Seren Gomer

YR AIL OROHIAN. flAihow! Brydyddioncanplwy, ,A] ae Gwatchmai fawr yn tramwy; Fo gantodd ganiad wrth y mur I Dudnr y mae'a dodwy. Ei garreg atteb gwtta A daflodd o'r pen peMa; A'r marc ni hittiodd er ei gais A'i ddyfais an: ei ddiia. Mae Gwalchmai fyth ac Idns A'u breintiau fat dau brentis; Mi wetais ddynion gwell eu bri Yn poem yn mynydd Paris! ? Ni waeth am Brydydd Llambed, Na Morgan hysb ei ddwned; Na chwaith am Walchmai gwedi hyn Ki goiyn gwnair yn geuled. LIawer 'sgriblyn buan A dorrodd i'o! y pentan A Gwalchmai hefyd o'r un gur Yn erbyn Tudur ddiddan. Plwm Tudur ydyw'r goren, Mne'ndrynimacharodremmau; Na Gorohian egwan ffydd A i dcunydd sydd yn deneu. I Fo bigodd Tudur Wa!chmai A'igynS'onfawragodai; A Seren Gomer yn ei geg Yn rhedeg hyd y rbydau. Rhodres a gwrhydri I Walchmai ymbendrosi; rhodres cymmen megis cath Na bu moi tath eleni. Gwaith Handel bur fclusber, 'i Semitonwt tyner; feder Gwalchmai betli am hyn, A'u dilyn mal y dyter? Gwers Gwalchmai a gwers Homer rn Tudur ffraeth a'i meder; A gwers Virgil gyda'r rhain Yn gywrain pan agorer. Ni wiw it' Walchmai brysur ,%Tor dad-.vrd-d gair am Dudut; l\Iae dy ddouiau a dy ddysg Yn gymmysg !!wyr ag ammur. Pa beth yr wyti'n geisio Gan son am hen Gors Fochno; Yr wyti'n myned yn dy grys Yn ddiiys tan dy ddwylo. Mac 'F Orohian ryfedd A gormodyn e. pherfedd, 0 ryw fanus oedd wrth dy fawd, Dyrysdawd gwalch pendtistedd. 0 taw druenun Hedwan A ciianu Gorohian; Ni 'nUU ronyn medd y gwyf Ar Dudur itity ù'wedan'. I 'BENO.

EMYN AR PSALM CXXXII. i. ,¡ 0 Arglivydd) cofia jD<{/y</<< a'< h"llflinde¡' 0 Afglwydd Cona 6nnaU) A'm boM flinderau gyd, Doesimifawroblescr tin amser yn y byd; ar orthrymdpf, Rhyw binder crenion croes, Ni welais end yradfyd Trwy'r byd yn hyd fy oes. Mae t" ofnan'n baeru hcfyd Y dnw gofidiau mwy, A ttawer gwaeth i'm cwrddyd, Na gwrddais ttto a hwy; Rwy'n wan, rwy'n Hcsg, rwy'n nwfr, Rwy'n digaloni'n &wr, Wttb feddwt am wynebu Hiielnant dyiroedd mawr. Mae dytti-yn cysgod angeu Mewn golwg imi'n awr, I ddyfrocell oer mai-wolacth :Mae;n rhaid-antnrio Iàwr; 0 dywaid wrth fy enaid Pan yn y cyfyng fan, Mai ti yw'nt lacbawdwriaeth, Fe gynnai hyn H'r ian. THOMAS WtLMAM. TreSlemin, gerllaw Pontfaen, Mawrth 17.

i ANNERCH I GYHOEDDWR SEREN GOMER. GwR o Gomer, gwych dy feder, D'amcautyneridywiad; Rhoddi addysc doeth i'r diddysc, Yn ddigymmysc iaith dy dad. Iatthardderchog,acht-yf-eu-iog, Gadarn enwog, harddwych yw; 0 hoU ieithoedd yr hen ocsoedd, Hi ar gyhoedd sydd yn fyw. <;odi a chadw hon rhag marw, Cynnat enw yr hen had, Yw dy fwriad, wr o gariad, A hyffbrddiad maith, a rhad. Cerdd yn "'rol, na fydd bleidio!, Cadw yn iano! rhag pob Mid; Yna peri dy oleum I lewyi,cliu'n hardd o hyd. Bendith lawer o hil Gomer, Fydd bob amser ar dy ben; Rhwydd-deb,iechyd,ahirfywyd, A phob hawddryd it'/Amco. Ystr&d, Mawrth 17. loAN.

j JfT GYIIOEDDr"R SEnÈN rolifek. LLYTHYR YN ATTEBIAD I E. 0 LANBEDT, [ Yn ein Seithfed Rhifyn.) ) SYR,Drwg genyfna buaswn yn caet y cyHwysdra o'ch anerch yn gynt; ond fe aHai nad oedais yn rhy hir. Nid wy'n ewyllysio bod yn rhy arw, am fymcd yn dea!l i chwi ddari!en, ac astudio mwy nag a whethum i ei ioed, a dylech felly gael y rhagoriaeth afnaf o ran dysgeid- iaeth ac oedran: etto, gobeithio na ddigiwch wrtliyf am fy eiddidd at yr iaith. Mae yn hoH' genyf welcd un o'ch doniau yn duc<idol i'r Gymraeg, gan obeithio y bydd ich ddat felty hyd y bedd, Chwennychwn, yn y He cyntaf, i chwi fod yn t'wy manwl wrth gyfansoddi prydyddiaeth, i gael iaith rwyddaIHthrig; mae arnaf ofn nad ydych yn cymmeryd digon o amser, ac os felly mae, yr ydych i'eh beio. Ni ddywedafychwaneg yn amgylch!adot,ond gofynaf i chwi ofyniadau byrion fel hyn; A ydych chwi yn go- ndio wrth feddwl am ddiwygwyr presennol ein hiaith, :e, wrth weled en Hwyddiant? A ydyw pob un o hon- ynt yn islaw Joltiison.? Onid oes genym ryddid yn gystal a'r Sais, i ddilyn un a tafaroedd o ran yr iaith uwchlaw eigyfoediojt, naneb brona fu o'inaen? Yn mheHach, yr wyfo'r un tarn a chwi, fod ein hiaith yn iaith rag- oro!, ac i'r Beirdd gytansoddi yn gywrain. Rhaid i mi beidio a'ch b!ino ormod af yn m!aen gan ddweud eich bod chwi, a llawer ereiU, wcdi cyfeitiorni, wrth haern fod y geiriau cedyrn yn y rhif Uosog i der- fynu yn oedd, ac nid yn odd. Oni wyddoch mat yn oedd y terfymry trydydd person unigo!, amser gbrphenedig, modd mynegadwy, o'r berwyddiad gyfansoddedig? (third person preterite of the indicative mode, verb active) Mae yn sicr y terfynir weitiiiau mewn awdd, iiiegis cai,awdd. waitli arall (yn y Deanba! th) fal hyn, <*a)'M, caraM-s, cai-t.,lyg, caras, hefyd, cânt am canoedd, fetty, caroef/d, h. y. yr oedd yn caru; hefyd, ni ddywedir yao<M ond ydoedd, a pha ham nad eHir dywedyd caraedd yn Me vai-odd ? Etto os wedi eu trefau i derfynu mewn oedd mae yr enwan cedyrn mewn tt efn i gydodii a'r gair bloedd, inae yn rhyfedd genyf atoch a phawb creiil ag sydd yn gwrando ar jloedd yn unig i'w tynu o'r ffordd lie nad oes peryg! yn y byd. Nid efe a tc'sg-odd ei wiSGOEDD sydd iawn, ond efe a WISGOEDD ei wisgodd. PeBy Did efe a dey"nasodd at" holl HEYRNAsoEDD y byd, end efe a DEYRNASOEUu ar hoti deyl:-)iasodd y byd, sydd yn ei Ie. Gwelwch eich cam- synied, a myfyriwch ar y peth. Pwy sydd am wneu- thur adar b! ithion o'u cydwiadwyr, onid oes digon o wahaniaeth rhwng y ferf a'r enw cadarn, &c. Etto, nid yw y gair parau o ddiHad yn gyson a'r Gymraeg, ond fel y mae yn ysgrifenedig yn 2 Bren. v. 5. Ac efe a aeih ymaith,-a deg pOr o ddiHad,—a gadewch fod parau i'w gap!, etto mae gwahanineth rhwng paråu, a parcu, un & chrcmfach a'r MaU heb un. Pa ham y rhaid i chwi son am ddyblu y Hythyrcn K yn y geiriau At/K, hyn, tyn, tynnlt, <Sjc. Onid er mwyn sain dda y dodir hi, a hyny mewn geiriau fel hyn, an- noc//t, nid an-doeth, caKModd, nid cantodd, &c. ond am ro- ddi dvy M yn hyny, h/KM, &c. sydd wrthun, trwy fed gan yr argranyddion,os bydd acdos,tythyrenaua marc af eu penau i ddangoa o ba aceniad y byddo y gair, megis hwn (') am acan ddiscynedig (grave accent) hwn (') am aeon dderchafedig (acute accent), a hwn (') am acan amgylchedig (ci: cumnexed accent). Rhaid i mi etto "sylwi ar ychydig o eiriau wrth ddy- be::u. Oni wyddoch eich bod yn euog o adei! iad (tau- tology) wrth ddywedyd y?! !/r iaith Gymraeg, yn lie yn y Gymraeg: wrth y gair aeg yr wyf yzj deall iai' 'h; a pba ham y rhaid i chwi ddywedyd iaith iaith l fel pe dyw- edai un, iaith Gonwriaitit, neu aeg Goirera,-g. Pa fodd yr aethoch i ddweud fod di yn chwanegu yr ystyr yn y gait. dioddefaint, onid di-oddef yw hyny; acos yw yn ddiodaef, mae yn ddMM nad yw yn ddyoddcf, ac nid dy- fyru ydym yn ei ddweud, ond dif1j'U, h. y. d<?iyr, ac ed- rychw ch both yw meddwl hyny. Nid y gair di ond dy sydd yn ychwanegu yr ysiyr, ond y mac yn nacao!, megis yn y gair dMM, h. y. dt-?M, sef peth heb ddim gau ynglyn wrtho. Ac os cwch yn miaen ft;! yna, rhaid i chv? ddywedyd fel hyn, d:«M-o?<, yn l!e dMM, cyn ycred neb chwi mai nid g-NM yw. Etto, onid yw y gair dy yn arwydd o'r sain ganol (middle voice) mewn Pcrwydd- tadau? os yw, pa ham y rimid i chwi rwgnach ya erbyn di-add4, gan nad ydych yn dyoddef. Y mae yn ychwa- negu yr ystyr hefyd yn y gair dyben: oni fyddai yn chwithig iun ddywedyd fel hyn, Y maestyngwneud y peth a!r peth o ddiben da, a'r IIa!I i'w atteb, Yn ddiau os nad yw o ddiben da, rliaid ei fod o hen drwg. Am y Geirlyfr Cymraeg a Saesneg, a argranwyd yn Hundain, ni vreloedd y Cymry erioed o'i fath, a da fyddai pe b'ai pawb yn feddiannol arno. Nid wyf yn cytuno a chywydd y pen, a gyfansoddwyd gan ryw un neu gi!ydd yn ci erbyu, am byny, Nid D ivy bod iawn yw dyben Un da byth, ni wna dy &eM Diau budd dysg, a'i diben Yw rhoi pwyll, a synwyr pen Wynebwa) th, waith aiirtiben, O'n hiaith byth wnaeth dy ben, Llono ei ehorph, a'i gorphen, A't rhoi i'w phwyll, ar ei phen, &c. Ond Diwybod iawn yw dihen Un da byth, ni wna di ben; Diau budd dysg, a'i dyben Yw rhoi pwyU, a synwyr pen: Wynebwarth, waith annyben, O'n hiaith byth wnaeth di ben, Llorio ei chorn*, a'i gorphen, A'i rhoi i'w phwy!i, ar ei phen, &c. Sydd iawn. Ond i ddiwcddu, gan adae! rhai pethaM yn ddi sylw, drwy ddweud fod yr un ymarferiad o enllibio cymmyd- ogion genych etto; Canys, ebe chwi, ni ledrenz yr oes hono dreutio talm o ainser ynghyd heb enllibio ein cym- mydogion, &c. Ac, eitwaith, Ni M'yddem pa fbdd i ddi- fyru ein gUydd, heb niweidio y naill y UaU. Yn olaf, Ni fedrem ddyoddefgydag efyn amyneddgar. Na eK. flibiwch o hyn atlan eich cymmydcgtOK heb achos, ac na MtM-MdtM-cA eich cyfeiHionmwyach, canys y mae hyn yn groes i bob cyfraith dda; a bydded genych ryw ddyben gwell, ac na adewch iddynt ddyoddef o'ch ptegid; a'r hwn agaroédd, cared etto. Yn olaf, bydded i'r Brenin Sior, yr hwn a deyrnasoedd 53 btyaedd; deyraasu etto ar deyi-nasodd lawer. Peidiweh mwyach a dweud, fe! y mae arfer thai, Fel hyn y gwelnis fy nhad, &c. yn ei hysgrifenu, ac felly y gwnaf innau tra bwyf: ond cymmerwch gynghor I. Na ddi1ynwch y maws i wneuthur drwg." Ofn sydd arnaf eich bod wedi eich gwreiddio gymmaint yn eich duU o ysgi-ifenu, nad oes yn bosibi i neb eich dadwrei- ddio, am byny oier fyddai i mi helaethu fy Hythyr. Eich ewyitysiwr d4, B.J. J. J.

-.dt GYHOEDDTPR SEP,-t, IV GOJiEit 1 MR. GoMER,—Goddefwch i minau ysgrifenu ychydig ynghytch y rbyfel anorphen ar faes yr iaith Gymraeg: i'w chael yn 6Mr ac yn un .ffurf, sydd wedi bod y rhan fwyaf o'm dyfa!wch i o'm mebyd ac ar o! ymboeni drwy cryn ddyryswch o!ynol, nid wyf eto amgen yng- hy!ch ei drain a'i nueri: t ddwyn i derfyniad y gwaith dymunot hwn, nid gormod i mi fyddai taith go bell gyda tiais, ystyra phwyll Mon i gyfarfod y beirniaid Cymreig, megys un o bob gwiad yn Ghymhi neu ychwaneg: heb byn ni wn y modd y derfydd y gynen, oni fydd i chwi gadw y cyfarfod cynredinol hwn yn Abertawf drwy ystyriaethau eich Gohebwyr, a dat cyngaws bywyd arnynt ell yno, gan g:yoeddi y dedryd derfynoi yn Seren Gomer: nid oes neb dei!yngach nac addasach i'm barn i o'r gadair hon na Serca Gomer; a hyny yn neiUduol o ran ei sefyllfa: bid sicr y dylid yn gyntafeu gwrando yn Ghaerludd a Chymru, ac o'm rhan i dros Fon, dyodd- efwn ychydig er mwyn heddwch ar dilerau Cymed- roldeb byddwch SÍ-cr mai nid ychydig wahanfarn a'm cynyrfai i'r maes; end wrth sylwiarbeliafoeddanes- gusodotniaHafymatat: Dysgir ychydig o'r Lladin yn gySredin yn awr, ac o chyrseddir gwatiano! amsprau berr, a dirnad angen y gydsain h, bernir yn ddigonol i ddadymchwel yr hen famiaith bendramwnwgi! Am y Wyddelaeg a'r Gernywaeg nid oes neb yn son, ysgat- tydd o btegid i E. Lh. ddangos eu perthynas i'r Gymraeg yn rhy agos-gyfathrach, ac felly rhy ddistadl sylw: mae'n gof genyf ei resymau penigot cfam ddeol ymaith yr holl lythyrenau dybtyg, sef byrhad y gair ac edliw- iaeth y Sais: am y Sais mae cfmor euog a niuan yn y Hythyrenau dwyol; ond byrhad y gair, ac yn gantynoi yr ymadrodd, y Mafur a'r drau!, a ddyiid er dim ei ys- tyried, cyn belled ac na fyddo yn peryglu ansawdd yr iaith mi gynygiaf rch ystyriaeth y Uawnder ncu'r Hiaws Geirtyfrau, Geiriaduron, &c. a fedd y Cymry yn bresenoi, fal digonol warchg!awdd ac amwyn i'r iaith, yn mherthynas i'r Hythyrenau dwyol mewn geirian cyf- ansawddcyseiln, a chyfansawdd Maenddod; ac o bydd gwr heb ddya!! anian ac ystyr gair cysenn cyfansawdd, dysged naill ai gan ara!! neu drwy ei tafur ei hun yn niff- yniad yr iaith, sef a ddytai fod Geirlyfr Cyfan canysnid ym ni rwymedig i chwyddo geiriau drwy cu esponiowrth ysgrifenu, ond yn ei cuymeryd yn ganiataol fod Cymro yn dyaH Cymraeg, neu y dylai ddysgu ei dya!i: gan hyny byddaf i yn 'sgrifeau cyMM'ys ac nid eyMMKMys neu eyM/tM'ys, gan adael i'r darUenydd megys uchod, oni wyr ei dreiglad neu'n hytradt ei wreiddin am yr Ky, chwi 'sgrircnweh ial nnan yn Yllghylch nid yn ngylclt; canys y gwreddair yw cylch; ani tiyny dyhd bob amser er mwyn y gwreiddin, 'sgnfenu'r cyfnewidiad Üist, Gybi, yn Gh.ist, yn Ghybi, &c. Am liosogiad geiriau cadarn a'r IIafariad o yn nnig, nid wyf yn dyaH un rbeswrn drosto; canys ni wn i am y liafariad hon nn amser yn Miosogi: Os deolir y Hafariad e yn oedd, gyda'r nn rheswm debygwn i, y gellid deol t ac M yn Isi-aeliaid a phapurau, &c. Am lythyr E. Hanbedr, y gwreiddair /tyHt!, Ay?!Ky, sydd wrthun iawn /<yK, /<yKy, o bai achos am yr haner gorddigan sydd ddigonol: hefyd ni cHir cae! y Hafariad y yn ddigyfnewid o herwydd gv-nhano! ystyr i'r un gair, megis dy dP dû, nid dy du du; nid yw hyn ond ychydig o.debyg anffawd Sais: beHachrhaidi chwi gymeryd eich cleddyf noeth daunniog yn eich Haw, a rhanu derhyddioldeb yr hen !ythyren A rhwng y Gryw a'r Gymraeg, megys y cynygiodd Sclyf gynt wneuthur â phlentyn ffrae y ddwy butain yn Israel; neu gan fod ymysgaroedd Idris mor gynyrfiol ati, ei hoddl i gydiddo ef; bydd iminau ddy&gwyi ei benthyg(osfeUy y bydd) yn y gwreiddeiriau a weiir yn y Gcirlyfran yn gyfTredm, canys hi a wna yno amgen arwydd uchenahl: ac hefyd yngbyfnewidiad c mca:ys ynghadw, &c. Heb- iaw mewn geiriau cyfansawdd goy-itoff, gorhoen, nid gor41f, g-or6<'K, &c. Er hyny, fy Ghyfain, cymedrotwch hi, nid oes ei heisiau yn cyoedd na chymaint yn pa'«M, ac oi-diii(id; ond os rlioddweh yn ei lie a gan 'gri- fenu oi-dinaad, i beth y newidiwch hi ? Cedwch !ti i mewn cr mwyn Idrls ac ereiil. Rttaid i ni ei chae! hefyd weithiau er mwyn y rhyw fenywaidd, yrt- ei hiechyd a'i chynal: Am y blaenddod f/t a dy, ditys fod gwahan ystyr yn diben a dybe, dioddif a dyoddef, digas a dygas, ?,c ni wn i o ble y ceir y diau yn wreiddin i'r dl gan E. ond y mac yynwyr 'sgrifenydd cymedrol yn ddigonol i ddosbarthu hyny: dywedais o'r btaen am wrtiitii-iif fyn He ph pan fo'r gwreiddin ynp; megys pwys, gJrphwys, &c. rhaid gadael hyn i Idris, canys yr un gcl- yniaeth sydd at ei ddiweirfcrch yma ac yn pal-liad, &c. Rhaid tewi'n awr. Caergyb:, Mawrth, 1814. Y C. GWAN. Nid oes dim yn fwy dymunol gcnym nag unn'urfiaeth, yr ydym yn cymmeradwyo y cynnyg uchod o eiddoT C. Gwan, ynghylch cadw cyfarfod cyffredinol o Feirn- iaid ar yr achos; ac os derbyniol y cynnyg gan ein cyfciHion yn gynredin, ac o bernir Abertawe yn deilwng o'r anrhydedd i fod yn gynnadleddfa ar yr achos, y mae p&! chenogion SEHEH GoMER &'u cyfeUhon yn barod i'w groesawi a rhoddi Huniaeth a Hetty'n ddidrant dros ddnu neu dri o ddyddiau, i gymmamt a 6 neu 7 o bob nn c'r 13eg gwtad ar yr achos. Cytuned gwyr beirutadc! pob sir ynghytch y pcrsonau medrus ac ewyllv.i,-ar a chwenychont ddanfon i'r cyfarfod ac ef aUai yr ymw e!ai un o Gymdeithas y Cymreigyddion yn Unndah] a. ni y pryd hysy, o teiat, dysgwytir gael clywed oddi wrthynt. CYHOEUDWR.

AT GI'IIOEDDWR SEREN GOMER. I SyR,Gandybiedfod ynddoluri ehwifc! finnan i we!ed y rhai mwyaf hynatis o'm cydwiadwyr mor chwannog i gnoi (end diotch iddynt gydio mown a,gui,n cuM), meddyliais y byddai ysgrifenadau o adeiladaeth a budd cyiTredinol yn fwy derbyniot genych. Y Lly- thyr hwn a ddcrbyniais oddiwrth un o'm cyfeillion o GymrH er ys tro yn oi. Dichon yr argramad o honaw fod o !es, os ca ei ystyried yn drwyadt. Gobeit!iio y rhoddwch ie iddo yn eich Seren odidowgwych, ac y gwna e<faith ddyiadwy at feddyliau amryw o'r rhyw fenywaidd. Ty'nyrhos, M. 5ed, 18.. "ANWYi. GYFAm.Yr wyf yn bresennol mewn gwayw a blinder annhrstethadwy. Gan fod y cyfeH!- garwch rhyngom o'r fath ag yw, adroddaf yr achos o'm niawr di-affertli. Pan gefais y pleser o YSArifenii atoch o'r blaen yr oeddwn o fewn ychydig ddyddiau i gyr- haeddyd y funud ddedwydd hono (fe: ei gal\vaswn, hi) y cawswm fy rhwymo ynghwiwm Priodas. Tybiwn fy modyn myned ar unwaith i Ardd y Btodau, ac i Ysta- fell y Gwynfyd. Yr ydych yn cono fel yr ymhyfrydwn fy mod o'r diwedd ym mron bod yn abt i a!w y perl go- didocaf a welswn ar wyneb daear yn eiddo fy hun. NtfMcy oedd wcdi perchenogi fy nghalon er ys biynyddaa hirion o herwydd ei gtendtd anghydmaro!, ac yr oeddwn yn rhagQaenu i n fy hun ryw bleser an- hafal wrth feddwt fy mod t gael y fath rosyn i addurno fy nhy. Nigawsomein rhwymo yn Ltan gan y Parch. Mr. Hughes. Ni fnom byw yn gariadus ac yn gysurus dros dro; ond yn awr y mae y cwbl wedi my- ned yn bendramwnwg! yma. I fod yn fyr, y mae Nancy wedi fy ngadae! am byth, o herwydd i mi, yn fy myrbwylldra, estyn iddi ychydig o gernodiau. Gwn, anwyl gytaiU, y byddech bared i'm condemmo am hyn oni bae eieh bod yn gwybod fy hyna-,vs'er a'r geiriau ?. Ida ag oeddwn yH ddweud am ?c? yb ?vasiad cyn pd..1 odi. Ynawr mynegafyr achos o'r dyryswch a'r rhyfe! bHnderus hwn, a barnwch chwithnn tarn gywir rhyng- om. Yr Hit wythnos yn o! i ni briod:, dcch 'euodd Nancy esgemhso ei gwisg a'i duU o ymddangosiad; at ynfwyfwyannibehowytimosi wythnos, ac o ddydd t ddydd. Ni ymo!chai o Sut i Sut; ac cr bod nath1' w edi gosod dan rosyn hardd ar cideniydd, yroeddyutyn fy- nych yn anwcledig gan aJlendid; Yti i!e y lliain teg rhid- yllog ag oeddwn wedi weted htwer gwaith am ei gwddf ynffaii, di,e, gWtsgmhen lws(Ln r!fddlas g-lytiog, Ymddan- gosai ýn fwy tebyg i fetan aiii-i-y?iliw lawn o wlan na'r ferch ganolfain, ysdyshir hono a'i gwetsid yn y fflir. Erchwn, yn fynych, iddi ymdrwsio ac ymddangos en- waith y Frenhines goronog afuasai gynt yn fy ngo)v.g, gan bro6 fod hyn yn ei gallu, &e. ond hi ni roddai glust I'm geiriau. Mewn gair, nis gaUaswn ddangos sirtoldeb tu ag ati yn mhelIach, ac yr oedd hithau yn awr yn fy nghyfrif yn anserchog iawn. Yi hyn a'm bimat fwyai oedd ei gweied morymdrechgar ifodyn daclus ger bron dycithnaid, ac yn f1.llniben yn wastad o'm b!aen L Yi oeddwn yn eistedd ryw ddiwrnod yn yty, iii achadact) tewdi'wm o wlanen goch ant ei phen, a g\ve!em ryw wr ttwsiadus a phylor (powdet) yn ei \vaHt yn rhodn) heibio y ifcnest)', ac ar fyr ctywem cf yn ergydio y drws. Wi!! dyma hi yn ihedcg fe! ,tragal i ymgnddio wrth geth cit mewn congi araU o'r ty. Y Gwrbonhcdthg yma p-dd wedi colli anan gerHaw y ty, a throi wnai i mewn i ddweud ei amgylchiad \\TtlJym, a c!ian weled Nancy yn ymguddio wrth gefn y gist a'i haWle'l' yn y go- luog ncidiai ym!aen atti, pan haern mai hi oedd y Mad- ronos, a Hawer o boen a gawsom cyn caei ganddo fyned ymaith yn heddychion ac yn Donydd. Yn ot ei ymad- awiad, dechreuais ei cheryddu hi yn y geirlan hyn, Pe buasai y Gwrbonheddig yn gweted eich cadachan ba\ iyd, ni buasai achos i chwi ondio. Mae yn debyg bod yn wet! genych cnni!! opiniwn da creilt na'm serch a'm cariad i. Byddai yn fwy cymmwys i chwi iyngu fy modd i na rhyngn bodd neb arat! Digon yw dweud nas gallaswn, o'r diwedd, lai na hoi iddi rai cernodiau lied chwimmv. ch yn fy ngwyn. Dyma id mae arnaf yn awr, fy nghyfaill. GaUasem fyw yn gy&urus pe buasai Nancy yn peidio byw mor hwchaidd ag yr oedd. "YdwyfeichufuddgytaiH, "JOHN DAVID." Meddy!!ai8 tawer gwaith cyh derbyn y Hythyr hwn, fod gtendid a syberwyd yn anhebcoroi angpnrheidiol i bob gwraig a fyno g.'Uw gwresogrwydd a chariad yn monwes ei gwr. Os ywyr eneth yn gwybcd cysta! fod ymdrwsio a gwisgo diMad harddliw yn t'ocU¡oÚ eScIU]- iot i ddenn ca!on mab, pa ham, wedi ei gae), nad yw yr tm moddion yn angenrheidiol i enniH ei gariad pathaus? A oes yn awr, !ni o eisiau ei gariad a'i serch nag o'r biaen? Pa ham na cheisiai pob gwraig, yn ol ei sef.,i!fa, wisgo yn làn ac yn gryno, a chadw pob aflendid o ]y- gaid ei gwr gycla y gofn! mwyaf? Trwy ymddstngos yn y duU gorau yn wastad o tlaen ei gwr, ceidw fynu o hyd y gwrcsogrwydd hwnw a deimtai gynt tuag ati, a bydd arno gymmaint, os nid mwy, o ofn ei digio-a'i !ianfodd!oni yn awr nag o'r blaen. Ar y Haw ai aU, pan roddo y wraig ei hun yn union yn o! priodi i anghymcn- dod ac anweddeidd-dra, dyna y tcgwch a'r swyn hyny a gynasant y tHam yn ei fonwes yn e:Mo o'i olwg, a thyna ei gariad yntan, mewn mesur mav.r, yn oeri ac yn Meihau. Atebir, ysgatfydd, mai dyma fel y mae gyda'r rhai hyny a roddant gymmaint sylw ar bryd a gwedd, ond y dyUd edrych ar gynheddfitH y meddwi yn hytrach ni, I drych aliano!. I hyn dywedaf mai an- ami y ceir neb yn priodi mf rcb er mwyn ei chynhedd- fan da yMMMM' hcb wcted yn ei olw{J ei /t<fH ryw degwch ynddi er ei fod (fe allni) yn anwelcdig i e.cill. Gwir mai'r 'pMfj/)' a'r cynheúdJuu. Yw, fyuychaf, litw y boc!w:lIj Ac cdrychir am y ?7t</HM'fM, A'r d<MO?!t ar y d<mK<'<M. Ei dytedswydd hi, gan hyny, yw gofain gosod allan i'r fantais orau yr ychydig hatddwch hyny ag y mae, yn ei dyb ef, ynfeddiamiol arno, bydded cyn Ueled ag b'o. Nid fy amcan yw cynghori y menywaid i dreulio eu hoU oriau o Hucn y drych, o'nd dywedyd y dylent, yn c) eu iiamrywiol amgyichiadau, fyw yn weddaidd, ynsyber, acyn gryno, YmaGyniweidtanadarddant o'r anystyriaeth o hyn mor wetedigymhuth y Cymry ag nn dynion. Gobeithio pan ymddengys y gwu'loneddau yn ngoleuni eich Seren ddY5g1eirlon y gwelir It',iwet, cod-tich yn cael ei danu i'r tywyllwch a'r gwisgoedd hY,.y ag sydd yn awr ynmron bod yn fwyd i bryf'cd yn caet eu tynu aUan i'r gotwg er lloni nnwaith yn rhagor galonan priodwyr. Gan ddymnno Uwyddiant i chwi a phob Cymro arait ag sydd mor deilwng o barch ei wtad deis. yfaf gael fy nghyfrif Eich mwyaf ffyddlon wasanacthwr, Rh——chen, Lloegr. SlENCYN SYBER.

Ni eHtr codi dh'wy, (fine qr penalty) mewn tin cyng- haws, I!p byddo rhan yn myned i'r I!! enin, a rhan i'r cyhtiddwr, ynmhen tnwy nag un flwyddyn wedi i'r tro- sedd gaet ei gyfl, Iwlli. Y ddeddfyw 31 Eliz. pen. 5. dosparth 5; hefyd 18 EHx. pen. 5. do$p. 4. (yr hyn a wnawd yn barhaus gan 27 Eliz. pen. 10)trefnir,os dcr- byn y cyhuddwr arian, ncu ryw wobr ara! neu gae! addewld am hyny, 11 wystro'r gyfraith fyned ynmiaen mewn un achos dhwyol neu gospot, fod yn i-Itaid i'r hwn neu y rhai, a derbynio'r cyfryw wobr neu addewid. sefyll yn y rhygod (pillory) dros ddwy awr, cael ei ddirwyo o 10L a bod yn anghymwys fyth i fod yn Achwynydd neu gyhuddwr mewn un cyngt:aws. Giviadi)g?t,-7, trit,yadt.-P.-ynodd Hwsmon ger!!awL!un- dain fuwch o AIderney yn ddiweddar, yr hon a barodd efe i'w was gymmeryd i'r borfa, ystyriodd y dyn ych- ydig, ac yna pallodd ei wneuthur; ymddigioddymeistr, fel yr oedd yn naturiol iddo wnenthur; end yr oedd y gwas wedi peuderfynu, ac a ddywedodd, na chym- merai efe ofal &MM7cA FJi'engig, dros nn meistr ar y ddacar." BIynega y papur FH-engig a elwir y Momteur, fod en gwtadwr yn Ffrainc wedi eymmeryd 12 o'r< mitwyr Cyngreiriol yn garcharorion; yr oedd hwn yn rhagori ar y mi!wrGwydde!ig, yr hwn a gymmerodd dri o gar- charorion eihun, aphan ofynwyd iddo gan ei swyddog pafodd y gaUodd wneuthur hyny. Arrah 'nawr," ebe Pady, dywedaf wrthycit modd y bu, myn a'i iiam- gylchais." Oddieithr i ni dybied fod y Moniteur yn gyifelyb i weddi y ddewines, i'w ddarllen yn y gwrth- wyneb, sefei ddeall yn wahanot i'r hyn a ddywed; heb hyn, prin y gellif gwybod pa fodd Y '"edr y Prussiaid frwyd! o cystal, yn ol en gorchfygu, eu Hadd, eu dinys- tno, a'u difbdi. Dywedir i SIarI II. ofyn ar ryw bryd i'r Dr. Owen pa fodd y gallasai efe, yr hwn oedd morddysgedig, eistedd a gwrando ar Eurych (sef John Bunyan), anitytiiyreu- ogyn baldorddi fel yr oedd; atebodd y Dr. "Rhynged bodd i'ch Mawrhydi, pe gallwn ond meddu gaUuoedd yr Euryci! i bregethu, ymwrthodwn yn dra Uawen a'm hoU ddysgeidiaeth." Collodd Brenin Rhufain ei deyrnas ar amscr tra ded- wydd, gan fod udcorn owerth ceiniog a rhyw deganau ereill yn gweddu i uchei gats ei Fawrhydi yn brescn- nol cysta!, os nid gwel!. a tbeyrn-wiakn a gorsedd- fa:nc.

IfAFLEN RmFYbDMETH. Haws i ni ddyscu Rhifcdigacth i'n darllcnwyr annys< cedig na gosod y riut'edi. mewn gcLnau yn He Ihif,wJdan, yn baraus. Ychydig sy!w ar y Datien gaTdy!.o) a wn.t ynnvyafanghyfarwyddyn hyddysc mewnriuf-nodHH. Yr ydym yn ei chymmeryd yn gahiata' fed cin hoti ell,-Jarilenwyr yii gAvybo(I beth A wna dau tinned, Mefntm (leg yw it,), ac miar ddeg yw 11, a nea.in o; ac :nai un ar hugam yw Sl, &c. M m:d iddynt wedIn oud cono mai cp,.odd y m<)p'rtt'ydydd rltif-iwd tu n'r Wi' as\vy yh el aiwyddo, ac yna !;aii;t!tt ddywedyd tn rhtt'-nod, RC yn gat.lynoi ga.H.t.n!: ddywedy d afynontynhawdd: felhyn, 110 Cnnt a deg 101 CaHt ac Hn Oil un ai-ddcg; canys md yw 0 o fiaen rhif-núd yn cynnyddn'}" swn; ond yn umg gyru y nod nesat' i'r 4yd! !lf o'l tu a:w'y yr hwn yn was.tad yw )!e'r miiodd fei hyn, 1,011 Un fil un ar dd';g 1,101 Un ill, cant a ci 1,110 Un fil, cant a deg 2,220 '!)wy fi!, dau cant ac ngaiti S,103 Tair m:t, cant a tin i. Pan fyddo 5 neu 6 o rif-nodao, y mne cynn:fcr ag ? fyddo dios dii tic o'r ilaw ddcau yn mwyddo mU-jdd: fcl hyn, 52,000 Deuddçg ar hugain mil SO.OOO Ugdn n:it 310,000 Tft chant ac ugain init 302,000 Tri chant a dwy Rl 400,000 Pedwarcantini!. ,1,20,31 Pmn can!: ac ugain rui1, hi cÍ1alit a deuddrg t!Sl,I32 Chwe'chautac un arddcg arhuga.in ,,Ili caHtadeuddegarhugain Pan f)ddo mwy na chwech onf-noda)!, ymae't'seith-' fed, &c. yn filiwnau fel hyn, 7,000,000 Sa:th miliwn 70,000,000 Deg a thrngain mHiwn 170,000,000 Cant a deg a tlii-ugaiii iiiiliwn. 700,301,800 Saith cant mi!iwn, tri chant ac un mil, ac wyth cant 186,941,236 Cant a phcdwar ugsin a chwech m!!twn, nawcantacun a dengaino fdodd, dan cant ac nn ar bymthcgar hugam