Seren Gomer

n R I) 1-\ E1 II. AWDL AR Y BYD, All UULf.L Y HENOU CYXTAF t) 'G¡':lSIS. L Ila)-ad ii'ii RMJiJn I f YNA Crcav dwr y wr?nc' I HeisK'dydyftoddddi::C!i TV] it tilo(iti Nil tiliotla lloii; j ADuwwnat.'thdnrf o forfuii-eli Y sy'o grytion f:n\ )i0n t'(.'ii'ch Ae oi- I:aid oed,,I, A!sfin'y'):'ntieinoedd Y dvftodd d!ofc:wait)), Aswt!acthbohmad).((!iadyd.t I '(}edtt ùir¡¿n l1UÎüil ¡-" mmaith. 'Dtiw wdthiall a'\1 lwndithiawdd -¡ tf\Yyt)to)f,'?rnc<ocddy)))??d<);, 9-'fi'?\t!<rh'!n-b<j!))!!yndn..u:?T Ynu\froddytno!u<!dnm\vt, ?;ht0s<)?pd,byddt-dhyth T')fI.U(ithfdtU:ddi)\th I d.um'tii'ynod diittin Ar y dd:u.u hctT. Y nos n fil, cyfn'M cnctb, A !JY!¡I\Y tine I;eJaeth, y I)itiiiiiied dydd; y dydd y dacth \V!th y d<!<t[ar liwgar Ion EIJe Dllw, Dwg-hid digún:; JJob.pcth byw, heddyw o hyd, citii"on a tl(iactli Ii)Ulo'rbydynne!net)'. AdywcdceddDu'n,yD)iwdccth Ion gw i -l!a, yr unig-ddoeth; I <vna\vn yu ddn ddyn th-Iawn teg vi! bi.-i- a. 11(j% x- ciii H\Yn<\<{<! banhlaf, mwyaf my,g U ,tv,k "!i 4 )ob pctli-fli-itw a Ac Adda.an y tragwydda\wir Dduw .f)'1' dd;iiar ¡¡aturiawl, _1\1' ci hili ti hdn dda haw!, I Yir?tT?'w, yn t'c?yw i'wyn, '<]tv.n;?th H\Y'u\v:u'a?dd,gtc?aLdd, g!an, I Aeudif'<)i!P)i\<b?i!)?-n, YnsY::n)!Wy8.n'<?it\?sH!n. AU?-r??ch ?a'nbcT?oedd \nenK's?'t ) H?yntynhetucth, ? )?t\dd'v.cJocdf!, O'tlattodfacti', ) I Ae N-i,, Vu 'ry!!o heh UII t¡.<) tnf-r.: ") tl} fnf(Í¡' d' A jh'vyd<M-.id i chw<-T'ht)e!hvyd.hon lasv.'eUt ])uriõl1 pob IIf) ddalpai"wyH I i'ud >l!mn facth!a\vn i\v\d. I Yn<\v\<H'ohn\sicnynt''o IINI, .A I' ddaiHr Ly:;ar ilOU, t .Obt'ydar.uit bnrdiiion. t A(- ¡ t.i waitii uniun, <!oc'th, j Dnw ? 1'1J, ei la1l\yaiih.íla odiae-th I' -odtllo.g <tn-cmwa:th, A wllndJlsef ci hclacHmaith Ac\Yl'ic la\\11 Ynosa. fn,cyf.:oscact!), Ai:u?t'oehciact)), Yc!nvcchp'<!y(!K'?'"?t??'?g!? y(,IIA%e(.h4efTell t.,I,% (,( I g i l 11, ? ./Ø reUy'n dùifai ei J¡olf"-a¡tl Ni c I ,I- i t 11 Ynpf'a't' ddu!H!'it.u'd()\v.< A')'<)!0(.'d Yu (1kia A't orphan oil ynbcifiaith Arvspithfcdd\dd,dyddDt!W Ynde?cfa'nbendt?oettd n')rbeiii'mthetwaitiK;t'oedd' A s:t):ctci.!diocdd ddydd a hoitbcdd, A d(h!)u;c<dd 'y)) dt}.;?)'mcH, <<)) r('i'ncbr'.Y\dd,L''?an:<?dth-wydd, A'i f?')tfcit!trw\d(? m'??'Sd otcu. \Vedi gorp\wll, Daeth j t s¡; aw.r¡on Duw A c :\lol:ant n:.dd:t.<<;i)<; yu ddt el-, {!ot-3d H.\L! ?-HA A'r yu ri.odj I-.I«!cnt wrth y pniodd, I Ncs y Dcf ;;1'yno, A'u sain \no, O! swn er?c' Attc!s<u;m',ea'ddc)'(!atm', OyddtUarnadoeddddiu: ? (:yf¡tTh y l'nwd:fiOl; ¡ Oedd5:n'c!S:?'t!8:mct!addnss6n. I D.iydo''dd,0!dyw(;d\vn Roddl<'t()dhMl<)dH)V! I Ac t)t)wn oU i n:uiu AmeH,s;yd:iia\YcnlH. I CMtt'ytddm. IOA'0 TEGYH. I

lT GYllOËDDWRSERf;N GO.,IIER. I SYn,Hv<!prnftod v Uythyr carihnot o fcwn ysptud y!tllhry Sprpu Gomer'; md amgen ymddiffyniadthydd c'i- hen faoniuth a nnddh-ntor dda drwy eiell 1'npur !m- gcro), ac v bydd yt! ddo bvnio! i'w argraffn Y" Y (Itilt yr ant'oun- ef atoch. Yssrifpn'i- ef) u hen dodo f:iwf o'nt cydn.tbod, t Iae t So en f;.)..)( rtK-fyd; g¡m h\!lV C!t\niaf!c!d<to y!' eichNew- -.dd)<-n y c\Hc giii y bydd y" sicrofod yn üddysg <) <wcnydd i'rDYw" yMgaetM yn s\HrcdinoI. YC.Gv.A'<. C\f.u<hi:)d Yr IIen At-t H.uarn H:r i'w feihion, ar ci dy. im e<y<! o naddynt o dh- -,I thh- yr AifTt, a C).ad:iir Ifhis, a nmnau 0 ciH; :oct' yr hudnuth a A-, 11(lclttvnt yn y g' lcdydJ hyny ei- dyH.:u yr Hen Aol yn wcH ei ddw)ied Cy!)!t-P!g adi-cf: it'r (!t a' modd Y p!'of<'nt Iddo ef !:nsoced a chyffredinoletl y Gyn. racc s-ynt yn myst; Kbrcwy)-, (h-oe:;v.yt\ LIadinwyr, Be hyd y nod y Succ-on brychion eu hunam:— EtcHyfymCib (eht- Yr L'cn Ael) chwl !wythasoch ..>11 <1: nod N n a'i' iaith L;¡J.iu t'u.Wi', ac HM a' v.-duf gan nh ncu Jdau o h<,noHt \-n i't logdl f.i\vn'.d o t Roeg fat trysor gwerUtfawr pi- gwybod yn wcU ystyr a phwyU Gorah- a Perf: pond anrhydedd eich gwtad R'ch cenedi a'c!t cynyrtbdd mor fcrwedig yn etc)t set dros yrhen fam!:uth wiw? A dyma chwi u tawr orchest {[afiit- a Hndded, wedi dwyn agos hot! dcyrnasoedd o-ed yn iddi! Belladl dy!m)n\vn i CI(iiiii- gos i hen \n pentiw\<l fat n, na fn crimed tawr aHan o f,Ng simnat hongldy et dccftadact!), ac i't- h\n y rttaid !xjdR('wydd[0)to\vIad bp'H t':)! dy froetId ocrion i dh' ? sycil;-e,i g; dangos med'Jat' eich prutmn hc!aethed y! Gy IlIraeg gynt yn y pmthau hyny c'r byd, ac odtd fo<! ychydin «t.')thyuas o naiU !K'n air clJwng i'f i!a:t )icb H d:sr.dU byd hcddy\v. Yna cbr hwydun), a'a pn).u' yngLyd o barch Cynno a .Sai' dyma i'r Act tn::) y donUo rat, ac y credo crc!!), yn ot ansawdd gwlad dys, a y C'ryw cof- tiodwn JflltS dnw y rh\fc!, )1' lr\in ydoedd (!yw sog tra ti"I.I)ig a gwylltnaws, ac o fynych aiitlltwll fat y dyvcd hanesion cened!!g, byddai dra anfbesoi wrth ei is-svt ydd- wyr, gan franito yn daranUyd cf a'i farch with yrn )))t')t )i)odd citwyrn drwy y ihcstnm mHwnudd, mu chafodd yt- euw o Mawt'y)'tt), Mawl'-l'wysg, neu Mu\\rth,' faI y geirir :jda ni hyll hedtlyl'v: ac ya !'yn. cydutia y Sais, gan honi y medrai cf yM dda (ittigoll y :c!n f\vyaf dtDnygus a checratdd o'r dafudiatth ItOHO, t ac at* yt' achfysur uchod yn gwacddi yu Itcd groyw, ac yn tyraeh M'.u sc,' ont a!wyd p.f o't- di- \\cdd yn ddi iythyscngoH i neH iMa'vtth-, Y nesaf a fyd(t nil -i\vr yr hwn a gan hurtmydd ct iddysgn gyda h)ys,a waeddai arnynt, 'Aros y chwcd! yr iiwn o fynych atfcryr un ymadrodd wtthynt a atwyd Atis- tottc: ontl yma y mac ppthgwahaiiiaetitihYvng y Sals' ;1'1' Yll1ro, 'tI,al'tll anltliad a gwn'iddin y gair; dy\ve<) f to (I arft'r A)Mot}c i d(!ysg!) y gwy!' n'uainc t!an gcj-- dded nen rodio, a'H bodhwy mc!:ts gyda Hinau JlI Ghmlu, yn h..wyJ-frydig iawn t godi t'v?,itt i adrodd cu !crs!, a t!uwyi'awt bocn ybyddat ynp)'c!d iddynt ,.an ddywedyd, Arise to tfti,' y:' tnn sydtt lcdagos yr i un ystyr ac Arcs y ch\vedl' neu I Arcs a chyfod i ddy- wcdyd y chwedi:' eithr :)! aUoh t" er n)ynyc)t yn)of\ n wybcd y ncsaf t'w Ic; ond xaufod y naHi ystyr iuor agos t'rHa]l ac mor rc'synK)! o yniHi i gadw y ddwy tTordd 0 gysetin ystyr y gair Aristotle. Hhag bod ynfaiHi brysi\h'at ddan tnwog o'r L!adm: Anioal fn ddew!' a gv rot iawn yn crbyn y Khu'Fcimatd ac y ma?'r ga.ir ages yn ddHwgr Gymraeg hyw tan, <.ct' Un abt' neu yn ot Itytltyreg L!twyd o ahal' ac yn abtc Cacsa\ yucedd y cad- pen mwyat'yit yrymc.adi'acthKhnteinjg; ac iHt yr arfcr y Sais c yn i)e s aconr pt'ganddynt h\vy, Sesa¡-' ncu t'n! y mnant yn well' Scixer* afn c: rod yH c<pi0 yr ,ioli a'')gy!c!t; ncu yn hytrach yn Gym- raeg Sis-ar' gan y byddai dyp:ti!a:-J aniYyddion yn sisia! wrt!'o it a theyrnasoedd a a'iai Yn !nn\ dd en gorohiyg!), yr hyn oc<)<} ct e)f',)11 IY\0dmcUiol cf; yna yr ocdd yntcf yn sisial o gyleh nfn 'a'I' gwtedydd hyny mort'ynych yn :ysgae!Gd!'n y Oitiahvyd pfyn gyH'r('(Mn ganddyntyn? Si.s??gan dori aiian iddynt \\akh n!i!wr;)idd ynh.u'tans: bei!achn)n yr F'.bi-N -,v a'j- a i% !a\vcr o cirni'i Ebry' yr tKi gwrMddh) a titanid:ad a'r Gym- rapg, uu n&n ddan yc{t\tn!g: enw cin hen (litti !)od) o'r t'n gwrciddn'; ntcgys y m.ic'i' :'}'(hain t/ yn g\'fnc\v- Adda-; 'sHv.s m-ci gri-aadlgaeth, A Dnv. m:H da i:)<"ft ydocdd,' itcfyd lit, da, tlid; obicgid ;))<)i etc y3y\v tsd hoi! ddytioiiyw: y mac yr cnw Efa, n!:u)! pob Gvtiii-aeg%, na raid fan' gyHrt;dn!f)t: Nua a gáfudd ci \r arch y bt) f C) :jd o amscr yn ei hmk'i!adir: yr j)on oedd Hi' (iduii noc a geliir gw elfd e'i ellW hydheddyw yngT;ailh yr hen fcn'ddCynircigfal hyti'SCC: amySafMO)),ntd ocddynt I:wy n:cn .)('at-yd<;<'ht't''ty)tC:!t'teu Ct.n)br:a, in! iiHid o fyHtCi:i:d-vu y t!i;ti o hh' t'\vyta T-ig a cht'.tftt cu 1-11 ddvs- as:¡nt chwr;'n pc!ii, yna <n' u'r diwedJ. o am! ddichc!! n chMts cu cUddnnedd yn nv.jr; cfcih cu bta').ur,ulu yw Hen gist,'hen gcudut<ncuhc!liot-ran;c! '!tor.<'h biacnor araH o honynt, '1'05a.' neu Aro'af/ ? tt{iy y ai'os:!sa:)t t:yd hc-ddyu- yn y 1'hanl!irqcdd ? !)!'asafo Gvin'm e ncrth bi-aicft nc y?x'?ydd; n bcH<u;h'o ix n ddet'Ct! 1 !'a\ t-haid git(faci iddynt y )ucddia!n yn ??Idycho!:—M;<e mnrywioi sy!wadnn creiii an] <hirdd- iad geh'iau n'r fat!), n ddy\vnid y mcibton gtoywon gtan, {:i synod. yr Hcn Act Hniarn nir yn arnthrol [a\vn; iddyi.t cu yn y -gwlcdydd hyny yn iiixjru petu en bod \vedi cu eadi.1Üg'o a nonmt eu gostcg hv.yti.au n'do cf }ngolnm'i Gwalia ei hun -i'r sef's yn gŸ.taf, et baich i Mr. E. Lianbedr a)n ei a:nwyn cfb wnith y CysefÎ11 fKh'dd, a chynct'-thad y t':d)[ s.tuct.udd, a :h<u pcth?"n cymcdrotcrt'HI: .1iodi¡f y thaid i \1' o d<!ysg Mf. E. fod yn bcirdd dcrbynioi, a<; yt) ;I'lcll priodotdeb rheo!au tcrfy):o! bar<)detuact!) yr i,titli G,, iiitl f vii Dafod Aura '])at:yJlI! ai) Edntwud; canys ystyhafhwy ynhanifodut naturiu! rn iaith ni; ond ell dangos a'(! heg!nro o dro i dro gan wS-r o tca'dd dysgcdtg ac at.htyliih. A oddci'a illr. E.! mi. erfyn arno ar fed yn f\\ y o'rt!'eo!au cynhentd!)yn yn y )te ypothyn iddyut!' WIth cdrych :.r gy\\ydd ncu hyddaf yn dysgwyt i'r testyn a'rmesur; a rhRid i ,t\-?eiiv d iir:a'eiii c. n.i ddywcdyd nad yw etiatd y gerdd gynnwysedig yn nicun ystyr a ph-vyi), c:thr y mac y gyn::anedd rco!aidd yn hanifodot tdd: !)cf\d. Mewn nfe-U!' triban, cilgIs-Al Mi!r o'r hen (itilill, n'r y n)ae \dd!acth (triban yn ddigcno!; ond mewn cywyddac! nw<U rhaid mi sefyH yn wrthncbwr i'i' rhigyman an- sain, anogvdcsgah' a c!ir mor f'. nych yn Scrcn Co- mer. Cyd-ddygwchychydigam), Mr. K. yr wyfyn cotio vn dda \r aniscr y bnasai calcdwaith t mi fyd) 0 i ¡:Dc"Tinrwy(id F yjt /JJ, y ond vn awr ystyriaffy h)!U a ch\v[than \Te<H cac\ digon o ainsprnain ai i ddiwyKiocin !(una!n, neu.iytnostwng i araH i ddiw\gtoetncyi'ahsoddiadauawonyddo), cyn ymddan:oso hon)'l1t yn IlcwY1'cb Seren Gomc)', rhng i Îlygr\\ Y'llIim-fcirdd sydd, al gwyhd"yn codifYliÜ o ,\1'1:5 tomcnaH yr hen gynf. hdd profcdig.ac yn barod i ¡ bob mc1ns-beth, heb ystyr !)a phwyn, theo: na rhcfmm: Gobcithtaf nad ocs yn pi.. sian t\vr o ddoniau Mr.R. namyn ychydig b\\yil a s\!w, c!- 'yrnddannos yn brtMardd goi-chcstol: coe!iwch n pan ddywedwyffy mod yn cyntcradwyo ynfawr ci(h Rhaui unihcfyd y f. ddcjfuyddio y fantais o'ch gcirinu dros ddiwygiaù cyn.- fdro:o b\vy!dysg a dawn a<- Mid,dnn gwett genyfna g\.e!<:d gwyr Cynn-n yn se(yU mot wrol y" t'rbyn pe!l- atbcdd rhyiygus. Hyden't' y gall Cyocddwr Scrpn Comer dystio i n)i ynddirgcl wneuthur fy rijan yn y bn t mi ymddangos o ys- IgOl I! -D, ac nit bryd chwyddedig-fympwy, ond Y" hytl'aeh yn baroll i gyd-(!d\vy'ta rhai pet!)an c-t'oes i''n barn, c:- mwyn taW t-ch n.it!'urtmd. Yt- ochr araU Mr. E. (ded.iyniWch 11 mcgvs braA'. <t a'r a g-ly\ych oddiwrthyt), ouid yeh ch.n yn tial ,-n "iic,,l tl'yn drcs fbl'f y B}th'l'e}1atl ? <l\v\ol, a HyFr y 'Y(;tldi 6iiid eof gcnych syh\ etch Parch. tod Uawpro'rCymry mor d'i "I & medd\vt ann y Hib! t'a! y Mahonictaniaid am y Coran, id<to syrtitio yn MH damp i tawr o'r net ocdd, a bod yn fj"c)tod nn)rw<d Hcwid iiytiiyrcn o honor Y mae rhan c hen argrainad Cynn'acg yn rnedcg tal hy:), p) iawd yn go,iirio, .s r ac yr !mnawdA ptnvb uU. Ac am huner nos y 'bn gitnvri, Nycha y piio<! Yt) d\vot: cw(ha)):m i g1)hwl"lftl ac ef, Otu aUwn m (I(tiwygio -ychy,dig o dro i dro iiic%ti !iytt'\rc!)iad .cirjan? \rde allJryw wctIi i!'oddi i m am!"aiH'to (!('t\vyKio mewn geirié;u He ym-I ad)'0(tdlo!f: olll E. g¡dnveh. os n)yn\vch cti\'i, y ¡ HU'Iu'i-\?c<!di('\?'rcdu)i arnsial y titactit, a chyd- dynwch a nmatt t dd,t\vysi0 ychydig ei' mwyn h:)rd(!- ?ch, pncdcldcb a byrdra, ntL-\vn yst.!it'ftiydd:apth ?'y#Gdtn: n:d ces )tcb ,?ll fw\' dros briodoldeb cyF- Tt'ithad y J!iH na t))', cto dynnttiwu weleJ amryw bc.h- 'ü\t yn cael eu iii-,v,gio yn y (jiymracx. Ha \vr, pa mot Selo, yr yc)) rh\vi dros y Uyt!iyt\;n<i)t <h\yol! gan ddt- ) ystyot crcUt )))or bcti .r t-iitiia g)'nyi.itsaHty goes bren ¡ yn fwy ac meddwch chwi os ))y!'heirnucai' pam)]ad ycwbl hefyd? Ar- h<n\c)t fy g-h: tàill, '(' nil" g\\rthdaro ) r n:i gofYlljad yn oi a dwpud, Patn nad y Hytt'yrettao dwyol o'r itot! gyd- ;l'ÍniaitlfcJ:y hcfyd? mq,;is llym, ll,r¡mm, llymmi:m; pet), penn; tJs, tiss; cyrch, <'yrf/«.'A; dYlIJa, yma, tlymma, ytil)),(t, co!, coil, ,oltyn ;dal, dall, ¡[ii/llad; cydto, yn y )hai t)ltf'gNvel%N (-It d(IN i-ybti yt- ystyr yt. ihvyr, drwy tyncd o d.d y)) ddaH! ac o gfd yu goJlyu! Ntd wyi' yn bfio cyinnint ar y duH hvn )nc\\ n thai gcit'iatt yn y Gcu'!yf: o tict wyd([ dyt:u pnf'ystyr a tharddlad y ga! ga(d ei gadw yno ff.t diifyniad iaith, ac ymac i'yi)y yn ddip-OItol i'm bftrn t yu s'yffrcdin; yu t.yn y !)):)c T. mc'T!M-ds yn b¡ch1'n III" \N.r bare!). Yn av.r, )neddyi:af, yn hytra! nnc anat'n c'n hacltf.1all nattn'Lo!, a .d¡ynyg maHynu yi:1mith y rilHLg\mccthnrol yn ".Lig a wncu', y thai sydd fidch He anhttrddwf'h igoru' y$atr; ac fat ymaccocs bren yn Ai-r t (1%v gocs fyw gantldo, niraid id'to na thyfin ? naiU ymaiti!, 'ha gosod y UaU yn ct He; ond pob nn ax sydd ynaifcryd ygops brcn fat n'yn brysifd ncrttt i'w acjodau, fat y Hci!! YlIla¡th, fai yr hyderaf y gv. na hCU Gynn-n a')' non fagl ?< yi! /;i/)<My a ?<M)<M a' cyn'ctyb. Atjiw:' sawt cccs b; c;t :t fy)nvc!t c!nv: grogt wrtb go?fF cyt'n, iarhus dianaff onid YW ,lfng'ol:cg, yn v.'f'n a !.arddach o wrei- dd:n a dmngcn Hac a'i' fryn n;aglan crogedig ,nthynt fal hyn, yng lIgJhg, YU;j IigÛ?Jddl Dl'w/! gellyf wctcd yr hen air cywir D««f, yn cact ei draws-HOti a'i dd\rvsn yn Ct tunondeb gymaint: btd hysbysfod y Gymt'ae:! yn iiyn o ot'chwyl yn (I(li,,oiiol t atcb drostt ei hun, )n-b t,a Grocs ns Uadhn os tcrddn' di!jno di:uiben,yna dlau- bfn yw y cysenn a;r, a ,,ellir ei ystyned naU! ai diam- axLpn, ai digelwyddbcn, ac o a(lar,.[ yr < aHan, daubeu, scfy <')'ec!u'eu a'r(!iwcdd; end os t!;a('cwu- HM aHau. yna viiiqe Itch yr uu o'r ddan, ac fc!fy hcb ben Yn Y byd, na dechtcn na di\lcdd! Pa raid t nt wrhl '(\'I1pw;. ac ant)! pan tod y yn ywmo fc! t mCWIl amryweinat!? ac t'<y pant'dcchror.YYdi.oriUythyr- et: rhoddwyd *n'safa aUwyd f,r y :)'t' sain tat'odal: gWê1"c11 ynm yu y.geii-i-,Iil Yt", I;t, gÿd; Ain yr e yn nherfynlad pfriau cedyrn, yHtyrn' y fudd- tigoliactil yn dert\ncU:cb dywa)!t dim gwaed; ni c}Iit en Uiosogi na' hcb yr ? a'r H yn It;)nc!iaid a Bi'pninHsan.—Ch\vUhau M)'. Idri.s t'ycha)), ra nd i chwf ?romi ?fth c'v.i; yr Ucn At') Htihm?idd, tra dv- !n:)ufic!t'n'i?ynied!'ci(ychydig?-yt'!t(nbrydr{:-)th} ddhr?it fetch (.-ut)vs ymae ?nnodotcndid yiif.t?I f.!UT i'r thyw :<'ny?:udd y" ? a?tn'n, mn hyny na tid i ch\vt pt gcsod t", a'ch banp)- <o.stt o m- y fninc "Uchaf vlJ)ob /?a' CI¡;¡f!rd, ac <1mJaf y ga:!uch hcb el coi!t0 lJtMóeh gari«d amg-r!riad. Hh'. I-IN I)-,I cit cft'h enw, }'<' eici! CN fl*t-oi \n <)imo()ut yn t'rbyn Mr. E. nda chwi, gadewch y J!ei!'dd yn th'nydd i'c ymao, syda yr lieti <!dcr\\yd.d- o)), g:m fotli m bt')!('h (fOcl-So'ci! a Choct-H:«i!, er dn KCtmn \\c:thi.!Ut'yncd gc!\I'g' i'i- hen hvybr:ut i)Q'2EIIS !it, at- {:1 cm'I citt c-tT- EfeJly llawdcl-amor i c!mitYmrotlyr'; nac Y'IIIJ'y:oIHvchaI' y flûrdd;bid y snethatypw)!(',tudypc!'sMi,i:ydama\v)',s'H:'md! he¡ fartld Jc'n:Iwyd 0 FOil, Yl! HEN AtôrJ HAIARN HtK.

L — ?7' G I, l)-b i VR S E.Ze GOJIEll. Mn. GOIEn, Yrwyfwcdt darnel yn hwylJog yr );c!! gyf.tnsodd- iadau o eiddo cich (Johchyyyr ar y duH o ysgt'ttenu'r Gymt'apg, mt'I1í,!yliacf) nnwaith y ci gotphcncyn nyn, end 'yinddcngys nad Yllldred ond nicgys dcchtt-u; ac am na'I ocs on rfordd i uotim'tiactit gyth'cdi)) yn a'.Y!' ond SEi:EN i' pv.nc naci'<'hSEK[-'Nci)wit)i<)i],!iyd o:]t (-hytuncr aï¡O, ncu! hyd oni ymtldangoso i'od 1! 1-- fod y Bcinmud tr\Yy y v.!ad yH b:uod i dtterhyn fynya; (,iti-etti perchen- O!i"Ü\} deh C\I'ocd<i:'td ynghyleh t'yi'.ni cy:))aut'n feirnindo! yn o hcrwydd y mac fyfimac!) be!<ono!, yn fy)iyc!),.yH dwy n oddi amgyIch iawcr o bcthan n<t fcdro cuhcbiacth ot cyth)'.Y)'i. Oud <'y<i It au::etu!ieidi()i Y" i bob p'aid ysi't'ifctm ctt tncdd- ytfau yn ]I a (!)\hocddl CH txjil r(symnl1, fel gaiio y g'wrtIJUIci.J,w ddysgu'r ddadt o hob tu iddi, cyu cydr\v)11 gynadlc¡\dfa. Y)) jr <'h\vt wnhYch t'y n;od yn gadacl a:Jan ht-it-onau, a phcthau amylchiadol, :u' nad ocs a. fy]t\vyf n. (Um <)tn} a'rpwnc<;i hunr a'tu bod yn goscd y o'iit .yhvadau mcwu dun ymofYllQI. Sy!c' nad oc.s u:) ddad) yn&hyJf'h pa ):!t aholl addctt' hyn gan baw!). IIcfyd, pctt) Ctthaf axifwg ydyw y <'nc(! Uawcr mwy o ham's a phcthatt crcIH ar y)' t!)t faint o baptt)' pC (it'rt'yni'i 'yw arwydd byf)!<!n at-a't fyddai ynglyll a'r lhrf¡¡r¡aid, yn iic A, a gadacl heibio'l' artcr o 1\ tli-, i-eitait oi.(i o'r tu ariiU, os ydyw'r pethah hyn y)) itant'odo! i'r iait! Hi ttdyHd, megis y syhyodJ Ulltl)ufgar)dd en ra<v a!!an pe byddai cu cynuat yu t)"culfawl' nag y'w. Y ddadt gan hyr.}"yw, a ydy))t: yn hanfbdo! ai pcidto? )-:itl yw h(fet u eu bo(t, ncu nud ydyut, o uu dcf- nydd. 1') ofcr ityuy. Ystytlcr ymnhctlach, os yw A yn dynodi rhyw bcth ynfwynagatwydd Ilchcnaid, neu gryfanadliaJ, I1\c'g:is yratwyddafhat o'ch CHhcbwyr,tu ddyUd ei ltarflr i ddynodi hyny fyth, oddieithr Iii-o-i e' bod yn mcddu !:twy na un swydd ar et phen ci t'un (%ef hcbiaw pan Iyticr hi -,Vl i wneuthut- sam sydd genytn eiso<'s, set .tli ncu m! c, i wneutiixr y sa:n a t<kiyrio<'n- y't y Crocg wrth ta)h oa-, ac yn yrhen lythyrcg tiy'nraeg gan fattt o k, &I,) Eitin- os {l'yf,aHadiiad arwyddir Kan A bob amscr, cndmewn nntgytt:inda!t o'r i'Atti tn-hod,' oÜ ddy!id ci ttat'fei-, ncn at wydd a ddy!'o<'H' pet! pan fyddo etsian'rc!'ytLanadHad ynwastadot? mcwl trymhau yo gystal ag mewn haul? &c. Yr ydwyf wedi -syiwi fed y gpinau t/K a Ch(/(!'1'ff1'dd;n, (a')- mcwn cyssytitiad yn cact e't ysgrifenu yft G!wflj!;rddill, '!J"n J\;Ul¿dy.dd,¡¡, aC ?g-?-< ,-ttiliob uii o lion-, -if ycyntaf, am fod yr I ;ti-(I(Iodiait %ii a': .syhvcddah' yn ported bod ht'bddi; yn yr Hit, o IWl"\vydd I bod datt ah' yn t'act en scinio iii-gis pc byddcnt end nn; yn y trydyd!, am fed y ¡.cil'iau yn cael cu hysgrjfellu )ncwn modd na seinir hwy hcb orchcstu't- ge! nc n yr oiaf, ami'od dan ar\\ydd dybtig yn c'Ael eu defnyddK) i pc yss.nt<;md fci hyn Yllg ughylch. Pa uu c'f ncd\a. y\v'f d.i; Gun fod -r Gymracg yn meddu cyniFct- o Ivthvt'emm ag; sydd o scin!:nt yn yr inith, :)C a'n tod yr eg-ythlÙI' Unfeinig- YlIlI1cddu mwy .lyíhyrI1an n:lg- i'n 0, dybl; t \v')t'![- th)u' sciutHU tnm;ot, 1;:¡¡ \\thlwyd iicnn i'v' p,thàm y )'hodd\vyd ac nn i fanw nc r/ 0))nd gweJl fllasai dct'nydtHo r ëlm ac f &tn .If, ;)' yn Ill' cll, }U gyl1"t:lyb i'J' rhy\v tythyrcntU) dy!)!j t i-cH! ? YinhcHiic't, :)i urdn'??of vw < hoddt sam uu iiyihyrt'n m< n rhut am?\!c!ti<)d:u) i <t).di, (ntp?is s:un.?i /'?), er )nwyn y ?air cyscvit), ac nid ynihhb Ozi felly, Beth yw't- rhcol ? I'.t n:) ai sain geiri¡t¡¡, ncu cu cyimtsoddlad, nen hcn- nen ry\v !;cth :u'aH sydd yM am tawt-r o 1)thyrcIJ?n d\vyb) nu'w.n yssriteuyddiAL't: Gymrafs? Os y set' y modd o sctni_o y sydd yn I xaiw am ddwy M ')in'\vn cyminwys, cymmod -&c. a dwy ii mcwii gcnnyf\ ('yti!HiH) hu!jno,<Lc\ a mcl/l8U,a \ilrv yn a f/(<t/t(<K, a (litt,, o d! yn a motldul, gnn ysgrifenu mc(ltldrliant a moddddot, n :)u! (''r cyileiy!.) ?—()s yr aU, set' cyft);t'-odd- tadgch'ian, pa ham y s;ad?wh' UythyrcuauaUau nn-?n rhai gcn-ian cyransawdd, ac nid o crctH? a pha ham y cyihewtdir rhai !iyt))yrc)!au wi'th ?yf'ausoddi ?cu-ian? nH'gis gadaeJ l brfhuo) a th..ûi Y1' (l yn e (eaJJYs y 11aCI1"iJ tanldn 0 /mÚIlt) a d('o!yo(dad-N;nrp!iwyH) adWyra[n-OKtcdd;aeM-o dii.non n, canys y mac yn sicr nad ystyr y gair II!,ti oi-t,,t yn'ia\vn ac o'r aL[Nv(,(I;l e,,]L',) j,-itlit ([,leg zws; i ?Ios; ac yn </MM yn fit-bell a'r cyn'tdyb, (<s pen yn ddia:! ytï y!' ystyr 0 Olii y !it-.)(-or rhaio?o!()t')n?eiriancyscvmm<vncytnn.QddIad? ritai 0 (,'(I'Ioill it' ge.r. iait eyseviii tit?'?vil eN fcnnsyddy"vncutjit'rynythy''f"udwyo!ynany-i Ptohcldn)!, ymha oeS tica o(;StK dd yr ocdd ein hynafiaid yn en barter' Y mac gcnyf Yn awr bigtcn o gyfieit\Üall ,.rm. Salcshury U'J' Tcst:uue)it Ncwydd i'r GYl111ae, y) i!n <t arrafrwyd yn yn yfhvy- i!('H\t'y! Mat. xxiii. :!4—16. Chvac chwy C!Ú;I'Ï, ('y!nen a' Ptiaris.tiCtt \n ihvy)' bwyta t:u y. ac \\)'th Hw g\n:idHlc iiii-ioll ;):L btcit yd VOl' ¡f thil" i wnevthur "II 0'('11 prottcs <'<7<. /l1l1;!i,: a; '¡.;wcdy y gwncler, y.s !zwne\\ch <f yn d'!au-! b!vs;chy'nv.ip ljuc ().Arglwydd :;y<m, dy dm't), yt' hwnocdd genyf. I,Yic xx. 5). Pwy biae')' (!<h'hv a'r gÎ'aifft sydt! :trneir' At('not!nuy!'tndy\vt'(!ytC:)t'u'. t l.xc xxiii. :'H>. Ac a oi'pitoyscsont y <!y<!d sabba.tii cr- wydoygorci'ymyn. i.uc?xiv. Wc!e d:m \vr yn ddysyrnw'h a sefctit: \\)'['y?t!nc'n?\Yiscoedd(i)sc!)'. IouHvi:4G. Pwy'nhat!!n.-hn!i<)tKipt'chatn.!?a!'? Iusn\Hi. '?C.H?))wyw(;? yt'!tnyt'h{)dcMyiiidf.!< dame!t?edy't'i!mpt('u!i'.mt. IonHM\.(j. PHatns a 'Myvot\vrt!i wynt/Cymcrw- lo?iii xix. 6. 11;1;ittis -,t ?til?,-vot wylit, C v inerw- AcL 11. C\vc!!c'wc!i cidt hnc!tcdda unoi!0);a'h\ Act. vi:. 8. Ac Isaac a gatas Jaco,iac Jaeo à'è'nill- awd.}\'dt;utHccpatrimt-(;h. t Aet, ¡\ox. Ac yn y <'yt'.t').s:r hyn y ganct Moyscn, a<; yd:' aodd et'yn p:ynu'ndwy e'an D'dcw. Aci. \i:i. 1:" it? ?) r itoder, os ues gCIÙvch neb gair eiriol i'r pUl-ul, A< t. xMi. 'j. Y neb a fcdJyHwc!' fy-bot i, hid hwh\\ )'h: A: t. xvi. 33. Ac y batyddiwyt ef a ei bl! berelieno, ap!hcbo!)'t'. Act. xvit.J ?. Am IIvnv llawcr 0 hanwY11b\ srcdaso))t. A<t.M\.41. Ac \vcdt i,](I(, y u.:)- ddct!vddct'\e\))H!favn)a!m'. A(!xx\:i.f7.'Matyddocddc]nynb\v!n\)na:tyny t))0)- ICor.i. 18. A chcDyin Hi ]<<)i-i. 2: 'ir un no!Ïd hfyt y cyrncrt1¡ tf y p!!n)i.i I Cu! xi. '7. Pw\' hYIJa:; a fwytao't- barn !vti. Epl.. ii. U, Efe \l) 1a1lg;ncd;¡"f, rlm;} a \vn:)ethy !ddoy bl:)id yn un, ac a d<t.ododd y gayad y rhu)..bare:. Gwe!wn wth yr anghi't'ttHiuu uchod nadoed !!yt!<- yrpnan d'yo! n)e\Yh parch yn amsc!' Wiliii.-ri Snicsbiu-y "icdt!yH'iypi-y<!hynyfod y sci:'mncynicryd,cyitte! ''td\vy,:t'r cyiMyb ynt'YMi'.a dd'y A t!:?by? dd¡;on, pe cyH;.g?'?? ?hyw un y 'Ii' !in! 0 ¡ 0.1 estyu('()i-Uw\yUyt'?''?"??yo! cy??nS'it ct <b(!f:'lyn'cyny:Ci:)CS!j'<juiLWt'afua?aiyn)uc.!daar? dJIgon?coc.sauby.violftsocs. Od'!h:[yl'atn.scrhwmv y mac cyfuewidiad ma\vr ?cdi cymt-ryd !!e ;!iewn yi' ¡.i'ift-ul1 Cymraeg; ac y mac yn deihvng c' syiw, pa un ai diwygiad ywyi' holl gytnewldtad ai pcKiio. Yr ydvs vn ¡:O\1 yn fynych am y Saesnpc wrth ysgri- f'jtm ynghylch y Gymraeg; and beih sydd a fvno ei)) Liatth anidercllOg Hi a'r cstroncs glytiog hono? Er cym- ahita ganmoli1' al'lJi.can ddymon nas g,,y3r(ld-,Int y!udd<'t!t;ys t "ii, o ddii'j'tt'.syr, nas sa!!n-.<u tbd yn {ht\\ei- m\\v adutuatdd ac anibcu pc boasat y gwyi- doettuon sydd wcdi hud y" ei chaboU o oes i ocs, yn ti-eiilio yt- amscr)tynyt'v!'anfert!m. Yntaeyt'nngait'ynf'y- uychynatwydJoynagos bob peth, ohcrwyddpahan), pnnyincddytiat cliod ynarwyddo dim, oddigcrth idd- 'yIlt 1my dtlj \edycl ti fod. Y mfte cu laugh !nvy yji il(",goIl I'm gvi-ii i yn brndd, ac e'' Had wyf broft'wyd na niab i brotiwyd, gaHat' ra!f- y)) YSgri!'Cl!11 Sacf.l1eg yn y :Hodd yin:teut yna\vrymhcncan)!)!y:tc'ddiddyibd;;<'fyv.'i.f fod Egou 'l'yddewi cisaes )'n cleol l g.u) ae o'm rhan i, (pe'm dawr bcth a wt:(;- iontahn, bvddaigystjn'wAr!ii:h-ydd:acth (ii,t)i yn o !n y air u.choù, gal} iddo dl\echrcH diwygio; ea- nysdiiys gclvf f'udcood bob tipyn gystnl agood,&c. &e. Dywenydd gonyf fyddat g\nled Hyt!tyr oddiw<-t!) c!ch Cuhebwr dysgcdig o Lanbedr, Idns 1'ychan—Un- frurgal'ydd, J. J. B-1- aceretU, ar ytestunan uc!]o< Gwclh- tbd ty syhvadau y.l1 pcrtLyn i'r ddwy biaid, gwaith y thai a ymddangosodd yn cich Scf6n. Gwihtn Morganwrr cyn cy'itoeddi o honaw ci Eitiadm- a'i Pal-tlisylfy(lti Cy'nyacg. Rnddiol fyddai. fod y 11)1'1' uchl){\ cyn gyt'- o piriau ag y byddc bosibi, cr ehwyddo y p.-is, hefvJ, tybiwyf mat angemhcidiol (vltdLli gosod cnwmt vr hoU ieocftd yn Saesneg, ms\s'n trefn c:vyddo'r<y!, vn ?stat a?yn y Gymracti:, ond bod I'c' c?Inrhadau a'r d:n!!uun?'au g.ni'y" yr ?nw Cyinrac? a chy?iri<td at hvny ar ol yt enw Sat'snfg—fc' hyi), r.wr, y dJinas mwyaf enwox, c) t'oethos, a p!'oblogai'd Y;1 y byd, L'C. Caerll1dd, gwtl Llundl1in, Loud (In) g:cel 1 Hcbhyn Hid y'" yn ndlbq:;(\:í byJ<.l y 1l;yf: 0 bHf!' ( v defuydd y byddui tUL-v.): ritodd ¡(HlgCll; oliti hv<t,bydd\nf\ ?.YCtti)t'nwr iCynu-o )iH hulH,irlh- syUiat!an'i-byd a'lI rhot1,lI :in¡;hyt1; ('¡n)s gciU g¡\ (i'1 I. LI\yddiant i Gwil)'m, i SeJ'l'll GOlner a'i trydd!,) IJJY EL (-

TAFLEJ\ HI1IFYDDL\E'j',f[, Haws i m ddyscH I'n nu ml'11 geiriau \ti )'.(; rflifI;O(f¡d\ \!i b<tt-;ut.<. Ych\ dt:?;i.\nr?H<iiie)i?:)))?n()!.)\\)? \tin\y':tfa!?hyf<ti'v.y't<ty"h?i??.?t"t'!i?'<H!i' 'yi- yt:\)tiyu?i!)?i'r\'l?:t-nii:u:.)0t !'()<! <), j: ? (?r,ur)cn\)')S:w y )?'t ??!??'i ?''?!),s.;t''?.? t'.?'?l'?'AC\'ua!'?d<?y\\i!,ndt'H!:(i<?\\ij. i t'?mn?\v' .;(',<n--]!?!L*.tt:!riiu<u'!?\?j?.?(-. ?.ti. l i'i(iyntwet!i'u<)!utt'"t'o"i'!iCd:))tj<t'tyi',m't!?.t i')ut'(,'iit)m'i'U:)W:i.?'y\nc!?;.t!dt),a<)a?:U.ni.t d!!y\\t''ty'?rirh?'-n<)(i,.L('yn:tn;!ynol?.i!i:tut\{(i.?ct!\d :tt\!i0m\u!)<!?vdt!:tt'iii\;t, 110 Cant a d('" ]UlC<t:!C(!n CliuniU-ddcg; cnHysn:ty\v()unncn rim-nod Yn'i;r\')(:u!' .s\Yui) <!ttd yn unnj; ;ryru y "od u<s<it t'r 4\tt(t iic u'r tu ionk N )' !t\\ II yn\\a'itat! yw lie'" rllibLld: feI ¡¡jU, J,i/ll thl l:IIHI a1' Üdt'g l,H;irnhi,c.u!tnc'!n j??)rn<it,(<mttt'!e? ??.?uDwyhi?ttHiic.u.racugain I ;i,j')'?Tau'tn?,c:n)tnt:i. ,? Pan (\(11:) 5 lien 6 0 rií:JHdall, J!!a!' eYIlIJifcr fig-a j f\t)<!o dt'us d'ri lie u'l tiaw dJeau ,n aiwyudu lluloÜti; Icihyt), -1 ;,?,()')0])cu«dcgai'img?'hnut ? ?()?<tit)L?u!nt)):i ;;KU,()<)OT)')t")Tt?tae)?3ln!nii .j ::)U'Ui)<)T)'ich<!)ttnd\vyHi ?'.)('('<.)I-'?d\VtU'<'HHt!i)tt. .??('l?I''n'!C!:nt:i.cl!i;:nn)nn,t!<')!an'ta(1('u(!(!ci;; (i;)l;L,:2 Chwc' dmnt (1\' \!H ar dd(' at' Img,ulI Hí¡' (.'ant:ldt;udtK-ntu',i!t P:)n f.ddo HI")' na <"II\,c(" () rif.lwUHn, y J !ni), j 7,U()(',UuoSanh'uiii'i nJO,:3(H,UO Saith caut 11Ilil\ru, t1"1 cham He lll1 njjl, ac \yh cant 19(j,9H,J(j C<tnt.it a a, it.1 a 0 cm!tTlc'<'n<u'hy<ttth<' al" liIIgai¡¡