Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

7 articles on this Page

RHAN 0 AWDL, %?'WEI-Nl,'XU…

t'R HEDDWCH PRESENMOL* J

AT GYUOEDDlVll SluIiBN GO…

! AT -GYHOE-DDWR SEllEN GOMER,I

Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share

AT GYHOE-DDWR SEllEN GOMER, | S-fit,Er rn:ti-iin i d(lybenion eich cyhoedtUad yw puro y Gymraeg edlliwrth y s-otbach Saesncg a glytir yn ddiangenrhaid WTthi-gan ein gwladwyr, yn rhy lntf- redin, gobeithwyf nad anfoddlon genycb fyddai (lan- gos pa mor ddytedus i'r Omefacg yw y glytiaith am lawei- o'i cholofnau. 0 herwydd fo l eyiinifc-r-o eipia%i Saesncg yn cael eu barter wi th siar«d y Frythonaeg, tyteia Haver Gomeriad diledryw mai gciriau peribynol i'r Saesneg yw yr holl rai a arferir gan y Saeson; gwel- ais rai o blant Gomer yn petruso ynghyk?fe <Mnyddio Cynnaeg pur, ohct-wydd deaH o bonytrt fod y cyfryw eiriau ainbeus mewn Geiriaduron Saesneg; mexvn trefn i synnid y petrusder hyn, mcwn rlian, cllwiliais EiÚHJnt. Johnson di-osto r-ydftg ychydig fanylwch, a chcfais ei fod ef yn addef lliai geiriau Cymraeg, nello dadogaetfi Omeraeg yw yr 4tol I eiriau canlynel. Pell wyf,o dybied fod y rkai-a ganlyvi yn cyivnwys yr iioll eiriau Cymraeg a lcdratodit y Sueson oddi arnoin, caoys dilvs genyf fod amryw c iriiit, o dardd4ad y rbai yr ocdd Jolwsson yn an?y?odn?, ynperthym'rFrytItonacg, ?t yr addefir gan rai Awdwyr Gehiaduron Sacsnig? a Ys?tte.iasant ar ei ot cf, Bregys ,Peny ac e?-ei?. Hefyd, er cymmamt haelder itieddwl Johnson wrth dadogi riiat geirian o I darddiad amhwis -i'n hiaitli ni, ctto ymddengys i mi ei r tod weithian, o aeltos j-hyw beth iieitr 44all, mwr ambarod i wddt yr anibydedd dytadwy idlli fel na phriodolai I iddi neb geiriau ond megys o led anfodd, sef, pan na fedrai gael dim o gyfFolyb saia nrewntin iaith arall; fel hyn, addelir ganddo mai Cyurmcg yw y gaii- ond terddir cart gandtio o'r Saxontwg c, at; oftid Diwy rlie- symol tybied tod cad yn deillio o cur « end/ Ym- hellacb, er dysgediced oedd Johnson, nid ymddeu&Ys ei fod yn hyddysc yn mam iaith yiays Prydain, ac nid oedd y fath gasgliad o eirian Cymtaeg mewn un Geir- lylr, vn ei amser ef, ag sydd yn awr, am hyny hawdd y gellasai dadogi amryw o'n geiriau ai icitlit)eiti ereiH. Pa fodd bynag, nid oes yma ond y geirian a addefir ganddo ef (oddigertb ychydig a gymnicrwyd o Perry, ag sydd a'r nod Invn t wedi ei ragddodi), en bod yn Gyinraeg. Dymnnwyf ar Weill o'ch Cohebwyr ych, wanegu at y rbes hon, yn ol eti gallu a'u eytleusdra; a phe cymmerai ereill y drafferth i gasghi ynghyd yr holi euiau Groeg, Uadin, Ffrengig, E!buyi:aidd, Yspaen- aidd, Italaidd, &e. lie bu yr estrones glytlog yn hela ei thrwsiad, a bod i bob iaith alw yr ciddo adief, ni by. ddai ond golwg hyU ar yr yspeilyddes nocth; neu, mewn geiriau ereill, ni fedrai Sais lefaru nn dryli ymad- rodd cyian yn ddealladwy. Y gwreirld-ciriau, gan mwyaf, yn y rbes ganlynol, sydd wedi eu eymmeryd o Johnson, myfi vchwanegodd y lieill; end y mae etc yn fwyafcytlredin yn dywedyd fod y licill yn deillio o honynt. Ydvvyf eich ewyllysiwr da, 0 Llewelyn. Rhes o eiriau Cymraeg, neu o dadogaeth Cymretg, y rhai a udefmyddir gan y Suesun, ac a dybir gan twver o Gymry mai Saesneg ydynt. Babe, Bahan Babery. 6 Baban, teganau i fa banoff i Babisli, Babaidd, perthynol i fabunod Baby, Baban, plentyn bychan Babysbip, Babandod Bald, Bal, heb wallt Baldly, Balaidd, nen yn foel B,tldiic, ninciedd x Bard, Bardd, tirydyricl Bardic, Bardikmol, barddo] Bardism, Harddaeth Harm, Blirm, berem, burman I Barmy, Bcreinaidd, bnrmanllyd Barrel, Banl Barrel, v. barilo, rlsoi mewn barit Barrelled, Bariledig, wedi farilo Basket, Basged i Basket-woman, Basgcd-wraig Bastard, Bastardd Bastard, adj. bastarddaidd Bastardize, Bastarddio Bastardy, Bastarddiaeth Bastardly, yn fasdarddaidd Beer, Pit-, ttiod B.cker, Bicre, Ymgiprvs, ymgynhena Bickerer, Bicrwr, ymgynhetlwr, Bickering, Bicracth, ) mg.)uheniad tBoast, Bost Boaster, Bostiwr, yroffrostiwr Boastful, IJostgar Boasting, Bostiad Itoustiiiglyv yn fostgaraidd. tBooth, Bwtb, tý gwael, neo d1 dros amser. (Johnson a dardd y gair o boed, Dtiteli) Bowl, Buelyn, math ar gorn, i yfed o honaw. Hefyd Bvglehom Box, Boc, cernod. (Nid wyf wedi cwrdd Alt fath air a boc) Buck, Bwch, cam Biil-kle, Bwfcwl, bwcJ Buckler, Bwceled, taria-n Buckler, v. bwccledi, amddiffyn Bug, P-iig. bear, Bwg, bugan, golwg ddychrynllyd; bwcai, bwci Bucgy, Bwglyd, Hawn drogod d re wily d Bung, Bwug, cauad i eueu baril Bungliole, Twll y bwng Bungler, Bwngler, bon-gler, dyn angbelfydd- Buugie, v. bwngln, anfertbu Bwnglingly, yn fwnglaidd, yn anfedrus Button, Bottwn Button, v. Bottyno Buttonhole, Twll bottwn Cabin, Caban,(Fr. Vabave) Cable, Cabl, rhafl angor, ( Cabel, Dutch) Cap, Cap, penwisc t C, Car, Car, mcii, nen gerliyd bychSB;—Carttysp, car licb olWyn, i lusgo cariwr, cario, o car. (Gofyniad, Onid mwy naturiol tarddu eart o car, nag o'r Saxouael,, erat, fel Johnson ?) Chariot, Car-rhod, car ftgolwynion-neu rodau Chariotteer, Car-rbodwr Clay, Clei Clay, v. cleio Cloc, Cloc, awrlnis Clockmaker, Clociwr Club, Clwpa, pen ffon Coracle, Corwg, corwgl Cord, Cort, rliatt, (chorda, Lat.) Cordinaker, Cortiwr Cord, v. cortio, eoinlio Cordage, Cortynmi, cortynaeth Coi-ded, Cordiedig Corner, Cornel, congl Corner stone, Cornel faen, congl faen tCoWei-, Cw rian, plygu, suddo Crowd, Ci \xth, jiddic (Saxon Cruth) Cuckoo, Cwcw Custard, Cwstfii-e,Matli ar f(,Istsf,.vyd Denizon, Dinasddvu, &masydd Denizen, v. Dinaseiddio, gwncuclun yn ddiua'sydd Dull, Dwl, hurt Dull, v. Dwlio, lrartro Dullard, Dwl-ddyn, liurtddy^i Dully, yn ddwl, >n l«nt Dullness, Dwlni, burtrw.ydd Elf, EMf, (pl. ei-lff), elly-li, corya EHish, Eltfaidd, ellyllaidd Faggot, Ffagod, (fr. Fagot) Faggot, v. Ffagodi, clymu coed ynghyd Fast, adj. Ffest, cyiiyin, buan Ferret, Ffured, (Dsitdh Fend.) Ferret, v. Ffuredi, gym o dyUas Fewetter, Ffuredwr Villy, Ffiloy, ffilog, e-boles Fir, Fyr, vulgo dt l. Flannel, GwlànNl Fool, Ffol, diresWm, dyndr'fltg Foolery, Floledd Foolishnessj Fibtcidd'd?a Fonk, f'f*ol.(!?Ff;>kidddt-A Forked, Fforclis^ Forkhead, Penfforiclfog GaWe, Gafaet, cronglwyd t9 o't -bat-od ir drtitnr. Gad, gadd, ymadael, crwydro Gad4,m-, Gadw<r, citvy*dryn yn Gaol, Geol,carcbar (jaoler, Geolwr, ceii?\vad earchar (Jarssrti, Gardd (Jmim, French) Garden, v. Gafddio, triti grai-dd Gardener, Garddwf Garter, Gartfys Garter, v.. gardysYi, ely'mti ft gardes Glaver, v. glafru, gwenieitho Goar, Goror, ymy i, ymylwaitli Gi-sidge, Grwgnach Grac%i»gly, yn rwgnaebllyd Gyves-, Gefynau, cadwynati Gyve, v. gefynu, cadwyno Hackney> Hacbnai, hacnai, cefiyl ^ylfogedif^ Haggard, Hogr, antiet-th Haggardly, In itaa-i- v-n anferth Haggish, Hagraidd, aihtniatdd Hap, Hap, dygwyddiad fllitply, o hap, cf allai Hapless, o bap, dygwyddiad da Happen, Haplo, dygwydd H-appily, yn hapus HapjMness, Hapusrwydd Happy) Hapus, dedwydd Harlot, Herlodes, putain Harlotry, Herlodiaeth, puteiniaeth Havock, Hafog, mawr ddinystr Hawk, Hebog Hawked, Hcfcegog, fel pig hebog Ho) Hwell Hoiden, Hoeden, llances ddifoes Hoot, Hwt, bloedd ddirmygus • Hoot, v. a. hwtio, gyru yniaith gyda S1fD, Hover, Hofo, hongian uWchbcu Imp, Imp, biaguryn Imp, v. inipio Kid, Cidulen, cidyseH) ffagot Kindle, Cynu, tanio Kindler, Cynenwr Kiss, Cusan (Kud, Groeg) KIss) v. cusauu Kisser, Cusanwr Kitchen, Cegin (Cuisine; Fr.) Kitchen-garden, Cegin-gardd, cegin-ardd Kitcben-m«id, Ce»in-forw yn Kitchen-work, Cegin-wauh Knack, Cnee, tro cy fi wys, ystwr cyflym Knack, v. Cnecti, suniy.yn fyr Knacker, o Cnec Knap, Cnap, telpvn, titiiipatit Kneil, Cnul, end, cloch angladd ( Cnylla17, Sax.) Lawn, Lawn, Ion, Hannercb (Lund, Danish) Loft, Liotit (or from lift) Lom, Llwyn, pi, llwynau, Iwynan Looby, Llabe, llabi, iieban, dreiyn LoobJy, Llabaidd, drelaidd Mantle, Mantell, p.rwisc Mantle, v. mantellu, cuddioi mantell Mark, Marc, nod, arwydd (Me kc, Dutch) Mark, v. marco, nodi, arwyddo Marker, Marcwr, nodwr Marl, Marl, math o glei Marl, v. marlo, gwella tir 3. marl Marlpit, Pydcw marl mai*!Y, ltil%vll inal-I Meathe, i\i £ dd, math o ddiod Metheglin, Meddyglyn, diod feddyginiaethol Mine, Mvvn, mwyn, mwynglawdd (utiiie, Fr.) Mop, Mopa, ysgubell eddi Mop, v. mopu, ysgubo a mopa Mustard, IVlwstard (tfjoujstaul, Fr.) New, Nevvydd, nid ynhen (INe!tj, Fr.), ISewly, yn newydd Neww's, ewydd-der News, Newyddion Newsmonger, Newyddiwr Noon, (Sax. Non) nawn, haner dydd Paddle, Pattal, rhwyf feclian, rhaw-lFsfl» Paddler, Padtlwr Parsley, Persli, Hysiau gardd ■ j Partridge, Petris, adar gwylltion Paw, Pawen, troed bwysthl Paw, v. pawenu, taro a phawen Pawed,Pawenog i Pert, Pert, prydweddol, bywiog. Pertly, yn bert Pertness, Pertrwydd Pipe, Pib, pibell (Pipe, Sax.) Pipe, Y. pibeilti, canti plbclt Fiper, Pibellwr Pour, Bwrw, tywallt Pourer, Bwrwr, tywalltwr Purse (Fr. Bourse), pwrs Red, Rhudd, lliw'r gwaed (Rell, Sax.) Rub, v. rhubio, rhwbio (Reiben, Gerim") Rub, s. Khwb Rubber, Rhwbiwr Rubbage, o Rhwb Sham, v. siomi, twyllo Sham, s. s'iom, twyll Shamner, Siomwr, twyllwr Sicker, (obs.) sicer, sicr Sicker, yn sicr, bid sicr Skinnish, YStmrm, ysarmcs- Skirmisher, Ysgarmeswr Slobber, Glafoerio Sloven, Yslyfn, brwnt •! Slovenliness, Yslyfenrwydd, brynti Slovenly, Yslyfenaidd, atian, auhacltur Sour, Sur, egr, chwibl, sarug Sourish, Suraidd, surllvd Sourly, yn suraidd,yn surllyd Sourness, Surni, sarugrwvdd Sprig, Ysbrig, cangen fecban I1 Spriggy, YsDrigog, Hawn-ysbrigati I Spy, Ysbio (Epion, Pr, Spie, Dutch) Stain, V. a. ystaenio Staiuer, Ystaenvvr Stainless, Distaen, difrychau Stallioh, Vsdahvyn, march Storm, Yctoriii (Storm, Sax. a Dutch) Tackle, Tacel, tacl; pi. taclau Tackled, Taeledig, a daclwyd Tall, Tal, uchel Teat, Teth; pi. tetlrau ( Tit. Sax,) i Tiiik, v. n. tiWcian ( l'ittizio, l.at.) Tinker, Tinciwr, eurych Tf5"p, Top ( Top, Sax. a Dutch) Trethings, Ti,ethii ( Trethirtgi, Low Latin) Tuck, Twea, cyllell Waist, Gwasc; gelwir y canol felly, am fod y gwrCgys yn cael ei dynu yn dyn am dano Whiff, Chwyth, cwfSiwh o wynt Whiffle, Chwythn AVhilHer, Chwythwr Whin, Clnvyn Wicket, Wieed (Guickct, Fr. Wicket, Dtttch) Widow, Weddw, gvveddw ( Wiawa, Sax.) Widow, v. gweddwi Widower, Gweddwyn, dyn gweddw Widowhood, Gweddwdod Yew, Yw, pren Yw Yewen, Ywaidd, a wnaed o breii Yw.

AT GYIIOEDDfVR SEREN GOfcEii.1

[No title]

MARCHNADOEDD. 1