Seren Gomer

f .1 AT EINGOHEBWYR. I I y .Cyssodwyr oedd gosod y gair Parch, o flam enwau y personauju 'yn gweddio ar ugoriad y Tuberriaci, yn Llan- rzùt, lonatvr y bed «' r iifed. Msddyiiasaut fodysgrifenydd yr kanes toedi esgeuluso ei i-oddi yn ei lythyr. (jdT Derbini(is-ont lythyr J. J. ac eiddo UxeftMFGJRTBD I fe! u eyhoeddii' y cyjle cynttf. t ?? I?MMt'/??f/H?-?eMt?r yn'chwediiych cael rhifedi } MM?f, ?'t-. ??e?\'?. ?e?-MM?M /t?/7-acA Ma? MMPH /?0</<W, bydiai hyny yn htcydu llaper ar y g-tca?/t f ?a /odd ?/Mj?, ?-Gdlltoil yn-y W¡iJ nesaj yr hyn a gynnor- t,Wyri bob i ;;dtl(lborl'j rl2 ?T' Daeth aKenyddiaeth To mas AB C?'/?y? i law. 1 Hanes marwolaeth Risiart J'o?BS?)i?Mc.? (f-T* G'éALT'Yldled!!Wé((l)d, Rldf. 4, Mf/o?M /7?K?r Aot ?'r./MoH<!?, ?,? fod, "Isid o?d/7 yu ca? ei /?f- Jer g(wyl' heft )"I'utmtia¿rl/lt!. Y modd UU' Y mae .Y n ó,.e.sn- nol* gtin yr hen -f'?M?utM l ? ?n y modd ? ? mae yn ?rexeK-

| GORUCIIWYLWYRi .I I .C.a?,tell Nedd t- David Thomas, Siopiir (-HerphiJIy. Parch. J. Edmonds I'ettybontar Ogwr J); U. Jones IJantrissent Walter Morgan i'ouifaen Thos. Llewelyn, Postmaster Caerdydd Post-Office Merthyr-Tydfil W, L Davies, Post-master <aerfyrddin •> • J»livans, Argraftydd, &c. John Robvi-ts, Siopwr j, Castelinewydd ya Etnlyn Timothy Thomas 'I I-landilo "'Frederick Evans ? LianyuiddyM ?-— R. !tees, ¡op Issa l Thomas Thomas j ■Abfrftonddw, G. S orth itwi iii)i-dd J allies I'hoin.-is Tret Jraeth David I*iowias 'I A bergwaun Henry Evans Arbert.ii Parch. William Thomas Aberystvrith ——— Jobu Jauiea Aberteifi, Caleb Lewis ¡ LJaubedr pont. Stephen Hugii Jones, Post-master C-ilunywern-Ttstrad David Richards ilhaiadr Edward Jones, Postmaster I Amhv ch Ptreh. J'oliii Lvaits Bodedern Owen Williams, Post-master j Caergybi « — ponjamiH Jones lJanerc:lymedtl La an Thomas, Post-master Bryiisie.Cyn W. Roberts Dan'?tiit Parch. Chrltmas Evans i !lSan "or .rthllr Joiie?v s i'tvifciely .Benjamin Joaes Oaeraartbn Rice Jones Treinadoc "William Williams A DiniUych Tiios. Ciee, Argvail'ydd, &c. >Vrexnani J. Pakuer, LlyfnvvitUvyr i Llanrwst "Wiiliam Davies Huthin Jotm Phillips; Llvfnverthwr Baja Ji. Sanderson, A rgratt'ydd Pt)lgdlau Wellard JOlw,Argralfydd iNewtoun Parcli. John Jones Aiaciiyuilcth Richard Jones Liusnevv vtid ar Wysc. Evan Lewis, Llyfrwerthwr fontypool Parch. Ebenezer J oucs luuadiiia N ewtoii & Co. Warwick- Square; J. White, Fleet- street; a M. Jones, No. 5, Newgate-Street.

ADFYFYRIAD wythnosol I I PAN gyhoedchisom eiri Illiifyn cyntaf, yr oeddem yn gobeitliio fod lieddwch wrth y (Jnr8; eithr fe ymddengys yn awr, nad yw lioll piiioluu gwae wedi eu tywallt—hanesion am I | fsdditiodd lliosog a ilidiog yn cycliwy n i nebu eu gilydd ydym yu glvwed etto; dys- o.¡ J .J J gwyliwa glywed am frwydrau gwaedlyd a dychryiiUyd, a gwlsgodd wedi eu trybacddu I AlleWii gxvaed. Fe welir wrth yr hysbysiaeth a dderbynnvyd yr wytlmos hon, fod y rhyfel rhyngom ac Unol Daleithiau Amenca "Cdl trai all an yn fwy I Hwyddiannus o'n tu yli niwedd y rhyfel dyni- hor diweddaf hwn nag oedd llawer yn ddys- i gwyl. Eithr ein dywenydd mwyaf wrth adfy- iyrio ar y modd y mae pethaun sefyll rhyngom ft a'n gwrthwynebwyr yW, fod Llywydd yr Unol Daleithiau wedi cydsyuio A chynnyg rhagam- 1, c l i y ni Yg rha, modol Arglwydd Castlereagh i gynnadleddu j nin heddwch yn Gottenburgh (Sweden), erfod j Llywodraeth Brydain wedi gwrthod cyfryng- j (10 Russia. Mae rhm n barod i ofyn pa ham y gwrthodwyd cyfryngdod Y merawdr y Gog- 1 1 fod' I d | 'cdd, gan ei fod f luewn cyngrair a'r wlad t lion? Yr ateb mwyaf perthynaaol ysgatfydd yw, er fod achosion neillduol yn galw am ym- orchestiou cyfuuol Brydain a Russia yn naros- tyngiad gormeswr cyfandir Ewrop, nid yw'n canlyn fod Russia yn teimlo'r un angenrheid- rwydd i ddiffyn awdurdod lyngesol y wlad I ^on' oblegid nid ydym ni'n deall etto fod I ^wrt^lwynebiad gan ein Cyngreirwyr galluog lor Gogledd i gydgyfranogi a ni yn y rheolaeth grybwylledig; a pha le -mae"r deyrnas a beidiai feddiannu'r awdurdod fwyaf ar for yn gystal ag ar dir, pan fyddai cvfle teg i hyny'n ymgyn- Rhaid i gyfryngwr fod yn anmhleidiol; ac ° herwydd llygredd dynoliaeth, rhaid ym- ClU na byddo un hunan-fantais i chael ganddo wrth ochru gyda'rnaill blaid yn hytrach na r llall, cyn ei dderbyn yn ganol- Nvr o heiwydd nid oes neb rhesymau'n ym- ddangos yn gedyrn yngoKvg y rhan amlaf o hbnt Adda, ond y rhai a dueddant i'w hardd- f erchogu neu eu llesau hwy eu hunain; a phob ^y^ediad, er mor wael a gwrachaidd, a fo'n ™llxv«o o bhád hunan-lesiant a dyrchafiad, ¡:, 'i c .r .fi I CI Vfrifir vii aii,vrtli\N7yii(-bul ac nid ydym yn gweled achos eau Uchelwyr tdlan o'r darlun- lad hwu„ -J. T- chwilio llongau !wyn yn inlaen y ar y mor ag i rwystro llongau teyrnas anrnhleidiol fyned â'u mhiisnach i'r llong-byrth a fvnont, er bod y cyfryw mewu rhyfel a Lloegr. Y mae ein Llywodraeth ni yn honni'r cyfryw hawl, a'r Unol-Daleithau yn ei wrthwynebu. Eithr y mae yn ymddan- gos i ni, os cymhwvs yw i un Llywodraeth alw am gymhorth ei deiliaid mewn anlser rhyfel, na's gellir ei beio am geisio y rhai a ddiangasant o'i gwasanaeth i longau neu wiedydd ereill, os gellir eu cael. Ac os gweddus yw attal viii- borth a phethau ereill i aniddiffynfa warcliaed- ig, ac na ellir cyfrif y rhai a ddanfono'r cyfry w angenrheidiau i'r amddifFvnfa yn anmhleidgar gau y gwarchaewyr, y mae yn sicr fod gan, Brydain, Brenines y mor, yr un hawl i rwystro pethau ag sydd yn gynnorthwy i'w gelynion i'w drygu yn amser rhyfel; ac y mae'r un hawl gan Frydain i lywodra- tlitt'r morag sydd gan Lyw- odraeth America, a llywodraethwyr ereill, i lywodraethu eu gwahanol wledydd, sef hawl oddiwrth fuddugoliaeth, a chytundebgwledvdd ereill; pa fodd bynnag, ni obeithiwn yr ymhedd- yclia'r ddwy deyrnas yn ebriiy dd--peth annat- uriol ac anfanteisol i'r ddwy wlad yw rhyfel. Clodfored preswylwyr Brydain eu HargI- wydd, am nad yw trystiadau rhyfelwyr, rhuadau mangnelwyr, croch-leisiau ffoaduriaid, bloedd- iadau udcyrn milwraidd, na llefau cyffrous ciwyfedigion, yn eu haflonyddu yn eu liau- heddau heddychol. A gweddied pob cristion yn ciii gwlad ar fod i'r un breiutiau gael eu hestyn i holl deyruasodd y byd. Ni a grybwyllasom yn ein Rhifyn diweddaf ond un i Yiuerawdwyr Awstria a Russia, vng- hyd a Bremn Prussia, a'r hoHosgorddion o'u hamgylch, svrthio ar eu gliniau, gan ddiolch i Dduw am eu llwyddiant ar ol brwydr Leipsic; a'r wytlmos ddiweddaf hysbyswyd i ni na chroesodd Ymprawdr Russia y Rhine, nes addoli Duw yn gyntaf: peth anarferol yn y dyddiau diweddaf hyn yw clywed am lawer o wyr coronog ac uchelwyr yn cydnabod yn ddigywilydd lywodraeth Arglwydd y lluodd; gan hyny y mae yr angreifftiau ucliod v, cvff- roi a meithrin meddyliau hyfryd ynghalonau pawb ag sydd, yn ymbleseru mewn cristianog- 01.' ,0 aeth; ac y mae yr hyfrydwch yn mwyau i raddau wrth ystyried fod y rhai a ehvir mewn ftordd o ddirmyg yn Farhariaid y Gogledd, yn tebygu cymmaint i'r rhai a gyfrifid gynt yn fwyaf gwariaidd, hynaws, a doeth. Ac y mae genym hyder, yr hon a sylfaenwyd ar Ddat- guddiad Dwyfol, hanesyddiaeth, a phrofiad yn gyffredinol, nnu'r hwn a geisio gyrchu gallu'r nefodd mewn gweddi ddiragrith o'i clu, mewn achos cyfiawn, ac i ddybeuion daionus, yw y gwr a lwydda yn y diwedd. Y mae'r heddwch a Denmark, a chwymp Dantzic, wedi rhoddi cyfle newydd i'r Cyng- reirwyr liosogi eu byddinodd; canys v mae v J f¥'; tI rhai oedd yn gwarchae y naill, a'r rhai a ores- cynasant daleithiau'r llall, yn rliydd i uno a hwynt yn awr,

Gan fodenwau swyddau a pheiriant perthynel i ryfel, llongvvriaeth, a llawer o bethau ereill yn hollol ddyeithr i'r Cymry yn gyffredin, yr ydym wedi rhoddi einvau y pethau mwyaf anhysbysi'n I cJdwladwyr yn y rhes ganlyiiol yn Gymraeg ae yn Saesneg, yngliyd ig arvvyddocaad y rhai mwyaf dyeithr a dymunir ar y darllenydd i droi ei lygad at lion pan gyfarfyddo- efe ag unrhyw enw ar Swyddogion mUwraiddj a'r cyiiielyb, a'r nad yw efe yu gyfarwydd ynddynfc; ac yn mhen ychydig efe a ddichon alw Cadfridawg ar flaenor byddin mor fhwydded ag y mae yn awr yn ei aliv yn General; ac y mae yn sicr y bydd yn fwy naturiol iddo alw Llyngesydd ar flaenor llynges nag Admiral, ae fell), am y Heill. Y mae y rhan fwyaf o enwau yn y Gymraeg yu darlunio eu gwrthddrychau yn fit mwy ardderchog na'r Saes-, neg, megis y dengys y Geiriadur byr c-anlyiiol Cymraeg. SA ESNE9. Eu HYSTYR. All-orsafwyr Outposts' YchydigfUwyrynsefyU o'r neilldu oddiwrtli gorífy fyddin Banerwr Ensign. Y gwr sydd yn dwyn y I .1 faner I Baranres Rank or file. Rhes 0 fihvyr diswyddau CBaydr-i'^yngrair Armistice. Jleddweh byr ridaR'g. General Cad-lys j < Head-quarters Cadpen Captain Cad-rvs Line of battle lines o vryr neu longau rnyfel Cad-weinydd Aid-de-Camp GWltnyrJdwr i beilaeth byddin Caftol-longydd. Midshipman Catrawd Regiment Ynghylch 1,000 o wyr arfog Cyngreirwyr Allies. Gvvyr ioevvn c" vngrair i'u gilysid Chivibano-ydd Fiter j Dengwriaa Corporal • V I Gosgorddion Guards Gwarch-glawdd P'ort, or Intreridiment i • Gwn-llaw Pistol fferu,-Ioii- Prlivateer Hw^ylbren Mast Is-«adpeii Lieutemof, neU Llongbortli Harbour Xiyi!>es neer Llyngesydd. I-L aff Gazette Llys-ai^iall' Admiral Pap?r a ^yhbeddir gan yHywodfaethneu.?yr y Hys L!ythyr?-i!Q?..Man htythyr-Wng Padüt Llong yh dwyn H.yth yrau Maft-ly, ,A,yd(i Field-Marshal Llyvyydd^ir faes y gwaed Aleiw-yr Militia Mibvriad Colonel, neu Cornel Mintai Company Moi-daith Voyage Moi-fihvr Marine Mor-ladron Pirates Mor-lys Admiralty MOr-rciglaw Commodore OI-Iyngesydd Jtear-Admirai Penbadvvr Boatswain, neu Horn Penciwdawd Generalissimo, or Coinniitnder in Chief Penllyngesydd Lord higli Admiral fthaglyngesydd ViceaAdniiral Rhagn ilv/yr Advanced guard ltl).t ter Brigade Rhan b fyddio Rhingyll Ser .eaiit Tabyrtidvir. Dntmmer Uch-gadpen Major •I

t mae amryw o Foneddigion y (iref hon wedi gwntsuthur casgliadau tuag at rod-di bam, cig, ac isgoll, -(soiii)) Prttodton. Yr ydym yn dysgu gvdng hyfrydwch fod 6' b, n I Ynadon Heddwch, a tlirigolion elusengar eraill tref Lacharn, yn Swydd Gaerfyrddin, wedi gwneuthur casgliad lied helaeth ac amserol tuag at esiiiwythau ar diodion y lie hwnw ar y tywydd garw divveddar. Llydnodd buwch o eiddo Mr. Wm. Aubrey, o Pantrithyd, Morganwg, dri o loi gwvehion dydd Llun wytlmos i'r diweddaf. Buasai rhy w facbgenyn tlawd yn sicr o farw yn Nghaerfyrddin, nos Fercher wythnos i'r di- weddaf, trwy eiictthiau cyfunol meddwdod, oerni, a churfa lymdost, oni buasai i ry w ddyu- j ion liviiani-s ei gymmeryd mewn pryd o'r heol a'i arwedd o'i sefyllfa embyd. CyfrgoHwyd y llong Ceres, Langmead, o Looe i Gymru, gerllaw Penzance, ar tore dydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf. Y mae hen wraig, o'r enw Nel Dafydd, yn byw yn awr ynmlilwyf LlauHwchaiarn, wydd Aberteifi, dros gant a deg o oedran! a chanddi geiliog-gwydd (gander), dros bedwar ugain ocd!! Dcrbyniwyd yr hanes uchQd odcliwrth wr cyfrifol yti swydd Aberteili. Dydd Mercher wythnos i'r diweddaf danfon- wyd John Thomas, gwneuthurydd cyrlchau, o'r Mynydd Llwyd, plwyf Llanfair-iscoed, swydd Fynwy, igarchar My^wy iim lof) udilio ei wiaig. \r oedd creulondeh y dyn hwn yn adigyffelyb. IYnghYleh tair blyrnedd yn ol efe a'i curodd mewn modd echrydus, ac a'i troedodd nes coit- odd edefiiydd iiii o'i liygaid; a car y tywydd garw diweddar efe a'i gyrodd allan o'i fwthyn ar y mynydd oer, lie cafwyd hi ar doriad y dydd canlynol,gan rai o'r cymmydogion heb ddilledyn am dani. Yr oedd efe ynghylch ei chladdu dydd Mawrth, pan ddaeth Mr. Parnell, Ynad- llofruddiaefh, ar amser y gwasanaeth i'r eglwvs1, agorwyd yr arch, a chafwyd amryw friwiau ar ei cherfr, ac yn ganlyuol daliwyd y gwr, a danfon- wyd ef i garchar. Y mae E. Evans, Yswain, o Xcundd Efton, gerlhnv IJajillieni (Leominster) wedi cael ci osod i ddosparthu argraff-nodau (stamps) yn Swyddi l-Ienffordd a Eaesyfed; yn He Francis Edwards, Yswain, yr hwn a fu farw. Dyddmerclier bythefnos i'r diweddaf bwr- iwyd ty yn Asterton, Swydd Mwvthig, i'r Hawr, gan rym y gwynt, a phwysau'r eira oedd ar ei nen. Yr oedd Wm. Poppet, ei wraig, a thri o blant, yn y gwely ar yr amser, ac y, mae yn flin genym fynegu i drawst o'r mur, syrthio ar y gwr y wraig, ac un o'r plant, ac a u lladdodd ar unwaith. Diangodd y ddau blentyn ereill heb niwaid. Rhanodd Argl. Bulkeley, yn ol ei haeledd arferol, ryw gymmaint o lo tan, rliwng trigolion tlodion Beaumaris, yr hwn oedd yn dra der- byniol ar y tywydd afrywiog diweddar. A dy- wedir wrthym iddo estyn ei rodd liynyddol o ariail, yn ol ei arfer, i diodion plwyfau IJan- degfan, Llanfaes, Penmon, Llangoed, Llan- iestyn, a, Llandona. Cyfranodd yr haelionus Mr. Edmunds o Edderton, gerllaw Welshpool, ei rodd arferol o 10l. 10s. Od. i drigolion anghetius y dref 1 1 i ucnoa; ac y mae preswylwyr y dref ar gym- mydogaeth wedi gwneuthur casgliadaii wedi hyny, y rhai ydynt eisoes dios 2001. mewn trefn i brynu glo, a'i ranu rhxvng y tlodion. dI, Y maetridyn wedi eu rhwymo drosodd i ymddangos o tlaen Hedd-ynadon Wakefield yr Eisteddfod nesaf, am aflonyddu cynnulleidfa'r Trefnyddion yn yr Hen dy Cyfarfod yn Huder'sfield. Yn Llys ti-imigol Bwrdeisdref Lynn, ty" hoeddwyd y ddedryd ddychrynllvd o farwolaeth ar Mrs. Anne Clark, am gynnyg yn wir- foddol ac yn faleisus i frathu ei gwr, Mr. W. Clark, gyda'r bwriadi, w-laddi Wrth y cyfrif cywiraf a osodwvd o fiaen Senedd B>ydain—Mewn 20 teulu yn Lloegr, y mae 4 yn byw heb un alwad, 7 wrth lafurio'r ddaiar, 9 wrth fasnach a chrefft;m.A chym- meryd Brydain Fawr oil, mewii 85 o deuluodd, y mae a yn uchelwyr, boneddigion, olfeiiiaid, cy freith wyr, m eddygon, mil wyr, niorwyr, ysgol- feistriaid, &c. 9 yn llafitrio'r ddaiar, 4 yn grefft- wyr, megis gofaint, seiri, sciri meini, teilwriaid, cryddion, gwehyddion, masnachwyr, &c. Y n N ghynnu y mae ddau yn llafurio'r ddaiat am bob un sydd yn dylyn masnachaeth, y mae un yn niarw o 3f) yn tlynyddol yn Llundain am bob un o 7g yn Nghymru neu ddau am yr un yn ol rhifedi'r trigolion. Penderfynodd yr Hedd-ynadon yn eu hers- teddfod yn Wakefield, na's geHir attal cyflog gweision hwsmoniaeth, y rhai a gyflogasid dros fiwvddvll; o herwydd en bod, o achos eu dihir- wch a'u camymddygiad, wedi eu danfon i gosp- dy-gwaith (house of correction) gan eu meistri- aid, o, achoy eu drygioni oeddent yn eu pen. iQ.a'rGfed. Sior III. peri. 25. () herwydd, er nad yw eu meistiiaid yn cael budd eu gwas- ahaeth tra fyddont yn y osp..dy, ac er mai d achos eti dihinVch y gyrwyd lnvy yno vii ol y gyfraith, ni's gellir cospi y cyfryw wasailaeth: wyr ddwy fiordd 5 Bef trwy gar char iad ac at- tatiad rkan o'u ctifloa. Ni fedr y gyfraith gospi yn ddaublyg am titi trosedd. lihew.—Nid anhyfryd gan ein darllenwyr ysgaflydd ar y tymhor hwn fyddai crybw yll yr amserau yn ttlhai rai y bti'r rliew i-ii ffviiu mewn modd anarferol yn y* deyrnas hon, &c. Yn y flwyddyn 220, paraodd y rhew yn Mry- dain 5 mis.— Y n 250, rhewodd y Thames drosti dros 9 wythnos- Y n 291, Rhewodd y rhan fwyaf o afonydd Brydain dros 6 Wytli- «o§— Y11 359, Parhaodd rhew llym yn Scot-i land dros 14 Wythnos— Y n 508, Rhewodd vr afonydd dros ddau fis-Yli 695, a(leila(i-,i,ycii badau ar y rhew, yr hwn a baraodd 6 wythnos ar y Thames— Y n 827, Paraodd y rhew 9 wythnos— Y n 659, gyrid ccrhydau ar y i Adriatic-idd Yii gos, rlitnvodd v rhan fwyaf o afonydd Brydain dros ddau lis—Y11 923, rhewodd y Thames dros 13 wythnos-—-Yn 987, paraodd y rhew a ddechmiodd Rhag. 2. dros 1900 ddJddiau- YI1 1055, Rhew cadarn yng- hanol yr haf yr hwn a ddinystriodd yr yd a'r ffrwythau—Yn 1063, rhewodd y Thames dros 14 wythnos— Yn 1076, rhew llym oDacliwedd i Ebrill- Yn 1 Q05,rhew 0 Ion. 14. hvd Mawrth 22.—Y11 1459, rhewodd mor y Baltic, fel yr oedd pobl yn teithio arno o Denmarc i Lubec, Wismar, Rostoc, a Stralsund- Yn 1434, par- aodd y rhew o Dachwedd hyd Chwefror—Yn 1683, Rhew mawr dros 13 wythnos^-—Yn 1709, rhew mawr dros 3 mis ag eira mawr- Yn 1716, cynhalwyd frair ar y Thames—1739, Rhew hy- nod a ddechreuodd nos Nadolig, ac a baraodd f) wythnos, pan yr oedd pob math o gerbydau yn myned ar hyd y Thames; gelwir hwn yn gynredmy Rhew mawr yn 1740, yr hwn a bar* aodd 103 o ddyddial1-- Y n 1763, paraodd y rhew 94 o ddN-adiaLt-Yn 1779 paraodd 84 o ddyddiau—Yn 1784, paraodd 89 o dd3-ddlatt-o-l ac yn 1735, paraodd H.5 o ddyddiau. Ffo'rdd i welld gwaUgofrwifdd.—Cymerwyd yr hanes fer garnynoi o Jyfr Dr. Fox, yr hwn a'g):.fioeddwýd yn ddiweddar, ar wallgof- rvv|"tld:Co]lodd nn o Oriawryddionf Wutch- rnakers) enwocaf Paris ar ei synwyrau, wrth geisio d yfeisio ysgogydd diorffwys (perpetual motion) yr oedd yn credu fod ei ben wedi ei doriymaith, ac wedi ei daflu i blith penau ereill a dorwyd oddi ar ysgwyddau eu perchen* ogion; ond lod y Bainwyr wedi edifarau am eu creulondeb, a gorchymyn i ben bob gwr gael ei roddi yn] ol ar ei ysgwyddau priodol. Eithr o achos rliy w gamsynied ttirfawr .gosod- wyd pen un o'i gymdeithion ar ei gorff ef; ac nid oedd modd i'w ennill i gredu i'r gwi thwy- neb, hyd oni osodwyd arwr lied gellweirus a digrif gymdeithasu ag ef; Yn y gyfrinach, soniwyd am wvrth glodfawr St. Denis, vr hwn medd y pabyddion, a ddygodd ei ben dan ei gesail yn ol ei dori ymaith, gan ei gusanu fel yr oedd yn myned rhagddo. Haerat'r Oriorydd fod y peth yn boi-sibi, gan gynnyg ei brofi wrth gyfeirio ato ei hun. Ar hyn torodd ei gyfaill ailan mewn chwerthiniad uehel, ac a dtiywed- odd M rtho mewn modd gwawdiaethol, Beth y i-nae'r Disvnwvr yn ddywedyd, pa fodd y gall- asai St. Denis ddyteisio cusanu ei ben ei hun ? beth, ai a'i sawdl yr oedd yn ei wncuthur?" Gyrodd y ffraeth atebiad hwn ef i ddyryswch, a chiliodd o'r neilldu y pryd hwnw, ac ni souiodd byth ar ol hyny am gamddod ad ei ben. Ar y 13eg o lonawr, fe agorwyd ty cyfarfod newydd, perthynol i'r Bedyddwyr Neillduol, yn niblwyf Llanfaehes, swydd Fynwy; ac ar yr un amser, neillduwyd Mr. W. Morgan i'w iaith y weinidogaeth fel cyd-lafurwr a Mr. J. II. Ddvies. Dechreuwy d yr addoliad trwy ddarllen a gweddio gan Mr. W. Jones, o Penuel. Darllenodd y Gweinidog gyffes o'i lfydd. Wedrr ordeiniad pregethodd Mr. F. Hney, o Llanwenarfh, yn Saesneg oddiar Zech. vi. 13.; canlynodd Mr. J. Lewis o'r un lie, yn Gymraeg oddiar Ma!. iiJ. 17. .11 -i 1. JL/iweaawya y cyiarioa trwy weddi a mawl. Cadwyd cyfarfod y prydnawn o'r blaen, a png- ethodd Mr. J. Price, o Blaeueu Gwent. Y mae y ty cyfarfod uchod wedi cad ei adeil- iadu trwy ymdrechiad y eyfeillion eu hunain, â. charedigrwydd cynorthwyol y gymmydogadth. Y mae lie i obeithio y myn Duw wneuthuf daionl i eneidiau dynion ynlddo, Jf GYIIOEDDJVR SEREN OOMER. Syr,—Os byddwch cystal ag argraffa y Chwedl gan- lynol yn cich godidawg Bapur Cymraeg, mi a fyddaf yo ihwytnedig i elm-i. Chwedl.—Dywedir xvrtlfym tnewn hane5 am y diwe- ddar Barch. M. John, Gweinidag y Bedyddwyr yn Abertawe, mai un parod rhyfedd ei aiteb oedd pan f b'ai aclios, Dygwyddodd iddo alw mewn ty yo Aber- tawe lie yr oedd dau \1' mewn dadl am grefvdd, un o honynt wadi troi'n Babydd, a'r llall 6 Eglwys Loegri pan welsant ef, bu rhyugddynt ymadti)dd i'r pwrpas liyn:-4" Eglwijsiur. ? fy nghymmydog! ni bu well genyf eicb gvvelcd erioed. 1.Ur. J. Pa ham? beth vw'r achos o hyny? Eglwystcr. Mae fy nghymmydog yma wedi tfoi yn Babydd, ae y mae ef o'r wyneb i ddywedyd maiEglwys Rufain yivlr wir Fam Eghvys, ac nad yiv EgliryS Loegr ond >jfastardes i EgKvys Kufain. Mr. J. Ho fhyngoehehwi Y by ddo'ii- ddadl, gan nad wyf fi o un o'r ddwy Eglwys. Did oeA achos genyf fi ddywedyd dim rliyngoch. Pabyd/I. Riieswiu da, ám nad oes genycli ddim i'w ddywidyd. Mr. J. Fe aflai hyny j ond attolwg beth sydd geffych chwi i'w ddywedyd? Pabydd. Ùetb:" yr Wyf yn dywedya mai Eglwys Rnf- ain yw'r Fam Eglxvys apostolaidd, ac mai bastardiaid yr Eglwys bono yw Eglwys Loegr a chwithau'r Ffanatfc- iaid otf, Mr. J. Gan bwyll- fy nghymmydog, nac ymffrostiwch ormod; ös batard¡aid y pfa1t! 011, rhatd bod y fam yn I'tttain. Ar y gair hwn syfthiodd ysbryd y Pabydd, a chMiodd yebVyd yr Eghvyswr. 11 LEWIS Poweli., Gweinidog yr Anymddibynwyr, VnvySjjfon. 9" I ^-IVdrUoujtm. T±; «j>rp'jWyaiy*m~4: ueheubabth cvmkv. S^ydd Fdrganwg, Yr Aurhydeddiss WiWam Booth Grey, o'r Dystrvu. Crfytdd¡n, Ntcti'?as Buinel jonej Ysw?n, o'r Pant-glas. Penfro, John Harcourt Pc?e]!. Yswain, ¡ o'r Hooe. AberUnfij Thomas LIOYÙ, Yswain, or Bron- W3, (Id. Breeheiniog, John Hoteheis, Yswain, o Glan Ush Vila. Faesyfed Charles Humphreys Price, Ys- wain, o Knighton. GOGI.EUD CYlnu. Meirionydd, William Grvftydd Oakelcy, Ys-" wain, o Tanybwlcii. Caeriiarfdti, Charles Wynne GriffvOd Wynne, Yswain, o Gefn Amwlch. Mon, George Francis Barlow, Yswain, o Tvnyllwyn. Trefaldwyn, Arthur Davies Otren, Yswain o Glan Hafren. Dinbych, Edward Rowland, Yswain, o'r Gardd'^n Lodge. Fltint, Rogia- Cis, Y swain, 0 Cotnist. 1'yuwy (yr hon a gylrifir yn perthyn i Loegr) Syr Samuel Brndenel Fludyer, Barv. nig, o Treitrevi

.PRIODODD, \n ddiweddar, yri Merthyr Tydfil, Acton It..ibn&, ii Jane Edwards, o'r un lie. BU FARW, Dydd Gri-ener wythnos i'r diweidafj plentyh ienane —— Kendal, Ysw ain, o'r dref hon. Yn ddiweddariUlcwn gwth Oedran JVIrs. Ayres, gwraig Mr. Abraham Avres, Arwylienrtydd (Undertaker) o,t dref hon. In ddhteddar, William, mab hyilaf Mr. Rees, o Ben- ygarn, plwyfLlanegwtld; swydd Gaerfyrcldin, yn 29oed, o'r dwyinyn. Ac ychydig ddf ddiau wedi hyny, Thomas, ei fab ieu- angaf, o'r un clcfyd anghenol, yn i6 oed. Yn y 76ain thvydd o'i hoeJran Mrs. Koweli, gwraig Cuarles Howell, Yswain, Upton-upoii-Sevel'n^ gynt o Gaerfvrddin. Dydd SadWrti w ythnos ilr Mr. Hgh Row- land; yn 40 oed, yr hwn a fu yn ornchvdiiwr dros Jawer 0 fiynyddau i gymdeithas Melin Adda. Amlwch. Dydd SuI, Mr. Williams, 0 Bentrs-Benallt, Mon; gwr a berchid yn gyifredinol, i* Catharine, Is Thomas Griffith, Yswain,- o Feivyr Breninoi Meirion. -erliakv Mr. Kiinijjhieys, <fr Camlas, gerllaw "Wrecsham, vit 65 oed. Mr. Thos. Roberts, o'r Hendre, Llanelidan, gerllaw Ruthnn, swydd Ddinbeeh. Dydd Lltm, yn ei letty yn Bath, Richard Lloyd, Ys- wain, Arianydd. o WreCsajii. Ar yr Cfed o lonawr, Mr. Plant, garddwr,' yn Birm- ingham, yn y iOlfed tlwytldYl1 0'1 oedran, Yi- oedd mewn perftaith fC,ddiant o'j, synhwyraa hyd y diwedd.! Yn Hangate, swydd Yore, ar y l-ifed o'r mis diweddaf; Mrs. Aim Cotteni yn 102 oed. Yr oedd yn gailn cerddeil bddi amgylch hyd o fewn wythnos i'w mharwelaeth; at; yn y meddiant o'i chynheddfau hyd ei diwedd.

We --hare togain been di&ippoinled. in rcecirtng our regular n olti, 7-e g ulwjx supply of Stamps, in consequent* rf the lum-a: rival (t/ tile Urisiol Trad as, a small part of oar impressim has been primed wilitoitt, but the Duty sliall be aixuvnled/'or upon (Mill.

I MlECHNADODD CARTfiEFOL. Abertawe.—Gwonith, 84s. lOd. Haidd, éeirch, 24s. od. AB?R\sTw\TH.-Gwcn:th, 88s. 0. R!'? .? ?s. o¿ Haidd?Cs.Od.Ceir(-h,?.OJ.