Seren Gomer

BARDDONIAETH 1 AWDLFRMES9IAS. I At at Naf Hchafiechyd,ni'm gomedd, .Am gymmorth ei Ysbryd gann mawi freiniawl fryd, Boy w-f' aint i 'Mhrvnwr hyfryd. Bopd im' ddawn uniawn anwy!ac eHalth, Wi-ti) gorla'r,-iia%vr o!c!<wyl; Crediniadh helactb, 11 lnvyl, Bared, at hynoberuyL Germed gwaith maith im' weiUriaa.antbcn, Hpb neb ond fy hunaa, Er ewyHys, roi allan, I'r Bjen'n a'r lor brcinio!0ruchai, Mae'r aches yHhoUo); DHw't- cariad, ein t had a'n rho!, AKWfddttsIontrag'wyddol. Heb ddechren ei ddyddmn 'roeddef.mae hefr ydt, Mwy hyfarh gyiaddcf; Di-ddiweddta.t :'w m!dcf, Duw o wu n iwdd, daear a nef. Ynefa'rddapatynddiau,a'rtn6r, A'u mawrion drysorau, A greodd mewH clir-fodd c!au I.N L d<;t't'yddiau. Dyn wedi, da i<lwn ydoedd, Mor bedraith y pwaith arg'ocdd; I fod yn dad CHnad cf, I deuln'r hoi! ardaioedd. A'r hwn oedd yr ht-n Adda,a lithrodd O'}' helaethrwydà mwya', Yzdf\d bHnt'ydobia, °. Chwíthig, a'¡- t'wllwch e:ma. A't hcU epp'I etddit aeth.ar redeg, Irwydnutnai'wo!a'th A fawi- lid Lrtiff ,waetli, I)YC\-nadam')cdia:Keth. 1 ) )- ii a 0 wn.Han N-, i \d;m fawr werth.garddEdcø, Gwerdd ydoedd a phrydi'erth; I dl'igfan y Satan serth, rlew)) ti-a Hene!y.tdd\noeddo,acEfa. J:. gafodd éi th'wyHo; ttwy t-i gpiwydd d) nmgwydd dro, Hynodftt'tt'ehdtthhonxo. Ac yno Jerhrefodd gwenwyn.y xarph, A syrftrd i'w gaulYil; A cha!t d ddyled ar ddyn, A diatedd \n ei dHy:t. Yddmmonadduodd.o'ihachos, A'i hiechyd a goiiodd; Ki gwedd a'i gwawr, 'nawr fu'r modd, Oedd heidi, a ddihoenodd. Effaith y drv, ant' g yw.cwyn wacluld, C.'wnwetedhydheddyw; V r tl(ia.e' h o'i- lini-liyw, lU'yfeddod in' fod yn fyw. Hadt-'rWraigcLhyderoedd, Mwynafaflatnynftcfdd: bwyo a s;go sto!, A difa gW<I,ith y diafoI. Dyma fe; diammF1[ d. fod, I:boes wedi ei osod Giin DdiiNv -I, el-Pa-,Tn em, C'yM oC8ccdrl y c::ett' lest): Cyn amsf! ein ]Sf!' a wnacth ych dirlon IechYlhnjaetb; Acmewnatnsertwynbcribdti Tesii, a yiitddargesod(i Duw aiewn cnawd yn frawJ tawn fri <aedynuYicydanyni, Gwarcdvrgpt'eu ydoedd, Yn rhan a'i gariad ar g'oedd, l:h)thldod syndott yw sou, Yn,roJwg yr uvgdion! A rhy1edd dngarcdd gu, Ptuadmwni'npardynn. J'eroddoddIon,dn'ioHDad, Fab ei!:ariad, "V n ffúnM rydd lCwyùd i ni, T)de(iwyd(tol i ddloff ifitii. Mewn ptyd a:- hyd y Hcrdd hon D.rgiI"Y gwaedigíon, -I Obcboedrnn,bawbad!ff, Dd<.wnusnawdd,iddiHa.su€f. }{hyfedd Y'v'Í' bwaith maith a'r modd, Di:)u'rbyd,Duwatb<'dodd! Trag'wyddoi ics, trwy'r ?sHyt t < Cac!d'od igymmod jn gn, ,J,f' ) Cyfryngvru.DyddtM! da, 'I neddol at blar;t Atido., Ei gytiaun(ler bacidei- Pynt Pusaddas,aroesiddynt, ,Tariv 3-11 Pin lie ma -a I- 3-w,n Riiagnodaurhwys.annedwydd; JRhagcosp pet-hod tt'aUodtrwm Cwa!thruddamt'yth,ago!th!wm). L) 1 1*11 ?' }'T'y'fyth aU wyholl pa fmnt Ofdd 'i ofid a'i ddycddefa.ttt? O't tbdd y pryncdd bob rhai ;'I.! -IC: O'r g\\ 'radw}dd a wir gredaq Prynu,athaluwn?<'th<i' )awnwtddusitiiaddcf, A gwiwdeg rym Gwaed y grdes, H\mw a gadwai em heinioes: Dyma't gw¡¡ed, dianimcn a'r gwerti NV-ynebodd.(;rist yn abertli, Gorphenoddar.GaH'arta ?.,tt Ddwynibenydybenda, leehydwhae&hetaeth haw? .? ? r, ? I ddynton yh feddiannav.L ?_? ? '-j ? H. ? CanadIes?,cywtrD'wyso?, Ac Is?n an?-yi gtt EBemmog: ? Ae 1:;wn unit-yi ga Eneinniog. -4. ?'<i i'w grcdn'M wyn a gwrtdo? Goreu Uywydd, gwir A!Iuog;. ? 7 i-tynasaimn i Diwahaniad ? Odueddtad ? Anorchfygo! ') ?addynhoUot ? Irywdyco! J -? ?. ? Duw t'w &iddo, '_4 I 1, -1-J ,04 -4   "? '? I Et orJctMo.?. -?a I i Dyma gyfoeth, Qtaa<meu a gafwyd, Hwn oedd y pttf-abidd, hcnwodd y profTwyd, Hachgcn t'w gyi'n' i tn a anwyd, rai y gwciwyd.trwy 'mdtiango* Yvi Ilon oll aclios, a Ila,en -),cliA,y(t. .I')hwn\!tfetns,rhownninnKut'o!iant A;u'ci willv heddwch yma a'i haeddiiiiit Rhwyddaidd a syber, rhoddl)ddei seibiant, D<twn otcumoddi&n i'n d?yu i'! u'cddiaMt. 1'a te? P?H ddygh' y phmt ..i't uefoedd, BtFuw?''Iocdd yho<t'iMMhu)t. Ce?wnm?ysgwy? cy?omnMysgu ?i\by'1isod,tawt('nabodl€SM, At?rc rh3!?or<? a thfoi i'w gatu, ?J? ?? G-tn!oofer«-Macpdi<'<uu, A'-hofiwneidJe:Chatn.ynwastad? '? -'<, At'uweiH\d?i?d,i'?ogoncdd?. nyra'v''y?'? <?'a'td?w:oHcn,?? MH''(ft'euc<'?o?n<?iIot-cy!Dn; ? ?.m ei taw dts;w('h,€tbukdtg.OR:.   :? 'o??. Put?wnd?"t:t? .yw' P'" Phedd?.yd y ri)?'H yt' i}iydd??,lchyfrdo ?? at fy eiddu, yii I l\.C:ER'l' 'WIL\I. 'J.'n;Iwad()¡;, bcdlaw yDala.  'JH<:???Jog, ?erM?v y D?? ?

EKGLYNION ¡ YKCHYICH CEDIAU YMHDAN(.OS)!AD SERLN COSIER I YN AKTOM, PAN OEDU YHYRUU YN ANHYGYRCI! GA.N REIV AC LIRA. 0\v,SEnENgy!T:menGoMEH,oscododd Ni,s cadwai liaiiiser: Ogyichhmcysurlanser Init\viaethynofer! Ow, SEREX gymmen dan gwmmw!a chaddug, I'wchuddio'rwy'nmeddwl: Hyn, ar ddydd o dywydd dwi Sy'nerbyndynsyuvtyrbwt.. Och, oerHi—mynych hirnos,atinifyr, Ynofidauat-ncs: SEt{EN,ynwybren,—ynnos OMEKAH)Dynymaros. Am wen un SEREN mac'n ,ur.fy einlocs, Heb fwyn .L\EWYI>DIAnlJR; Ptysured—bydded yn bur; Brysied hyd hvybrau tisur. Hoed purach, s:wychach pob gwaith.ocs arau!, A sevoi, ddysgleii-waith; Dwysaeh to pob clevviswititli, A chynnydd newydd i'n taith. DEIIFUP.ARTH, da yw liybu yr hen,,aith,, ArhonbyddedsyHH; SEHEKSER,hitGoMERgU Ar Wt'KEDU fo'n !nr weuu. i Seren SER, GoMer dd!gamwedd,SEEES Igysmc'nbuchedd; ?. &'f?'<:Khoffisi!'io'n!iedd, ,'i. 'Inn.. ScrenedOEsarW\NEUU. ?.<t' < Dynicn o ddysg adoniau,O gaiwer I, DewisGwtRtOKEundian, RhagaughiodgwrthodyGAU. Acd Rlwgrith,lleddth i'r llawl'gairanwyl Gwi''K)ueddfp'nwerthfawr: Pob plaid ynunblaid yn awr,- DyddaIlwch dLwedd lonawr. lona'.vi'Sl. Y BARDD GLAS 0 AnFON. I I. I

PERYGL YSBRYD TERFYSGLYD A CHYLCH- -DROA\L MEWN GWLADWRIAETH. Mr. ]Dp!aharpe oedd un o anghrefyddwyr Frame, rhydd-dybtwr dihafarch, cyngadarned gw:nvdiwr o'r YSgrythurauanebpwybynag; ctto trwy altn dwyfci ras a ddychwetwyd i fod yo ghstion, yr itwn, ar oi hyny,a\sgrifenoddyrhanesgaii!yno!:— Mcdd ft, Yhiddcngys i mi megis pc bnasai ddoe; vrcedd, er uyny, yn nechrcn 1788: yroeddym wrth t'wrdd bi awd u'r b: tf-ysgo!, yr hwn cedd o'f rhcs '!cite!af, ac vn ddyn o dak'ntau, &c. Yr oeddyn), t'el arfero), yn Ctipi eingwestit yn rhyseddus; ar y bwrdd yr oedd g%i,i Alolvoisie a'f Cupc yn 'chwanegu at wychder na- t)))-ioi<'yt'eiUiond<i: mewn guir, yr ocddyminewHset'- v!Ua i hvr'o pob peth a bcrni hoenaiftd a HaMenydd. Mr. Chamfortoedd yn darHcn rhato'i chwe(Han pen- rvdd ac amu'wiol; a'r arg-hyyddesa uche!-mdd a'H gwnindaweli'; i.cb unwatthwneuddcfnyddo'u hawyr- wyutyi!, Yt: ddiarbed c<n)!ynodd dylif o dd;grif\vch a ¡;wawd ar prct'ydd. Rhoddcs un ddarn ymadrodd o wait!) un o'i beirdtl,-a ddaroganat am wuct:thur I!myn- iiod (rilies,) o ymysgaroedd yr oifeirtad oiat, i'w ood o g\icits:wddfvbrenuiotat'. Cododd yiiat) fynn, ac a dùywedodd, Ie, tOllcddiglon (gan grochHoeddio),yr w\ f yn sicr nad oes un Dn\v, cyn sio-ed ago y gwn mat ttwt oedd Homer.' Gwedi hyn cymmerodd yr ymddi- ddan agwedd rnwy ditrlrot; mor t',vwiog y rhyfeddent, a clivii wresuced ycanmoleut y (,-yielidi-u ,-N%,a.doi a eti- eithtwyd gan VuHaLre; cytunent oil ei fod yn ti'Ul'tlo pelyderau dysgleiriaf ei ogoniant: 'Efe a roddodd y d<'n, ncu'r acen, i'w ocs ;cyn gywreiIÚ'd y trethodd iddo gael ei ddai'Hen yn yr ystareM gyth edin, ae yn y gytarehfa orochei.' Crybwyllodd un o'r gyiiideitliiis, yruwoocddbronahoMd ganchwerdtin with r'eddwt am y t) o yr iiwn a ddywedasai ei eilliwr v. rth roddi Uwch yn ei wattt, Gwctwch, syr, (fb efe) er nad wyf <r ddi)n end g,as tlawd i ryw eiUiwr, nid oes genyffwy o g-refydd !ia dyn aratt.' Pendcrtvnasant y byddat i'r i.ú:lub o gwladol gad yu fnan ei bet itettuio; ac mor gym- hwyi., ac mor anhfpcor, a chyn rcited yw i goet-g) cfydd a phenbocthni critianogol roddL Me i Athronyddiaet!). Tanwyd bta-am('an ar)'cyff-rif dedwydd hwn,a phwy o'r gymdeithas oedd yn debyg o t'yw i weled teyruasiad F:!tpswm yti i'e yi' Ysgryttitii-au. Y rhan oedranus a aiarent nad aiient ymwcnteithto eu meddwt a'r gobaith ofwynauyt'atb hyirydwc' pan oedd y rhan tenanc yn itawenan yn en iygwyliad i'w we!ed. Mor anrhy- deddns, a ehryn ddedwydded y (-yrriiid y bl'itysgol, o herwydd dartod iddynt barotoi aty gwaith gorwych; a chan fed yn y cyfamseryn bnf-amddin[ynfaap!if:t(;dd- bwvnt, ac nchefgynneddf gynhyrrot rhyddid mcddw!. "Yr oedd un yn unig o'r gwestwyr, yr Itwn ni chyi'- ranogodd yn nigrit'wch yrymddiddan hwn: darru hyd y lIQd ,iddo et mewn Sordd !onydd, adrodd ychydjg o bett.au digrifnr gristianogrwydd. 0 Cazotte ydoedd gwr hygar, \n tneddu aramgythfdiadan aTlarfero), end yo arttlüdt18 wedipendd\rysupethgyda. gwagdybiau y Adnewyddodd yrymddtddan, nievn modd tra difritoJ, yn y modd canty nbi: Fonedd- igion, (eb cfe) ymfoddibnwch chwi a wetwch y cylch- droawycha go!H(-hcH:wn;<-hwiawyddoch t'ytnod i yn rhyw faint o bron'wyd: yr wyi yn aii-fynegn y gwpjwch'ef.' Efe aatebwydtrwy ymadindd everedin nad oedd angen bod yn ddewinmawn ragtynegu hyny. Gbfynodd ef ymhe!)ach a cedd ganddynt )m amcan- iactir pa beth a ddei!Uat cddtwrth y cykhtro hWII? Pa bcth a ddamwain i chwi sydd yn pa fat!) ei gvrmYdd, ei eneithiausicr, a'i ganiviii,,IIaii 0-ti, (iiiedd Condet-c(,t, chwertuiniad gwmon-nbt a thrymaidd), gadeweh t ni wybod y cwbi am dano: nid bfs Mn nhUusonhvdd wrthddadt i sv:arfod a p!)rc- nwyd.' Chwi, Mr. Ccndcrcet (eb t-te) a drcngwch ar I bahnant daear-liý, trwy en'aith y gwenwyn a gymmcr. wc!t i ocheivd Haw waedhd y dienyddiwr; o'r gwp.n- M vn ag y bydd c\ nwr dedwydd yramser hyny yn peri tôtfyn anK€nrhc'i(Kot i ehwi ei ddwyn oddiamgyich gyda.chwi' Ymd.danösodd gradJo syndod: end W'rUl fcddwl mai bt'euddwydio yr ordd Cazotte, mor ddis:osy!)H, a'rchwe!-thin a gododd cyn ucheled ag enoed, N;an ofyn itido p? ddtafol a osododd y dae&r-dv, v?wenwvn? a'rdmnYddiwryn ei ben; pa berthyn<ts pedd !hwn? hvny ac Athronyddiacth, dynoHaeth, a t-heswm'' 'Hyny'n gymlWj:s wyf ya ddywedydwrth- rcii. Efe a fydd yn ehw dynoHaeth a thsyrnasiad the- swm, mewn gwrthwynebiad i'r ysgrythuran: dan y teyraasiad hwnw ydamwamypethau a rag-dd:noganats i chtyL Bydd y pryd hyny yn wir yn deyrnasiad rhe- swm; canvs Icvfl)dir te-iiiati ilw anrhydedd. Ni bydd MeoeddoaddoHadtrwy Ftameond Temlau Rheswrn.' Dywedodd Chamibrt, gydàg nBO'i wenan gwawdns, Ni byddwch chwi yn oneiriad yn un o'r temtau hyn.' C-,obvitl)i-o nabvddaf; ond cliwi, Clianifprt, a t'yddwch deUwngo'r dyrchafiad; canys chwt a dorwch cich hnn at" draws.-y gwvthicnau ag ellyn, bedaa- dyrnod ar hng- ain: crhyny byddwch byw ar ot y cynnygiad rat mis- cedd-' Edrvchasant arno o! a pharausant i chwer- thin. 4 Am danoch chwi,M. de Nicolai, chwi a, fydd- vt-ch farw ar y.,d,dierydd-glivyd; ac t'eUy M. Baity; ac feUv chwithau, M. Mate.sherbes.' Oh nefopdd, (dyw. cdo'ddRowchcr), mae yn yhiddangos fod eiiidtawg- rwvdd wedi ei anneiu \n gwbt yn e! byn y bl'if-ysg)l. Yn awr, vn enw dywedwch t'y nghynghcdten innan.' Chwi a drf'ngw( h heiyd ar y ddien-g!wyd.' Oh, mae y diai.edd Yn pvtrredinot, lixvy a waeddil:ant; efe a ddiot'rvdodd i'n dhvreiddio m oU.' Na wnetr mewn un modd; ocd byddwch y pryd hyuy yn cae) eich flywodrhe-ttiti ganReswm,ac AthronyddtaeU! yn ;ni!. 'Eich dif!ddv.\r a tydd-uit cHytr Athrotiydd. h'n,0'r un iaith ac anghrefyddot a chwithHn.' 'Oh! mac ef v? ffn gwatwar ni; canys y mac ef yn wastad Yn (-ymmy?H tUhrotion a'i ddtgi-tf?hon mae ef J \nedtych nw?tad? megis pe byddaiyn myned i'r crc'-brcn C!nve. biynedd nidantht'tbiocyn yc?bt- j he:r y pethan hyn ott a ddvwedais wrthych.' Yn wit dy<na dd.gon o wvithiau, (M.Detaharpe addywedodd) l' d ilii (Ii*,gon o 'Deldli-,ti'oe a Ili dd-?w( (tlll tN.I,gile,dt-en i.' "Cli-,?,,i a dl "1 ,¡- 'f' t ddyWt. ?a! C!i'Al !'yJJv.-c!ryn gnst! on y ?ryJ hyriy. Croch Hoeddtt gah?ynodd. Dywedo'M Cha)nib)'t, ? P\ hoH ofnuH a symudwyd; canys osna farnir ni i ddinystr t'yn y deio Laharpe yn gristion, nyni a iyddwn yn ac- farwoi. I-Ai-n fetched (ebev Ddnges de Granunoht) dedwydd ddtgon yw nad ydynt yn cat't en hystyried ond ie! dim yn y cylch-droadnu hyn/ Ekh rhyw fe- nywiudd, ars:!wydd€«au, ni bydd ya gadwrmeth i chwi yt' tunseroedd Ymddyg-ir atoch yn gymhwys fe) yr aiii e,-o,? ?d Yi aty dyition; ni wneir gwahaniacth rhyngoch.' 'Ond pa beth yw yfttyr hyn oU, Mr. Cazotte? yr ydych yn pregethu i ni am ddiwedd y byd.' < Nid wyf yn gwy- bod mwy an) hyny na chwl pit'h hunan, i'y ai-glivydries; ond hyn a wn, y bydd i ch\yi gad eich tywys t'r ddIeH- y d d.?.? -glwydjesati ti-eill yii ydd-gJwyd, gyda tlawer o ai yH)nct) y dtenyddiw! a'cit dv.yiaw wedi en cy!ymu y tu cefn i cliwi., I Yi- wyf*yn gobeithio, yny cyfryw amgyleh- iad, y caniatei!' i mi gerbyd \vcdi ei orchttddio a gwisg ddu galar: Na chewch. argtwyddes, y fath foddaad anaceirichwi; nA ch-tvi, a a) tyss;h' niewn men, tel y byddwch citwi, a.'u dwy!aw yng)i!wm,t'cl y bydd yr eiddoch ciiivittiati; i'i-iin dyi-ig.. hedf'cn, i'r hon yr a:'t'aethwyd chwi a glwyddesan o uwchgraddna mi? ai tywysogesau o'r gwaed?' 'Uwchetto.' Ynacymmeroddcyffroad dif- rifbt te trwy y gynodeithas, a gwyneb Mcixtr y ty a wisgoddvedd, aduttbruddaidd: ystyrLenteu bod yn gyru en digtit\v<:h yn rby be! Arglwyddes Gram- !cnt, i'r dyhcn i syniud y cwmw!, a wnaeth yr atebiad dtgrit' hwn, 'Chwi a we)wch na edy efe i mi un ofh:ir. iad i gyft'esu fy mhcchod.' I Ni chaniateir y dyddan- wch hwnw t neb o honoch, arg!wyddesau; Urenin Frame fydd yr o)ai y caniateir hyny o ifafr iddo.' Dy- wedasant yn gynredin ddigcn, Digcn, Mr. Cazotte, o'r dychymmygion pruddion yma.' Ond arglwyddes Grammcnt) gan ewyUysio gweithio ymaith yr argraH- iadan hyn, a ddywcdodd, Brophwyd, chw! a ddywed- asoch ein tcsni ni oH, ond ni ciirybwyUasoch ddim am danocit eich hun.' Yn ot rhai nitiHudau, a'i lygaid yn syllu ar y !!awr, I A ddarf'u i chwi, ai,glwytl(lfls, ddar- t!ena!n\varc!)ae Jemsaton, a adrcddirganjosephus; ch\vi a \vyddoch yn amser y gwarc!tae t'od yno ddyn ya myhed oddiamgyictt amgaeran y ddinas hono dros saith ddiwrnod o) ynot, san waeddi, Gwae, gwae, i Jerusa- k'm; aciminHau hcfyd; yn yr un tbinent tafiodd y gwarchaewyr garreg anferthol o faintioli o un u'u mang- ne!an ato, t'et y dryU'wyd ef yn uirhon.' Yna ymgrymL odd Cazotte, ac a ymadawodd." Gwbt SÙrtjJsun's Plea .for Rel,it),ii, Argrathad olaf. I Mor amiws; y mae uyn yn danosí nt mat peth mw-! eidiotydywbcd yn anshrcfyddo), () hcrwydd dneth y fitrii ar yr anysgrythurwyr uchnd yn oi y duroxaniad: I cy!) nmlyged <ic eglured yw bod yn well dUyn lesn o Nazareth na. Vottmre, na neb (t'r rhcs hono; eyu i'udd- ioied yw cyd6'mfio â deddfau cnst'nogaeth; nnu' or- ucheL a chyn odidoced yw y gemau hyn, I Ofnwch Ddn\v, anihydeddwch y Bicum.' Uangefin, Chwef. 12. C. E. I

CYMDEITHAS GENHADAWL Y BEDYDD- I WYR. Derbymwyd Uythyran odd:wrth y Cenhadau, .can y !!ongau a ddaethant o'r India ddwyremiot i'r wlad hon yn y mis Awst diweddaf, yn cvnuwys !!awer o iaethgysurus hyd Tachwedd, 1812. Y mac rhai o'r brodyr wedtmeuw mcwn tn.weiwcit; ac y mm; ychwa- ucgiadauUa helaeth at yr eglwysi wedi cymmcryd He, ac amryw sefyUfao.dd m'wyd !ic.i wedi ei sef)-diii gnu yCcnadon bregethn ynddynt:— Yn mhiith y rh?t a fuont feirw, yr ocdd, heb!aw Mr. Mat don, yr hwn a hunodd yu Mai, JSIs'; Mrs. Mof<re, ?wraigtrarhmweddpi, arci yr hon y mac'rcyt'einion yn dra ?a!arus, yr oedd yn actod dd?ehrpuol yn Stokc- Gomet' yn N?wiad yr Haf. Ymadawodd o Lof?r Yn y <!wyddyn 1303, acynot hir gystudd, ymadawodd a'r byd likvii, Awst so, 1812. Yt ucddyHet bryd, er na La byw i'w gyflawiii, t scf\'din scfyiifa geiiiiadanil yn nghyininydo,iietli' Patna, li'e yr oedd gandd! ysgot, y' hon a gotiasai hi ytio. Y mac Secta Ram hefyd, nn o'r dythweiedigion od *lv.)th ba?aniaeth, wedi gorphen ei \rta; vr hwn a fu vn dra dtw?d yn s;arada)n yr?t'engy? a nwe'ddio ?yd?'tgynmivd?on ennnaddo!gdr. Am ddefnvddiotdeb y Lfodorion i hciaetht.'r efen?y! YStrnfena'r t)r. Marshman fct hyn, Awst 28,180j— H.hy<td un aMghraitit ryw ddrych oIwg.—D.aeth hws- m()H hawd? o gy!ch 40 oed, yr hwn na tedr dda! tien nac ysgrtfent! atom yngt'yk'h tttir biynedd yn o!, dros 70 nuitdir o betider, scaymofynodd ynghylch ?ordd y bywyd. Wedi taiin c amiser cfe afcdyddiwyd, aca ddychwetodd adref. Ac wrth adrodd ei hanes anghel. fydd am yt' hyn airawsai, effcltluwyd ar ddwy wraig ag oeddyn gwrandoarno, t'rfatht'addaui'eLy ddacthant yr holl fiordd hono ar draed i gtywed yr et'cngy!, y rhat pan gtywsant a gredaxant hci'yd, ac a fedyddiwyd. Hhyw ychydig wedi hyn, clywodd un o ganiynwyr Ma- homet' yr et'engy! ganddo ef, ac yntei'a wnacth yn y c)'tl'elyb [odd a'r lIell1. Yn cbnvydù wedi hyn ct\wodd gwr m\vy cyfrt<bt o'r Hmdops, yrhwn a aUasatddarJi?n ac ysgritenu, efyn traethu'r gah' ,ac wedi hyny daeth i 0 07 b 07 wranda atnom ni, ac wedt myned adref, a phwyso'f achos, etc a.ditychA-elod,diici gymmerodd tvnn ci groes. CantynDdd nai y dyn hwn ei siampi ef inewn ychydig lisoe(tt, Ond ni thcriynodd yr achos yma ¡ eauJ sç!yw- odd hwslilan tluwd ar«M y gair gan y cyhtat', ac etc a adaw- odd y cwbl, ac a ddacth atom nt ac a fpdyddiwyd, yr hwnmewn rhai ndsoedd wedi hyn a fn tarw mewn tang- nei'edd. Ac nid hyn yw tert'yn eithafdefityddio!deb yr hwsmon dychwflediguchod; ynghyich tri tnis ynotefe a ddygodd ddau yn ychwaneg o'i gymmydogicn -aton'l"y rhai' a fedvddiwyd, ac)1' ydm Y!1 ctyyed eu bod eiti dau yn vniddwvn vn !tddas t'rei'engyl: ac y mae dau ereUfgydani vn awr o'r paith hyny o'r w!ad, yn ymho!i am flordd y bywyd, ac nid ydym yn auobeilhio am gyflwr un o'r ddau. Firwyth tiafur ein cyfaitt auny&gedig Seeta Rajn,marwoiaeth yr tlwn a g'ybwyMh uchod, oedd hyn. Dydd Hun, Medi 31,18;8, daeth Secta Ram o't sr- trefyn Fisitoo-huri at (gwr dychwciedig arult), yr hwn oedd yn Chougacha t) Jrssore. Dranoeth efe a acnwynoud artunuerapnoen yn et getn, ac weat uau ddydd yn ot hyn, pan fuasai Pran-cnshna. ar weddl gydag cf, dywedodd "ei bod yn gweddu bob dyn fod yn barod i gyfarfod &g augHU." Gofyoasom id(!o (medd Petruse), os ocdd efe yn tennio ei hun yn btuodit'ynedt'r nefoedd P" Efa a atebodd, "Yd- wyf." Pan ceddem wedi bod yn gweddio a chahn yn ei ymyi, eie a wnaeth atnnatd i ni ganu a gw< ddio dra. I ch&i'n &c wedi gwneuthur o honom ft:Hy, efe 4 ygyd- wodd ddwylaw a ni, ac addechreuodd icimu wrthym, ganddywedyd, N ae, otiiwcli am danaf fi iYT ydwyF yn ddioge!; yr ydwyf yn myned at Ipsu, iv Nówi bydd- wch sicr i gynnat addoiiad a chyfarfbdydd gweddi yn iynhyi yn bayans," athrayr oedd un o'rcyfeiHiLon nr wcddi efe a drengodd. 0 achos rhyw ordinuad flwraidd, ni feiddiai y ceii- adon a aethaut o Loegt bregethu yn y gwarchgtawdd (Fort Willihm') eithr,,yr oedd y prcgethwyra anwyd yn India, megis Crishnoo aScbuc Ram, ynmyned i bob lie, a Jlwy'ddodd y gan' trwy eu gweinidogaeth, fet y mae crefydd ymatfcrol yn ymddangos ynmhob parth o tuesta; y mUwyr ( b4tTaci,,&), gellir gwcled cytndcithasau bycitain o 401 .50 yn caiiu cmynaa, ac 'yn amgyktiu y datUenydd gorauiwrando ai,no yn d,rlleii y Bibi, n II vt'rau ficfvi!f!<)) Rrfit!. 0 Yi- 6(,dd ,ngliyicli 20 wedi eu ychwanegn, nen! gap! eu ychwanegh at yr <g!wys yu Calcutta, yn y )nisoedd 'Tachwedd a Rhast'yr, 1812. Bedyddiwyd pcdwa)' at yr m! amSccr ag oeddynt dros 60, ac un gc1'llaw 90 oed. Y mne Hn o'r rhai uchod yn fyddm', a plleth sydd yu d<a Itynod, hi roddodd ham's fWYPcl'fiaith am iêcl.y:hH- taethtrwy Grist yn ulli" I1U'Y uuo'r Heill. Fel yi oedd Air. De Mctto yn dychweiyd adref Di diwrnod,efeaganfu Hindoo trnan yn gorwedd wr!.h ddrws bvTthyn ac mewn yntddann&siad yn :nat\ gan lefitin yn nchdar cnwr Arphrydd IMS! yr oedd hwu wedieidroiaHan gaii eibeithynasa)), yn },:Jaffel'yl' (-,edd, o herwydd ei iod yn Rama, a duwiau ereii!, ond ar Gtist yr hwn a iu tat w drusto. Yr oedd efe gwedi ciywed Sebnc-tarn yn pte- g<<hu,acwedi derbyn yr athrawtaeth a glywsai: nid hir y bn efe byw ar ot y drimaeth grealon u< hod oddi- wi th ei bo thynasau? end y mae He i ?t'edx iddc gaci ei fidwyn?t'etLat.atHs a'aU?a!) g'?yhon t'yn?esAb:Htam. dd-Yn,fc?l all, ,;aii 9!ig),Iion i a s!'?? s?H y ".?.?y! .:n:fy'd?--?c tud ych:Is' ?'yd(: '¡ 1 ? ??. ..Ui "yjti.At't. t(.; tar. t j0!i!. J>t.rt<;r ;i Crishna-das—yr oeddynt -yop¡;(>geHw tt'a paraodd gwyi yr e:iun Doorga bob dydd a.r yft'yrdd mav.tion, ac wrth ddry*Ku'r addolwy:' penaf. Ar y ttydd yr ocdd y dduw- ies.i gae! et thtcs: t'r iifoii, preget.hodd' John Peter i fwy nn tnH b hobi 'aT }an yr afoti, He yroedd y Mthvi'tad a'i Swyfldugi-on; gwr:m d ,odd he11 be!'(-rhtdros7))'ted, yr hwn ocdd ar ei daith i Jngnat'ha ar yr ymadiodd, a c, yn ddtoed etc a amiygodd ei anghymmeradwyaetho'í I ddl1w pren, a'i gymmeradwyaetho'reiengyl, ac ym- wrthododd yn ebr'A y<!d &g eitun-addolwyr. Y mae efe'n dywedyd iddo fod ynhii' yn ymofyn a'n 'echydwriseth, ac fe'i cynghol'asid'i ymweled à Juguunat'ha, end wedi ctywed o iionaw'r efengy!, nid oes ganddo ddi.m ym- ddiried yiiddo e* Y iHne Mr. Ciiamber!am, iii) G'r ren&dau a aethant i India o Loegr, wedi faet tu wnhodd i Sirdana, dtnus Frcnino! Begum Sumoor,iaddy."gn tnab i bended:; ag sydd mown awdurdod fawr yn y Hys. Yr ydys yH go- beithio y bydd hyu yn foddion t agor lims y tiydd yn y pa)1hautywyl!hyny. Yn Ceyton, y mac gxn Mr. Chater gynnuHeldfa yr hon sydd yn cyr'arfod mewn tai <uu)edd hyd y"'a, ettin- !y)tme thai o'r gwrandawyr wedt pryun yehydig dir mewn tret'n t gael Ile addoiiad ad(a.s <uno; a<' yr oedd Mr. Chater yn gobetthio y buasm yn barod mown ych- ydig iawn o amser pan ysgrit'Ctiodd efe ei hancs. Fe! hynfe ymddengys t'od et'cngyi y Messiah yn ymiedanu, gwrhvyd ei seren ef yn y dwyraiit gan Jawer yn ddiw- eddm' yr hon a'n tywysudd at yr hun aanwyd t fed yn Gfidwad dyr¡olrjw ac yr ydyjn yn hyderus nad oes nn gradd o'n cydwladwyr at )lad )"¡ynt yn llawenan am oresgyniadan Tywysog y Tangnefedd, gan nad oes fnwr ond creutondeb yii hoU ddefodun crcfyddo! y ihm sy'n ddyeUhriaid i cireithtotaetii'y ruawr.

CAR JUGGERNAUT WEDI DRYLLIO. I A g'M!H?MerM'yd 0 G!fiui-,chitid i Gcnadon Cym.d::ithas GI"nh(tdllU'1!i"EglwY8 Stfydledig. Ynghy!ch dhvedd y Hwyddyn 1801, danfonodd Cyn- nnHydd Collecto),) Cymdeithas Anrhydeddus yr In'Ua Ddu'yrcinioli padoga(tpmt) n:awr taiaeth Madras, i dori car Juggernaut yn ddryHiau, ac i werthn y cued o herwydd ei fod wedi ci t'cddiannu gan ryw bc'inetu g\vrtluyt'e!gar, yrhwn a ddicnyddiasiù yn ddiweddar. Achwynodd y'Bi,ainins (otf"ciriaid yr eilun) yn erbyn y c'yssegr-yspeitad, gHn honnt mRi mcddiant y duw oedd y cár; a !naeldasant yg'wcision at-fos'. Hysbysodd y CvnnnHydd iddynt ci fod yn meddwl adncwyddu'l' cynnyi.r. Wedi ctywed hyn, H!!tbnp!d y Bmmitis hys- bv.!iie): !d'' gan ei wasga/n trwy'l' dalaeth, ma{ os cynnvgat etc t- t'ath I i gar y dnw, y byddai i'r Bra.nuns sanct&idd twiw en huna:!t bc!idrn!<iM!twgt tawrobcn twr iieliel y padog,-t." AI" hyn anfonodd y CynnnHydd ge!iadwri ttui'tioi at y Bnunins, gun hyf- Ly.su iddynt cited wedi ctywed eu iwd wedi (I.ulunedu i ti&ddt'uhunain, ac y denai efe a'iden)u i'r padcga i weled y tmm:sl.a (neu'rotwg); ac yn gytattebot, ar y dyd<t nodedig, ymgynauHodd Unoedd mav/rion i'r He, yLghyd a'r CynnnUydd, ei deuh), a'i weision arf'og. Y twr nchben y írord, i berth y padoga oedd y Ue oddiar yr hwn y bygwthiai'r Hramins dai<u eu hurnun Lm'r. Gosodwyd cadeiran i GytinuDydd y dH)aeth hou a'i denh), c fewn g<dwg gytiawn a chytieus i'r tw'. r oedd y fnnud ar?wydus yn awr tvcdi dyf'od ymdfhtng- ? osodd yHramiHM arbcn ytwr, acyr nedd 'v' Cyuuut). ydd w'?di rhoddi gcrchymmyn i ddryl!:o'r c?r. Ym- drefhodd yBramins trwy t'cUdithioyn t)Ghe),ac ys- tumianbygwthioi ei hytran. Gr'.vhaethanttawer cyn-I uyg, gan ruthro ynn)!aen yn t'ynych hyd yn'yl y twr (uen yr hwn sydd yn wastad\ a chyn fynythcd vh oUo yn ot. Eithr yr ocdd swyddog y gyrndcitiias ?.ii fwy diysgog yn ei fwriad etc a dorodd y car yn ddarnau o'n biaen, ac a orchymniynodd wfrthh'! cued. Wedi hvn ymneiHduodd yBramins yhddvstaw, agwasgar- c'dd y dyrta yu ddiddig. CweUocdd gaH y Bra:mn3 I golii car eu duw Ha choHi eu bywydau. (, t l'. t.l

I LLYS.BENADUR (KING'S BENCH)/CnwEr. 8. I _SHTI' yn çrhJn HULt.. I oedd hwn'i god:18!. 7s. yr hyn a ddyw- edai'i-Achwynydd oedd ddyledns iddo ef am cawt.ns o .ardrCthar dy, yr hwp a gymmct-a.ld yr Amddtityuydd ganddo mown cytandcb. Dywedwyd o dn't- Achwyhydd fod yr ArnddfTynydd wedi cytuno am yty,wedi derbyn yr agoriati (aliweul Ot) a chymmeryd meddiant weithredoi o honaw; ond wedi caetohonawdyyn yrun gyi-i.i-avdo,,aeth ni- airinidau mwy rhesymol, etc a §i!iodJ oddiwrth ei gytundeb, ac a ba!!odd da!n'r rhan letaf o'r ardreth: ac a'a ibd na'w n'is wedi! hcdfg cyn cac! deitiad i'r Y dygWYd y cyng- iiaws presennol ynmtaen mewa tre& i gcdii'f ardt'eth droshyuyoamser. Odu'rAnlddiffynydd profwyd ydpgIm-fodyrAch- wynydd wed: adeihdu gaudy (pri¡:y) ar gyfer y S'cncs- tt:, a Ilei,;Ln'r: ardd mcwn t'ei'n 1 WKent!mr tramwyfa gyhoedd trwyddi i'f audý, wedi i'r cytuadeb uchod gymmeryd He, ac am hyny y gwrthododd yr Amddift: ynydd ddyfod yn ddaUmd.—DihawHwyd ("j.V?.tt'.MJ yr Aciiwynydd.<?' yr Aeliw,.rllytlci. T?'"?? Dywed nno'r p1l(HtrauSaesneg fód y Itythyr canlynol wedi cact 6i attut gun y Swyddog ag oedd yn Haenoti arddydoUadoG(}ssacs,geiUaw Pans'— I AUYSeRtFEN(COPY.) NHAl)Â.5..YR,Y eifh merch yn syrthto wrth eich traed am gy,iilioi-tli dtocd '—Y Byddhtoedd Cyng- remot, (y ppmaf o''r rhat yw y: ptddoch chwi) ydynt yn bygwth y fnnud ii.oii i ddtnystno pufddnnasFfrainc, dnadd'o eich htUogacth cieh hun, a dymchwetyd y Lly- wodt'Heth yr hen a ga0turiiiiawyd mewn tHodd dedwydd ;an eich enw Yhierodrolchw.! Ymacnunteioedd treigt- i -itlol 3- gogiedd o<iReneinpyrth! Oh, Syr' odoesgenyf ran \n a:os yn eich ynnitaen i'n gwaredi! Nemdnwt-hetchUuueddoddiwrtit y c'yngrir i?wapdiyd hwn, ac yna t'6 ymcnwng ygymdelthaa m* weldlol! Osoedwch ondmunudyn—cyfrgoHir y CWb¡'!>1 :T'?t "MARtALouMA." M'XRIA LeLI$A.'? M'' u'f'' "-?—— ,iai tv Y mac'r Me!wyr Licaw! (?.Loca! M??M): 'X? en gal?w attan yn dd?d ;'? c ynnuUt'anau perthynot, t'rdyben i'w ?wabodd i hwy&u eu gwasanaeth i dau a deugain o Ia ddi%vi-liodau, yngh-% ti'a'r holt ymrwymiadau cydfynedol a gynnwysir yn y Weithred r?? a wnawd t'r dybfn hyny. Yn ol caU gw\)?odaeth Odlledd\adau:r swydd- oion a'r gw\r, (yr hyn aeUir gael debygid n1t'WI) 'un diwrnod) goHyngtr hwy adrcfgydâ.'r tatiada ganiatair ?sny Weithred uchod, hyd nni gaitbnt rybuddaddas ?'r amser y bydd gaiw arnynt i gyHawm'rgwasanaeth o'i- amsei- y I)y(ld gaiw ariiynt i, gytIaNN?ili'r gwasaiiae,ii, hwyao!. F:ffeithiatt dgi:lt7'ynnyd digtcI' ajlywadl'uethus,- Tra yr oedd dyn gpdiaw Barnard 1-667, yu aredtg ei fues, dygwyddodd r'w fab, (bacitgenyn icuanc,y) hwn oedd yngynt'r anitemaKj; ei alifo(itiloni, ar hyn eft- aacth yn ifyrnig aethns, ac yn ei lewyg gor- frwyMog d'c a (inrawodd y bachgen zl fion yr ar;idr tuar €chrys!awn fely syrtiiiodJ y plentyn )awr ac a fu farw yn y fan. Pan wetodd y tad fod ci fas yn farw, efe a ddolcfodd yn uche! dan- gwaith mew" Mg mawt-; wrth giywed ei ysgrechau rhedodd y wi*ai-I allati 0'1' tý, ,gan !a<'aetp!entynbychan yn y cryd (cradle) a'r drws yn agpt-cd, pan ddychwe!odd, Li gafodd ei maban wedt ei ddryttio a't ddanii.o gzill hwch, yr hon a aethat i'r ty yn absenncldeb y wraig. Yn ei {'a)argwa:)gof, rhedodd y fam rcsynol i'r afol!, yrhon oedd gerHaw'r ty, bwriodd Pi hnu iddi, ac a boddodd. I orffen yr t.rchyH-w.nth, gwe' dd y dyn aiinedwyddat hwn ei hun wedi ei ym- ddiia'JH, yr ttwn irwy toddi t!'ardd i lid anweddu, am f',t- -,l,iar 1. > "u: J ,¡ 'i j.' Yorx, i ga.el cl ch'?Ic g;-rbfi)ab!'f-?v..nc ard !add pi. ? > ei linn' Y fatH rybudd y\v !hy? i bawb, yn c!Hve;h? .? ;J rieni! Cynleied wyr y caethwas inwydmt iiidiog am ?vi gresyhpldcb a ddichon'efe dailn ci hun iddo mewu m:i* l"mdyn. Ddarllen;d('tÍ}ýywyHt, ym<H )'n c/ra th'.chyg ¡ i chwi tod lawer gwaith ar ymyi pydew eanlyn\adau f mor srswydus a'r rlial uchod. Dhn on<i ryfeddotDnwa'ch cad'.vad'irhag syrtliio di-osod(l. t'eiddwch chwi ryfygu y gwna. efe fc'ih' 0"b ilmsr:1 Gochelwch rhag iddo eich rhoddi fynu yn gybawn y wmthnesat'i lywodraeth lofrnddiog eich ffyrni';rwydd! jBrc!/JdM'ydM <t?' i'f 1:'meritwtÎ'f Sil,)rl y Pumnted poiti ei gyfeulion en d'wf: nod, ac wrth grwydro yn y ,oed- 'I, g yn rithfi! odd: W!- thynt, daeth Ht dy' tafa:i gwne! ac tuup, i'r ht-.n yract't ? i orffwys ychytlig. Wediidduddyfod i mewn, efp a ganfll bedwar o (!dy!!ion drwg t byna, efe nelsteddo<'d iaw)', <lea ahvo.d am ryw beth i gymmet'yd. Yr oe<!d y d'. :non hyn yn cvm.r'ervd :t) nynt i Kysg! pithr cyfododJ !tn o ho'jynt, ac a nesaodJ.. atyr Yniet'awdy, gan (id,.vwetlyti e;. fijd btmdd- wydio iddo ymmel'yd ei hcn!-i'Md (lwt):d' ymaith; sc y)] gyfatebf!, efe a wnaeth fdty. Cyfododd ddywedyd iddoyntef frpnddwydioiddo eymmervj d )( hugan (cocft) ef, ae ddiat0&gw;nac-th hyin'. A'r tr' dydd, P-aii wneutitur yr uu thagymadrodd, a gymmeroûd eismced. A'r ped%-erydd, gy.,Ii llawel. o n ddywedodd ei fed yn gobeithio na attas.u fud nn gwrfL- ddad! iddo ef t t-imHio ei togeUau, a dum weled cad- wyn o .im- oddlaxigylch ei wddf, with yr hwn yj oetl<l ei gorn he!a yn hongian, yr cedd ynghykh cytnmft-yj hwnwhefyd. EiHir yr Ymerawdr addywedodd, "Ai'- oswch, fy nghyfain, mi wrantaf na ei!wch chwi djim ft chwythu, n]y6 a'ch dysgai' ac feUy gan roddi y cojM ateienau, efe a'ichwythodd amryw weithian'n nchci iawn. Ciywcdd ei bobt, y thai oeddetit yn chwilio am duno, swn y corn, a daethant i'r bwthyn, sran ryfed lu ,,w,,Ied yr Vnierawiir yn y t.ith ddi-ycii. "Ymaeym.t bedwar dyu (ebe'r Ynierawdr) y thai ydynt wcdi b! ea- 'ddwyd!o yr hyn a fynen1-y mae yn thaid tminnaa hefyd freuddwydio yn fy nhro. Fellyefeaeisted(io(ljl !aw!, s:an gau ei !ygaid d)'os ychydig, ac yna cfe a Heid- iodd fynn, gan ddywedyd, Myn a fieuddwydiais i mi we!ed pedlar o ladroh wedi en crogi;" ac efe a oreh-' ymmynod'l i'w freuddwyd gact ei gyHawni yn ddiced ?t pharodd t'r tafaruwr ei hun i fad yn ddieayddiwr ar y pedwar. Darftt un o felbicn Galen,. sef Doctor, yr h\vn oedd yn ddig iawn wrth bawb a fyddai yn ceMwaIr am f( dd- ygon, amdditryn ei hun uswai):h yn n'yncb gWa'd, truy ddywedyd, Myn a roddat her, net) siaiens, t bawb ag y bxais t yn rhoddi moddion meddiginiaet!l iddynt,3'iu cyhuddoioanwyhodaethneaeKgeutM?dta?'* < Yn wn-, Doctor," e!,e rhyw ddyu digrif,ag 0 J' ,Yrt-r1 ( Slywcd, Chwi ettweh wneuthur hyny yn ddtofi), cany! c!iwi a'wydJoeh -Aa fedr y men won ddyvedyd chwetHau." Pan gymmerwyd dinas Mrnich gan yr Ymcrawdr Co. 'd, efe a gyhoeddcdd y rhoddid y gwrrywaid i gy! i'r cleddyf, end y cai y menywaid ytnaei a'r Up, a rhym- inf'nvYdcym!uaIntaa!!enta]wedd (<'arrio) gy'!ahwynt. Yr o!wg nes<H a welodd yr Ymerawdr, ocdd Ih!ocdJ o wragedd a'u gwyr at cu cetnaH yn dyfodaUan o'r pyrth bu hyn yn achos iddo Saniatait cu bywydau i bawb a,, oeddyn yitc. ?