d'i- lialo,7, a thorred a fynno yn ot ffrwcl ei-aniaii ei bun, nid yw'r mcenrau hyn yn caethiwo neb ond y cyfYyw ag sy(!d a'r ddmas-ft'anituon yn br.rthynol .ddynt; a hymy iddynt hwytbau yn rhwymcdig yn unig tra fyddmt o fewn \r hea fmtan goychestot. Dymunat'i cbwi ndaei y ga.r hn'n yaghyd a'r A'.vdi ymddangos pan gaiïûch gyde rhydd. AWDL HANES YR HEN GOMER; y:R "DlSERVCH()D, 1. H.\T a gâr hupc ei wcdd,—!i&Q Gomer" Yn Gyrrptg ei fysedd, Ac arwyram gorwredd, A: west a mawr ust a'i mcdd* a. Puc't hpb air, best y byd, Ein doeth dl W1<, om! iaith dy wlad A< yn hon y c&wn o hyd, Cyflawna teg coiio'n tad 3. Mabtbwyymwya'Ibarc!)? Cynfab Japheth erch ? Cvnfab ëa dewrt;¡b dorch i Adda cuwi'ab cyrca: 4. Cawn Asia y cvnoesoedd, ei waed He yr ce"(I; Mwya et G;1eH am y A t'ranau y tMnoedd .5. Yna cododd un cadarn, Cr<'wyn a dm' o can' darn, F,Itl-ol) a 'as rwp o'i lid, wasani: 6. Yna Derwydd yn dh ion, Llivie. c hyd y v.iad hou: tr. 3M!ant mHwr, 0 gMnp y gwr, S. A syH" o syiv :Ma'wr edling a mar, adlwr; 9, t0. Gwed'yn mdr&I g"adwen ac-lrtf. j)ûrf hyB¡::ref 0 dwrf fallnrd¡ Und e sacd cnaid y ?,'tc!) i'r Bt?thnn, ?eu? a'u hoU 'JyBioH hai, o'u iisny' rch: 11, ? ? Pn ryw aban ')t peri a wvbvRt, Pn ryw <)!nn wb arwwctvnt, Pa n w dristtvch pnr drostynt;í1Y!Jyddau, Pa Iuad arfiju parod orfynt' 12. L!adrrr: tonenon tan a tenant, ,-aesor. iiielyr,;oti inil a iiinni)t, Ct'wy!h't:d diafliaid cw, a daHant Saet!:an i't- pensi:, hir y p\vmant Gor.,cr, 1'cs c: &dfer yn osodf.tt: 13. 'N e!n th'opdd ni wtiiit 1\a <'h;Hn ns chfcii.ac': j Ahwn 'a sythx! wae1ic¡¡ sotharl! T)n?t.)' cri?si'f'?, dry?:?Y,T ?i?cngrach, r.iwr y .s.?'id yii? :u!ug n?ach. Cyrn !'wydic:; <)t't!:m ticdach; Yn sh-M Lm t:cis-gsch; Och iid d!"ni<.f:th ch?-:y.- indroRach iE? 14. Ond hyH y ca?xant yn dwy!! CH CYSur, A bron yn '.vo'thu! y bt'ento Arthur, Hn ban yn dda'WHs a'i ben yn ddo!ur; A Dewi r\'yn)odd y d<t s r amhu!; Ot-<if osod arfm ils>:r, dctI-ddatH Hta\=, yn wa&tt:u y Has ben weis-sur: 15. V{ eithian A'n g'was'uaetha yn I'un yiT bend' Hii a Ural ha v.l y gor&B: 16.. brfnir*, Oud em Edtin A'tal, dtyt-iu ')' c! eu drvcv.-aith Heb t.n fMifcdd, Tir nac <tnpsd, Oad eia tudwedd danynt wydwaith! 17. yi bn dcnian neb i'w dynicn, ?<t bn addysg neb a wyddon', I Nt Lu doraeth neb awdnrot? Oud o'wrthym hen dw warthloN: 18. Em hawl, ma?? mHoedd, gan'sprcd 'n w!w?ed ocdd? Hyn, pfh y chwedloedd ni chewch adiam! A'n ?an teian da, ti), btr, a bar:), Ac am roi donia" Cymry dinam' t 19. Rhaid (,,11 gadel ar hyd y goedwisr, Gwein tan addyst; go hen tynyddig, c,odwvfl a mclldigedig, Ni a'ch cawsom yn nych ac ysig 20. I-V 'ach y wynon uwcb y p-allaii CyHawn ar.e! c;) cofiwn nina!), Son cyson ccisiwn trugar wanar, 'r hwn In didwn hen deidiau Sl. hedd i'w amryw hynt, A ti' dnion fat! erynt; l\Ine'r duH ocdd? m1' dywy!] ynH Lie a roddodd !hvyr iddn Aryth a s'.vpdd y!' iaith ]- air !:wedt lor, gadynt, A bcian i!wyr hcb wt'ttLuu, l)uw u't \\yrttuau da wrthynt: Dco! d'nvl.jn, rcidio) tadao, Wrot orau ar tartaid j iiia-ltl;tii aclinvi acii,,iu, tlmwll c.wau In ol eraid 4 '1 fyw-air ind':f a l'anodd¡ Ef a'n cadwo<!d fev. n y codi; Eft'nIiontfwynaUanwodd A gwin burodd, gun heb oefi 24. Cymry g31lwødd caml'aÙ'i gydiaitb; Mwyna'i'YnysMtmerrMiodd, Ban y thoJdodd ben y rhytldiaith") I' gair cododd a'i dealiodd, A gosododd y g.as'adwaith; IRhwn a ga!'odd.r J¡wn a hl'ynolld, !R hwn a gohodd yr hcu gyfiatth! v CG" U Y C. GwA'v.

ATTEH I LYTHYR MR. J. J. OR B L, I [Pi:trlt!uE o'n 1?hif,!)ll diwedd.if.] Yr ydych am cnwilioaH;n1 fai, pe gaUech, yn yY ym- arferiad o'r gair mymwf, fel pe bai yn arwyddoccat! aw- dn!dcd. Ond conwdJ, y\v ystyr mwynf pri- odot y gair, "Myml!J) to exercise the will, to Nvi'll;" a fynni di bt'th? wi it thou have soitic?" meddai cich cvf- aiH Mr. W.'O. Diwyn fy gwrieuangcgynt wrth yBrenhin Arthur; gwelyston Ciihvcb. A ydywyndcbygoUddo ddywcdyd wrth y Brenhin y mynn,/ll c.te y pet\¡ '1'eh, paun aoedd y Brenhin yn ewy'tysio bynny a} pcidio. Mac yn amiwg j wrth ygair mynnaf, y meddyiiai ddywedyd llymumvll, fy nymnniad innau yw ar i'r hen Ft en- bines, y mith Gymraeg, pact ci d¡batru o'r cadach a pha I rR: y cyw dyddiwyd hi gan y diwygwyr diweddar, ga-c} w b .J tihadferyd i'wt!iey!'nas, fc! yr oedd ugammhnedd yn j oi, a thpyrnasu ttnwaith :newn 'hcddwch, a pharc!i, a i?wyddiant, ae ardderchowgrwydd. Diammeu n.ai I anabI ydwyf o houcf fy hnn i ddyfod a !!y? i gyfhwn- i.id,ond pe b?ip'jbdcdind i't'hen Frenhines ya cym- j mpryd a) fan omt t'e) mUwr cyfn'edtH, fe wneMd byddin j yn y diwedJ, a ..phe parhai yr hc)I fyddin yn HyddtMi, 1¡.PW)' a \j;yr na orcht'ygid ei gciymon? a pha drosedd f.ydd os yd'.vyfyn chwennych patiian yn ffyddlon, ac i yn chwennych dwyn ar got' L buwb, tod eu gvdad yn I disgwy! i bob g-.vt- ei dd,yledswydd." Ond 1 -meddv/ch chwi, yr y-dyc!) yn ddaH am nad ydych yn canfod pui'deb ac arddcrchowgrwydd y iatth yn Uythy- rau Mi-. J. J.' Aiprawf o ddyaii purdeb y taith yw y i i I I c ti i ogg, Mac Mr,. T. Rn-hards y !:air 0 di a ,rwisgo,Ûiu'isg-o Olld mao i- gcirhfr aruU, yt-'h\n a g,,itirrolii- ?.ennyt'h, yn dynedyd Tnai o <y, ci.wancstad, ac c.<K; peth sydd yN titeddn oddi RHan (that tends from or out), y mae yn tarddu. Pcth sydd yn tucddu oddt aiian i'i' ncn fai;- I tell} os chwanegu at byn yw dyos{. yw'r ystyr, j ac nid dif«d.u. l' JEr yr amser y (aiJI!(ld ci dy,)sg o'i he!! mcddat Mr. J. J. Fe ddnhon hyn fod yn 1 J.aeg,ricn yn O.acg, <M.d nn! Ct/jraeg ydyw. Pa I HH a: ncu altwdtlo yr t.aith yw ihoddi caiofdj yn i!e<;af<< w a elUr en dies: I neu eu tynBu y:ra!th odd: am un'' Pc cyneithyd yr ym- adrodd hwn t.'r iui-ti: Gy:n!-apg. fef;.ddai yn rhaid dyv- edyd, "Er yr at-3,ser y catct<</ Fi o oddn'.rth ci hoii sothach." Y laid) sy'n tiod at- ddifanccii," niedd::i Mr. J. J,; os Y iWiJ. y mac yn cyfeirjo ntPo yw gyrru yr ni fyddai, debygid, yn !:ir,pe can- 'attaid iddo ei ftordd cyn cyrraedd y nod hwuuw! N: ryddRi ddfn! yn htr cyn myned ym m!acn /< y nod a! f berSeithrwydd, yn y iiu) dd o ddtnysti':o yr ta:th. Neu fe aMai iiiai gwtad Nod a feddyhr; fe gi'wydrodd ¡ brawdtetddiaft t'r w!ad honno !yr't, a pha ham na ddi- chon mandctddiad neu una iyddo yn fuog o d..lístry WiD ci fan:-huth, Erwyd.'o i'r un wiu.d? Os Ayd yn Hud yw y dnHR<9cSeithn:t' o ynHdrtldd, pa hant y dywcrlai cyf- il1t!y, B£bj hyd <;?:t)cd/ A y '/iÚ¡tell xv! n. 3. Os pf rni:' wrth y iaii.h, fe e!r mcddwl ma: c i- th y ii I agos i Mr. J. J. yw Mr. Dcvd, tiythyr yr h\vn syd(! yi; t-arddu y ¡¡<¡wfed lhifyn ar 1m;n o iaftitwafth Mr. Gomer. Fe eiih' cunfud ar nnwaith mai Ihwvg-n"T 'nawr yw. Fe ganfu inai y'.v y iIythYi'en H, cr I a) bod y Dr. Dafies a Mr. T. Richards n.or anwybodns a nxti rhagferf, neu clair yn gweint i'r ferf yd oedd. Megis," Ennynnodd tan, a mi « tai'ar:us R m täfod. "Ti¡e pronoun reintive is often understood in the British (n.cddai Mr. T. Richards, p. 57), as, i tarn a rrf hymynaist, yn Up, i'r farn y.' Ao/! a orchymynaist, et sic nzillicf, saith Dr. Danes. Disn fed cin diwygwyr dGdhion 11 barnu fed y taith yn rhagori yn anghyifi-e- du:o! ar iaith ein teidiau, pan y mac ymadroddiun mor hardd a hyu yn ei haddurno; ac nid rhyfedd fe aiiai yn eu go!wp fod gotcnni y Scrcn gyniinaint, pan y mac C3-- fansoddh<dau dii-g'air fcl hyn yn chwancgn at ci iiew- yrch. Er hod rhai) ysgatfydd, mor ddit1ù) all a ch\frtf yr ymadroddion ¡,;wychion hyn f<d rhyw betitsm cvm- mylo, a mcddw!, ti'a y e'orchnddir ci IJtmyn:h, gan gyi'nsofliia,iu ri)oi- cl gyfansoddiadau mor dywyii, y bydd hi mown rhyw be- ryg! o fed yn seren dan gavrpii,,tvil Y v.cithred yn uni.so ddyrchafu y harcr.ttan papur,a ddywc:1wyd ci bod fel swelthifd bachgenyn, ni chyn!- mcrodd neb arno i farnu eir!) bod chwi yn y mcsur Heiaf yn dcbyg i fachgenyn; cb\vi a gyhocddasoch y dirgehvch hwn c'ch hi:u, yn ddiachos, os dÙgclwch yd- opdd canys yr oedd r!tai o'r biacn, wrth ddarHain cich yrifcnnadal1. yn barnn nadocddccb etto \vedi dyfod, nc \vrth agwcdd rhai c,cil cyfansoddiadau, yu cftii na ddeuech byth, lgyHawnsynv.y!-an. Pafodd ydya'i- Hscch ch.vi bod <'raiit ynfwy enhoedran na chwi? a oeddech citwi yn bresenno! ar en gcncdigacth ? od oc- ddcch.rhaid maihynaf ydych chwi; osnadceddech, ac i ryw hen wrach ddywedyd hynny wrthych, fe aliai mai rhyw chwedl gwrachnidd sydd gcunypb wedt'r cwbi, He na cHir rhoi faw:' o bwys arno, ac nad ces fawr o synwyr ynddo; os hen yw eich swrthwyncbw r, nid yw fawr o g!od i chwi yr hwn sydd icnangc ac yn hemi, os felly yr ydych, i orchfygn yr hen, wrth ymrysOtt; mae yn twy o gywi!ydd i chwi i ymryson ag cf. Pa fodd y buasai yn cich trin yn ei icnengctyd, os ydyw \n a-d cich gwithwyacbu yn ci henaint? Ond i ba ddibcn y soniwch am henaint nn nen ieucngctyd y uaU ? a ydyw y gwirionedd yn t!ai o wirionedd o herwydd ei ddyw- cdyd gan yr hen, neu yr anwiredd yn Hai o anwircdd o herwydd ei ddywcdydgan yr ieuangc? pe bHascch chwi wrth son am cich ienpHgctyd, yn ymddwyn gyda'r gwyider a'rprydfcrthwcha berthyn icoengctyd, ac yn defnyddio e:ch donian fcl y dy!asech, chvi a dder- byniascch boh parch, ac a gawsech eich trin gyda phob tynerwch; ond pan yr ydych am feist) o!i ar bawb, am ddifrio a difenwi pawb, ac yn dangos cich bod yn ddcetnach yn eich go'wg eich hun "na saith o Avy i, yn adrcdd ) heswrn," na ryfeddwch cs gwet rhai o'ch cyd- wladwyr, y rhai ydynt yn hyn na chwd, yn fwy dysgedig Hachwi, ac yn ddcethach na chwi.megis tdris Fechan, ac erei! yr angcnrheidrwydd o'cb CGi'yddu, ac i ddyfod :t chv.! t well adnabyddiaeth o honnch eich hun, ac i goffachvriaeth o'ch dyiedswydd I ereil!. Y mae iiawcr o bethau yn ymddangos yn debygo! ntcwn barn, y rhai nid ydynt yn ymddangosfeity mewn prcnad. Gan fod gwr ieuangc yn fawr ei faintioli pan fyddo yn ngain oed, fc cUId meddwt y bydd yn Uawcr mwy ei faintioH pan fyddo yn bedwar ngain oed, ond y dati g oq uad yii ma<: prohad yn dangcs i. ni aad yw y cynnyd4 yn was- yn 'o'! yr axmer. 'r.e gnn fo3 eh) Inaith yn ardderchog yi oes ddiweddaf, ci bod yn Hawerntwy ardderchog yr ceshon. Ond mac a,-iii-,f iiiiiiffot-(Itl o dynnn can!yniad yw hon,nad yw yn gwbt gydsyniota rheotau rhesymmyddiaetit. Pan fyddo'rolwyn yn troi, mae' ochr sydd ynawryn nchaf, yn Hemyned yn uwch, yn dyfod y?] ii-af yn ei dro. Pan fyddo ipH;)i- oedd, fc! dynion, wedi cyrraedd en !!awn gynnydd, y maent yn dcchreu g'\n1cthygu. Pa faint a gynnyddcdd jl yr iaith Hf'.bracg yn ol caethiw-<;d BabUon ? ncu'r Gropg ynoi amser Atccsandcr? neu'r JJadm yn ol amser yr Ymerawdwr Augustus!' neu'r iaiih Itaiaiddyn ol amser Leo y dented? nen'r Ffrangeg yn ot amser Lewis y pedwcrydd a:' ddeg-? nett'r Saes&naeg yn ol atnser y Frcnhines Anne? nen'rGymrneg ynoiamse.' y Fren- ¡ 1 hincs CaroHne, yr bona. fynnai goicddn yr iaKh, a dcr- i byn y Cyinmrodorion a'u Liywydd, 51: Rhysiurt Mo- rys, yu barchus i'r IJys Brenhino!? Chwi ellwch fcddwl, gun cich bod chwi a'ch cyfoedion yn bvw ops neu ddwy ar ol D). Dafydd Po\vei, D)'. Winiam Mor- gan, Dr. Daftes, Dr. Dafydd Rhys, ac Archiliacon Mcliionnydd, cich bod yu )tawcr mwy gwybodns ac vn fv.'y dysgcdig 'ua hwy, cud nes gwdcr eginrach prawf o hyHny, nag a welwydetto; yr wyf yn meddwlnad 11a"cr a gi-edant iiynny. Os ydyw ciu hiaith ctto yn fyrr 0 bsrScitbrwydd, mi ddymunwn wcl&d dymou c ddvss a dawn a doethhicb, fct y rLai a enwyd ttcitod, yti cyfcd: i'w haddurno a'i piterftcttMo. Ond pan fyddu'r hunanoi a'r asnoeth a'r annysgcdig am gyuinicryd fath orchwy! yn Haw, mi dcbygwnglywed yr hen Fam-hutb Frytan- aiddyn gwacddl aUan yn awdurdodüi-, Non t.Ji auxilio, nee denfonbns istis." Mae'r rhaia ffddienniT gan ysbryd ddawn na cuymmwystadau at y gwaith. yn dcbyg rr saer maenhWnnw yr hwn a fynnai we!ti y bont;gw.uth yr hen ynyr Jones fe grogodd ei esty!: a l'haH:m wrth funau'r b&at,ac ? ddechrenodd a.chui-o yn '<k'ol aT hen garrcg oedd yn cdrych hwn-, yn ol pi fam cf, i'w &y'm)uud o'i !te, 'onde:arrcgglo bwa'r bont) yfioedd, a pnan Bymtmidiv/yd h' 'o'i He. fe ddiseHiwyd.y ni!ian, yr estyH a sy'i'thiasant, a'r saM' t'nacn dawmts n drochwyd ya .yr afon. Pc bac UKU -cltl hunan.del-oeill ddiwygwyr yn cad trochiad M dda, fe aM&i y dofed ychydtg ar C'ublys at gyfnewidiadall diaclÜs a difudd. Mne !:i yn w.Mi ar y gwprsytj, nbu ar y chacdig, pan na fvddo dim ganddy'Rt i dafhl Bt en gwrtlnvyncbwyT ond sae&anaphctaa ygwarchaewyt en htinain ac mae hi yn bfin ar y dadh¡wr fan na fv- ddo ganddo ddimntttebond nil aù,'odd rhes\'JTIl1lau ä [ c'tynifianaet!:an ei WI1:h\vnebwr; fe aiiai mai cY:n- mw.ys i'ch sefyiifa chwi oedd y nine! j Fur tho' confuted; he could argnc sti! j eiarfosaeth aClmgykhiadau creW, nad allc.i'rsaeth gael fav.r o ea'aith ar eich gwrt!iw\-nt'bwr j yn cmveùig pan dåÜwyd ei arfyn o! a i'aw anäJJuog; -———— Teimnque imbejie sine k'tu 'Cortjecit —— ¡ Ni(! y pethau ncwyddion yw ypcth mwyaf cyflells, 11 bcb amser; y mae cocs brcn yn beth ncwydd yn fynYch tddyn; end nid ydyw ddim yn f\vy cyneusna'rhGn xoes, a ddaethai gydag ef i'r byd. Y mae danHedd i ? codt yn bMhan ncwyddion i ddynion, yn iynych, ond I n)d ydyut yn fwy cyHens bob amser na'r hen rai natur. i ¡ 'oh Y mae bachan aaodaH yn He !!ythyrennau, yn! b?thannewyddion, end nid ydynt ynf?y cyaensna'r ¡ !:en eg?yddor, ac nid ywHyfrau yn cac! cu gwcrthn yn t'hattarh, y b'ynyddan diwpddaf, na chyn dyfodiad y ¡ ddy'ais hon i'r Avlttcl-. Petli myncd vn ¡ gymmwys, dros gioddiauapherthi, i'r He yrydys am I gyrchu iddo, ond n! ddeuai dyn yn gynt i ben ei daith t na thrwy gan!yn y Sordd gy?redin. a dijyn yr hen hvy- j II brau. Y mac rhwyms g?'ynt me\n ?.wd, a rtAvymo nyn \vrth ei ?ac!od, yn bc:h ncwydd; ond nid yw 'yn bcth mwy cyflcus i ddyn ossd ei niewn perygl) ) chae! ei chwydm Ue gv.-pio y gt-i,-Ilt fod yn dda/ na II the;th!o nr dir siccr i!c y gwc!o pt'e et h!)nyn d'!a. Pcth ncwydd yw i ninnan gad ein dwyn gydxphcb awe! rlygel(h,¡¡th dISg-yhJJOI1 cytnc\\ J(J¡(J (Jail P<'th ncwydd yw'r cyfn(-\Tidiad a fynn cin dysgu i dHrfym) y trydydd ¡ person o'r gair am <vcithred, &c. yn o<'(i'.7, a'r t'nw ca- I <!a'n yn otltl, a phob bcrf yn ffM', ac i ddywedyd dY08g yH He d:osg, dybm yn He a <lwcud yn fl,, tllive,y(t, ncu dy?'t'?yd end nid yw hynny ddi)n mu y o berflcithiad II ar y iaith Gymracg nac ydyw iaith y G'oegiaid diH- eddar a chyHr6din yn yr ynysoedd gernaw Cyfandir Asia, ynberifcithiad ariait!) yr hen Roegiaid yn antscr I yn bl'rffcithi:if1 ar i:Gn iaith h&!a<'<!))t)w)! hH Goj:)H-. Ond rhag attaigormodar oR'hni Sercn Go?cr, a'i? nhadael i lewyrctm ar hethaM ntv.-y buddi< n)i anturiaf gwtogi fy ymrexy?iadan, gan crfyn arnoch faddeu i nii os ydyw fy Uythyr yn rhy faith, a hysbysH i mi yn hy.,l NRM'?MM pa ran, pa bwngc, pa iota o'ch cpiato!? .sydd, na attebwyd yn gynavt'n ac yn ddigcnc!? Can ddeisyfn amoch i ddywpdyd od ocs gennych nn rheswrn araH ,i roddi am a)w arnafi roddi i iawr ivsrfHunac oedd gan Ynicrodr n'.nwrFfraingc pan yrocdd ei wrthwyncbwyr mewn meddiant o'i brif-ddinas? A oes gennych ryw re- i swn: ar:d! i roddi an) fcddw) i chwi gaciyfuddcgcUaeth nac oedd gan nn o i ii,,e, l?.iii u:] nos\va;th ei fed ef wedi cynunpryd nn o'r Cossack-- j iaid yn garrha:wr;" "Weie! tyred yma ag ef," ebc ei paUu dyfod, sy: mihvr. Derc dy hup ynten, ebe'r cadppn;" le, v :nap cfyn paHH a'm gadac! i, syr," cbe y mUwr. Os ydych cbwi o'r farn y chwancca'r fantais a ynniiiasoc)], os mantais ydoedd, at cich cfcd, ac os ydych yn sychcdn etto am tHddugniiaethanprcii! o'rfnth, cirAicUwchymddibynnn t arno, mai pa:od ¡awn i fod yn foddion o ynnit! i chwi j yr \11lmuhyd(dd, ac !'cl! gwasanacdm bob amser, yn! yr nil Sbidd a fydd, ar bob aciiosion, Eich gweiryd.J gostyngedig, ? M?RDP!K. O. Y. Fe a!'ai ci bod yn rrwdanns iawn .i bod gennych gymmainto waith ysgrifcnnu, fel nad oes gen* nych fav.r o hatndden i ddarUai: ond os digwydd i chwi gae! odfa i edrych mewu Hyfr, mi gy-.iglioi-wn i chwisyiwi ychydig nr !yfrap!wirHudibras, nn de' bygwn fod yr ymddi'Jdan hynod hwnnw ihwng yr Achwyn'.Y!' n'r Cyfretthwr yn taiin go!:n! mawr ar nat!)!- e:ch bnddngo!iapth, ac y dichon, o'i iawn ddya! chwa- ncgu nid ychydig st ddisg)eird'?b pich clod. Qnoth he, there is cne Sidrophe!, Whom I have cudgeU'd——Very wd!' Now, he swears to have cudgcH'd me! Hetter and better he, And swears hc'n stick n)c to the wa!! Whel'e'cl' hc'ii find me——Best ofal!. Hue. y/' ilchit-ytizt-t,, Un Sadroffydd "y ùra ffol 1 A gurais, syr.——. t-citltiior. —— Rhagoro!. C!d;'cilhiwr. I 'Nawryn groch a tnawr iawn gri, Haerodd iddo 'ngljnro i. Cyj; eithml". GwyH hwttiwr' ond gwctt etto Yw'r gyttes o'i fynwes fn. Adm'ynwr.. 'NawraHwondytniondu Y rheg y myn fy nrygu. Cyf; eithivr. Dayninwt:VeI! dynaiaitb cyfryw & gpr "7fraitu1 (

-4-T Crllû"EDDTV.n SEllEN GOJlt:R. Mn. GoMER,—Da gCnnyf wcied eich Sefcn yn dis- glacrtomct'odtdog; ymaehi yn add)u'n i'r Gymraeg; v mac hi yn gotcno uawer o hi! Gomer, ac yn ant'on yma:t.h y dtt-dc'w dyv/yuwch o anwybodaeth o'u ptith.— Ohebwyr dy;gcdig a Be'n}aid cywrmnt a]- y:' iaith, ond goddefwch i mi ddywedyd wrthych fod iiawcr o honynt yn arfer gormod 0 gecraeth, a chwareu ar e'riau, yr hyn nad yw yn atteb Un dibcn i'i' ddadi dytasai rhcswm a hynnv.-sedd gxsl y b!a':n ac nid chwareu &r eirian. Synwyrol lawn y dywedasoch Mr. Gomer, Pe tnniat eich hewy!!yswyr da fwy ar y pwngc mewn (ladt, a !!ai ar cu :;Hydd, y bydd:d eu !!ythyran yn fyn'ach, sc yn ymot'ynga: 0 i na y CYI1g0l'; )'n wi}' dymunol en K))ydd ywsy:wedd Hythyrau Hmver o honynt. Nid oedd Uythyr Idhs Fychan ynattcb m'maw'' o ddiben end bcioarj ieuengctid Mr. J. J. B.). ac cihvaith Hidosdd nn addysg yn Uythyr'Dewi ond cut'oarD.acIdrtsFychan. Yr ocdd yn dda gennyf weied Hythyr synwyrot Ta- Ibh'mn ya eich Scrcn; ca!! ci ddywediad yn crhyu ':i0-ifcnnn «? yn He 0; end am 'sgr:icnnH t cz yn He ilid ei, ys- wyf yn mctuu cyd-wc!ed ag ef. MeddyUaf y b'ydda:'n v,'cU dywcdyd, y nMC ef wcdi myn'd idtl ei dv," na dywedyd, y hiae cf wedi myn'd ei dv, o her. Viydd tbd iae etyn !M':tn;dd yn can!yn en gtiydd gan hynny meddy!iat' y byddai'n \ve!t !;osod cydsc'n:ad r!iyngddynt,yr hyn syd(! yn cad ci arfei' yn y GiOeg;CHd I Midcbys-afy byddat'n fwv cv(1sVlJiol a' Illist i ddv- wedwd, y mae ef \vedi my'd :p dy." Meddyiiaf mac ar saH dda y dywedodd Lhmelyn mae o'r :hyw wi'y'.vaidd yw'i- af ua eUh' ci a!w \Vcithi;:n ft itC wcithiallh¿, !:<:b !'Iieo!aH'r gramad'eg; a chfiH y dywGttodd Shhmas Wynedd yn nghyleh hynny yn cTbyn Lewis; end am y mcddyiiafmaGb'r t'hyY.' feT!nywaidd y.v; ac md o'r !'hyw ítl y Siamas. Y mae 'heo1 odiaeth gan My. Gam- boid i tVahatnaetbn !'hwBg y rhyw wrywatdd, a' rhyw fetJ1'iywaidd, yrhos sydd i'r ystyr hyn; pob gair yn dechreu a <!n a" cydsetninM cyt'newidlol (mutable con- son(i.,its.) oct(licitlir i, a rh, drwy o&od y Hod-bandog y e'u bfacn a gyfhewIdiaKt yi) natm-io! O'r s:UH gated Jt- sat)! JyH(;r, 6s byddant c'r ihyw fenllywaidd, mcgi'¡; i,)?f, y elm!; t01Ti.mx:n y trei, y d'ref;carrèg, y gaiTeg; ac hefyd t,oecl, y droed, nid y troed., Ond, os byddant o" rhyw wi??-a:dd, ni ebyfncwidia y sam, truw, v tanÓ, y tY, y hy, n;d p dg; cctfy!, Y cffyl, &:e. Y ddi-v,,g gcunyfiymod yn dyuedyd yn erbvH a Mh W. 0. end mi fyudaf ddio!ch'gar iddo et", Reu GatÍ\"gan, rtcu Sinam'as, Rm ddangos i mi fy nghamsyma.d, os ydwyf yn camsynied, ac ni fydd arnaf sywiSydd ei addef. y I- i a f, y byddni yh gyfaasswdd a' iaith i 'scryfennuJ)/¡] yn lie DJ; ac LiI, yn !Ie Lt, yu v)' un modd a TA, PA, Rh ac C'A. bymtmaf gne: gwybod barn cich Gohebwyr ar y dfefn hchod o 'scryfennu. Pa rcc! Pawba atteb m:li am fed tn c! yn t:aniYIl cu gly(id, o herwydd lJi .aUasid gwybod pn nn ai Rhydd-did ai fnasai y sair-. Yn awr pe arfet id d7t yn He tliL, a 's"i fcnmt fei hyn, RkydlulÙl, Mi fnasfi uchos !<yrt!uo i {!é;- syHi:jd, Dyu))):t\vn g'ad g\vyi)od :,an D"wf a Hewchn bwy ams<'r (tense) a 'lTwdd <'mood) gnir nidwyfyhCQfio :)niwe!fdygai)-yh g::m.. ddynt hwy'. Dylai p:iwb, Mr. Gc'np! fod yn ofilill,.s i bcidio cyrm11)"r-gn Ph ac 7'y mown geirian megis Phon canys d;y!id 'sct-yfennt! l)bb ::ai¡' èylii!'ci;>; glL'J'CÙldiol ag ¡'J; nK-gts Ièfol1¡ Ffot-dd, rtun, &c. ttc hj. fyd bob gair \vedi deiHio o'rIJadin; inegis F:f!/dd (L' fJ;âih (iJ. Pc!'t'c(-tnm), &o. ac nil! Phydd, Ph, &< ond pub KHir Cy!mfipa:a fvddoyn decht'eu ii't' Uy!:hy!'t'n a. gyfiJcwidir i P/t, megis Pen¡ ei !<>;¡en, Mid ei jf_/ht; ac feliy hefyd bob gà¡t. a (vddo yn <!eii![o o'r a't' IIcbi'acp, &c. Yn a\vt-,Mt-. Gumcr, nu ddiwt'th'.tf, gun ddymtmo nr cich C'ch(.-b\vyr fod yn fvr, ac yn hynaws, yti en liyth- y:an at en gitydd, a gadact y gecracti) yn ôl; end g; beitbiafna roddir y ddadl heibio ynltollui; canys yn aWl drwy !ewyrch eich Sercn y mae <,s oes Awdihad iddl; ae yn wir rhan y d tad! yw'r )-Ii:u) o:-eu o'<-h Scren n Hawet'oedd e.-uHt o'ch da:- neayddIoH. Eich cwyiiysiwr da, M';UK!G.

P* hoii b)'yf<'d a a dv.'aonon n:d oes ti'i -a l1icid<Îir yu f\vy cdfrcdin.;¡ na'r prif..copyli (spidel'), o hmwydd, yn' un peth, ei ffllrfjad ar.fcrth, ac y dyb c,yffrcdin ei fbd yn Pa ibdd b,vHnag caf'wyd n.llsn, gan Mt'. D'lpjMva!, Cadwcinydd i Cad- fi-i(log Iliclif-gi,ii, ia4i ),-vv,r liw, n mor ddi-ddefnydd us; y tybir Yll gyffredín ei fed. Hys))ys yw fod a¡¡;a,\dd i yr.)wyr-s:y!<'ht'T[?M?S)'<) yn c?citkio yn wcle<!ig: ar moch, swenoi. iaid,&c. yrhaiarngarwyddant y cyinewidint! sydd i ¡.)'mmc!'yû He; ondyn 01 darhmiild y gwr bon]¡edrlig; Hchc'd, y hon mK\vu !tc!aeti.ti<-h graddan t!:t')' hoU p:reauunald e)'<iU. "Ypi':fcnpyn.!nedd sydd ra¡!arwy- yn A wvr-uwn;y¡Jd (lktometcr) gorcu a iunwyd eriacd. Y mnc g:)u y piyfhwH ddwy f-ici-(Id i \v;n) ei :'wvd (; Vt'e, wrth y rhai gall""n wybod pa P:!n ducddo' tywydd yi] r"u W. y fnae yn gwncutlwl' ci iieu iinvnan y th:d ydyntifod y:!sy]<cini, mcais pe b'.rM;u, t'r huii ?c acu y rhwyd, yn dra byrion, ac yn hyti-ach yn frc:sgion; end y n::ie yn eu nyddn fawpr hlf'actt, ac 'n feinach, j pan (yddo tp.ydd tcgagwrGsogi'w ddisgwyl.. Rlwg- ansawdd y tywvdd 2-!ain aw)- ond nid ydn'l"aneg gydfi sicnvydd, end gaUwn fed yh sicr y bydd y tywydd yn dcg drus 12 neu 14 o ddyddian, pa): fyddo'r ''wyd yn hhiOii. Amhvg yw fod y rhäg-arwydd di- feth hyn o gyt'newidiad y tywydd o Ünvr bwys, gyd yn gyffredin y mac'r Awyr-bv.-ysyadion goren yn meddi.tnt At!u-0!i. yddion, y :'hai uid yuy:]t yn ymyraeth & tiafurto'r ddno. ??traymae!!?we;'o'iJ?ni'wy!-y!) yrnddduid o })o? ys?. Ond mown modd dcdwydd' y ?.Re Aw.?vt- hRe}- Ord irewii nio,,ii triuiwr y dd'??r a rh;i"?r- wyddwr.di-drnul ;)r yr h?r) y dich?n .ymddiby:n] u')- hv.-n yn fynych sydd yn Uedu c' rwyd-arwyddion 'yn -y !:ncae ag.yntef. Ktd y-,v y cit'adu!- cynnd hw!: -?'n myn"d i weithio na threuiio hyd m.)wr yn ei cdafcdd, yr hwn sydd yn dytbd o'i ncs byddopwys&n'rawyryn mwyddo yns:cr ua bvdd i'r 11(iii (11-ittil fod ynofcr,oac!ips gw-yntoedd u ia- ydd. Boed y tywydd cyu Rrwed ag y byddc, g,¡jlwn d.'21'fynll na bydd iddo barhau Y!l h: pjQ welom y prif-ccpyn yu cyweudo ei we wedi dtijvst,- tymhcsU." Go(,;¡\diaJ i ddynion ag !{rlynt yn c/!nm[!t:;d moúdian i??efM- y'v!Bn farw yn ddtwedda), yn heoi Cacrgtawnt,un Miss Ran otiiif, ne:: do:i-ind aUan yn ei iiwynpb, a chafudd dd\vy gcstreisid c fodjion n.eddygc! gau me\vn !np(idy'iHiaeth; yj'oedd un o ii ii-v-ll, i'w t.h'm- mcryd yn dufewHoi a'r n.ul i no'r fnani-m a '):; end obcrwydd iddt mewn modd an:iedwydu c'mmeiyd !:u yu n<, y i5a;J¡ h\ ? oHV'(}.:J ei by wyd. IkTr, DnNTr)oll. { Pan ocdd JEsc-hiues yn canmol PhyIIp Bren!n M:Ct* f don, am ei fed yn ddyn ituwen yr hwn a yfat tawer, at' tcbodd Dcniosthcnes, "fod hynnyyn anian dJa mewO yspwng (spunge), bnd nid mewn Brcuin." I"ojiosti. tin c,'ii gtviatlwyi- ciii hniiain, yr hwn oeLiJ d:!pddol t' bÜ hwn, gwedt iddo scfy i i fynu am ran c't' ymerodyacth Rufemig, n chac! ci orehfygu ilicxvil f.h- fawr, a aeth ac a ymgrogodd. Pan \-i'e!\vyd y fyddin yn y cyilwr p:'ndda;dd, 01- ei rod wedi y!));!dwvn yn y mcdd gwrolafyn yr ymdrec!), yr ymadrodd digrit a art'ercnt: oedd, inai n:d d't'n oedd y peth hvnuv a w< cnt yn bongia.n ar y pren o'u. blaen, and costtel (dyv.cd- wch bani). A!ccsa!ider, g-,N-edi gwahodd o hono iawer o'i gyf, eUiion a'i Sv/yddogion i Swppei-, a pynnygodd !;oroH o Y bnddugoliar:thwr ar vr achos hwn ucdd Promschtis, yr hwnaiynycodd Lfdwar ar ddcg o win, sefo gylch IS ncu SO pmt. Gwedt dcrbyn o hono y gwobi-N-, yr hwn ocdd goron o %vil,i,tli talent, sef ynghytch mi! o fOl'onau, !t! bu etc- b'w wedi y t'nddogoiiaeth ond tri nun-ned, ac am y !!ctH o wyr y wiedd bu JCligain a hci-yntfei.w o aches eu hymcdrol.0. D&eth i ben msnvyn n'ewn tafarn-dy f\-Ned i']- i p:aei et Goh-nottd y Gwc'- nidog iddi, Bètl1 ocdd ei henw Rhyfedd Syr," ebo y fbrwyn, pa rbdd y gcHwch trugjo na wydduch fy enw. gan eich bod yn dyfod yn fynych i'n ty t! a d) "redYG,t: Nan, (!yro [. '.b.