Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
15 articles on this Page
Advertising
Bydd Mr. Jo? .?H TBOIUI hvr gael yn feunyddiolj bob amser o'r dydd. yn ei SEFXC^IAP H^DYOOI, DYHOTROHIOL ac YMENYDDOL, (Medical, Magnetic, øu Phrenological, Inqtitution), I SYLWER -?- 9, SEYMOUR.STREET L Ss?YtL?Ww?IE"R ? LIT?RPO?.
G OHEBI A E T H A U. -)
G OHEBI A E T H A U. ) Anfoner pob Gohebiaeth yn gyfeiriedig fel hyn:- To Bflilor of "Yr Amsercm, Amserati Office, Liverpool; a pliob llytbvrsa a fyddant yn cynwys arohebion, taliadau a pliol) pe natur fasnachol, i jlfr. Joh?t Lloyd., Aitiscrau Office, Liverpool." Nidderbynir anllvtbyr oni fydd traul ei gludiad wedi ei ragdalu. Ni wneirsylw o nnry goliebiaetli oddioithri'r ysgrifeay 1- ymddiried ei enw priodcl i'r Golvgydd, Nid ywy Golygydd yn ymrwymo i ddychwelyd trnrhyw ys gri f. nac ychwaith i'w yatyried fel yn oymeradwyo gwahano I rjnnu. a dullwedd y gobebwyr. Nid ydym yn ystyried ein hunain yn gyfrifol am olvgiadau ein gohebwyr.
EISTEDDFOD MERTHYE. I
EISTEDDFOD MERTHYE. I Beimiadaeth yr Antholaiati a an-fonwyd i Eineddfod y Cymrodorion Dirwestol Nudoligy\%5 £ gan Mr.John I Williams (Gorfyniawc o Arfony, Liverpool. (Parhad o'r rhifyn diweddef.) I ^MDRECHWR.—Trio, o felodog a thrawaethion cy- firediny w y syraudw blaenaf, Cynghaneddiad gram. adegol, ar y cyfan. Y mae pymtheg ban o'r symud- .1 ban o'r symud iad yn nghyweirnod G major., ac o tmtu pum' ban yn "srhyweirnod C major, sef y cyweiraod gwreiddiol; | uvlasai fod yn y gwrthwyn o; yn amgen pa ddyben ? ddechreu ?) ? (? imod o repetitions ar y tair b iaith daenaf or testyn, a dim ond adroddiad syml ELr yr ebiaith ddylynol. Trawaethiad o fFurf traws- ? yweiriadol sydyn a grymus yw hwna, ban 9; dyna y point arbenicaf yn y trio; ond y mae o i raddau yn anmhertbynasol, a diangenrhaid, yma. Y mae cam aceniad, a chymysgedd mydraethiadol, yn y "first" melody, yn ban. 5, 0, a 7. Nodweddion mwyaf arbenig y Diiett dylynol, yw melodeg pur rwydd yn y lleisiau, drwyddo-troaiad y sectiall ngorladol. yn ban 7, o gyweirnod C, i gy- weirnod D—newidiad y cywair rhagedig G major i G minor, ban 19 i 22-terfynu y symudiad yn A minor-trosi, ar unwaith, y lleisiau o G major i A minor, ban 22, ifcc. Y mae y pethau yna yn peri graddiad o amrywiaeth yn y duett; ac am a wyddis, yn ddygon cydweddol a geirweddiad y testun. Ond gorbwysir y rbagoriaethau yna gan y pethau canlyn- ol—camaceniad, ban 13 i 17-camfydraethiad, ban 19 i 26--camgyflead ar y caesura, ban 13, 20, a 23- llithrenu, yn ddiangenrhaid, ar y gairdiacen, "ddring," ban 14 i 16-Ildring"-o yn rhy uchel ar eiriau diacen, ac i leisian eyffredin-eyffredinedd y sections, yn enwedig ban 20 i 27. Tra annghelfyddodol a dichwaeth yw y tri-ban ar- ddeg blaenaf o'r symudiad nesaf, ar can's cyn canol nos," &e. Yn mlaenaf, y mae ynddo dri o drefniadau mydraethiadol gwahanol ar un linell o'r testun edr. ban 2, 3, i 11, a 12; yn nesaf, camaceniad, ban 2 i 5 camgyflead a'r y.caesura, ban 9; yn nesaf, pump o drawsgyweiriadau, a hyny ar yr un geiriau, ac mewn cylch o wyth ban: y mae peth fel yna yn af- resymol; yn nesaf, ebieithu gormod o'r haner ar y sylweddair swn," a rhy ychydig o'r haner ar ei an. soddair odac yn olaf, dosbarthraniad camdwyol ar y testun, drwy drefnu y llinellau, 5ed a 6ed, mewn dau wahanol symudiad. Byddai yn burion i Ym, drecha-r daflu golwg dros y banau hyn eto. Wet, gadawer i ni daflu golwg dros y rhelyw o'r symudiad hwn. Dyma ymgeisiadau egniol i ddylunio pheno- menon, pa bynag. Ond yr ydym ni yn gostyngedig farnu ymgeisiadau fel hyn at ddylunio "bem "-ad a "throad," y "mor" yn ansynwyrol ac annghelfyddydol; dyna ein barn ni. Ond os tybia arall yn wahanol, can croesaw iddo. Y mae yr imitations, ban. 17 i 19, yn syml a meiodawl; a phe dylynasid y mydraethiad drwy y banau dylynol, buasai y cyfeilwad yn gym- hwysach i arddunedd phenomenon dybiedig y testun; ac yn gymhwysach fyth iddo, pe dylynasid y trefniad mydraethiadol yn ban. 14 i 17. Ond y mae y llith- reni hirion yna, o ban 19 i 26, yn hollol annghyd- weddol ag ardrlull testun y cyfansoddiad felly hefyd mae y llithreni, ban 34, 37, a 39 eithr mewn can- nhrawiant (accompaniment), ond odid na oddefid I hwvnt" Buasai hwn yn symudiad o ansawdd lied foddhaol a chymhwys, ond gadael y llithreni crybwylledig allan o hono, a chywiroy camaceniad, yn ban. 30. a 32, yn y melody a'r alto, a thaflu allan o hono y 13eg ban blaenaf, &c. Section ryrnus a chydweddol yw hona, ban. 14 i 17. Trosiad naturiol a chymhwys ar y cyfeilwad o G i C, yw hwna yn ban 29 hefyd, &c.; ac yr ydym yn ystyried y newidiad mydraethiadol yna, yn ban 44, yn nghyda'r trefniad unseiniadol ar y lleisiau, yn bur expressive-y point mwyaf arbenig yn y chorus ydyw. Cynwysa y Solo dylynol felodeg ac expression o sentiments y farddoniaeth, i raddau. Eithr y mae yn bur wailus parth mydraethiad ac aceniad, a chamgyf. lead y caesura. Y mae yn yr un cyweirnod a'r symud- iad rhagedig ac oledig iddo: maleilwyant (monoto- ny). Rhaid i ni fyned yn mlaen, a brysio, yn amgen byddwn wrthi hi yn dragywydd. Y mae graddiad o deilyngdoi yn y chorus nesaf, megis y trawsgyweiriadau, ban 3, 13, 19, &c.; yr imi- tations, ban 9 i 16-subject rwydd ac ysdwyth, ond yn diflanu wedi myned drwy y cyfeilwad, fel mellt"-en. Mae y cynghaneddiad yn syml a gwrthalawiadol yn lied gyffredin, ynddo, yr hyn sy gymhwysder a theithi cyfweddol i'r testun edr. ban 6 i 8, a 15, 17, 19, (fee. Ond mae y safon mydraethiadol yn rhy ddosraniadol, tybir; gan hyny, yn gwanyehu y cy- feilwad. Pe trefnasid y symudiad yn ffurf mydr- aethiadol ban 4, buasai yn well, ac yn expressio y farddoniaeth yn rymusaoh. Yma, eto, oawn yr awdwr vn cymysgu mydraeth heh un math o achos iddo; eymharer ban 4, 5, 6, 21, a 22, a'r holl fanau ereill yn y symudiad. Dyma y trydydd symudiad yn G major: oni allesid llwybro i gyweirnod arall yma, tybed ? Y nesaf sy symudiad o gyfeilwad mirain a theleid- iol iawn, ar y linell o'r testun sydd yn hysbysu un o effeithiau arswydus "daeargryn!" Nid ydym yn gweled amcan Ymdrechwr" yn gwahanu y llinellau 13 a 14 o'r testun, gan roddi i'r naill a'r llall symud- iad gwahaniaethol: nid oes reswm dros beth fel yna I Y mae yn y symudiad hwn ychydig bethaa y byddai fuddiol sylwi arnynt; ond rhaid myned heibio iddynt at y Duett dylynol. Mae y lleisiau yn ysgogi yn felo- dus; ac y mae yr atebiadau, o ban 15 i 23, yn am- rywiaeth boddhaol a chwaethus n) no. Ond y mae yma, eto, gamdrefn ar bethau. Yn un peth, mae y dylyniad triawl, o ban 1 i 12, yn rhy hir; gwell fu- asai troi rhan o hono yn ddylyniad chwechfedol. Peth arall, mae pethau tebyg i wythonau dylynol yn ban 21; a pheth arall, y mae duett yn analluog i ex. pressio y farddoniaeth i bwrpas, yma; yn enwedig, duett o gyfeilwad fel hwn. Yn y symudiad nesaf, ymgeisia yr awdwr at gyfeil- wad mwy classurol nag a wnaeth eto; ac y mae yn ei gyflawni yn ]led ddeheuig; ao nis gallwn ddwend, gyda sicrwydd, nad yw efe, yma, wedi adeiladu ar sylfaen arall na'i eiddo ei hun. Mae subjects yr imi- tations yn cynwys graddiad o arucheledd a grymus- der; a gaUesid gwneud symudiad mwy cyflawn na hwn 4 nhw nag a wneir: ni chawn yr awdwr yn gwneud dim amgen na dangos y medr fyned drwy exposition o fugue, a dim yn mhellach. Nid ydym yn bamu bod 11 yr amseriad a ddefnyddir yma, yn nghyda'r mydraethiad arno, oddieithr yn ban 31 i 37, yn gymhwys i expressio y testun yn dda; y mae yn rhy delediw. Nid ydym yn cymeradwyo newidiad y mydraethiad blaenorol a chyffredin y chorus, yn ban 3J i 38. Mae y cynghaneddiad yn ramadegol, yma, ar y cyfan. Dechreua y symudiad olaf gyda dernyn o felodeg i'w gynelwi yn debyg i gyfeiliad goreilig (fugue). Ond yma hefyd nid aeth yr awdwr yn mhellach na'r exposition. Yna, ac yn holl rym ei athrylitb, amcana ddylunio mor," a thir," a than," a phethau ereill yn ymdreiglo "—" o'u ffau," gyda seiniau cerddor- ol; gan dreiglo," yn ddiarbed, y Ueisiau, i fyny, ac i lawr, drwy gyfryngau y graddfau, nes ydynt bron allan o wynt: gormod 0." dreiglo sydd yma, tybir; ac y mae yr ymgeisiad at ddyluniad yn ffaeledd. Mae cynwysiad ban 31 i 89, a 44 i 50 yn werth claing (volume), o lithreni fel y rhai yna, o ban 13 i 28, a'u tebyg, yn ban 42 i 44, ar destun fel hwn; er bod rhai pethau yn nghynwysiad y banau blaenaf gry. bwylledig nas gellir eu cymeradwyo. Nodweddion eyffredinol y cyfansoddiad hwn, yw ambell section gynwynol a melodus; ychydig o gym- hwysedd i arddull y testun, mewn rhai adranau yn y symudiadau; cynghaneddiad lied ramadegol, ar y cyfan; graddiad o gysonder cynllun o ran amlinell- iad, ond diffygiol yn ei lenwad; yn nghydag ychydig bethau dymunol ereill, na enwir yma. Hefyd, an- nghydweddiad ac annghymwysedd dosbarthranau lawer o hono parth arddull y farddoniaeth cymysg- edd diangenrhaid ar fydraeth; a chamaceniad a phwysleisiad anesgusodol.
AT OLYGYDD YR "AMSERAU."
AT OLYGYDD YR "AMSERAU." Syr-Gwelais yn y rhifyn Ebrill 22 o'r Amserau, holi am gyngor rhag y blifidfistula, tros un sydd tano i raddau pell, yr wyf yn dealt yn ol a glywais; yr hwn yr wyf yn deall hefyd sydd dra anfeddyginiaethol, &c.—ac o ran ei amgylchiadau yn dra thruenus. Ai tybed a oes yr un meddyg o'n cenedl ni y Cymry, neu'n cymydogion y saeson, pe rhoddai rhai o ddar- llenwyr yr Amserau sydd yn trigfanu mewn cyfleus- dra i byny, y peth o'u blaenau, a allent ac a wnaent ddywedyd trwy yr Amserau, bysbysu a oes dim go. baith lies oddiwrth ddyfroedd mwnawl a ddargan. fyddwyd mewn gwahanol fanau ? Megis Caecoch, gej Trefriw; a chlywaiS fod flynon (yr wyf yn medd- wl a elwir Ffynon Cegin Arthur) rinweddol gerllaw Bangor, wedi ei darganfod yn ddiweddar vn rhywle ar duedd Caernarfon oddiwrth Bangor; a llaweroedd eraill mewn gwahanol fanau yn Nghyru a Lloegr. Byddai fuddiol cael hanes cryno a chynhwysfawr o bethau felly; megis He y byddant, eu rhinweddau, &c. A pha bryd a pha fodd y oanfyddwyd neu y deallwyd am danynt gyntaf. YMHOLYDD.
YR ETHOLIAD YN SIR bHEFALDWYN.
YR ETHOLIAD YN SIR bHEFALDWYN. Aeth adeg yr etholiad (yn y byd gwladol) drosodd eleni yn lied ddigyffro yn y sir hon; ond yn y byd crefyddol y mae yn dra gwahanol. Mae egwyddor- ion gwrthwynebol ar y maes yn barhaus. Mae y blaid ryddfrydig wedi colli drwy symudiad- eii elehedyrit, y Pardhn. S. Roberts, O. Jones, a G. Jones, Meifod. Bydd yn golled i grefydd yn gyffre- dinol, ac i bregethwyr ieuainc y sir yn neillduol ar eu IrQl: Mael'hsi mewri perygl wrth glodfori Crom- wel fel y mwyaf duwiol, o fyw yn ymarferol egwydd- orion Charles y cyntaf yn yr etholiadau ordeiniol tuag at ddynion llafurus a dofnyddiol. Yn yr adogau hyn mae gan y cnawd gyfleusdra i adeiladu pared gwell yn nhv vr Arglrvdd i íod :t'1 derlyn rhwng y | rhai sydd deilwng a'u gilvdd; ond mae amser yn neshau pryd y chwelir y rhai hyn, gan gyfiawnder ac uniondeb. Dymunol yw genym os gellir dymchwelyd yr hen barwydydd hyn heb i'r sawl a'u gwnaeth deimlo llawer o anghyfleusdra. < Hawdd ydyw "i rai o ddylanwad" lethu llawer llane gobeithiol; ond dichon mai jd y defnydd gorau o ddylanwad ei ddefnyddio i'r e.T.e ch ddyben. Mae yn bosibl i rai fyned ar ol y wobr heblaw Baalam. Llwyddiant i gyfiawnder ac uniondeb; dim twyll na derbyn wvneb; na dau wvneb. HWNTW.
AT BWYLLGOR CYMDEITHAS GENHADOL…
AT BWYLLGOR CYMDEITHAS GENHADOL Y METHODTSTrAID CALVINAIDD. Anwyl Frodyr-Dymunaf alw eich sylw at achos, oni ragflaenir efyn fuan, a brofa yn hynod ddinysr- iol i'r Gymdeithas uchod yn ei chyllid; a chan eich bod ar gyfarfod yn Liverpool tua'r Sulgwyn i drafod amgylchiadau y Gymdeithas, da fyddai i chwi feddwl am hyn, ac os yw bosibl ei wella gyda brys. Ym- ddengys fod tansgrifiadau eich Cymdeithas yn llei- hau yn flynyddol, ond fod y Hog yn ei ddal i fyny; ac os deil pethau fel hyn am ychydig flynyddau etto, & yn bur ddifrifol arnoch ac ar y brodyr sydd wedi myned i'ch gwasanaethu; pnd un achos o hyn yw penderfyniad eich pwyllgor, yn eu gwaith yn rhoddi arian y Gymdeithas allan ar fonds, &c., yn lie eu defnyddio i'w dibenion priodol pan y cesglir hwy, a thrwy hyny wanhau y rhai sydd yn dywedyd drosti a'r rhai sydd yn caaglu o'i phlaid, ie. defnyddia brodyr o enwadau eraill (a gwnant yn ein ile am a wn i) hyn i'n beio ni fel plaid am beidio defnyddio yr arian, ond cadw miloedd ar filoedd o honynt yn Liverpool heb eu rhoddi i'w lleogid amcanedig, a thrwy hyny sym- bylant ein pobl a'r wlad i roddi eu harian i Gym- deithas y defnyddir hwy gyda brys at yr amcan, a'r canlyniad yw fod sel a theimlad y wlad yn colli, a'r casgliadau yn lleibau; nid diffyg arian, na diffyg teimlad dros y Paganiaid na tbros yr Athrofa, yw yr achos o'r syrthiant ymaith yn y casgliadau, ond y ffaith fod y pwyllgor yn rhoddi yr arian allan fel hyn; ac y mae dynion o fam yn meddwl y gallant drefnu eu harian yn well eu hunain, a thrwy hyny peidiant a chyfranu ie, pwy all gymhell y wlad i roddi a dar- llen yr adroddiad am y flwyddyn ddiweddaf a gweled fod X600 wedi eu rhoddi ar log, ac felly yn barhaus y mae yn wir y dadleuir fod yn dda eu bod am fod y casgliad yn lleihau, ac a cryfhad i feddwl brodyr sydd i ffordd yn gweinidogaethu, &c.; ond dylid coflo fod y wlad yn deall pe na chesglid dim am dair neu bedair blynedd, fod llawn ddigon o arian i'w cynal a'u dychwelyd yn gysurus; ac y mae y wybodaeth yma yn Ileihau y cas-liad yn flynyddol; ao nid yw siarad fel hyn yn barhaus ond pr iwf eich bod yn edrych o chwith ar gasglu, a'r ffordd effeithiol i gasglu y dyddiau hyn. Er siampl, yr oedd un dref yn Sir Gaernarvon yn rhoddi o X48 i £ 52 er's pedair neu bum' mlynedd yn ol, nid yw yn awr yn rhoddi ond X23 i X28, sef tua'r haner; tref arall a roddai yn agos i itlOO, da os cyrhaedda X50 i £60 yn bresenol, a bron felly trwy yr holl wlad i gyd; gallasech weled-enwan yn yr ad- roddiadau yn rhoddi XI lB. 0c. yn flynyddol nad ydynt yn rhoddi ond 2s. Oc.; eraill ddim eleni, er eu bod yn llawn eystal eu hamgylchiadau, a'u teimladau at grefydd gymaint ag o'r blaen, ond eu bod yn eu troi at ryw achosion earill, am y tybiant fod genych chwi ddigon, ae oni ehyfnewidiirch eich policy dilyna eraill hwy hefyd. Mae y wlad yn meddwl ei bod yn casglu at y Gymdeithas Gartrefol ar unwaith a'r Dramor, yn nghyd a'r Athrofa, a'r un faint i bob un, neu os bydd un yn galw am fwy na'r llall, fod gan y pwyllgor hawl i roddi mwy at y naill nea v llall, fel y byddo amgylchiadau yn gofyn. Yn awr y mae amgylchiadau y Gymdeitbas Gartre- fol yn lied hysbys yn ein gwlad, a bod hono yn nychu o eisiau arian a dynion, maesydd eang yn agor iddi weithio, ond cael arian i anfon dynion yno: er siampl, bu cais yn Nghymdeithasfa Bangor i gael Cenhadwr i Wolverhampton a'r Goror, a dau i Lundain can. iatawyd un i Lundain, mae'n wir, ond nacawyd un i Wolverhampton, a hyny, medd prif ddynion Liver- pool a phwyllgor y Gymdeithas Dramor, am nad oedd ganddynt arian; ag eto, wele yr un dynion yn fotio rboddi JE600 o arian ar log a gasglwyd i ddiben- ion cenhadol yr un flwyddyn; oni allesid defnyddio X300 neu X460 o'r arian yna ar y Genhadaeth Gar- trefol. er mwyn cynal pedwar neu bump o ddynion am XIO i £ 80 yr un i ddechreu, a rhoddi E200 o'r overplus heibio, oni fuasai hyny yn Hawn ddigon i'w gadw, wrth weled dynion (os ydym i goeiio yr un rhai ar amseroedd eraill) yn ein hymyl yn marw o eisiau gwybodaeth am hyny deuweh allan i ddefnyddio yr arian fel hyn am un flwyddyn, a gosodwch ffeithiau o flaen y wlad a allant eu defnyddio i symbylu y wlad i haelioni, a diau genyf y codir y swm yn fuan i'w hen safle uehel; y mae eisiau byw trwy ffydd yn fwy, obIeid ar y tir yna y mae Crist an addaw bod yn bendithio ei bobl; ymddengys i mi nad oes genych ddim ffydd yn Nuw na'i bobl, yn bwy nag y cewch yr afael i'ch Haw. Efallai y dywedwch bod eisiau bod yn ofalaa a gocbe?gar rhag myned i brofedigaeth; gwir hyny, nid oes eisiau i chwi fyw uwchlaw eich sefyllfa ond at eich sefyllfa; dyna lie y mae perygl a drygedd speculation, mentro mwy nag sydd ganddynt, ond cyn yr enillwch chwi na neb arall, yn dymhorol nac yn ysbrydol, rhaid i chwi fentro tipyn; felly yma, defiiyddiwch fwy at yr achos cartrefol trwy anfon tri neu bedwar o ddynion i'r Goror a Lancashire, Llun- dain, &c., lie ceir dynion i fyned, a threfnwch adroddiad ag y bydd yn werth defnyddio noswaith mewn blwyddyn i areithio ar yr achos, yn lie rhyw ddywedyd gair ar ddechreu neu ar ddiwedd odte, a buan y gwelwch dan fendith Duw, lwydtfiant yn dilyn eich penderfyniad a'ch gwaith; onide yr wyf yn ofni yn wir mai marwolaeth i't Genhadaeth fydd eich pwyllgorau fel yr ymddengys yn eich eyfarfod bly- nyddol yn Liverpool; nid oes dim dyddordeb ynddynt am nad oes gwaith wedi, ac i'w wneud yr ydych fel pa baech am atal ein dwylaw fel hyn heb gofio mai bywyd masnach, a chrefydd, a gwybodaeth, fyw gwaith; am hyny rhoddwch waith i'r eglwysi trwy ddefnyddio eu harian mewn gosod dynion mewn Ueoedd i weithio a Duw a'ch dysgo ao a'ch bendithio medd I Bangor, Mai 6ed. JOHN ROBEKTS, Baagor,Mai6ed.
I CWMCEWYDD.
I CWMCEWYDD. Mr. Gol.-Diamau genyf y gwel rhai o ddarllen. wyr lluosog yr Amserau, hynndrwydd mawr yn yr ysgrif hon. Nis gallaf honi fy mod yn gwybod ystyr wreiddiol yr enw Cwmcewydd," ond rhoddaf ger eioh bron ddarlun o'r pentref bychan hwn yn nghyd a'r gymydogaeth yr hon a'i.hamgylcha. Mv'^Ta^jstref hwn yn gynwysedig o tua deuddeg o ane dion, yn nghyd a melin yd, ac odyn, ac yeh. g o gwtiau moch. Mae hetyd tua deuddeg neu ychydig rhagor, o dyddynod bychain yn y cwm, yr hwn sydd hafan cul, rhwng dau fynydd, yn ym- estyn tua milltir o hyd, a haner milltir o led, ond cofied y darllenydd fod yn orfodol arnom wrth fesur haner milltir ei led, gripio yn uchel i draed y myn- yddoedd, ond er ei fod yn He anfanteisiol, anghyfleus, a llechweddog, eto, trwy fod yr amaethwyr yngyfeill- gar, ac yn estyn llaw o gymorth y naill i'r Ilall, geuir lanfod arwyddion o fywioliaeth gysurus arnynt oll, ac y maent yn bobl grefyddol o'r bron i gyd, rhai yn Annibynwyr, eraill yn Fetbodistiaid, a'r lleill yn Eglwyswyr, &c., &e. Mewn gair, nid ydynt mewn un modd yn anfri i'w cydgenedl. Ond gyda thristweh, mae'n rhaid i mi arwain y darllenydd, oddiwrth y dosbarth uchod, a'i osod i syllu uwch ben dosbarth arall, lawer o raddau yn is, sef dosbarth o ddyhiriaid anfucheddol a phechadurus, y rhai nad ydynt gydag un priodoldeb yn deilwng o'u rhestru gyda gwehilion pobl Cymru. Yr oedd yn mhentref Cwmcewydd, er ys ychydig fisoedd yn ol, heirwreigan weddw yn cydfyw hefo'i mherch, yr hon sydd hyd heddyw yn fyw ao yn ei hiechyd arferol, ac yn hollol amddifad ac unig, heb fam na thad, brawd na chwaer, ac ni bu iddi blant na phriod erioed, bu yr hen wreigan, ei mham, farw er ys tua thri mis bellach; ao o'r pryd hwnw hyd yn awr, ni feiddiai y greadures dylawd hon gymaint a ehysgl1 noswaith yn ei thy ei hun, o herwydd aflonyddweh ac anfoesgarweh y giwaid isel- radd ac annynol, pa rai bron bob nos, a amgylchant ei thy, gan ddinystrio y ffenestri, a'r drysau, a'r to, yn nghyd a chario drulliau llwythog, a gollwng allan eu cynhwysiad i'r mur, neu y drws, neu at y ffenestr, nes o'r diwedd y mae yr amddifad hon wedi gorfod cludo ei gwely o'i thy ei hun i dy amaethwr yn y gymydogaeth, a chyn y nos ceir ei gweled yn ffoi fel am ei bywyd yno, gan adael ei thy ei hun yn ysglyfaeth cydrhwng y bwystfilod rheibus hyn. GaUasem helaethu llawer ar weithredoedd erchyll y dosbarth isel hyn mewn cysylltiad a'r hen wreigan weddw, hyd yn nod yn ei dyddiau olaf, ond y mae'r cariad sydd genyf tuag at fy ngwlad a'm cymydogaeth yn peri i mi dewi ar hyn, oblegid mae yr hen wreigan, druan, wedi myned i dy ei hir gartref, ni ddichon neb ei haflonyddu na'i dyohrynu hi mwy. Ond prif syndod a sobrwydd cynwysiad yr ysgrif hon yw sefyllfaodd y dosbarth aflonydd uohod. Mae y rhif luosocaf o honynt mewn oedran ag y dylent wybod gwahaniaeth rhwng da a drwg, ac fel y ma'en resyn dweud, mae yma famau plant a'u dwylaw yn y rhyfyg ofnadwy hwn, ac yn anfon eu plant, yn nghyd a phlant pobl oraill, fel cynrychiolwyr drostynt i ymosod ar aneddau eu cymydogion, nes y maent yn famau a phlant wedi syrthio yn ddirmyg ac yn warth i'w cymydogaeth; a pheth arall sydd yn ofidus meddwl am dano, nad ellir cael mewn cynifer a deuddeg o dylwythau ond ychydig iawn o honynt yn alluog i ddarllen eu Beibl yn eu hiaith eu hunain, ac nid ydynt yn ceisio ei ddarllen eu hunain, nac yn ceisio ei ddysgu na'i ddarllen yn ngwydd eu plant chwaith, ac o ganlyniad i hyn, golwg ofnadwy a ganfyddir ar breswylwyr y pentref hwn, yn mhob ystyriaeth, ond gobeithiaf y bydd hyn o nodiadau er addysg iddynt, ac y byddant o hyn allan yn fwy tebyg i ddynion, onide mi 4rciaf fi eto ryw oruchwyliaetli arall tuag at eu llesoli, an na feddylied neb fod genyf ua nod arall mewn golwg, ond yn unig amddiffyn yr amddi- fad a'r aualluog, ac ymestyn at gael cymydogaeth dawel a heddychol, ac yn dawel mewn gobaith o weled hyn wedi gwawrio, y gorphwys eich caredig ewyll. ysiwr da, J-N M-N LL-D. O.Y.—Os bydd i ryw un o'r gymydogaeth uchod, neu ryw le arall, anghredu gwirionedd yr ysgrif hon, disgwyliaf weled nodyn oddiwrthyntyn yr Amserau uyfodol.
[No title]
IE" Mae cyfaill i ni bob amser y gosodir sausages o'i flaen, cyn eu bwyta yn arfer chwibianu, ac os gwna ci neu ddau neu ychwaneg eu hymddangosiad, bwyta y sausages, ond os ni ddaw yr un ci i'r amlwg ar ol y ohwibaniad, bydd i'n cyfaill y tro yma ddi. wallu ei eisiau a bara ao ymeuyn,
?HYSBYSIAD.]' I -[HYSnYSUD.]…
?HYSBYSIAD. ] I [HYSnYSUD.] YMPT7DIAETH.I Mm. GOLYGWYR,—Y mae yn ymddangos i mi mai yr Amserau yw ein newyddiadur cenedlaethol, neu brif newyddiadur Cymru, ae-fel y cyfryw, ato ef mae llygaid y genedl am hyfforddiant, yn mha gwr bynag y byddont, a hir oes i chwi i barhau i'n cenedl yr hyn yw yr haul i'r byd. Mae jpnfudo gwedi myned yn beth cyffredin iawn gan y Cymry agos i holl borthladdoedd y byd, ond y mae miloedd o honynt heb fod fawr o olwg mwg simnau y bwthyn y mag- wyd hwynt ynddo, ac felly llawer o honynt yn cyfar- fod a dirfawr siomedigaethau cyn gadael yr ynys hon. Hyn yn unig a achosodd i mi alw eich sylw at yr hyn a ganlyn :—Y mae ymfudwyr o wahanol ranau o Gymru yn dyfod i Liverpool gyda'r steamer, ac ni wyddant pa awr o'r dydd neu'r nosy glaniant yno, ac fe allai mai haner nos y bydd yna dyma bob un yn y twrw mawr ac yn y pryder mwyaf yn ofni colli ei eiddo, a chyn pen fawr o fynudau bydd yno filoedd o ddynion o bob math, ac yn eu mysg dyrfa o'r land sharks fel cigfrain, a'u holl fwriad am yspeilio ymfudwyr dyeithr anwybodus. Yr oeddwn yn mblith y dyrfa yn ddiweddar, a gwelwn Gymro gwrol gwedi caffael dau flwch a sach fechan allan o'r llestr, ac yn methu gwybod pa fodd nac i ba le i fyned, yna daeth Sais ato ae a ofynodd, do you want a porter, sir?' Atebodd yntau yn lied sarug, dim syched thinkey." Yna dyma y Sais yn ymdrechu dangos ei neges trwy ystumiau, a deallent eu gilydd, a daeth shark arall yn mlaon, a ffwrdd a hwy, y Cymro a'i gwd, a'r ddau Sais a'r blychau. Yr oedd hyn yn llawer o esmwythder meddwl i'r Cymro druan; ond wedi teitbio ychydig, pan aethant i groesffordd, aeth un y ffordd hon a'r llall y ffordd arall, ac wrth ymdrechu cadw ei olwg ar y ddau,bu agos a cholli y ddau,ond collodd un o hon- ynt, ac ni welodd ef mwyach. Clywais am amryw wedi u hyspeilio o ran neu yr olt o'u heiddo, ar lan y porthladd, ar y ffordd, neu yn 1 llety. Anhawdd dysgrifio teimladau ymfudwyr gwedi eu hvspeilio o gynyrch eu llafur diwyd am flynyddoedd mewn lie dieithr. Y mae darpariadau addas er dyogelu ym- fudwyr yn L'erpwl, ond mae miloedd yn anwybodus o hyn, ac yn syrthio yn ysglyfaeth rhwng y land sharks, fel eu gelwir, heb wybod iddynt. Mae yn hysbys fod yr Amserau gwedi gwneyd llawer o ddaioni gyda golwg ar hyn, ond credaf y gall wneyd mwy wrth sylwi ar dalentau ei ohebwyr, ac eangder ei gylch- rediad, gall erthygl ar hyn ambell dro oleuo Cymru o Gaergybi i Gaerdydd. Mae amryw o ddynion eyfrifol ya ddiau yn Liverpool, yn cyfarwyddo yna fudwyr; ac wrth gyfarwyddyd yn yr Amserau, aeth fy nghyfaill i mi i dy Mr. David' Davies, 29, Union Street. Deallasom yn fuan mai Cymro coch cyfan oedd. Cymerodd ein heiddo i le dyogel, a rhrddodd bob eyfarwyddyd angenrheidiol. En fy nghyfaill a minau mor ddyogel am bythefnos yno ag y bu Noah yn ei arch, ac yn ystod yr amser hyny gwelais ugein- iau yn ymddiried eu gofal iddo; ao wrth ymholi a hwynt, yr wyf yn tyatio na chyfarfyddais ag un gwedi cael ei siomi ynddo. Dylai ymfudwyr anfon ato am hysbysrwydd agos dair wythnos cyn cychwyn, yr hyn a arbedai lawer o draul a thrafferth iddynt, na allant ragweled heb gyfarwyddyd. Credwyf fod Cymru yn wir ddyledus iddo, ac os iawn gwobrwyo teilyng- dod, dylem frurfie rhyw gynllun i'w anrhegu am ei wasanaethgarweh i'w genedl, a chyfrifwn hi yn fraint gael rhoddi fy enw yn mhlith y tansgrifwyr. Ydwyf, foneddijion, Eich ewvllVsiwr da, I Llandilofawr, Mai 4ydd.
I"ETAN LLOYD" AR GROGI.
I "ETAN LLOYD" AR GROGI. Yr ydym wedi petruso cryn dipyn mewn perthynas i'r llythyr o eiddo y gwr hwn, a ymddangosodd yr wythnos ddiweddaf canys tra y dywed yn bendant ei fod am ddieneidio troseddwyr mawrion. y mae gyda'i holl egni yn ymresymu yn erbyn hyny; a thra y dywed ei fod yn rhoddi ei olygiadau a'i res- ymau ei hun, nid ydym yn cael ond eiddo y Parch. James Hughes, yr hwn, gyda llaw, nidyw anffaeledig fwy nag esponwyr eraill. Fodd bynag, dichon mai diawl" yr argraffwasg sydd wedi dyfetha ystyr y llythyr, a dylai y boneddwr hwnwgael clod am ei fedrusrwydd yn y ffordd hon, ac amlwaith y buom yn ymawyddu cael gafael yn ei glust, mewn trefn i'w gydnabod am ei garedigrwydd creulon o osod ei eiriau diystyr ei hun yn lie y geiriau a dybiem ni yn Ilawer mwy priodol. Nid yw yn ymddangos i ni fod Evan Lloyd wedi darllen ein sylwadau yn fanwl yn y rhifyn y cyfeiria ato. Nid ydym wedi dweyd yno fod Gair Duw yn gwrthwynebu ei ddewisol gosp o grogi. Nid ydym ychwaith wedi s arad yn ei herbyn, am fod eraill yn gwneuthur hyny; canys pe ein hamean fuasai bod ar yr un ochr a duwinyddion ac esponwyr, ar yr un ochr ag ef ei hun y buasem, a buasem fel yntau wedi pinio ein barn wrth esponiwr yr enwad. Ni ddarfu i ni ychwaith arfer, Na ladd," fel dadl yn erbyn crogi dynion, ac yr oedd yn annheg i'r gohebydd hwn ddwyn y gyfran yna yn mlaen fel pe buasem wedi ei harfer: gwyddom fod rhai yn gwneyd defnydd o honi i'r perwyl hwnw, ond ni pherthyn i ni ateb drostynt. Ein hunig amcan ni oedd dangos, yn ein llythyr cyntaf, mai prifddyben cospau gwladol ydyw, attal troseddau yn effeithiol, a gwneuthur hyny mewn modd mor gydweddol ag y gellir gyda llesad neu ddiwygiad y troseddwr ei hun-a hyderwn i ni ddangos fod Gair Duw, a'r deddfwyr enwocaf, yn cydfarnu yn hollol ar y pwnc. Os ydym wedi cam- ddyfynu u5 o'r adnodau, neu arfer gair Mr. L., wedi "unigo" rhanau o'r Llyfr-Santaidd, dangoser hyny; neu os ydym wedi gadael o'r golwg un wyneb i'r pwnc, bydd yn dda genym wybod hyny. Yn yr ail lythyr, dangoswyd nad oedd yr adnodau o'r Beibl, y rhai a ddygir yn mlaen yn gyffredin o blaid crogi, mewn gwirionedd ddim yn perthyn i'r pwnc, neu wedi cael eu troi o'r ystyr ysgrythyrol sydd iddynt. Mewn perthynas i'r adnodau dyfynedig o Rhut. 13, gwyddom yn dda fod esbonwyr o'r fath fri ag Alford, Bloomfield, Ewbank, &c., yn golygu fod "dwyn y cleddyf yn cyfeirio at y gallu sydd gan y swyddog gwladol i amddifadu troseddwr mawr o'i fywyd ac y mae yn orchwyl digon anhawdd siarad yn gryf yn erbyn y cyfryw rai; ond gallem ofyn iddynt, gan mai am lywodraethau gwladol yn gyffredinol y sonia yr Apostol, a chan mai ufudd-dod cyffredinol o'r deddfau ydyw y pwnc, a chan mai am allu cyffredinol y swyddog y sonia adn. 4, a ydyw ynr ddoeth haeru fod y gair "cleddyf" yn golygn cleddyfllythyrenol i ddieoyddio troseddwr am gosp nlitlduol? Na, y mae egwyddorion beirniadaeth deg yn ein rhwymo i gymeryd rhan olaf yr adnod yn yr un ystyr gyffred- inol a'r rhan gyntaf; ac felly, nid ydym yn cael yma un sail i'r gosp ofnadwy o ddienyddio. Eilwaith, dywed y Parch. James Hughes, mai swydd y gwein- idog gwladol ydyw gweinyddu u cospedigaeth gvf- lawn." Dygir hyn yn miaen gan y gohebydd dan sylw fel prawf y dylai y gosp fod yn gyfartal i'r trosedd, neu y dylai y troseddwr ddyoddef cymaint o niwed, ag a wnaetbpwyd ganddowfi arall. Purion: ond gofynwn yn y lie cyntaf, A ydyw y gwr yn sicr pa un ai eyflawmder-sef taliad llawn am y trosedd a gyiawnwyd, neu iawn—a olygir gan yr esponiwr; ynte ai cyfeirio y mae at gyfiawnder cyfreithiol, sef gweinyddu y gyfraith yn ddiduedd, gan nad beth fyddo y gyfraith hono ? Os y Lynt- af a olygai, yna ni a ofynwn, Pa ddyn a wyr haeddianau moesol tros- eddau ? canys os na all neb ddywedyd hyn, ffregod yw son am "gosbedigaeth gyfiawn." Tybier fod dau ddyn yn llofiuddio dau o'u cyd-ddynion yr un noson y mae un o'r llofruddion wedi bod ar drengu o newyn er's diwrnodau, a phanaeth i ofyn cerdod, cafodd ei ddifenwi nes peri i'w waed ferwi yn ei wythenau, ac yn y brwdfrydedd yma efe a laddodd y difenwr. Y mae y llofrudd arall mewn iechyd ac amgylchiadau gweddol: ond pan ddeallodd fod gan rhyw ddyeithrddyn oedd i fyned heibio arian lawer o'i gylch, efe a benderfynodd gael ei arian, hyd yn nod pe gorfyddid ef i droi yn Uofrudd, ac felly efe a laddodd ei frawd. Beth fyddai yn gospedigaeth gyfiawn" i'r ddau yna? Fe welpawb ag sydd yn deall rhywbeth am egwyddorion moesol personol, fod gwahaniaeth mawr iawn rhwng camweddau y ddau lofrudd ac eto yn ol cyfiindrefn y "crogi," rhoddir y ddau i farwolaeth. Os ydyw y gosp yn gyfiawn i'r Uofrudd cyntaf, y mae yn llai na chyf- iawnder i'r ail; ond os ydyw y gosp yn gyfiawn i'r ail, y mae yn fwy na chyfiawnder i'r blaenaf. Ofer, gan hyny, ydyw dywedyd fod y Brenin anfarwol wedi bwriadu i ddyn ffaeledig droi yn ddialydd. Efe ei hun yn unig bia dial, ac y mae yn ddiau pan ddaw efe i ddial, y cawn wybod er ein syndod tragwyddol, fod gwahaniaeth annhraethol rhwng syniadau dyn am "gospedigaetb gyfiawn," a'r hyn ydyw meddwl y Barnwr. Pa fodd, gan hyny, y gall llywodraethau gwladol weinyddu cospedigaeth gyfiawn 11-gymaint ag a haeddai-i beehod? Os gall Mr. E. Lloyd ddangos eu bod yn alluog i farna maint pob pechod, yn nghyda'r gosp deilwng iddo, mwy boddlawn ydym i ddywedyd fod "cyfiawnder" perffaith i fod yn rheol cospau gwladol. Eithr pe bai hyd yn nod hyn yn ddichonadwy, gofynem drachefn am anffaeledigrwydd yn y Barnwr, y rheithwyr, y dadleuwyr, y tysticta, fel na byddai i'r gospedigaeth gyfiawn hon gael ei gweinyddu ar y diniwed yn lie yr euog. A ydynt yn anffaeledig? Ai yr euog sydd wedi ei golli bob,amser ?. Dywedai Syr Fitzroy Kelly yn Nhy y Cyffredin fod 17 o ddynion wedi cael eu dedfrydu i farw ya y canrif presenol, diniweidrwydd pa rai a brofwyd wedy'n mor eglur a haul hanner dydd; ond pa le yr oedd yr euog ? ac eto, yn ol rhai, cospedigaeth gyfiawn ydoedd hon. Na, a phe na bai un rheswm dros ddi- ddymu y gosp ofnadwy, dywedem yn ngeiriau Lafayette, "Mi a ofynaf am ddiddymiad cosp marw- olaeth, hyd oni phrofer i mi anffaeledigrwydd rheswm dynol." Ac onidjyw ein deddfwyr a-n llyw. odraethwyr yn eydnabod y fPvdedigrwydd hwn, yn eu gwaith yn ofni dienydtiiad y troseddwr truenus, os bydd y gobaith lleiaf ei fod yn ddiniwed ? Ie, onid dyma y rheswm fod ugeiniau wedi rhedeg i gyflawni y troseddau a gospid gan gyfVeithiau Lky.r a marwoleeth, am eu bod yn gwybod fod yr awdur- dodau yn fwy paiud i arbed nag i gospi ? A pha beth oedd hyn ond cydwybod yn tystiolaethu yn erhyn y fath farbareidd-dra ? Efaliai y dywo-hv wrthym fod yr wrthddadl hon o ffaeledigrwydd yn gymhwysiadol at bob cosp ddynol. Aduefwn hyny: ond yn mhob cosp heblaw cosp marwolaeth, fe ellir gwneuthur rhyw fath o iawn i r tt-oseddwr am y cam a dderbyniodd. Y mae yn wir mai cysur gwanaidd ydyw hyd yn nod hyn i r diniwed t eithr y mae I yn ddedwyddwch annhraethadwy pan gyd marw; ef gyda sefyllfa y truan diniwed sydd wcdi cael ei yru j yn annghynawn i'r daith hono, o La un ni ddrchvel hyth. Y mae ef yn dragwyddol allan o gyrhacdd iawn dynol; ac eto myn rh?i mai 'ó c08pediget 1 gynawn"ddylMfodya reol y IIywo'iraethaui?e? edigaga?Hant wne?thuryf?th ?am. Ç)Wl'thUDj ( pertfaith. yn sicr, gyiaill. u Crogi ydyw y moddion goreu i osod ofn ar ym geisydd am ein bywyd," medd Mr. Evan Lloyd. I brofi hyn, dywed fod Mansell y llofrudd yn llefain .wrth ei ddadleuwr, "0 fy mywyd i," ac yn dangos serch angherddol at ei einioes. Ac eto, llinell neu ddwy yn flaenorol dywed y gohebydd, "Gwyr pob llofrudd yn mlaenllaw pa faint yw y gost cyn I dechreu ar ei waith. Yn mha le y mai cysondeb y dywediadau hyn ? Fe wyddai Mansell beth fyddai ei gosp, oni wvddai Y mae yn amlwg fod yn Mansell serch cryf, at fywyd, ae eto efe yw y dyn a gvflawnodd yr hyn y gwyddai oedd yn dwyn marw olaeth waradwyddus. Ai nid prawf yw hyn fod y dyn naill ai yn caru yr hyn a arweiniodd i'r trosedd yn fwy na'i fywyd ? neu ynte, ei fod yn ddiystyr o fygythion y ddeddf am y trosedd sydd wedi fforffetu ei fywyd ? Yr ydys yn rhwym o addef y naill neu y llall o'r tybiau hyn; ond addefer yr un a fyner, y mae y casgliad yn anocheladwy, nad ydyw bygwth dynion it marwolaeth yn abl i'w cadw rhag gwneuth- ur yr hyn sydd yn haeddu angau. Pe gallesid dangos fod cosp marwolaeth yn lleiau nifer llof- ruddion, a phe gellid dangos hefyd na fyddai unrhyw gosp arall mor effeithiol, teimlem ar unwaith dan rwymau i'w phleidio ar y pie ei bod yn anhebgorol angenrheidiol: ond a ellir profi hyny A ydyw ystadegau yn dangos ei bod yn fwy effeithioi —ie, dyweder, mor effeithiol-a chospau eraill i ddiogelu bywydau dynion ? A ydyw Mr. Evan Lloyd yn gwybod fod holl ystadegau y pwnc yn anwrthwyn- ebol gryf yn ei erbyn ? A wyr efe fod gwledydd cyfain wedi gweuthur prawf ar gospau eraill yn lie dienyddiad, ac wedi cael fod y troseddau hyny yn lleihau ? Paham yr oedd llai o droseddau angeuol yn Rhufain yn amser yr Ymherawdwr John-ond am ei fod wedi diddymu y gosp o farwolaeth ? a phaham yr amlhaodd troseddau angeuol mor fuan ag yr adferwyd y gosp farbaraidd ? Onid yw yr un ffaith yn cael ei chadarnhau gan hanes Tuscany yn amser yr Arehdduc Leopoldotua chanol y canrif, diweddaf? gan hanes Bombay, tra yr oedd Syr James Macintosh yn brif-farnwr yno? gan hanes Prussia yn y canrif presenol ? gan hanes Belgium yn yr un cyfnod ? ie, gan hanes Lloegr ei hun, oblegid tra y mae y troseddau ag y diddymwyd cosp marwol- aeth am danynt, wedi Ileihau yn ein mysg, y mae y trosedd am ba un y dienyddir, yn amlhau ac yn Iluosogi ? Y fath yw natur yr ystadegau hyn, fel y dywedai y diweddar Joseph Hume yn y Senedd, nas gellid dangos un engraifft lie yr oedd troseddau wedi lluosogi mewn canlyniad i ysgafnhad y gosp ond i'r gwrthwyneb fod lleihad yn nifer y troseddau wedi cymeryd lie yn mhob amgylch Paham, ynte y myntumir mai crogi yw y moddion goreu i attal llofruddiaethau ? Yr ydym yn edryeh ar y pwnc yn awr yn ei gysylltiadau gwladol yn unig onide buasai yn hawdd dangos fodholl yspryd Cristionog- aeth yn ei erbyn. Y cwestiwn srml yw, A ydyw yn angenrheidiol ? A'r ateb a glywir o bob cyfeiriad ydyw, Nac ydyw." Y mae yn gyfeiliornus dywed- yd fod ofn marwolaeth yn lluddio dynion i ladd eu gilydd Onid ydyw gweled dyn yn cael ei grogi yn boddhau ac yn cynhyrfu dosbeirth isel ein trefydd mawrion ? Onid dywediadau y dosbarth yma yw, Such a one is to be twisted," Such a one is to be top'd; ac onid iaith y llofruddion eu hunain ydyw, pan y gwyddant eu bod ar derfyn tragwyddoldeb, players at bowls must expect rubbers;" 'tis only a few minutes, a kick and a struggle, and it is over; and if they keep me hanging more than an hour, I shall leave directions for an action to be brought against the sheriffs;" the lads of the village shall have no cause to blush for me;" "here goes to learn the great secret;" our Saviour said nothing when he was executed;" ac ar ol gweled crogi am y waith gyntaf, iaith un oedd, if that's all, I should not care about being hung myself. Meddai un arall wrth geisio lladd ei wraig, I will do for you, and be banged for it, as Mobbs was yesterday morning." Ac eto dywedir mai dyma yr unig gosp effeithiol i attal Ilofruddiaeth; ond y mae yr haeriad hwn yn cael ei wneuthur naill ai oddiarserch at hen dybiau cyfeiliornns, neu oddiar anwybodaetb o'r pwnc; canys y mae yo ffaith hynod fod y nifer fwyaf o'r llofruddion mwyaf ysgeler yn ddynion ag sydd yn fynych wedi cyrchu i weled eraill yn cael eu crogi. Onid yw bechgyn Newgate ei hun, yn chwareu yn mhlith eu gilydd olygfa ofnadwy y crogi am ddydd- iau ar ol pob dienyddiad a gymer le ? Fe ellid meddwl y byddai angeu yn gosp ofnadwy i ddyn yn teimlo fel y dylai ond y mae yn gyfeiliornus barnu teimladau llofruddion yn gyffredin wrth y safon yna. Nid mewn un dydd y daethant yn llofruddion. Y mae y cyflwr y maent ynddo yn waith blynyddoedd o bechu a chaledu; ac yn yr ychydig ddyddiau sydd rhwng eu prawf a'u marwolaeth, nid oes fawr obaith i'r llofrudd calon galed wneyd heddwch a'i Farnwr. Yr ydym yn hyderu, gan fod Mr. E. Ll. wedi cael ei fendithio ag oes digon maith i ddarganfod, wedi hir syllu a darsylwi yn graffus, beth ydyw "tueddrwydd" neillduol yr oes hon, y bendithiref eto a dyd iiau i syllu a darsylwi yn fwy craffus, nes y daw i ganfod ei fod yn byw yn yr oes oreu a fu erioed ar blant dynion, pan y mae awydd am wir- ionedd, a moddion ei gyrhaeddiad, yn rhagori tu- hwnt i bob mesur ar yr hyn a fuont erioed o'r blaen ac y caiff yntau agoriad llygaid i ganfod ei fod yn aal syniadau tra niweidiol, tra yn parhau yn bleidiwr i'r gosp ag y mae ei deimladau penaf a mwyaf efengylaidd, yn sicr o fod yn cynhyrfu yn ei herbyn. M.
CAMPAU PENADURIAETH BOBLOGAIDD…
CAMPAU PENADURIAETH BOBLOGAIDD YN MHLITH Y MORMONIAID.—W. W. DRUM- MOND, PRIF FARNYDD UTAH, YN RHODDI EI SWYDD I FYNU. (O'r Orleans Courier).-Ebrill 3ydd. Cawsom yr hyfrydwch boreu ddoe o gael ymwehad gan y Barnydd W. W. Drummond o Chicago, di. weddar brif-Farnydd tiriogaeth Utah. Yr oedd yn y cyflwr hwnw o iechyd ac ysprydoedd yn yr hwn yr ydym yn hoffi gweled gwerinwyr da, talgryf, a dynol. Dyfyrodd ni am gryn amser a chyfrif o'i brofiad per- sonol a barnyddol yn mhlith y saint, ac o'u dullian. eu harferion, eu hanes, eu tybiau a'u bwriadau. Er ein bod yn ffieiddio y penboethiaid hyn o'r blaen, trwy hanesion ag oeddynt wedi ein cyraedd, eto yr oedd rhai adroddiadau a wnaeth y Barnydd Drum- mond, yn ychwanegol at yr hyn a gynwysai ei lythj-r at y Cadfridog Black, Yl- chwanegu llawer o liwiau gwrthwynebus at y darlun. Yr oedd sefyllfa y Barnydd, fe! gweinydd y gyf raith wladol a throseddol yn y diriogaeth, yn gyfryw ag a roddai iddo wybodaeth well ae agosach o weith- rediadau y gyfundrefn Formonaidd nag sydd gan neb yn awr o Utah nen allan o honi. Y mae ei ddyled- swyddau fel cynnrychiolydd awdurdod gyfamodol a barnol wedi dangos iddo lie y mae uchel arwdurdod y Uu ofergoelus hwn yn gorphwys, ewyllys pwy sydd yn ysgogi tynged cenedl led fawr, beth yw y cym- hellydd sydd yn rhwymo can mil o drigolion wrth wregys Brigham Young, a pha ddefnydd a wneir o'u gallu gan y rhagrithiwr cyfrwys, galluog, a hyf, a'i is oruchwylwyr. Nodwedd arweiniol canlynwyr y Mahomet diwedd- ar ydyw casineb sefydlog a pharhaus at yr holl Genhedloedd," fel y galwant bawb nad ydynt yn tansgrifio i'w barnau, ac yn cydffurfio A'u credo un. fturfiol a gwrthwynebus hwy. Er eu bod yn dyfod yn benaf o ranau gogleddol y Werin-lywodraeth hon, eto edrychant ar yr Unol Daleithiau gyda theimladau o ddygasedd. Cariad gwJadgarol at y wlad a roddes enedigaeth iddynt, a'r hon a ddianrhydeddant, nid oes lie iddo yn eu mynwesau. Y maent wedi eu dysgu i edrych ar lywodraeth yr Unol Daleithiau fel un ortbrymus, a bod ganddynt hawl i'w gwrth- wynebu. Ystyriant yn elynion bawb sydd tu allan i derfynau Saint y Dyddiau Diweddaf, pa un bynag ai yn ai allan e'r diriogaeth a ormesant. Y maent an, ai yn herfeiddio gosodiadau ein llysoedd, neu yn hy- fforddio rheithwyr pa gyhuddiadau a ddygant ger- bron, a pha reithfarn a roddant. Mewn achosion nodedig, lie yr oedd euogrwydd y carcharorion mor amlwg a'r haul ganol dydd, y mae Young a'i gyd broffwydi wedi gwahardd i reithwyr Mormonatdd roi rheithfarn gyhuddol. Mewn un amgylchiad lie yr oedd bachgen mud digymhorth wedi ei boenydio mewn llawer modd am fisoedd, wedi ei guro yn far. baraidd, a thra yn ingoedd ei glwyfaa marwol, rhwvmwyd ef a boddwyd ef mewn nant; pan dded- frydwyd ei lofrudd anifeilaidd i'r edifeirle (peniten- tiary), dygodd fBrigham Young ef o ddwylaw y swyddogion, arweiniodd ef i'r tabernacl, cyhoeddodd faddeuant 11 wyr iddo, gwaharddodd i neb ei gymeryd i fynu, a rhocl h 11 i Ido eisteddle ar ei ddeheulaw. Os bydd i'r ludiaii gyflawni anrheithiadau ar y Mormoniaid, cospir hwy heb oediad nac amhouaet4, ond os gwnant yspeilio neu lofruddio "Cenhedl. oedd," y mae y proffwyd yn estyn ei amddiffyniad, ac yn gwahardd i reithwyr ei gyhoeddi yn euog. Nid oes un gyfraith heblaw yr hon a ddeillia oddiwrth, eu glwyslywiaeth oruchaf, yn cael y sylw lleiaf gan- ddynt. Y mae yr hawl mewn meddiant personol yn mysg y Mormoniaid bron yn anadnabyddus. Beth bynag sydd ar y llywodraethwyr ei eisiau, y maent bob am- ser yn cael allan y moddion i'w mynu. Y mae yn rhaid i'r Arglwydd wrtho" sydd ddigon o awdur- dodiad i Young a'i,gynghor ymaflyd mewn unrhyw eiddo yn Utah, acy mae gwrthd(ladleu a gwrthwynebu nid yn unig yn ofer, ond yn beryglus. Os cyrhaedda dysgybl cyfoethog o'r Taleithiau, y mae yr Eglwy s (Young) yn ddioed yn ymallyd mewn cymaint o'i feddianau ag a ewyllysia. Y rhan a ganiateir i'r perchenogblaenoroi ei ddal mewn enw, rhaid iddo ei ddefnyddio yn ol cylarwyddyd rhyw Lrotiwyd neu offeiriad. Os dywed proffwyd wrth ei gymydog, Planwch bytatws yn y cae yna," ie gollai yr olaf ei diroe ld, ac efallai ei fywyd, pe gomeddai. Y cynghor y gorfodir ef 1'e1 hyn i ufuddhau iddo, gorfodir ef hefyd i'w ofyn. Y canlyniad ydyw, fod cylanswm y meddianau givirioneddol a piicrsonol yn Utah, yn meddiant pendodaeth ludr Young a'i israddolion unipngyrchol. Ond os ydyw y llywodraeth ar feddianau y Mor- moniaid yn orthrymus, y mae yr un a arferir ar eu hamirvlehiudou cysegreilig djr;e: a theuluaiad yn fwy felly. Os hyJi! Qan dad Iltwt.,n teg ¡¡ diniwe,i, yr ho, a gerir fc a feithrinir ganddo, os digwydd iddi ddenu serch rhyw Formon urweiniol, cymerir hi oddicartref trwy ddeddf yr henucjaid, a rhoddir hi i fynu trwy y d-lefod o -,elio," i fod yn ddeugeinfed neu yn haner canfed gwraig i ryw hen ddyhiryn, tra y bydd ei rhagfiaenoresau, y rhai sydd w"di heneiddio yn yr un cysylltiad euog a ffinidd, yn wasanaeth- wragedd yn y ty neu ar y maes. Mae yn dygwydd yn fynych fod yr un dyn yn caol ei selio at ddwy Jdynes ar yr un pryd. ac nid petli anfynych ydyw fod na o'r pyfryw yii cael ei cholli trwy yt.gariueth cyn boreutwyd boreu dranoeth. Mae yr hanes a ry dd N, barnn-dl. Drummond am awer o'r cvsvutiadau hvn. lie y mae weiihiau !e.m a I dwy Dell da;r o'i merched wedi eu selio at yr un dyn. I yn arddangos darlun o farbaraidd-dra bwvstfilaidd. Pe gellid rhoddi meddylddrych cywir am y gweith j redoedd dyehrynllvd hyn trwy y wlad, pregethid ymgyrch yn erbyn yr haid ffiaidd hon, a roddai der- i fyn buan ar ei dylanwad. y BARNYDD DEOIMOXD YN BHGDDI EI "WYDD I FYNt", At yr Anrh. Jeremiah S. Black, Cyfreithiicr Cy- ffredinol yr Unol Daleithiau, Dinas Washington, D.C. Anwyl Syr,—Gan fy mod wedi penderfynu rhoi fy swydd i fynu fel Barnydd Ilys uehaf tiriogaeth Utah, yr hon swydd a dderbyniais yn 1*54, dan weinyddiaeth y Llywydd Pierce, ystyriwyf ei bod yn ddyledus arnaf i'r cyhoedd roddi rhai o'r rhesymau paham yr wyf yn gwneuthur hyny. Yn y lie cyntaf, Brigham Young, llywydd tiriogaeth rtah, ydyw pen cydnahyddedig Eglwys lesu Grist o Saint y Dydd. iau Diweddaf," y rhai yn gyffredin a elwir yn For- moniaid, ac fel y cyfryw ben, y mae y Mormoniaid yn edrych ato ef. ac ato ef yn unig, am y gyfraith & pha un y maent i'w llywodraethu; felly, nid oes un gyfraith o eiddo y Seneddlys yn cael ei hystyried ganddynt yn rhwymedig. Yn ail, gwn fod trefniant llw-rwymedig yn mysg holl aelodau gwrryw yr eglwys, i beidio cydnabod un gyfraith ond cyfraith yr offeiriadaeth samaidd, yr hon sydd yn dyfod i'r bobl trwy Brigham Young yn uniongyrchol oddiwrth Dduw, efe, Young, yn rbaglaw Duw, ac yn olynydd proffwydol i Joseph Smith, yr hwn ydoedd sylfaen- ydd y blaid ddall a bradwrus hon. Yn drydydd, vr wyf yn hollol wybodus fod dosbarth o ddynion wedi eu neillduo trwy orchymyn neillduol yr eglwys, i gymeryd ymaith fywydau a meddianau parsonau a ddichon amheu awdurdod yr eglwys, (enwau pa rai a wnaf yn adnabyddus gyda pharodrwydd mewn am- ser dyfodol). Yn bedwerydd, fod cofnodau, papurau, &c., y llys uchaf, wedi eu llosgi trwy orehymyn yr eglwys, gyda gwybodaeth a chymeradwyaeth y llywydd, B. Young, a'r swyddogion cyfamodol wedi eu sarhau yn fawr am godi un cwestiwn yn nghylch y weithred deyrnfradol. Yn burned, fod swyddogion cyfamodol y diriogaeth yn cael yn feanyddiol eu sarhau, eu blino, a'u poeni gan y Mormoniaid, ac am y cyfryw sarhad nid oes yr un uniawniad. Yn chweched, fod y swyddwyr cyfamodol ym cael eu gorfodi yn ddyddiol i wrando ffurf-lywodraeth America yn cael ei goganu, prif weinyddiony genedl, rhai byw a marw, yn cael eu henllibio a'u hathrodi gan y llaoedd, yn gystal a chan aelodau blaenaf yr eglwys, yn yr iaith fwyaf isel, ffiaidd, a drygionus ag y gall tymherau drwg dyn ei Ilunio. Eto, wedi i Moroni Green gael ei euog brofi yn y Llys Taleith iol o flaen fy nghydswyddog, y Barnydd Kinney, o ymosodiad gyda bwriad i lofruddio ac wedi hyny ar ol apelio at y llys uchaf i'r ddedfryd gael ei chadarn- hau, ac i Green gael ei ddedfrydu i'r edifeirle, rhoddes Brigham Young faddeuant llwyr iddo cyn iddo gyrhaedd yr edifeirle; hefyd, fed y llywydd Young wedi maddeu i ddyn o'r enw Baker yr hwn a brofwyd ac a ddedfrydwyd i ddeng mlynedd o garchariad am lofruddiad bachgen mud o'r enw Whitehouse, y profion yn dangos y weithred lofrudd- iol fwyaf ofnadwy a brofwyd, ac i sarhau y Ilys, j cymerodd y dyn hwn, Young, y troseddwr maddeu- I edig gydag ef yn bersonol i'r eglwys y Sul cyntaf ar ol ei brawf. Yr oedd Baker wedi, derbyn llawn faddeuant gan y llywydd Brigham Young. Yr oedd y ddau ddyn yn Formoniaid. Ar y Haw arall, yr wyf yn cyhuddo y Mormoniaid, I yn enwedig y llywydd Young, o garcharu pump neu chwech o ddynion ieuainc o Missouri a Iowa, y rhai I ydynt yn awr yn edifeirle Utah, heb fod y dynion hyny wedi troseddu unrhyw gyfraith droseddol yn America, ond yr oeddynt yn wrth-Formoniaid; yn fechgyn tlodion fdiddysg ar eu ffordd i California, ond am iddynt ymfudo o Illinois, Iowa, neu Missouri, a myned heibio i ddinas y llyn mawr ballt, cyhudd- wyd hwy gan lys prawf, ac ymddygwyd atynt yn y modd mwyaf anifeilaidd ac annynol, heblaw eu car- cbaru yn ngharchar santaidd tiriogaeth Utah. Yr wyf hefyd yn cyhuddo y llywydd Young o ymyraeth yn barhaus i'r llysoedd cyfamodol, gan gyfarwyddo y prif reitbwyr pwy i'w cyhuddo i phwy i beidio, ac ar ol i'r barnwyr dynghedu y prif-reithwyr i wneyd eu dyledswydd, fod gan y dyn hwn Young ryw aelod 10'r prif reithwyr sydd yn gwybod ei feddwl ef ar Y mater, a'i orchymyn ef, yr hwn a roddir yn y ffordd yma, ydyw yr unig un a adnabyddir, a ufuddbeir, ac )! a dderbynir gan holl brif-reithwyr llysoedd cyfam- odol tiriogaeth Utah. Eto, syr, ar ol ymchwiliad gofalus a manwl, yr wyf wedi cael fy ngorfodi i ddyfod i'r penderfyniad, er mor galon rwygawl a chystuddiol ydyw fod y Cadben J. W. Gunnison, a'i blaid o wyth eraill, wedi eu llofruddio gan yr Indiaid yn 1853, dan orchymyn, cynghor, a chvfarwyddiadau y Mormoniaid; fod fy rbagfl aenydd anrhydeddus a chlodwiw, yr Anrh. Leonidas Shaver, wedi dyfod i'w farwolaeth trwy yfed diodydd gwenwynig, a roddasid iddo dan orchymyn y dynion arweiniol yn eglwys Dinas y Llyn Halen Mawr; a bod diweddar ysgrif- enydd y diriogaeth, A. W. Babbitt, wedi ei lofruddio ar y Plains gan flntai o anrheithwyr Mormonaidd, dan orehymyn arbenig a neillduol Brigham Young, Heber C. Kemball, a J. M. Grant, ac nid gan yr Indiaid, fel y dywedai y Mormoniaid eu hunain, a'u bod wedi eu hanfon o Ddinas y Llyn Halen i'r dyben hwnw, a hyny yn unig, ac fel aelodau o'r fintai Ddanaidd, eu bod yn rhwym o wneuthur ewyllys B. Young, fel pen yr eglwys, neu golli eu bywydau. Y rhesymau byn, yn nghyd a llawer ereill a allaswn roddi, y rhai a fyddent yn rhy galon rwygol yn hyn o lythyr, sydd wedi fy nhueddu i roddi i fynu fy swydd fel Barnydd tiriogaetb Utah, a dychwelyd i fy nhalaeth fabwysiedig Illinois. Fy rheswm, syr, dros wneuthur y ffeithiau hyn yn gyhoeddus, ydyw mai y blaid werinol, gyda pha un yr wyf wedi gweithredu bob amser yn fanwl, ydyw y blaid sydd yn awr mewn gallu, ac o herwydd hyny yr unig blaid a ddylid j ystyried yn gyfrifol am sefyllfa warthus a bradwrus pethau yn bresenol yn nhiriogaeth Utah. Gallwn, syr, pe bai angen, gyfeirio at gwmwl o dystion, i wirio y rhesymau a roddais, n'r cvhuddiadau, er hyfed ydynt, a ddygais yn erbyn y treiswyr byny sydd yn llywodraethu a Haw haiarnaidd eu can mil o eneidiau yn y diriogaeth hynod hono, ond ni wnaf hyny, oblegid ni byddai bywydau y boneddigion a allwn nodi yn Utah a Chaliflornia yn ddiogel am ddiwrnod. Wrth derfynu, syr, y mae genyf i ddywedyd, yn ystod fy ngyrfa fel Barnydd prif lys tiriogaeth Utah, j y mae genyf y dyddanwch o wybod fy mod wedi I gwneuthur fy nyledswydd na ddarfu i fygythion na brawychiadau fy ngyru oddiar y llwybr hwnw; ar y llaw arall, y mae yn boenus i mi ddywedyd mai ychydig o ddaioni a wnaethum tra yno; nad yw y Farnyddiaeth yn cael edrych arni ond fel digrifwch. Yr unig gyfraith gan ba un y myn dylynwyr twylledig y bobl ryfedd hyn eu llywodraethu ydyw cyfraith yr eglwys, ac y mae hono yn deilliaw oddiwrth Brigham Young, ac ef yn unig. Yr wyf yn credu pe rhoddid dyn yn y ewydd o lywydd y diriogaeth hono, heb ei fod yn aelod o'r eglwys hono [Mormon], act hwnw gael ei gynortb- wyo a digon o allu milwrol, y deilliai llawer o ddaioni oddiwrth y fath drefniant; ond fel y mae y diriogaeth yn awr yn cael ei llywodraetbu, ac fel y bu er amser gweinyddiaeth Mr. Fillmore, pryd y derbyniodd Young ei apwyntiad fel llywydd, gwallgofrwydd ganol dydd ac ynfydrwydd fyddai ceisio rhoddi y gyfraith mewn grym yn y diriogaeth hono. Y mae y Rwyddogion yn cael eu sarhau, eu poeni, a'u llofrudd. io am gyflawni eu dyledswydd, ac am beidio cydnabod Brigham Young fel eu hunig ddeddf-roddwr a deddf- wneuthurwr ar y ddaear. I hyn gall pob dyn a foddlonodd i dderbyn apwyntiad yn Utah ddwyn tystiolaeth ddiwrthddadl, a gallafsicrhau i chwi, syr, nad oes un dyn a foddlonai i anturio ei fywyd a'! feddianau yn y diriogaeth hono ar ol unwaith wneu- thur y prawf trist. Gyda dymuniad gwresog ar fod i'r Weinyddiaeth bresenol roddi cymhorth dyladwy ao amserol i'r awyddogion a ddichon fod mor ffortunus a derbyn swyddi yn y diriogaeth hono, ac ar fod i'r felldith wywawl sydd yn gorphwys ar y genedl hon trwy sefydliadau neillduol a chalonrwygol tiriogaeth Utah, gael ei symud yn fuan, er anrhydedd a chlod in gwlad ddedwydd. Eich ufudd was. I W. W. DRUMMOXD, I Mawrth 3011in, 1854. Barnydd Tiriogaeth Utait.
I AGORIAD ARDDANGOSIAD MAWR…
AGORIAD ARDDANGOSIAD MAWR TRYSC RUJ CELFYDDYD Y DEYRNAS UNEDTfJ YN MANCHESTER—YMWELIAD Y:¡"rVYSOG i ALBERT. Cymerodd yr amgylchiad dyddorol hwn le ddvdd Mawrth y 5ed cyfisol. Aeth pob peth heibio ar yr achlysur yn ardderchog iawn. Gadawodd ei Uchder Brenhinol y Tywysog Albert Euston Station, Liun- dain, am haner awr wed chwech yn y bore, a chyr. haeddodd Chiadie, TT bwn i-erllaw anedd y Maer, am hiner aw*- wed: hnaVu<v-g yn y bore. Yr oedd agor <\ yr ardd mgo^iad o ds y fath amgylch- iadau nodedig yn cael eir3 arnu gan bobl Man- chester fel rhyw gyfnod ro&wr a phv/ysig yn hanes eu dims, RC am haner dydd ataliw vr holl felinau, a Chad wyd gwyl gyffredinol. Yr oedd banerau yn ehwifio yn yr hfcolydd, ffynhonau y elafdy yn cael eu cadw i chwareu, a Stretford Road, gyda phob heol arall trwy ba un yr eiai y Tywysog wedi eu gorlenwi o bob ochr a nifer dirfawr o edrvchwyr. Ymddengvs fod cryn anhawsder ar ran v dref i wybod yn mha un o'r cerbydau yr oedd y Tywysog, yr hwn oedd mewn gwisg niaeslywydd, ond lie bynag yr adnabyddid ef.vr oedd yr cael banllefau o gymeradwyaeth. Am 20 munud wedi un o'r gloch, bysbysai rhuad y mag- nelau fod y Tywysog wedi eyrhaodd y Palas. Yr ¡ oedd yr adeilad yn f.iiored er II o'r gioch. ac am y tair awi- ganlynol dyliiai yn ddidor cerbydau a ho, I uchehadd, bsrddwch, a ffasiwn y ddmas a'r gymyd- 'I I ogaeth i'r fynedfa. Er na ollvngid ritb i mewn her j doeynau, bernir ?d oddeutu ?000 o bob! rc bteoll: Derbvniwyd ? L'cHddel BreDlano ar ei ddyfodiad j i Arglwydd Ovcrstone, wydd c 'vugbor i mewn gnu Arglwydd Overs tone, 'lywydd cvnghor cyffredinol yr Arddaugosiad Mr. Fairham, y cadtdi ydd; aelodau y pwyllgor gw. ithiol; M. J. C. Deane, I y dirprwywr cyffredinol. a'i- Milwriad Hamilton, yr jsgrii'enydd, ac arweiuiwyd ef i'r rhwysg-ystafell dderbyn iol. Nid arosodd yno ond yehyrf, fynudau t cyn gwneyd ei ymddangosiad yn y nt-uadd Jawr gyda'j osgordd, a gwahoddedigion anrhydeddus. Adnabydd- < wyd leirll Carlisle, Burlington, Granville a'i larlles J —Duciaid Argyle, Newcastle, See. Dywedir hefyd fod Charles Dickens yno, a nuaw" o enwogion rhv luosog i'w henwi. Cy!!WTCwyd anei chion ir T w.yso ? gai- y Maer a'r gorfioriaetb, gall bwyllgor gweithiJ yr Arddangosiad, i ba rai yr atebndd yn dia phricd >1. Ar ol gcrymdeithio irwy yr ad6ilad tra yr o 5d J v eor i yn ipvned llWY y March e. Ath-Jio, a dev-irom o'r ■'Ode i ■ St. v.n Mendelssohn, cyhoeddodd y Tywysog fod yr Arddangosiad wedi ei agor, pan y torodd y cor allan yn ddisymwth yn yr Halleluiah Chorus, a therfynodd y daefod. Aeth y Tywysog a'i osgordd i edrych ar y darlumau, a symudwyd y bariau er rhoddi rhyddid eyffredinol i'r holl ymwelwyr fyned o gwmpas. YSTWELIAB Y TYWYBOC' ALBERT*! SALFORD* Bore ddydd Mercher ymwelodd y Tywysog a Peel Park, Salford, lie yr aeth drwy y Lvirfa a'r AmgtI- eddfa, ac arddangosia gweithiau celfyddydwyr y lie J ac yna i urddfreiniad cerfddelw o'r Frenhines, yr hwn a gyfcrdwyd er cof am ei hymweliad a'r llanerch hono ar y lOfed o Hydref, 1^51, pan gylchynid hi gan ^0 ,000 o blant ac athrawon yr ysgolion Sabboth- 01. Mae y ddelw wedi ei chyfodi trwy gyfraniadau gwirfoddol deiliaid yr ysgolion Sabbothol, er cof am yr amgylchiad bythgofiadwy hwnw; un o'r momentau mwyaf arucbel yn mywyd Victoria, pryd y methai wrando arnynt yn eanu yr Anthem Genedlaethol heb ddangos mai un yn meddu ar deimladau tyner ei hystlen ydyw hithau. Darllenwyd anerchiad yn adrodd yr amgylchiad hwn, yn llongyfarch y Tywysog fel tad ar enedigaeth Tywysoges arall, ac yn amiygn cydvmdeimlad a'r teulu brenhinol yn ei alar ar ol Duces Caerloyw. Atebodd y Tywysog yn draphriodol gan ddiolch iddynt dros y Frenhines am eu teimlad. au teyrngarol, eu cydvmdeimlad mewn galar, a chry- bwyllai am yr amgylchiad tarawiadol a achlysurodd y gerfddelw, gan amlygu llawenydd fod y fath nifer yn mwynhau bendithion addysg, a'r dymuniad ar iddynt fod yn chwanegiad at allu gweithredol y deyrnas hon, Wedi edrych y ddelw am beth amser dychwelodd i'r Lyfrfa, o ba le yr esgynodd y serbid brenbinoL Cychwynodd am haner dydd gyda'r gerhydres • neillduol tua Llundain. Amlygodd Manchester y teimladau mwyaf brwdfrydig a theyrngarol ar yr amgylchiad.
Y WASG.
Y WASG. CXNIADAR MAESYPLWM. GWEITHIAU BABDDONOL Y DIWEDDAR MR. EDWARD JONES,1 MAES-Y- PLWM. TrefFjTion: Argraffwyd a Chvhoedd- wyd gan P. M. Evans. 1857. t Yr ydym yn teimlo math o ofn yn ein medd- ianu wrtb ymaflyd mewn ysgrifell i roddi i lawr un syniad mewn perthynas i'r gyftol ysplenydd hon nid am nad oes digon i'w ddywedyd, ond oblegid yr anhawsder o ddywedyd rbywbeth teilwng o honi. Braidd na theimlwn duedd i beidio dywedyd gair mewn ffordd o g-vmeradwy. aetb, ond yn unig adrodd y ddwy ffaith a hys- bysir uchod, sef mai awdwr y Gweithiau ydoedd bardd anfarwol Maes v Plwm, ac mai arpraffydd a chyhoeddydd y Gweitbiau ydyw Mr. Erans o Dreffynon, yr hwn sydd wedi dwyn y gyfrol allan yn gydweddol a'r dillvnder (elegance) Bvdd yn nodweddu pob peth a ddaw allan o'i Swyddfa. Y mae enw Edward Jones wedi ei ddwfn-gerfio ar ¿ leoedd tyneraf calon pob Cymro sydd yn arfer mynychu cysegr Duw. Teimladau pwy na ddyr- chafwyd at yr Anweledig wrth ganu yr emyn 1 aruchel, Llon'd y nefoedd, llon'd y byd, Llon'd uffern hefyd yw," &c. t-alon pa b-ristion o Gaerdydd i G-awgybi na ddrylliwyd yn chwilfriw wrth ganu, pan yn am- gylchu bwrdd yr Arglwydd. vr emyn. Wele'n chwysu'r dafnau gwaedlyd, Ar noswaith rewllyd yn yr ardd," Rhaid addef ar y cwbl mai yr hen Williams o Bantycelyn ydyw per ganiedydd cysegr Cymru; ond o ran cywirdeb iaitb, coethder a phurdeb meddylddrychau, yn nghyda chywreindeb odl a chyngbanedd, y mae yr hen Jones o Faes y Plwm yn anrhaethol uwchlaw iddo; ac mewn llawer iawn o i emynau, y mae Jones gyfuwch ei vsgwydd ag yntau mewn arucbeledd a than awenyddol. Y mae ei weithiau ar wahan oddiwrth eu teilyng. dod llenvddol fel barddoniaeth, yn cynwys golyg- iadau tra eang ar yr holl gyfundraeth Gristionog- « ol, fel y gellir eu hystyried yn Gorff o Dduwinydd- iaeth ar gan: ac nid fel dyn yn deall Cristion- ogaeth yn unig y canodd Bardd fae8 y Plwm. ond fel un yn ei tbeimlo i'r bvw, fel un wedi cael ei fywyd trwyddi, fel y dywed y Oyhoeddwr mewn rhagdraith rhagorol i'r gweithiau: — Myfyrdodau dyn duwiol yn ngwirioneddau yr efengyl, a dadganiad o'i brofiadau a'i deimladau yn ystod ei yrfa grefyddol ydyw ei emynati oil. Os dymunech wybod hanes Bardd Maes y PIwm" fel crefyddwr-os ewyllysiech ei weled yn crynu gan arswvd yn ymyl Sinai, fel un a fyddai bron yn anobeithio am gael diangfa-os hoffech ei ganfod yn y cyflwr hwnw yn gweled y gyfraith yn cael ei chyflawni i gyd, a'i Hid yn cael ei ddoft. heb ei ladd ef—neu os mynecb ei weled yn ngrym gelyniaeth ei galon megys wrtb borth uffem yn curo, yn ceisio cael myned i mewn, a chlywed "y Gwr a, r agoriad" yn dywedyd wrtho ei bod wedi ei chauad, na chai," ac yntau. mewn canlyniad, yn cael ei ddwyn o fin damnedigaetb, trwy rym iachawdwriaetb yr Oen"—os mynech ei weled er gwaethaf ben lais ei anghrediniaetb" yn cael ar bechod goncwest am byth," a. cbyfan oruch- afiaeth ar fyd, cnawd, a diafol," ac yn tystio fod iddo eto obaith byw, mai meddwl Duw yw maddeu" os mynech gael golwg arno mewn mwynhad o "lawn sicrwydd gobaith" yn edrych yn mlaen yn hyderus at ei angeu, oblegid y cai efe yn nhragywyddoldeb ddigon o hamdden i ym- ddifyru yn wych yn edrycb ar ei Dduw, a'i weled megys ag y mae, heb galon ddrwg na gwg na gwae"-mewn gair, os dymunech weled holl fywyd y Cristion diSuant hwn yn cael ei ddadlenu o'eh blaen. yn ei drallodau a'i gysuron, yn ei ofnau a'i obeithion, yn ei groesau blinion, ac yn y tangnef- edd sydd uwchlaw pob deall a fwynhaodd—dar- llenwch ei gyfansoddiadau, oblegid ynddynt hwy y "gwneir dirgelion ei galou efyn amlwg." Y mae yn y Gweithiau un gan y byddai yn dda genym i holl blant y Dywysogaeth ei dysgu aihadrodd. Pan gynvgio rbyw Eisteddfod neu Gystadleuaeth wobr am adrodd barddoniaeth, gobeitbiwn y meddyliant am y Gan ar ffolineb swyngyfaredd, a pbob ofergoelion eraill, budd- ugol yn Eisteddfod Trallwm, 1824, yn enwedig y darn canlynol o boni Gweddillion byw gweinion baganiaeth, Yn llygru'r Dywysogaeth y sydd; I'w phuro hi'n Ian o'i heilunod, Gobeithiwn mai dyfod mae'r dydd Mae rhai yn rhoi coel ar y ceiliog. Mai drwg yn ddiysgog a ddaw Os clvwir e'n canu gamamser, Hwy lenwir o brudd-der a braw. Ond credu fod pen y creadur A'i big tua llwybr y llan, Fe daerir yn hir ac yn arw, Mai rhywrai fydd marw'n y man Rhai eraill i daith yn odiaethol, Rhyfeddol mor wrol yr ant, Os digwydd dwy fran eu cyfarfod, Rhyw ddisgwy] yn hynod a wnant. Am lwrddiant heb neb yn ei luddias, 'R:.l canfod priodas y brain, "l pe bai agoriad trugaredd, "Neu ryw bethau rhvfedd yn rhai'n Ond gweled piogen tybygid, A fyddai'n hir ofid i rai, Fel rhai'n cael briw uohel brawychus, Rhag myned o'u llwyddiant yn llai. Mi glywais goel arall eglurach, Un ddwvsach a chryfach ei chraith, Sef clywed, gwan adeg, gi 'n udo, Bydd rhai yn mron gwywo'n eu gwaith, Gan gredu mai rhywbeth er rhyboidd, Yn arwydd o gystudd ac och, Yw clywed ar droiau gi, druan, Ei hunan yn gruddfan yn groch. GweI'd pen ol i'r ebol sy rybudd, Ac arwydd o gerydd rhy gas, Sef ebol a welir tro cyntaf,— Ar wel'd ei ben blaenaf bydd bias; Ond gwel'd ei ben blaen ni bydd blino Pe edrych wneid arno drwy'r dydd, Heb ofnau troellau un trallod, Nac un annybendod ni bydd. Ac felly 'r un modd yr oen, meddir, Am hwnw fe dd'wedir yn dda, Os gwelir ei ben cyn ei gynffon, Arwyddion yn union a wna, Sef arwydd o gynydd i'r gemiog, I wneuthur rhai'n dorog o dew, Rhag bod a'u mawr wrychyn mor ached, Gwna'u blewyn mor llyfned a'r Hew. Ystyriwn fod Cymru dan rwvmau mawr iawn i'r Cyhoeddwr anturiaethus am ddwyn y Gweith- iau allan mewn dull mor ysplenydd a rhadlawn, ac am y Gweithiau pwvsig ac anmbrisiadwy eraill a ddygwyd allan ganddo yn ddiweddar: caffed aal heblaw yn ei fynwes am wasanaethu ei gen- hedlaeth fel hyn.
MANION.
MANION. Cozbedigaeth Ryfedd.—Pan y cyhuddid dyn yn Ffrainc amser yn ol am er Hi b. dedfrydid efi fyned ar ei bedwar, a chyfarth. Pe buasai y fatb ddeddf yn awr, byddai bow-wow yn ami yn ein clustiau. "Ba,Dcd firwyih Priodas" yw y enw mwyaf gweddus i'w arfer yn awr am gryd. Mae dyn yn Cincinnati yn meddu y fath feddwl cry', nes y eyflogwyd ef i gofio holl dlodion yr Unol Daleiuiiau. Dyived rhyw Frenchman mfii y modd mwyaf effeith. iol i ddadeb', u Sais bron marw drwy ymdrochiad yw, rlwsiio buf stdkeo dan ei drwyn. Balm i Glu-yf.-Pan yr oedd unwaith ddau wr vn rbodio g .ydalu gilydd ar hyd heolydd yn Paris, sylwai un wrth y llall y gcJIai ef roi kic i'r dyn oedd yn dyfod i'w gyfarfod, ac yutau beidio a digio wrtho. Rhnddodi oic i'r dyn yma, ac ar ol iddo droi ato, (ynai yr un a rordai y kiv ei bardwn. gan ei fod yn meddwl mai Duke de la Tremoiile oedd, ar byn gwenodd y dyn, yinostyngodd, ac aeth ymaitb, gan d-imlo yc hapusJ
CYFARFODYDD YR ANRH. NEAL…
{51I.W0AR, — di hanesion rhy- gwmo» 0, am un,io'r darganfydd- -reddat e rthfawrocaf yr oes o'euaf ,fyd am ?feddyg a'r feddyginiaeth nweddol a Awryddianus yn yr holl fyd, prwvdd hyny yn gor-deilyngu sylw pawb I ,tol, yn enwedig yr athronwyr a'r A ponaf, er mwyn i'r cleifion gael iachad. ".TTY CYHOEDD. 1 I t:- Y CYHO-EDD. I ,'1Ÿi\}, profiad." Oddiar wir *9* a*-1" laetbu am fedrusrwydd, awr<f*f i drwvdd Mr. Joseph Tho- saor of the ?e.-Aeditil 7 (Medical Mag,net- tdica I Phrenologist, erS lav^vd<Uoedd ■ i « eadyg, a'r «tvndod i M'um gef- 1 a.'h.1"¿J at tajr maith, do yn gwan laoddion i'w. fod atoi f "MlftUj ac JJJ q«ol ofer. mi, na'r hollol Ayn,3d), mor fawi" "7' —dywedai ncrof *■}. £ :■ ,t fel ag yr LW.- ?. A ¡;- t  ? ?.. ??' fe i acvr ,oedd ..?..??b?-L r10? ? Pob ??dd? ? pob > en anhWYld ?'. ??? wythnosau o? ? ?wf, pa??a. LyA y r ai, fti cynddrwg a "ooyhyd o amser yn gofyn cymaint. Sicrhaai y gwnai ei oreu i mi, a gwelais ei fod yn ddyn i'w air. Gwellhaodd i fyn hollol. Effeithiodd nid yn unig ar fy nglun, ond ar fy holl gyfansoddiad. Symudodd boenau ecbryslon iawn, trwy foddion tyner iawn. Sylwer mai nid a'r peirianau y mae yn gweitbredu bob amser, fel y eyffredin, ond defnyddia natur ei hun, sef yr elfen wefrol fywyd- ol, er fod ganddo y peirianau goreu a ddyfeisiwyd erioed, pa rai a all gymhwyso at lygad plenty n, yn gystal ag at y cyfansoddiad mwyaf cawrfilaidd. Nid wyf Wrth ysgrifenu hyn ond rhoi eiddo Csesar i Ceesar." Yn sicr fe ddylai ei gymhwys- derau gael eu cydnabod yn )gyboeddus. Gwir nad yw yn fyr o "lythyrau canmoliaeth"—buom yn darllen eanoedd o honynt, oddiwrth bersonau pwysfawr a geirwir, wedi derbyn gwelliadaa nynod, rhai o honynt yn ail i wyrthiau, ac y mae eroesaw i unrhyw un gael eu gweled (gan eu bod yn llawer rhy luosog i'w cvhoeddi), a gwneyd yr ymchwiliad manylaf yn eu eylch. Y mae Mr. Thomas yn deall natur, ac yn medru gwneyd y defnydd goreu o honi. Y mae yn nodedig o fedrua, fel y mae eanoedd yn dyst- Ion. Y mae yn myned ar gynydd yn barhaus. Trwy broflad a myfyrdod, y mae wedi cael amrai bethau newyddion allan yn ddiweddar, sydd yn sicr o fod yn wasanaetbgar iawn, Y11 enwedig i wellhau y clyw. Dymunaf y llwyddiant mwyaf iddo i eymud ymaith wahanol boenau y ddynol- iaith. H. E. THOMAS, Gweinidog yr Annibynwyr. 32, Lord-street, Birkenhead. AT Y CYHOEDD. Mae yn ddyledswydd arbenig arnaf wrth ys-1 tyried amrywiol bethau a berthyn i bawb yn gyffredinol, yn enwedig y Cleiiion, hysbysu fod y lleshad anrhaethol a gefais trwy Mr. Thomas, y I fath fel nas gallaf lai nag ystyried fy hun yn esgeuluso fylyledswydd wrth adael i hyny fyned heibio yn ddisylw, a pbeidio ai wneyd yn gy- hoeddus. Mae ei gyrhaeddiade-u uchel a'i fedrus rwydd digyffelyb yn y Wyddor wertbfawr ac ardderchog a rhinweddol ag y mae efyn ei broffesu ac yn ei ymarfer a'i myfyrio er's cymaint o flyn- yddoedd, yn ngbyd a'i onestrwydd yn cario ei alwedigaeth yn mlaen heb geisio twyllo na siomi neb er mwyn elw iddo ei hun, yn galw am i'w gymeriad gael ei argailmol a'i ddatgan i bawb trwy y byd yn gyffredinol, megis ag y mae colofn- au o restrau newyddion o enwau nifer luosog iawn bob blwyddyn er's amser maith o bobl onest a didwyll yn tystiolaethu a chadarnbau byny. Yr oeddwn yn cael fy mlino yn fawr iawn er's 80 o flynyddoedd gan waew mawr yn fy nghlim yn benaf. Treiais lawer gyda y meddygon o bob math, ond ni wnaeth neb o honynt ddim lies i mi; ao wrth weled hyny, gwneuthum fy meddwl i fyny i beidio a threio neb mwy; ond er hyny, wedi tipyn o betrusder, anturiais fy hu-a dan law Mr. Thomas, ac er fy nghysur a'mllawenydd wele fi wedi cael y peth y bum gynifer a hyny o flynyddoedd yn ei geisio yn bryderus iawn. Yr eiddoch yn gywir, ROBERT WILLIAMS. Cae Sion, Llandwrog, Carnarvonshire. MR. THOMAS. Sn,-Dymunwyf wneud yn hysbys i bawb sydd yn cael eu blino gan wahanol anhwylderall 1y mod i wedi derbyn mwy o leshad trwyddoch chwi yn y ddau fis y bum dan eich Haw nac y cawswn y byd a'i holl gyfoeth; ac oherwydd hyny ystyriwyf mai y"m dyledswydd i ydyw ei wneud yn hysbys er eich mwyn chwi, ac er mwyn y Cyhoedd, a mwy na'r cyfan er mwyn y gwirion- edd ei hunan; fel y caffo eich medrusrwydd a'ch Meddyginiaetb gywrain chware teg yn ei cbywrein-, amser maith dan ddwylo amryw fediygon, y naill ar ol y Hall, ac heb dderbyn dim lleshad oddiwrth neb o honynt er rboddi cyflawn chware teg iddynt; ond ar ol bod gyda chwi yr ydwyf yn iach, ac yn meddianu y teimladau mwy- af hyfryd, ao yn gallu gweithio bob dydd; diolch Dduw yr ydwyf gan iachad ag sydd bosibl i hen bed fod. f. 'd oes gymaint ag un yn awr o'r hen ofidiau, a teimladau anoddefus ac anedwydd hyny, y rhai oe d mor echryslon, ac yn fy mlino yn bar- haus' drwy fy holl ewynau. A hyfrydwch mawr genyf allu dweyd fod yr arian a del. tm brawf o'ch medrusrwydd i repario yr hen Dy a'i wneyd yn Balas wedi troi can gymaint mwy o elw i mi na'r holl arian a delais yn fy mywyd, ac mae y Hog, sef yr iechyd adferawl ydwyf yn ei fwynhau yn barhaus drwy hyny, yn gan mil mwy. y Mae y Beibl yn dweyd am roddi parch i'r hwn y mae parch yn ddyledus," felly finau,-mil o rwymau .YJ. -aniftf i'ch cydnabod chwithau am y lies a'r" dft. 'weh a dderbyniais trwy gyfrwng eich medr. UBrwy- yn meddyginiaethu. HyddS-yrf y bydd i'r hysbysiad a'r Dystiolaeth hon fod yn foddion i eraill wybod am danoch a gwneuthur prawf am adfywiad bywyd, ac adferiad iechyd megis y gwaenthum inan. Yr eiddoch yn ffyddlawn a diolchus iawn, D. E. DAVIES. Ffynon y Cwrw, Ger Wrexham, Denbighshire. AT MR. JOSEPH THOMAS. Anwyl Syr,—Mae yn Ilawen genyf gael eich cyfaroh trwy gyfrwng y llytbyr hwn, gan byderu y cyhoeddir ef, fel y byddo yn foddion i ledaenu gwybodaeth i bawb yn gyffredinol am danoch fel meddyg llwyddianus, ac i'w hysbysu am y llesad annhraethol a dderbyniais dan eich llaw feddyg- iniaethol, rhinweddol, a benditbfawr. Yr oeddwn wedi myned i'r fath ystad o afiechyd o ran meddwl a chorph, fel nad oedd modd i mi fyw yn hir yn y cyflwr yr oeddwn; a gwaeth waeth yr oeddwn yn teimlo fy hunan yn myned yn barhaus, er treio y meddygon goreu a glywwn am dahynt Ond ligwZddais yn ffortunus iawn ddarllen hanesion am danoch chwi yn iachau y cleifion trwy eich medrusrwydd a'ch cywrein- rwydd digyffelyb yn gallu defnyddio a thros- glwyddo natur ei hunan, sef yr elfen fywydol, i gorph dynol, a gweled hefyd gymaint o enwau rhM yn sicrhau trwy dystiolaethau yn y modd &rIl&f a chywiraf, eu bod wedi cael eu meddyg- InlaetBU genych chwi ar ol bod yn adwyddianus gyda phawb eraill; ac wrth ystyried hynyna oil, a phwyBierwydd y ydwrperyglus yr oeddwnynddo, gwnMtbum frys i ddyfod atoch i roddi prawf am wellhad ¥ eraill, ac wedi gwneyd hyny am yr ysbgid o amser a farnasoch oedd yn angenrheid- iol, oefais fy meddyginiaethu, ac yr wyfyn mwyn. uu ?y mywyd fel o'r blaen. h&A u h V y? !lh d mawr iawn genyf adrodd, y cefais ddeg cymaint mwy o fudd oddiwrth yr arian a gost- iodd i mi am eioh llafur a'ch ymdreoh, ac befyd am antorio i ddyfod dros ddau cant o filldiroedd atoch, nag a gefais oddiwrth yr un arian erioed ac yr wyf yn ddiolchgar o galon hefyd i chwi am fy adferu, pan nad oedd un math o obaith am wellbad i mi oddiwrth neb arall. A diolch i Dduw y nefoedd, yr Hwn am nerthodd i ddyfod atoch, a gobeithiwyf y rhydd Efe hir oes i chwi fyned yn mlaen megys yr ydyeh gyda eich meddyginiaeth. Dymunwn i holl gleiflon y byd ddyfod i wybodaeth am danoch, a chael eynorthwy i ddyfod atoch. Yr ydwyf yn ben- derfynol fy marn erbyn hyn nad oes yr un feddygin- iaeth mor effeithiol at bob anhwylderau, a'r eiddoch n'hwi- Dflrhvniwoh hvn vn earedig a diolchus oddi- wrth eiab cywir ewyllysydd da, wrth eiah cywir ewyllysydd da, JOHN JONES, Gate Cae, Tregaron, Cardiganshire. I.