Llangollen Advertiser Denbighshire Merionethshire and North Wales Journal

LOCAL RAILWAY TIME TE,  BETWEEN BU?t?N, LLANGOLLEN and OOBWeC I ■ |(?F COBWEN. BUNDAYB. ?"??am. a.m. a.m. &. lnm mi p. p.m p.m p.m.p.m¡ P: p.m p.m p.m p.m p.m. p.m. p.m. p.m ?.m RtTABON dep. 7 45 8 37 9 89 10 80 Ul 4? 5 P.M P. P.M. P. 0,4*15 5 18 GVL f 5 !309S5 4 81 2 3 5 83 S?Sr 7 50 8 41 & 44 10 ? 12 ? 1 50 2 45 4 W 5 20 6 16 7 10 8 3610 0 ?88 iSor ????.?'.? ? 7 53 as 4194441025 12 a's 1 'o451 4 n ?55 2to 0 C.-12 ?!*m ?8 P*3B?O' 4 Son Ban.k ..H..a.lt 7 41 9471088 12' 1 .9,4814,22 5 23 6 20 ?7 13 8 ?51042 850 1043 12 4'0 1558 853. o6. 625 8455 10 LLANGOLLEN 8 3857 9 581050 12 462 8. 3 0 311554 3153344680,7 238 5 10 1 ::50 Berwyn 8 8 10 3 12 612 15 t 36 5 386 35 7 28 Glyndyfrdwy 8 16 10 12 1 02 4 47 5 45 6 7 37 10 CaMo?. 822 1020 1 55 2 2 J 4 52 I5 554 46 L50 7 42 1. o ?'-oR,A?iii .827 1 1 2 335 5 3 37 457 r5 559 96 55 7?0 _? 10 JO « j OaUs to set down from London, For RUABON. SPKPATB. a.m. a.m. a.m. a.m. a.m. am a.m. a.m. p.m a.m. p.m. p.m pm p.m | p.m p.m pm p.m p.m p.m p.m|p.m. p.m CORWEN dep. 8 15 927 9 50 11 50 1 25 4 0438510 7 0 8 56 8 20 Carrocr 8 23. L 9 56 11 55 1 32 4 11 5 16 7 6 9 1 Glyndyfrdwy §§ 8 29 L 10 13 12 1 1 38 ..o 421 5 23 .713 9 7 830 BMwyn is 8 37. L 10 22 12 9 1 47 4 29 532 7 2 9 14 LLANGOLLEN 8 0 8 429 20 9 46 10 28 1,. 12 16 1 5 5 3 10 4 35 5 05 38 7 28 9 2921 520846 Sun Bank Halt 9 25 10 3311 81 2 0 3 15 5 43 9 7 Trevor 8 9 8 529 30 10 33 11 31 2 0 315 4 45 L 5 48 7 9 129 5 30 8 56 10 3811 35 2 6 3 20 Aorefair' 8 12 8 55 34 L .10 4211 3912 27 2 10 3 24 ?4 495 135 52 7 409 169 84 5 33 9 0 RUABON .arr.|8 17 9 093810 0 104611431231 | 217 328 | |4 55j5 18)5 56j _?7_459?20?38_ 5 38 9 5 L Sets down from Llanuwohllyn and beyond on notifying guard, and to pick up far London.

THE ARCHITECT. TO ALL INTERESTED IN 'Architecture, Archaeology an Building SEND FOR A COPT OF The LEADING jqURPJAL 'THE ARCHITECT.) '$ 6.U. Imperial Buildings. Ludjate Circus, London. Free by Port, 4,d. Subscription, 19s. per ann. CEIR Papuran Newydd Cymraeg Alit Gwahanol Gylcligronaa, A NIFER FAWR 0 Llyfrau yn yr Hen Iaith, YN SHOP HUGH JONES, HEOL-Y-CASTELL, LLANGOLLEN. t '!II 14 ,n f" Ii!}< i,. II YOU IELFUE f 1 depends upon how well you fare in the matter of your health. This, in some important respects, is dependent upon what you eat and drink. Quantity and quality are, no doubt, matters of consequence in this connection; but the state of your digestive powers is really the vital 1 question. For it must always be borne in mind that only the food tZ Which is properly digested and assimilated can supply to the system the. 7I 1 nourishment it requires. Are you satisfied, then, that your digestion ||  is efficient? And that your powers of assimilation are as good as they 11 I should be? For if you have any reason to believe that an unsatisfactory || condition of health is due to stomachic troubles which perhaps you may L. H have neglected, you will be well advised to try a course of Beecham's,  Pills the well-known preparation, which has, for many years had such IT1 I remarkable success in the treatment of ailments of the digestive organs. I I You may be sure that you will fare well if the welfare of your digestion H? ■J You may be sure that you will fare well if the welfareof your digestion ||| is in the keeping, of ||f< CHAMPS Ii I ILL :¡ ..ù,  Sold eve?ywAere /D boxes, price //? (?6 pms) ? 2j9 (/6? pllls llgni ibi if=simi=ii mi — ir=jJ .«<I'o '4'" ft Visitors1 Handbooks pollen j By Charlci Penr«ddo«K?, Beautifully Illustrated. Price, 9d. I In Cloth, II. 3d. LLANGOLLeN" NEIGHBOURHOODS What to See, and How to See It; being a Guide to the Walks, Drives, and Excur- sions to Places of Interest, by Jambs CLAmm. Price 2d. PLAS NEWYDD, As It Was, and As It is; with a Catalogue of its Contents, and a few Beminiseenoes of the Old Ladies," by the late GBHBBAL TOBSB, O.B. Price 6d. "BOROUGH" GUIDE TO LLANGOLLEN, With Map and SM) Illustrations. Price 2d. SHORT MEMOIR Of THE LADIES Of LLANGOLLEN. By the late Bev. lOB. PBXCHABD, D.D. Price 2d. CASTELL DINAS BRAN, An Account of. Price 2d. VALLE CRUCS ABBEY. An Account of. Price Sid. Heywood's LUNGOLLEN ft CORWEN Price Id. ON SALS AT ALL Looix SHOPS, VBOM ID POBLIBHIB, HUGH JONES, Castle Street. SEASIDE « COUNTRY APARTMENTS. VISITORSa to Colwyn Bay, Llandudno, Rhyl Y Conway, Bettws-y-Goed, Penmaenmawr, Llan (airfeohau, &o., seeking Apartments, should advertis in The North Wales Weekly News series of 12 paper (Messrs. R. E. Jones and Bros., Publishers, Conways largest oirculalion, most influential, quiokest results Terms-24 words, once, 9d.; three times, Is. 6d Speoimen copy, post free, lid. CARDS and SLIPS bearing the words-House to Let, House and Shop to Let, Boom to Let, 9arden to Let, Mind the Paint, Registry Offioe for Serran Dressmaking, An Apprentice Wanted, All Wines sold here are deluted, &c.; on Sale at HUGH JONES'S, Castle Street. Also, Notice before proceeding to County Court Will Forms, &o.

Y FUN DWYLLEDIG. GYDA. bron yn llawn o ofid, Gyda gruddiau gwelwon prudd, Dwys ymlwybrai geneth hawddgar Dan y coed yn ngwrea y dydd; Ar y gareg ger y gornint A ddoleuai heibio'r fan Yr eisteddai'r fun yn unig, Yn lluddtdig ac yn wan Yma'J." hoffai, er yn unig, Yma adgof /iiyda'i gledd Lithra heibio am ei bradwr Fu'n cusanu'i gwridgoch wedd Cofio'i eiriau drydd yn ofid, Gyda'i gyfamodau lu; Torodd ef ei gyfamodau- Torodd hithau'i chalon gu. Nid oedd miwsig dwfn y gornant, Nao alawoa cor y llwyn, » Na'r briallu fyrdd a wenant I'r enethig yn rhoi swyn Ocheneidia'i mynwes glwyfus- Ffrydia'r dagrau dros ei grudd, Gan eneinio'r gareg hono LIe bu'n eistedd lawer dydd. Cysegredig idd ei mynwes Oedd y gareg yn y coed, Man lie teimlodd serch yn llosgi Yn ei mynwes gynta 'rioed; Diau, 'chydig a feddyliodd Pan oedd serch yn nawn ei ddydd, Fod bradwrus fron ei chariad I gyfnewid lliw ei grudd. Pan yn teimlo y gofidiau Wedi croni dan ei bron, Er rhoi rbyddid iddynt ffrydio Deuai at y gareg hon; Gwanacb, gwanaoh oedd yn myned, Angau'n brysur hogai'i gledd; Hithau dd'wedai y dymunai Gael y gareg ar ei bedd. Ow I daeth adeg pan nas gallai Mwyaoh gyrohu tua'r fan, A boddlonodd, gan obeithio Fod trigfannau gwell i'w rhan; Ac yn adeg 'r ymddatodiad Tna'r wlad sy'n llawn o bedd, Hi sisialai wrth fyn'd ymaith— Rhowch y gareg ar fy medd." Trefor. 4 j » # R. H. W, I

DWT BAN 0 DAtR O'R BYD MEWN RHYFEL I Y mae bron ddwy ran o dair o boblogaetb y I byd yn awr mewn rbyftl, fel y gwelir oddiwrth y Ifigyran cablynol poblogaeth y byd 1,628,000,000 Bwais (Ewrob &0 As)a, 172,000,000 I I Pfnumo 91000,000 YmStcdr?th Prydain 418,000 000 "a Pa". 63,000,000 Trefedigaethau 44,000 000 768,000,000 Germany, Awstria a ?. 146,000,000  934.000,000 Heb fod mewn rhyfel 689,000,000 GWLEDYDD EWROB. Bwsia 94,000,000 Ffrainc 40,000000 jtali 35 000 000 Prydain Fawr 46,000,000 Beigiuln 7,500000 Serfis 3000000 Montenegro 500,000 B 226,000,000 Germani 66,000,000 Awstria. 61,000,000 Twrci (yn Ewrob) 3000,000 ————— 120,000,000

Y RHYFEL. 1 [YSGBIFAU ARBENIG I'R "ADVERTISRR. "I I ADOLYGIAD YR WYTHNOS. I BRWYDRO YNG NGWLEDYDD Y BEIBL MYNYDD CARMEL, NAZARETH A GARDD EDEN. Nid gormod o bosibl a fyddai dweyd fod y rhod wedi dechreu troi, a bod pwysau y gwrth- wynebiad yn dechreu dweyd yn drwm ar ein gelynion yn Germani ac Awatria. Dengys gweithrediadau yr wythnoa a aeth heibio hyn yn glir i'r neb a astudia datblygiadau y sefyllfa. I COLLEDION ANFERTH. Dengys yr adroddiaaau swyddagol tod erbyn yr ymddengys yr yegrif bresenol dros 270,000 o filwyr Prydain ya unig wedi cael eu lladd, eu clwyfo, neu eu cymeryd yo garcharorion. Pan gofir nad oedd Prydain wedi ymrwymo i ddanfon drosodd i gynorthwyo Ffrainc dim mwy na 200,000 o filwyr o gwbl, gwelir fod ein colledion erbyn hyn yn fwy na cbyfanrif y fyddin a addaw- som ar y dechreu. Eto, nid yw ein colledion ni ond megya dim o'u cymharu a cholledion Germani yn unig. Yn ol y rhestri a gyhoeddwyd ya y wlad bouo, ym- ddengya fod tua dwy filiwn o filwyr Prwaia yn unig wedi cael eu htnalluogi mewn cyffelyb fodd —ac nid yw y rhestri hyoy yn cynwys colledion y rhanau eraill o Germani, nac eiddo Awstria. Gellir yn rhesymol ychwanegu miliwn a haner ar gyfer y rhai hyn, yo gwneud cyfanrif o dair miliwn a haner (3,500,000) o'n gelynion wedi cael eu lladd, eu clwyfo neu eu carcharn. Mewn geiriau eraill, am bob un o filwyr Syr John French a analluogwyd, mae o leiaf deu ieg o filwyr y Caisar wedi cael eu gosod yn y bedd, ya yr ysbyty, neu ynghiarcbar. Un o ddrygau mawr y tbyfel hwn yn ddiamheu yw na bu bywyd dyn erioed mor rhad er pan y crewy4 ef hyd y dydd hwn. Lie gynt y cyfrifid cclledigion rbyfel wrth y canoedd, cyfrifir hwynt heddyw wrib- y. miloedd. Jile gynt y cyfrifid byddin o gan' mil yn fyddin fawr, heddyw ni otiyfrifir byddin o filiwn ond un gyffredin. Mae ein colledion ni wedi mwy na dyblu o fewn y pedwar mis diweddaf i'r hyn oeddent bedwar cyntaf y rhyfel. Ac er fy mod yn dweyi yo'fidibetrus fod y rhod wedi deehreu troi, ac y gallwttefelly ddisgwyl cael y trechaf ar y gelya; ato i gyd, ni chair hyny heb abertbu mwy nag erioed. Bydd y brwyiro yn galetacb, yr afonydd gwaed yn lIawuach, y carneddau o gelaneddau yn fwy nag erioed. 0 bosibl y gellir cyfrif bydd y colledion o bob tu o fewn corff y mis hwn (Mehffia) yn fwy na dwbl unrnyw fis o'r blaen er dechrtu y rhyfel. PAH AM ? Dichon y gofynir paham y byid y colledion yn fwy o hyn allau? Yr ateb yn symi- y-w am y bydd Byfldinoedd Prydain, Firainc, I tali, Servia, ac o bosibl Rwmania a Bwlgaria b^ll'»cb yo y noaod er yvrn'r ..Iyn o'i loches yn y 1foad yn ol o dir ei gywy,igiul!, aC ïw wlad ei huij. Rbaid cofio w,i gwrthwyuebur gelyti, ei rwystro ef i ddod ymhellach ymlaen i Ffrainc a Belgium, as i raddau llai yn Poland, y mae Ptydain a'i Cbyngbreiriaid wedi bod yo woeud ytnbobman oddigerth yo y Dirdatit-I-3, Mesopo- tamia a Cbarpathia. Ft-1 rheol Germaui oedd yn cael ymosod, a ninnau a'n cyfeillion yn amddiffyn byth er mis Hydref diweddaf, sef o'r dydd y gyr- wyd-y Germaniaid yn ol o'u hymosodiad ar Paris, dros yr afonydd Aisne a'r Marne, ac iddo yntau gloddio fel twrch i'r ddaear. Gwyr pawb fod yr ymosodwr yn debyg o gael colledion trymach na'r amddiffynwr-a dyna sy'n cyfrif am fod colledion Germani gymaint trym- aoh na'n heiddo ni hyd yn hyn. 03 gofynir ymhellach: Paham ynte na fuasai Byddinoedd Prydain a Ffrainc ya ymosod er gyru Byddin Germani yn ol o Ffrainccyn hyn, ac felly dwyn y Rbyfel ofnadwy hwn i benderfyniad mwy buan ? Gellir dweyd fod yna dri rheswm digonol, sef 1. Yn awr, o fewn y mis neu ddau diweddaf, y mae Byddinoedd Ffraino a Phrydain wedi oyraedd i faintioli mwy nag eiddo Germani. Goner fod oyfundrefn rheilffyrdd Germani wedi cael ea oyn. llunio era llawer blwyddyn i gyfarfod ag anghenion y Rhyfel presenol. Geill y Gaisar gludo gwyr wrth y can' mil o gyffiniau Rwsia i adgyfnerthu ei fyddin yn Ffraino, a'u symud yn eu hoi draohefn bryd y myno yr un mor rhwydd pan fyddai galw. Felly, gallai gryfhau ac adgyfnerthu ei fyddin ar y naill faea neu'r llall yo ol yr angen ar y pryd. Erbyn hyn anhawdd fydd iddo wneud am fod nerth ei wrthwynebydd yn y dwyrain a'r gorllewin erbyn hyn yn fwy na'i eiddo ef. 2. Rhaid i ymosodydd wrth fwy o gyfarpar rhyfel mewn magnelau a ffrwydbelenau, yn ogystal a mwy o ddynion nag y sydd angen ar yr amddiffynydd. Ac, fel y gwyddis, mae prinder oyfarpar felly wedi x bod gan bawb ond Germani. Yr oedd Germani wedi bod yn darparu ya ddirgel ers blynyddau, ao wedi oasglu stor anferfh o fagnelau a'u oyfarpar yn barod i'r Rhyfel hwn. Nid oedd yr un o'r gwledydd eraill wedi gwneud hyn. Diffyg y oyfryw angenrheidiau sy'n oyfrif am fod Rwsia wedi gorfod enoilio o flaen Germani yn Galioia ar hyd mis Mai. Pyna paham y gadawodd Mr. Lloyd George ei le yn y Trysotlys ao yr ymgymerodd a dyledswyddau pwysig swyddfa newydd oyfarpar rhyfel. Gwneud i fyny'r diffyg hwn yw amcan ei genhadaeth drwy'r deyrnas y dyddiau hyn. Gafodd Itali, yn y deng mis basiodd wedi dechreu'r Rhyfel a chyn iddi hi gymeryd rhan ynddo, amser i gasglu ystor mawr o gyfarpar rhyfel, ao felly y mae mewn 4.1, ov:dwr i ymladd heddyw nag ydoedd ddeng MIS yn ol. 3. Gwyddai ein hawdurdodau ni ar ddechreu'r Rhyfel mai rhaid ydoedd i nerth a gallu'r gelyn leihau, a'r eiddotn ninnau gryfhau bob mia fel yr elai'r brwydro ymlaen. Un amoan mawr gan Joffre a French wrth aefyll gyhyd ar yr amddiffynoi oedd gorfodi'r gelyn i dreulio ei nerth mewn dynion ao mewn oyfarpar, erbyn y dydd y deuent hwy yn alluog i droi'r byrddau arno. Mae ef bellaoh yn amlwg yn gwanhau, tra ninau yr un mor amlwg yn oryfhau o'r naill ddydd i'r Hall. A phan ddaeth Itali i'r maes trodd y rhod yn amlwg a ddigam- syniol. Na thybier, er hya, nad yw Jotfre a French wedi bod yn gwneud dim ond amddiffyn ar byd y misoedd a aeth heibio. I'r gwrthwyneb maeat wedi bod yn ymosod hwnt ac yma. Ond 08 astudir y map yu ofalus fe welir fod un nod ad amean mawr cyifredinol i bob ymosodiad o'^i beiddo. Y nod hwnw oedd enill saflioedd beill tuol a roddent id iynt fantais ar y gelyn pan ddeuai'r dydd iddynt dlweyd wrth feibion Prydain a Ffrainc am gerdded rhagddynt. Nid ydynt wedi ceitfio gwneud dim ar ddull yaioao i- iad cyffredinol hyd ya hyn. Ond yr ydys wedi gwneud digon i sicruau dau beth pwysig, sefi 1. Cael allan pa le mae'r gelyn wanaf a pha le felly y dylid rhoi'r ergyd trymaf pan ddawlr amser i ergydio yn drwm. 2. Maent wedi.enill rhai safleoedd pwysig, ac yn abl bellaoh i enill rhagor o fanau cyffelyb, oddiar y rhai y gallant yn gymharol rwydd symud ymlaen i ymosod ar y gelyn. Gellir disgwyl y gwneir hyn cyn bir bellach- I eithr y dydd a'r awr nis gwyr neb ood Joffre a Frencfct eu hunaiu. Ond mae byn yn eicr, pan I i y symudant, symudant mewn cyd-ddealltwriaeth a'u gilydd, ac a Rwsia ac Itali. Pan wnaent hyny daw yn ddydd barn ar y Caisar a'i luoedd. Ni eill efe y pryd hwnw alw allan ychwaneg o filwyr i wrthwynebau cyd-fyddinoedd y Cyoghreiriaid. Mae eisoes wedi galw o fewo y mis diweddaf pob bachgen 17, 18 a 19 mlwydd oed drwy Germani allan i ymuno a'r fyddin. Mae Rwsia yn dechre cael ei gwynt yn ol. Daw pob eyfar. par rhyfel i'w llaw yn fuan. Mae Itali yn parhau i wthio ymlaen i feddiaoau y bylchau yn y myn- yddoedd—a'r Caisar hyd yn hyn yn methu heb- gor byddin i'w gwrthwynebu. Pan yate y cyd-dery yr holl fyddinoedd yn y dwyrain yn Poland a Galicia, tua'r de yn Itali a thua'r gorllewin yn Ffrainc, yna y daw awr cyfyngder y Caisar. Ac mae yr awr ar daro I PROFFWYDI BAAL AR FYNYDD CARMEL. I Mae dydd dial wedi dod unwaith eto ar broff- wydi Baal ar ben Mynydd Carmel. Gwelodd gwa3 y proffwyd gynt gwmwl byeban megys cledr Haw gwr yn codi o'r mor. Gwelodd y Germaniaid a'r Tyrciaid sydd wedi gosod mag. nelau mawrion ar lethrau Myoydd Carmel yn y man He y lladdwyd proffrwydi Baal gynt, gwmwl cyffelyb yr wythnos ddiweddaf yn dyrchafu o'r môr, a gwlaw mawr yn canlyn ei ymddangosiad. Eto nid gwlaw o ddwfr mo hwn, eithr gwlawio tin a brwmstan yr oedd llongau rhyfel Prydain ar y lie, am fod y Germaniaid a'r Tyrciaid wedi adeiladu cadarnfeydd yno, ae am fod yao ystor- dai o olew a chyfarpar at wasanaeth sudd-longau bradlofruddiol Germani. Yn yr un ddyddiau gwelwyd' golygfa llawn mor ddyddorol ac mor arwyddocaol, sef awyren (aeroplane) Brydeinig yn yr entrych uwcbben gwenndy Joseph y Saer yn Nazareth Yr oedd hon wedi codi i'r awyr oddiar fwrdd un o longau rhyfel Prydain ym MOr y Canoldir, ac wtdi ebodeg droi NazLreth, a Bethsaida, a Chaper- naum a M&r Tiberias, hyd yog ngwlad y Gada- reniaid, ich wilio a oedd byddin y gelyn yno. Yn yr un diwrnodiau, hefyd, gyrwyd y Tyrc- iaid ar ffo mawn brwydr fawr arall yng Ngardd Eden ym Mesopotamia. Cawsant brofi melldith Eden mewn modd mwy llythyrenol nag erioed o'r blaen. Mae banes y Rhyfel yng N gwldydd y Beibl yn ddyddorol dros ben i'r Cymro byddysg yn yr Ysgrytbyrau, am y gwyr efe fwy am y lle- oedd hyny nag a wyr am ranau eraill o faes y gwaed. "■ TYNU COLYN Y SUDD-LONGAU. Ceir arwyddion fod colyo sudd-longau Ger- mani yo cael? ei dynu. Gwir enod yo parban i wneuthnr difrod—ond ^r H»hgait pysgota diam- ddiffyn gan mwyaf. Ood mae ein llongau mawr, llongau masnach yn ogystal a llongau rhyfel, wedi llwyddo ya ddiweddar i ddiahc. Ac mae nifer sud., |png^u'r gelyo yn ararf ond yn aier leihau.5 Hysbysodd Mr. Balfour yn y Ty yr wythuos ddiweddaf fod ua arall o'r gwib-lofruddion hyn wedi oael ei saddo, a'i chriw wedi cael eu cymeryd ya garcharorion y dyidiaa diweddaf yma. Dy- wedir fod ein llongau rbyfel wedi darg mfod dyfajs i roddi iddynt fwy o ddiogelWch na cbyot. iSed^awgrymodd Mr. Winston Churchill hyny yn ei araeth yn Dundee pan ddywedodd fod ter- fydah gwllu y sudd-longau i'n niweidio bellach wedi cael eu cyfyngu. Mae y "blockade" a gyhoeddwyd gan Brydain ar lanau Asia Leiaf yr wythpos daiweddaf wedi ei gwoeud yn ymarferol amhosibl i longau mapnach gwledydd eraill i glulo cyfljnwadau pellich o olaw a torpedos i sudd-longau Germaui ynghyf&aiau'r Datd inels, < .> < ac heb y petbau hyn diniwed hollol a fydd y sudd-longau. Mae lie i dybied fod gwrthcJystiad America yn erbyn brad-lofruddiad teithwyr y Lusitania hefyd yn cael ei effaith i wneud y llofruddion yo fwy gofalus. Dywedodd Mr. Balfour air arwyddocaol yn Nby'r Cyffredin yr wythnos ddiweddaf, yn awgrymu y delid awdur- dodau Llynges Germani H yo bersonol gyfrifol ar ddiwedd y Rhyfel am y llofruddiaethau hyn. I Y DARDANELS. Lledwyd si drwy'r Deyrnas yr wythnos ddi- weddaf fod y Dardanels wedi cael eu henill gedym o'r diwedd. Nid oedd y newydd yn wir fel mae gwaethaf y modd. Ond geill ddod yn wir cyn yr, ymddengys y paragraff hwn. Mae gallu Prydain a Ffrainc i ymosod, ar dir a môr, yn dod yn gryfach-gryfach o ddydd i ddydd, a gallu'r gelyn i wrthsefyll yn myned wanach- wanach o hyd.. I ddeall hyn rhaid cofio mai Goyynys yw Gali- poli, yn cael ei chysylltu a Thwrci drwy-lain cut o dir o dair i bed air milltir ar draws. Yn yr Orynys y mae y brwydro, ac yno y mae Byddin Twrci, o dan arweiniad 3,000 o swyddogion Ger- mani. Ar y gogledd mae Morgainc Saros-ae yno mae llongau rhyfel Prydain yn gwylio. Ar y de mae Môr Marmora a'r Dardanels. Rhaid i fyddin-y dynion a'r magnelau-gael bwyd. Ni ellir cludo bwyd o Dwrci i Galipoli ond un o ddwy ffordd, sef (1) dros y llain cul o dir a nod- wyd eisoes, nen (2) mewn llongau dros FOr Marmora. Ond mae llongau rbyfel Prydain yn gallu tanio ar bob llathen o'r llain cul o dir fel mai peryglus yw tramwy y ffordd bono. Mae sudd-longau Prydain a Ffrainc wedi myned drwy'r Dardatiels ac i F6r Marmora, ac yno yn bygwth pob Hong Dyrcaidd, ac wedi suddo llawer o honynt, fel mai perygl ar dir ac ar fOr i'r neb a geisia gludo bwyd, a cbyfarpar ac adgyfnerthion i Fyddin Twrci yn Galipoli. Mae cwymp yr Orynys, ac o ganlyniad tori clo drws y Dardaneis, yn ymyl. Yn y rhagolwg yn unig am hyn syrthiodd pris y blawd mewn rhai marchnadoedd yn Lloegr bum' swllt y each yr wythuos ddiweddaf. I NEWYDD DRWG I GERMANI. I Nis gallai Germani ga. I newydd gwaeth na bod Mr. Bryan, Yegrifenydd Cartrefol yr Unol Dal- aethau, wedi ymddiswyddo o Weinyddiaeth yr Arlywydd Wilson. Yjnddengys mai Mr. Brian oedd y dylanwad mawr yrg NgweinyddiaethWil- son i gadw'r Uuol Dalaethau hyd yn hyn rhag cymeryd mesuraueryfiou iawn yn erbyn Germani. Rbaid peidio a meddwl mai" nm ei fod yn gyfaill i Gefnftpi y gwrthwyneba* Mr, Bjcyan gymeryd meeurau cryf yn erbyn GelJn Gwareiddiad a Dynoliaeth eitbr am ei fod yn Apobtol Htddwch, ac am i'r America ddioddef pob sarhad yn bytrach "UlA thaila ei wladi dro-bwll enbyd Rhyfel Arma- gedon. Gwyddai Germani hyn yn dda, a man- teisiai ar hyny i fyued o ddrwg i aeth, gan dybied nad oedd terfyn ar amynedd a dioddef- garweh Cabinet Wilson tra'r otdd Brian yn aelod o hono. Ond yn awr wele'r unig rwystr i America gau ei dwrn yu wuneb y Caisar wedi cael ei symud --a rhaid i Germani ed., yc'h ati a cherdded yn ofalua bellach. Dengys yr obebiaeth rhwng Bryan a Wilson mai gwrthatebiadameiica i atebiad Germani ynglyn a'r Lusitania cedd rheswm Brian dros ymddiswyddo. AmI wg. felly fod Bryan yn • gweled fod Wilson w.edi rhoi ei droed i lawr yn bendant o'r d wedd, ac mai ihyftl a Germani fydd y canlyniad os pa edifarha y Caisar am gamwedd y Lusitania, ac os ua (dy belldch ei ffordd ddry- gionus.