Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Seren Gomer

This resource is free of copyright restrictions and is published under the Public Domain Mark 1.0.
Hide Articles List

6 articles on this Page

[No title]

barddoniaetii

I AT GYHOEDDWR SEREN GOMER,I

ICYMDEJTHASAU CENHADAWL.

[No title]

Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share

Ffjiddlondeb a chyxoreinmydd ei. — Gorch- nddir mynyddau Switzerland mewn llawer o fanau a phentyrau dirfavr o eira; ac y mae'r cira hwn yn erogi dros eigiopydd anfesurol, y rhai yn fynych a ddygwyddant i fod yn fedùau i ymdeitnwyr anoche'gar. Y m.ae'r péntyrau ar- uthrol hyn weithiau yn ymddyrchafu eu-hunaill i'r cymylan, ac fel nad oes ganddynt un sylfaen arall i'w cynnal ond grwn llethrog o graig; yr ysgogiad lleiaf a'u eyffrott- ac yn ddiswmmwtli hwy a redaat yn mlaen gan daflu pu hunain ben- dramvYnwgl gydA, thwrf taranau, ac a orchuddiant ddynion ac amfeiliaid tu hwnt i bob posiblrwydd i ddianc, Mewn trefn i roddi peth diogelvvch rhag y peryglon i'r rhat y mae ymdeithwyr yn agored yn y parthau gwylltion a dilwybr hya, y mae Gwest-dai (Inns) wedi caeleu bitdeiiadu, lie y dichon y crwydryn petrusawl i gael peth adfywiad, a noddfa dros amser. Yn y Gwest-, dai hyn, peth arferol yw dwyn i fynu gwn mawr- ion i groesdeithio'r llwybrau serth ac afrywiog. Y mae'r CW hyn yn yn ar-,yocld costr- e!au bychain, (wedi eu sicniu am eu gyddfau), wedi eu llenwi a poeth-wlybion (spirits) y rhai a estynant i'r ymdeit.hydtl a fyddo a'i nerth wedi treulio gan iuddedyn yr eira, wedi hyny hwy a'i ty wysaiit i'r Gwe:<t-dy a fwriadWJ d i'w dderhyn. Fel yr oedd un o'r cwn hyn yn cymmeryd ei gylch arferol, efe a gafodd fachgenyn ynghylch chwe' mhvydd oed, mam yr hwn a syrthasai i'r eigrion elraog, ac wedi ei cholii iddo efdros fyth. Gwedi marwa-u gan oerni, ac yn llescgan chwant bwýd, y diniwaid digymhorth a orwedhli yn ymyl y llwybr gan lefain. R hed odd y c? ato gan defangos iddo'r feddyginiaeih fywaol. bud y plentyn heb ddeall n/tfur ei gynnygiadau a swrthlamodd gan ofn, ac a wnaeth gynnyg i ddianc. Y cî mewn trefn ilw galoiiogi a gododd i fynu ei balf yn esmwyth, gan ei gosed yn fwy esmwyth ar ei goesau, ac a lyfodd ei ddwylaw y rhai oeddynt wedi crebachu gan anwyd. Y plen- tyn heb ddirnad ystyr yr arwyddion dirgel hyn o gyfeillgarwch a chydymdeimlad a wnaeth gyn. nyg i gyfodi, ond yr oecld ei holl gorlfef mor anhyblyg ganyr oerfel fel y syrthiodd yo ddioed drachefn rr ddaear. Tostu) at sefyllfa digym- horth yplentyn a wnaeth y readur mawryddig yn ddvfeiiigar; efe a orwedddd ar gorff y plen- tyu, mcwn trefn naill ai i', wrs»sogi of, neu i wasgaru ei ofrvau, gan wasguii hun ato. Wedi was,a.ra ei o f tiau, lati w-. i'rplentyn deimlo budd y gwrs a drosglwyddodd y ci iddo efe a ym h y fltaodd V n raddol, ac o'r diwedd a roddodd ei freichiautm dano. Tynodd y creadur haelionus ef yn ] dull hyn, gyda'r gofal mwyaf i'r Her gwnawd pob peth ag oedd yn anghenrheidiol iV wclla cf. Cyn- hyrfodd yr ymddygiad haelicius hwn o ciddolr ci svndodyr holl daleitliau cmmydogol. Cym- merodd gwr bonheddig goluog yr .y-mddifad by- ,!) acL t' ?"-iic ?d d arl.;Wiaeth chan o dan ei ymgeiedd, aci lynodd arliwiaeth ol ? oli y g r?L g ) rl (painting) o'r olygfa gyffros hon gan gelfydd- Yllwr enwog yn Beriie yr lwn a barodd efe i gael ei hongian i fynu yn yGwest-dy i'r hWll y pevthynai noddwr caredig ytlentyu. Cj/mincrasom yr haves chod o'r Instructor am ydym n credit bod y syl- xoedd o koni yn xoirioticd<> pc amgen ni chy- hoeddusid hi yn y Jhth bujir a'r un uclwd. I YCIIYDIG ANGmEIFFTIAU, I I C?A'?-MP?i.?, IYn dangos Rkagoriaeth yr J,d: Gymraeg ar y Saesneg, I t mewti andygti-ydd, Gwybydded yr anghyfaivyd, nad yw geiriau I gwrreiddiol y Gymraeg ontanaml iawn, eithr fod enwau y rhan fwyaf o bchau yn tarddu oddiar yr ychydig wreiddtau hyn, neu sylfeini'r iaith ac yii ganlyliol, fed yn non holl' enwau pethau yn y Cyrnraeg yn ddarluradol o'r pethau a fyddo yn dwyn y cytryw enwtt, fol iia's gellir mewn un modd eu galw wrth'nwau eraill heb ddys- tryi,i,io'r iaitli. O'r tu aill, y mae yu agos yr holl sylweddeiriau (suUantivcs) yn y Saesneg yn wreiddiau anlfVwytlon, -heb neniawr, neu neb, canghenau yn deiiaw oddi wrthynt, fel mai peth hawdd fyddai, tory gydsvniad cytfredin, newid enwau y rhan fW'f o bethau yn y dafod- iaith hono heb eu drygUtn y mesur lleiaf. Cym- | merwch anghrailft net ddwy,—Gair, Iaith, j Llong I v CY?RAEG. SAESNEG Ku nYSTVH. Gair Word Darn nmgol ymaclrodd qcirdarJd j?ymo!<?y Tantdiad gair o'i wrei- ddyn. Gpirdro A pun Troi 6eii newid ystyr gair Geirddadlydd A caviller Gwarcharwr geiriau, » Traws-ddadleuwr. Geirgarwch T. Yerbosity Lbnvn geiriau, ami eir- iawg. Geiriadur. Dictionary Ca«gliad o eiriau, a'u hystyr Geiriolaeth c Dull vmadroddi, neu fma, i-TH. Iaith Language Ymadrodd Ieithadur GrammiU Rheolau iaith leitlwgi To coustrucvords CyssvlUu geiriau mewn iaitb. leithrvm Energy of Seech Qrym iaith, ucu iaith, rymiLs. Ieithydd Linguiit Gwr byddysg xaewn icithodd Ieith)diactb Philology. Gwybodaeth a hyfryd- ?ch mewn teithod? IONG. Llong c, J Harbour. Porth i longau Llongiadvvy.. Navigable A cUir myned ti Uqrigar I hyd-dno Llongwriaeth Navigation Y gelfyddyd o, liwylio llong o un He i'r llall r Llongwystl Bettt)mry, Rhoddi llong yn wystl am lenthyg arian I' L?'n?-ps Fleet Amryw lona,u ynghyd L?a?ydj Admiral. Blaenor Uyn?cs Yn yr anghreifftiauchod gwelwn fod y geiriau Cyrnraeg ag sydd yn jslygu yr un gwrthddychau yn cyfranogi gymmaitio. saiii ag y maent, o ystyr en giiydd, end uid otlfwy o gyMctybrwydd sain rhwng y geiriau S.aespg ag sydd yn cyfeirio at bethau perthynpj lW Jydd, lla phe byddent yn mynegu y gwrthddryiau mwýaf estronol. Pa berthynas sydd rfivvn,,shil), htzi-bo?zrl ad. miral, q c. a'n giiydd Qellai y cyntaf fed yn llong) yr ail yn lock Uadron, a'i- trydydd y n fdna^-bresych, a'r far yn gaib, xiew brcn, neu un peth arall, ar iwyddem ni oni byddai fod geiriadurcn Saesneg yn fwyned a dangos nad hyny yw eu hystyr Pa le y mae'r Cymre cywir, addi('hoil ollng y fath "laith arddeicitog ag y w'r Cyinraeg i f)d ar goll! Cxympo 1; Chodi. — Bu Bonaparte ddeuddeg -mlynedd ytiawn yn cyfodi i'w uchder m w yaf) oddar yr hv yr oedd ddeuddeg mis yn ddigon i'w dynn i U t • Yn y thvyddyn 1799 gwaaed ef yn B!if.F!r (J^irst 'oonsul)^ yn 1802 trefn wyd ef i rod rFaer dros fywyd, yn 1804 derchaiwyd ef I i fod yraerawdwr Ffrairjgc; ac yn 1812 pan ofdd ) agos holl Europ wrtn ei draed, dccbrpuedd a'dfeiliad yn Moscow, yr invn yn 1813 a berffthiwyd yn Leipsic. Daeth mil-wr ynjdiweddar i'r wlad hon oddiwrth ei fyddin, rwy ysgrifen drwydded, ac fel yr oedd yn gyflis iddo efe a aeth i lawer o dai addoliad, ond eti synded, tu chiywodd efe ond nn gweinidog yrcofio yn ei weddi am y mil- wyr a'r morwyr, y i-ii syed yn peryglu eu byw- ydau ar for a thir, th ymddiifj/n eu gwlad; ac b hervvydd ei fod efya ystyried nad oedd neb yn rheitach i weddiqio^tynt na'r fath bob), efe a ryfeddodd gryn Her pit fotld yr esgeulusid hwy nior gytlredin pnd ar ail feddwl, efe a ystyriodd, nad yw rhai esmwyth arnynt yn wy hod ond ychydijim yr Ulg, y ev a'r blinfyd, ag ymac modtl o druolniaid ynddo. yn neiilunol y rhai ydvt yn agored i beryglon rhy- felculd, Dichon y td-rybudd hwn fod yn gen- ydd e.F,eitiiiol i'r t)er ei rydwybod, fel nad anghofio mwy y rh syûd beunydd yngwyneb yr embydrwydd mWaf, ger brou yr liwn a fedr guddio eu penau ynydd y frwydr, neu dderbyn eu heneidiau i, ogohiit. Can pbeithio y bydd i Seren Gomev i uo llawer caut ynghylch gwoddio a ".noli, eix ev.yllysiwr da a ddywed, ilwyddiant iddi. Pan welodd EÙzer Adams, crynwr clod- fa wr o Philiadelphiq^endefiges, yr hen a gafodd efe cliwel mis wediiarwolaeth ei gwr, ar gadair esmwyth wedi ci 4-ebuddio a brethyn du, yn holl ardduniant add, efe a nesaodd ati gyda difrifweh mawr, a ian ymaflyd yn ei Ilaw, efe a'i hannerchodd yry modd hyn, Felly, gyf- eilles, yr ydwyf ) gweled nad ydwyt wedi maddau etto i Dd'v Hollalluog;" Cafodd y cerydd amserol h, y fath effaith arni, fel y mynodd ddystrywi^oll drw siadau ei 5alir yn ddioed, a myned ynghylch ei negeseuon. t( Gftii yn ei bryd, mor dda yw." Yr oedd gweinidog yn gwella o glefyd pe- ryglus, pan yr annerchwyd ef gan un -o'i xvf. eillion, fel hyn, u Syr, er fod Duw yn ymddangcs i'ch dwyn chwi fynu, megis o byrth angau, etto clnvi fyddwch yo hir cyti adennill north a byMr- iogrwydd digonol i bregetliu fel arferol." At.. ebodd y gwr da, Yr ydych yn caimyuied, fy nghyfaill, canys y mae'r chwech wyihnos h) § « glefyd wedi dysgu mwy o dduwiuyddiaeth inti ua'm hcill fyfyrdodau, a'r holl ddeng mlyntJdd o'm gweinidogaetb, a rhoddi'r cwbl yngl'.yd. Dywedir am uii, yr hwn a floiasai o achos dj wg driniaeth oddiwrth y gwacthaf 0 feistrhid, ei fod mor deimladwy o'r budd a gafodd oddiwrth ei gystuddiau, fel pan oedd yn gorwedd ar ei M ely angau, ac yn gweled ci feistr yn sefyll gerlhw efe a ymallodd yn awyddus yn nwylaw ei ür- meswr, a chan eu cusauu, efe a ddywcdodd, 14 Y dwylaw hyn a)11 dygasant i'r nefodd." Fel hyn y mae'r pethau sydd yn ymddangos fwyaf t. byg i'n yspeilio o'n holl gyssuron, yn fynych JIll troi alian i fod yn forodd o ddyddanwch ac yft at- tegion bywyd i ni. Uammeg.—Yr oedd Liafur (neu Weitkiio), merch Ditfyg, a mam lechyd a Boddlonrvi ydd^ yn byw gyda/u dwy ferch mewnlnvthYfl by han yu ymyl bryn, yn mhell o'r dref. Yr oeddynt yn hollol adnabyddus o'r mawrion, ae btb., ,ad,%v gwell cymdeithion na'r pentrefedigion cyni myd- ogol: ond gan eu bod yn chwennych gweled y byd, gadawsant eu cymdeithkm a'u trigfa,. ac a ymroddasant i deithio. Aeth Liafur yn so br ar hyd y tlordd, gyda lechyd ar ei llaw ddeai •, yr hon, trwy fywiogrwydd ei chyfeiflach a'i t han- iadau gorfoledd, a esmwythaodd ludcled y f iaith, tra yr oedd Boddlonrwydd yn myned dan wetiu ar ei liaw aswy, gan gynnal cerddediad er I nam, a. thrwy ei thymherau da bob amSer yn yell wan- egu at fywjogrwydd ei chwaer lechyd.—Yn y mpdd hyn yr ymdeithiasant trwy goedw^godd, trefi a phentreft, nes Ay daethant, o'r diws Jd, i brif-ddinas y deyrnas. Ar eu rnyriedit d i'r ddinas fawr, tynghedodd y fam ei merck ed i beidio colli golwg arni hi; ('anys, ebe hi, b) dd cin hysgariad er diuystr i ni. Oud yrotidrl Tp chyd o dueddiadau rhy hoenus i ystyried cy ngyp- Llafur; hi a oddefodd ei hun i gael ei halogJ gan Anghymmedrolder, ac o'r diwedd a fu fariv ar enedigaeth y plentyn Atiecbyd. Rho(,ti "odd Boddlonrwydd ei hun i fynu, yn absennoldrb ei chwaer, i ddeniadau Syrthni, ac ;ni chlywytd ei hanes byth oud hyny: aeth Liafur, yr bee iiit. allasai gael un mw ynaad yn absenuoldeb ei i aer- ched, i bob He i chwilio am danynt, hyd ddeliwyd hi o'r diwedd gan uQde r y ffts j-dd, a hi a fu farw yn resynol. Y mae Pronad yn cadw»»ysgol ddrud iawnj, ond ni wnailf ynfydion ddysgu mewn un arall. Pe poen fyddai ffolineb, byddai llawer Q wei- ddi allan yn y rhan amlaf o dai. Os nad aes genyt ond banner cymmaint « r-yn- wyr a dyn arall, fe ddylai fod genyt y qúall cymmai^t p amynedd, Tybia y rhan fwyaf o ddynion eu bod wedi cael mwy ni'u rhan o ymexiydd neu ddoethineb.

M AKCIIN ADO EDD,