Yr Amserau

-ilm11 -J. AT Y WZ'Tr "I). 'rSt-. -v.. DiVBCT^WYtt MANYT.GRA.rF > SYLWGAR, — Ma* yljffhyrau a ganlyn yn rhocv-ii hanesion rhy. feddoi a gwirioneddoi eto, am uil dar^anfvjjrt- i'a-dan i-hvfodd-f a *• f hon, ac hefyd am I r iaeth fwyaf rhinwcddol a llwyddi^"3^ J7*1 yr noil fN d, ac o herwydd hyny yn gC ^jngu sylw pawb Yn gyffredinol, yn enwedig Jr athromvyr a'r .J'dggon ponaf, er mwyn i'r cleifion gael iachad. AT Y CYHOEDD. fcBfcWprawf, prawf profiact." wi- ?rofiad y gallaf dystiolaetbu am fedr '.?f ad, gofa),tynerwcb, a?iwydrwydd Mr. Jo^l, Tho- mas, (Josepb??L'?i), ?o/?cr?/' i'/???t??</ Power of t&T Electric Fluid f?Mcd?? M?K?- t-'w!,?)??" '<M,??Pr<tp<<M?T?r?d?M? &'C" -7 h w.- ers liyjiyddoedd me? v 0 d? fd. .?e?yg, /r fj wnfj ^h Wadi ?eri syp? 1 i G'yy -Cyfan(lir, '? Ct0 --8 ø.r ?smv? ? ?M \V" dJ% ato. ° Y,, oliu, .01 ofer. ?mhor (?r?a?? ? na'r  ?to 1J1?1 ,gu fam enyddr'a AetHlKato ^l}lo)l- ?3' ? job fod ya h ry H*wr 1 ?y??- Cefais efy?'h?l ddifost-?weAai dy,, t' tle rt y cmerajdipyn o amser, fel a? yr oedd we, cyhoeddi ugeiriau o weithiau fod pob hen anbylder yn gofyn'llawer o wythnosau o brawf, pan na ?ydd y rbai ?na fu cynddrwg a chyhydo amseryn gotyn cymaint. Sicrhäai y gwnai eioreu* l'mi, a gwelais ei fod yn ddyn i'w air. -Gvelthaodd.fi yn hollol. Effcithioddnid yu unig ar fy nglun, ond ar fy holl gyfansoddiad. Symudoid boenau echryslon iawn, trwy foddion tjDPr iawn. Sylwer mai nid a'r peirianau y mae TO gweitbredu bob amser, fel y cyffredin, ond defayddia natur ei hun, sef yr elfen wefrol fywyd, ol, er fod ganddo y peirianau goreu a ddyfeisiwyd erioed, pa rai a all gymhwyso at lygad plcntyn, yn gystal ag at y cyfansoddiad mwyaf cawrfilaidd, Nid wyf wrth ysgrifenu hyn ond rboi eiddo Caesar i Caesar." Yn sicr fe ddylai ei gymhwys- derau gael eu cydnabod yn gyboeddus. Gwir nad yw yn fyr o lytbyrau canmoliaeth"—buom vn darllen canoedd o honynt, oddiwrth bersonau pwyafawr a geirwir, wedi derbyn gwelliadau hynod, rhai o honynt yn ail i wyrthiau, ac y mae croesaw i unrhyw un gael eu gweled (gan eu bod yn llawer rby luosog i'w cyhoeddi), a gwneyd yr ymchwiliad manylaf yn eu cylcb. Y mae Mr. Thomas yn deall natur, ac yn medru gwneyd y defnydd goreu o honi. Y mae, yn nodedig o fedrus, fel y mae canoedd yn dyst- ion. Y mae yn myned ar gynydd yn barhaus. "Trwy brofiad a myfyrdod, y mae wedi cael amrai bethau newyddion allan yn ddiweddar, sydd yn sicr o fod yn wasanaethgar iawn, yu enwedig i wellhau y clyw. Dymunaf y llwyddiant mwyaf iddo i symud ymaith wahanol boenau y ddynol- iaitb. II. E. THOMAS, Giceinidogyr Annibynicyr. 32, Lord-street, Birkenhead. AT Y CYHOEDD. I Mae yn ddyJedswydd arbeoig arnaf wrth vs tyried amrywiol bethau a berthyn i bawb yn gyffredinol, yn enwedig y Cleifion, hysbysu fod y Heshad anrhaethol a gefais trwy Mr. Thomas, y fath fel nas gallaf lai nag ystyried fy hun yn esgeuluso fyinyledswydd wrth adael i hyny fyned heibio yn ddisylw, a pheidio a'i wneyd yn gy- boeddus. Mae ei gyrhaeddiadau uchel a'i fedrus rwydd digyffelyb yn y Wyddor werthfawr ac arddercbog a rhinweddolag ymaeefyn ei broffcsu ac yn ei ymarfer a'i myfyrio er's cymaint o flyn- yddoedd, yn nghyd a'i onestrwydd vn cario ei alwedigaeth yn mlaen heb geisio twyllo na siomi neb er mwyn elw iddo ei hun, yn galw am i'w gymeriad gael ei argaumol a'i ddatgan i bawb trwy y byd yn gyffredinol, megis ag y mae colofn- au o restrau newyddion o enwau nifer luosog iawn bob blwyddyn er's amser maith c bobl onest a didwyll yn tystiolaethu a chadarnhau hyny. Yr oeddwn yn cael fy mlino yn fawr iawn er's 80 o flynyddoedd gan waew mawr yn fy nghhm yn benaf. Treiais lawer gyda y meddygon o bob math, ond ni wnaeth neb o honynt ddim lies i mi; ac wrth weled hyny, gwneuthum fy meddwl i fyny i beidio a threio neb mwy; ond er hyny, wedi tipyn o betrusder, anturiais fy hun dan law Mr. Thomas, ac er fy nghysur a'm llawenydd wele fi wedi cael y pcth y bum gynifer a hyny o flynyddoedd yn ei geisio yn bryderus iawn. Yr eiddoch yn gywir, ROBERT WILLIAMS. Cae Sion, Llandwrog, Carnarvonshire. MR. THOMAS. SYR,—Dymunwyf wneud yn hysbys i bawb sydd yn cael eu blino gan walianol anhwylderau, fy mod i wedi derbyn mwy o leshad trwyddoch chwi yn y ddaufis y bum dan eich Haw nac y cawswn y byd a'i holl gyfoeth ao oherwydd hyny ystyriwyf mai y'm dyledswydd i ydyw ei wneud yn hysbys er eich mwyn chwi, ac er mwyn y Cyhoedd, a mwy n a'r eyfan er mwyn y gwirion- edd ei hunanpfel y oaffo. fr,ch medrusrwydd ach Meddyginiaethgywraiiichware teg yn ei chywrein rwydd. bum am arnw maith dan ddwylo amryw feddygon, y naiH ar ol y Hall, ac heb dderbyn dim Beshad oddiwrth neb o honynt er rhoddi cyflawn chware teg iddynt; ond ar ol bod gyda chwi yr ydwyf yn ipqh, ac yn meddianu y teimladau mwy- af byfryd, ac yn gallu gweithio bob dydd; diolch i Dduw yr ydwyf gan iachad ag sydd bosibl i hen wr 54 oed fod. Nid oes gymaint ag un yn awr o'r ben ofidiau a'r teimladau anoddefus ac anedwydd hynv, y rhai oedd mor echryslon, ac yn fy mlino yn bar- haus drwy fy holl ewynau. A hyfrydwcb mawr genyf allu dWeyd fod yr arian a delais am brawf o'ch medrusrwydd i repario yr hen Dy a'i wneyd yn Balas wedi troi can gymaint mwy o elw i mi na'r holl arian a delais yn fy mywyd, ac mae y llog, sef yr iechyd adferawl ydwyf yn ei fwynhau yn barhaus drwy hyny, yn gan mil mwy. Mae y Beibl yn dweyd am roddi parch i'r hwn y mae parch yn ddyledus," felly finau,-mil o rwymau sydd arnaf i'ch cydnabod chwithan am y lies a'r dedwyddweh a dderbyniais trwy gyfrwng eich medr. trerwydd yn meddyginiaethu. Hyderwyr y bydd i'r hysbysiad a'r Dystiolaeth hon fodyn foddion i eraill wybod am danoch a gwneuthur prawfam adfywiad bywyd, ac adferiad iechyd megis y gwneuthum inau. Yr eiddoch yn ffyddlawn a diolchus iawn, D. E. DAVIES. Ffjrnon y Cwrw, Ger Wrexham, Denbighshire. AT MR. JOSEPH THOMAS. Anwyl Syr,—Mae yn llawen genyf gael eich cyfarch trwy gyfrwng y llythyr hwn, gan hyderu y cyhoeddir ef, fel y byddo yn foddion i ledaenu gwybodaetb i bawb yn gyffredinol am danoch fel meddyg llwyddianus, ac i'w hysbysu am y llesad annhraethol a dderbyniais dan eich Haw fecldvg- iniaethol, rhinweddol, a benditbfawr. Yr oeddwn wedi myned i'r fath ystad o afiechyd o ran meddwl a chorph, fel nad oedd modd i mi fyw yn hir yn y cyflwr yr oeddwn; a gwaeth waetb yr oeddwn yn teimlo fy hunan yn myned yn barhaus, er treio y meddygon goreu a glywwn am danynt. Ond digwyddais yn flbrtunus iawn ddarllen hanesion am danoch chwi yn iachan y cleifion trwy eich medrusrwydd a'ch cywrein- rwydd digyffelyb yn gallu defuyddio a thros- glwyddo natur ei hunan, sef yr elfen fywydol, i gorph dynol, a gweled hefyd gymaint o enwau rhai yn sicrhau trwy dystiolaetnau yn y modd cadarnaf a chvwiraf, eu bod wedi cael eu meddyg- iniaethu genych chwi ar ol bod yn aflwyddianus gydaphawb eraill; ac wrth ystyried hynyna oil, a phwysigrwydd y cyflwrperyglus yr oeddwn ynddo, gwnaethum frys i ddyfod atoch i roddi prawf am wellhad fel eraill, ac wedi gwnoyd hyny am yr ysbaid o amser a farnasoch oedd yn nngonrheid- iol, cefais fy meddyginiaethu, ac yr wyf yn mwyn- hau fy mywyd fel o'r blaen. A hyfrydwcb mawr iawn genyf adrodd, v cefais ddeg cymaint mwy o fudd oddiwrth yr arian a gost- iodd i mi nm eich llafur a'ch ymdrccb. ac hcfyJ am anturio i ddyfod dros ddau cant o filldiroudd Htosh, nag a gefais oddiwrth yr un arian erioed; ac yr wyf yn ddiolchgar o gaion hefyd i chwi am fy adferu, pan nad oedd un math o obaith am wellhad i mi oddiwrth neb arall. A diolch i Dduw y nefoedd, yr Hwn a'm Berth odd i ddyfod atoch, a gobeithiwj-f y j rhydd Efe bir oes i ebwi fyned yn rulaen mea, s yr ydych gyda eich meddyginiaetli. -Dymunwn i boll gleifion y byd ddyfo t i wybodaeth am danoch, a chael cynorthwy i ddyfod atoch. Yr ydwyf yn ben- derfynol fy marn erbyn hyn u?d oes yr un icddygin- iae th mor effeithiol at bob anhwylderau. h'r cidlocit chwi. Derbyniwch bYQ yn garedig a diolcbns oddi- wrth eich cywir ewvllysydd cl, wrth eich cywir ewyllysydd cl, JOIIN -10NES, Gate Cae, Tregaron, Cardigans hi re

Bydd Mr. JOSEPH Tno?As i'w gi?I yn frunvddiol bob am?er o'r dydd, yn ci SEFYDLIAD ME?DYGOL DYWOVKCUIOL ac YMENYDnOL, (?c?tCa!, .tU??fc and PA?-eKo?!Cd[/ Institution). SYLWEB NO. SEYMOUR.STREET LIVERPOOL,

NEWYDDION CYMBEIG. CYMANFA Y TREFNYDDION CALFINALDD YN Y DREF i HON-—Rhoddasom hanes byr am y gymanfa lion yr wythnos ddiweddaf. Ymgyfarfu yr aelodau bore Llun 'y Salgwyn yn yr Amphitheatre, nc yr oedd yr adeiiad eaug yn odawn. Llywyddai y Parch. H. Pee-, y cymedrolwr. Darllenwyd yr ndroddiadau gan yr ysgriCenydd Mr. S. Jones. Oddiwrtho yr ydym yn casglu y pethau canlyaol:—C^sgliadau cyhoeddus o Mawrth 31, 185G, hyd Ebrill 1, 1857: at y Feibl Mawrth 31, 14s 9?c; yGymdeit.has Geahadol Gymdeithas' £ 3!>3 14s Oic; y Gyn-ideitlias Genhadol Gartrofol £ 220 12s 9|c; tmmor eto X210 2s 11 Jc y drefol eto X75 12s I c; Cymdeithas y Tracthothu Ci-efyddol i669 4s Ole; athrofa y Bala £72 Os 2c Ysgolion Prince Edwin St. = £ 97 17s Je; Ysgolion Sabbothol £31 7s 2tc; y clafdy a'r meddygdai £ 43 :js qq: tlolion yr eglwysi .£2;1:) 19s aic; y Gym. (teitbas I-) "lirwestol X7 7s ble; dyledion yr addoldai k-. £211 6s lie; i'r Francod mewn cyfyogder o lierwydd gorlifiad 12s 9 jc; casgliad chwarterol at yr achcs yn gyffredinol £ 127 0s (ije at y llyfrfeydd £ 23 Os llc. Cyfauswm y casgliadtn cyboeddus i £ l,8P'^l2s C jc. Casgliadau eglwysig am yr un amser, e^#/daeth y weinidogaeth &e., £ 100U, £ « lie; swper yr Arglwydd £06 10s 7c y ^ymdeith- --i(ld X45 13s IOlc; aelodau eglwysig tlodion aer £22 188; cyfanswm 17s Qc 11 gasgliadau eglwysig a c tc. 'RMfedi y oyunwyr yw ? '?  ymgeisw) am aelcdaeth eglwysig 103; ier «ctyaj yn dyfod i'r cyfar??fH eglwysig heb eu d. "y? yn aelodau 7yflawo, 92; 1 m;t yr eglwyh byniwyd i'r eglwys 61; aelodau pe?y dderbyniw?? i'r eglwysi 88; gwrthgiInT dychw^l'd' X\) j plant a fedvddiwyd 88; e dde?y?wydigymundeb 65; aelodau a fuobt 1 geia ddiarddelwyd, 20; deiliaid yr ysgolion bothol 2,432; heblaw y cyfrif hwn yr oedd dan o'r capeli heb anfon eu cyfrifon, y rhai a dybir sydd yn cynwys o 380 i 400 o ysgolorion. Cynygiodd y Parch. R. Humphreys, Dyffryn, ar fod i'r adroddiad gael ei fabwysiadu. Anorchwyd y cyfarfod wedi hyny ar y mater—Gogoniant yr eglwys yn mha beth y mae yn gynwysedig ai mewn rbifedi, cyfoeth a gwybodaeth ei haelodau ? Symiwyd y pwnc i fyny ganddynt oil trwy gadarnhau fod ei gogoniant yn gynwysedig yn santeiddrwydd ei haelodau. Fel or- ferol yr oedd Iluaws mawr o aolodau yr en wad o Ogledd a Deheudir Cymru, y rhai a gymerasant y cyfleusdra hwn i ymweJed a'u cyfeillion yn Liver- pool. Cynaliwyd cyfarfodydd terfynol y gymanfa nos Lun y Sulwyn, pan y pregethwyd yn y gwahanol gapeli, ac y gwnaed casgliadau at drysorfeydd yr en wad. GOGLEDD. RHO STRYFAN.-Traddodwvd darlith yn y lIe hwn nos Wener Mai 29ain, gan y Parch. Owen Jones, Manchester, ar ran Cyngrair y Deyrnas Gyfunol er rhoi atalfa trwy gyfraith ar y fasnach feddwol." Caw- som ddarlith rymus a chynwysfawr. Rhoddai y dar- lithydd fras hanes am yr ysgogiad o'r dechreuad yn Nhalaeth Maine, trwy lafur ac ymdrech Mr. Neal Dow, o ddinas Portland, yn y Dalaeth hono, a'r effeithiau daionus a ddilynodd y gyfraith yno, yn nghyda'r gwrthwynebiadau a'r rhwystrau a gyfarfu cyfeillion vr achos yno. Dywedai i hen foneddwr parchus a duwiol ger Manchester dderbyn newydd- iadur yn cynwys hanes effeithiau daionus y gyfraith yn Nhalaeth Maine. Cynhyrfodl hyny ei feddwl gyda'r amcan o gael yr un peth i weithrediad yn y wlad hon, a'r canlyniad fu sefydlu y cyngrair. Nid oes hanes, meddai, am un symudiad wedi llwyddo cymaint mewn amser mor fyr. Pedair blynedd yn ol nid oedd nifer aelodau y cyngrair yn fwy na 120, tra maent yn awr o 70,000 i 75,000. Calonogir cyf- eillion y symndiad" gan y seiliau cedyrn i ddisgwyl llwyddiant a ddilyna ymddangosiad traethawd budd- ugol Dr. Lees; y fath alwad oedd, ac y sydd, am dano-tri argraffiad wedi ymddangos eisioes. Nodai luaws o enwau urddasol oedd wedi derbyn y llyfr ryw fodd neu gilydd, ac wedi ei ddarllen yn ystyriol, megys Due Argyll, Iarll Clarendon, Bliss Nightingale, a'i Mawrhydi y Frenhines, &e. Nid oeddid yn edr- ych ar Lyn yu beth dibwys. Ystyrid et yn rhan bwysig o'r gwaith mawr y mae cyfeillion yr ysgogiad yn ei gylch yr adeg bresenol, sef addfedu meddyliau y llywodraethwyr a'r deiliaid i fabwysiadu a derbyn y gyfraith. Egwyddor y cyngrair ydyw, nad yw ddoeth, ac nad yw gyfiawn i'r llywodraetli noddi unrhyw fasnach fyddo yn niweidio moesau, gwastraffu medd. iapau, anmhara iechyd, a dinystrio bywydau y deil- iaid. Y mae y fasnach fcddwol yn niweidiol i foesau y genedl. Nodni y troseddwyr mwyaf ysgeler ac anfad fel engreifftiau o hyn,megys Palmer,ac ereill, y rhai yr oedd yn rhaid iddynt gael cymorth y diodydd meddwol i galedu hyd yn nod eu calonau haiarnaidd hwy i gyllawui eu troseddau echryslon. Dywedai fod y fasnach feddwol yn gwastraffu meddianau trwy luaws o ilyrdd; trwy achosi i weithwyr golli eu gwaith, &e. Cyfrifir fod y fasnach yn costio i'r wlad hon, a chymeryd pob peth i'r cyfrif, X203,000,000 yn y flwyddyn. Dinystrir defnydd ymbgrth i wneyd yr hyn a elwir diod, ond diod sydd yn troi yn jitlinystr i iechyd a bywydau miloedd. Desgrifiai lane o Gymro yn dyfod i Fanchester, yn iach a heinif, ond yn mlien yebydig amser yn syrthio i'r bedd yn anamserol, yn aberth i ddylanwad niweidiol y ddiod y proflesa rhai fod y fath rinweddau ynddi. Nid unwaith na dwy- waith y galwyd ef yn ystod y 13 blynedd er pan y mae yn Manchester at welyau y cyfryw rai yn ea cyfyngder olaf, i ddarllen y Beibl a gweddio gyda hwy. Y mae y iasnach feddwol yn difa swm mawr o gapital y deyrnas. Sylwai ar y fantais a ddeilliai o roi yr arian a werir ar y fasnach ar ryw fasnach arall Effeithia y fasnach hefyd ar grefydd y wlad. Cy- mharai Ogledd a Deheudir Cymru a Cornwall o ran manteision crefyddol, ac o ran cylieusderau y fasnach feddwol, y mae Cornwall yn rhagori o ran anamledd y tafarnau-Cymru 1 dafriii i 11)0 o'r boblogaeth, Cornwall 1 dafarn i 300 o'r bohlogaeth. Y canlyniad ydyw fod y troseddau yn Nghymru yn 4 am bob 3 yn N-liornwall, yn ol cyfau ledd y boblogaeth. Rhoddwyd pleidlais o gymer<lwvaeth i'r Cyngrair ar dditvedd y ddarlith, ac ymrestiodd dros 12u yn aelodau. FFLINT.—Nos Lun, Mehefin laf, traddodwyd dar- lith ar "Ieuan Gwynedd," amddiffynwr cymeriad merched Cvmrn, yn y Town Hall yn y lie hwn, gan y Parch. T. Roberts, gwenidog yr Annibynwyr yn New Market; yr elw oddiwrth y cyfarfod at dalu dyled capel yr Annibynwyr vn Fflint. Llywyddwyd y eyfarfod gan Mr. Eli Willi^ns. Penododd y cyf- eilhon ar amser pitr. anfantsisiol; nid llawer oedd yn bresenol. LLKNRWST, TnEirRm, B LITT ij.lED, CAPEL CURIG, A Jlyu rhlol yr Undeb Dir. toestoZ.-I IE ys gryn ysbaid o tunser yn ol yr oedd dirwest wedi myned yn dra isel ri pilen mewn rhai o'r ardaloedd uchod, ac annghyaiedroMeb fel cad- farch ffromwyllt yn mathru dan ei garnau luaws mawr o ieuenctyd talent >g ein cymydogaethau, yn nghyda phob dosbarth o ddvnion yn ddiwahaniaeth ac wrth weled y galanasdra ofnadwy hwn yn cael ei gyflawm "yn ngwyneb haul a llvgad goleuni," ar- wyddodd rhai o garedigion dyngarweh a chrefydd yn yr ardaloedd uchod, ddymutiiad angerddo' am gael allan ryw foddion i ddyrchafu pen dirwest, ac i arafu rbwysg annghymedroldeb. Yn ganlynol cyfarfu nifer o'r cyfryw mewn pwyllgor i n Bettwsycoed, i ys- tyried y cynllun goreu i ddwyn yr amean i ben. Ac yno penderfynasant ar fod i'r ardaloedd uchod ym: ifurfio yn Undeb Dirwestol, a bod yr undeI) hwnw i amlygu cyd weithrediad grymus a phenderfynol mewn trefn i gael Cymanfa Ddirwestol bob blwyddyn ar gylch trwy holl ardaloedd yr undeb, a bod y pwyllgor i ofalu am gael areithwyr teilwng i ddwyn y gymanfa yn mlaen yn effdithiol a llwyddianus. Yn ganlynol, ar ddymuniad dirwestwyr Dolyddelen, pen- derfynwyd bod y gymanfa gyntaf i gael ei chvnal yn y lie hwnw ar ddydd Llun y Sulgwyn. Dygwyd y penderfyniad i weithrediad, ac yn awr y mae genym i roddi hanes y gymanfa. Am 8 o'r gloch boreu Llun y Sulwyn, cyfarfu cynrychielwyr cymdeithasau dir westol gwahanol ardaloedd yr undeb i drefnu gweith. rediadau y dydd, yn nghyda rhai achesion craill. Am 10 dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio, ac ar- eithiodd y Parchedigion John Owen, Pentir, a Rich- ard Jones, Manchester, y naill ar ddirwest a'r llall ar y Maine Law. Am 2 aroithiodd y Parchedigion Robert Roberts, Llanrwst, a W. Roberts, Penybont- fawr, y ddau ar ddirwest. Am 0 pregethodd y Parch- edigion R. Roberts, Llanrwst, a li. Jones, Manchester. Catwyd gwasanaeth cor rhagorol Bettwsycoed dan arweiniad y conductor campus," (fel y dywedai Mr. Jones, Manchester), sef Mr. Thomas Williams, Munau, yn yr boll gyfarfodydd, y rhai a amlygasant raddau helaeth iawn o fedrusrwydd vn y gelfyddyd o gerddoriaath (Mr. Jonts eto). Y nefoedd a baro fod effeithiau daionus yn dilyn yr areithiau grymus a draddodwyd, y beroriaeth swynol a ddatganwvd, a'r gweddiau taerion a olfrymwyd ar ran dirwest a chre fydd yn y gymanfa ardderchog bon.-Robert Owen, Ysgrifenydd y Gymanfa.—O.Y.—Ni buasem yn ys grifenu adroddiad mor faith am y gweithrediadau blaenorol i r gymanfa, pe na buasem am awgrymu y cynllun i eraill o gyfeillion dirwest. RIIUABON.— n Park Street, Rhuabon, preswylir un o'r ,tai gan Mr. W. Dawson yn ddiweddar aeth e £ a i briod oddicartref i ymweled a rhai o'u cyfeill- ion, gan gloi y drws a gadael agoriad y drws blaenaf gyda'i fit, Mrs. Morris, y Talbot Inn. Tua chano! dydd dranooth gwelwyd mwg gan rai o'r cvmydogion YI) allan o un o'r siinneiau. Yn gwybod fod tculu Dawson oddicartref er y dydd o'r blaen. hvs- bysasant Mrs. Morris o'r amgylchiad. Aeth t itlian yn ddioed i gael gwybod yr achos,.pan, er ei syndof mawr wedi iddi fynod i mewn i un o'r ystafelloedd, y gwelai eneth ieuanc o'r pentref, oddcutu 13 mlwy Id oed, yn y weithred o barotoi ciniaw sylweddol iddi ei hunan, yn y dull goraf, wedi gosod v I IA-aji, Arc., mewn trefn dda; yr oedd o'r blaen wedi chwilio y ty, dvfod o hyd i ham, l'r hon y torai yn rhwvdd, potel o win, ilestnaid c ffrwythau cyffeithiedig (preserves), &o. Wedi gwneuthur vmholiad siorhawyd lod y liadrones leuanc y prydnawn o'r blapn wedi myned i'r ty trwy un o'r ffenestri cefn, ac wedi cyfranogi o swper yn galonog, gorweddodd i lawr yn gysurus yn ngwely Mr. a Mrs. Dawson drwy y nos, ac iddi yn y boreu gymeryd boreufwyd helaeth, gan ares yn y tv a chwil io a gwjedda hyd un o'r gloch ddydd Mercher, pan y rhoddwyd hi yn nghadwraeth yr heddgeidwad Stant, yr hwn yn ddioed clodd i fyny yn ngharohar y pretref. DINAS MAWDDWy.-CynahQ'd frair yn y lie uchod fel arferol ar yr nil ddydd o'r mis hwn. Geilir dweyd fod yr anifeiliaid corniog a thuedd i ddyfod i lawr fwy nag i'r ochr arall. Y ceffylau yn gwerthu yn uchel. Nid oedd yma fawr o honynt mewn cydmnr iaeth i'r Eifer a welsom yma. Hef3d un peth a dynodd ein sylw penaf oedd. gweled tri o heddgeid- waid yn y Dinas, ac o gaulyniad bu yma heddwch da. Un peth arall a dynodd ein sylw oedd, gweled y | Ün pcth arall 1\ dyDOdd cin ,;ylw oedd, gwelcd y) merched a'r meibion ieuainc yn ei swagro yn bur ddiseremoni i'r tai, Heyr oed lent, yn mynod dim end gofyn, a IIawer heb hyny. <T:tsyn en bod yr "n fath vn myned mor ddigvwylidd ar y ffeiriau; cich henwi ivi),gf y tro nosaf.-Uit O.dd yno. ESGOB LI>AXELWV.—Dydd Gwener wythnos i'r di- weddaf, cyilwynodd yr Anrh. T. E. M. Ll. Mostyn ddeiseb yn Nhy y Cyffredin oddiwrth drigolion y Wyddgrug, yn cwyno oherwydd analluogrwydd esgob presenol Llanelwy i siarad y Gymracg, ac yn erfyn fir i'w arglwyddiaeth gael ei symud o'r esgobaeth hono. Y DREFNEWYDD.—7 "Dial.Dydd Mawrth yr2il o'r mis hwn, ymwelodd y Parch. D. Thomas, golyg- ydd yr Homilist, a'r lie hwn, ac esboniodd natur a dybenion Cynghrair y Newvddiadur Cenedlaethol (Terfynol)," yn y Mechanic's Instittue. Liywyddodd y Parch. D. Evans, gweinidog y Bodyddwyr. Ar ddiwedd y cyfarfod jynygiodd y Parch. C. H. Derby, a chefnogodd Mr. R. Griffith, "Fod y cyfarfod hwn wedi elywed esboniad ar egwyddorion ac amcanion Cyngbrair y Newyddiadur Cenedlaethol (Terfynol), jrfl calonog gvmeradwyo yr unrhyw, ac yn ei rwymo ei hnT' lw gynorthwyo hyd eitbaf ei allu." Cariwyd y pendetfyoiad vn frwdfrydig. Deallwn fod oddeutu nysgrifio yn barod yn y dref hon, ac "dde itn ugai. ymrestru fel cyfran-ddalwyr.  ylir i er<'? jMl ?u cofrestru. MBitJONYDD.—Cynaliodd yr Annibynwyr f He hwn e' ov?r?d biynyddol ddydd Mercher ) ?.ddaf. N.)s F -rth, traddododd y Parch. J. ?Ml<, Ca! .elloowydd Emiyn, ddarlith ar Ddyn, Jk j greadigaeth." Dydd Mercher am 10, 6, traddodwyd pregethau gan y Parchn. T. ate, Llanfair-clydogau, J. Williams, Castell. rtrydd-Emlyn, a D. Evans, Penarth. Yr oedd y Oregethu yn nodedig o effeithiol, a'r cynulleidfaoedd ja astud a difrifol. Terfynwydy gwasanaeth hwyrol .yn gynar, er mwyn i'r rhai a ddaethent o bell allu cyrhaedd eu cartrefleoedd yn gynar; y mae hyn yn dra theilwng o efelychiad y rhai a reolant bob cyf- arfod o'r fath, gan fod anfanteision a drygau yn deilliaw o gyfarfodydd a derfynant yn hwyr iawn. TOWYN.—Lhoynog yn y mor.—Ychydig amser yn ol fel yr oedd un o afon-fadau Aberdyfi yn myned i'r Dderwen Las, canfyddai cadben bad bychan rywbeth anarferol yn nofio yn y dwfr. Yn mhen ychydig amser darganfyddodd mai llwynog ydoedd. Rhodd- odd y eweh bach i lawr a rhwyfodd am dano, ac wedi erlyn am beth amser daliodd Reynard druan, a Hadd- odd ef. Tybir ei fod wedi ei yru yn galed ar ochr swydd Ceredigion i'r afon, ac aeth i'r dwfr, gan dyb- ied fod pobl sir Feirionydd yn fwy caredig. Y mae er ben wedi ei hoelio i fyny yn agos i Gogarth, rhwng Aberdyfi a Machynlletb. CAERGYBI.—Llun Sulgwyn.—Cedwid y dydd hwn yn wyl gyffredinol drwy y dref a'r gymydogaeth. Cynaliodd yr Odyddion eu cylchwyl flynyddol yma fel arferol. Yn y boreu ymgynullcdd aelodau y gyf. rinfr. yn y farchnad ngwydd, ac aethant mewn gor- ymdaith i eglwys St. Seiriol, yn mhale y traddodwyd pregeth ar yr achlysur gan y Parch. C. Williams. Ar ol y gwasanaeth aethant drachefn mewn gorymdaith drwy brif heolydd y dref, yn cael eu blaenori gan seindorf; a chiniawodd C3 o'r brodyr yn ystafell y farchnad. Cymerwyd y gadair gan y Parch. Charles Williams aelod mygelawl o'rgyfrinfa, gwasanaethodd yr uwch lywydd T. Bugbird fel is-gadeirydd. Tra- ddodwyd amryw areithiau dyddorol ar ddefnyddiol- deb a llwyddiant y gymdeithas, a threuliwyd y dydd mewn Uawenydd a difyrweh.-Hefyd ymgynullodd aelodau Cymdeithas Gyfeillgar Caergybi i gynal eu cylchwyl flynyddol; ac ar ol bod mewn addoliad dwyfol yn eglwys y plwyf ciniawasant yn y farebnadfa. Yr oedd tua 150 yn bresenol, ac aethant yn orymdaith hardd trwy y dref gyda banerau a seindorf o'u blaen. -Cynaliodd y Rechabiaid eu gwyl flynyddol yn y George Temperance Hotel, ac eisteddodd tua 150 o'r aelodau wrth giniaw rhagorol, a ddarparwyd iddynt gan Mr. John Thomas. Ffurfiasant hwythau orymdaith harddwych trwy y prif heolydd, yn cael eu harwain gan seindorf perthynol iddynt eu hunain, y rhai a berorent alawon swynol a phriodol, er mawr ddifyrwch a llawenydd i drigolion y di-ef.-Da genym hysbysu fod sefyllfa arianol y gwahanol gym- deithasau hyn yn llwyddianus, a'r aelodau ar gynydd. Yr ydoedd eu hymddygiad gweddai Id a mojsol yn ystod y dydd yn teilyngu pob canmoliaeth; ac er fod y dref yn orl nwn o bobl, yr ydoedd tawelwch a gweddeidd-dra yn brif nodweddiadau yr wyl. CAERGYBI.—Mae lie cryf i ddisgwyl y bydd i'r Parch. C. II. Spurgeon dalu ymweliad a'r dref hon ya ystod yr hat' ar ei ffordd drwodd i'r Iwerddon, pryd y rhoddir cyfleu^'r trigolion i gael clywed' hy- awdledd y pregethwr poblogaidd hwn. Deallwn fod ymdrechion Mr. Lewis, London House, i'w gael yma wedi llwyddo. CAERGYBI.—Arwerthwyd gweddillion y Hong Sea King a ddrylliwyd ar greigiau Rhosneigyr ychydig amser yn ol, ddydd Mawrth a dydd Mercher diwedd. af. Fel arferol, y prif brynwyr oeddynt y deugain a welir bob amser yn gor-faelu mewn llongddrylliad- au, ac yspail glanau y mor. BODEDEYRN.—Dydd Mawrth y Sulgwyn- eynaliwvd ffair gyflogi yn y pentref hwn, a drwg genym hysbysu ddarfod i ddau o fechgyn gael eu hanafu yn dost trwy gael eu cicio gan geffyl. Bu un o honynt yn hollol ddideimlad am amser maith, ac oni buasai i Doctor Price o Gaergybi fod yn bresenol i roddi meddygin- iaeth uniongyrchol iddo gallasai, yn ol pob tebygol. rwydd, i'r amgylchiad fod yn angeuol. Nid oes dim mwy afrosymol na goddef i'r meirch gael eu gwylltio ar hyd ein heolydd mewn dull aflywodraethus yn ein ffeiriau a'n marchnadoedd yn mysg canoedd o bob!. Oni ddylai ein heddgeidwaid edrych ar ol pethau fel hyn ? WYDDGRUG.—Nos Iau diweddaf, yn ystafell y Market Hall, cafodd trigolion y dref hon eu difyru a'u haddysgu yn hanesiaeth yr Israel aid, yn eu taith o'r Aipbt i Ganaan, gan y Parch. H. W. Hughes, gweinidog y Bedyddwyr, capel Stanhope-street, Liverpool. Cymerwyd y gadair gan y Parch. Thos. Jones, (Glan Alun). Eglurwyd y daith yn fanwl gyda mapiau, diagrams, &c., y rhai a dynwyd gan law gywrain a chelfydd y darlithiwr talcntog. Ni ddylai neb sy'n hoffi hanesiaeth Ys-grythyrol fod heb glywed Mr. Hughes, a gweled y mapiau, &c. CAERNARFON.—Ymddeugys i ryw leidr neu ladrcn dori i fasnachdy Mr. Toleman, oriorydd, Heol y Llyn, a lladrata oddeutu ugain o oriorau, y rhai oeddynt eiddo gwahanol bersonau, nos Fawrth neu boreu ddydd Mercher diweddaf. Cymerwyd i fynu ddau neu dri o bersonau ar amheuaeth. Y DIAL" YN Y BAEA.—Nos Wener diweddaf ymwelwyd a'r dref hon gan y Parch. D. Thomas, Stockwell, i'r dyben o osod y cynllnn er sefydlu papur newydd cenedlaethol ar egwyddorion cyfiawn- der a chrefydd. Cymerwyd y gadair gan y Parch. L. Edwards, D.D. Gwnaed rhai sylwadau gan y cadeir- ydd ar ddiffygion y wasg Saesoneg, a dymunoldeb cynlluri o'r fath ag oedd yn cael ei osod ger eu bron er ei diwygio. Yna galwodd ar y Parch. D. Thomas i egluro y mater, yr hyn a wnaeth i'n tyb yn hynod effeithiol. Geilir gweled y prif faterion yn y cyn- gynllun (prospectus) a anfonwyd allan gan y cyngrair yr hwn a ellir ei gael os ydym yn deall yn iawn o'ch swyddfa chwi Mr. Gol. Gwnaed rhai sylwadau gan Mr. Minshall, Croesoswallt, ac areithiodd Mr. Simon Jones, yn ol ei hyawdledd arferol. Ac yn olaf galwyd ar y Parch. J. Parry; cymerodd Mr. Parry olwg arno fel yr oedd yn debygol o fod yn foddion i ddwyn Prydain, ac felly y byd, i gydnabod egwyddorion mawriou sydd yn llywodraethu ein byd ni yn hytrach na thalu yr holl sylw i ryw fan bythcuach nad ydynt ynddynt eu hunain o nemawr bwys. Yna mabw}siadwyd penderfyniad o gymeradwyaeth i'r cynllun yr hwn a gariwyd yn unfrydol, a chymerwyd tuag ugain o gyfranau (shares) yn yr antur- netb. Mae y lfaitb o fod prif ddynion Cymru yn wresog iawn dros y cynllun Ïn tyb ni yn ddigon o sicrwydd dros i bawb all fod yn edrych ar y lath an. turiaeth erfawr gyda graddau o amheuaeth ail ystyried. Nis gall dim ar ei gychwyniad ymddangos yn fwy gobeithiol, ac hyderwn y bydd i'r Cymry yn y gogledd, fel y mae ein cenedl yn y de, ymgymeryd a'r cynllun ar unwtutli, ac a gawn ni Mr. Gol., genych chwi drwy gyfrwng yr Amscrau roddi pob gwybodaeth sydd yn gyrhaeddadwy i chwi yn eu gylch.-Goii. BALA.—Dydd Mercher diweddaf cynaliodd Rechab- iaid y Dala eu gwyl flynyddol. Ymgynullodd y raeibion a'r merched am haner awr wedi tri i ysgoldy y Methodistiaid i gydtwynb ui y cwpan sydd yn lloni ond nid yn meddwi. Ar ol te caed cyfarfodi areithio galwyd ar Mr. J. Price i'r gadair. Wedi darl]en ad- roddiadnu clwb y meibion a'r merched, anerchwyd y cyfarfod gan Mr. G. Jones, a'r Parch. Stephen Lewis. Soniodd Mr. Lewis lawer am ynfydrwydd plant dyn- ion gyda'r diodydd meddwol, ac nad oes eisiau ond i ae nad oes eisiau ond i ddyn roddi ei synwyr ar waith na welai v peth ar unwaith. Anerchwyd y cyfarfod gan Mr. Simon Jones, y Parch. J. Parry, a'r Parch. Dr. L Edwards, Canwyd umryw donau, ac ymadawodd pawb yn barod i dystio mai un o'r cyfarfodydd goreu a gaed erioed ydoedd, ac y luao yn ddiamheu y bydd pryder mawr am fwynbau cyfarfod cyffelyb yn fuan eto.-GoR. BETHESDA, GER BANSOR.—Dydd Sadwrn, v 6ed cylisol, cymerodd damwain hynod o'r disvmwth le yn ehwarel Cae Bnich Cafn Fel yr oedd Mr. William Thomas Rowlands, Bethesda, (Nantygraen gynt) yn j cysgu mown cwt tuag 8 Ineii 9 yn y boreu, cafodd ei gymeryd gan tht, a bu farw o honi yn y fan. Ei oed oedd 46. Yr oedd yn aelod parchus gyda'r T. C. yn Jerusalem, pg yn nelod J n'y gymdeithas ganu ers rha-ror nng u-uin inlvnedd. Ychydig yn ol bu farw ei fab Daniel yn 22 oed. Yr oedd yntsu yn aelod parchus iawn yn y ddwy gymdeithas uchod, ac yr oedd yn un o'r c mtorion goreu yn y fro hoa. I)y- munwn i'r Cyfaill o'r Hen Wlad » a'r Drych a'r Gwyliedydd" godi yr hanesyn yma, ar y cyfrif fol auivyw o frodyr a chwiorydd, yn nghyda lluaws o'u perthynasau yu yr America. Yr oedd Mr. W. Tnomas yn frawd i Mr. Daniel Thomas, pregethwr gyda'r Trefnvddion Calfinaiddyn Wi?consin.—Gohebydd. BRYNDU, MON.—Cynaliodd Dirwestwyr Bfj-nrlu a Pengarnisiog eu Gwyi Ddirwestol Meheiln 1. Siar- adodd ac areithiodd y brodyr canlynol, v Parchn. R. Roberts ( U); R. Hughes (A); E. Hughes, Dinas. Am G, yn Bryndu, Mri. Thos. Owen, Hebron; O'ven Edwards, Soar; y Parchn. E. Hughes, (M), Dinas R. Hughes (A), Gwalchmai; ac R. Rotrerts(B), Bodedeyrn. Cymedrolwvd y cyfarfod gan y Parch. T. Rowlands, Pengarniaiog, gyda medrusrwydd a dehem wydd angbyffredin. i'yst'.a pawb o'r gwydd- fodolion fod Duw yn ddiau yn lie. Yr oedd rhy wbeth anarferol yn y gweddio; yr oedd addoli yn y canu, a! addoli yn y gwrando. Gwnaeth y cyfarfod ei ol ar ein ermydo.iA.eth; pob noswaith wyl ffaenorol byddai y dafarn gyfagos yn llawn o bolilieuanc ein cymydoj- aeth, yn p 'ehu Pe yfed ya ddifraw, heb feddwl am y byd a dda v. Ni welwyd and un baehgen y noswaith I hono yn feddw, a choelio yr ydym na buasai y gwi bach hwnw ddim wedi daroaiwng ei hun y waith hon oni bai focl y cwrw weai ei ostwn,, gn ei fdstres i geiniog yr lianer peint. Yr oedd gan ]u? s o fec?pyn ieuainc ora?ll geiuiog, o';? dyma yr unig fachgen a'u rlioeS am derm.—llhen Ffarm tor. DEHECDIR. GWTEEFAWR.—Agorwyd addoldy newydd yr Anni- bynwyr yn y lie hwn ar y 30ain a'r 31ain o Fai di. weddaf, sef nos Sadwrn a dydd Sul y Sulgwyn. Nos Sadwrn yn agos i 7 o'r gloch. dechreuwyd gan y Parch. T. Davies, Llandilo, trwy ddarllen, canu mawl, a gweddio, yna pregethwyd an y Parch. D. Wil- liams, Troedrhiwdalar. Dranoeth am 9 o'r gloch, dechreuwyd gan y Parch. T. Davies, Llandilo, a phregethodd y Parchn. J. Evans, Capel Sion, a D. Rees, Llanelli; y prydnawn am 2 o'r gloch, dechreu- wyd gan y Parch. E. Lewis, Carm el, a phregethodd y Parchn. T. Davies, Llandilo, a D. Williams, Troed- rhiwdalar am 6, dechreuwyd gan y Parch. T. Davies, Llandilo, a phregethodd y Parchn. J. Evans, Capel- Seion, a D. Rees, Llanelli, a David Williams, Troed- rhiwdalar. Cawsom yr hin yn hyfryd, a phob peth wrth ein bodd, a phob arwyddion fod Arglwydd y gweision allan gyda'i weision o'r dechreu i'r diwedd. Ysbryd yr Arglwydd fyddo yn aros yn y lie byth ac yn dragywydd, a chariad a brawdgarwch fyddo yn ffynu yn y lie tri, parhao careg ar gareg o'r capel newydd hardd a chyfleus yma yw fy nymuniad i a'r holl eglwys yma.—J. J. P. GORPHWYLLDY I DDEHEUDT.R ClnfRL-Y mae y swm o £30,000 i gael ei dreulio i adeiladu nawdd-dy i orphwylliaid siroedd Caerfvrddin, Aberteifi, a Phen- fro, yr hwn sydd i gael ei adeiladu yn ddioed yn nghymydogaeth Caerfyrddin. Y mae chwech a deu- gain o erwau o dir wedi eu prynu yn gyfagos i'r gof- golofn a gyfodwyd i'r Cadfridog Picton, a dywedir ei fod yn sefylla iachns i'r adeilad bwriadedig, yr hwn a fwriedir i gynwys 216 o orphwylliaid. ABERDAR.—Nos Fawrth, Mehefin yr 2il, yn yr Assembly Rooms, cafwyd cyngherdd gan Llew LIwyfo a Miss Wynne, yn cael eu cynorthwyo gan y Cor Dirwestol, a'r pianist celfydd, Mr. Baker, Castell- nedd. Cynaliwyd y cyfarfod fel y canlyn :-1. An- erchiad byr gan Llew Llwyfo, sef adroddiad darnau barddonol o amryw fathau, good, bad, and indiffer- ent," ys dywedid yn yr ysgol 's llawer dydd. 2. Mr. Baker yn chwareu "Llwynon" gyda variations, yn splendid meddai nhw, ylads cerddorol oedd yno. 3. Smiling Faces," gan Miss Wynne. 4. I've wan- dered in dreams." Deuawd gan Llew Llwyfo a Miss Wynne. 5. "Galatea, dry thy tears." Chorus, gan y cor dirwestol. 6. 0 dyro i mi, aderyn mwyn," gan y Llew. 7. "Where have you been, sweet sister Fay ?" Deuawd gan y Llew a Miss Wynne. 8. "The Chip Girl," gan Miss Wynne. 9. See the chariot at Hand." Glee, gan y cor dirwestol. 10. Speed on, speed on, my gallant Bark," gan y Liew. Deng mynud o orphwys. 11. "Britannia, regardless of traitors and foes," gan Llew Llwyfo. 12. I'm a merry laughing girl," gan Miss Wynne. 1.3. "ABC", Comic Duett, John Parry, gan y Llew a Miss Wynne. 14. Araeth 'sposo, ar Beirdd y Talcen Slip," sef ad- rodd strabwns rhyw bethau gwirion hyd y wlad yma, yn tybio eu bod hwy, druain, yn feirdd. 15." What shall we sing?" Catch, gan dri o fechgyn y cor. 16. "Jenny Jones," (in Welsh Costume), gan Miss Wynne. 17. Nos Sadwrn y gweithiwr," (Cawrdaf), gan y Llew. IS. Clychau Aberdyfi," gan Miss Wynne-eto yn ei gwisg Gymreig. 19. "Oh! tell me, gentle stranger." Deuawd gan y Llew a Miss Wynne. 20. Come, if you dare." Solo a chorus, gan y cor dirwestol, Mr. David Rosser yn canu y solo. Terfynwyd drwy fod pawb yn ymuno i ganu yr Anthem Genedlaethol. Os yw bod peth yn cael galw am dano eilwaith yn profi boddhad, sicr yw fod y cwbl a genid yma yn boddhau, o leiaf y cwbl o'r canu, oblegyd gorfodwyd ail ganu pob peth yn mron; ac fe aeth dwy awr dan fy nhrwyn i i rywle. Yr oedd Tomos y crydd yn dweyd fod Miss Wynne yn ei Gwisg Gymreig a'i chwrtsi bach byr, snug, yr un fath a Neli Jack Dafydd yn union. Yr unig beth a'm blinai i yn y cwrdd hwn oedd, fod nifer o bethau dwl ar yr oriel yn cadw swn a nadau, a chwibanu, nes fy mod yn teimlo dros fy nghenedl. Paham uad ellir cael llonydd mewn lie fel hyn i fwynhau ? Talu am y concert yr oeddwn i, a llawer heblaw fl, ie, pawb ond rhyw haner dwsin o benbvliaid, ac nid am 101 y rheiny. Gobeithio y cawn ni waredigaeth o'r giwed hyn o'n cyrddau, os na wnant hwy ddysgu gwell moesau.-Neb. ABERYSTWYTH. Yn ddiweddar daeth y newydd galarus i'r dref hon fod Mr. James Williai-ns, mab Mrs. Williams, Bridge street, wedi marw ar fwrdd y Ilong John and Edward, yn rhwym o Bordeaux i Liverpool. Ymddengys iddynt daro wrth long Ffrengig, i uu o'r swyddogion roi cyfarcbiad, yr hwn ni ddeallwyd. Daeth pelen gan ehwibanu ar fwrdd y Ilong. Daeth ail ergyd a thrydydd, ac wele James Williams, druan, yn syrthio i lawr yn farw. Y mae yr aelod anrhydeddus dros Geredigion, Cadben Pryse, wedi cymeryd y mater dan ei ystyriattb, a bydd i'r amgylchiad yn ol pob tebygolrwydd gael chwilio ddo. MERTHYR TYDFIL.-Gwyliau'r Sulgwyn. — Bydd Llun y Sulgwyn bob amser yn rhyw hanner gwyl yma; ond eleni cymerwyd efyn gyfan gan luaws. Ni agorwyd y siopau oddigerth ganddau o'r Drapers, pa rai a nacant gydsynio i beidio agor, pa bryd bynag y gofynir hyny ganddynt, er budd eu maelweinwyr. Aeth llawer tua Chrumlin, yn agos i Bontypool er gweled y bont auferth yr a y rheilffordd drosti yno. Ymddifyrai y rhai a arosasant gartref eu hunain mewn cydrodiana hyd y meusydd hyfryd cylchynol, ac yroweled a. Tea Party yr Annibyawyr Seisnig, lie y llonid hwy, yn nghvsylltiad a'r danteithion i'r corff, gan ddifyrion peroriaethol. Yn yr hwyr ym- welodd amrai ganoedd a'r Neuadd Ddirwestol, i wrando darlitil ddyddorol a draddodid gan Mr. L. W. Lewis (Llew Llwyfo), ar Fucbedd ac Athrylith Alun." Y diffyg a deimlem ni ynddi oedd, v rlioddid yr egluriadau allan o weithian y Bardd, mewn rhan drwy gyfrwng cystadleuaeth ddatganol ao adroddiad. ol, yn hytrach na ganddo ef ei hun, yr hyn, debygid, fuasai yn fwyaf effeithiol. Nos Fercher, eilwaith, cynelid cyngherdd yn yr un lie gan Llew Llwyfo a Miss Wynn, Treffynon, yn gynorthwyedig gan Mri. P. Davies, D. Davies, J. Jones, i, Ilrs. Davies, yn nghyd a'r brass band dirwestol. Nid oedd y cynull iad yn lluosog iawn, ond yr oedd yn un barchus, ac ymddaugosai, wrth yr adalwadau am yr un pethau, y boddlonid pawb ynddynt.

YR AGERDDLONor "GREAT EASTERN" I GYCHWYN 0 BORTHLADD NEWYDD CAER- GYBI. Dydd Sadwrn diweddaf darfu i Ddirprwyaeth arolygu y portbladd newydd yn Nghaergybi, yr hwn a gyn- wysai Syr C. Rowney, prif lywodraothwr Rheilffordd fawr Trunk yn Canada, Mr. Yates, cadeirydd a llyw- odraethwr y cwmni agerdd-fordwyol dwyreiniol, Cadben Harrison, llywydd y Great Eastern, yn nghyda Mr. Binger, Mr. Mansell, a'r Cadben Hirste o gwmni rheilffordd Caerlleon a Chaergybi a chwmni yr agerlongau, i'r dyben o sicrhau yn ym- arferol a chelfyddydol yr hwylusdod o wneuthur y porthladd yn gychwynfa ac yn ddychwelfa y llestr aruthrol hon o uwchlaw 21.00D tunejl o lwyth. Y mae cwmni Rheilffordd fawr y Trunk Canada yn bwriadu pwrcasu yr orchest hon sydd yn tueddu i greu prifnoJ newydd yn masnach Mor y Werydd, ac yn adeiladwaith forawl gyffredinol drwy y byd; a'r hwn a fydd yn brif ddolen yn y cyfuniad trwyadl a fwriedir rhwng canolbarth Ewrop a chanolbarth America, trwy Great Grimsby, Hotyhead, Portland (Gogledd America) ae oddiyno gydi llinell y Grand Trunk trwy Canada Uchaf, i'r dwyrain o'r Unol Daleithiau. Derbyniodd y Dirprwywyr hysbysrwydd tra defn- yddiol gan Cadben McGreggor Skinner, R.N., Meistr y Porthladd, a Mr. G. C. Dobson, peirisnydd trigianol y Llywadraeth yn ngweithfeydd y Porthladd, a'u bwriad ydyw ymgynghori ar unwaith a phrif beirian- ydd y Forlywiaeth, Mr. Ilawkshaw, mewn perthynas i'r posiblrwydd o ddarparu cyfleustnl tymhorol erbyn diwedd y flwyddyn hon, i ddigoni gofynion yr agerdd- long ddirfawr hon, yr hon a gluda 4,000 o deithwyr, a llwyth o nwyddau masnachol rhwng saith ac wyth mil o dunelli. Rhaid ei fod yn foddhad hyfryd i drigolion tref Caergybi ddeall fod Mri. Rigby, y cytuuwyr am weith- feydd y porthladd newydd, (a chanddynt olwg neill- duol ar leshad y dref ) wedi rhoddi pob hwylusdod ac egluro pob amgylchiad tebygol o dueddu i ddiogelu yr amcan hwn, a chanlyniadllwyddianus yr ymchwil- iad celfyddydol ac ymarferol. Cyfrifir y bydd i'r drafnidiaeth helaetlf hon rhwng Gogledd Cymru a'r America ddwyn yn flynyddol ddim iloi na rhwng tri ugain a thriugain a deg o filoedd o deithwyr i dret Caergybi. Wedi ysgrifenu yr hyn sydd uchod yr ydym yn cael fod un o'r Dirprwywyr (y inordwywr profiadol, Llywydd Harrison) trwy gyfrwng y Times wedi hys- bysu y farn a ffurfiwyd yn yr ymchwiliad-fod porth. ladd newydd Caergybi y porthladd mwyaf cyfaddas i'r dybenion a ofyna y Great Easter:) a'r Cwroni Agerdd-fordwyol Dwyreiniol yn mater y gorchwyl hwn. Mown galiebiaeth ddylynol gyfeiriedig at Mr. Reitheimer, cynrychiolydd y cytunwyr, g vneir cry- bwylliad hefyd am yr hwylusderau a'r dyfalwcdi a roddwyd gan y Mri. Rigby i ddirprwyaeth yr arolyg- iad, penderfyiiiad yr hwn sydd wedi arwaiu i bender. fyniad mor ffifriol mewn perthynas i dref a phorth- ladd Caergybi.

n GYNYGIAD AM GYNADLEDD GYFFREDINOL YR I YSGOLION OABBOTHOL.—Mewn llvthyr at olygvdd I y Sunday School Teacher s Magazine y mae Mr. B. L. Greon wedi cynyg gaiw Cynadiedd Ganedl- aethol vr Ysgolion Sabbothol, yr hon a gymewu i fyny ddau nen dri diwrnod yn Awst lieu Medi yn y flwyddyn hon, i g,tel ei ciiynal yn Manehester. Bydd i Arddangosiad v Celf drysorau" dynu yn nghyd nileri mawrion o bobl o bob rhan o'r wlad, a dywedir fod cwmniau y rheilflyrdd yn bwriadu rhedeg csrbydresi am brisiau isel iawn. Yr wyf yn cyuyg fod at- y dyd 1 cyntaf i gyfarfod gwedui boreuol gael ei fod i'r. cenhadau gymeryd boreufwyd gyda'u gil) dd, ac wedi dewis llywydd ac ysgrifenyddion i'r gynadledd, i bnpur gaol ei ddarlieu ar y pwnc caolynnl n?u uu ffelyb, Golwg breseuol cyfundraoth yr Vsgoiiou Sabbothol, a'r dyledswyddau neillduol gorphwys- edig ar Undebau er ei dygiad allaa, a'i chynydd pellach." Gellid darllen pupurau aÍ" bynciau ym- arferol eraill mewn eisteddiadau dylynol, pob un i gael ei ddylyn gan diadl fer. Gellid derbyn ad- roddiadau o gynydd ysgolion Sabbothol yn njlwa- hanol barthau y wlad, ac ar brydnawn y dydd olaf gellid cynal cyfarfod mawr oyiliedinol o I athrawon yr Ysgoliau Sabbothol yn y Frcs Trade Hall, neu ryw adeilad eang arall.

CYNRYCHIOLAETH SIR GAERFYRDDIN. At Olygydd yr Amserau. Syr,— Gan fod yr adeg wedi dynesu pan y bydd yn rhaid i etholwyr y sir ucbod i ddewis aelod i'w cyn- rychioli yn y senedd yn lie y diweddar Mr. Saunders Davies. A chan fod dau ym-eisydd wedi dyfod i'r maes, sef Mr. J. Lloyd Davies a D. Pugh, Yswain, hyderaf, Syr, y caniatewch i mi wneyd ychydig sylw- adau arnynt er mwyn rhoddi gwell mantais iddynt i wybod pa fodd i ymddwyn yn yr amgylchiad. Mae pawb yn hysbys fod Mr. John Lloyd Davies wedi bod yn cynrychioli bwrdeisdrefi Aberteifi, ac wedi ei droi allan wedi hyny fel un annghymwys ac annlieilwng i'w cynrychioli yn y senedd. Ac yn mhlith rhesymau cedyrn ereill ag oedd ganddynt am roddi y sach iddo mae y ffaith a ganlyn :—Fe addaw- odd Mr. J. L. Davies, wrth yr etholwyr, mae'n debyg, yn ddifrifol, os dyrhwelent ef i'r senedd, y gwnai bleidleisio yn y modd mwyaf penderfynol dros ddi- ddymiad y dreth eglwys. Ond mae yn debyg mai cyn y briodas" oedd hyn. Pan ddaeth mesur can- moladwy Syr W. Clay i fwrdd Ty y Cyffredin, pwy oedd yno ond Mr. J. L. Davies mewn llawn arfogaeth yn gwrthwynebu y mesur gyda'r haerllugrwydd mwy- af! Ie,y dyn a ymrwymodd wrthYmneillduwyr swydd Aberteifi i wneyd ei oreu drostynt I Y dyn ag oedd wedi llwyddo cael ganddynt i'w anfon i'r senedd trwy eu seboni a'u twyllo a'r ystoriau yslic a rhodresgar fel un o ddiwygwyr y 19eg ganrif! Chwi welsoch anerchiad Mr. J. Llovd Davies yn mhapurau Caerfyrddin, cyn braidd i gorph eich cyf aill Mr. Saunders Davies gwbl oeri! yn eich hysbysu ei fod yn bwriadu "sefyll" dros y sir. Bostia yn fawr yn hono. Y 'FE ydoedd y cwbl yn hono, a cbwithau yn DDIM. Os ydyw yr anerchiad slip s-op hono i fod yn safon neu brawf o'i athrylith, o'i dalent, neu o'i fedrusrwydd fel dyn o gymbwysderau a gallu- oedd i'n cynrychioli yn Nhy y Cyffredin. Wfft! Wfft i'r fath beth ddywedaf fi Gobeithaf y daw boneddigion sir Gaerfyrddin yn miaen fel un gwr, oblegyd mor briodol y gellir dy wedyd, 0 undeb, tydi bia'r nerth Bydded iddynt ddyfod allan fel 11a banerog!—fel arfoglui roddi gwrthwynebiad uniongyrchol a phenderfynol iddo. Bydded iddynt bleidleisio dros David Pugh, Yswain, yr hwn, fel y gwyddont, sydd mor uchel ei gymeriad yn y wlad fel DYN ac fel GWLADGARWB — fel cyfaill calon i bob symudiad ag sydd yn debyg o lesoli ei gydgenedl-wedi llanw sefyllfaoedd anrhydeddus ac urddasol yn y sir, yn mhlith ereill wedi gwasanaethu am flynyddau fel cadeirydd y Sesiwn Chwarterol. Gwr ydyw Mr. Pugh nad oes gan neb dynion ddim i'w ddweyd yn annymunol am ei gymeriad. Dyn ydyw bob modfedd o hono-cudd neu gyhoedd. Wrth wrthod Mr. John Lloyd Davies fe ddengys etholwyr goleuedig sir Gaerfyrddin i'r byd eu bod yn amddiffynwyr cysondeb a rhinwedd, a'u hawliau cyffredinol. Ac wrth bleidleisio dros D. Pugh, Yswain-y talentog—y dysgedig—y gwladgarwr a'r boneddwr drwyddo hwnw, chwi fyddwch yn eglur ddangos i'r wlad eich bod am helaethu cysuron dyn- oliaeth, am Iwyddo sefyllfa gymdeithasol a moesol y byd, am weled rhinwedd yn blodeuo, a'ch bod am ddyn o dalentau gorddysglaer, o egwyddorion rhydd. garol i'ch cynrychioli yn senedd Prydain Fawr. Cofiwch bleidleisio dros PCGR. Gobeithio, Mr. Golygydd, y bydd genych chwithau air i'w ddweyd yn eich erthygl olygyddol ar y pwnc. Ydwyf, yr eiddoch yn ffyddlawn, GWILYM.

AT J. ROBERTS, YSW. (IEUAN GWILLT). Anwyl Syr,- Y mae ymholi dyfal ar hvd y wlad pa beth ydych yn feddwl gyda y Llyfr Tonau y bwr- iadech ei gyhoeddi. Y mae disgwyliad mawr am dano; a phryder dirfawr rhag i ddim eich lluddias i'w ddwyn ef trwy y wasg. A wnewch chwi fod mor garedig a hysbysu y llu- aws mawr sydd yn pryderu yn ei gylch, trwy gyfrwng yr Amserau, pa bryd yr ydych yn meddwl y bvdd iddo ddyfod yn feddiant i'r cyhoedd. Clywais ngeiniau o brif gantorion Gogledd Cymru yn datgan eu dymuiad am ei gael, am y credent y byddai yn anrheg an. mhrisiad wy i gerddoriaeth y cysegr; am hyny, os yw bosibl, na ataliwch oddiwrthym y rhodd wir angen- rheidiol hon, ac na watwarwch y teimladau cysegredig sydd yn disgwyl wrthych. Gan ddisgwyl y cyhoeddwch atebiad i'r nodyn hwn y gorphwys, Yr eiddoch, yn wir, CYXHAFAL.

Y PEDAIR SCRIW. Yn y ddau rifyn diweddaf o'r Amserau T'vr ydym wedi cyfeirio sylw ein darlleuwyr at y Tugel fel y trefaiant goraf i ddiogelu ploidleiswyr yn yr etholiad- au. Ar yr un hoel yr ydym am guro heddyw eto, er ein bod wedi newid y testyn. Y mae yr am 3er wedi dyfod i weithredu yn y mater hwn, gan fod cymdeith- as y Tugel yn arfer pob moddion i gael y pwnc ger bron y senedd yn ddioed, ac y mae nifer luosocach o bleidwyr y trefniant yn y senedd yn awr nag a fu yn ystod unrhyw eisteddiad blaenorol. Diau geoym y bydd i'r holl ddeisebiou a anfonir o wahanol ethol- wriaethau yn erbyn di-chweliad eu gwahanol aelodau, oherwydd y moddion annijhyfiawn a ddefnyddiasant i sicrhau eu hetholiad, effeithio yn dda er addfedu v senedd a'r wlad i roesawu y cynygiad a wneir am gael trefniant rhagorach o hyn allan. Ni ddygwyd orldiamgylch ddiwygiad mawr erioed heb fod rhyw ddrwg mawr yn galw am dano, a'r drwg hwnw wedi myned mor fawr fel nas gallai dyn- oliaeth ei oddef yn hwy. Ni welwyd dynion braidd un amser yn mabwysiadu mesurau mawrion i ra" flaenu drygau oddiar ragwelediad neu rag-gasgl- iad y byddai iddynt esgor ar ganlyniadau tra niwefd iol, na, gwaithio ar hen drefn a wnaent er gwaethed ydoedd, heb ei rhoddi i fynu nes gorfod gwneyd hrnv rhag myned i ddinystr. Os daw y deyrnas hon i fab- wysiadu y Tugel yn fuan, nid cyn i filoedd o berson- aa a theuluoedl fod wedi dioddef, ac nid cyn i'r wlad yn gyffredinol ddioddef oddiwrth fesurnu niweidiol mewn canlyniad i gynrvchiolaeth ddrwg gael eu t-nab wysiadu yn y senedd o'i eisiau, y bydd hynv. Y drwg mawr sydd wedi achlysuro y gal wad am y Tugel ydyw, yr hyn a adnabyddir yn dda yn ein gwlad wrth yr enw scriw. Yr ydym yn rhoddi y gair, er Seis- niced ydyw, fel y seinir ef yn gyffredin, yn hytrach na defnyddio gair Cymreig cyfystyr ag ef; tybiwn y bydd ein sylwadau o gymaint a hyny yn fwy darllen- adwy na phe defnyddiasem cogwrn.tro, hoeldro, troellhoel, asgrwy, troell nydd, neu sidrwy, yn lie yr hen air sydd mor gyffrediu, yn enwedig yn amser etholiadau—scriw. Pa bryd y defnyddiwyd ef gyntaf i osod allan orfodaeth, neu ddylanwad annheg i beri pleidleisiad, nid oes wrth law genym ar hyn o bryd groniclau i'n goleuo ar y pwnc, digon i ni yn awr ydyw y defnyddir ef i osod allan yr hyn sydd yn an- dwyo ein hetholiadau yn fynvch, a rhag yr hyn nid oes ond trefniant y Tugel yn unig a rydd i etholwyr ein teyrnas ryddid a diogelwch yn yr arferiad o hono. Y mae mawredd yr angen am hyn yn fwy amlwg pan | ystyriom mai nid un llwybr a ddefnyddir i lygru etholiadau, ond fod amrywiaeth o scriwiau yn arfer- odigihyny; ga!l fod nifer luosocach nag sydd o fewn cyleh ein gwybodaeth ni, ond peiair sydd yn ein taro ni ar hyn o bryd fel y rhai mwyaf cyffredin ol, at y rhai y cawn nlw sylw ein darllenwyr. Y gyntaf a ddaw dan ein sylw ydyw scriw tirfedd- iaulryr. Perthynas bwysig ydyw yr bon sydd rhwng tifeddianwyr a'u deiliaid, y mae yn gyfryw ag y dylai y naill a'r llall ei hystyried, fel un ag sydd yn gosod rhwymedigaethau pwysig ar y naill i'r Hall; ond an- fynych yr ystyrir ond un ochr i'r pwnc gan dirfedd- ianwyr ystyriant fod ar eu deiliaid rwymedigaethau mawr iddynt hwy, rhwymau nid yn unig i dalu yr ardreth iddynt, ond hefyd i ymostwDg iddynt mewn pethau gwladol a chrefyddol. Y mae llawer o dir feddianwyr fel ped ystyrient nad oes gan eu deiliaid hawl i feddwl drostynt eu hunain am ddim, eu bol y foment y daethant yn ddeiliaid tir wedi rhoidi yr bawl hono i fyny iddynt hwy; mewn gair, o hyn allan mai nid <•••;>•» ydynt ond pethau. Gwyddom fod eithriadau aurhycUjddas i hyn, yn mlilith pa rai y sail yr Anrh. Argl. Mostyn a'i henafiaid yn uchel; ond dyma gymeriad efallai y rhif luosocaf o dirfedd- ianwyr ein gwlad. Ymddengys fod y bendefigaeth mewn math o gyngrair dirgelaidd a'u gilydd i arfer pob moddion yn eu gallu, a phob ystryw a ailant ddyfeisio i fynu eu hawdurdod a'u nerth yn y sencdd. Y mae deiseb ar, nea wedi, cael ei chyflwyno i'r sen- edd yn y dyddiau hyn, yn gofyn am ymchwiliad i ymyriad yr Arglwyddi Leicester, Hastings, Scondes, a Walsingham yn yr etboliad a n Novfjffc Orllewmol. Dywed y ddeiseb fod hen benderfyniad wedi ei wneyd yn Nhy y Cyffredin, yr hwn syd(I yn datgan mai trais ar iawnderau a rha-'orlVeiatiau cylf rodinwyr y doyrnas unedig ydyw i un ydd seneddol ddylanwadu ar etholiad uurhyw o r aelodau fyddo i wasanaethu v cyffredinwyr yn y senedd a â ihagddo, fod gan ( >.h deis>bwvr reswm i gredu foJ gweithrediadau me. gwrthwynebiad uniongyrciiol i'r penderfyniad, ac blaw hyny annghyfansoddiadol ac anaghyfreithIon. 'i eu cyflawni mewn perthrn as i etholiad diweJ niarchogion i wasanaethu yn y senedd dras y ( "11 dywededig o swydd Nor- folk, trwy yr hwn jrefniad neu gytundeb gael ei gynnadlu a'i e' heb wybodaeth yr etholw N-r m gyllrodiiiol, i t no pwy a gai gynryhioii y dosbarth dyweded senedd: a bod y Gwir Anrh. Tliomus, Iarll L Arglwydd Raglyw y sir bona, y Gwir AnI, Barwn Hastings, y Gwir An ir. G oige, B i ;r Gwir Anrh. Tho- mas, Barwu W ¡Ù;: la-n, peudefigion y Deynjas Une iig, wedi cym ylÎ rhan yn y cyfryw weithred- Fod y cyfai o :vdd wedi eu cynal mewo per- thynas i'r etholiari dy-vededig, yn mha rai yr oedd y pendefigion tlywedt yn bresenol, ac ysgrifenwyd l'ythyrau gan un 1 eu ragor o'r pendefigion hyn ar bwnc etholiad dyw do lig y dosbarth dywededig, a'r cynrychiolwyr sene J.d i'w dewis dios yr unrhyw. Ac yn enwedig i'r dywededig Iarll Leicester, Argl wydd Raglyw y swyùJ, fined i'r cyfnw gyfarfodydd a chymeryd rhan ya y cyfryw ohebiaeth, mai eflaith 11 ,a ymyriad y pendefigion hyn yn yr etholiad ydoedd i oruwehreoli a goamodi (compromise)iawndernuethol- iadol yr etholwriaeth ddywededig; ac yn yr etholiad i'r ddau wr y cytunwyd arnynt yn flaenorol gan y pendefigion hyn gael eu hethol hcb wrthwynebiad. J Y mae eieh deisebwJTr, yn gostyng-edig dhryni) T eyhuddiadau byn i ystyriaeth eich Ty r;rn'• d -M- ac yn gweddio ar i'ch Ty anrhydeddus wtded yn J beri i ymchwiliad gael ci wneutbur i'r unrhyw, a mabwysiadu y fath fesurau er atal y fath arferion annghyfansoddiadol ac annghyfreithlawn ag a ym. I ddeng-ys i'ch Ty anrbydeddus yn gyfleus a pbriodol." Y mae y ddeiseb hon i neu wedi ei chyfiwyno gan Mr. Roebuck. Yr ydym wedi dyfynu yr adroddiad uchod nid yn benaf i ddangos yr angenrheidrwydd am y Tugel, oblegyd bu scriw y pendefigion hyn yn un mor effeithiol fel yr ataliwyd pob gwrthwynebiad, nid aed at yr etholfa o gwbl, ac ni byddai y tug-el ci hun yn ddigouol i roi atalfa ar y fath ormes, ond i ddangos yr ymgyngreiriad sarffaidd sydd yn mhen. defigiant ein teymas i gadw y wlad a'i cbynrychiolwyr yn eu dwylaw eu hunain. Bu amser pan y beiddiai tirfeddianwyr fygwth cyn yr etholiad mewn ymadroddion eglur. Yr ydym yn cofio amgylehiadan sydd yn engraitft o hyn. Yr oedd lien wr a adwaenem yn dda yn teimlo y dyddor- d J mwyaf mewn etholiad, yr oedd yn dra gwresog dros ei blaid wladyddol, ac wedi addaw iddo ei hun yr hyfrydwcb o roddi ei bleidlais dros ei ymgeisydd dewisol, ond bore yr etholiad, pan oedd wedi ymwisgo ac ymdrwsio erbyn yr achlysur, rhoddwyd llythyr yn ei law oddiwrth ei dir-feddianydd yr hwn a gynwysai y bygythiad pwysig a chreulawn, oni byddai iddo bleidleisio dros yr ymgeisydd Toriaidd, y byddai raid iddo ymadael. Yr oedd yr hen wr druan yn y fath amgylchiadau fel y buasai gosod y bvgythiad mewn gweithrediad yn ddinystr i gysur tymhorol ei deulu lluosog, ac yr ydym yn ei gotio yn dda yn myned at babell yr etholiad, a'r dagrau yn treiglo dros ei rudd- iau, i roddi ei lais lie nas gallasai roddi ei galon! A pha faint o galonau gwresog carwyr diwygiad a drywenir fel hyn yn mhob etholiad! Y mae yn wir y gwaherddir yn bresenol iddynt fygwth i frawychu eu deiliaid cyn yr etholiad, ond er hyny gallant wneuthur rhywbeth a etyb y dyben yn llawn cystal. Peth hawdd iawn ar ol etholiad ydyw pigo allan ryw fai ar v deiliaid, ac o herwydd hwnw, nid o herwydd ei bleidlais, o nage nage (ac y mae dan nage yn gwneuthur un ïe, two negatives make one positive) roi rhybudd iddo ymadael. Neu peth hawdd iawn wedi i ddyn wario canoedd o bnnoedd mewn anturiaeth ar ei dyddyn ydyw cael allan fod y tyddyn yn dechreu talu yn dda iawn, fod yr ardreth yn rhy isel o ddim rheswm, a'i chodi i'r fath swm nes y bydd yn anghyf- leus i'r deiliad aros yn hwy yn ei le, a'r canlyniad fydd iddo ymadael efallai i le llawer gwaelach, i roi lie i rywun o'r un fam wladyddol a'i feistr tir gael medi o ffrwyth y gost a hauodd ef ar ei feusydd. Y mae yn ddiddadl fod Iluoedd o deuluoedd wedi eu dyrysu yn eu hamgylchiadau am genedlaethau trwy y scriw ofnadwy hon. Ac mewn gwlad mor fecban a hon y mae pob mantais gan berchenogion tiroedd i orthrymu fel byn oblegid v mae cael tyddyn yn beth mor anhawdd fel pan fyddo un yn wag ceir digon yn ddioed i gynyg crogbris am dano. Wrth feddwl am dirfeddianwyr gorthrymus a'u crach orachwylwyr trahausfalch, pa ryfedd gweled canoedd o amaethwyr goraf ein teyrnas yn cael eu tueddu er mwyn eu hamgylchiadau, eu teuluoedd, a'u rhyddid i ymfudo i gyfandir eangfaith y gorllewin, lley goddefir i ddyn (gwyn o leiaf) gymeryd ei safle mewn cym. deithas fel dyn a dinesydd, a theimlo am y waith gyntaf erioed ei fynwes yn chwyddo gan y mwynhad sydd yn gynwysedig mewn bod yn rhydd o grafangau bwystfilaiddyr ormes a'i llethaiyn ngwlad ei dadau- lie na bydd yr un pendefig ffroenuchel uwchlaw iddo i'w ddychrynu a gostyngiad ei ael, nag un yswain bach gwirionfalch i folchwyddo a lledu ei draed wrth adgoffa iddo yn sarug mai efe ydyw arglwydd ei dyddyn as yntau, na stiward yr hwn y buasai yn diystyru gosod ei dadau gyda chwn ei ddefaid J-n. honi uwchafiaeth arno, ac yn gallu gwneyd hyny yn eofn nes peri ei ofni, am ei fod trwy ryw ystrywiau wedi ei ddangos ei hun yn offeryn evmwys i wneuthur unrhyw fudrwaith dros arglwydd y tir, ac wedi ymwerthu i'r dyben hwnw; ie, lie y caiff fod yn arglwydd ac yn stiward iddo ei hun, beb neb i'w frawychu, a mwynhau yr hyfrydwch nid yn unig o fod mor rhydd i feddwl ag ydyw i anadlu, ond hefyd mer rhydd i lefaru ae i weithredu ag ydyw i feddwl, tra na byddo yn gorni-su ar iawnderau dyn arall. Yr oeddym wedi bwriadu tynu allan bedair scriw i'w liarddangos, rhaid i ni adael tair heddyw, a rhoddi y turnscriw heibio dan yr wythnos nesaf. LLEWELYN GWYNEDD.

DYFYNION O'R "LIBERATOR." Y BLAID RYDDFRYDIG AG ARIAN GWEINIDOGION. Tua diwedd yr etholiad cyffredinol, rboddes y pwyllgor etholiadol allan bapur yn gosod allan v canlyniadau fel yr oeddynt yn dal perthynas ag achos rhyddid crefyddol, mor bell ag yr oedd cyfryngau hysbysrwydd yn eu galluogi i farnu. Yr oeddym y pryd hyny wedi deall rhywbeth vn nghylch addewidion aelodau. Gallwn ynawri brofi eu cyfrifiadau wrth eu pleidleisiau yn weith- redol. Y mae y ddadl a'r rhaniad ar ysgrif Mr. Fagan mewn perthynas i arian gweiuidogion, a'u cymeryd gyda'u gilydd, a'u darllen yn ngoleuni yr amgylchiadau dan ba rai y cymerasant le. yn rhoi prawf digonol fod v cyfrifiad i'r gwrthwyneb i fod yn or-wresog. Y mae y cyfnewidiadau mewn cynrychiolwyr Seisnig ag Ysgotaidd yn cyfrif oddeutu 170, o ba rai y mae ychydig yn gynwys- edig o hen aelodau wedi eu dychwelyd dros leoedd inewydd. O'r 170 hyn, pleidleisiodd 109 dros ysgrif Mr. Fagan. un a deugain yn erbyn. ac yr oedd dau ar bymtheg yn absenol heb gymharion. Nid oedd v 109 a'r 41 hyn oU yn enillion nac oil yn goliedion, y pwnc yn amiwg ydyw, beth a wnelsai cynrychiolwyr blaenorol pe dychwelasid hwy i'w hen eisteddleoedd. Yr ydym yn meddwl y gallwn lefaru ar y pwnc yma gyda chryn sicr- wydd, gan fod yn awr ger c i bron ein crynodeb personol a manwl o rests i i haniadau y pedair blynedd diweddaf, gydag amryw iol sylwadau ar yr effaith yn y pleidleisiad o fod y mesur yu deilliaw o'r weinyddiaeth ai peidio. Y mae y canlyniad wedi ei brofi fel hyn, yn fwy na bod vn gydradd a, chyfrifiadau ein pwyllgor etholiadol. O'r 109 o aelodau Seneddol newydd a bleidleisient dros ysgrif Mr. Fagan, yr ydym yn cael 60 yn enillion i ni, ac o'r 41 pleidleisiau yn ei erbyn 22 yn goll- edion i ni, yn rhoddi i ni enill clir o 38 o bleidleis- iau yn yr etholiadau Seisnig ac Ysgotaidd. Yn 1855 a 1856 yr oeddym yn gallu dwyn i raniad, er yr absenoldebau nas gall y trefoiadau goraf eu llwvr ochel, 260 o bleidleisiau a chymharion, vn annibvnol ar, a hyd yn oed ynwrthvynebo! i'r llywodraeth. Os ydyw y dosraniad uchod vn gosod allan gvfran nid yr eiddo Argl wydd PaImèr ston, ond yr eiddom ni o'r mwyafrif ch^anegol, y mae yn amlwg fod ein nertb yn y ddeddfwriaeth yn awr yn gyfryw ag a raid arwain i gwestiwn tra difrifol os metba gynyrchu ei ffrwythau. I I YR EGLWYS MEWN PERYGL. I Y mae Mr. Disraeli yn dechreu ofai am ddyog- elwch yr Eglwys Sefydledig, ac y mae wedi galw amaethwyr Bucks i'w gwaredu. Felly hefyd v I mae y Parch. Mr. Cox, yr hwn nis gallai gymaint aphregethu pregeth Ladin o flaen y Glwyseistedd- iad f Convocation), heb gyfeirio at y dygwyddiad ofnadwyd o ddadgysylltiad yr eglwys a'r Jlvwodr- aeth. Troai fodd bynag yn erfyniol at Ymneill- duwyr, iawnderau y rhai, meddai. a niweidid nid yn Hai na'r eiddo Eglwyswyr." Yn wir iaith farw ydoedd y eyfrwng cymhwysaf i draethu y fath I sothach. MR. A R GWIRFODDOLWVR. Y mM Mr. Napier wedi bod yn ?wneutbur I araeth b0b fod yn rhy ddoet.h yn nghytarfod y I Gvmanfa Brotestanaidd Tra y mae," meddai, vr eglwys sefydledig yn ceisio cvdweithrediad eraill, pa fodd y mae gyda'r gwirfoddolwyr, o leiaf rhai o honynt? Y mae arnynt eisiau gwoeuthur yr egwyddor wirfoddol yn orfodol. Tynerrt i lawr yr eglwys sefydledig, a dywedent. Ni oddefwn i chwi gael crefydd y wlad wcdi ei dyogeiti, ond rhoddwn chwi i lawr er mwyn gosod yr egw^-ddor wirfoddol mewn grym." Y mae hyn mor rvmus a phe dywedid fod yr heddgeidwaid am wneuthur gonestrwydd yn beth gorfodol—' rhotidun chwi larlroa i lawr i osod mewn grym ffordd onest o eniil bywoliaeth." i DISRAELI AT) Y DRETH EGLWYS. I Nad ydyw y dreth eglwys yn groes i deimladau ac argyhoeddiadaa y bobl vdyw y casgliad a dm Disr-ieii oddiwrth v ffaith a ogjurir gan ddychwcl iad Argl. Hobert Cecil, nad oes ond 000 o o blwvfydd wedi gwrthod v drcth. 0 Argiwvili liobeit, y fath fur a godasocn i fynu i daro albn vinenvudian eghwswyr Gwyddom ni, og ii,, wyr Mr Disraeli, fod v Haith dybirdig yn fhiciad, onu y mae yn fiugiad a all gostio yn ddrud i'r eglwys sefydledig, os credit* ef yn gvffreduicl: obtegid canntaer i ni siiii; mlv^sdd yn r ityo i-o gynhyrtiad gyda dadgysylltiad yr eglwys oddiwrth y llywodraeth, ac atebwn am daLO v daw rhyw beth imvy na dyddimiad o hono. Ond os ydyw Mr. I LJisrneli a phwyllgor y gwyr lieyg" yn credu eu ¡ ffugyrau eu hunain, paham v mD(').t morofnusyn ngwyneb oynydd y .lilaid wrth drcthnwl ? Y mae 1 y corff a enwyd gyda llaw wedi dechreu ateb i gyhuddiadau Cymdeithas Rhyddhad Crefydd, ac i I ddangos gyrnaint o amser sydd ganddynt i'w wneuthur i fynu, gallwn hysbysu iddynt fod y Golynion i Eg]Iwyswyr Esgobvddoi v rhni a II dd>tholasant, yn un ag y mae y gymdeithas \yeii peidio ei roddi allan, fel un wedi ei gylchdaenu yn barol i raddau dirfi»w; yr ant r(,sti- ein evhoeddiadau v prynwr papvi gwt.t fydd unsg bwrcasydd cyhoeddiadau dadieuo; c bob oohr ar y Dreth Eglwys,

I HUNANLADDIAD YN NGHONWY. I DYEYSWCH ARIANDY 1" ALKIRJt. 1 Derbyniwyd hr<=hy«rrw\ dd yn Edinburgh ddydd Linn i'r p.u «-y' f. l \lr. S-ilmnn, goruchwyliwr yr y !• -••. f yi, F,« i. k, achos yr hwn sydd v.-t. -i; •vii .l.riawr yno, ac yn wir trwy yr oil o'r I jp'j'JmJ, wedi lladd ei Lun bore Sul wythnos i'r diweddaf, trwy ymgrogi yn yr Harp Inn, Conwy. Cotir fod dyryswch Mr. Salmon wedi ei gael allan ddydd Mawrth y 12 o Fai, pan ydoedd yn Bridge of Allan. Y dydd canlynol i hyny daeth i Edinburgh a gwnaeth gyffesiad cyflawn i lywodraethwr yr ariandy. Mewn cyfarfod o'r cyfarwyddwyr ddydd Gwener penderfynwyd ei erlyn fel troseddwr; ond ar v noson fiaenorol yr oedd wedi myned ymaith gyda rheilffordd Caledonian, ac un o'i feibion gydag ef i Lockerbie, o'r lie yr aeth i Liverpool; yno collwyd ef, ac Did aeth ei fab gydag efyn mbellach. Yr ydym,medd y Scotsman, yn credu na bu ond diwrnod neu ddau yn Nghonw^ a gwvddis ei fod wedi cycbwyn o Ysgotland yn hollol anaih^rod o ran arian. Ceid ei gorph rhwng deudaeg ac un o'r g-loeh y Sul, ac wrth chwilio cafwyd llythyr yn ei logell wedi ei gyfeirio at Mr, Mackenzie, llyw- odraethwr yr ariandy; ac oddiwrth y llythyr hwn y deallodd y gwestrydd pwy ydoedd, ac y galluogwyd efi anfon cenadwri gyda'r gwefr hysbysai i Edinburgh y noson hono. Cadwyd y llythyr hyd ar ol y treng- holiad, yr hwn a gynaliwyd ddydd LInn. Ymddengys fod Mr. Henry Salmon 62 oed, yn Uywodraethwr cangen Falkirck o ariandy masnachol Ysgotland, a'i fod wedi llenwi ei swydd am gyfres faith o flynyddau, ac wedi troi bob amser yn v gymdeithas tlohaf. Oddeutu pythefnos neu dair wythnos yn ol, tra yr oedd y trance dig yn absenol yn Stirling, ac yn eistedd ar y fame fel ynad heddwch, daeth ysgrifenydd o'r brif swyddfa i Falkirck, a chafodd allan fod Mr. Salmon yn ddiffygiol o daiu i'r swm oddentu £20,000. Ar hyny diangodd ymaith, a chyrhaeddodd yr Harp Inn, Conwy ddydd Iau y 13eg o'r mis diwediaf. Yr oedd yn pasic: dan yr enw Patterson. Sylwid ei fod yn llafario dan iseldar yspryd mawr, a dangosai ci ymddygiad yn fynych anesmwythder anarferol Ar gyrhaeddiad dieithnaid i'r ty yr oedd yn myned yn dra chynhyrfedig, a holai yn fynych a oedd rhywun wedi bod yn hoii am dano. Un bore, aeth allan am 7 o'r gloch, a bu yn absenol hyd 3 o'r gloch bore dranoeth. Pan ddychw^ocld yr oedd ei ddillad yn wlybion ddyferol, ac nid oes amheuaeth nad wedd y dyn truenus y pryd hwnw wedi gwneuthur ymgais i roi terfyn ar ei einioessrwy foddi. Dydd Sul derbyniodd lythyr, yr hwn ar ol ei ddarllen a rwvgodd. Ar ol hyny dangosai anesmwyth- der mawr, a gwelid ef yn cerdded yn ol ac yn mlaen yn dra brysiog. Rhwng deaddeg ao un o'r gloeh, pan oedd y gweision ar giniaw, aeth i'r buarth y tu cefn i'r ty, ac i'r ystabl. Nidoeddwedibodynoond ychydig fJ nydau, pan y canlynwyd ef gan Richard Jones y marchwas. Er ei ddvcbryn gwelodd Jones y trengedig yn grogedig y tu ol i'r drws, a'r fatti ydoedd effaith yr olygfa ar y dyn fel y gorfu iddo syrthio yn ol mewn llewyg. Mor fuan ag y daeth ato ei hun, galwodd am gyDorthwy, pan y daeth dyn o'r enw Evans ac a dorodd v trengedig i lawr. end aid oedd einioes ynddo. Yr oedd y weithred ofnadwy wedi ei dwyn oddiamgylch 4 chadach poced wedi ei hwyhau a darn o gynfas a gymerasai o'i ddillad gwely ei hun. Rhwymwyd hyn wrth hoel ag oedd wedi ei gym i mewn i fur y stabl. Nid oedd yr uchder fodd bynag yn ddigon iddo hongian yn glir oddiar y ddaear, ac y maey penderfynolrwydd yn mha un y cyflawnwyd y weithred i'w ganfod yn y ffaith fod yn rhaid itldodynu i fyny ei goesau er cwblhau ei amcan. Yn yr agwedd ) yna y cafwyd ef. Ar ei berson cafwyd oriawr aur, a'i enw ei hun yn gerfiedig oddifewn iddi.wedi ei ddyddio 1849,vnghyda 24 punt, 4 haner coron, a (Ie. Yr oedd hefyd lythyr cyfeiriedig at Mr. Mackenzie, Uywodraethwr cyffred- inol yr ariandy masnacbol Edinburgh; ac un neu ddau o ddarnau o bapur. Yr oedd y llythyr crybwyll. edig yn grugiwyth o eiriau anghysylltedig: a chydag anhawsder mawr y gallwyd ei ddealL Ymddangoau fodd bynag fod y trengedig yn ceisio trwy ddwyn amryw eraill i mewn ei wnyed ei hun yn fath o fweh II diangol. Yr oedd cyfeiriadau tyner a tharawiadol at ei wraig a'i deulu wedi eu cymysgu ag amlygiadau o edifeirweh am ei ymddygiad, a'r dynged sobr oedd wedi syrthio arno. Yr o»dd y tu allan a'r tu fewn ir papyr hwn wedi ei orcbuddio ag ysgrifen, ac yr oedd archiad pendant ar iddo gael ei hvrwyddo at Mr. Mackenzie gyda gobaith y byddai i'w ddadguddiadau a wncid ynddo gael eu cyhoeddi i'r byd gan ei deulu* A ganlyn sydd ddyfyaiad o'i lythvr:- Ar y tu allan, I'w drosglwyddo yn ddioed dan amlen arall, gan nas gallaf gael un, at T. R. Mack- enzie, Ysw., llywodraethwr ariandj masnachol Yegot. land, Edinbuigh." Ar yr oehr arall yr oedd yn yo-,rifenedi, -Nis gallwn ar y foment gael lien o bapur ar yr hwn y gallwn ysgrifenu y cofiad mewnol, ond gyda pbeth gofal gellir ei wneyd &Ran.-It. Salmon." f mae y dadganiadau wedi eu gwneuth- ur allan yn wirioneddol a gonest. A roddwch chwi y fodrwy fechan sydd i'w chymeryd oddiam fy mys i'm hanwyl wraig.—H. S." Ar yr un amlen :I- a aehosasant y cwbl: a wnewch chwi, fy nnwyl Mackenzie, bendith arnoch ehwi a'r eiddoch, gyda serch diweddaf.—H. Salmon." Ar haner lien o hapyr, yr hwn a gafwyd ar y griaiau wedi ei dori i fynu Jill bedwar o ddarnau yr oedd yr hyn a ganlyn yn yr un lawysgrif: Y d,-id Sab- botb, 9. 20. a.m. • » gydd wedi fy nwyn i'r diwedd traenus yma. Unasant i gymeryd symiau mawrion, ac yna y maent wedi ymdrechn effeithio eu diangfa eu hunain. Yagrifenai y myneg- iad ar gais neillduol o o e ao yn ol ei gyfarwyddid y geiriwyd ef. Yr oeddwn wedi dywedyd. Yr oedd gan y trengedig ellyn yn ei logell. Dydd Sul anfonodd Mr. Edwards genadwri wefr- bysbysawl at Mr. Mackenzie a dydd LIun derbyn- iodd hysbysiad yn ol fod y newydd pruddaidd wedi ei hysbysu i'w deulu, ac y cyehwynai mab y trenged. ig tua Choawy yn ddioed. Dymunai Mr. Mackenzie ar i'r llythyr gael ei anfou ato ef gyda'r post, yr hyn a wnaed. Dydd Mawrth, cyrhaeddodd dau o feibion ytrengedig gyda dyn arall i adnabod y corph, yr hwn a symudwyd gyda'r rheilffordd i Edinburgh gyda'r gerbydres 8. 1. yn v prydnawn. Ymgynghorodd y rheitbwyi am haner awr, pryd y dychwelasant reithfarn fod y trengedig wedi eyf. lawni y weithred yn ystod gorpbwylledd tymhorol. A ganlyn ydyw y profion a ddygwy gerbron yn y trengholiad Ann Jone-Yr wyf yn gweini yt1 ngWesty yr Harp. Daeth y trengedig yma pytbefnos i ddydd Mawrth diweddaf, ac aroaodd hyd ei farwolaeth. Aqi sylwais fod dim neillduol yn ei ymddjgiad oddieitbr ddydd Sadwrn a dydd Sal diweddaf ei fod yn ym- ddangos yn dra isel. Derbyniodd lythyran gyda'r post tra yma. Cyrhaeddodd yr olaf ef oddeutu 8 o'r gloch bore Sal. Yn ystod ei arosiad aeth allan un bore oddeutu 7 o'r gloch, ac ni ddaetb yn ei ol hyd 3 o'r gloch bore dranoeth. Y pryd hwnw yr oedd ei ddillad yn wlybion drostynt. Sylwais iddo fyned i'r buarth ddoe ychydig cyn 1 o'r gloeb. Yr oedd ein dynion y pryd hwnw yn yty ar giniaw. "Wedi iddynt ddarfod, yr hyn oedd oddeutu 10 monnd ar ol i'r trengedig fyned allan, aethant i'r buarth. Richard Jones.—Yr ydwyf yn Uythyr-wae yn yr Hrp. Bum yn cael fy anfon gan y trengedig i'r llythyrfa. Dymunai arnaf ofyn am lytkyran i Mr. Patt rson. Ar ol ciniaw ddoe aethum i'r ystabl, ac wedi cael dywedyd wrthyt gan fachgenyn fod y treng- edig wedi myned i mewn ychydid cyn hyn, ediychaig o amgyleh am d&no, a cbefais ef yn crogi gerfydd ei wddf tu ol i ddrws y stabl. Gelwais allan am gyn- orthwy, a daeth William Evans a thorodd ef i lawr. Yr oedd yn gwbl ofer. Moses T. Edwards —Bum yn nghwmni y trengedig ddwy waith yn ystod ei arosiad yma. Ar yr arhlysar- on hyn ymddangosai yn hynod a chynyrfedig. Gwelais ef y tro diweddaf ddydd Sadwrn. Yr oedd- wn yn bresenol ddoe ar ol marwolaeth y trengedig, pan yr oedd ei gorph yn caeltCi chwilio gan yr bedd. geidwad. Cafwyd arno oriawr aur, a £ i± 4s. 6e. o arian. Chwiliasom ei gist ond ni chawaom ddim heblaw dillad.

AMRYW IAETH A U. ESGOBAETHAU EWYDD YN" YR IXDIA.— Y mae Aroiiesgob Canterbury, Espob Llundain, ac esgob- ion eraill wedi anfon at Ivwodraeth ei Mawrhydi gofeb yn erfyn am gread vn ddioed dair esgobaeth newydd yn yr India, un yn Agra, yn y taleitbiau gogleddol, i gael ei ffurfio allan o esgobaetb bre- senol Calcutta un vn Lahore, vn y Punjaub i'w tfurfio ailan o esgobaetn bresenoi Calcutta ac 00 i dalaeth genhadol Tr.neveliey. i'w ffurfio allan o esgobaetu bresenol Madras CYMRODTON CAERGRAWNT.—Y maentyn deisebu am gael PU rhyddhau oddiwrth eu haddunedau mynachaidd,—deisebant ddirprwvwy* v Brif Athrofa. a thrwydd^nt bwy Dy y Cyffredin. Y mac eu dymnniad yn naturiol ac yn gyfiawn. Pa- ham y rhaid i unrbvw nrdd o ysgolheigion yn ein gwl id gael ei chondcmnio i frwyd anmhriodasol. Y map personiaid vn priodi; y mae. duwionon o boL rhyw—gwrryw a banyw—yn priodi. He It- law cviurodion ( fellows ) colegau Did oes un dos- barrij o bersonau yn cael en hamddifadu o gartref. cariad cartrefol, a serchiadau teuluaidd. -=-" TT. CAERGRAWST YN JIIRMINGHAM.— i mwei- odd y Tywvsog hwn a'r lie uchod i'r dvl)pn o agor neu urddfreinio darn o dir a roddesid i'r dref gan A 'g. Calthorpe i fod yn bare ir trigolion. Croes- | awyd efyn wresog gan hawb, a cbyfiwynwyd anerchiad iddo gan y maer a'r gorfforaetn, ir hon yr atebai y Dug yn dra phriodol. R. COB DEN, Vsw.—Gan nd cvnrychiolaeth Lp (is yn y Senedd yn wag cvmerth rhywrai ryddid i ddefnyddio enw Mr. (Jobden fei un tebyg o ym- g^isio. anfonodd yntau v llythyr hwn at Mr. E. Baines, o'rdrefhono :-Midhurst,Mai ifainj 15i. A.wvl Svr.-Yri gweled fy enw yn cael ci grv- bwyll mewn eysylltiad a'r gwagle am Leeds, a wnewch ya garedig fy ngalluogi i ddywedyd yn -.T.hoeddus nad yw yn ly mwr.ad preseuol i gynyg fv hun am gynrvchiolaeth unrhyw ethoiwriaetn, Hyd oni chyhoedduf fy hun ar y maes m theimla neb yn awdurdodedig. (iT ol y datganiad hwn, i tv noosed yn inlaec inewn unrhyw fan fel ymgeis- dd. 8Ul anrhvdedd seneddol—Arosaf "r eiddoch vn dra ehywir. PichafJ Cobdea Edwd. Bair;f°, Ytiw.