Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

9 articles on this Page

-! -? "-I ..;. I y GYMDEITHAS…

.M^SURAU YD.

ABIAETif YPDIAETH.

An H.

-I IY GYXaDLEDD W.r:ry! 1QGAETHOL…

OLIVER CROMWELL. I

News
Cite
Share

OLIVER CROMWELL. I LLYTRya r. ,%L,Ir. Gol.Ryv! amser yn ol gwnaed cais gan nn o'ch g hebwyr ar gael ychydig o hanes Oliver Cromwell yn yr Amser a. Yr ydwyf yn gwybod fod llawer o'ch darllen wyr Lob wybod nemawr am dano, a bu dvsgwyliad y rhai hyny am ychydig o'i hanes ar eich tudaienau hyd yma yn ofer-ond rh'tg iddynt gael eu- siomi yn drwyadl, cynygiaf vchydig o'i banes mewn cyfres o lythvrau byrion, a hyny bob yn ail wythnos, rhag blino eich dar- llenwyr ereill. Dywedaf hyn cyn decbreu, na cbaiff y beirniadwr a'r cywraio ddim i dynu eu sylw yn nhrefniad a gosodiad yr hanes allan, ac os caiff y rhai na wyddent <1dim am dauo fudd yn vr hanes, bydd fy am can wedi ei gyflawni, ac os bydd rhyw rai yn diflasti cyn y del i'r pen, rhybuddiwcb fi ac ymataliaf. Yn agos i, neu mewn rhan o ysbytty Sant loan, ger tref Huntingdon, preswyliai gwr o'r t-nw Syr Robert Cromwell, mab Syr Henry Cromwell, fab Syr Richard Cromwell, fab Morgan Wiliiams. (galwyd y R chard hwn yn Richard Cromwell er cof am un o'i henaflaid o'r enw hwnw) yr oedd Morgan Williams yn fab hynaf Gwylym op VebaD, yr hwn a fu yn ngwasanaeth Jasper Due Bedford a Harri yr 8fed. Wrth otrhain achau y tenlu yu ol cawn fOtl Cromwell yn dysgya yn uuiongvrohol oddiwrth Arglwyddi Cardigan a Phowys. a bod gwraiff Syr Robert Cromwell set Eiizibeth Steward vn disgvn n ietiiu b,enitiol Ysgot!an.l-bti lii yn briod or blaen i un Mr. Lynn. Bu i Syr Robert, o'i wraig El z tbeth. ddeg o blant, enw yr ail o bi rai ydoedd OlivAr, gwrthrych fy nhestyn, yr bwn a Ilnwvd ar y 25 tin o fis Ebrill, 1599, ac felly chwi a welwch fod Cromwell yn Gymro o du ei dad. Wrth ddangos yr ystafell yn raba un y gauwyd O. Cromwell, dywedai un gwr fod y diawl tu 011 r drws, gan gyfe rio at arlun o'r hyn a dybid yu Satau o'r tn 01 i'r drws; dywedai yr uu gwr tod Oliver Cromwell mewn perygion parhaus, pliii oedd yn bteut n, oddiwrth eppi. mawr; pan oedd e unwaith yn nhy ei daid cymerodd yr eppa ef o'i I grvd ac ai dododd ar ben'y t5- er dychrya i bawb o'i amgylch c vreiii d gwelyau adiliadau i'w gosod I yn-Aeuedig rhag y byddai iddo svrthio, ond dyg- odd Ni r. Mwnci efi 1-iwr yn ddiogel, er llawenydd i bawb Dywedir hefyd ddarfod i Mr. Jjhnson, curad Cunningtou, ei arbed rliag boddi. Addysgwyd Oliver yn yr Yagot Ramadegol yn nhref Huntington gan Dr. Beard, a dywedir fod toster yr athraw tuag ato yu ofr.,id%y yr oedd e wrth naturiaeth vn fuchgen g\vis,n, bywiog ar an- j tuiiaetbus, a digon o ailuoedd ynddo i elrydu, ond heb ryw lawer o ewvllysgarwcb i yuaaflyd vn v gorchwsl, oblegid hyny diameu fed yr hen Ddoc. tor yn delnyddio y wialcc yn lied ami ac i bwrpas. { Ci uchelgais oedd at bethau arturaethus. Dy- "edir v byddRi yn ymhyfrvdu yn hen chwareu- i Ufaitn L-.ng-.ia., yn enwedig pan y byddai yn cy j meryd rhan Tactusyr bwft-a ddarganfyddodd wisg fremnol a Beth bynag r feddiy" liai ef el bun pan yn cliwareu, wedi iddo ddoi i awdurdod j syvihi ci gydysgolheigiou fod yr hyn yr ymboCiu j ynddo vn y chwareu wedi troi yn wirioneddol vu- dio ef e-I hun yn narostvngiad Siari t laf. Dywedir i ni i Oliver Cromwell vmffrostio pan yn y owr g. n ddywevd iddo gael gweledigaeth, ac i ryw wrthadrych irii-vr syuiud lleni ei wely, a'i hysbvsu mai efe a fyd i :i v dvn mwyaf yti y dovi- utis. rhai haneswyr i ni gredu ddarfod i'w ewythr ei rybuddio i h ijio dyweyd y wdedigaeth i neb, a' bod ei dad wedi gorehymyn i'r hen Ddoctor Beard, ei athraw, ei guro os yngaua.i air am daui. Un tro yu y fl. LUO-l pan oedd Cromwell yn nhy ci ewythr yn Hitchinl rook porffwysodd v teulu braninol yno pan ar eu taith i'r Ysgotiacd. ridd Oiiver gyfie y pryd hwnw i chwarca a'r Tvtvysog Siarl, oedd y pryd hwuw yn Dduo Caercfrofi; trodd y chwareu yn ffraeo, a'r flraeo y" g vviffo. a I cha'dd Starl y gwaethaf, nes (>edd yr hyiif porf hor- aidd yn Hifo c'i ffroenau. Pan oedd Cromwell mor lwyd Jianus yn y rhyfeloedd cai trefi r oedd y curiad a gafodd Siar l yn TTitchinbrcok yn ar- goeli v cyiTldyb d.ii.ia^th id-o vn ei sefvliia frenhinol I

AMRTVIAETH A U .

Advertising

I Y SENEDD YMERODROL. I