Seren Gomer

?-?-L'?.-??.?,. ?mT..???.??mj?r?. BARDONIA.ETIZ"I I AWDL, A GYFAKSODD\VYD YN RIIYDYC17LFN, YN ATTEB I LIfTHYR A RODDAroGAKAtRI'RBEtRDD. 0 AM lan Iwysgan feiysgu.deraf Yduk'nfynpga Dwyswuith Beh'ddton cemion, en [Rhydderch. !Dewis!;ceth, a'u cind esgcd. GM'e< Rum. &«.?t Dyddanwch dyddtaueinio€s.ui' ydyw En canLadan eh iocs: ))!t .twch ein du t'cr-oes Dan oerllytl gletvd a gioes. Os heddyw tra'n byw 'n y byd y Ynt dun iau y bradau brwd, W ]")ont ettc ryw dto 'n wyr drud M Y ceufedd yn niwpdd nod o ynolcur!}ai'tira!itd, t Rhan fach H'ae'n ddwya (groywfwyn gd) e C'l Prydyddion mwymon mad. a Edrychwn gwetwn eu gwaith, Cain ei'wyr eu cynnilwaith, le.,iii tiir ervs ynfaith.trahau!wcn Heb orphen yn bei-flaitli. Heddyw,gweler Byw yw Hamer A!* ia:tti ('.vnei- eitlia da-,vnus; Ac yn gyhoetld 'Wedi oesocdd Gwin i tituedd ei gan fe!ns. DtC/MKPttO Byddastudio i A thyn dUo 'H Athm wiwIw)'s; Ymtnhenamser Mydraudwysber Iaith hil Gomer ethol gymmwys. Maw! perar dyncrfwyn don.iawnrhoddi Yn ihw.ddaidd i'r Heirddlon: Addas i ni, er si, son Am iawDwaitii y gwyr mwynion. Air: afonydd ymofynant Dan ygw:DwydfJ dieii ganaiit, A Het'erydd y 'ttitci' iant Eiriau dnedd, a wrandawant. lawn trwy ei chaioa natur a citwiliant, Mctiant a throion dynion adwaeuant, A bui<n wedi y bemu nodant: Drwp y ciwyfau a geihau agorant, ))efi:tHl Bngeiliaiù gatwant.yn unwedd, <)'u du oferedd i edifeinant. HyU wre.ddyH baichdei ofer a nwyfant, Yawnwych weis ttrion awchus y torant; Hena\\T y Sydot hwy m arbedant; Pvbyr sy!mddwyr pawb argyi]oeddant Yn fauoi, ac ni fynant.er gwieddau Ddori gv. agenwau'r duar a'u gogoniant. Helld y byd a hacddai Bardd A "yr aeth fcsuJ' ci gerdd, Nil! frei a'i droedio i ffwrdd Gau hatd o Hytiaid peti ffonhl. Feraidd yw ciod pob Bardd e!aH, Gwin ctwn y gan ciau. Harddach t ddyu synwyrddw! Na chiMtw stwr a dwudwr d\vt, Ddysgu rheoi y ddwysgan:p Chwilio gwyrth uchet y gamp. Meius,gwn,n)a!aisigant A Uawcroedd Hiw ariant, Teganan i finnan fydd Y iach Av. en a Chywydd. Er bo(i yma 'n wan yn awr Megisundt-ymogawr Wnat ei welý i'y 'n y fron Yn dawcl rhwng B)u;M et.,on:- Os Ktmmc yw 'r lwys A wen j Os wyf dan gm ei sur sen Hcb i'e (' '(iii 'r un gu ei gwawr I'wdyddam'tdyddunawr;— I Kr na chat pan ganaf gerdd Un nn' dtEti! addasgodc'— Ettoerhynert'ymat' Yn twyi a;1 gaei gan hae! Nat' (J'¡ ratÏ, J lJ oi Hafur ocs, D<!a Ion, yn mwedd ein.oes, Drigfa o gyrhaedd drygf.yd, 0 swr. y bai sy'ny byd, Iwtt.ddaai(;!eHddoeth WaithyBcirddionciyfhiondopth; Oesvnifi'iL fhsio mwy, PcitYait!; gywreinwaith Gronwy; Igndi'rgan ydâ'' gô¡:; A iiou d\iwvth!lwyu deiliog. DAKiEL AB lELAK DDC, 0 GercdlgK)n. I

Hl'NAN-YMDDIDDAN Y BARDD AR PEN crOCHDY EGiLWYS ST. PAtJL, YN LLUNDAIN, 0 PA FAN Y GWELIR DtXIOK AR Y LLAWR YN FYCEAiK a. ¥FEDDOL. MAE'rwybren!asweniwyHa<].or€n!tw, A'r hautwpn yn lirach HVi;(Jd wcdd y dynionach Obry 'n y byd i'el brain bach. Ai dyu:on a adH'aenaf.neu forgrug Yn fawrgren haid gasa{? Yr nche) a'r isetaf Nawr onwedd en gwedd a gaf. Snlyw en drych isel draw.ygwaelion, re'H C\1d?f 'n t'wibiaw; J{h¡j yn rlIed"g, rÎiai'n rhodiaw, bach, i'all uiot 'n y baw. Anfftth en tinRerth a*n ttin,ho!t jafiir A )tT<ed y wcrin; Dati ;-a! iad y Ih: ;,Y-erwin Ali bias at y guitid bUn. Ai rha?1! ya Ifywrain eu gwedd.sy'n chwitio Mylvric ant Yn ehcdcg am AnrhyJedd Hagr y ctcr' gan hogi't- cledd Giwneraidyma'rgwcHyn.ahedant Ynhctdiaudiderfya I fr&thf a sarnu 'n syn E¡¡ Ld!ydd a H.<n f,J'())yn?, Uwch y glyn fan hyn q fyd.(wyeli urddas) Y chw:u-ddat trwy 'm' wyd, Heb orp!)en am bt:u y byd Anfoesatfa!citderyntvd. Am ben ({yn adyn odia€th.a't fawtyd Ofaion rhy heiaeth; EiganadatTagot'taeth AV r g-,N-ai,! panymaemorgacth. Cat achos iawn Mawn a Hwyr.i gwynfan Wrth ganfod or awyr, Y tfeu:m ta!th t) wy )id hwyr Dtiwvs emioeit-mor ddtsvuwyr. YRUNAWDWR. I

.liT SEREN GOilIEit ) vn (lei],A,ngI I n'u hymddnn:;osiaJ yn eich Llythyreg, y niapnt at e:ch ttaw. Yr wyf yn deaH y bydd hoif gan rai o'i Bchdd i'w darllen,-cymmer\v.yd hwy allan o hen ysgrtfen. Ydwyf, &c. DEWi. LLYMA DRIODD CERDD ÙAFüD. Tri bat cytfredin y sydd ar gerdd, tor njesu! drwg ystyr,acham-ymarodd. Tri thoimesury sydd, thy hir,arhyfyr,ath\Yy!! ynyrod). Tri rhyw ystyr di \vg y syjd, cantddychyniig, an- mheiUiynas, ac eisiau enaid, scf berf. Tr! rhan ymarodd y .sydd, unig « Hioscg ypehyd, gwiyw a menyw ynghyd, a gwydd ac absen ynghyd. Tri anntherthynas ccrdd, na-.N I a gogan yughyd, ihy ac pislau ynghyd, ac eislau gorair neu i'et f. Tri than ymad) odd y sydd, enw, rhagenw, a berf. Tri rhyw ymadrcdd sydd, ymadrcddpcriiaith.ymad- rodd cyfiawn, ac ymadrodd aetdutn. Tn rhau prydyddiacth y sydd, syUaf, gair, ac ymad- i'odd. Trirhyw syHafysydd, syiiafdalgron, syt!af !cddyf,a synaf?ipthong. Tair :hyw syHaf da!gron y sydd, dipthong dalgron a dip.teddyf.adip.wib. Tair dip. gymcriad y sydd, dip. daigi-on-ledclvf, a dip. bengamteddyf, a dip. <!awdd!eddyf. Tair dip. ryfedd y sydd, dip. ddieithyl' a dip. !os- cyrniog, a dip. wib. Tair dip. odidawg ganiad y sydd, dip da)gron-!eddyf, a dip. r, a dip. gadai-nledclyf. Tair syilafgadarn leddyfganiad y 8ydd trom leddyt byddar leddyf, a chadarn teddyt'. Tair syliaf yscafn gamad y sydd, syHaf da!gron, a ?;.yi!afbpi?gamIcddyi,asyHaffnd. Tair dip. y sydd na (:1¡dr proest yn eu herbyn, dip. dawddleddyf, a dip. da!groN, a dip. wi'). Tri bai gv.ahanawi y sydd ar gcrd' sef engiyn ar brost, t! wm ac yscaf' yn yr odI, a Heddyf a thatgron. brost, t.wiii ae yseafii Tri bargwahanawt sydd arenglyn unodt, carHymor- ddiwes, a thin ab, a chamosodiad ar yr odiau. I Tri pheth a gydfreiniant YL.adrodd, ac a'i teUyngant, /'cliJ:drWYl1d a hyawdlcr parab!, a chywrelndcb synwyr, a dnll anianawl y datcaniad. Tri phcth a anghywreiniant ymadrodd, pwl ddatcan- iad, ac anghywl'ciudcb SyEW)T) ac anystyriawl ddeaU y parab'wr. Tri rhydd gerdd dafod y sydd, c!er\vrIaGt! teuly- '.vriaeth, a pkrydyddiacth. Tri pheth a berthynant ar glenn, goganu ac ymb: a gwarttuuddia'.v. Tri pheth a bcrrhynant ar deilywr, hacHon!, a digryf- wc!), ac crfyniad da heb fawr ymbi! :un danynt. Tri pheth a bpfthynunt ar brydyd< ctodfoti., a dig- ryfs.u, n gwrthwynebu gogangerdd. Tri un bcncerdd y sydd. prydu, a chanu engiymon, a c!'yfrwyd(!yd. Tii p!:eih a an-nurddant gerdd, ei datcan yn anam- ser, a h( h ei gofyn, a chanu ya anmhert;bynaS) set' i'! nebnisdyiai. Tri pheth a urddant gcrdd, dmdrwydd ac c< fnder y datceiniad, ac awdurdodyprydydd. Tri pheth a hotfant gerdd, dyfndcr synwyr ac ySlyr, a go<Hdawg ddychymyg;, ac awdmdod y prydydd. Tfl pheth a anhofTant gerdd, basdHr synwyr, a dy- cbymyg sathredig, ac anurddas y prydydd. Tn pheth a gywreiniant gcrdd, cyfahsoddiad vmad- roddion, ac amider Cyioraeg wrth pH cyfansoddi, a dy- <'hymyg cerddwr with gyfansoddi y gerdd. Tri phfth a anghywretNiantEerdd, eisian modd i gy- fansoddi ymadroddion, ac amider Cymraeg, ac ang- hcr(!dwriaeth. Tri pheth a \vc'!Hr!t awen cerddwr, ]ten gerdd, bardd- I omaeth, ac ystoriaH. Tri pheth a bylant awcn ccrddw!, anghyfrv-'yddyd, ac angherddv-riaeth, ac angitanmoiiaet!). Tri pheth a bytant awcn cerddwr yn gvrù!, tra-me- ddw-dod, a thra-god.neb, ac v.,igyiiiNDdoc!. Tri pheth a ddyiai prydydd eu goche!, ityna, pntelma, ach!e:wr}acth. Tri pheth a ddyial cerddwr eu canmol, haeliom, a digryfwch, a chcnldwriacth. Tri pheth a ftlwránt gcrddwr, gw isgodd, a chydNabod achamnoliacth. Tri nheth ni (Iivns'an mewn cerdd, anwada!wcb. ac Tri pheth y cae ccrdd arnynt hcb fSned yn en her- byn,t:tng€rdd-y! hen b!'ydydd;cn, adychmygawi aw- dmdod y prydyddiou newydd, a chelfyddyd y gerdd- wriaeth.. Tit rhyw unodly sydd, Hnod] union, ac unodi cyrch, ae tinodi ei-wea. Tri pheth ni ddy!al cerddwr eu credn, gogan ctcrwr !!c ptydo prydd, a chaHn :mgherdd o brydydd canmo!- cdig ac awdurdod it!daw, a dywedyd cehvydd yn ddi- Z-stytr, a gcgau yn ddiachos. Tii pheth a tawenant gcrd<!wr, ei berchi, a chan- niawl c; gei-dti, a rite(icti(,ii ,wvr (Ia. Triphctha goddantperdd\\r aca'u instant, e-i au- mberchi, aughahn)ol ei gerdd, a'i nacau o rodd. Tri pheth a warthruddiant gerddwr, ci aiiglioeliaw, ci anghanmawt, a c!)a)ufa!n. Tii anhepcor ccrdd y sydd, cglurdpt parabl, ac {-on- der a cheTddwriaeth. Tri phcth ni ddylai cerddwr fi oddef, cyfrinach, a cl!'wilydd cydytnacth, a chetwydd argyweddufi. Tri pheth ni ddylai cerddwr eu ceht, gwirioncdd di- argywedd, b.irn ar gerddwriaeth, a chlod dytedus I gwyr da. Tri pheth a wahcrdJir i gerddwr, camfarnu ar ger- ddwhaeth,a goganu heb ei hteddn, a chroes angherdd. Tri phpth a ganmotant gerddwr, hacidcr, a digryi'wch nmw), a dcfodau da. Tri phcth a waradwyddant gerddwr, cybyddiaeth, & df'fodau drwg-> a thra-chynildeb. Tt i ptteth a barant garu cerddwr, cyfunde'b, haelioni, a rhywiogi wydd. TRKODD I j I G'M'?MM CM ?od Nt' !0'<!?, ? !?M! a't ?tP7t(tK? yn well Ma -j g-!t'ad?aM? MCM ?KM?M?. J   Bod yn gywi!yddgar, bod yn ddistawgar, a bod yn ut'uddRar. Hod ei hwyneb yn ddawnus, ci itymddiddan yn fed- rus, a'i Uun yo weddulI. Bod ei meddw! yn ddi.anllad, ei bueheddyn ddlafrad, ac yn gyfi-awn ei bwriad.. Ar Dduw yn gweddiaw, yn sywionej dwylaw, a'i gorchwytyngryHaw. Bod ei phryd yn hoffaidd, a'i chorH' yn Muniaidd, a'i chaionynbMraidd. Bod y naUl law yn casgh!, a'f I!aM yN rhann, a'i phen alr llail Ya rhanti, a'i plien yn pryderu. Bod yn dda ei ehydwybawd, yu rhadlawn ei tbafawd, yngywh-i'wphnawd. Yn ddtfaich ei c!taion, yn lan ei harfenon, ac yn dru- garawg i dytodion. Bod yn ca! u Drw yu hyfryd, yn ofni Duw hefyd, ac yn gwa$auaetbu Duw yn ddiw)d.

cÁT GYHOEDDWR;QERÊN GOAfEK. ATEDIAD I LYTHYR D. E 0 GLAN TREN, AT LLEWELYN. Mn. CroMER.—Tybiaes 1 ?1 ddangosynHed eglur, I ynfy atehiad i Cadwgan, nad Ocdd y geiriau Dyma y ci a !ttJdodd y ddarad," yn tueddn yn y n?snr lieiafi euogfarnu'r ddafad ddnuweid o tofruddiaeth pa fcdd bynagy mae gwrtdda{neuon teihvng o sylw yn cae! en cyfudt gan eich cyfaiU Mr. D. E. yn crbyn yr eglti,-Iiad a roddais i'r p;euiau. Ac am fed ychydig ddadleu mewn ysbryd hynaws, yn tncddu vn fnwr i helaethn gwybodaeth; ac am na chafodd y Cymru'r fath gyfte ysaHydd erioed, ag sydd yn eu meddiant yn awr, trwy gyÜ ŸHl cich smot.Seren i hyno:'ddi eu gilydJ mewlJ u)cdu ben-made!, tnewn pethau perthynol i'\v tuaith arddcrchog (canys yn y b!ynyddau a aethant hcibto, nid ocdd wahaniaeth ynghyfrH'y Uiaws, thwng ysgrifèna(klH C;n!r''ig y gwybodns yn t'wy na'r anwybodus; eithr tyLiai yr hwn na fedrat wahanlapihu rhwng un rhan ymad.odd a'r )!a! na gwybod pa iedd i gyssy!!tu yn weddatdd &'n gitydd, ei ibd yn gystat awdwr I a npb pwy bynng) myti gynygat' gydn'r fwyUysgarwch I mwyafi foddhaueich Cohebwl". Cwrthddadicnir yn gyntaft'r haenadynfyltythyr b!aenorci, mae Rhagenw pMthynoI yw a, yn y cys- sylttiad nrhod, yn cyt'ntcb i thrit yn y Saesneg." o her- wydd fod yr AoK, ac yr AM')), yn Rhagenwau pcithyno!, yn cyÜlteb i which, whom, ac weithan that, yn yr ialth glytiog; a bod a yn cardyu yr 7tM'/t, &c. megys pe na I)L4asai nn Rhagenw perthync.1 arati yn yr yinadrodd. I symud yr anbawsdra hwn, sytwer fed a)nryw cirian yu yr yggrythurau, yn gystal ag mcwn hpn awdwyr wedi eu cyfansoddi yn gyífeIyb i'r rhai uchod, ac- nlis geUir eu dealt yn wahanol i'r esboniad a roddais i arMynt,megys, Sa)m. vn. 6. deffro hefyd drosofi'r fat n « 0) chyniyna:'<t;" nid i'r farn yi- hon a orehymynaist. Sa!m. xxv. 12. efe a'i dysc ef yn y ffordd a ddewiso," nid y nbrdd yr hon a ddewiso. Ezec. xviii. 4. yr enaid a becho, hwnw a fydd marw; nid yrenaidyr AM' a becho. Nid gorthaw a wnafwrth a L,_r,ai-wyf.-CYNDDEtW. Deddfauhaet,W!thbawba'ihoto; DtOj'aIywiadawIedyeho.—LL.GwR. Hen widdon—— A fai yn Uenwi fa! IIona; ddyfrwys.-—TAHESiN. Y gwr a C! en awyrawl ednaint.—EJf.U)YR SAiS. N,-u'r digernis a garaf?-LLYWARCli HEN. Ynawi, rhaid addef, nad oes un Rhagenw pert' no! mcwn neb o'r ymadroddion uchod, ne:t gydnabod bod a yn un, ac y mae yn dùily fed cymmalut cisian'r Rhag- enw ymhob un o itonynt, ag sydd yn yr angbreintiau n osodwyd gcr bi-ou gan D. E. o'r Dais'uddiad a uuopdd Pi cit! a cHid ddytynn. Cnd yn awr natnriot yw gofyn, I" Pa beth a wneir o'r a yn yr ymadrodd:on i!e y rll3.f- napmrhLgan y Rhugenwau, y!' /WM, yr hf)n., -yr h!ln y f/Mt, &c. Oni raid fbd adeiriad yn y fat!) ymadroddion, megys pe dywedyd, yr hicn, yr hiz,it, &e. Oni ddpth- yddir dan Ragenw pan nad oes eisieu ond un?" Atcb na mneir-ijitioes,jiia ddim adp!riad oi]; canys cr fbd a yn Ragcnw mwn nn cyssyUtiad, nid yw hyny yn pron ei bod felly ymhob amgytchiad. Ymae yn hyshvs ddigoli i D. E. i'od a yn gyssylitiad yn y geiri:u] Pcdr a tcan," yn arddodiad yu y geiriau, cymainta chc<r\ yn Ragferi'yn y geiriau, <' A weiweh <iwi tod yn dda/' ac yu Dat10diad (Itite?:ieclion) yn y geirinu A wyrda, daj fu am ein gobaith !ychydig iawn o gyfncwidiad mcwn ymadrodd sydd ddigon i newld s"'ydd yr « fci gpiriau ereit!; ac yn oestadot pan ragHaenir hi gan AM-M, &c. y mae'n coHt ei swydd o fbd yn Ragenw, He yn myned yn beth a: a)!. Eramtyced hyn, ymac't- gofvmad yu arcs, Ect!) yw hi pan fyddo rhagenw o'i biacn \n ddigyfrwng, mcgys, y dyn yr hwn a JCfarodd?" Arch, rhod'jwn yr un swydd iddiyma ag sydd ganddi \n Y fadi y!nadro<tdion a Paul(( atebodi ac a ddywedodd." Gofytur ctto, Pa !jcth yw et tenw yn y c\ t'rvw Ateb, Rhagferfgad'H'r.hao), yrhonsydd! aniit'bcor mewn iiawer o ymadroddion i wai-aniacthn thwnx p.vnc cadarnhao! ac un necao!, mny.s, "nta i'ediem, yr oes hono, dretttio ta!m o amser ynghvd )i<'b Oinibio ein cymydogion—ac ni a wyddem pa fodd i! dtHfyru ein gihdd—ac ni a fcdrem ddyoddefynam-! V nedtlgar, &c. pe gadawid yr <t alian o'r fath eirian byf!dai'rgwyr da, at y rhai.y cyfeina'r Rhagenw iii, (yr hwn heb a fyddai yn Ragferf necaof) yn gvfeil!ion tra chynhcnUyd ac ymrysongar; end trwy ddi1yddio'1' « fc-Iii troi'r yn wyr heddy.cho! a citariadlon citiu' hawddfyddaihphcory Rhaf,fcrf a yn Y g'eiri<m a gna'hah- gan D. E. Yr lesu a atebodd acaddvwcd- odd," canys yr nn f'ddai'r ystyr pe ysgrifeuid, Yr fesu atcbodd a dywedodd:" end jhagfcrfa, y mae'r ymadrodd, cr mat'r un, ydyw, yn twy pwysig DIg y diohon fed hebddi. Nid a yw yr nnig Ragfot a ddcfnyddir i osod ych- wanego! bwys ar ddryU-ymadrodd ai-fei-ii-.ef fe, &c. yn fynych pan na fyddbnt yn Ragenwau i'r perwyl hw!), mcgys, (I, ncufe pan mai yr un yw y)' ystyr a phe dywedastd, y;K<M<'Kg't/ ond yn iliaig fod y gait yn wanach, ::R)t yn t!ai pwysig heb )as:-(!dcdt v guh- (f, neu fe. DyHd syiwi ymheilac!), na \vna a y tio yn lie yr /t:t'M yndiob cysyHttnd; pe dywedtd "Dýn. ganoud," dangosai ))yn fod rhyw ddyn wcdi cauu: by- ddai Dvn agànol}tl," ynamlygu y, peth yn fwy pwys- i; ond, Dyn yr hwn a gânodd," a ddynodat r!)yw ddyn pcnodo). Eithr, byddai dywedyd Dytna y dvn a ganodd y dnu," yn cyfeirio at ryw berson neiiiduot, yn gystal a phe dywcdyd, "Dyma ydyn yr hwn a ganodd y dên." Ac feHy, y giae y geinau, Dyma y el a )addodd y ddaf '1' un mor eg!m- a phe ysgn- feri:tl Dvma y ci, \r hwn ataddodd y ddatad." I Nid yw bod y Ferfweithian o naen ei gwrthddrvch ft! y dychymyga eich cyfaiit D. E. yn eyfijewid yr ys- tyr, pan t'yddo yr ysgtifenydd wedi gpirio ei ymadrodd yu y fath fodd rheotaidd, ag nas geUir ei gamddcat), canys geUir cyneu yr nn gehiatt !awer tti)rdld- -a phob un o honynt yn rhcolaidd, ac yn ddeaitadwy. Pe ant- gen, pa fodd, y daeth eich eyfaill i wybod mai ei Lnn- iwr yw <!eitL<!d y ferf rod(/M yn Dat. i 1. Ac wedi y cwb!,Syt, fedebygtd, y byddai efe yn foddlon addef 'mai y ci yw-y IIofrudd, a olygiryn y geii-iaii mewn dad), pe ychwanegid yr h7t, a dywedyd," Dyma y ci y)' !mn a iaddodd y ddafad;" ond adolwyn-, a tyddai hyuy, yn cyfnewtd sefyUfa y Fcrf? Na fyddai ddim. Ac yn Q,laf, y lil J\my,çf, ,hwnJx )'11 yr Yluadl:odd y:n Y Datgttddiad, He gbsou:r deiliad.yferf, neu ei gweith- ydd, ar ei hoi; o gantyniad tybtafi'od y gwrthddad! di- weddaf hwn wedi diHanu. Gwybodns wyf, nad yw ho!l awdwyr leithadnron, yn cyfnt' M ynRag-enw fyth, ond y maentyn addef fod y rhag-enw yn ei gyn- nwys, neu ei arwyddo bob amspr, yn y fath ciriau a'r rhai uchod';g.an hyny, pa un a bod yr a uchod yn tag- enw perthynoi, nen rag-ferf gadarnhao!, yr un yw yr ystyr, set, n!ai y ei oedd Hofrndd y ddafud. Fcl hyn darfum a D. E. gobeithio er boddtonrwydd iddo ef; goddefwch i mi ofyn gait neH ddau i'cb cyf- ail! hybarc!t, Dafydd Glan Teiti, ynghylch Cywydd y Tafod. Trwy ba awdnrdod, Mr. Teifi, yr ydych chwi wedi newid Yst!en y Tafod, o'r un wrywaidd i'r nn fenywuidd? A ydych yn tybied fod eich cywydd yn nes perthynas i'r gwragedd nag i'r gwyr? Os feiiy, dy- ]iinuo! fyd(!ai pcidio dystrywio yr iaith, er cystal yw rhoddi i'r rhyw brydweddai ei hiawudcrau. Pe sy!- Wàc1) ST e;<-1h tehh\) y o bgó) yn 'l1yhčt\, t a chraffl1 ar leithaduron Cymreig, ac yn neillduol ar y rheot wrth yr hon y mac y Cynny 1 wahaniathll rhwng yst!eni, mewn geirian, nad ydynt yn briodot berthyn i'r nail! yn hyt;-ach na'r HaH, o ddinyg ystlen aiiibleidgai, aid wyf yn tybied yr ysgrifcHasoch yn y modd y gwn aethoch; ond y canfuasech yh eg]nr fod Tafod yn hon' haw! i'f Ystte)) %vrywai,(Itl. Ymhenach, megvs pc na bnasal modd rch boddto heb gyniysgn y rhywian, yr ydych wedi gosod peii,,)tl, yr hon ddy!asat fod yn yr Ystien fenywmdd, yn yi- <!n wi-rywaidd, gan ysgritenn o'r drydvdd benod olago," yn He'r dryded() benod." Acnid digon genych droseddi yn y duU nchod, ond tnynech ei chymysgn a'i chhtto a ieithoedd ereill, ret t)awer erein o'r beirdd, jnegis pe chwenychech ei the- bygoU i'r gtytiaith, yr hon a a!want Saesneg; cyrch- :isoch y gair Ft'r?ngig cuiesliit,it ("F/?'. Queqtion) o bell, neu cymmet-asoch ef, ar yr ail law, oddhvrth y Saeson, hcb f'wy achos, na phe goso(I-Ld clwt o garthen arw, ar ddiHedyn newydd, teg, a dianaf, gan ibd genym y tath emau a hoUad a got'yniad, heb achos dtol< h t neb estron- iaid am danynt. Ti-eig, o'r Ffrangaeg, (ti-ier) ac ildio o'r Snesneg, yn He pron, nen gynyg, a rhoddl t fynu, nid ydynt yn gweddu i Gymro dilcdryw. Gosodh- y getrian estroti(,,i gan y prydyddion yn fynych, megys chwi y gulr ildia, mewn Jlythyrenau gwahanol, i ar- wyddo, ysywaeth, en bod yn gwybod nad Cyinraeg y'nt, a<- fetty en bod yn ddifai; ond nid digon hyn L Gymro, Mr..Bardd,oddieithr pron o honoch, fod y gwr a taddo ddyn yn ddienog o ysgeterder os dtchyn ddangos yn ddtymwad, ei fod yn gwyb&d mm Hadd dyu yn t'wnad- ot ocdd. Cyn rhodd! heibto, crefaf genad i ddeisyf ar eich Cohebwyr osod i tawr rfo!au cyn'tedht YlIghylch dei- nyddio y Dythyrfnau dwyol, a phethau ereHl y rhai ydynt mewn dad! ynghyieh y dnU o ysgnfenn Cym- racg. Oawsom Teol gan y dysgedtg E. ond yr wyf yn tybied i'r C. Gwan a minan eghir bron nad yw yn rheo) safadwy (Rhif. 15). Peth tra gwrth'm yw hueru fod rhoddi Itcibio yr ymarfcriad o honynt yn dyshywio v)- iatth, trwy ei hyspeHio o't chotofnau cadamaf, gan ci bod yn brofadwy nad oeddein hynanaid vn eu def- nyddio, ond bod yr iaiib yn gadarn ddigon hebddynt i sefyn yn ftdigryn yngwyneb ystormydd amryw oP- ocdd; onidcymhwysach fyddai tybied fb(! Boneddigion dysgedig yr oes ddiweddaf yn oftii ci bod yn Hesgan gan henaint, ac o dosturi iddynt cstyn cynnorthwy nyn b"f;lau Hythyrenan dwycl iddi? ond am ei bod yn ym- ddangos yn tied fywioga grymns yn aw!\ fe ymddengys y medr hi fyncd rhagddi yn b'nion !ieb y fath ategan. Prin y meddyUafy dioleiiir i Myrddin gan y g\vybodns a'r dysgedig E. am gymeryd arno swydd tarian denpu dy!iog i arnddinyn ci gyfuil!, f'anys, o dclifi-if, nid wyf yn cyfofe: ddywediad ynghytch bod yr Offeiriaid yn ceisio gan yr Esgobion i dderbyn y gwe(.I,.Iiau a ai-gi-aif- wyd yn ot y dnU ncwydd yn ot,o herwydd fed yn thatd iddyntfynedi'r ysgol drachefn. i ddysgndadien, &c. yn amcen na chablf'raith at- y corti dysgedig hwnw. Pa fodd y.dpaHant ysgntenadau yr hen fen-dd, y rhai yd- ynt yn amrywio llawer oddiwrth y dnii a amddiifyuir gan Myrddin nag y mae y ifordd newydd ? Ydwyfeich€wy!!ysiwTdn, LLSV.ELYN.

CrybwyHasom \n ddiweddar fed y Pal'chedig- Mr. Smith, o Penxancc wedi myned i htpgpthn adospa.tim BH)!an, Testamentau, a Hyf'au buddioi pre;)t,iFfiainc a Spain, yr ydys wedi dcrbyt) Hythyrau oddi wrtho WGdi ei fynediad yno; ac n)): en bod yn cynnwys hancs am gyHwr tra gresyno! y trigolion, baruasom y eN fi-ifid cyhceddiad pigion ohonynt yn fnddiolgan garwy!' Cym- deititasau Cetihadot:— Pl/ssagl' E&Wj!? .3, 1314. ——— ChwenHycbw)] dynu ttnn y :;<p.synoldeb a'rtru- eni, ag syddynliawn yn ywlad hon, ond ymaent yu annirnadadwy. Os edrychafa'' y Genedt Yspnenaidd, g\\c!af hob! dii'wynedig a thywy]) i'r cit!!a<bed< Yn ofer y got'ynat'am Fibtau, tnne llawer na webant y t'ath bathaa yn eu byv.'yd. Yn y gyi)iiiin,tiogiietli hon y mac Uiaws o'r gradd isctaf yn ho!)ut anwybodus o'r gair 'Bibiia' (yyda. deaHdwnacth heb eu hyiforddi, meddytiau hcb en a'nacthu, ac cneidiau wedi en gorellUddio mevn) tywyUwch tri-plilyg, gellir dywfdyd am y bob! hy!), Fc! ysa:rub!iaid y maent yn byw, fel ysgrubiiaid y maent yn marw. Rhyiet a lanwodd y wiad nnvyaf pabaidd hon, ac o ganlyniad, )nwyaf(oe!grRfyddot, a dcng mi! o ddycbryniadau, yn ddigon i bR! t i un wridio (ii-os anrhydedd (iv,).oliaetl. ac wy)" da';ran o wacd I dro ddryg-ioni dtobaith calon dyn, Och! Hew a vs- glyfaeth end md ar tew, a'r biaidd end nid ar fiaidd, Ctthr dyn, tp, dyn -vytlttilaidd, yw yr lltlill gre&dur n y)Hhyf)yd<i t ysE:tyfaethu ar ei rywiog-aeth ei Jinn.' Efioed ni welodd fy llygmd, ac ni pharwyd I'm ctustiau fcrwino, a'r fiitli bRt!)au ag ydyHt yn awr yn pc]-i i'm ca!on wacdo, dros ddyoddefiadau <Jyno!!actit. Y mv- nyddnu acw ar t'y Hghyfer yn gymttwys, yn orch):dd- icdig ctto gan en-a, y fath filHi'dd o syrff anafcdig a gynnwysant! a'rf<.th liaws o fodau diannedd svdd vn (-ofle,(Iio eiiliarivviicbiu gyda!eddiau marwot o gy- fyngdcr a p;tesytio!dc'b. ra !e byna:; y trowyf, y mae ui y iHnngcU ddychryniiyd iion yn weiedig. Yreglwvs hclaeth acw; y fynachtog N:\ unwysfawr di-iw; y tai mnvt!:on liyn, ac yn ages pob bryn, ydynt yn ttawn o ysbytai, He y mae poctii-xrydiau Ifyrnig, darfodedig- afth anrheithio!, gwaediif diiymus, aelodan wc(!i en tot-i ymaitt), a chyrif anatus, y Brytanlau!, neu y Poj. tugueso, yn dadunio mewn modd egwan efibthiau <!ych'yn!!yd rhyfet; tra y mae yr anifeiitald n)t'u v. oi! ar wase;m' ar brtb Uaw, a'r pydewau auenif a bob dydd yn dcrfynfeydd iabprthau anncdwydd yd a chiwyfan anghcnol, yn cyhoeddi yn uchc! iaith ys- b) vdollaeth, I Wele yr Arglwydd yn dyfo<l a!!an o'i fangt'e, i ymweled ig anwi:edd preswyhvyr y ddaear, a'r d(lacar addatguddiaei gwaed, ac nichnddia mwy- 'ach ei tiaddcdigLoa.' 0 Heddwch,,Hedciwcli! rhodd wynfydcdigagogoneddus y iiefqe(l(l! Pa brydyr ym- wcii &'r gwiedydd unrheithiedig liyn,ac yr cstyn! dy aoLmydd meddyginiaethol dros Ewrop waedtyd Oc);! I19tfhir gyanefino a gwaed ac yspail wedi Hygrn mc- U()yttau ein mHwyr dcwrion, fel yr wyf yn ctywed gyd àg arswvd am en llwyddiantmewu troseddau. Gwed<L iwch chwi (11-igolioli heddychol ein hynys nc!!ci-ftein- iog; 0 gwcddiwcÍl, al' fod i'(h gwlad \cl ei diogch:, ac 1'chsefydUadau ardderchog fod yn aHuog ad-datu y Gwledydd byn a Chenadon Efcngytatdd, Biblau, a Thracth!adau crefyddoi, aM y (li,ygair. a gyiiawnwy<! gan cic-h Gwladwyr anghrefyddol a Aaion paled. Es- .gusodwc!) fi am etc)) btmo a cttynnytch ca!&H ag sydd dan dcim!ad pwysig o'r gre&yHoldeb o'm t'amgytc!), a chredwch fymod gyda pharch crtsttaaogo! 1 wetnidog- ion a chyfeiMion, yr eiddoch mewn gwil'ionedd yn Nghn.st, G. C. SMtTH." Yt- ydwvfwcdt bod yn Uafnno i ddosbarthu traeth- ittdanyn y gymmydogaeth bobtog hon; dobynirhwy yn d(la, nvd y nod, gan OnFeit-iaid Yspaenaidd, ac am- !yg:r dynumiad awyddns am r, iblait aThestamcntau yti yr iaith hone. Y mae yswyddogionyn yfyddmyn gyihcdin wedt pymmcradwyo fy amcan, a'm ceftiogi, ac hyd yn)a, yr wyf wedi bod yn dra iiwyddiann)?, Yr wyt' yn myned ynmiaen yr wythnos nesaf" O! caniata'r Argtwydd, i Foutcrabia, St. 'Jean jde'Lui? llotii-f.leaiix, a Totilose. Coddefwch i mi, fy anwyl gyaiii, t ddeisyf eich gweddiau, ac ctddo ein brodyr, ain fendith ddwyM i goronrr ymdrechiadau c-l- i Ddnw." 6ati fed (h<u f.r boned Hglor yn ddn-eddar, y rhn; < a ddychv etusant o tn(Ua, wedi dywedy! c'-yu 'awo- Y!11 erbvnefengyleiddio y trtgoUon eHunttddotgM; ac aiu anghymmwysder y Ceuadon, à'l' perygJ o)Tn yehw(;'le o genadon yno: bydd y pigion cantyno) o'r araeth a dracthwyd gan Argiwydd M:nto, Khagiaw cyHredtnot Indta,gprbrony8gnthe!gion Prit:AthrofaFoJ't W H!t.:ni, ac a gyhoèildwyd yn dthweddar, gyda ptn'umu er<n,, gan Black a Part'y, yn dra derbymoi gaocwJ¡¡Ysw,Yt' I da i Iwyddiant cristtanogaeth: ARAETtt ARG. MiMO, RHAGLAW INDIA. J Ymae yr Athraw Cadeiriog (P rtdi.$SO,') y g a'r Sanscrit, Dr. Carcy, newydd goyphcn an!raffl;¡J o leitt'adur (Gmmr!Ulr) o'r iatth P"njabaf'g. ac y tn: ganddo yn awr yn ywasg IetthadHro't-T{*;i)n';ap'r ar Cainotafg; ac ymae etehetyd yn ysgrtfenuiettLado). on o'r Kushmferaeg, y Pu:huaeg, )c a r ? Orissaeg. Mown yel;N%7anegiati at y ati.ty w.ui lielaetii liyn, bvd!t i'i- Gweiii"dog dtiwio), e'r diiudded hwn, orp])en tnevm dwy tlynedd yn vrln, ;m'I1' ei En-iadur Bengataeg, yr hwn a grybwyihus mewn araeth Buenooi. Y maelcithadur o'r iaith Bnf!nah,hefyd, gan ei fah FfeHx Carcy, yr hv.n sydd eisr'fS yn sa ,it yn 01 tiucli ei Dad, yngwasc y C<;nndon yn Sei M npore. Nid yw Mr. Marshmau a't ysgoUtaig JRuanc, yr hwn sy;!d yn awr wedi dyfbd yn gyfadt iddo, yn oedi yn en hymdrcch am leithadui- a dysgeidiaeth Chtnaeg, trwy yr !tyn y mae y <-ynred:n ynghyich caet b:!dd. j. Cy?ansoddwytt gwaith gun Mr. Mat-shman, dan yr enw Ctavis Aireca, nen Aliwedd i'r C!t:nacs-. Yroedd j yn caet e: fwriadu ar y cyntaf 1 fbd yn atgraflu'd i?? ? aethacho'i Draethawd efat y Ch:n:ipsr, yr lii,,vii a hoeddwyd ynt gyda y Hyfr cyntaf o wztiiii Coiifiieitil ¡ ond gan fod y gwaith yn chwyddo te) yr ocdd dc \u myned rhagddo, y mae y Hyfr wedt pymmeryd ugwcdd ac enw nt.!wydd, Ymaeyrhangyntafo't gwiitit hwn i wedi ei gyhoeddi eisoes, ac a gynnwys ddau draethawd, y cyntai' aftythyrenau y Chinese, yr aU ar gyfrwng cydymddiddanol y Chinese. Ad i-avi y CJav!9 fytid leithadur y ClIinaêg,llydd i ddwy ran y gwaith hwn gynnwys b 4 i 500 o du d.uenaa pedwarplyg, ae y ]iia(* inij-. Marshman yn bwriadu ychwanegt., fei Ol-ymad- rodd, math ar einyfr yn cynnwys y Hythvr- enau yn yr hc!t Confucius, yr hyn a dybia efe a'i gwna, yn aUwedd bet naith i'r iaith. Yr wyfyn pronesn fed genyfb!pserdi'edrith i d fwyn teHyngdod ysgolheigaidd Mr. ac ae'ouan pa' chudig ereiH Cenadwri Serampore, i sylw yeyff'redil'f ac i ddwyn fy nhystiolaeth i'r nafm mawr ac anarfcro! yr hyn y n)ae diysgogrwydd a bYWiogwydd y Gyiii- upithas grefyddoi di-Kchei.,aiS hont) wedi gytl¡nvr:¡. Nid !!ni dyweilydd sydd genyf fot! C!! cyHawn!ad<m ysgolheigaidù wedi! hftddi i im t.yHe i aiiii) su fy nghy]! meradwya.eth o werth en hyw ydau pat! ynoi (ei-eiizl)liiry) a'r egwyddor, yr honsvdd yn enwogi ac ) n HYWOt!- raethu yr amrywiol sefydtiadat' bnddio) a <}u) f\vyd gan- ddynt, ac a ddygir ymlaeu ganddynt hwy eu hunain.— pp. 56—38.

4 MARCHNADOEDD. J CIrFNEWIDF,4 YD, j _[a i 9. Yr oedd yma gyfiawnder o Wemth LIoegr y bore hwn, yr oedd gwerEhiad y gorcnon yn dr,i bywiot!, Km j ynghytch 2s. y grynog (eight 0 g-tiitd j oddtar dydd Linn dtweJdaf; safodj yj- eiHou heb 01 swerthu. Haidd n Hrag, gwerthi;d m:u'w:udd. Yr oe')d y Pys at ferw! a'r rhai .iM. yr wyttmos ddiweddaf.' Cuu'ch te"- a ¡ wLrlhwvd v!] ( srwyddy end. ni ellaft)(i(i yt fijion bi ? wy)-. HadnH Hi.) aeEr!Ïn gwylltic>n, I:"werthiad ttS maiwtudd. a'vda!' Ymddanosjati i fed YH f.< I y.1: I"d, ,(1 (; t-I <TtWpn)th t'fM'h-t)j:, /Us i 78s S3 i 3í:s .1- La ¡Ii t1 ( H ({de,1) ) 5s i 40" (i'afc;) 6i-!s 7os Ccirc!) -'19'i '25s PoLlIlds ¡ 2¡; i.t<ccf!'yia')':<'w.57si 4?9' !!pn!it;i cpt!y!au-?i,i?$' tt'a<-o?)m<'n()dtn'w.43si-!7'< tlel1ml cololl1elwd 4Hs i SOil' Rysatfcr?i-(;;?! ()8s. ?ysUtt?<iton-4&14<)9: ? M f?/a?.?- JT?? A'?/??MfM </ r?? (?'?? Hi¡¡dleŠ I I Pi,i,; c?iiiii-latyi- ie,-(Eig,t k$, *iij,lktes- I Ciwcn. Rhys. JIaidd Coirctt t' s. (). s. d. a. d. < ? SwyddFor?nw? 82 7 0 U ? ? g- ? t — .(?f\r..idi))- 73 ? ?0 ? i ?.. f ——— ;B<-n!n< ? 8 0 U ?'iJu M.O J ————?.henpi'] ? 0 0 0 ? 0 ]9 o? ——— .Ft-pchpixto? I 78 ? 54 4 4t 8 ? 0 J!al's)'fed '6,1 I;) U 0 37 8 31 2 Fynwy 83 9 0 f) 31 J;¡ ()() JJrefaJdwyn 7o 7 0 0 -!1 7 li ———Meinon 81 8 0 0 4(:j 8 3.1 8 ,,J)t—Fiiint 79 9 00 ?.50 3 ()<) I '<?—Ddhnbec!)-? 80 K 00 47 8 ?? ———— C'?ernarFua 85 4 0 () ?? ? ? ? F"n- I 00 uo 400 9)L 6 I n- rri (Jf'OUr), y 0 "S'J! ?;M- ? I I ileilliaid t(,,a, I EHion, -J55s j 6lli ¡ Pem¡aid IJwl"lca, y Fa!n. ()s, ()s I y ()s i ()s I pi,isg I I Dydd Mawrth dfwCfK.at ?(hchymynodd yr Ar?]. Macr i'r I I <)<))-t? bcdwa'-an ?'M??/??? wonth t harhau ain JJ4<). ? t jf; M C?<r?? S:tf?r G?':HSU CZ?-OtM,), Yn &i y cyft'tt' a ?vnawd ? r wythnM a. ?erfynodd Ma; 4* yw-<i5 5 Jty(-M))ton2pwys, McMaw yr Ardre-'t' a dahvyd, ncu sydd i\v th&iu ar ?; dr<)ss:'wvdd:nd )H'-y(!nhTF:m; ¡ I ili-isq Cig, liebla, ? J:J:iC,C!J'J ? Ö ? ) ,g 'y IJW(I S Y Y. I I-, 1 I- I CigEidion- ?4d?s ? ???0-7sMi?M' I CigMaiuu-cn 6s8dt/s8dj?Tv:-d.r.. 7sndL?Cd ? I ? 1, (),I. L Ss C.(l ??" 7b M i o- Prisyrllopys (f{ops),Y:TSoutllll:ark, t  CYDA? ?AGij). Kent- 6s ) 9t5s Sussex -6) Oat 8) Us Essex- -8t ()s: 9!5s ?HA?n\'E!t SAC!f.\U (POrKf;T< 1 Kent- -M 8sil2)\)s Su?p?-.7tl.?iim.? F'arnft.im-ilt Os i lathis Pi-is.y CrwynCiwadnau (7?<?,) 50 i 56 ?wys yr m, ?<! i 9)(;. Ere.!), .?xf i 25d. (;wii-<)d-?ytteithg''?'y" (????"? ?.<c/?? g? ,?t(! (;)-?ytt U'chafcd (?)/-e.M'Mg' /7t</e.s), ? ?.)* (?rhyd-grwyM?g, ?j?? j C,-wynLi<M,?Ot4t)pwys,??j ? Er?,M.70pwys, ?.'?,: ?''?'' ? i ? .I? J8di-d. ?Crwyn Modat bycnati), ?'M? '?-ce/<??).. 4Cd i :12d, I'.re?t, mawrton, y dwsin, 130s i 1? <rwynC??y!:m cyireithiedis ('??!M6t/; 2:)d i 27c. ? I l'i-isy (,'werlI LI.Illdlin. s. d. -i MarchnadWhUechnpeItiO I ———— St.Jumes- [) 7 ————— Ci-?re 0 0 11 7 C?farta!wch ? S? 1 I I 1, I s. <L ¡ Gwcr y drcf y cant S9 5 ——— melyn Russia — U —— gwyn Rn sm — 0 SehonRus&ia —- — ft Dcfnyddtoddcdig- SJO _——— g:n'w 600 Greaves v- 28 0 Rhytiond,??.?,? ? o ? Scho:)Co!tinn- HSO ———AJtctyn H20 I Pi-is Canwyliati-,Nlol(litti 17s6dyddwsin. f j<,reill. 1us 6,( y ddwsm. 1. I 1. ABERTAWE: Argraphwyd a Ci'yhocddwyd gan D. JERKIN, yH HEOL-V-CA!O'l'J'U., Frhwn y dymuturtbub Hysbysiaeth gte.1 ei danfun, yn ttdidt.m!. Derbdizir lIysbysiadall ore Eyawau gan JYEJVTON ? CQ. (g,ynt y.<yj.t)jft NEWT()N), No, 5, JYARWICK SQUAJU:, ill,J. WHiTE, 33, FLEET-STREET; d 41-r. 1If. JONES, 5, NEWGATJf:-STREET, LI.UND,ON', SWANSEA: Printed and PubUshcd by D. JENKm, CAs r?E-<tT:R?ET, to whom QommHntcations, post-paid, are ]e<)llsi!ttno hp addressed. or(ters alift-ddvei-lisentents received fy Alesirs. N.F. TVTO tv and CO. (late TAyioit will NEW1'()JIó), TVo. 5, WAnwicir -S?r/?R?;, /Vj;rc <7'?-s7Knjs7'; J'fi'.J?. ?//??'?, 33, f?E?r- STRiRE]'; ? ?'' ?.JO?\'B? 5, 2V??(!.<y?.-M'R?Bf? ?UA?tt?' ?