Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

7 articles on this Page

- . - - . "¿4._ .._-;, 1"…

[No title]

[No title]

[No title]

I TRAETHAWD AR YR IAITH GYMRAEG,

News
Cite
Share

I TRAETHAWD AR YR IAITH GYMRAEG, Gan nodi ullanri henafittetk, ei helaetk wydd, a'i pkpffiUh* runjdd leithadurol, ytighijd & "tlmi Sylwaduu, &r ei Buidd- I oniaeLh, fyc. Gan y Parch. J. WALTER, Pcnglor Llandong'i, Mor- ganwg; yr hwn agyhoeddwyd (yn Saesaeg) ynl7 71. Nesclre quid etnicquam natus sis accideri', id est, semper me-ptteiiun (bod yp anhysbys o ansawdd y byd(yn amser dyn ci lmn, sydd 'mewn effaith, i fod yn blentyn ) bobamser) meddai Cicero; ac y mae yn ddywediad, «s ystvrir yn ddvladwy, agoJdef iddo gael ei nat- tnnol ar v nieddwl, a ddihuna ymofyngarwch dyn, ac u'i cyiiihella ymlaen yn. ei adchwiiiadan i heiiati^eth, tra byddo hanesyddiaetli yn dangos y ffordd, nCII ddyeli- II ymmyg debygol ya rhoddi bentiiyg ei eared, g. Ac am ein bod yn cael mai y ffordd at Iclhan yn gyf. frediu yw trwy ei Urn, gwrth-ddrych blaenaf ein hym- ot'yniiui ddylai fod nicdrnsrwyOd mewn lai}U, Vr hon raid fed, i'r B;ytJwnillid yn ne¡\Unol, yr lien Fry tlionaeg, neu y Gyrnrae^, am ei bod, lrídYn iinig yn iaitil gys. Sell) yr ynys hon, ond hefyd yr henaf, o ieiaf un o'r ieithoedd byw benaf yn y byd. Ond rhag i'r hyn a fyne&al$yn y niodd Ityn ar llrwst gael ei vv'rthwynebti ,an ryw IIn, !WII ei ystyried fel haeria l, di.sylfaen, at' rhagof yn .rheolaidd i chwilio i henatyddiaeth yr iaitii Gyinraeg, ac hob ddisgwyl yn yrthan i hacriad noeth gael ei gymmeryd yn He prawf di-ymwad. A'l' pain cyntaf n yr olrheimad ilyli fydd yrnotyniad beiniiadol i darddiad y gan-neu yr enw, trwy yr hwn y gosodii ailan yr iaith (ion, yngyntaf, gÚIl ei pherchenogion (k. ehrenoi,- y B:yianm$- Cymeig; ac ail,.gili Sueso:-) y dydd hwn, megis y trosgiwyddwyd ef iddynt gan eu iienahaid Sacsouaidd. Gelwir en hiaith gan yr hen Frythoniaid, sef brodor- ion Cyirjrti, ,;Llf viv hynny, Iaiih y L'yni-y, nen (megb y dylid ei ysgrd-'iinu yn 01 yr ysghfenydd- laeth mwyaf cy^merijdwy; Cy.mn j/, yr hyn yw y IL. osog am Cyrrunro, gair cyfanyxkledig o'r Gyniraeg -Cyn (yr hwii a arwrda cyntaf, jwi^iddiul, cyssctin, 6ic) 2k sl.o (sef, ardalj neu vvlad) a vhag i neb dybied fud hyn yn dadogiad gwyr-droedig ar gytlif cyfnewidiad y llythyrenau n-h i m-m, sylwer, mai yn 01 ansawdd "yr iaith hon, fod Cyn mewn cyfansoddiad yii eyfoewid ei r. i lythyren-dawdd y gair mesaf; fel hyn, Cymmru (bin, croth, cyssefin, neu yr hyna. ddng allan yn Wreiddiol, h. y. gAvhid enedigol) o Cyn a Brv, -Cym-mrodarhn (yr Aborgines, 1,(d. Cyn-frodorion, neu breswylwyr eyntat* gwlad) oddi Aii-tit Cyn a Brodwion; nnigol Brodor &c. Etto ni y direlll y. allid ysgrifenno Cymmru (9 tpjdt) gydâ'r un cymhwvsder, cyn-fni; a cyn-)nt'edwh», yn cpi'frodorion; ac yn ddigon tebyg fcd yr lu'ii ifordd o-barablu yn Cyttuno a'r dull it o siliiadan end yr hyii a aehiysnrodd y dnll o ysgrifennn as sy-i i yn ffynnn yn awr, a cllai fod hyn; sef, fod ein hv'nafiaid yn defnyddio m. a h. yn ddiwahaniaeth t ddynodi saiij yr.}: me-gis y dano:n,ryd yn cfdiymwad gan y.dys-gedig- a'r cywrein Mr. Edward Llwyd yn ei Arcfuvologiu Bn- imivcu, tu da!. c226, a 3; ac fcDy y)- ccdd clan sain yn cad ei l'hoddi i bob un o'r llythyrenau hyn y ps-yrk hynny, sef eu sain cyffredin yn an-r, a'i- iiii neiildiioi a grvb'wyliir urhod. Yn y modd hyn, yn dra tiiebyg ys; j.rd'ennid Cym-mnt, yn wreiddiol Cyn-inii;, nen Cy/i-bru,. er ei fod yn cael ('i seiHiomp?is pe ygrift'nasid yn oi y dull svdd yh awr i silliKdn, Cyn-fiv; ond pan ddaeth <?,. a & trwy weiiiant ysgrifenyddiaeth, i ?ae! en'harfu 1 ddynodi eu seiniau cyffrerfinvdilvedda'r, anjjisyfhewidicL •a.gvvalianoJ, trowyù yr n. yn cyn, Eaphqnw gratia, (er •mwyn gviell sain) i m, a daeth Cyn-mm nen Cyn-bm i- i gari ei siiliadn fel y ililte yn awr, Cymmm (Cym'ry) neu Cymbru; nid yw ol y dull olaf hyn yn an-amlwg yn Cainbrica (envfr Cymru yn Llad¡nj ynCwnb, iu, (CDW Va. din Cnniberiand), Hey eadwodd cangen o'r hen Gymry • eu tif, ac y l!y wodraethid iiwy gan'Swyddogion o'r eiddynt ei hunain hyd yr 8fed Canrif; yn Cjmhri, heu, drijjoiion Jutland a Holstein (Denmark), yn Cardabri (Cyntabru) gwlad y Cantabri, hen bobl o'r Yspaenj yn ryffinio Sg angorfa Biscay; &c. Ni ddichon Cymmry, nen Cym'ry, gar. hynny arwyddo dim arall, o leiaf yn fy nhyb i, end yr Aborgines, nell Iridigenag trigiaiiwyr cyntaf, nen frodorion) gwlad; w hwn ystyr o'r gair a ymddeugys i gael ei gvnnwys, ac yn cael cyfeiricfatto, yn narlnniad Csesar o PrvdaiiV pan ddywed efe (" BritantriaD pars interior ab iis incol- itur, quos liatos in Insula ipsi1,. memoria proditum di- eunt.") tc Tarth tafewnol a breswylir gan y ygaii di-ik(l(iodiiii a' ddygwyd i fod yn wreiddiol yn yr ynys." Os derbynir yr ystyr, a foddwyd nchod (yr llyn a dybiaf nisgeilirei wrth-ddywedyd) fel eywir jstyr y gair Cym'ry, I)vficl i'r casgliad fod yn nattllriül; sef mai Cymraeg oedd iaith gy»sefin yr ycys hon, Ili-vdaiii fav. v. yiz y ncsaf, pryd y ystyr V gainieu Vr cnw tiaesntg \Velsh; a csodtcyd guti y Suesoti aryCymry. ] I i-

?jL-i??iMFjEJV. ? JLJ Å U…

Advertising