Yr Amserau

AT Y CYMRY. Anwyl Frodyr,—Yr wyf yn derbyn yr Amserau er's amser maith bellach, ac yr wyf yn ei hoffi yn fawr iawn ac mi ganfyddais beth ynddo yn ddiweddar yr hyn a barodd gryn lawer o syndod i mi, set bod Mr. Cyhoeddwr yn bwriadu helaetha cymaint arno heb godi ond dimai yn ei bris. Y mae arnaf awydd eich anerch (fy nghydgenedl, y Cymry) i dderbyn yr Amserau, yn nghyda helaethu ei gylchrediad mor eang ag y byddo yn eich gallu; oherwydd mae Mr. Cyhoeddwr wedi rhoddi mantais fawr i'n cenedl, trwy gyhoeddi y fath newyddiadur am bris mor hynod o isel, am hyny ein dyledswydd ninau ydyw ei gefnogi. Y mae genyf air neu ddau atoch chwithau, y der- bynwyr ieuainc. Fe allai fod rhai o honoch yn metbu angno llawer o gysur o'r Amserau yn y dechreu ond yr wyf, er hyny, yn eich cynghori i ddal i'w dderbyn, yr hyn a'ch swyna yn fuan fel na ellwch fyw yn hapus hebddo, ac mae yr Amserau hefyd yn sicr o wneyd mwy o bleser (a lies yn enwedig) na wns o dobacco bob wythnos. Yr wyf yn teimlo fy hun yn ddiolch- gar iawn i chwi, Mr. Cyhoeddwr, am eich ymdrech parhaus i ddiwygio yr Amserau. Ydwyf, yr eiddoch, CLEMENT.

AT OLYGUDD YR AMSERE. Syr,—Y peth sudd gen i rwan i ddyud wrth y plant yna ydi, rol i chi wbod y rheola a chaul testun da i ehi gyfansoddi gora buth ag allwch chi arno fo wedun, tryio gnyud pob peth yn dcK ag yn dda iawn hefud. Mau llawer iawn yn dyud *an fudd rhiw un yn i byio nhw am rwbath nad oudtoan nhw ddim yn tryio ne na chyuson nhw ddim digon o amsar. Wel, yn wir ionadd i, esgis gwaul iawn ydi pob un o honun nhw, ddyliwn ni-pan ddechryuwch chi ar rwbath, tryiwch ych egni i'w neyd o yn dda a chymrwch ddi- gon o amsar. Ond ccfiwch chi nad ydw i ddim am i chi gymrud ych amsar i gid at brydyddu, na, mi gowntiwn i rwun a nan hynu yn hanar pen, ac mi ginigiwn i gaul hen l) cru i guro tipin o synwyr i'w ben o. "Cofiwcu chi mni nid derun ydi y dun i gid," medda un dun call yn Nghymru, dydw i ddim yn cofio pwu, ac yn wir mi ddyudodd un o'r dwediada calla glywas i fawr namsar yn y dyddia hyn. Pyid- iwch da chithau a boddro gormod efo'r prydyddu yna. Mau y byirdd a'r dynion goraf yn rhoi amsar i bob peth, a phwu fedra nyud yn well ? Cymrwch chitha y petba mwua pwisig yn gynta, ag ys budd amsar yn sbar cymrwch hwnu i brydyddu. Pvidiwch buth hefud a stwffio 'eh gwaith ych hun- an ymlaun, gadwch i rai erill ych codi chi fel y dywad y Byibil Canmolad arall di." Ys ewch chi i godi chunan mi tynith rhai erill chi i lawr, fellu fudd ych cwump yn goliad mwu na'r codi i chi. Yn wir i mau yr Amsere a gochydig o brydyddiath yno fo rwan, a gwell gen i hyna, a dyud y gwir i chi, ma chaul rhiw sothach o bethe gwael; rydach chi ninion yn ych lie, syr, os na chewch chi bethe da, byidio rhoi dim i fewn o gwbwl, o achos dyfiasu nyith pawb ar bethe sal. Wel rwan, gyfyillion bach, dydw i ddim yn cofio dim rhfor o gyngorion i chi rwan, ond bob amsar y by la hiyngyru rhwbatbi'w breintio rhwch o yn y clor" y pwusa yma yn i ben o—fudd o yn ol r~.oC 4 prydyddiath—fudd y testun yn dda—ag fudd o yn werth i bawb ddarllan-ag yn ola-fudd yno f. synwyr-i rydw i yn meddwl ys budd o yn wasdad i'r rhyina y gnyith o y tro i'r wasg, be ddyliach Chi, Myistr Golygudd ? Wei, wn i ddim yn wir, pwu bwnc ga i i sgyrfenu a mo fo y tro nesa, ys bydda i buw ag iach-mi rydw i edi caul anwud trwm iawn rwan, ag yn misio mund allan o'r tu, ag mau ar Pegi hefud ddo!ur o'i phon-follu dalla i ddim bod yn siwr fydda i buw- rhaid i mi gaul amsar i wella beth bynag cun gnyud ond mi ddyuda i i chi hun, myistr Golygudd, ys bydda i farw mi sgyrfena i atoch chi i ddyiu., gaul i ehitha ddyud wrth y plant yna. Ond os mendia i hwraeh y sgwena i yn o fuan ar rwbath neu gilidd. Coflwch ti, syr, at bawb fudd yn holi am dana i, a dyudwch fy mod i yn.,wlll-sio liir ous a llwuddiant i bawb o'ch gohebwur, ac i chitha yn enwedig, a Myistr Lloud. < Ffarwel, Yr eiddoch, > Penucharffridd. RHEN WMFFKA y TAULIWR. I licia rhwun wbod hwraeh mod i yn wuth a phed- tigian oud beddiw. Mai 8. WMFFRA..

CYFARFOD Y GYMDEITHAS ER RHYDDHAU I. CREFYDD. Dydd Mercher y 6ed cyfisol cynaliodd y gymdeithas hon, yr hon a adwaenir yn well wrth yr hen enw, Cymdeithas y Datgysylltiad," ei chyfarfod blynyddol yn Neuadd St. Martin, Long Acre, Llundain. Yr i oedd y gynulleidfa yn llnosog ac yn barchus, ac ni welwyd erioed mo gyleillion yr achos yn ym. ddangos yn fwy gwrol a brwdfrydig. Cymerwyd y gadair gan Thomas Barnes, Ysw., y diweddar A.S., dros Bolton. Yr oedd yr esgynlawr yn llawn o enw- ogion 11cn a lleyg. Gwnapth y cadeirvdd araeth rag- orol yn yr hon y sylwai, Eu bod wedi cyfarfod ar ol myned trwy un o'r dirdyniadau mawrion hyny i ba un yr oedd y wlad yn agored ar amserau, sef etholiad cyffrediuol, a'u bod wedi cyfarfod i ddyweilyd wrth y byd crefyddol a gwladyddol nad oedd y Gymdeithas er Rhyddhau Crefydd oddiwrth Nawdd a Rheolaeth y Llywodraeth wedi marw nac yn marw, ond ei bod yn fyw ac yn barod at waith. Yr oedd yr etholiad wedi gwthio rhai dynion newydd ar d,lyfroedd dyfn- ion cynen gwladyddol, ac ar yr un pryd wedi traethu rhai hen ar y glanau; eto tra y gofuliont fod nn yn enwedig, yr hwn a arferent ei ystyried fel eu cyn- rychiolydd yn Nhy y Cyfifredin, heh eisteddie yn y senedd, yr oedd yn llawf-n ganddynt nad oad 1 yn dafod-rwym, ac er ei fod wedi ei orchfygu nad oedd wedi digaloni na'i ddianrhvdeddu. Os ria allai lefaru wrth gynrychiolwyr y bobl gallai lefaru wrth y bobl eu hunain." (Daeth Mr. Mi nil i mewn, a derby niwvd ef gyda thwrf o gymeradwyaeth.) Nid oedd dyben v cyfarfod yn enwadol, ond yr oedd o bwys cenedlneth- ol. Cyfarfyddent fel deiliaid yn sefyll i fyny am dyflawn gyrohwysiad o egwyddor a gyr.abyduid yn gyffredinol, sef yr egwyddor o syliawnder gwastad, a rhyddid cyffrediuol; nid oedd yr h\n a elwid yn rhyddid crefyddol ond rhyddid wedi ei gymhwyso at ddybenion crefyddol. Yr oedd yn arnlwg nas gailent aros yn hir yn eu cyflwr presenol. Rhaid i ethol- wriaethau y wlad yn fuan li'nloifvnu pa lwybr a gymerant. Rhaid iddynt un ai dyfod yn mlaeri o'u safle presenol, ae cstyn y gwacVtoliadau a wnt'ir' i ddybenion crefyddol i hoh enwad, neu rhaid iddynt ddatgan na roddant hwy i un. Yroedd eu cymdeith- as o'r l'arn mai y lfordd or,if ydoedd peidio rhoddi gwaddoliadau o gwbl, a gosod pawb yn gydradd trwy gymeryd oddiwrth hob enwad bob nawdd a rheolaeth gwladwriuothol. Os cymerid y llwybr arall, talu i'r cwbl, fely dadleuid gan Napoleon Buonaparte, a chan lawer o aelodau Ty y Cyfrredin Prydoinig, beth fyddar y canlyniad ? Yr oedd y cyfritiadau amrywiol yn ddiweddnr wedi cynyddu o ddwy i chwe nuliwn, ac yr oedd tueddiad i'w csnyddu eto ya mhellach; end beth fydd raid i'r cynyd i fod os ej,tjies y llywodraeth j bob enwacl i'w talu ? Rhaid iddynt beidio disgwyl cael yr arian yn vr ariandy i-li"id iddynt dJyfod o'u llogellau cu hunain ar lun trethi-ac a ellid tybied y byddai i bersonau nad ydynt yn gwneuthur un brones o grefydd dalu tretbi yn wirfoddnl i'w ehynal ? Oni arweiniai hyn yn hytrach i ymbellhad" cyffredmol oddiwrth grefydd, os ritid i gasineb ati, fel y byddai 4 amcan crefydd ei hun yn cael ei othrechu trwy y fath ddull? Nid oedd y gymdeithas, yr lion y daothant yn nghyd i gefnogi ei hacbos, wedi bod yn ddiwaith, ond yr oedd wedi gwneathur gwasanaeth da mewn 'biynyddoedd a aethant hcibio, a ohredai ef ei bnd wedi ei bwriadu i gyfia" ni gwasanaeth da mewn ■S mar IF- — —  blynyddoeM dyfodol. DarIIenodd Mr. J. crYelll1 ) Viili?ms, yr yagrifenydd adroddiad o weithrediadau y gymdeithas yn ystod y flwyddyn, areithiodd y Parch. John Burnett, yr h wn a sy!wai ? dywedid yn fynych wrtho nad oedd gan weinidog- ) jbn crefydd un hawl i ymyraeth a materion gwlad- yddol fel hyn; ond y dymunai wybod ar ba egwyddor y gwedid iddo y rhagorfraint hon. A ydoedd gwein idogion crefydd bob amser allan o le, ond pan y bydde.nt yn gwisgo llawnt "ya Nhy yr Arglwyddi ? Os c-idtli-nt yn weinidogion efydd, yr oeddynt hefyd yn laerliaid y g^ron, a chanddynt ddyddordeb yn Dg'a:"ddiaeth. y tir. Nid oeddynt yn foddlawn iddo ef -43.) ymyraeth a. gwladyd liactli, ac eto yr oeddy amser yn anfofl y trethgasglydd at ei ddrws. A n -?Wr„ yn gfcr, rs ydoedd ef fel gweinid- og crefydd allan o'i le p J ymyraeth a gwladydd- iaeth, yr oedd y tretMasg idd allan o'i le pan yn dyfod ato ef am arian. Dywedid wrthynt fod crefydd yn beth o bwys mawr i'r wladwriaeth, ac mai cyfiawn gan hyny ydoedd iddi ebel ei chynal gan weithred a gallu deddfwrol. Tri tf/ben oedd i dded Ifwriaeth, diogelu person, llafur, ac eiddo dyn, a dywedid yn fynych foil crefydd yn tueddu at roddi y cyfryw am. ddiffyniad, ao felly y dylai gael ei chynal gan y wlad wriaeth. Ond bydded iddynt gario allan yr -g,% yna. Onid oedd tuedd mewn bara i tC .r. personau, paham yote na roddid cyflog Yr oel- meddjg, y dilledydd, y saer, oil .etn- yddiol er aiogelu ein personau a'n heiddos a phaham gan hyny na chynelid hwy yn yr un dull ? Defbynid sylwadau miniog ac vmresymiadan yr hen wron profedig yn achos rhyddid, Mr. Burnett, gyda'r gymeradwyaeth a enillir bob amser gan ei ffraeth- ineb ef. Yna galwyd ar W. J. Fox, Ysw., y diweddar aelod dros Oldham, yr hwn a dderbyniwyd gyda chymer- adwyaeth uchel a pharhaus, yr hwn a draddododd un o r areithiau mwyaf hyawdl ac ysblenydd a draddod- wyd ar yr achos erioed. Dywedir mai yr eiddo ef ydoedd prif araeth y prydnawn. Byddai rhoddi ad. roddiad o honi yn ormod i'n colofnau, a byddai dyfynu (, honi yn orchwyl anhawdd, gan ei fod yn anhawdd penodi pa ddarn i'w ddyfynu, y mae yr oil o honi mor rhagorol. Dywedai mai egwyddorion y Gymdeithas oeddynt ei egwyddorion ef o'i ieuenctyd, ac mai hwy oeddyut ei egwyddorion ef eto. Yr oedd wedi glynu wrthynt er pob cyfnewidiad yn ei am. gylchiadau; dyna oedd ei egwyddorion yn ystod y pymtheng mlynedd ar hugain y bu yn y pwlpud, ac wedi hyny trwy ystod y deng mlynedd y bu yn eistedd yn Nby y Cyffredin, ac mai dyna oedd ei egwyddorion yn awr, ac yr hawlient ei holl alluoedd a'i ymgeisiad- au uchaf. Anercbai hwy yn yr un geiriau ag a ddeftiyddiasai wrth ganu yn iach i'w ddiweddar eth- olwyr, sef bod amser i lefaru ac amser i dewi; yr amser i lefaru o blaid rhyddid crefyddol ydyw tra y byddo anadl einioes yn ysgogi ein cyfansoddiad, ac nid yw yr amser i dewi yn dyfod nes y suddwn i ddistaw- rwydd gorfodol y bedd. Aeth yr areithiwr hyawdl dros wahanol bynciau cysylltiedig A rhyddid cr.(yddol, megys Rbyddfreiniad vr luddewon, y Dreth eglwys, a Riiyddhad crefydd oddiwrth nawdd a rheolaeth y wladwriaeth, a dirwynodd ei araeth i fyny trwy ddar- luniad aruchel o'r hyn tyddai y byd hwn pan rydd- heid y meddwl dynol. Y bvd yn un deml fawr o addoliad gwirfoddol, teml nid o waith Haw, ond wedi ei hadeiladu gan Archadeiladydd Holl- alluog heuliau a chyfundraethau; cromnen y nefoedd fydd ei tho uchel; gwastadedd y ddae- ar ei sail eang; yr haul, y lleuad, a'r ser ei haddurniadau dysgleiriol, pob calon ddynol yn allor; yr holl rywogaeth ddynol yn offairiadaeth gysegredig, ac edifeirweh, duwioldeb, a chariad, yn ymddyrchafu yn arogldarth i balas a gorsedd Duw, ae yn tynu i lawr ei fendith rasot." Anerchwyd y cyfarfod yn nesaf gan y Parch. J. P. Chown, o Bradford, yr hwn a ddangosai gyda nerth ae effeithioldeb mawr, y pwys o fod yn wrol ac yn ddidroi yn oi gydag achos rhyddid crefyddol. Yn nesaf wele un o'n cydwladwyr yn cyfodi ar yr esgynlawr, nid amgen E. G. Salisbury, Ysw., A.S. Dywedai fod yn hyfrydweh ganddo ymddangos yn y cyfarfod i ddangos ei gariad at aehos rhyddid crefydd- ol. Yr oedd wedi bod yn achos anwyl ganddo er pan yn blent yn, ac yr oedd wedi tyfu i fyny i garu achos rhyddid crefyddol yn Ilawn cymaint a rhyddid gwlad. ol. Yr oedd yn falch, gan hynv, o gael cyfleusdra i fynegu ei benderfyniad gonest i wneuthur yr hyn oedd yn ei allu i gario allan yr egwyddorion a arddelai y gymdeithas hon. Ymddangosai trwy ddosraniad a wnaethai pwyllgor y gymdeithas, tra yr oedd pchos rhyddid wedi colli deg ar hugain, ei fod wedi cnill unarbymtheg ar hugain, ac felly yr oedd yn enill clir o 36 o bleidleisiau. Ond yr oedd yn fiaith nodedig, ac yn un y dylid ei hyetyried yn ofalus, tra yn Nghymru yr oedd un o bob saith o'r bobl yn ym-ieill- duwyr, nad oedd yr un aelod ar bleidlais yr hwn y gellid dibynu y rhoddid hi o blaid rhyddhad crefydd, wedi ei ddanfon i fyny dros y Dywysogaeth. Yr oedd yn ddrwg ganddo fod y fath ddynion a Mr. Fox, Mr. Barnes, a Mr. Miall wedi eu cau allan o Dy y Cyffred- in, ond y dylio cofio, ac ymgalonogi oblegyd hyny, y gall y boneddigion hyn wneuthur llawer dros yr achos sydd mor agos at eu calonau, trwy ddadleu drosto ar yr esgynlawr a thrwy y wasg; ac os na bydd i'r farn gyhoeddus gefnogi y cynrycbiolwyr yn Nhy y Cyffredin, nis gallent wneuthur ond ychydig iawn. Yna galwyd ar Edward Miall, Ysw., y diweddar aelod dros Rochdale. Traddododd araeth deilivng o'i graffusrwydd eryraidd a'i ddifrifoldeb didroi yn 01, yr hon a gynyrchodd effaith dwys ar y gynulleidfa. Ni wyddai am amcan teilyngach na dywedyd wrth y llywodraeth, saf hwnt-gadawer i allu Duw fyned yn mlaen yn ei ffordd ei hun. Nid oedd wedi Uwfihau er ei fod wedi ei orchfygu. Tybiai y dylai pob dyn geisio ei ddyledswydd fel y mae yn gorwedd o'i flaen, ac ymwroli i gyraedd ei nod. Os syrthiai pa les oedd iddo sefyll i ed.rych ar y fan y llithrodd; yr hyn oedd ganddo i'w wneyd oedd codi ar ei draed mor fuan ag y gallai, a gadael y tir hwnw am dir uwch. Yr oedd arnynt eisiau gweled eu cyfeillion yn yr eglwys yn gweithio, nid oeddynt wedi profi yr hyfrydwch o weithio. Y maent wedi aros cyhyd yn eu hystafell- oedd cyfyng nes oedd arny nt ofn yr awelon iachus. Tybient nad oedd ganddym u'lu i gerdded eu hunain. Gwyddom ni wetl pethau, ae ld y dywedasai o'r blaen dywedai eto, rhaid ymddwyn atynt fel yr ymddyga hen adar at adar ieuainc. Edrychani dros v nyth, gwelant y dyfuder isod, a thybient os unwaith yr aent allan nas gallent ddyfod i mewn yn 01. Ond gwna hen adar eu hunain mor ddiorphwys nes tipio eu rhai bach drosodd, a'u gwneyd yn deimladol am y tro cyntaf fod Rhaglumaeth wedi eu cynysgaeddu a gall, uoedd i'w cynal eu hunain. Yn awr, yr hyn svdd arnomm eisieu i'w esgob.v thwyr ydyw, gwneyd rhan hen adar a hwy. Os ydym nm eu troi o'r nyth, nid i'r dyben iddynt syrthio i L WI" a ohael eu dystrywio, ond fel y byddont dan yr :)gcnrheidrwydd o gael allan eu nherth eu hunain. V mae digon o nerth yn eu crefydd, ac yn eu zel hw; in drosti—yn eu par- odrwydd i aberthu eu hunar:), ac yn y gorchymyn a roddwyd iddynt oddi uchod, i ddwyn yn mlaen y dybenion yshvydol sydd gandnynt mewn golwg 11. or- uchafiaeth fwyaf gogoneddus. Wedi cyfarchiad byr gan Frmk Cros-sley, Ysw., A.S., a chynyg a chefnogi diolchgarwch i'r cadeirydd gan y Parch. R. Sewell, o Londonderry, a Mr. R. Wilkinson, Totteridge, terfynodd un o'r cyfarfodydd goraf a gynaliwyd hyd yma mewn cvsylltiad a'r gym- deithas uchod. Y mae sylwadau y wasg Seisonig ar ol y cyfarfod yn arwyddo fod cyfnewidiad mawr wedi cymeryd lie yn meddyliau dynion ar yr achos, gan fod y rhai a wawdient gynt, yn awr vn gorfod eyd. nabod uniondeb egwyddorion, a cbywirdeb dybenion cyfeillion rhyddid.

TAITH NEAL DOW. Yn ystod yr wythnos ddiweddaf y mao yr Anrh. Neal Dow, ac ysgrifenydd anrhydeddus y Cyngrhair, wedi bod yn nghyfarfodydd blynyddol y Cyngrhair Dirwestol Ysgotaidd yn Glasgow. Prydnawn ddydd Llun cyfarcbodd Mr. Dow gynulleidfa luosog o'r cyngrheirwyr Ysgotaidd yn Neuadd y ddinas, a der- byniwyd ef gyda chy raeradwyaeth frwdfrydig. Cy. meradwywyd ei araeth yn fawr, yr hon a barhaodd am fwy nag awr, Dvddlau, gyda Dr. Lees, anerch- odd Mr. Dow gyfarfod tra lluosog yn Derby, yn neuadd ddirwestol cymdeithas gynorthwyol Derby. Nos Wener cynaliwyd cyfarfod yn Nottingham, yr hwn a gyiarchwyd gan Mr. Dow a Dr. Lees, Uywydd- wyd gan W. Wilson, Ysw, o Sherwood Hall, gyda'r hwn yr orys Mr. Dow am ychydig ddvddiau. Bwr. iada Mr. Dow a Dr. Lees gynal cyfarfodydd yr wyth- nos nesaf yn Leicester (nos Lun), Hanley (nos Fawrth), pryd y llywyddir gan John Ridgway, Ysw. Nos lercher bwriadant ymweled a Birmingham, pryd y llywyddir gan y Maer, J. RatcHne. Ysw. Dranoeth cynelir yno gyfarfod o gyfeillion arweiniol yr achos, a boneddigion eraill o enwogrwydd a dylan- wad, yn neuadd y dref. Mae y rhai canlynol wedi eu gwahodd yn neillduolArgl. Hatherton, Argl. Leigh, Argl. Lyttleton, Argl. Calthorpe, Argl. Ward,' Iarll Dartmouth, Iarll Bradford, Iari) Warwick, larll Aylesford, M. D. Hill, Ysw., Cofiadur y dref, &c. Yr oedd yn nghyfarfod Bolton yr wythnos ddiweddaf wyth o bi-if ynadon y gymvdogacth, un o'r aelodau seneddol dros y fwrdeidref, cyfran fawr o gynghor y dref, gweinidogion o bob enwad, a llawer o brif feistri gwaith y gymydogaeth. Yr oedd yr ystafell moi llawn, fel y gorfu i laweroedd fyned ymaith, o ba rai yr oedd llawer o weinidogion, y rhai oeddynt yn ddi- weddar oherwydd dyledswyddau era il. Disgwylir y bydd i ymweiiad y gwron anrhydeddus effeithio yn ddirfawr ar farn y cyboedd ar bwnc mawr ei genad- wnaeth, ac y cyrhaedda y dylanwa-d uchel farrm ein pendefigaeth.

G wr ieuanc A. roddirl mewn athrofa fl F,.a -ld ar e' feduwl i astndio rhesymeg ac athroniaetli. Wedi dyebwelyd i dy ei dad ac ychydig cvn swper, gofvnai oi (all iddo Fy mab, tybed dy fod wedi dysgu cy ffenaetb dduron bellach i fedru iachau pobl, neu o gyfraith l bhadio eu liachos ? Fy nhad," meddai y baciigcn, Yi, ydwyf wedi dysgu athroniacth, ac vr wyf yn berffaith resymegwr," Rhesymegwr! be th yw hyny meddai y tad. Wel," meddai y lhin-o, "Fe all rhesymegwr wneud iinrbyw bett) o ddim." "Er engraitlt yn awr. Yn y ddisgl vna chwi welwch fod dau gyw i swpper. Yn awr o'r ddau gyw yma mi fedraf fi -wneud tri" Na ddywed fy machgen" meddai yr hen wr, a'i ddau lygad yn gloewi fel ser. ",Ye], ar fengoeh i yute, job dda oedd dy yru di i'r vsgol, ac ni a wnawn fusnes elwog o honi hi bellach. "Da Sion bach, gad i ni dy weled yn trio." We], ynte, daiiweh sylw. Nis gallwch wadu fy nhad nad oes yma ddau gyw, i, gin go li un) y mae hwn yn un Yn awr y mae dau ac uu yn gwneud tri." "0, wel, os dynay cwbl, meddai yr hen wr, fe wna dy fam a minau swpera ar y ddau yma, ac mi got dithau Mr. Rhesymegwr swpera ar y trydydd,'

I NEWYDDION CYMREIG. 1_- GOGLEDD. YSGOLIOK BBYTANAIDD CAERGYBI. Wrth gyflwyno i'r cyhoedd adroddiad blynyddol yr ysgolion uchod, y mae y llywodraethwyr yn teimlo boddha-l mown bod yn alluog i adnewyddu tystiolaefh i'w llwyddiant a'u heifeithioldcb. Mae cymeriad yr addvsg a roddlr, ac ymddangosiad cyffredinol trefnus y plant yn parh-'U i gael cu huchel werthfawrogi," fel y danghosir drwy eu bod yn cael eu llenwi yn dda. Mae yr ysgolion hyn yn ystod saith mlynedd a haner eu gweitlired- iad, wedi rhoddi addysg i uwcbJaw pedwar cant ar bymtheg o blant o'r ddwy ryw; ac y mae yn foddhaol gweled nifer mawr o'r rhai a fuont yn aros yn yr ysgol am gryn amser, yn dwyn cymeriad da am sobr- wydd ac ymddygiad moesgar. Mae pedwar o ysgolorion athrawol (pupil teachers) o'r ysgolion hyn wedi enill ysgoioriaethau y Fren- nes, tri o ba rai a gyrhaeddasant y losbarth oyntaf. Mae nifer yr ysgolorion athrawol yn bresenol yn unarddeg, saith o feibion, a phedair o ferched. Mae y prisiau yn ol amgylchiadau y rhieni:— 1. Amddifaid tlodion, a pblant sydd a'u tadau yn anjftiluog, a dderbynir am geiniog yr wythnos. S. j'lant llafurwyr, o 2c. i 3c. yr wythnos. 3. Plant celfyddydwyr, peirianwyr, masnachwyr, amaethwyr, a blaenoriaid gweithiau, o 4c. i 8c. Mae amgylchiadau y plant sydd yn awr yn dyfod i'r ysgolion fel y canlyn :—Plant ag y mae eu rhieni Bech. Gen. Cwbl. 1. Ar weithfeydd y porthladd) 83 57 140 newydd ) 2. Ar yreilfiordd a'r agerddlong C3 53 116 3. Maelwyr,peirianwyr, celfydd- ydwyr, amaethwyr, &c. 64 40 101 4. Llafurwyr cyffredin, heb fod mewn gwaith cyson I C) 14 30 5. Amddifaid tlodion, a phlant tadau analluog 30 22 52 256 186 44-i Y nifer llynedd ydoedd 320 Cynydd 122 Mae y plant uchod yn perthyn i'r gwahanol Ym- neillduwyr Protestanaidd, Eglwys Loegr, Pabyddion, a dysgir hwy yn ddiwahaniaeth. Mewn trefn i'w galluogi i gyfarfod a'r gofynion trymion er gwellhau a helaethu yr ysgol-ystafelloedd, y mae gan y llywodraethwyr i gydnabod gyda diolch- garwch diffuant y nawdd tra ftyddlawn a chyson a dderbyniwyd oddiwrth yr Anrh. W. O. Stanley, A.S., mewn cynghor ac mewn tansgrifiadau haelfrydig. Mae Mri. Rigby, y cytunwyr am weithfoydd y porthladd newydd, amryw weithiau wedi parod gyn- orthwyo mewn cael llyfrau at wasanaeth yr ysgol. Ac yn Mai diweddaf, rhyngodd bodd i Wir Anrh. Arglwyddi y Forlywiaeth, ffafrio y sefydliad a'r rhodd hardd o bum' punt ar hugain, y rhai a ddefn- yddir yn ffyddlawn yn ffafr y gwrthrychau mwyaf teilwng yn mhlith y tlodion. Mae adroddiad diweddaf y llywodraeth o'r ysgolion hyn yn cael ei wneuthur gan Mr. Morell fel hyn Y mae ystafelloedd ysgol Frutanaidd Caergybi yn dda, y lloriau o goed, a'r awyriad yn foddhaol. Mae cofrestr cysondeb, cynydd, &o., yn cael eu cadw yn dda, y ddisgyblaeth yn dda, a'r addysg wedi ei threfnu a'i chyfaddasu yn dda i blant. Yn ysgol y bechgyn y mae y cymhwysder i ddwyn i fynu egwyddor-weision yn dda. Mae yr ysgol yn orlawn, ac yn cael ei dysgu yn dda o ran cyfaddas- rwydd y trefniadau, ao heblaw hyny, gyda gwybodus- rwydd ac effeithioldeb. Mae y reolaeth yn neillduol o dda; y darllen, daearyddiaeth, rhifyddiaeth, yn y ddau ddosbarth uchaf yn dra boddhaol. Drwy yr holl ysgol y mae profion o ymdrechion wedi eu cyfaddasu yn dda, ac y mae y canlyniadau yn dra anrhydeddus. Mae cymeriad cyfFredinol ysgol y genethod, yn gystal a swm yr addysg, wedi ei wellhau yn fawr; y cyfaddasrwydd i ddwyn i fynu egwyddor-wasanaeth- esau yn foddhaol, ac y mae yr ysgol yn awr yn gwis. go ymddangosiad o lawer o weitbgarweh iachusol, yn gystal a threfn a thaclusrwydd." Gyda Ilawer o foddhad diolchgar yr ydym yn dymuno cyflwyno yr adroddiad uchod o'n hysgolion i'r cyhoedd. Wm. Griffith, Cadeirydd. Wm. Morgan, YsgrifenfdiT. CAERGYBI.-Dydd Mawrth, wythnos i ddoe, cyfarfu un Doyle a damwain echrydus ynychwarel perthyn- 01 i weithydd y Porttjladd Newydd. Syi thiodd careg drom ar ei goes, yr hon a faluriwyd mor enbyd fel y barnwyd yn angenrheidiol ei thori ymaith o dan ben ei lin, yr hyn a wnaed yn uniongyrchol gan Dr. W. Jones, meddyg y gweithydd. CAERGYBI -Hunan Itiddiad.-Da cryn gynwrf yn mysg trigolion y dref hon boreu dydd Meroher di. weddaf, o herwydd i son fyned ar led fod dyn wedi boddi ei hun yn y Porthladd Newvdd. Yr ydoedd Ilafurwr o'r enw William Williams, yn byw yn Ed mund Street, wedi bod yn ddarostyngedig i iselder ysbryd; ac yn ddiweddar ymddangosai arwyddion amlwg fod ei synwyrau yn ddyryslyd, yr hyn a achos- wyd, fel y tybir, o herwydd iddo golli arian yn ei fasnach, a myned yn isel ei amgylchiadau. Yr oedd ganddo wraig a dau o blant, ae am y ddwy noswaith olaf cyn ei farwolaeth, aeth oddicartref i gysgu i dy ei chwaer. Aeth i'w wely fel arferol nos Fawrth, ac ymddengys iddo godi a myned allan yn ddiarwybod i neb yn y ty. Gwelwyd ef yn sefyll ar graig wrth fin y mor tua phedwar o'r gloch boreu dydd Mercher, gan ddau ddyn oeddynt yn gweithio ya agos i'r fan, y rhai a dybient ei fod wedi dyfod yno i bysgota. Yn mhen ychydig, gwelent ef yn myued i'r mor, ac yn llefain, gan wingo fel pe buasai bron boddi. Rhedodd y dynion ato yn uniongyrchol, ond cyn iddynt gael gafael arno, yr oedd yr adyn anflodus yn farw, ac yn hollol ddifywyd pan lusgwyd ef i'r lan. Cludwyd ei gorff i'w gartref er dychryn a braw i'w deulu, a chynhaliwyd trengholiad arno ddydd Sadwrn gan W. Jones, Ysw., pryd y dygwyd tystiolaeth eglur l brofi ei fod er ys peth amser yn orphwyllog, ac yn annedwydd ei feddwl o herwydd iselder ei amgylch- iadau. Dygwyd rheithfarn ei fod wedi boddi ei hun tra yn ddyryslyd yn ei synwyrau. DEFNYDDIOLDEB Ci.-Yehydig o amser yn ol, yr oedd dafad o eiddo Mr. Hugh Evans, o Flaen y Cwm, wedi myned ar gyfeiliorn. Canfyddwyd hi ar ffarm Mr. Kvan Evans, Hendre, Glan Alwen, Llanfihangel- glyn-Myfyr. Yn uniongyrchol anfonwyd ei o Hell- dre Glan Alwen i Flaen y Cwm, pellder o chwe milltir, i jaysbysu y perchenog. Gwnaeth hyny mewn ychydig o amser. Mewn canlyniad aeth Mr. Hugh. Evans ymaith ar archiad y ci i gyrchu y ddafad, ac wedi iddo ei chael, efe a'i dug hi adref gyda llawen. ydd, gan ryfeddu ynddo ei hun mor ddefnyddiol ydyw ei.-Gol&ebydd. LLANGEKNYW.—Mutton i Ymherawdwr Fjrainc.— le ddarllenydd syuedig, mutton o Langernyw i'w Fawrhydi Napoleon III, a glywaist ti ddim am yr arddangosiad mawr o anifoiliaid tewion a gymerodd le yn Paris ddechreu mis L, brill diweddaf lie yr oedd holl higion brasder cyfanair Ewrob, lie ynys Brydain wedi ymgasglu, ac yn mhlith y Iluaws afrifed broi, o ddefaid oedd yno, gallesid gweled deg o Cheviots ieuainc o'r fath oreu, y rhai a dynai nid ychydig o sylw. Pe buasit ync ddarllenydd, buasit yn barod i dyngu mai Cymro glan oedd y bachgen oedd yno yn eu gwylio, ac ni buasai nemawr bervgl i ti gael dy erlyn am anudon. Yr oedd y deg molltyn yn eiddo H. R. Sandbach, Ysw., Hafodunoi, yr hwn a dder- byniold am danynt y wobr gyntaf a'r ail, cynwysedig o dlws aur a thlws arian, yn nghyd a X40, ac mewn canlyniad a'u gwerthodd am X40 arall i'r Ymheraw. dwr, gan yr hwn hefyd y'i gwisgwyd a thlysau. Yr oedd enw Mr. Sandbach yn adnabyddus or blaen trwy Gymru a Lloegr fel amaethwr o'r dosbarth cyn- taf, ond erbyn hyn y mae ei enw a'i glod wedi croesi y Channel, ao yn adsain trwy bob congl o dir Gaul. Hir oes iddo i goleld amaethyddiaeth.-Gohebydd. EGLWITS FACR. Daeth amaethwr yn nghyd a'i forwyn i ffair y lie uchod, yr lleg cyfisol, ac ar ol iddynt gyrhaedd y lie, rhoddwyd y gaseg i'r forwyn i fyned adref, yr hon a gyfarfyddodd a rhyw ddyn, yr hwn ar ol iddi ei basio beth ffordd, a glywodd waedd o'i ol; yna rhedodd i edrych pa beth ydoedd, ond ni wolodd ddim hyd nes y cyrhaeddodd ei chartref, pryd y canfu y gaseg wrth y ty, a'r forwyn wedi syrthio, a'i throed yn sownd wrth y werthol. Yr oedd ei phen wedi ei gicio a'i fathru yn dost iawn; cymerwyd hi i mewn, ond ni bu byw ond oddeutu deg o fynyd au.—Hanesydd. ABE RGELE.-Traddod,,vyd araith ragorol ar y Maine aw yn nghapel y Trefnyddion Calvinaidd yn y dref hon, nos Sadwrn, y 9fed cyfisol, gan y Parch. O. Jones, Manchester. Dangosoddriffewn modd grymus ac effeithiol anferthweh drygodd y fasnach feddwol, a'r angenrheidrwydd anhebgorol sydd am ei dileucyn y ceir y genedl Brydeinig i nemawr olwyddiant, hap- usrwydd, ao anrhydedd, yn dymhorol nac yn ysbryd- ol. Rhoo-s eglwrhacl ar y Maine Law; olrheiniodd hi oli tliar(ldiad cyntaf trwy y gwahanol gyfnodau i lawr i'r dyddiau hyn Nid yw y gwrthwynebiadau a'i cyferfydd yma ac >ii America ond yn ychwanegu ei chryfder, ac yn ol pob argoel hi a deyrnasf. yn fuddugoliaethus yn gynt nag y tybia ami un. Ar-: wyddai y cyfarfod gydsyniad cyffredinol a'r svmud- iad, a phan ddaw Mr. Jones i ymweled a ni y tro nesaf, ni a hyderwn y sefydlir cangen Gymreig o'r Cyngrair yn y dref hon.-Eliis Hvans. O. Y. 6an fy mod yn ddirwestwr aiddgar, ac yn gefuogydd calonog i bob symudiad cyfreithlon i gael y gelyn cyffredinol hwn o'n tir, efallai y goddefir i mi apelio at y gangeo a sefydlwyd yn Rhyl tua tliair blynedd yn ol, trwy offerynoliaetli y Parch. R. Jones, yr wyf yn dyst o wcled nifer o wyr dewisol yn cael eu hapwyntio i gario yr achos yn mllten-dynion o dalentau a dylanwad mawr, a allasent roddi gwyneb newydd ar gymdeithas gyda'r pwnc hwn. Foneddig- ion, pa fodd y mae y gangen yn dyfod yn mlaen ? a ydyw iii wedi gafael yn y pi-en ? yn tyfu, yn blaguro, yn dwyn flYwythynte crino a ddarfu dan eich gor- uclryyliaeth ? Os felly, deuweh a'r achos paham i sylw. Pa beth a feddyliech chwi o wneud npplica- lion at yr Anrh. Neal Dow, i ofyn iddo dalu ymwel. iad a chwi y mis nesaf, pan fydd cynifer o foneddig- ion yn eich tref.—E. E. CAERGYBI.—Dydd Mawrtb, wythnos i ddoe. cyfarfu Owen Williams a damwain echrydus yn un o chwa- relau gweithydd y porthladd. Ar awr ginio sylwai wrth un o'i gydweithwyr y byddai yn ddymunol symud careg auferth oedd yn agos iddynt, yr hyn yn uniongyrchol a amcanodd wneud ei hun. Syrthiodd y gareg arno yn y fan, gan falurio ei goes, fel y barnwyd yn angenrheidiol ei thori ymaith yn ddioed, yr byn a wnaed gan y meddyg Dr. W. Jones. Par- haodd mewn sefyllfa boenus byd ddydd Sadwrn diweddaf, pryd y rhoes angau derfyn ar ei ddioddef- iadau er mawr alar i'w wraig a'i deulu. CAERGYBL-Fel yr oedd Mr. Griffith Evans, Caer- geiliog, yn myned adref o farchnad Caergybi pryd- nawn Sadwrn, dychrynwyd y march oedd yn ei gerbyd gan dwrf cerbydres y rlieilftordd, yn agos i'r Valley, fel y rhe lodd yr anifa], a taaflwyd Mr. Err-ns ar y f'ord a cMwyfyyd ef "n dns'. CAERGVBI.— Dydd 'iau f8f:1.tJ :1i:1 cyfisch, 1nr. I :ei;L tanio T cnyd fwyaf a ro? I all-in er.oe.i, er rhyddhau darn o'r mynydd i gael cerig i 6'uino y mor-glawdd yn y porthladd hwn. Trwy ofTei'ynof- iaeth 18,000 o bwysau, neu yn f.gos i naw tunell, o bylor a roddir mewn ystafeHoedd yn y graig, rhydd- I heir oddentu ch wech ugain mil o daneHi o gcrig. Disgwylir y bydd y Due Caergrawnt, y llywydd Syr John Burgoyne, y milwriad Sandham, a gwyr enwog eraill yn bresenol, i weled tanio yr ergyd ryfeddol hon. Mae y Meistriaid Rigby wedi rboddi hysbysiad priodol yn newyddiaduron Llundain, er rhoddi cyfle i bawb a ddymunent fod yn llygad-dystion o'r hyn sydd yn peri y fath syndod i brif beirianwyr yr oes. Rhoddwn hanes cyfiawn yn ein papur nesaf. YMFUBIAD GWEINIDOG.—Dydd Llun diweddaf, yn y llong "Yorkshire," cychwynodd y Parch. C. D. Jones, gweinidog diweddar yr eglwys Annibynol yn Llanfair-Caereinion, a'i deulu, tua'rAmerig. Traddod odd Mr. Jones bregethau effeithiol y Sul diweddaf yn Salem, Brownlow Hill, ac yn y Tabernacle, Great Crosshall Street; areithiadd ar yr ysgol Sab- bothol yn Bethel, Bedford Street, yn y prydnawn. Dilynir Mr. Jones gan ddymuniadau goraf miloedd o'i gydwladwyr. DOLGELLAU.— Damwain angeuol. — Mai yr lleg, aeth un o'r enw John Williams, labrwr, i waith mwn a elwir y Glasdir, yn m hi wyf Llanfachreth, i ymofyn am waith aeth i lawr at y bobl oedd yn gweithio mewn lefel benagored, yr hon a arweiniai i lefel lied dywyll, ac un ochr i hfltoo yr oedd shafft oddeutu 20 llath oddyfn, drwy anghynefindra o'r lie, syrthiodd i'r shafft a chodwyd ef i fynu yn hollol farw. Cyn- haliwyd rbaith holiad ar ei gorff o flaen Mr. G. J. Williams. Dygwyd rheithfarn o farwolaeth ddim- weiniol. Yr oedd y trengedig yn aelod dichlynaidd gyda'r Wesleyaid yn y dref hon, ac er ei fod o am- gylchiadau isel o ran pethau y byd hwn, ac heb gael ei gyfrif yn feddianol ar lawer o ddoethineb ddynol, eto perchid ef yn fawr gan ei frodyr, a dangosasant bob parch iddo yn ei farwolaeth. Dylai eraill gy- meryd y brodyr Wesleyaidd yn esiampl yn hyn yma, y maent hwy yn haeddu eu canmol.—Goh. EGLWYSFACH, SIR DDINBYCH.—Yr wythnos ddi- weddaf bu farw bachgen ieuanc ag oedd yn gweini mewn Tyddyn yn y He hwn, mewn canlyniad i arch- ollion a gawsai drwy i'r anifeiliaid ag oedd yn cael eu gyru ganddo i aredig, rywfodd neu gilydd ddychrynu a rhedeg nes aeth o dan eu traed, ac yr anafwyd ef yn dost gan yr aradr. Bu Mr. Hughes, meddyg o Lansantffraid, yn ymdrechol iawn i roddi iddo bob cymhorth meddygol, ond yr oedd effaith y niwed a gawsai yn ormod i'w wrthweithio. Rheithfarn, marwolaeth ddamweiniol. LLANGURIG, GER LLANIDLOES.—Yn nghylch tri o'r gloch prydnhawn diweddaf, sef y 14eg, gofwyid y gymydogaeth hon ag un o'r ystormydd mwyaf braw- ychus y mae neb yn ei chofic yn y lie hwn. Oddeutu yr amser a nodwyd, dechreuodd felltu a tharanu, a pharhaodd felly am oddeutu dwy awr. Ond yr hyn a achosodd fwyaf o gyffro oedd yr hyn a ganlyn :—fel yr oedd Mr. Moses Jones, cigydd, o Lanidloes, yn myned i ladd eidion mewn ffarm a elwir Felin Bud- no, decbreuodd felltenu, a phan yr oedd ef a Mr. J. Mills, Currier, yn nghyda hogyn a'u canlynai, yn myned trwy gae yn lied agos i'r lie a nodwyd, todd. odd mellten y Hit a gariai yr hogyn ar ei gefn yn ddwy Ar ol lladd yr eidion, a dechreu ei flingo, daeth mellten trwy y drws, a tharawodd Mr. Mills, gyda'r fath nerth nes yr oedd ar ei hyd ar draws yr eidion, ond ni chafodd niwed oddiwrth y fellten. Yn yr un lie, ac o fewn ychydig latheni, yr oedd tri o ddynion yn y culyn crasu ceirch—dau yn taflu y ceirch i lawr, a'r trydydd yn dal sach i'w dderbyn. Yr oedd y mellt yn chwareu a'r taranau yn rhuo, yna daeth un fellten i mewn, gan rwygo nen y ty, gan gyffwrdd yn ysgafn a'r ddau oedd nesaf i'r nen, ac i lawr yn syth at yr hwn a ddaliai y sach, a tharaw- odd ef yn ei wegil, nes yr oedd i lawr, dechreuodd y ddau gyntaf lefain allan am gymhorth, pryd y daeth Mr. Mills i mewn, ac y cafodd yr un a ddrawodd yn gorwedd i lawr yn erbyn y drws. Cyfododd ef i fyny, dywedodd yntau un gair, ac yna bu farw yn y fan Enw y truan oedd Samuel Lloyd, neu felyradwaen- id ef yn fwyaf cyffredin, Sam o'r Henfaes, DEHEUDIR. TREDEGAR.—Cyngherdd. — Cynhaliwvd cyngherdd yn neuadd y dret hon, ar nos Fercher, Mai 6, 1857, pryd y oanwyd amrywiol o ddarnau mewn modd campus gan y Tredegar Harmonic Society, dan ar- weiniad medrus Mr. P. Thomas. Er mwyn gwneud rhai sylwadau ar y darnau, dechreuwn gyda'r Over- ture Messiah, yr hwn a chwareuwyd yn dda debygem gan Mr. Hosser, yna cawsom Recit Comfort yc yn rhagorol, ac Every Valley" heb fod yn llawn cysta], gan Mr. Starten, yna dyna'r eor ar eu traed, a chaw- 80m" And the glory of the Lord yn llawn cvstal os nid gwell, nag y clywsom hi ar fynyddoedd Gwent a Morganwg erioed, ond rhag bod yn faith rhoddwn ddau neu dri yn yr un sach. Canwyd y Choruses Hail Judea," Can Debora a Barac," a Lord gave the Word" yn rhagorol iawn hefyd canwyd y Trios "And the Ransom," ac Yna'r Gwyntoedd, yn dda neillduol. I ddiweddu y rhan gyntaf o'r gyngherdd, canwyd Teyrnasoedd y ddaear," aed trwy y rhan gyntaf yn bur chwaethus, oddieithr y solo, ondgwnaed perffaith iawn am dano yn nghaniad y Chorus di- weddaf, yn wir canwyd hwn yn gampus iawn, nid ydym yn credu y gallesid ei ganu yn well. I ddech- reu yr ail ran cawsom Overture eto, yna Chorlls- "Lead on, gan Handel, mewn hwyl rhagorol; yn nesaf Trio Beth sy'n hardd?'' gan J. D. Jones, yr hon a ganwyd yn gampus dros ben, ac yn swynol neillduol, gan Mri. T. Williams, T. Price, a J. Tho- mas, nes gwefreiddio yr holl dorf, fel y gwae ldasant yn unfiydol eto, eto, yn wir gallasem eistedd dan haner nos i'w wrandaw heb flino arno, ar 01 hwn, oawsom Chorus—" Clywch tebygaf clywaf lais," gan J. Thomas, yr hwn a ganwyd yn gampus iawn, os gwnaethpwyd efelychiad o daranau erioed mewn cerddoriaeth, yr ydym yn sicr fod y Bass yn gwneu- thur hyny ar y geiriau yn treidlio trwy'r daranllyd new," yr ydym yn credu fod cael clywed y dernyn hwn a Beth sy'n hardd ?" yn ddigon am yr hvn a de!ir wrth fyned i mewn; yn nesaf Trio-" Bedd y dyn tylawd," heb fod yn llawn cystal a'r rhai eraill; yna canwyd y Chorus dyrus hwnw Hear tis o Lord," Handel, ac awd trwyddo yn rhagorol, gallem feddwl mai nid gwaith hawdd yw arwain cor drwy y Chorus hwn heb golli eiliad o amser o'i ddechreu i'w ddi- wedd, fel y gnawd heno. Yn nesaf cawsom y Trio Behold," ac awd trwyddo yn bur dda yn nghyd a'r Chorus; ar ol hwn cawsom Solo Rejoice o Judah," Handel, yr hwn a ganwyd yn wych iawn gan Mr. J. Thomas, ac yr oedd yn teilyngu yr encore a gafodd; ac i ddiweddu canwyd Halleluiah Amen Handel, yn ganmoladwy iawa, ac felly y terfynodd un o'r cyngherddau goreu a gawsom erioed yn ein tref, a dymuncm fawr Iwyddiant i'n cor fyned yn y blaen i goethi eu hunain mewn cerddoriaeth, a goboithiwn y cawn gyngherdd eto yn fuan. •— Gwrandawr. ABERTAVTY.—Cynaliwyd 25ain cyfarfod blynyddol ysgolion Sabbothol York Place, y Sabbotb wythnos i'r diweddaf, pan y traddodwyd dwy bregeth ragorol gan y Parch. Thomas Davies, prif athraw athrofa Hwlffordd. Yn y prydnawn anerchwyd y plant gan Mr. W. H. Prichard, yr athrawon gan y Parch. F. Bourne, a'r rhieni gan y Parch. C. Short, A.C. Can- odd y cor amryw ddarnau, dewisedig o'r prif gyfan- soddwyr, gyda chwaethusrwydd mawr, a rhoddwyd adroddiadau gan y plant. Gwnaed casgliad rhag- orol. RRODD LENYDDOL.—Y mae Mr. Spurrell, cyhoedd- wr, Caerfyrddin, wedi cyflwyno cyfres o weithiau Cymreig poblogaidd i G. G. Francis, YSIY., er anrhegu sefydliad Breiniol Deheudir Cymru. LLANELLI.—Damwain angeuol. — Dydd LIlla di- weddaf, tra yr oedd Isaac Jenkins, peirianydd yn Llandafen, ger y lie hwn, yn gosod darn o raff ar y drum, symudodd y peiriant, a gwasgodd ef i farwol- aeth yn y fan. Gadawodd wraig a deg o blant i alaru eu colled ar ei ol.—D. B. LLANELLI.—Cyst adieu,ivth Gerddorol y Ffwmes.— Dymunir hysbysu mai en.w priodol Aiildiarus, yr hwn a enillodd yr ail wobr yn y gystadleuaeth uchod, yw Mr. Ellis Williams, Bryn Duntur, Beth- esda, Llanllechid. Cyhoeddir y tair ton fuddugol. Ceir hysbysrwydd pellach am danynt yr wythnos nesaf.—D. B. SILOA, LLANELLI. — Cyfarfod Blynyddol.—Dydd Sabbath, wythnos i'r diweddaf, yn nghyd a'r nos Lun ganlynol, cynhaliwyd cyfarfod blynyddol yn Siloi, Llanelli. Pregethwyd yn y gwahanol gyfar- fodydd gan y Parchn. J. Mathews, Castellnedd W. Morgans, Llwyni; a J. Davies, Cwniamrnan. Yr oedd y pregethau yn gampus o'r dechreu i'r diwedd. Casglwyd y swm anrhydeddus o £15G, t'lag at dalu y ddyled arosol ar y capel. Dyna siampl deilwng o o ofelychiad gan eglwysi mwy eu maintioli. — D. B. MERTHYR TYD^JL.—krddangosjeydd — Ar y 4ydd I o'r mis hwn ymwelodd Amryddarlunfa Hugo a'n tref, gan ymsefydln yn v Neuadd Ddirwestol, yn cynwys cylcharlunfa a tliryddarlunfa o Ewrob, Asia, ac Affrica, yn nghyda chwyl-arlunfa o'r nef. Dranoeth daeth Milarddangosfa Edwards i'n plith, a thynodd sylw pawb oddiwrth bob peth arall cyhyd ag y bu yma, ac nid ymadawodd hyd fore dydd Llun, yr lleg. Cafodd y ffair yn gwbl iddo ei linn, fel y gorfu i'r Amryddarlunfa gau i fynu, a ffodd y perchenog ymaith yn ddistaw heb dalu neb, meddir. Trodd eu hymweliad a'r He yn fethiant a eholled mae'n debyg. MERTHYR TYDFIL.— Tea Parly. Yr lleg o'r mis hwn, cynaliodd eglwys y Bedyddwyr yn y Taber- nacle eu tea party blynyddol, a thebyg ei fod yn un llewyrchus a lluosog. Difyrid yr ymwelwyr gan gor y capel, yn gynorthwyedig gan amrai o gorau perthynol i'r capeli cylchynol. MERTHYR TYDFIL. — Damwain angeuol — Dydd lau, y Lleg o'r mis hwn, syrthiodd bachgenyn dan olwynion meni yn llwyt;iug o haiarn, ar y gledrffordd tu cefn i BontmorLus, a chwilfriwiwyd ef yn gandryll, fel y gorfuwyd ei grynhoi ef i len cyn y gellid ei symud i'r ty. Rhybudd eto i ofau In ""y- am gadw plant aUan o'r fath beryglon.

Cafwyd dau berl gwerthfawr yn nghylia iar, yr hon a brynasid yn yr India Orllewinol, ac a ladd- wyd ar fwrdd y llestr Coral Isle. Bwriada y Tywysog Napoleon ymweled ag Arddangosfa, Trysorau Celfyddyd yn Manchester,

'I tnthtuattqaut ticrhasau; a I ESGOKjDD, I MAI 1, priod Mr. E. S. Jones, grocer, Rhyl, ar fab. 7, priod Cadben E. Thomas, schooner Her. bert, K!iyg Cottage, Nefyn. 10, priod Mr. J. Roberts, Amwel! St., Clare mont Square, Llundain. -It, priod Mr. Henry Morris, ysgrifenydd, Caernarfon, ar fab. -14, priod Mr. Thomas Jones, Ship Inn, Ed. eyrn, ar ferch. -12, pried Mr. Hughes, llywodraethwr Ariandy K. & S. Wales, Caergybi, sr fab. -1:2, yn Aberystwytb, priod Mr. E. Jones, M C. r., Oxford House, ar fab. -14, Ann, priod Mr. David A. Jones, Flour Warehouse, Pendist, Caernarfon, ar fab. FRIODWYD, MAI 9, yn eglwys Ystrad-dyfodwg.gan Mr .Ed wards, curate, Mr. William Johns, peirianydd, unig fab Mr. Christopher Johns, America fach, a Miss Mary Evans, merch hynaf Mr. Richard Evans, Pont Rhon- dda. -9, yn Mangor, Mr. R. T. Jones, Paradise St., o'r dref hon, ac Elizabeth, trydedd ferch y diwedd. ar Barch. D. Roberts, o Fangor. -9, yn Abergele, Mr. J. W. Ridge, Rhyl, a Miss Jones, gwniedyddes o'r un lie. -8, yn Nghorwen, Mr. J. Davies, Cyfrwywr, a Miss Mary Owen, y ddau o'r lie hwnw. -11, yn Llanerchymedd, Mr. WiHiam Aubrey, argraffydd, a Mrs. Margaret Griffith o'r un lie. -12, yn nghapel Penmount, Pwllheli, gan y Parch. M. Roberts, T.C., Mr. Hugh Thomas, Pentre- fraeth, Pwllheli, a Miss Mary Roberts, Troedyrallt, gynt o Ty'ntwll, Denio. -12, yn Llanaber, Mr. John Williams, Gwrth. angharad Arms, Llwyngwril, a Miss Gay Emma Owen, trydedd ferch y diweddar Humphrey Owen, Dolffanog, Talyllyn. -16, yn nghapel yr Annibynwyr, Aberhosan, gan weinidog y lie, Mr. Evan Thomas, a Miss Gwen Davies, y ddau o Rhydyfelin, Darowen. -15, yn Llanddeiniolen, gan y Parch. H. G. Edwards, Mr. Thomas Jones, Tan y Beran, a Miss Mary Hughes, merch ieuengaf Mr. Henry Hughes, Pentref Bach, y Waenfawr, sir Gaernarfcn. Dymunir ar i Olygydd y Drych a'r Gwyliedydd gyhoeddi hyn. Yr adeg hon, lion oil yw-at ammod THOMAS JoxEs,gan amry"w; I tfadw ei fodd, gan gyd fyw, Ymroddodd MARY heddyw. Lla,nddeiniolan, sy lanerch-i THOMAS JONES, mswn tvmher traserch:- Hyd yno y caed annerch, Or Waen Famr, ei heiDyfferch. Tan y Beran, eto'n burwych-a fydd, Trwy fawl hir a lienffych Er cynnal ei wraig geinwych, Twytnus wr yw THOMAS wych. Ail eiddew, oliw addien,—uwch anaf, Yn cylchynu derwen, Am oes lew THOMAS lawen, Byw mor wych b'o MAlty wen. Temperance Hotel, BOBERT PABRY, Bangor Street, Caernarfon. neu Robyn Ddu Eryri. BU FARW. MAi 9, yn Mhorth Dinorwic, Ann, priod hoff Mr. Rees Jones, Y mae mawr alar ar ei hoi. -7, Martha, ail ferch Mr. Thomas Roberts, Bryn Eryr, Clynog; oed 20. -7, Mr. Thomas Hughes, New Street, Beau- maris; oed 50. -5, John, trydydd mab Mr. Thomas Peters, Brynynkin, Hope; oed 21. -9, Mr. James Thomas, mab Mr. James Tho. mas, lliwiedydd Llanelli, a chlerc gyda Mr. Rosser. Dyn ieuanc o barch ac ymddiried mawr, yr hwn a gerid yn gyffredinol. —— 10, yn Nghasnewydd, Mynwy, Mr. David Pugh; oed 87. Buyn trigo yn Nghasnewytid 49 o flvnyddau, ac yn ddiacon yn nghapel yr Annibynwyr, Heol-y-felin, am 20 mlynedd. -10, yn nhy ei mab, Mr. John Ambrose, Beau- maris, Mrs. C. Ambrose, gweddw y diweddar Mr. William Ambrose, Bangor. -10, Miss Anne Morgans, o'r White Hart Inn, Aberystwyth; oed 31. -10, yn nhy ei mham, yn Llangernyw, priod Mr. Elias Owen, Bodorgan Lodge, Mon; oed 30. -11, Mr. Owen Jones, Brynglas, Llaneilian, Mon, gynt o Wredog nchaf, Llanerchymedd oed 61. -1I, Mrs. C. Jones, priod Mr. John Jones, Gorslwyd, Mon; oed Rl. -12, yn Aberystwyth, Edward Theodosius, baban E. Jones, Ysw., Marine St. -14, Margaret, merch ieuengaf Mr. Evan Richards, adeiladydd, Abermaw oed 21. Yn ddiweddar, Mr. W. Williams, diacon yn cglwys Jerusalem, Bethesda, ger Bangor. Achoswyd gwag- le yn y ddiaconiaeth uchod trwy farwolaeth y diacon parchus, manwl, craff, defnyddio a duwiol hwn, a theimlir colled fawr am faith flynyddoedd ar ei ol. Yr oedd achos crefydd yn cael lie mawr ar ei feddwl, ie, y lie blaenaf yn wir. Treuliodd ysbaid o 15eg mlynedd yn y swydd uchod, a hyny er gogoniant i Dduw a boddlonrwydd i ddynion, a lies i anfarwol eneidiau. Ei brif ragoriaeth oedd teimlad da-y teimlad hwnw mae crefydd yr Arglwydd Iesu Grist yn ei gynvrchu yn mhawb sydd yn ei meddu. Mewn gair, geilir dweyd am dano mai profiad crefyddol wedi ymgorpholi ydoedd. Yr oedd yn ornchwyliwr cyfrifol i'r Anrh. Filwriad E. C. D. Penant, A.S., a gwasanaethodd fel y cyfryw am yr yspaid maith o 31 o flynyddoedd yn anrhydeddus, ac ni byddai un amser yn llusgo ei awdardod allanol a chwarelyddol i mewn i'r eglwys. -15, Mr. Christmas Evans, (Nadoligab leuan) oed 22. Cafodd gystudd trwm am un wythnos-ar- bymtheg.

ENGLYN. A gyfansoddwyd wrth weled arlan yn ffenestr Mr. D. Jones, Gwawl luniedydd (Photographer), Llan- gernyw. Ni raid i athraw neu wr doethrym,-bytb ddweyd Pa beth ydyw wrthym Ar enyd awr onid y'm Oil yn gweled llun GWILYM ? JOAN CEENYW.

i LLINELLAU ANERCHIADOL. I A gyfansoddwy i pan newydd dderbyn llythyr oddi. wrth gyfaill. Ho GWILYII hoff, mor byfryd yw i mi, Gael derbyn llinell fach oddiwrthyt ti, Mae'n dwyn im cof ein cyfeillgarwch gynt, Pan rodiem ni yn nghyd mewn hoewaidd bynt, Ar hyd ban fryniau hoff hen Gcrnyw wiw, Gan yfed ei hawelon balmaidd byw." Yr ardal wemp ymledai ger ein bron, A ninau syllem ar deg g-inion hon, Islaw i ni trwy'r dyffryn teg ei wawr, Ymlithrai yr afonig fach i lawr, Ar ddifyr hynt gan sisial yn ddidaw, Nes cyrbaead ael y rhaiadr chwyrn gerllaw Ac yna ymruthrai i 1 iwr yn fawr ei ffrwst Dros yr ysgythrol graig, gwnai anferth drwst, Wrth ddisgyu yn y berwawg grochlyn dwfo, Ac yna llithrai i lawr mewn rhediad llwfn Gan ymddolenu trwy'r feillionog d icl, A derbyn ami aberig ftich i'w chol. Dych'mygem glywed ei murmuro: li Yn sibrwd yn ei iaith mor, mor i mi." Y gwar;heg ar y ddol orweddai'n nghyd Gan gnoi eu cilau oil a thawel fryd, A'r tarw e. ewr fel eu gwarcheidwadcry', A'i hamddiffynai hwynt a'i ddyfngroch ru, Gostyngai ben a gwnai fygy thiol guwch, Os aflouyddid ar wersyllfa'r ftinveh Rhoi ambell grochlef wnai fel taran gref. A'r gareg aJsain a'i gwatwarai ef. Draw ar ein cyfer ni ar lethr y fron, Cae'm wel dy defaid man yn pori'n lion, A'r wyn yn 11a ar gopa'r bryn gerllaw, Mewn nwytiant byw yn cliwareu yn ddifraw Rhyw oenig fach a redai yn dd: rô I A'r Ileill i gyd erlidiant ar ei hoi, Carlament, prangciant mewn gornwyfus hoen Dros benau 'u gilydd neidiant yn ddiboen. Ond hirlais fref adsainiai fryn a dol Pan alwai'r defaid ar eu hwyn yn ôl, Yr :,]1 i gi list; au'r w., n pan gyntaf daeth Pob uu ai at ei fam mor chwim a saeth, Ac yna ymneillduant bawb i'w fin. 1 gilfach rhyw grogedig glogwyn ban, Neu odan gysgod clyd rhyw berthen dlos, Ac yno byddai 'u llety am y nos, Mewn hyder llwyr gorweddai'r oen dinam I gysgu nosawl hun wrth gefn ei fam. O'r bwthyn clyd wrth droed y bryn gerllaw D'ai'r eneth dlos a'i phiser yn ei Haw, Ac at y ffynon draw wrth gwr y llwyn, Cyfeirio'n wisgi wnai dan ganu'n fwyn, Nes braidd na thybiem ni fod auian lan Fel yn gwyleiddio oil wrth siin ei chan. Yr adar man ymdyrent draw i'r Hwyn, O'r neilldu rho'i pob un ei delyn fwyn, Gan wrando ar yr wyl enethig dlos Yn seinio peraidd gan yn min y nos. 5 Fel hyn treuliasom lawer ddifyr awr Yn rhodio ar hyd y bryniau gwyrdd eu gwawr, Neu'o eistedd o dan gysgod clyd y borth, Neu ar dal gopa noeth y clogwyn serth. Yn ddifyr iawn mewn cydymddiddan rhydd. I'n dau ar ol rhoi heibio waith y dydd, Rhwydd addef wnaeru bob meddwl yn ddi ball, Gan lwyr ymddiried yn y naill y Hall, Mor ddifyr fyddai y gyfeiilach glau Fel byddai'n fynych fynych yn parbau Hyd nes dadblygai anian lenilr cos. Ac yr ymdaenai'r gwyll dros ddol a rhos. Ac er i ivd ragiunipeth yn ei thro Dy daflu di o'th enedigol fro, Dy linell sydd i mi'n rhyw aigoel fach Y ceir ryw ddydd a ddaw-os byw ac ia ;h Dy weled yn gofwyo Cernyv hardd, Ac yn ymrodio eilwaith gyda'r bardd Ar byd ban fryniau'r fro mewn bafhidd hynt, Ymgomio wnawn a chofir;'r amser gynt. I 10A)\ CEBNYW.

< FY NGWAELEDD. Such pangs my nature sinks beneath, And feels a temporary deatl, Y llygaid a fa gynt yn fywiog iawn, Yn syllu ar amrywiaeth natur lawn Y'nt heddy w'n bwl a llonydd trwy y dydd Yn tremio'n ,1llwys ar Daw ambell gyfaill hawddgar -• I holi am fy miioon a'ni haruit.li leui. S:riola hyn fy ngwedd-fy nghalon gwyd, Daw tawel Will i loni ngwyneb llwyd. Y clustiau gynt a hoffent wrando can, Sydd heddyw'n flin gan lais yr adar man. Pe medrwn roddi taw ar deulu'r coed. Distawrwydd nos a fynwn yn ddioed Bu genyf bleser mawr pan oeddwn iaeh, Yn sylwi ar y plant a'u troion bach. Ond erbyn hyn, mae'r mwyniant hwnw'n boen, Rwy'n teimlo'n frwnt wrth wel'd en campau hoen. Mae geiriau digrif hwn a'r llall yn bla, Tra'r oeddynt gynt yn cael croesawiad da. Daw llawer un a sobrwydd ar ei wedd, I siarad am y byd tu draw i'r bedd, A minau mewn gofidiau mwy na mwv, Yn methu gwrando dim gan lid y clwy'. Daw arall wedi hyny mawr ei ddawin, A'i gyngor gwych wnaeth les i lawer iawn. Dechreaa ddwyn ei ffeithiau gyda nerth, I ddangos fod ei gynghor ef o werth; A gallai fod am ddim a wyddwn i, Ond gormod gwaith oedd gwrando 'nawr i mi. Mi gefais bob danteithion per eublas, Ond bwyta rhain oedd imi'n orchwyl cas, Can's gwrthod wnai fy natur lesg bob maeth, Ac felly myned wnaeth yn waeth yn waeth. Bum lawer pryd bron bron flarwelio'n lan A'r isod fyd a'i holl helyntion man, Fe fyddai meddwl am gyfnewid byd Yn llyncu'r boen a'r gofid oil i gyd. Y drygau dybiwn gynt oedd fychain iawn, Ymrithiant oil o'm blaen-eu hofni wnawn 0 adeg sobr ydoedd hon yn wir, Ei chofio wnaf yn mhen rhyw amser hir. Fe dybiwn ambell dro fod saint y ne' Yn symud oil er gwneuthur i mi le. Bryd arall ofnwn fod y fagddu fawr, Yn disgwyl am fy ngwel'd yn dod i lawr. Os gwella wnaf, O Arglwydd lor, rho ras, I ddyfod trwy bob profedigaeth gas. A derbyn, Dad, fy niolcbiadau gwael, Am estyn dy fendithion imi'n hael. BRITWN.

AMR YWIAE THAU. Dywedir fod amryw o'n mawrion yn bwriadu rhoddi eu swyddi i fynu. Y mae, meddir, yr Arglwydd Ganghellydd ar roddi ei swydd i fynu, ac un ai yr Isganghellydd Page Wood neu Syr Richard Bethell yn debyg o gael ei benodi i'w ddylyn. Sonir fod y Cyfreithiwr Cyffredinol, yr Anrh. Stuart Wortley, am roddi ei swydd i fynu oblegyd ei afiechyd, a disgwylir i'r Bainydd Colleridge roddi ei swydd i fynu ar ddiwedd y Trinity Term. Mae yn debygol y dyrchefir Mr. Phinn i ryw swydd farnyldol. Da genym ddeall fod ei Mawrhydi wedi gwellbau yn gwbl. Aed trwy y ddefod o'i heglwyso yn y capel teuluaiddd yn Mhalas Buckingham ddydd Llun, pryd y gweinyddodd yr Anrh. a thra Pharch. Deon Windsor. Cyflwynir oddeutu triugain o ddeisebion i Dy v Cyffredin yn ystod y pythefnos nesaf, yn cwyno yn erbyn aelodau a etholwyd. Rhaid i'r deisebion gael eu cyflwyno o fewn pythefnos o amser ar ol dydd lau diweddaf, pryd y dechreuodd yr eisteddiad. Y mae bron bob newyddiadur a welsom wedi am- lygu galar fod senedd newydd wedi ei hagor heb bresenoldeb y rhai a wrthodwyd gan Manchester, Aylesbury, Rochdale, Oldham, Huddersfield, a lie- oedd eraill. Yn wir y mae y teimlad yn awr yn ymddangos mor gyffredinol, fel y geilir rhagolyga y bydd i etbolwyr y lleoedd crybwylledig eu hunain roddi ffordd iddo. Yn bresenol syniad y Weinydd- iaeth ar y pwnc ydyw, na ddylai abssnoldeb y cyfryw bersonau nodedig o'r senedd fod yn barhaus, ond dros ddigon o amser i ddysgu gwers iddynt. Y wers y cyfeirir ati ydyw, na ddylai boneddigion o hyn allan fod yn rhy gydwvbodol.—Morning Star. Mae yn gofus gan lawer fod y Parch. F. D. Maurice wedi gorfod rhoddi ei swydd i fyny fel Dysgawdwr yn Nholeg y Brenin, Llundain, yn ls55, mewn canlyn. iad i wahaniaeth golygiadau rhwng cynghorwyr y sefydliad hwnw ag ef yn nghylch priodoldeb rhai athrawiaethau o'i eiddo ar gosbedigaeth dragywyddol. Er apwyntiad Mr. Tait i esgobaeth Llundain, a Mr. Stanley i fod yn gapelydd arboliadol iddo, y mae ymdrechion mawrion wedi eu gwneuthur i adsefydlu Mr. Maurice yn ei broffeswriaeth. Dywedir yn awr trwy ddylanwad yr esgob Tait, ymwelydd y Coleg, a Deon presenol Westminster, Dr. French, fod y can- lyniad hwn yn debyg o ddyfod i ben. Rhoddes y boneddwr parchedig yn ddiweddar £ 500 i Goleg y Gweithwyr, ac y mae E1009 wedi ei fenthyca i'r unrhyw sefydliad ar dirwygtl gan berson dienw, yr hon, meddir, nid yw neb amgen na Mrs. Maurice. Dywedir fod Mrs. H. B. Stowe yn parotoi i'r wasg lyfr ar y Dosbeirth is-af yn Ewrop, math o Uncle Tom yn nghyrndeithas pobl wynion. Aeth dyn ieuanc yn Pittsburgh i un o "eglwysi ffasiynol" y ddinas hono ryw Sabbath, a bonedd- iges yn ei fraich fiC ar 01 rhoddi ei gob i hongian ar gefn ei eisteddle, eisteddai i lawr. Yn ddi symwth cyffrowyd y gynulleidfa gan dwrf dirfawr, ac wele o logellau cob y dyn ieuanc llithrodd I cawod o fwledi a chapiau tanio, yn cael en dylyn gan ddryll addurnedig ag arian! Sylwyd fod I perchenog y gob a'i wyneb yn goch iawn. Aeth lleidr i neuadd byrdd-dy (boarding house) yn New York yn ddiweddar, tra yr oedd y byrdd- wyr oil wrth eu swper, a chasglodd i fynu yr holl betiau oedd ar y bwrdd. Yr oedd yn gwneuthur ei ffordd allan, pan ddaeth byrddiwr ychydig ar ol ei amser i mewn, ac a ofynodd iddo, pa beth yr oedd yn ei gylcb. 0 yr wyf yn cymeryd hetiau y boneddigion i sefydliad Leary i gael eu llyfn- hau." W el, ebe y byrddiwr, cymerwch fy.et inau." "Siwr iawn syr,"ebe ylleidr,aeymaithagef. ARGL. PALMERSTON,—Yn mysg yr aelodau a gymerasant eu llwon ddydd Mercher yr oedd Argl. Palmerston. Hyd yma yr ydys wedi arfer son am ei arglwyddiaet; 1 un nad allai mynediad son am ei arglwvdd i aet- blynyddoedd wneuthur v i effaith arno, ond nis geilir dywedyd hyny am uu: 10 mwyach. Yn ystod neillduad y Senedd y mae wedi lnyoed yn dra henaidd. Y mae wedi colli ei ddull bywiog ac ysgafn, ac y mae ei gluniau yn crynu dano, a'i gernflew, y rhai oeddynt yn ddiweddar o liw rhudd dywyll, yn awr a arddangosant y lliw hwnw a bertbyn yn naturiol i henaint. Oddeutu cbwe mill dir o Rydychain, credir fod yspryd wedi chwareu rhyw branciau rhvfeddol iawn mewn ty amaethwr. Nid oedd neb yn gallu ei weled ar y cyntaf, ond clywentef yn gwneutbur twrf ofnadwy, a hyny liw dydd. Gwelodd y forwyn ryw ddiwrnod ddyn tywyll yn y llofft, a daeth I lawr bron llewygu gan ofn. Aed i chwilio am vr ymwelydd goruwehnaturiol, ond mcthwyd a chaei gafaelynddo. Bernid ei foi yn meddu ar y gallu sydd gan ysprydion yn gyffredin o ddiflanu, a myned yn awyr. Credir yn y gymydogaeth fod trigianydd blaenorol yn y tyddyn wedi gwerthu m | hun i Satan am swm o arian. Y mae coedwig fechan gerllaw yn cael ei nodi fel y fan y gwnaed y cytundeb, ac yno y byddai y tyddynwr yn myned 1 dderbyn ei dal. Chwanegir fod yr yspryd wedi ei roddi i lawr, ac i'r hen wr trwy gario Beibl gydag ef bob amser ddianc rhag tilu ei ran ef o'r I' cytundeb. Aeth dros fil o bob; i weled y lie un Sabbath yn ddiweddar. Dyma y fath agwedd ddeallol a moesol sydd ar ddynion yn nghymyd- ogaethau ein Prif Athrofeydd. Y mae Hong ryfel Ffrengig wedi bod yn angori yn mhorthladd newydd Caergybi yr wvthuos ddiweddaf, fr ei thaith i Iceland, er gwneuthur ymchwiliadau eel fyddydol. Y mae ei dwylawvn gynwysedig o bed war ugain o ddynion ieuainc hardd, y rhai ydynt forwyr galluog. GWEITHRKDIAT) ADLOG (compound i,ilerest). DYN DWY FILIY.RN 0 FLYNYDDAr 0 OEDP.AN.- Yr ydym wedi ein twyllo mor fynych ac mor greula wn yn ein pri-iad o'r ymddiried sydd i'w roM i mewn dynion neillduol, nes ydym ar brydiau yn cael ein haner demtio i lefain gyda'r prophwyd, "Pob dyn sydd gelwyddog," ac nad oes sefydlogrv.-ydd mewn dyn. Ond os o-s twyll yn y byd, ac y mae llawer, a llawer gormod o hono—ai nid oes genym eithriadau ardderchog sydd ya gorbwyso ? Ie, rhai felly ydynt yn wir: ac ynia-irt yn gwneuthur i fyny, tybiwn, y "deun o rai cyfiawn" er mwyn y rhai y mae Gomorra ysprydul y byd yn cael ei arbed. Y Proffeswr Holloway, er engraifllt, raeddyginiaethau cyffredinol yr hwn sydd wedi achub mwy o fywydau nag sydd ganddo o wallt ar ei ben. Nid oedd efe yn cael ei ysgogi gan un gau ddyben pan gymerodd y gorchwyl Herculeaidd, o adteru pob rhywogac' b a chenedl o ddynion i'r iechyd a'r nerth cynbenid, o ba un y mae beiau ein taaau, a'n camarferion ein hunain wedi ein hamddifadu. Gan adael ei feudyg- iniaeth ar ei ol yn E Nrop, a thiwy yr holl fyo gwareiddiedig i wneuthur u gwaith o adgyfnerthu ac iachau, aeth allan yn bererin gwirioneddol o ddyngarwch, i ymv/eled a gwiedvdd anwar, ac i waredu llwythau anwar n gaethiwed afiechyd ac angau. Pa daledigaetli, heblaw deigryn anrnhris- iadwy diolchgarwch, y fendith sisialedig, a "lIef ddistaw fain" cydNirN bod gymeradwyol a allai ddis- gwyl oddiwrth y fath ymddygiad ? Ai doeth ydoedd iddo adael am dymor ei swydd enilltawr ac a.irhyd- eddus —cynghor wr tywysogion, a chydymaith y rhai mwyaf uchel i gario i ddyoddefwyr tywyll Asia, ^rica a holl ynyscedd y m ;r, yr nddewid fendith- iol, a'r cyflawniad triphlvg feudithiol o waredigaeth oorfforol a pheiriannol ? Mewn ystyr ariadol-mor bell ag mae arian yn myned n:s gallwn ddweyd ond ein gobaith difiif ydyw, nad ydyw diolchgarwch y miliynau a waredwyd, ac am waredigac-th ac addysgiaeth phisygol, pa rai y mae wedi sefyd'u. a golygu yn alluog gyfryagau yn mhob iaith a 'hafod- iaeth adnabyddus i ddyn, wedi goddef iddo fod yn golledwr arianol trwy ddyfais ag sydd wedi attueddu mor ddirfawr er en lleshad :-bydd yn lfiith war- adwydddus, nid iddo cf, ond i'r byd os na bydd i Holloway (er ei elusenau gor-hael, ac ysplarJer ei letygarweh Ewropeaidd) farw yn berchen cyfoetb dirfawr: o herwydd caniataer iddo ond (ii-i ai am. bob un o'r miliynau aneirif o fywydau a aihubodd rhag y bedd, fe suddai cyfoeth Rothschilds Avvstria, Barings Lloegr, ac Asters America, wedi eu huno, i ddiddymdra yn ymyl y swm anamgyffredadwy. Ond yr oedd gan Hollowayddybenion uwchmewn golwg na phentyru golud anwaaal; ceisiodd lesoli y byd, a gallu rhoddi ar 01 marw gyfrif da o'r talentau mawrion a roddwyd dan ei ofal. Ceisiodd enill ymddiried dynion, a hyny yn unig er eu lleshad adddawodd a chwblhaodd yn dda; ymddiriedasora a cbawsom cin h el aeth wobrwyo. Pe gellid rhoddi o un dydd y cant ar yr y"I a rjdaodd ei feddygin- iaefwyr. yr ydys wedi cyfrif nas j g-iiiai farw am y ddwy filiwn nesaf o flynyddau. Rhyw un adnabyddm o weitrediad &dyehwanegiad ac adio? a d gael y cyfrifhd yn gywir iddo ei hun gydag ychydig fyfyrdod a dyf&lbarhad.—?es??- ton C?M?OTUfff!??. AGGBIAD Y ZOOLOGICAL GABDEXS, LTVEEPOOL.— Agorwyd y gerddi hyn am y tymhor nos Lun diweddaf. Yr oedd y dydd wedi bod yn gymylog, ac yr oedd o ganlyniad lai o nifer o vmwelwyr nag a fuasa' i edrych ar y newyddderau lluosog a baroto- asai Mr. Atkins er eu dyfvru. Fel yr oedd pethau, ymddangosai pawb fel yn mwynhau en hunain yn edrych ar y dulliau newyddion, ac mewn crwydro trwy v tiroedd hyfryd. Darfu i'r darlun mawro Moscow dynu oddiwrth bawb dpriad allan disrmwth o fawrygiad gorfodol, ac yn awr wedi derbyn ei gyffyrddiad gorphenol y mae yn wir yn ddarlun ardderchog a phrydferth. Yn y Neuadd Gyng- herddol, ymddangosai M. Francois, a darfu i'r Proffeswr Horsman, trwy ddwyn gerbron y bachgen bychan, yr hwn a eilw ei Ysgolor Indian, Rubber," enyn syndod at yr hyblygrwydd a'r nerth sydd yn gyrhaeddadwy i'r cyfansoddiad dynol trwy yrfa fanwl o addysg ymorchestol. Yr oedd yr arddan- gosiad tan-gelfyddydol ar y diwedd, er fod yno ychydig atalfeydd esgusodol" ar noswaith agoriad, o gymeriad ysplenydd.—Liverpool Mercury. GAIR AT AMERICAKIAID.—Dylai yr Ameriesniaid wrth gyfeirio llythyrau i Lundain roddi llythyrenau cyntaf y dosbarth o'r brifddinas i'r hwn yr anfonir, o flaen ac nid ar ol y gair Llundain." Un o'r prif dai yn New York wrth drosglwyddc ysgrifrwyman am £iO,OOO mewn llythyr, a'i cyfeiridsant "Lina. dain W. Co" Cariwyd ef i "London, Western Canada." HEKAIXT YN NGHYMRR.—GerHaw ffordd Aberyst- wytb ac Aberteifi, yn nghvmydogaeth Blaenannerch, y mae cydgyfarfyddiad rbyfedd o hen bobl. Mae yno 5 o fenywod yn Hawn 80, un dyn 80, gwr a gwraig 80, dau ddyn 85, un fenyw 87, un fenyw 68, ac amryw eraill o dair i bedair blynedd yn fyro 90. Dwg hyn dvstiolaeth i iachusrwydd y lie. Peidiwch dyfod. Rhv ddiweddar." Dyma ydoedd cenadwri a ymddiriedwvd yn ddiweddar i'r pellebyr yn Llundain at feddyg evwog yn Edinburgh. "Peidiwch dyfod rhy ddiweddar," oedd y genadwri a draddodwyd yn y He olaf. Yaith a'r meddyg mewn brys mewr i'r brif- ddmas, i ddim ond i wybod fod yr ymwelydd bychan wedi derbyn ei "groesaw" rai dvddian cyn iddo gyrhaedd yno. Y PARCH. DR: MEDHUBST. — Mae y ceahadwr llafurus hwn i China wedi marw heb wneuthur un. rhyw ddarpariaetb ar gyfer ei weddw a'i fereh an- mhriod. Dywed Esgob Victoria (Hoog Koagl ei fod wedi gwrthod cyflog o £1000 yn y flwyddyn gan y llywodraeth fel cyfieithydd, gan ddewis byw ar gyf- log Cymdeithas Genhadol Llundain, at yr hon yr vsgrifenai yr Esgob ar ran ei weddw. Mae tans- grifiad haelionus wedi ei ddechreu i sicrhan blwydd- dal i Mrs. Medhurst am ei hoes, yn yr hon y mae Cymdeithas Genhadol Llundain, y Gymdeithas Feibl- aidd, a Chymdeithas y Traethodau yn UM, yn nghyda llawer o foneddigion cysylltiedig a masnach China a fawr wertbfawrogent gymeriad y cenhadwr hunanymwadol. YE. UNDEE CVNRLLEIDFAOL. — Cynaliodd Undeb Cynulleidfaol Lloegr a Cbymru eu cyfarfod blynydd- ol ar y 12fed cyfisol, yn Nghapel New Broad Street. Llywydd yr Undeb ydoedd y Parch. Archibald Jack, o North Shields, yr hwn a draddododd anerchiad, yr hwn a alwai Dr. Yaughau yn syml, yn ddefosiynol, ac yn apostolaidd." Ymddangosai pob plaid yn y cyfarfodydd yn awyddus am gladdu holl olion yr anghydfod a fu yn ddiweddar rhyngddyntyn nghylch eu golygiadau duwinyddol yr unig beth a ddyrys- odd ychydig ar gydgordiad y gynadledd ydoedd i un gweinidog ieuanc wrthwynebu dewisiad y Dr. Camp- bell yn un o'r pwyllgor, ar y tir fod amryw eraill gwrthwynebol iJdo yn y ddadl ddiweddar wedi eu cau allan, ond dangosodd yr Ysgrifenydd, y Parch. G. Smith, mai am beidio dyfod i gyfarfbdydd j pwyllgor y peidiwyd a'u dewis, ac nid am un rheswm arall. Llywydd yr Undeb am y flwyddyn nesaf. fydd y Parch. Dr. Alliott, o Athrofa Cheshunt, a chynelir y cyfarfod yn yr Hydref, yn Cheltenham. DIGWYDDIAD RHYT-EDD AR Y RHEMTORDD.—Ar gyrhaeddiad y gerbydres ddau o'r gloch y boren o Liverpool i Rogby, wythnos i ddydd Mercher diwedd- af, dargaofyddwyd fod bachgenyn oddfcntn naw mlwydd oed wedi ei guddio dan un o gerbydau y dosbarth cyntaf. Y bachgen yr hwn a ymddangosai yn dra lluddedig a ddywedai ei fod wedi dianc oddi- wrth \T awdurdodau plwyfol yn Manchester, yrhai oeddynt ar ei anfon i'w wlad enedigol (Iwerddon). a llwyddodd i'w guddio ei hun uwchlaw trawst up o echelau y cerbyd. Daeth y gerbydres i Liverpool mewn amser dyladwy, ac wedi i'r teithwyr ddisgyn, gwthiwyd hi i dwnel, lie y bu am rai oriau. Y pryd hyn dywedai y bachgen iddo geisio dianc, ond yn cael y twnel mor dywyll dychwelai i'w ben ymgudd- fan. 1 Yr oedd yr un cerbyd yn ofynol am y gerbydres ganol nos i Lundain, ac ar ei gyrhaeddiad yn Ragby, canfyddwyd y bachgenyn heb friw, ond yn dioddef yn fawr oddiwrth ludded ac oerfel. Dydd Mercher, fel yr oedd y Tywysog Albert yn myned trwy Begby, adroddwyd yr amgylchiadau uchod i Syr George Grey, yr hwn ar ddymuniad ei uchder Brenhinol a roddodd i'r bachgen anrheg arianol. CENHADAETH DINAS LLUNDAIN,—Cynaliwyd cyfar- fod y sefydliad rhagorol hwn ddydd lau, y 7fed cyfisol, yn ystafell fawr Neuadd Exeter, yr hon oedd yn orlawn. Cymerwyd y gadair gan John Plumptre, Ysw., ac areithiodd Arg. Charles Russell, T. Cham- bers, Isw., yr Anrh. a'r Parch. J. T. Pelham. Etlgob penodedig Norwich, y Parch. J. Patteson, Periglor Spitalfields, a'r Parch. H. Christopherson, o gapel y Coleg Newydd. Perthyna i'r Gymdeithas 339 o gen. hadau: ei aerbyniadau am y flwvddyn ydoedd lie. CYFK.MTH LYNCH YN LLOEGR.—Wedi i Mi. George ddarhthio ar Gyfraith Maine, yn un o westai pentref, ymosodwyd arno gan ryw ddyhirod, a chariwyd ef i bwll hwyaid y Parch. WiHian Dyke, ond cyn ei drochi torwyd ei wallt oddiar ei ben, a phaentiwyd ef 1 gyd drosodd a phaent coch cyffredin, torwyd ymaith labedau ei got, cymerwyd ymaith ran o'i ddillad isaf, a gadawwyd ef yn y cyflwr hwnw. Clywodd «erbyd- wr Mr. Brittlebank ef, a cbvnorthwyodd ef ynddtood, onide y mae yn debyg y buasai y canlyniadaa yn fwy difrifol. CODIAD CYFLOGAU YN YR IWEEDDOM.I— Y mae ya arwydd eglur o'r cyfnewidiad sydd wedi cymeryd He yn yr Iwerddon, fod mewn Ilawer o bartbau o'i wlad, ddyn a chwpl o geffylau ac aradr yn oaei lis. y dydd, llafurwyr yn gyffredin 2s. 6c. y dydd, a merohedo Is i Is. a 3c. Rai blynyddoedd yn ol 6c. yn y dydd ydoedd cyfartaledd cyflog llafurwyr ar y maes. Y FRENRINES.—Dywedir y bwriada ei Mawrhydi dalu ymweliad ag Arddangosfa Manchester, ac yr erys gyda Iarll Ellesmere. Nid yw amser ei hym- we'iad wedi ei benodi. DYDD GWYL DEWI YX AWSTRAIXA. — Y mae y Cymry yn genedl ryfedd am gadw i fynu eu harferion cenedlaethol lie bynag yr elont; pa un bynag ai yn mhrif ddinasoedd Lloegr yn nghanol eu gorchfyg- wyr, ai ynte mewn gwledydd tramor y bydd eu coel. bren wedi syrthio, y mae eu gwlad, eu hiaith, a'u barferion yn cael eu coleddu ganddynt. Nid yw ysbrv d masnach nac awydd ymgyfoethogi yn ddigon i ddiffodd eu gwladgarwch, ond y maent yn sicr o gael allan eu gilydd, ac o ymhyfrydu yn nghyfeillach eu gilydd He bynag y byddont. Ymgyfarfu Cymry cymvdogaeth Beechworth ddydd Gwyl Dewi yn ngwesty El Dorado, He y traddodwyd areithiaa hy- awdl, a dywed papur Seisnig y lie na welsent erioed gymaint o genedlgarwch gwirioneddol a chyfreith- lawn ag ar yr achlysur hwn." Llywyddid gan un Mr. Parry, a thraddodwyd araeth ragorol gan Mr. Daniel Hogh Evans. Y "WHITE STAR."—Bore Sadwrn diweddaf caw- som y boddbad o ymweled a'r Hong ysblenydd hon, yn nghwmni un o'r meddianwyr parchus a chare dig. Yr oeddym o'r blaen wedi darllen, a ehlywed, a ehyf. ieithu darluniadau o honi, y rhai a'n synent yn fawr, fel mai prin y credem nad oedd y darlunwyr yn liiwio yn rhy gryf, ond erbyn myned ar ei bwrdd, ac edrych ar ei chabanau, ei nenaddau, ei chelloedd, ei gweiyau, ei haddurniadau, a'i holl gyflensderan, yr oeddym bron yn yr un deimlad a Brenhines Seba yn yr olwg ar ogoniant Solomon, ac yn barod i ddywed- yd, ni fynegwyd i ni yr haner." Wrth rodio yn 01 ac yn mlaen ynddi, braidd nad anghofiem mai mewn llong yr oeddym, yr oedd yn debycach i balas gor- wych nac i'r meddylddrych a goleddem am y tu mewnol i long wrth engreifftiau a welsem gynt. Mewn gwirionedd yr oedd yn ddigon i demtio} un i ymfudo, pe na buasai ond er mwyn cael mordaith yn y fath lestr ardderchog. Y peth a'n tarawai yn gyn- taf ydoedd ei heangder mawr, teimlem tra ynddi em bod yn sefyll mewn heol fawr yn hytrach nag mewn adeiiad ni bydd raid i'r teithwyr gael eu hystwffio i ychydig ole"nes mygu eu gilydd, oblegid y mae ynddi y fath gyflawnder o Ie fel na raid iddynt or. mesu v naill ar y llall. Peth arall a'n tarawodd ydoedd y digonedd o awyr iach a ollyngid drwy bob cwr o honi, gan fod ynddi heblaw ofter awyro eang unarddeg o b)Tth awyredigal o bob tu iddi. Y mae ei Chadben. T. C. C. Kerr, (gynt o'r llong Al- fred) yn un o'r dynion mwyaf bvwaith a welsom un amser, a deallwn ei fod yn un or caubeniaid mwyaf llwyddianus sydd yn. hwylio allan. Bydd y llong odidog hon yn hwylio allan vr 22ain o Fehefin. DIRWEST "YX YR UNOL DALEITHIAI-. — Mae- yr enwo? J. B. Gough wedi bod yn gwefreiddio y bobl yn rhyfeddol ddarlithiau drosodd yn Brook- lyn, a disgwylir ef yma (New York) yr wythnos nesaf.— Y Drych a'r Gwyliedydd. CRFARFOD BLYNYDDOL Y GTKDEITHAS AMAITHYDD- | OL FREINIOL.—Yr ydys wedi penderfynu gan gyngor y gymdeithas hon fod ei chyfarfod am lt58 i gael ei gynal yn ninas Caerlleon, yn unol a chais awdurdodau y ddinas hono. o Cynhaliodd Cymdeithas yr Ysgolion Brytanaidd a Thramor ei 52ain cyfarfod blynyddol ddydd Gwener diweddaf-Arglwydd J. Russell yny gadair. Cyng- iodd Mr. Marc Phillips na bo athrawieetb y Drin- dod a'r lawn i gael eu d) sgu yn yr ysgolion. Gwrth- wynebwyd y cynygiad gan fwyafiaeth mawr iawn. Met:iodd yr Fndojiaid roi dan o'u bymgeiswyr ar y Pwyllgor.

£ a. Credaf fod yn ddigon o war- Jywyddid cor Forest nt ot Pymni; a lly w- r. David Beynon, gynt of < a adiduedd ddywedyd fod yr ad yn og o luai iaith teimlad y ow-randa rf yn gyffre 2ctd ein "Hiaith a gadwn, jin r.'er folwn" yn AwstraHa. Mewn cysylliiad a hyn dymunaf liysbysu fod cym-* IS addysg Gymreig wedi c-i sefydlu yn y lie hwii, ogarilyniad y mae yn debvg y cewch glywed oddi. yrthym eto yn in n, os na (yddwn yn b.iehio eich "finwyr yn on lodol. Y mae fy ngoliebiaeth yn vaed yn faith, gan hyny awn rhagom at y yroj. Yr oedd Cadwraeth y Sabboth wedi dri brawd i ddweyd ychydig arno I n. Cawsom ddwy araeth dda ar y ddau gyntaf, ond y trydydd a dde- hun, sef y Ffordd gul sydd yn t^-addododd ychydig o sylwadau I"st b aen, a'n meddyHau T y rhai nad ydynt gyflensderau o'r fath resenol gan obeithio ddiy" dd ein li uob llwydd i .odau. aithas, 'as, wDS (Darwysion).