Yr Amserau

Bydd Mr. JOSEPH THOMAS i'w gael yn feanyddiol anaser o'r -dydd, yn ei SEFYPLIAD MEDDYGoO **<»T*CHior. ac YHENTDDOL, (Medical, Magnetic, 4" -Phrenoloiical Institution.), i e¡; .1 81rLWER.NQ. 9,' 5EYMOUR-STREETF LIVERPOOL tS3f n

= JNEWYDDION C^MErEie. MANCHEgiHra.—Anrlul) i'r Parch. 0. Jones.-Qy i- naliwy 'a cyfarfod i'r dyben o gyffwyno j anrheg i'r Parch. O. Jonas, ya ystafell-ysgol Dr. Halley, yn Cavendish St. nos Fercher diweddaf, Ebrill laf, 1857. Bwriedid cynal y cyfarfod hwn nos Fawrth Mawrth 3ydd, a rhoisid hvsbysiadau allan i'r perwy], ond boreu Sabbath, Mawrth laf, cyfariyddodd ein cyfaiU parel-edig ;lThrofedigaeth-lem,-sef marwolaeth ei ferch hei;af, yrhyn a barodcl i'r cyiarfod gael ei ohirio byd i)<» Fercher wythnos i'r diweddaf. Am haner "awr wedi^!jwecb> eisteddodd oddeutu 400 o gyff"lior 'jydyf^tWtg. ac ar Ql i bawb gael eu digoni, c yt gadair gan Mr. J. R., un o-ddlaC5ni^id y Tr<s £ ayddion Calfinaidd tester. Ot gyloh gwelid y Parchn. Dr. -v v«jjMeJterrowi Wm. Morris, Ysw, y-Parchn. 'land Hughes, It. Evans, E. Edwards, V;1' It Hartley. Wedi darllen a habaenoldeb oddiwrth Dr. liom- Mor^ Gaer- ai" y cade. iniaera bod wedi dd i „ Parcn.' ? yr hwn rid+gyflwynó an Parcm:,ç\ yr,hwn yn llafurio yn ein p llwydd- am yspaid o 12 mlynei euillasai serch a'i hadwaeuai yn bers drwy ei ddull a'r iwgrwydd a ddangosai tuag atynt. Wedi yn hyawdl am swydd gweinidog cymwys y Testament Newydd, fel yr un mwyaf anrhydeddus ac urddasol ydd yn gyrhaeddadwy i ddyn, a dyIdswydd yr eglwysi -i gynal en breichiau, a dywedai ein bod wedi cyfarfod i gydnabod un a fuasai yn llafurus yn ein plith, i ddatgan iddo ein bod yo cydymdeimlo ag ef, yn iawn brisio ei lafur, ac yn awyddus i nerthu ei freichiau fel y gallai lafario eto yn fwy effeithiol a llwyddianus yn ein plith yn yr amser dyfodol. Cy- feiriai hefyd yn neilldaol at ymdrecbion ilwyddianus Mr. Jones i ddiwygio a derchafu ei gydgenedl, yn enw- edig mewn cysylltiad ag achosioD sobrwydd ac addysg. Yr oedd yn ddirwestwr er's tros 20 mlynedd, ac yn ystod yr amser hwnw, nid oedd ond odid wythnos wedi myned heibio nad oedd naill a'i trwy y wasg a'i o'r areithfa wedi bod yn dadleu dros yr egwyddorion hyny, ac yn argymell eu pwysigrwydd ar ei gydgenedl. Yr oedd wedi traddodi canoedd o ddarlithiau o blaid yr achos hwn, Fel awdwr hefyd yr oedd yn dra adnabyddus i'w gydgenedl, a safai yn uchel mewn cysylltiad a Uenyddiaetb Cymru. Yr oedd naill a'i wedi cyfieithu, neu gasglu -(compiled). neu gyfansoddi o 20 i 30 o lyfrau gwerthfawr. Cyfeiriai yn arbenig at ei Esboniad Beirniadol, a'i Ddarlitluau ar Hanes y Cymry. Yna galwyd ar W. Morris, Ysw., i gyflwyno yr anrheg, sefpwrs yn cynwys 50 gini, yr hyn a wnaeth wedi i Mr. Hugh Rowlands ddarllen y cyfarchiad, yr hona ysgrifenasid (engrossed) yn hardd gan un o'r rhai mwyaf celfydd yn Manchester, ar fath o bapur tew a elwir Bristol Boards," ac s, osodatsid mewn gilt rfama hardd. Darllenwyd hefyd y. oyiieitbiad a ganlyn o honi i'r Gymraeg :— "AT T PARCR. O.. JOOTS." • Anwyl Syr, Gyda gofid dwys y deallodd nifer fawr o'ch cyf eill ion, eieh bod wedi penderfynu rhoddii fyny eich gofal gweinidpgaethol dros eglwys y Trefnyddion Calfinaidd yn Manchester a Salfford. Yn ysiod y 12 mlynedd y buoeh mewn cysylltiad k ni fel ein gweinidog, yr oedd y cynulleidfaoedd yn parhau i fyned ar gynydd, a derbyniwyd uwchlaw pedwar cant i gyflawn aelodaeth eglwysig. Yr oodd eich llwyddiant a!.ch poblogrwydd fel gweinidog yr efengyl yn cael ei ychwanegu yn fawr; drwy eich bod, fel gwir wJadgarwr a dyngarwr, yh cymeryd rhan arweiniol yn mhob ysgogiad er lieshad tvmorol a meddylioi. yn gystal a moesol ac ysprydol eich cyd ddynion, yn en wedig eich brodyr yn ol y cnawd, yn nhrefydd LIoegr ac yft y Dywysogaeth. Wrth wneuthur felly, enillasoch serch y duwiol a'r daionus (pious and benevolent) 6 bob enwad a phlaid. Yn y cyfarfodydd eglwysig lie yr hysbysasoch i ni eich penderfyniad i roddi eich lie i fyny, darfu i fwy. afrif mawr o'r aelodau godi eu dwylaw i fyny o blaid peaderfyniadsr. yn oydnabod yn ddiolchgar., ein rhwymedigaeth i cbwi am eich llafnri yn ein plith yr amser a aeth heibio, ac yn dymuno arnoch barhau i Foddiermaint ag. a allech o'ch gwasabaeth yn ein plith. Ond daeth i fedd wl cryn nifer o'r rhai oeddent yn bresenol na fyddem yn gwneuthur ein dyledswydd wrth oddef i'r amgylchiad pcesenol fyned heibio heb gyflwyno i chwi ryw arwydd' mwy sylweddol o'n diolchgarwch na'r pleidleisian ucdod. ac ar ol hysbysu y path y naill i'r.Uall, cawsom fod y teimlad hwn yn lied gyffredinol, er ar yr un ptyd, wrth ystyried am- gylchiadan cyfyng y rhan fwyaf o'ch cydgenedl sydd yn trigo yma, a'r apeliadau mynych a pharhaus a wneir at eu cydymdeimlad a'u ynotthwy (ac nid oes neb a wyr y pethau hyn yn wsll na chwi eich hunan) y mae genym le i gredu fod Hawer o'r rhai a gydym. deimlant a ni wedi bod yn analluog, naill a'i i gyfranu o gwbl, neu mor helaeth ag y baasant yn dymunc, tuag at yr Anrheg bresenol. Yr ydym yn awr gan hyny, ar ran uwchlaw 300 o gyfranwyr yn dymuno arnoch dderbyn y Pwrs hwn yn cynwys haner can gini fel arwydd bychan o'n cariad a'n parch. Y mae yn dda genym feddwl y bydd i chwi barhau i fesur mawr i roddi eich gwasanaeth yn ein plith tra yn gwasanaeth a eich cydgenedl n, ji cylch arall o ddefnyddioldeb. Gan eich cyflwvT. » I ofal at arwein. iad ein Tad Nefol. ni aweddiwlI n wastad ar i'ch iechyd a'ch nerth gael ei bestyn i c i am hir amser Wedi iOt ammmion yr ydveh yn av. yn Uafario o'u plaid gael ei cyrhaedd. William Morris, Trysorydd. Hugh Rowland, Ysgrifenydd. Manchester, Chwef. 18&7." Yna galwyd ar y PARèn. 0. JONES, yr hwn a day- wedaiulln fod cynifer a gyfeilliOn Seisnig yn bresenol y byddaiiddb siarad yn yr iaith hono,, a chredai na fyddai yn anhawdd i Gymry uniaith ddeall Saesoneg fel ei lleferir gan Gymro. A gltnl., "ydd sylwedd ei sylwadau wedveu troi i'r Gymraeg. Mr. Cad., ac Anwyl Weillion, i mi gael fy ngalw rai gweitbiau eyn hyn i gydnu i i amlygiadau cyffelyb o gmeratfw.faeth fy ng f-.genedl o'm hymddygiad fel gweinidog Cristionogtn, o'm hym- d e c hlI o' sefl -drwy-y.wasg,aa,o!r.,axeithfa i dderchafu cymeriacOmoesol a chrefydd, ac i wellhau sefyllfa gymdeithasol y Cymry. Ni tbelmlais fy hun erioed m; bollo1 analluog i'r gorchwyl ag yr wyf ar yr achlysur presenol. Gan i'm teimladu gaal eu mynych glwyfo yn ystod yr ychydig fisoedd diwefdddf, ac i'm henaidgael ei ddwfti suddo yn nyfroedd tywyll cys. tudd teuhlaiddtncrr ddiweddar, y mae y datganiad oynes hwn o gydymdeimlad tyoer a charedigrwydd brawdol wedt fy Hethu gyaMint fellas gallaf gael geiriau i draethn teimladau diolchgar fy nghalon y funud hon. Pa fodd bynag, yn mlaonaf, dymunaf ddyohwelyd fy niolchgarwch gwresocaf i bobl fy ngofal am eu hymlyniwd serchog wrthyf, a'u cydym- deimlad tyner a mi bob amser: pid yn unig am eu hvstyriaeftn garedig a'u haelioni yn parotoi y cyfarch- iad fiwn a'r anrheg hon, y rhai sydd yn anrhydedd i'w perinucalon, ond yn fwy o lawer am y parodrwydd a 'amlygWyd gimddynt bob amser i gynorthwvo a chefn- ogi pob'ytndrech o'r -eiddof i wneuthur daioni. Yr wyf wedi mwynhau denddeng mlynedd o bleser mawr yn ngwasanaeth fy xaeistr Dwyfol yn eich plith, ac yn ystod y blynyddau hyny bu j'r Ilchos crefyddol lwyddoyn ein dwylaw. Cynyddodd ein cynujleidfa- oedd, chwanegwyd rhai canoedd at, yr eglwys, bu gwelliant mawr yn ansawdd ein capelau, a chHriwyd yn hollol y gwedaill o'r ddyled a ajrhosoi ar cin hadd. oldai, ac yr wyf yn credtf y buasat yn anhawdd cael gweinidog a'i braidi ya fwy ymlynedig y naill wrthy llall nag yr oeddym ni yr adeg .uohod. Ond, tua diwedd yr haf diweddaf, canfyddid rhyw arwyddioh o yspryd ymbleidio yn yr eglwys, a bu peth aahyfryd- add mewn caDlyniad. Fe allal fdd'y btodyr oe'ddynt yn blaenon yn yr ysgogiad hwnlJn credu, eu bodyp gweifhredu oddiar y dybenion puraf, ac nid,Wyffi yn birnu eu dybeoion. Pa fodd bynajgf, Igah lia? gallwn gydweled a hwynt, bernais mai fy nyledswydd oedd; rboddt 1 fyny fy swydd fel gweinidog, yn hytrach na moithrift yspryd ytarv«Ongar, Yr wyf yn mhob ystyr o'r gair yn ddyn sydd yo caru beddweh, (a man of peaee) seren ogledd (pole-star) ty mywyd cyboeddui a fu," Dlynwçh heddweh a phawb a santeiddrwydd," Yr wyf yn caru heddweh, ao yr wyf yn ei ddywedyd yn awr gyda chydwybod glir, na ddarfo i mi erioed, o wirfodd neu yn fwriadol, -dramgwyddo unrhyw ddyn. Ar ol hyny, fel y mae yn hysbys i lawer o honoch, ar datirgais Pwjdlgor Gweithiol y Cyngrair, ymgymeraip a'r swydd o fod ya oruchwyliwr Pyhgrair y Deyrnas Gyfunol dros Oymtuj ao yn ystod y tri mis diweddaf, yr wyf wedi teiihio yn y swydd hono oddeutn 1,200 mllldir, ac wedi cael y pleser 0 rtstra 3,440 o aelodau o'r Cyngrair, yn mhlitti y rhai y mae aftiryw dafarn. wyr, ynadon,medd, acugeiniau o weinidogionyr efengyl perthynol i'r eglwys sefydledig, ac i'r gwahano] enwadau ymneillduol.ac nid hyny yn unig^ond cefais yr hyfrydwch o ddeall, i mi gael bod yn offeryn isel i roi ail gychwyniad i'r diwygiad dirwestol mewn rhai ardaloedd, ac feallai o dywallt. i mewn fwy o'r elfen gtefyddol i'r ysgogiad hwnw. Syr, yr wyf yn falch o'm oysylltiad presenol a Chyngrairy Deynias Gyflln- 01. YToae genyf Gymru yn blwyf i mi, a daioni I tymhorof ac ysprydol meibion a merched Gwalia yn gyflfredinolyn arc can fy ngheoadaeth. Ac yr wyf yn taer erfyn am weddiau fy nghyfeillion gwreeog yn Manchester ar fy rhan, ar i mi gael fy ngalluogi i gyfknrqi dyledswyddau pwysig fy sefyllfa bresenol er gogoniant i'r Gorucbaf. Eto, yr wyf yn teimlo ym- lyniad pur gryf wrth fy mhobl yn Manchester. Yr wyf yn edrych ary rhan fwyaf o bonoch fel fy mhlant fy hnn, ac y mae yn dda genyf ddwyedyd wrthych, (osarbedirfy einiobs) y caf gyfleusdra i fod gyda chwi yn fynych, yn llenwi eich pwlpudau, yn gwein- yddu yr ordinhadau, ac yn cynorthwyo yn eich cyfar- fodydd eglwysig, a geUwch fod yn sicr y parhaf i deimlo yr un dyddordeb yn eich llwyddiant a'r un parodrwyad i'ch gwasanaethu yn y dyfodol ag a wnaethum yr adeg a aeth heibio. Yn y lie nesaf, yr wyf yn teimlo fy hun yn dra dyledus i'm parchedig ac anwyl frodyr Seisnig, a'm hanrhydeddasant i a'o presenoldeb yma heno. Y mae hyn yo anrbydedd nas gallai Cymro distadl fel myfi ddysgwyl am dano oddiwrth foneddigion o'r fath gyrhaeddiadau uchel mewn llenyddiaeth, ac o'r fath sefyllfa uchel yn y weinidogaeth. Y mae hyn yn wir gydymdoimlad Cristionogol, ac yn brawf ychwanegol o undeb dilyn. wyr Crist. ac o'r cydymdeimlad tyner sydd yn hanfodi rhwug aelodau bywiol ei gorph ysprydol ef. Frodyr caredig, vr wyf yn diolch i chwi, a bydded i ben mawr yr eglwys eich bendithio a'ch gwneyd yn fendith i lawer am flynyddau lwwer i ddyfod. Am fy mrodyr Cymreig, y maent hwy yn eu lie priodol yma beno. Yn ystod y 30 mlynedd o'm llafur yn y weinidogaeth, ni'm blinwyd nemawr erioed a'r gorphwylledd sectar- I aidd, (sectarian mania). Yr wyf yn earn yr holl rai I hyny y mae genyf le i obeithio am danynt eu bod yn .J" ,u- F. ,.I • C ..H.j OiJcOO iXytf t ? cam Y1'ArgI-G" a?wa pwdeb, 96 yr wyf I yn credu y gallaf ddywedyd yn ddibetrus am holl I welmdoglon Cymreig Manchester, ein bod yn teimlo I ac yn gweithtedu y naill tuag at y Ilail fel ae!odau o'r un tenIu-plant yrun tad—cydbererinion yn disgwyl bod yn gydgyfranogioo yr un etifeddiaeth ogoneddus yn y goleuni. Diau mai swyddogion ydym wedi eu gosod mewn gwahanol gyrau o'r maes, yn arwain catrodau gwahanol, ond yr ydym yn milwrioodan faner yr un Tywysog, yr ydym yn gweithredu o dan orchymynion yr un ead-flaeaor, ac yn ymdrechu yn erbyn yr un gelyn cyffredinol. Gyfeillion, Brodyr. a Thadau, dywedaf wrtbych oil unwaith eto, yr wyf yn diolch i chwi, yr wyf yn diolch i chwi o'm ealon-y mae fy enaid megis yn ymdbddi o ddiolcbgarvrch. Bydded i Dduw yr bwn svdd gyfoethog o drugaredd, fendithio a gwobrwyo pob nn o bonoch. Yna troai Mr. Jones i'r Gymraeg a dywedai, Nis gallaf ddatgan fy nheimladau yn well pe ceisiwn wneyd yn Nghym- raeg. Nis gallaf gael geiriau i draethu yr hyn yr wyf yn ei deimlo Calon arcbolledig yw fy nghalon i, ac yr wyf yn ofni na wellheir yr archoll byd foreu'r adgyfodiad. Vr wyf yo ddiolchgar iawn i ehwi 011 am eich cydymdeimlad a'ch caredigrwydd. Galwai y cadeirydd yn nesaf ar DR. HALLEY, un o weinidogion parchusaf yr Annibynwyr Seisnig yn Manchester, i gyfarch y cyfarfod yn Saesoneg. Yn mhlith sylwadau eraill o'i eiddo, dywedai fod yn bur dda genddo gael cyfarfod a'i gyfeillion Cymreig-a'i fod yn teimlo dyddordeb mawr yn adroddiad Mr. Jones. Gan gyfeirio at ei dywydd, gofynai, Pa weinidog sydd hebddynt, a pha weinidog ddylai fod hebddynt? Buasai yn dda genyf, meddai, pe buasai pob gweinidog ar derfyn ei weinidogaeth yn gallu edrych fel efa, yn ol ar ei lafur, ac eto, er bod eithriadau, a rhaid yw bod eithriadau, ei fod yn parhau i fwynhau eich cydymdeimlad a'ch diolchgarwch. Cyngborai ni i fod yn un, mewn calon yn gystal ag mewn proffes- yn un i gynal pob peth sydd dda, ac i wrthsefyll pob peth sydd ddrwg, a chynghorai Mr. J one i gyraeryd ei galonogi gan yr amlygiad hwn o barch ei bobl y rhai a'i had waenent ef yn drwyadl, a dymunai i ni lawer iawn o lwyddiant aryr achos yn ein plith, ac iddo yntau lawer o bapusrwydd yn mhrydnawn ei fywyd, ac o lwyddiant gyda'r gwaith da yr oedd wedi ymgymeryd ag ef, a dyraunai ar i ni oil gael cydgyfarfod gerbron yr orseddfainc fry, He y caem lefarn yr un iaith, a chanu yr un anthem o foliant i'r un gwaredwr mewn geiriau a ddeallid genym oil, yn nghaDol y dyrfa fawr na ddichon neb ei rhifo, o bob cenedl. a llwyth, a phobl, ac iaith. Yn nesaf galwyd ary Parch. R. JONBS, (A) i gyfarch i y cyfarfod, yr hwn a wnaeth. yn ei ddull brwdfrydig arferol. Wedi cyfeirio yn £..r at un nodwedd arbenig a berthynai i'r cyfarfod, sef bwrdd, wrtb yr hwn yr eisteddai uwcblaw10 o bersonau, y rhai er mawr ddymuno bod yn bresenol ni allent o herwydd tlodi, henaint, (tc brviiu tocynau iddynt eu hunain, ond a anrhegwyd a thoevnau ar draul un gwr ieuanc—Mr. David Low g. Aeth yn miaen i sylwi fod ein cynull- iad o ran teimlad ac ogwyddor yn dra gwahanol i'r cynuliiadau a welsem y Sadwrn blaenorol. Y pryd hwnw yr oedd miloedd yn gwau drwy en gilydd i dalu drwg am dda, cas am gariad, ac an niolchgarwch am lafur a ffyddlondeb, ond heno, me Id ii, y mae t rfa luosog a pharchus wedi ymgynull dan ddylanwad r egwyddor sydd yn addurn i ddvnoliaeth, ac vn anrhydT edd i Gristionogaeth, sef talu tevrnged o barch i un y mae parch yn ddyledvs. Nid yw yn perthya i mi ddywedyd dim yn awr am yr amgylohiadau a aohlys- arodd ein cynuHiad heno, ond y mae yn eithaf eyfreithlon a rhesymol i ni fel Cymry rami ygu ein teimlad 0: hareh a chyrperadwyaeth o ymddygiadau Mp. Jones fel dyn cyhoeddus. yn eia tref yu ysiod y 12 mlynedd diweddaf. na ^ylwai apgymarmd Mr. Jones fet cytaill, a dywedai ar pan dridetbai i adna byddiaeth bersonololo. bono er's unarddeg nkil 12 mlynydd, ei fod wedi ei gael bob amser yn bob peth ag y dymunasai i gyfaill fort. Fel brawcl vn y weinidogaeth- yr oedd wedi'bod yn gyfaill wir a tbrwyadl yn mhob amgylchiad. Yr oedd ei seroh a'i garedigrwydd yn arbenig, ac yr oedd yn barod i roddi pob eynorthwy a allai yn mhob amgylchiad. Gwelid llawer yn barod i gydweitbredu mewn pethau byohain dibwys, ond am, Mr Jories, ni welid of yn olofii nae j yn hanerog gydag unrhyw sjmaudiad diwygiudol. ond yroedd yn barod i gynort hwy o pob ysgogiad u'rfath yn mhob dull ac yn mhob man. Ni welais, meddai, neb wedi enill mor drwyadl y cymeriad hvrnvr, "Gwas i bawb er mwyn lesu Grist." Y mae efe yn liawn o ysbryd ei oes. Y mae ei ysbryd yn wastad yn ienanc. j Y mae yn meddu ysbryd dirnadaeth i ddeaH arwydd- ion yr amseroedd; a doethineb a gweithgllrwh i gario allan pab mesur cyhoeddus er dwyn yn mlaen y lies cyffredin. Hefyd, y mae yn barod i esgyn un rhyw blatforra i ddadleu nnrhyw achos. teiiwng gydag unrhyw enwad, ac i esgyn unrhyw bwlpud i gyhoeddi Crist yn Geidwad pechaduriaid. Cyfeiriai yn neill. duol at ei 8eJ" ei fedrusrwydd, ei ddJ falw ch, a'j ym- road o blaid egwyddorion sobrwydd, a hyny yn m hob dullwedd yn y symudiad mawr o ?obri a diwygio r oes. Dechreuodd yn foreu gyda'r cymdeithasau cym edroldeb, yna ymupodd a'r dullwedd Dirwestol, a chyn gynted ag y CYehWYnWY y mesur presenol, sef y Maine Law, efe a ymanodd ynddo a'i holl galon ac a'i holl enaid, ac yn awr wele ef wedivmgyowyap i'r gwaith hwnw, a chredu yr ydwyf y bydd y tAn sydd yn ei galon ef wedi gosod Cymry ar daa yn fuan gyda'r ysgogiad hwnw. TeifyBai gan ddymuno pob llwyddiant iddo a chan obeithio y cai fyw i welel sel y Frenhines yn cael ei gosod wrth y cyfryw ddeddt- y ddeddf mewn gweithrediad—yr oes wedi ei sobri— a cbrefydd yn ffynu yn y canlyniad. Cyfarchwyd ni yn nesaf gan y Parch.Dr. AL lc'Ke,ow, gweinidog enwog gyia^r eglwys Bresbyteraidd Unedig yn y ddinas hon. Dywedai eî fod ef wedi addaw bod I, gyda niyn y cyfarfod y bwriedid ei gynal yn nechreu Mawrth, a drwg iawn oedd ganddo ddeall paham y gohirid y ayfarfod hwnw. Wedi datgan ei gydym deimlad dwys a Mr. Jones yn ei drallod a'i dywydd, dywedai ei fod yn ei adnabod bellach er ys amryw tfynyddoedd, a bod yn hoff ganddo fod yn eigyfeillach —yn enwedig pan yn ymddiddan yn nhylch yr ac' os hwnw ag y galwasia ein sylw ato gyda'r fath wres a hyawdledd gan y Parch. R. Jones, a dywedai iddo gael Mr. 0. Jones yn awyddus bob amser i gydweith- redu gyda phawb oedd yn amcanu dwyn yn mlaen ogoijiant Duw, a dedwyddcb ei gyd-ddynion Dyvedai nad oedd el deilyngdod ddim yn ddigon ad nabyddus i weinidogion Manchester, ac,i'r cyfundeb Cristionogol yn gyffredinol yn y ddinas .b JD, Yr oedd yn dda gandtjo fod Mr. Jones wedi rho ldi cymaint o'i amser, ac wedi bod mor llafurus a ]I,Y,Idianus gvdag ysgogiad y Cyngrair. a dymunai iddo gael gweled efleithiau mwy pwysig fyth yn dilya ei ymdrechion. Dywedai y Dr. gan facl ffurf-Iywodraeth yr eglwys i ba un y perthynai ef yn.gyffelyb i'r eiddom ni, a bod amgylcfyiadau allatiol y nifer fwyaf o'i haelodau yn lied debyg, y crybwyllai amryw ysgogiadau oeddgan ddynjt pwy ar droed yn awr, gan obeithio gallem ninail gael rhyw awgrym oddiwrthynt. Cyfeiriai VM nejllduol at eu by mdr"la i doludvk-dion eu haddol da?, a > cf*vmn!^»>cprin Vr oedd yr ysgogiad olaf hwn wedi cychwyh, nid gyda'r gweinidogion eu hunaio, ond gvda'r bobl, ac yr ondd ynt wedi codi cyflogtu eu gweinidogion o £ 80 i £10(1., yna i X125, ac yn awr yr oeddynt wedi penderfynu y caent o leiaf £ 150 yn y flwyddyn. Yr oeddynt hefyd yn codi trysorfa (fund) i alluogi pob gweinidog a fyddai wedi oyrhaedd 50 oed, a'i iechyd wedi gwaelu, i ymneiliduo (retire )gr flwydd-dalo £ 5t' yn dynyddo. Yna wedi .cyfeirio at yr etholiaJau diweddar, a dweyd fed Cymry Manchester yn teilyngu parch pawb sydd yn earu egwyddor yn nghanol yr holl an- niojehgarweh a ddangosid gan gymaint yr oeddynt hwy, bron yn ddieitbriad, wedi boil yn ffyddlon i'w hegwyddorion, a'i fod yn diolch iddynt am byuy. Dywedai, yr wyf yn teimlo llawer 9 ddyddordeb yn eich cyfarfod heno—y mae yn dda *genvf ei-b gweled wadi ymgyoull i sirioli calon fy nghyfaill parchns. Mr. O. Jonas, ac y mae i cbwi dystiolaeth cy iwybod dd*. eiell bod wedi gwneyd yr hyn a allech i gydym deimlo ag ef yn ei dristweh, ac i loni ni galon yn awr dywyll, ei brofedigaeth a,i -alA-etli. Dymuna bob llwyddiant i ehwi oil. ond ynenwedig fod eioh eoaid yn iach ac yn llwyddo. Y Parch. Rowland Hughes, (W.) Ñn cyfarchai negaf yn Gymraeg, mewn araeth lawn o arabedd a ffraetb hanesion, a therfynai dtwy gynyg diolchgar wCQ. y cyfarfod i'r holl gyfeillion oeddynt wedi cymeryd rhan yn yr anrheg ao yn nhrefniad y tea party. Eilyd y cynygiad yn gymraeg gan y Parah 0. Owens. (B ) Cynyiriodd y Parch. R. Evans, (A.) ao eiliodd Mr R. G. Hartley, efrydyddyu nwrholeg yr Annibvnwyr gerllaw y ddinas hon, a'r Parch. E. Edwards, Wash ington, fed diolchgarwoh y cyfarfod yn cael ei gyf- lwyno i'r Parch. Dr. Halley a'i ddiaooniaid, am gael benthyg yr ystafell. A chynygiwvd a chefnogwyd diolchgarwch i'r cadeirydd gan y Parch. R. Jones, a W. Morris, Ysw., a therfynwyd trwy weddi gan y Pareh. R. Hughes. MANCTIFST&Fti--Nos Fercher diweddaf, yn nghapet Gartside street, traddododd y Parch. William Rees ddarlith ar yr Athraw Bychan Doeth. Dechreuodd y gwr parchus yn athronyddol, gan ddesgrifio natur a gwabanol symudiadau y morgrugyn, ei fedrusrwydd neu yn hytrach ei reddf, feintonol, yr hon oedd yn tra rhagori ar wybodaetb dyn mewn meintoniaeth, neu fesuroniaeth, yn adeiladiad ei dy. Wrth fyned yn mlaen dywedai fod gan y morgrugyn ei gampau a'i rempau; nodwn un o'i rempau, sef caethwasan- aeth. Mae y rhai gwynion a chochion yn dal y rhai duon yn gaethion, yn eu oadw felly, ae yn eu fflang ellu os na ufuddhant 'Does dim yn ngbaethwasiaeth yr America nad yw i'w ganfod yn mhlith y morgrug. A fynegwch chwi hyn yn Washington ? a bysbyswch chwi hyn yn Now Orleans? Mae nhw wedi bod yn mofyn adnod i gyfreithloni caethwasanaeth o Moses ac o Abraham, ond mae nhw yn gyndyn iawn; ond dyma iddyn nhw adnod yn mhlith y morgrug. Tyn odd y darlithydd amryw addysgiadau i'r bobl ieuainc, megys meistroli y meddwl, cymeryd gofal o'u horiau hamddenol, dysgu Mathematics, &0., ac uwchlaw y cwbl, ymofyn am ddoethineb-dechreuad doetbineb yw ofn yr Arglwydd; nid dechreuad gwybodaath, ond dechreuad doethineb. Gall dyn fod yn wybodus beb ofn yr Arglwydd ond nis gall fod yn ddoeth heb ofn yr Arglwydd. Llywyddwyd gan y Parch. Rowland I Hughes. Cynygiwyd diolchgarwch i'r darlithydd gan y Parch O. Jones, a chefnogwyd gan y Parch. O. Owens, at, amlygodd y gynulleidfa hyny trwy selyll ar eu traed; cynygiwyd diolchgarwoh i'r cadeirydd gan Mr. Rees, a chefnogwyd ef gan y Parch. R. Evans a Mr. Jenkins. MANCHE STE]&YtOS F-ercher diweddaf, cynaliwyd cyferfod dirwestol yn Salford, set cyfarfod er mwyn i'r ail alr pedwerydd o'r traethodau buddugol ar ddir- west gael eu hadrodd. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr. Thomas Evans. Galwyd yn gyntaf ar yr un a enwict Dylluan Cwm Cowlyd; yqaddangosodd ya mherson Ellis Williams, gynt o gymydogaeth Tref. '-4 .¡ xivr. Wedi darllen ei draethawd gwobrwrwvd ef I 5s. Yn nesaf galwyd ar y Dirwestwr, sef yr ail oreu; I yr ydoedd yn absenol, ond yr oerti ei frawd yno, yr hwn a'i darlienold yn ei 18 ef; pe buasai yn bresenol f gormod gorchwyl fuasai iddo ei adrodd gerbron I cvnulleidfa am fod atal dywedvd arno; ei enw yw Thomas Edwards, gynt o Bias isaf, Llnnbedr, Rhuthyn. Cawsom g- tarfod difyr ac adeiladol. Yr ydym yn credu fod cryn lawero elienau cyfansoddwvr yn mblith yr ieuenctyd yn Manchester,pe ceii llwvbr j i'w dwyn allan. Carasem weled mwy yn yr ymdrech hon, ond yr ydym yn bydern y byJd hyn o ymdrech yn symbyliad i'r ymdrechwyr i fyned rhagddynt. LIVERPOOL.—Gyfurfod y Redtild,vyr.-Cynttiol,i eglwysi y Bedyddwyr yn y dref hon a Birkenhead eu cymanfa flynyddol ar ddyddiau y Pasc. Yr oedd v gweinidogion canlynol yn bresenol:—y Parchn. J Jones, Zion, Merthyr Tydfil; D Evans, Drefnewydd T. Thomas, Basaleg; T. Price, Aberdar; T. E. James, Cwmbach J. Robinson, Efailrhyd J. Jones ( Math- etes), Llangollen; L. Thomas, Narberth; M. Morgan Drefoewydd. Yr oedd y cynulliadau yn dra iluosog a deallwn fod y casgliadau yn fwy nag ar achlysuron blaenorol. LIVERPOOL—Cyfarfod Te.—Cvnaliwyd eyfarfod te tra 1 luosog yn ysgoldy Salem, Brownlow Hill, yn v dref bon, nos Wener y lOfed cythol mewn cysylitiad a Ciwb Claf plant ysgol Sabbatbol yr addoldy ucbod. Wedi i bawb gaei ei ddigonedd o'r danteithioo oedd wedi cael eu rhoddi ger eu bron; cliriwyd y Uestri er cyfaddasu yr ystafeU i'r rhan ddiweddaf o'r cyfar fod. Cymerwyd y gadair gan D. Davies, Ysw, Catherine street, yr hwn a lanwodd ei swydd yn foddhaol iawn. Wedi iddo ddweyd arnern. RC Uvb ysu cynllun v cyfarfod, galwold ar Mr. T. II. Williams, ysgrifenydd y clwb crybwvlledig, i ddadlen adrodoiiad y clwb, yr hvn a wnaeth yn eg'ur a medras. Wedi hyny galwvd ar y brodyr cantynol i anerch y cvfarlo I ar amgyichiadrtu y ctwb :-Mri W. Hughes, G Griffiths, H. Roberts. Wedi hyny galwyd ar Mr. D. Jones i gyuyg swyddogion newydd i'r clwb, er rho ldi gwell arifywiad yn y gymdeithas dda ho;) a Mr. O. Edwards i e lio y clnygiad. Wedi byny galwyd ar Mr. W. Jones, Creat Crossiiall street i gyfarch y cyf arfod ar y Cymrv yn Liverpool, ond gan fod yr ai-n-;er wed. myned, a chao nad oedd y pwnc yn ffitio y cvf arfod, dymunodd gaei ei esgusodi. Wedi hyny alwyd ar Mr. fJ. Hughes i siarad ar yr Ysgol Sibbathol yn ei chysylltiad ag Ymneillduaeth, yntau, o herwydd vr un rheswm, al gadawydd o'r naill da, hrd ryw iryt lenidra efo; ond oynygiodd amryw welliadau mewn cysylltiad Ag ysgot Sabbathot y lie nch .d, vr hyn a get'nogwyd yn bur dierbyniol gan Mr. 0. E !wards. Diweddwydy cyfarfod trwy weddi gan Mr J. Coates Wedi hyny ynawasgarodd y dorf, a pMob arwyddion eu bod wodi eu boddhau vn fawr. Ym 1 lengvs eu bod weiii bwriadu cael cyfarfod mwy poblogaidd yn y lie uchoi, mewn hir wythnos i r un IIOSJO, ar i31 y Parchn. S Roberts Llinbrynmair, a D. Price, Dinbych, i'r America.-Celyn.. TUNSXALL, SXAFFOKOSHIRE.—Nos lau yr 2il o'r mis hwn. traddodwyd darlith yn y cap3; Cymreig yn v He u.hod, gan y Parch. John D,vies, N j; q iis, ar Eiias y Thesbiaid. Cawsom ddarlith ragorol, ac vtnadaw. odd pawb wedi eu boddloni yn fAwr.-R J. B. OOOLKDD. I DOLGELLAU.—Gyvimfa y Methodistiaid Ctilfi,iaidd Mawrth *!>«», ac Ebriil laf, a r 2a«/. — Nos F-wrtil, pregethodd y Parcha. John Wi liams, Rhyl a Griffith Parry, Caernarfon. Am 10 dydd Mercher, cynaliwy l cyfarfod iordeinio v brolvr canlynol i gvdawu w tith yweioidottaeth :—Mri. John Roberts, Liverpool. John Jones. Penmaohno. Richard Willivns. Ty Mawr, Bala, Robert; Parry, Ffestiniog, Owen Roberts, Beth- esda, Eoeoezer Jones, Corris, Griffith Wtllhm. Talsaroau. Dkochreuwvd trwy ddaillen a gwed lin gan y Parch Foulk Ev ins. Djilenwyd rhanan priodol o'r ys, i thyr. a dyrohafwyd yr ur-ld weddi gan r y Paroh. £ DQC Lewis, Abergween. Hcdwyd y gofvn iadau arferol gan y Parch Roger Edwards. Tra. ddodwyd ar natar eglwys gan y Parch. John Hughes, Borth, rhoddwyd y oynghor gan y Parch, L. Edwards, Bala, dybenwyd trwy weddi gan y Parch. John L jwis, Abergwaen. Am 2, yn nghapel yr Aombynwyr. p'egrthodd y Parchn. Robert Robert-i, Liaorwst a Fouiks Evans, Machynlleth. Am 6. yn nuhapel y Methodistiaid, pregethodd y Parchn. John Roberts, Liverpool. Heury Rees, Liverpool. Am (3 boreu lau. pregethodd y Parch John Foulks Jones, il ichynlieth: Am 10, pregethodd y Parchn. Enoc Lewis. Aber gwaen, a Henry Rees; am 'i. pregethodd v Parckn John Lewis, Abergwaen, John Hughes, Borth am 0. pregethodd y Parchn. Robert Roberts, Llanrwst, Roger Edwards.—GOHEBYMD MEIRIONYDD. Mie yr. etholiad drosodd. Mr. Wynne eto yw yr aelod Seneddol, ond fel v dywedas och Mr. Gol, nid ein cynrychiolydd. Nid yw un ymgeisydd rhyddfrydig yn debyg o lwyddo yn y sir bon, heb i dipyn o gyfnewidiadau gymeryd lie. rbi-ii I cael ychwanegiad at nifer yr etholwyr. Mae llawer o rldynion goreu y sir heb bleidlais. Mae rhai hefyd yn bur an wyhodus mewn gwleidyddiaeth. Ni waeth ganddynt pa fath ddynion a yrent i'r Senedd, ond iddynt fod yr hyn a alwent yn foneddigiol1." Ac y mae llawer, a'r rhif luosocaf bwyrach or etholwyr, a barnau lied gywir ganddrntarlAwer o bynciau gwlad wriaethol a chrefyddol, onti heb erioed siarad dros eu hiawnderau, a dangos eu hawliau fel y dylasent. Mae y mwyafrif yn dal cysylltiad uniongyrchol neu anuniougyrehol a'r prit dii feddianwyr, y rhai vdynt yn doriaid, a'u dya hwy sydd yn sicr o cnill y dvdd yn sefyllfa bresenol pethau, ond eto, v mae yn llawen genym ddweyd, fod llawer o'r etholwyr yn ddyni,n goleuedig, aunibynol a selog dros ddiwygiad rhai o bonvntyn deilwng o eistedd yn Nhy y Cydfredin. Deillaf mai nid Mr. Simon Jones, Bala, yw yr tiniv un a feddwn sy<d yn deilwng o'r anrhydedd hon, Mae gan Ffestiniog, Corris, Dyffryn, Talsarnau, Bala, a Dolgellau eu dynion, (oad y mae yo syndod leiad a wnaethant yn yr etholiad presenol) ac y mae gostyng iad pris yr Amserau, a chyhoeddiad papurau rhad eraill yn sier o grotl ychwaneg o'r cyfryw ddynion -a lledaenu gwybodaeth wladpvriaetbol dros y wlad Mae Mr. Wynne ya foneddw* wrchus a charedig dros ben, ond nid yw, so ni fecj^^wyd erioed idio wneyd dyn cyhoeddus. Nid Of" iddo wneyd da na drwg, ond drwy ei bleidlais yn nuig. CrHtlwn ei fod yn onest a chydwybodol, ao y mae yn awyddus i fod o wasanaeth i'r sir. Ond nid efe yw y dyn. i fod o wasanaeth iddi. Mae yn y Ty yn Had gyson. ond y m%e ei enw i'w weled yn mhlith y Derbvites ar bob rhaniad. Mae yn eglwyswr acbel a selog iawn a phan yn Llundain, by id yn arfer myoed i an o'r eglwys mwyaf Puseyaidd ybo. Dymi v bonaddwr y mae Meirionydd yo aafon i'r Senedd, a birned y darllenydd a yw yn gynrychiolvdd priodol.—GOHEB YPD. DiN&sxtvmi)wy.-Cvnaliwyd arholiad ar yr Vegal Ramadegol yn y lie nohod, nos Wener vr 210fed cyn ftsol, gap yr athraw, Mr Ellis Edwards, Penybryn, ger Dolgellau. Yiuddejigys fod yr athraw hwn yn feckliaool ar gorYD lawer o ffraethineb, ac yn meddu -T" 1",t. n iliUwn nutnrion er troqzlwyddo dysg i'w ddisgyblion. Bvddai yr athraw a'r disgyhtion Y" arfer dyfod yn nghYIl un noswaith o bob wythnos, er cael hylforddiant yn n4ramwieg yr iaith Gymraeg. Ac ymddan^osent vn lied gyfarwydd yn ngwahanol ,raighenau gramadeg noswaxth yr arholiad. Dylent fqrl yn ddiolchgar i'r athraw am ei flf.-d llondeb. Ar ot yr arholiad, darllenodd y Parch. E. Wi li.ims, ei feirniadaetii ar y testmau cystidieuol a roddnsid er byn y cyfarfod. Y cyntif, Traeth»wdnr y bu idioldeb o ddysgu Gramadeg. Y goreu oedd Richard Evans, crydd, Dinan Maivddwy; yn il, t; i'r I nth Gym rteg, y goreu oedd R. Jon^s (Eos Wyn), Pantymaes Ac yn olaf. Y gramadegia I goreu o r bennod olaf 0 Esther; y goreu oedd R. Eyin-i, Diiias, eto. Os caitf beirdd a llenorioa campus Dinas Mawddwy fywyd ac iechyd, gobeithiwa gael y fraint o'u clywed eto y j;wanwyu nesaf yn ymdrafod a llenyddiaeth. Mc. Gol anwyl. bu agos i mi anng lotio cy-itiaoo I gwis a a aeth plant y gia; eyflawatsant ea gorohwyl yn gampus.—W>ll. ABEHCOWABCH BEn DINAS MAwnpwr.—Cynaliwyd cyfarfod Llenyddol yn Abarcowarch nos lau y 19eg cynfisol. Deohreuwyd y cyfarfol gan y Parch. David Davies, Penygraig, a ohymerwyd y galair gan Mr. Griffith Evans, Taoyfoel, yr hoa lanwoi 1 yn deilwng o bono ei hun. Yn gyotaf galwodd ar fechgyn tan L5 oed i ddarllen rhan o'r Beiblyo fyrfyfyr. Barnwyd yn gyfartal John Morris, Dunantfach, a Richard Williams, Maesmawr. Merched tan 15 oeoL eto. yr oreu oedd Jane Davies, Raber. Adroddwyd penillion ar Fyrder oes dyn, gan E. Jones, Ceunant; yna y feirniadaeth ar yr euglynion i gyfarfodydd Henyd !o! Bryncoch a Llanymawd Iwy. Daeth 20 i 1 iw, y goreu i gyfarfod Llonymawddwy oedd Richard Davies, Cil- wern, ac efe, eto, a Richard Jones. Tycanol, yn gyf artal am y lleill. Wedi hyny y feirniadaeth ar y caneuon ar Adgyfodiod Crist, y goreu oedd William Davies, Raber. Yn ddilynol merched o bub oed i ddarllen byrfyfyr, barnwyd Klizibeth Jones, Tany- foel, yn oreu. Yna y feirniadaeth ar y traethodau nr Werth Amser, y goreu oedd Evan Evans, Tyeoch. Darllen byrfyfyr o'r Gwyddoniadur, beehgyn o bob oed ac ystyrie i anhawsder y dernyn, aeth pawb trwyddo uwehlaw eindisgwyliad; barnwyd R Williams Maesmawr, a John Jones, Penrbyn, jn gyfartal. Yn y oyfrwng hwn adroddodd John Davies, ibercowarch, benillion i'r Ganaan Nefol. Yn olaf beiroiadaeth ar y caneuon ar yr Ysgol Sabbathol; y goreu oedd Richard Evans, Dunantfawr. Beirniaid y darllen, y traethodau, a'r farddoniaeth oeddypt, Mr. Richard Jones, B.B.D. B.Y.P., Dunantfawr, a Mr R. J. (E.W) B.B.D. B. Y.P. Dyna i chwi, djysga ligion, wyr a'n henwau yn chwe Ilath o hyn, a'u syowyr yn aniesur- adwy, yn byw yn Mawddwy iywiog.—YJHOEITHYDD, TREUDDYN, GER Y WVDDGRUA. Rhqbytii elo i feddwon.-Bu farw gwr o'r enw Mesech Jones yn yr ardal lion bore Sabbath diweldaf yn dra sydyn, trwy i wythien waed dori yn ei frest. Cynaliwyd treng holiad ar y corph heddyw, bnre Llun, pryd y dych welwyd rheitbfarn o farwolaeth trwy ymweliad Dtiw. Yr oedd wedi bod ar ei derm am oddeatu chweeh wythnos, ae yn feddw bob dydd o'r amser hwnw, tie felly yr oedd y dydd olaf y bn fyw aeth o'r dafarn i dy yn ymyl, a gorweddodd ar yr aelwyd, a rhoddod i y gwr rywbeth o dan ei ben, ond aeth yn sal rywbiyd yn y nos, a chododd gwr y ty ato ddwywaith yn y nos, ond ba farw bump o'r glitch, a chymerwyd el adref mewn trol. Mae yn anhawdd meddwl na j wnaeth niwed iddo ei ban, cii na laddo ld ei hun wrth yfed am gymaint o amser heb roi heibio; mie yo anhawdd peidio meddwl nad oes bai mawr ar y t-tfarn wyr am oddef dyn yo eu tai am chwech wythnos o amser, yn lie bod efo ei waith. Nid ydynt heb wybod nad ar ea diwrnod gwaith maedlDion fel hwn yn cael peth at eu cynhaliaeth, ac eto rhoddant igwrw iddynt am ddiwrnodau heb beidio; onid oes eisiau cytraith i wneyd trefn ar bethau fel hyn, yu sicr nid ydynt heb fod yn gyfriM am y dyn hwn. Mae yn ddios eu bod wedi gwneyd niwed idio, ac fa ddylent gael teimlo am hyny; er fod y rheithfarn Yr 6"iw • hvn ydyw, dylai svlw manwl gAe! ei woeyd o bethau I fl hyn yn lie eu pasio mor ddibwys. CAERXAHPON.— Marwufielh trwy yfed y riodyid 11IIeddwnf,-B,}Tt>u dydd Llun diwe Idaf cafwyd dyn o'r enw Morgan Hughes, Waenfawr, ar bslmant yr haoi yn y dref hon bron a marw. Ymddengys ei fod wedi yierl yn bur rlrwm nos Sabbath mewn tafarndy v o'r enw Virgin Inn, a'i fod wedi myned i w wely yn yr un ty mewn un o'r ystalelloedd uc af, a'i tod ryw [ dro yn ystod y nos wedi deffro a neidio trwy y tfcJQ. estr i'r heol, ac iddo fod yno rhai oriau heb i neb ei ) weled. Cafnyd ef oddeutu pump o'r gloch yn y bore jVngorwedi mewn llyn o waed, ac yr oedd bron a marw; ni fu byw ond ychydig fynydau ar ol hyny. Cynaliwyd trengholiad ar ei gorph, a deuwyd i'r pen- derfynia 1 11 Ei fod wedi marw mewn canlyniad i yfed y dirdy Id meddwol."— Gohebydd. LLANIDLOES.— Mr. Gol., dydd Mawrth diwedd if, i sef y 7fed, oedd y dydd galarus-dvdd yr oedd gnfid a phrvder i'w weled yn argraffedig yn wvneb holl drigolioa ein trd, a dydd a gofir gan ganoedd o ho nyot trabyddont yn y byd hwn—y claddwyd gweddiil- ion marwol Hugh Jones. Ysw. A pha ryfedd? onid oeddent vn myned i woeuthur y gy mwy nas olaf i un o filwyr dewraf a ffvddlooaf I rist, a welodd ein tref, ie, y byd erioed. A chan fod Mr. Jones mor hvnod yn ei ffyddlondeb a hte-ifry-ded-i vn mhlith v Trefn- yddiou Calfinaidd, ac mor adnfcbvddus i filoedd c honynt, diamau mai derbyniol fyddai ganddynt | glywed hanes y modi y claddwyd yr hen berenn. Yr oedd y c'a luedigaeth yn un asored i bawb. Darllenodd a gweddiold y Parch. J. p, Morgan, offt-iriad y plwyf, wrth y ty, yna ffurfiwvd yn or- ymdaith, yn cael ei blaenori gan yr offeiriad a r meddyg, y Parch. Mr. Ambrose, cenad dros y Gym deithas FeiMaid'1, a'r Parch Joseph Thomas, t'arno. Pirch. D. Jones, Rha-iadr, Parch. 0. Jones, (W) Parch. R. Evans, Parch, H. Rees, ac yna y blaenor iaid. yn nghyda boneddigion eraill; yn canlvn dra- chefn yr oedd y tenantiai i, y corff. a'r perthvnasau. ac ar ol y rhai hyn yr oedd torf luosog o'r boned,ii, au anrhydeddusaf ein tref, yn dyfol bob yn bedair o gapei Bethel. ac yn en canlyn bwvthau yr oedd torf o wyrywiaid yn cael eu harwain gan Faery dref, a boneddwyr eraill. Yna aeth yr orvmdaith yn arat a threfnus i gapel Bethel, pryd y darllenodd ac y gweddiodd y Parch. D. Jones, Rnaiadr. Yna canodd 1 y oantorion yr emyn melys hwa o eiddo Ieuan Glan j Geirionydd— Mae'n hyfryd meddwl ambell dro j Wrtb deitbio an;ai le,"<tc. ar y don Bangor, Yna prejethodl y Parch. J. Tho- j mas, Careo, oddiar Dat. xiv. 13. Pregfth yn dar lanio bywed duwiol yr ymadawedi? i berffeithrwydl. ■ V [/a canoi i y c mtorion, ar y don St. Murg, y geiriau j hy?oeidtioyrunftw?wr, I Mor dde i?ydd yw y rbai trwy Svdd." & Yna aeth y dorf yn yr un 6idlf tnlt'r fynwect sydd yn 1 perthyn i'r capel, yna cyfarchwyd, yn yr iaith Saes rez, y gynulleidfa gan y Parch. Mr. Ambrose, mewn lull fa peithiol. A cbyn ymadael, gwel,liai y I FJa.ch. R. Ev<ns: gweli hynychwalodd v gynulleidfa. Yr oedd trigolion ein tref yn -eimlo vn ddwys oher- j wydti colli Mr. J mes, oherwydd yr oedd yn ddyn a girid ae a barchid gnn bawb. nid yn unig oberwydd ei gyfoeth mawr, ond oherwydd colli dyn mor enwo4 am ei dduwioldeb. Collodi eref^dd un or ser dis- gleiriaf yn ei ffurfafen ac i ddangos eu galar a'11 parch, cauwvd boll siopv id y dref, a rhoddwyd y blinds i lavyr ar y rhan luosocif o dai y dref. Bu n aelod ffyddloo gy ta'r Methodistiaid am 57 o Qynvdd. ) oedd, yn flaenor am 47ain, yn uo o brif aelodau a chefnogwvr y Gymdeithis Feiblaidd bu yn garleirydd i'r gymdeitb8 hon 4m faith flynyddaa. Yr oedd yn lidvo mawr hefyd yn y byd. Efe oedd yr aelod e.v n. taf o gvnghor y dref; bu yn faer ddwy waith a bu farw yr alderman hynaf yn ein tref. Ond nis gadwn lai na gofvn p. le y mae; ai yn y capel yn emu yn -wreqtog ? ai yn y ewrdd gwed li vn tynu y neloedd i lawr ? Na, ei le nis edwyn mo hono mwy." Y mae yn Canu mewn hwyl y gydgan ddiddarfoi I Syn esg-YD o amgylob gorseddfdnc yr Ion, Yn fwy not ehoncwerwr ar tidiafoi a phechod. Yri d lys,,Iaer ei wadd, ac yn beraidd ei don: Yn bwyUi o ffrNvtllltl1 y Ganaan Yshrvdol, Uweh cyrhaedd pob gofi I, a thrallod, a phoen, A rhodio beolydd Jerusilem nerol,, Yn iach a diangol. yn nghwmni yr Oen. BALA—Nos Wener diweddaf, yn ngbspel y Metho- distiaid, traddodod,i y P,,rch. Richard Jones. Ll mfair, ei araeth ragorol ar Oliver Cromwel. Cymerwyd y gadair gan y Parch. J Parry. Yr oedd v gynulleidfa yn Uuosog, a'r gwrandawiad yn astud, ae aid ydym yn j gwvbod am ddim a fyddai o well tuedd i godi hen ysprvd mawreddogy Puritaniaid, na gwrandaw ar yr araeth ragorol hon, a'i chyffelyb. Talwyd diolc j^ar- J wch i'r areithydd a'r cadeirydd gan Mr. G Jonec, !,reuenen, a chefnogwyd ef gan Mr. S mon Jones, ac vmwasgarodd y gynulleidfa wedi eu mawr foddhau.— !| Job. CAE RITA RPON. Yslot Frytanaidd Neteydd.-Pry, j nawn dvdd LInn, v 5ed cyfisol. oedd yr amser penod edigi osod careg sylraen Y spfydliad uchod yn y dref 1 hon, y mae y tir y mae y sefydliad i gael ei adeiladu arno yo sefyil yn ymyl capel Moriah. Yr vdym ) D deall y bydd. yr adeilad pan ei gorpbener, yn addurn in tref 0 ran harddweh. Y cvnliubiwr ( AT. chitect) yw Mr. John Lloyd, a'r cymerwyr (contrac fors) Meiatri Richard Davies, adeiladydd, a John Jones, saer maen. Gosodwyd y gareg sylfaen gan fa"T y dref, sef Mr. E. Edwards, yn mhresenoldeh miloedd o drigolian y dref a'r gym vdoaeth. C.vn ei gosod anerchodd y maer y gwyddfodolion yn Saeson eg, a chfieitbodd y Parch. D. Roberts (Å.) gill WI S yr anerohiad i'r Gymraeg, a thrad-lododd ral sylw j adau o'r eiddo ei hun. Ar ot i'r gorchwyl o os d v sylfaen fyned drosodd, cynygiodd Mr. J. Rees ddiol ch garwoh y gwyddfodolion i'r Maer am ei wasanaeth. ac eiliwyd y cynygiad gan Mr. E. Richards, ac ar ddwngosodd y gynulleidfa eu teimlad i'r un nerwvl. trwy godi Haw, ac ar 01 canu Duw -"d wolr F pn hines," ymwabanodd y dvrfa. Haner awr wedi chwecb drachefn, yn nghapel Moriah, cynhaliwyd cv, farfod cyhoeddus i bleidio y sefydliad newydd. prrrl vr aretthiodd ar yr achlysur, y cadeirydd, se f Mr. R D. Williams, cyfreithiwr, y Parchedi?ion J. Philips Bangor, Methusalem Thorns, a D. R herts, o'r dref hon, a Mr. J. Rees, a Mr. Smith. golv»>ydd yr H-ra'd Seisnig, a darllenodd Mr P. Wi,liams adroddiad o weithrediadau yr Ysgol Fryt inaidd svdd yn ein tref, oi dechreuad byd yn bresenol. Rbr)dlnid cor cyn wysedig o gantorlon perth 'vnol i wahanol enwadau y dref, eu presenoldeb yn y cyfarfod, a chanasant am- ryw dunao rhwng yr areithiau. Yr oedd T osp"} yn cynwys yn ystod y eyfitrfod oddeutu dwy fil a haner o wrandawyr.—Gohebydd. I DEHEtJDIR. I I MERTHYR TYDFIL.—Twyll-ladrad.—Oddeutu mis yn ol ffugiodd rhyw ddyhiryn Ivthyr vn enw Mr. Geile<?n Williams, mlb Mr. John Williams, Cae Bryant, at ei dad, yn hysbysu ei ddyohweliad i Liver p,1 o A wofrqliq, vn fttaw.) off Rt\"1, 1-h fod,i i jrVr haedd cartref. ac yn dymuno ychydig gynorthwy. Otrhaed lodd hvnv galon y ttd ac anfonod 1 ddwy bunt iddo; ond erbvn chwiho caed nad oedd y cwbl ond twyll. Mae hn yn deilwng o g fnodiad er rb\bivU a gocheliad. PESYCXE.—Traddodwyd darlith yn Pennel, capel v Trortiy,id:on Caifi >aidd, nos Fawrth y 3vdd cyfisol: can y Parch. Tilomas EVIDS, Risca, ar Hyfforddiant Inuenctvd. Mae y rldilrlith bon yn un o'r darlithiau "o eu iicuRnctyd yr oes hono ddim a glywa:s eiioed. Mae yn w erth 1 hon ieuenctyd Cymra i wneyd pih ymdrech ago a allant i'w clywed. Yr oedd y mynediad i mewn yn rliy.ld i bawb. Ai tybed na ellir dilen rhai canoedd 01!hld sir Fyuwy trwy y ddarlith uchn I ? Ab Gwtfym. CWMWON — Utf-lith.— Da ?enym allu hvsbvsu y cyhoedd trwy gyfrwng yr •• Amserau, am gyfarfod o'r natur a aafwvd yn y Tabernacl, capel perthvnol i'r ) -Ifethodistisi-i.C-alfiniiidd yn y lie nchod ar yr 17eg or mis diweddaf, pan y llywyddwyd y cyfarfod gan y Parch. D. Phillips. Maesteg, y traddoiodd y Parch. Owen Jones, Manchester, ei ddatlith gAmpus ar y Maine Law Credwn fai pawb o ddarllenwyr yr AmseN/l yn gydnabyddus a natur yr ymgais canmol adwy hwn. Crybwyllwyd yn ddigrif goaD y darhth, vdd wrth ddechreu am ryw gymydogaeth y cyhoedd wyd ef ynddi, yn darlithio ar y mine glo a chan fod defnydd tanwvdd yn brin yn y lie, nil y drychfeddA-1 cvsurus am droi y mine yn lo vn fod,lion i gael t.rf,. fnoso? o wrandawyr. Yroedd cape?h rdd a belReth y lie hwn yn orlawn o wrandawyr, a gallwn sicrh,m mai nid cam gasgl'ad am natur v ddarlith a'u dygodd at eu gilydd. Ymunodd 200 a'r symadiad.-Ab Siencyn. t CARMEL, CE>*DL.—Cynaliwyd cyfarfod nos Fdrcher yr 17eg o'r mis diweddaf, ir dybon o anrhdgu Mr. John Powell, blaenor y canu yn y capel uehod, a. phwrs hardd a thlws iawn, yn cynwys pum punt a dan swllt. Cymerwyd y gadair an Mr. Stephen Davies, adeiledydd, yr hwn, yn nghyda dau neu dri o fro lyr eraill, a wnaethant areithiau byr, tlws, a thar- awiadol iawn ar yr achlysur. Yr oedd yr holl oedfa o'i dechreu i'w diwedd yn fywiog a difvrus, ac yr oedd pawb yn ymddangos wrth eu bodd, a'r cyfan yn dangos fod Mr. John Powell wedi meddu peth llawer mwy ei werth na'r anrheg a gynwyowyd iddo, sef teimladau cynes, ac ewyllys da ei gyfeillion. Ni ( fyddai dim yn fy moddhau yn well na gweled holl fhenorilli,1 canu y gymydogaeth vn derbyn yr unrhyw barch. Byddai y canu, yn ol fy nhyb i, yn fwy llew- yrcbus o'r haner.-C,,t,itor Ieuan.. PESLLWYN.—Cufurjod Cyst,l(jleuol. C'vnalioid y gymueithas lenyddol eu cyfarfol cystadleuol cyntaf yti y capel uohod yn ddiweddar, pryd y gwobrwywyd yr ymgeiswyr llwyddianus ar y testynau canlynol 1. Am y traethawd goreu ar Brif ddiwygiadau y gym- ydogaeth: beirniaid, Paroh. T. Edwards. Enill wyd hou gan Brodor, sef Mr William S. Williams, British Teacher, a rhanwyd yr ail rhwng Wyr yr hen Wr a Gildas, sef Mr John Jones, p. t., an Isaac Roberts Yn ail, tta-thawd ar y Pwyigrwydd o dreulio ein horiau hamddenol i gyraedd gwybodaeth beirniaid, Mr Robert Roberts (R. G. Rhodor). Emllwyd y flaenaf gan Cdrwr Gwyhodaetb, sef Mr Wiliiam J. Williams, eto a'r ail i Morwr, sef Mr A Brees. Yn j 3ydd, traethawd ar y Drwg arterion y mae yr ieuenc j tyd vn dueddol i syrtbio iddynt, yn ngbyda'r modd. ion goraf at ddiwygio, i blant o dan 17 oed. Enill wyd 1 hwn gan leaan D.iifvrtis, sef Mr John Rees, pupil teacher, a'r ail gan Bacharen, Mr John Jones, pupil' teacher; beirniad, Robert Roberts. Yn 4ydd, o IS i 20 o benillion ar Afon Rheidiol; beirniaifl, Mri. John Jones (loan Ifon), a Robert Jones (Add& Fras), o Aberystwyth. Eoillwyd y blaenaf gan kithr Ben ) dragon, sef Mr Isaa; Roberts (Rhodwr), a'r ail f-an Mari, sef Mrs Elizabeth Pugh. Am y darlleniad goraf o Elias ar ban Carmel, o Weithiau Gwilym Hilraethog; beirniaid, loan Ifon at, Adda Fras Enillwyd y cyntaf gan Mr. William Pieroe (MephiJ • 1 b-),"tb), AT Oil gan J. Roberts. Am y dntgranifld pora o Gan Dc'bora a Barac, gwaith Mr John OI"'PI1 (Ow iin Alaw) o'r Drysorfa Gorawl: beirniaiti, Mri. John Morgans. Jnh .Mnrmo. a John Roberts, o Aber*s- t'vyth. Dvfarnwvd y wobr i gor I'enllwvn, ond nid I hpb anfod'llonrwydd oi jiwrth v corau erail', bid siwr, ( oblegvd "pwy a ail oddef clywed Rm ei fai." Yr oedd yr arldoldy vn orlawn, a'r cwrdd yn ddifyrus dros be' Yr oedd v mynediad i mewn trwy docynan 6ch yr un, ond tair ceiniog i'r rhai dan 15 oed, elw i fyned at gael llyfrtreli berthynol i'r gymrlethils. Bydd cenvf I air i'w driw^yd eto am y cwrdd hwn, os csniand a gaf. Gan ddymuno llwyddiant i'r gymdeithas i weithio eto yn rymus a nerthoi y terfyaa — Symphon- ian.

GOHEBIAETHAU. Aofoner pob Gohebiaeth yn gyfeiriedig fe! liva To bditor of Yr Amsfrau.; A-naera'i Dtficr Liverpool t, pliob Nythyraa a fvcldaut yn cynwvs archebion. taliaflau a piiob peth o natur tasnaci;ol, i Mr. John Ltoui, Amser a* )ffrcf, Liverpool." Ni 1 lerirymr nn llythyr oni fydd traul, ei gludiad wedi a -ag,lalu. Ni n-neirsylw o utiryhwohebiaeth o<ldieithr i'r ysgrifeny-l. mddiried ei enw priodol i'r Golvgvdd. Nid yw y Golvzvd,i yn yrnrwymo i ddychwelyd nnrhrw ya ?-if, nac yebwsith i'wyslyriei fel yn eymeraciwyo gwilhano rdnau. a dullwedd > ¡rO'1eh\q'r,

AT OLYGUDD YR AMSERE. Anwul Svr.-I may s,u,id II'Gdi bod arna i lawsr I gwaith i sg ifenu atoch chi, ood vr own i vn misio mentro r»auU Yr ydw i yn ddrwi iawo. and i vdw i \n dis rwl y do i yn weil bob yn dipin. Hydw i wedi caal liyfnr i ddys?v sbelio. ag i rydw i a I pegi yma n tryio dysgv yn gilvdl eora gallwn ni j Hwrach v do i'n well rwbrud. Falia fo i rhw ryi go j ifanc yn chwerthin am y mhen i fel hun, ond pyidiwch a chwerthin mlant i, fysach chithaddim yn medru heh i rwur y'cb dvsgv chi, I fydda i a pegi ne pews (■alwcb clii ni hf-th a frnwch chi neith hi (I lirn digiui yn tyuru yn amA] iawn am rwbath ne ilidd, ac i fudd hi yn bur bonth rhvngnn ni wythia, mi wn j na 1iciech chi ddim sefull rhyngon ni. Ond rbaid i mi byidio mund i son am begi He ni thawa i buth bmn, f"r]r,¡ i vn v muw sau ngheg ys dechryun i siarad am dani hi, mna hi'n ci^iadw hefnd rbag i mi son dirn am dani wrth ocL chi. Syr. Wei ia. ys nad vdach cbi yn pwbod j i mi dd, n i& i chi be ydi narhreflFc i. tauiiwr ydw i go dila hefud. Mae can i lawar si..rt o nvdvydda i I welwch chi, ag mi fyddai i'n pigo rhyi pobol yn arw iawn, at y gwaud hefyd os byddan nhw 'n bur afion- udd. ac yo gwnio cege rhyi myrcbad fu id a thy fod a i go hir genun nhw. Ag wddoch chi bth. py taoch chi yn i gyru nhw yma ato i, mi wniwn i gege rbvi o'r byirdd sal ma. be eh chi 'n gs!w nhw crachfyirdri vnte. Tan nhw yn can i cege mawr, Di wu Ula net, na t yduw nhw yn gall, ond mae arnun nhw vsio dangos i bawb inlligwirion ydun Dhw-ag ys na drychan nbw dipin rliasor ati hi, mi henwan i ryi o honun nhw ar goudd v bud gal i bawb chwerthin am i ppne nhw. Mie arna i isio rhoi gwers ne ddwu i chitha Svr, yr ydw i'a meddwl DatI ydach chi ddim vn rhu -,gedisf yto i gael ewers geni-ben gradur profiadol fel ft. I mau p ibol y wlad yma yn achwun yn arw iawn arnoch ehi a'ch Amsere. Y bai mwua man nhw yn i roud royoh e' b in chi Svr, ydi ch bod chi yn rbo gormod o adfyrtismants (fedra i yn y muw sb dio hwna) yn Jcb papnr. ac mi rown ina wedi syroud i'r ochor hono pan welais i vcb pspura dwaetha, roudd mwu nin hanar nbw o bonun nhw, ac i fyddai ddim yn dhrllan dim ond chydig iawn arnun nhw. Ond i rydw i vn credu na fedrweh chitha ddim bnw heb roi rhyi o bonnn nhw, ond medde'r hen air, gormod o ddim aid iw dda. Mi fysa yn well gyu i gael ar. eithie a thraethode, na nbwyn siwr i cbi. Wel ia, ys yd-ch. chi yn y fan yna, fa dest i mi i yllwng yn ango, i rylw i .m sgwenu yn o amal i'r Amsere ys ca i genad ceDOch chi, a deud yn ycl) cefan chi, mi rydw i'n meddwl mai un go ftyind yd ach chi, a", mi ry Iw i am euro rhyi o'r ciwad yna i lawr gael lie i ryi o'r bibol fawr siarad tipin. i Wel mae arna i ofan ych hlino cbi a meitbdar y tro cynta hefud, fellu nos da h--no-,nFtii hi no hwur —dest yn un o'r gloch y bora ddyliwn i ar yr heo j! gloc yma. Yr yiddoeh, RHEN WMFFIU Y TAULTWE. Penucha'r ffridd. [Y mae y cwyn a ddwg Rhea Wmffm 11 vn erbyn yr Amserau yn anrhydedd iddo fel newyddiadar, ac yn gwyn y dymunai meddianwyr pob newyddiadur ei jjlvwe'1 mewn pertbynas i'w papyreu hunain; canys nid oes cr»f-tc-h prawf yn bod o ddy'anwad a phwysi?- rwvdd new\ddiadur. na'i fod yn cael ei ddefnydd;o fel prif gyfrwng bysbysiadan. Yr ydvm ni er dech reuad yr Amserau wedi gwneuthur llawer iawn o gyfnewidiadau, o dro i dro, er c» farfol a gal wadan C'mru, RC on,1 in cvfeil'ion bob un wneuthur Tm drech bersoool, gel id vn hftwdd ddyhJn ei gyich I daeniad. ac yn-i galluogir ninau i'w helaethu. n, s bvdd vn llonaid dvmuniadan eangaf y g wresocaf o'u bewyllyswyrda.—GOL.]

I ETHOLIAD SIR FFLINT. Mr. Gol.—O bob Ptholiad yn Sir Fflint gellir edrych ar etholiad 1857 v fwvaf pwvsijf o honvrt o'i. Trwy fod enw yr Anrhydeddus W. E. Gladstone y gyssylltiedig ae yn gymhletliediz drwvddi draw. VJ edd y gwr mawr wedi dewis Sir Fe nt fel Maes v Frwydr i ymladd alian ei egwyddorion o blaid e. frawd yngbyfraith Syr Stephen Glvnnp, ac ymddan^ o«'">dd ar v maes yn ei lawn arfoeaeth ac mewn Hawri byder, na, byddai raid iddo efymddanc^s fel y Goln'h hwnw ynt y buasai ei fawredd vr "goo i \rn byildinoedd y rhvddfrvJwyr ar fro: on" ei f^wr a" chwerw siom^diiiaeth, cafo4d y rr4,,ot Glad-stove I l>rnti fod y Flinf-tVine vn rhy ealed iddo. ac fn gsirt Palmer stnioe a phob stone arall brofi vr nn ppth oddi^ithr iddynt ddwyn yrnlaen y diwygiadau prvmo" IlC effeithiol hyn, ag y mae gwl vd ac eglwys vn galw mor uchei am danvnt. Yr oedd Toriaid Sir Flint yn svehedu are rvw un i gvnnrychioli en eolvgiadau er ys talrn, ac vr o(-ii-I amryw hethau vn ymddangc; fo t ?vr amser nod<?H? i !idei'?duyC<?M.rt'a/f<;e r??fr j wedi dyfod; ohtp?'d yr oedJ yma l?w?r yn hnS e' meini, ac yn t?st?rio wrth t? ?)wch. Yropdd rhai pethau yn yraidsngos yn flfafr-iol hefvd i hvn. Yr oedd y dyrvswch ,0 am^vlch aduu y Wo%tyviaid wedi I crencrvn law^roo erfei varweb timgatvrt; cvmprodd y tor aid v fantiisohvn. Ref eu taro pan oeddvnt ar I R wr. Yr oedd Ci nnrvchiolydd eisteddie fawr Pus5vaeth vn preswylioyn v Sir, a thrwy hyny wedi cael mantais i gael meddvliau y mawrion o'i blaid. Cynaliwyd cvfarfol neill luol yn y Wyddgruj, er dwvn eu bam canion i ben. Dvwedir (ol eanddvni bedwar o rs»i IIdlBS i'w cynrychioli; cvnvgiwyd yr anrhydedd i Mr. Peel, yr hen vm^eisydd adwvddianus, ond yr oe ld v gwr hwn wedi cael ei heeliu oddeutu deg mil c bunau o'r blaen. am hvnv d larl'n iddo vn bnr ostyn? prlij ddvrtinno arnrM pi gymeryd ef yn f"5;?n<5odol. felly syrtbiodd y coelbren ar Svr St-phen Glvnne druan Gyda hvn dechrenodd y Gwr MRwr alr gwr hqch wah'>dd etholwyr Sir Flint i ddvf.id i wntndo ar Mr. filadstone yn en hanerch, yroedd Palmerston a'i bleidwvr yn ciel ei dangos allan fel v giwed waethaf o dan haul. CvnaHttant ea cyfafrodyddyn Penarlaar a Buckley, cawsant v cwoJ yn y manau hyn wrth en hodd; yr oedd poll yr ardatoedd byn yn eistedd i lawr ac yn llonvdd. heb neb yn svrnud ei datod i'w herbyn, wedi cael v fath lwyddiaDt a'r fath riawelwch —d<iethant i'r Wyddgrmj yr oe Id pethau (lipyn yn w .hRnol yrna-dechreuwy I ei bigo yn lied lym, g n nn o wvr y nodtryddnu. ac er mai pijiad nodwy Id ydoedd vr < edd yn eitbaf amlwg fod y gwr mawr wedi teimlo vn ftwrr wedi hynv dyma broadside fawr o fagnelfa Cefn ii Gader, yn cael ei ollwng arrio, nes vr oedd ei wvneb vn gwelwi ac yn glasu, ac fe lydrwy boll Sir Flint a Liverpool, y saethyddion fuant chwerw iawn wrtho, ac yr wyf yn bur hyderus pi fod wedi Ai lwvfo mor drwm fel na feid iia ddangos ei wvneh yn rbapror yn Sir Flint ar reges o'r fath, a'r farn fwyaf cyffredin ydyw fod ymddangosiad Mr. } Gladstone wedi b)d yn fwy oaflwydd i'r achos toriaidd nile nn ofiferyn arall a godwyd erioed yn ei erbyn. Yr oedd ei ddull ystrywgar, dichellgar, twyllodrus. a thrahans, vn c,>is;o ateb gofyniadau a roid iddo vn I peri i bob synwyrol ei ffleiddio a'i gashau: feily diddvmwvd cvnarhor vr Ahitophel Puseyaidd hwn, ae fp'i gwnawd vn fifolineb. Gwelir yn amlwg oddi wrth yr etholiad hwn, fod egwyddorion rhyddgarol vn ■ fnjll tir yn barli-uq. Yr oedd v pleidleisiau yn y Wyddsrug ac yn Overton, dan brif amddittYllftl y toriaid vn wahanol iawn i'r hyn oeddynt vn Haenoioi, yr yJoed I oddeutu deusrain ya ychwanegol yn y d lau le hyn. Yrydym yn byderu na siomir d\sgwyliadau cyteillion Mr. Mostyn, y rhai sydd wedi bod mor ffaldlawn ac mor suloz o-i blai,l. Mae wedi addaw pethau mawr iddynt, bydded iddo gael nerth a sel adnewyddol i'w gvflawni. Ar ddiwedd y Pleidleisiad cafwyd fod mwyafiaeth o du Mr. Mostyn yn 203, ond erbyn dydd lau diweddaf, cafwyd ei fod vn 295 J. E.

ETHOLIAD SWYDD FFLINT. I Y mae y frwydr yn y swydd hon werlf ei henill, a [ hyny trwy fwyafrif o 295 fel y gwelir oddiwrth y daf I lIen gan:ynol Mostyn Glynne Fliint. 144 oj 85 TrefI\Don 348 89 Wyddgrug 277 40L Ovei-tori 114 233 Riluddliin 288 US 1171 ÎÔ ,i ?< — ] Mwyafrif i Mr. Mostrn 29S J rau uysnysouu y -»irya i y inter uchod, daetb Yr anrhyded<lu-: Mr. Mostyn yn mlaen, a derbyn- | iwyd et gvda hirfn'-Ji a brwdfrydig- gymeradwyaetb | Dywedai fud yn dda iawn ganddo sefyil o'u biaen am [ yr ail waith fel eu cynnrychio'ydd. Yr oedd yn dv- j rnuno Let'yd eu llongvtarch hwythau ar eu buddugol j iaeth. Yr oeddent wi^di enill yn actios rhvddfrydiseth gwirioneddoi a phenderfynol ac yr oedd yn diia gan- ddo eu bod wedi d:mfon dyn i'r Senedd a wna ei oreu i h.rwyddo yr achos h«r.Gwvddai na chyfhwDal ei ddyledswydd mor effeithiol a llawer a aliesid eu danfon, eto fy ymdrech fydd i roddi yr egwyddorion a broffeslif mewn grym. Yr oedd yr etholwyr trw ) eu pleidlais wedi datgan nad oedd y cyhuddiadau t1 ) ddygwvd yn miaeD pan Mr. GIa tstose "n fy erbyn yn 1 wirionedd. Yr oedd Mr. Gladstone wedi son am j godiad yn y trethoedd, ond v gwirionedd ydoedd mai j ) y gwr hwnw ei hunan panyn Ganghellrdd y Dryisar- 1 I fa < gynygtodd yr yebwanegiedau yn y trethoedd y -—————————————— "===SBSS < rha: a wnaethpwyd yn angenrheidiol trwy ei ddoB ) bwn2ieraiJd ef a gario y rfcyfel yo Taimm Soniaui j Mr. (iladsione am roddi arwyddeiriau ilr blaid rbydd- fry dig ar eu baneiau. ond rid oedd efe (Mr, Mostyn) am anurddo eu banerau i'i eiriau. Yr byn a ddvlas. id ei ysjnfenu ar fan-r Mr Glad-tone, wrth wetad mai ei bnf amcan mawr oedd cael swydd yn y nv" odraeth, yd oedd Ue, lie. lte." Ond y lie y cardi efe ei wf-led yn myned iddo, ydoedd China, Den os mvnai efe yn Hons; Korrg (chwerthin mawr, llais Ac aros yno" In mysg gelynion ein j'wlad y rhai y mae efe yn P, hoffi c i mai-it. Ond yr oedd yn ofni y catfai y bob! hyny erbvn mvned atynt, yn bobl par hvnod Yr oedd yn ofni y h,.ddant yn greulon ac ya ,1. no hI" hyd yn nol tuagato eL Yr oedd yn bar debv.'oi v g^enwynent ef, ie ei fringe yn f'i-w,s thori vmaith ei gynflfou' fel yr arferid gwneyd vn y wlad hoio. Yr oedd yr etholiad presenol wedi dvrehafu hwrieisd'^fi Ftl'nt yn nghyfrif Lloesjr, am y modd yr oeidid wedi gwrthod syniadau byTiod y dyn talentog ond tw\]loHrus hwnw. Am ei wrthwynebvdd gallaaai ddvwmd ei fod yn Lieiidii y syniad uchaf am dano O ran ei gymeriad personol, ond yn ei gymeriad cy- hoeddus harnai mai nid efe oedd y dyn i'w cynnrych- ioli hwv yn y Sened i. Soniai lawer am fod yn vm- geis'. d 1 annibvnol, ond yr oedd yn antnhosibl iddo fv ied i'r Senedd mewn unrhyw gyrceriad arall heb- law M gwas i Mr. Gladstone. Cyc terfynn cynygiai MI. Mostyn bleidlais o Ildiolchgarwch i'r sirydd, ond codai Mr. Peter Parry i gyfrvngn a defpvddiai iaith gref iawn mewn perthvnas i'r aw *vdd,,g bwnw. Mr. Mostvn. Goddefwch i mi gyfiwyrro diolChyar- wch i'r swydd (uehfd wiedii 11 nage nftge.") Mr. E. H. Griffith, Plas Newydd. a ddym-odmi Foneddwyr, Yn abseooldeb fv ngh>faill Mr. Conway, vr hwn a gynygiodd ff nghyfaill Mr. Mo^tli yr wyf vn dvfod fn mlaen gvda phieser mawr ikleid- lll;" o ddiolchgarwch i'r sirydd. AT r. Pet-r Parry. Rhown hwtiad iddo(hwtio nwr.) Mr. Griffith. Y mae yn ddrwg fod yebjrdig 0 -amevm,ria I w-d; cymeryd He ar dd,dd., panodiad. Mr. Parry. Ie gwirfoddol vn oi fy marn i—^bWtiwB y s'rrdd etn (liwtio mawr dracbefn.) Mr GiffiT h. Ond nid wrf yi) rneddwl fod 1«J am. mbarch 1 leiaf wedi ei fwriadu gan y sirydd. Mr. Pa-r v. Peiditllcb a cuoelio-hwtiwn eto (dM. hwrf mawr ) Mr. Griffith. Am nifer y dwvlaw- Mr. Parry. Nid wyf yn creda. Hwtiwn y ajrydd, fbwt-o dvcbrvnllyd.) Mr. Griffith. Wei, fy marn i yw fod oodiad i fyny y dwvlaw yn ffafriol i Mr. Mostyn (cymeradWyaetb). Mr. Parry. Fel i.Tyr oedd--d" am bob xn (cymer- ad wyaetb ). Mr. Griffith. Gan mae felly yr oedd nis gallaf it -ili,, v cynygiad o ddiolchgarwch. Yna aaih: Mr. (Griffith yn trdaen i ddywevd ei fed yn teimlo yn wir ddiolchgar iddynt am ethol Mr. Mostyn trwy fwyaf- nf mor fawr—dim liai na295. jd oedd yn bwriadu dvwevd dim yn anmharchus am Sn- Stephen Glynne ond barnai nad oedd vn gyrobwys i'w cyniorychioli hwv vn y senedd. Er mor ddiniwed ydoedd Syr Stephen ar ei ben ei hun, yr oedd vn dyfbd yn berygl- ns yn Haw MT. Gladstone. Pe danfonasid ef i Dy y Cyffredin buasai allwedd ei gfdwyb>id pthnewdd yn llaw Mr. Gladstone, ac yr oedd yn barna nad o-dd un dvn o fewn holl Dv t Cvffredin yn fwy Per-Yglus na Mr. Gladstone. Dyn yw am swydd am nnrbyw brieu Yr oedd Mr. Mostyn yo ddyn ag oedd yn hann 0 gyff ag oedd wedi cynnrychioli y swydd a'r be,odoisdret am yn Sens i ganrif a haner. Yr oedd ei dad, ei daid ei ht-nduid a'i hen hen deidiau ern hyny yn gefdog. wyr i egwyddorion rhvddid a hyny pan oedd y toriaid yn galw pob nn o'r fath vn ddim amgeo na chwyldro- adwyr. Yr o-.I-i Mr. Most,.n yn siwr o roddi pob bod ilonrwydd oblegid gwnai pob peth ag a yn unol a diwygiad a dyogeweh y wlad. Mr. Jones, Cetn y Gadair, a anerchai y gWyW_fod- olion yn Tr iaith Gymraeg. Dywedai fod Mr. fiiad- t'lne wedi cvfarfod ag un pur wydyn yn ei ymgws t geisio dysgu y Cvmry pa fodd i bJeidleieio. Yr oedd wedi drrsru achos Syr Stephen Gtynne s ei fysedd ei hun ar yr un pryd. Yr oedd Syr Stephen vn teilvngu pob parch yn ei Ryweriad pwuuuol a thpiiiiiqidd, ond yr oedd ei ragfarn yn wbyn Ymniill- dQtpth vn ei osod &Tian o'r ('Wtj1VO fel cynarlobiol. vdd Cfmru. Yr oedd Mr. Mostvn '?'?' ei i?nenctyd 8,? vn addaw d?fod yn Miod ? Se)aeMot par ddefnyddinl. Yr oeld gormod o duedd y dyddiau hvn i osod Saeson i lenwi pob swydd gvboeddas yn Tr oodi genvm orgobion Seisniit, barn. I wyr Seisnig. spneddwyr Seisnig, stiwardiaid Seisnig, tra vr oedd digon o Gvrarv i'w cae! llawn vaer gy. I mhwvs a'r rhai hvn i lenwi y cyfrtw gwydde^. Yr t oPitrl efe (Mr. J >nesN. vn de-tll fod gan Mr. Moatyn f-b wpli pi eni iddo artddvdd vr ettudiad, a byderai y ?wna i  M't<n ? ddwyn i fyny i s'ara d _jr irith !-wnpi Mr. M -st.n ei ddwyn i fyny i siarad-Yr ith j Gvmraeg. iaith vr OAdd D iiydein) ethe wpr dyfoclol i, bschn'f'n hwnw, Yr oedd yn devis MI. Mfljptyn ,er, it am ei M o gvtr diwygwyr prciiedig. Yr 0eo,J V t'lri¡¡i i rn Blidaw ila-'er ddi wyriednitar &m. j ter Mbohtdtn. ne vn wir wedi pasio mai mesnrao da > o d'irl wn--kiai llais v w'ad ond gwell fyddai ganddo pf gael diwvgiad o ddwvlaw hen rvddfrydwvr setydlog 1 a phrofedig 1 uchel i>ymeradwyaeth;. N 4im i r» imgvmpria 1 mewn perthynas » etwoHad .dd Flint Yr o dd v fuddugo iaeth mor sicr tei yx_«»dd j Mr. Mostvn vn sicr o'i ie yn Nhv y GlffrOdim, hyd I -ps yr pf, nv vr A rgiwr-ifii. Gallent fod yn bnr si wr na feiddi»i Mr Gladstone ddangos ei wyneb vn fnan eto vn swydd Flint, ac na feiddiei yr an o'r b'siifi nmil rmosid ar vr ei-t-ddle yn robs Uf1 y gosod- wvd Mr. Mo^vn trwv fwyafrif mor o;oneddos. Mr. Hugh FentoQ a draddodai awM-th faith j/am. Dvwedai rp4 oedd ond ycb^d g o bwys yn eael ei ifiln i'r etholiad hwn ar y dechreu, ond pan 4darth t Mr Gladstone i lawr, vr oedd boll agwedj pethau wedi newid Yr oedd yn etholiad ag oeW yn dwyn n-rthvna« a -boll Lopt:T', SkI oeddent am gymeryd un h henodid gan M-. Gladstone, nac am lynitca ag. wyddorion v gwr hwnw vcbwansh Nid oedd neb yn gwadn medrusrwydd a thaientaa "tr. Gladstone, ond .>r ei fod y lied esg^ulus ei hunan o ran ei vr oedd vn bur fanwl of carogynerai Thywun arall ytt v radd leiaf. Yr oedd we i siarad llawer am gwea- tiwr y te a siwgwr. a til" ai ddtirlun fywiog iawn o'r canhlniad^u alaetviiip a ddilvnai ccnliad yn y dreth at Iv nwvditan hvn. "Ond yt oedd y do^?*h-gw«fthiol vr-hvdig o flynyddau yn oi yn talu cymaiDt arall o dr^th ar de a siwgwr, i'r hyn y maent yn awr, ac yr oedd yn ddrwg ganddo ddweyd nad. oedd ya -awr nemawr o welliant i'w ganfod yn pa moesan. Yt near-, Mr Gladstone wed' eeisio dangos fod y llywod* raeth wedi codi y dreth ar de 2c. ya 4 pwys nis galiasai brofi hyny. oblegid yr oedd j gyllideb ya ol pa nn vr oed 1 y dreth ar de i syrthio i Is 3c. y pwys v flwvddpn hon. wedi ei wneyd oeii p^ilai^ r blynedcl Pa hiwl oedd ganddo ef i wneyd deddlan cyllidolam gvnifer a hynv o flynyddau yn miaen. Ac yr oedd NI r. Gladstone wedi gwnevd ei orou i *W i w.gyetian- iau gael ei eario allan. Trwy ei ymddygiadanwedal ef a'r Cyfringyngor yn gyffrediool, yr oeddosa -wedi cael ein taflu i ryfbl yn erbyn flwsia, a yhanoedrtem i rn o? cr«n">l, rheladd efe ymaith. Yr aed& Mr. Gladstone yn ddigon anfo^&g** i ddwed wrth Aavu oedd vn gwahaniaeihu oddiwrtho. nad oi-dd yn oeIfyll at y gwir. Ond dyliki y rhai oeddynt yn bre mewn tai gwvdr beidio taflu ccryg. Pon ddywedodd Mr. &ehnek yn v Ty gynt. nad oedd yn y Crimea ond tn* 1^001 o fihrY" yn allung i gyflawni gwaSaafteth effeithiol, codai Mr. Gladstone i ditwevd nad 8edd hyny yn wir; fod y pryd hwnw o leiaf '98.000" yn barod i grmervd y maes, ond yr oedd srnsnr wedi dangos fod Mr. Roebuck yn ei Ie. Dywedai Mr. Gladstone fod Arg. Palmerston yn ddiwygiwz. end y gwir ydoedd, nid oedd wedi cael cyfleusdra i ddan- goos pa beth ydoedd. Yr oeddid wedi ei wrthwy- nebu ar hob pvyngc bychan. Yr oedd Palmerston we H ei uarÎn i Itwdurdod ar eefnan y bobl ? yr oedd wedi dangos ei hun yn weinidog rhyfel rhagorol, ao yr oedd ganddo gyfleusdra b-llach i ddsngos ei bun yn ddiwygiwr trwyadl. Wedi cyfeirio at y Mysoedd pglwysig, a'r angeo mawr oedd am ddiwypad yD. ddvnt, sor.iai am y rhyfel yn erbyn Cbina-dredai fod Uawer o'r rhai hyny oeddym wedi picidleirio yu erbyn Arg. Palmerston, yn credu yn eo aalonnau yn nghvfiawnder ein itachos, fel yr oedd ye ymddeeeos fod ynaerawdwr China ei bun bellaeh. Yr eedd Mr. Gladstone wedi dweyd pe buasai Arg. Palmenton ond yn nysbvsn ei fod am anfon allan un tel Arg. Elgin, na fuasent yn p'eid)eis-o gyda Mr, Cobdea^fel pe buasai byny yn effeitbio ar gyfiawnder ben an. nghvfiswncier ein hitelios. 'id ooda un o bob ugain vn er.-dii nad pleidlais bartiol oedd y bleidlais yn erbvn Palmerston ar achos China. Wedi ycbydig o svlwadau pellacb. gwnaed araeth gan Mr. James Hall. ae yna anerchwyd y eyfarfod dracbpfn yn yr iaith Seisni-' gan Mr. Thomas Jones. Dywe tai fod y blaid wrthwy- nebol wedi bod yn dweyd mewn modd par eerhaus fod Mr. Mostyn yn ddyleiius i'r blaid ymneilldeol. Yr oedd byny yn anrhydedd i'r Ymneillduwyr. Pe buasai Mr. Gladstone wedi darnen hanesyddiaeth yn effeithiol, cawsai weled fod rhyddid crefyddol yn y deyrnas wed! bod yn gvdfynedol a cbynydd Ym- neillduaeth. Yr opdd yn ormod o'r dydd i^eglwds- wyr dall bleidjol edrych i lawr ar ymneillduwyr fel doshartb israddol o r bob!. 0 ran deal] a dyag yr oeddynt ar y cyfan yn ogyfowch ag aelodau yr Fsi-yg Sefnlledig, Vr oedd efe (Mr. Jones) wedi dertrn llythyr oddiwrth un o weinidogion Eglwys Løegr, yn di Ich iddo am y rhan a gymerodd i wrthwynefen Mr. Gladstone yn y Wyddgrug, ac yn gw»th'<yatio yn e," Vri Puseyaeth, 1t0 uchel egiwysv->'<iaetb. Ar ol talu cydnahvddiaeth i rai boneddwyr wrth eu henwau am beidio ymyryd a phleid'eis'au eu tenautiaid, dy- wedai Bad oedd aim yr oedd yn ei ffieiddio yn fwy na chlvwed yn y pwyllsor etboliadol, pan sonid am y modd yr oe Id tenant yn dehyg o bleidleisio, y ewes. ti "n F' cael ei ofvn bob amser pwy oedd ei feistr tir. Nis gallai dim caethiwed trymacb fod yn Rwsia ei hnnan. na dim vn fwy anrheiiwug o d lynoliseth. Yr oedd vn rhaid oael v balot i ddiwygio hyn. N. fyddai helaetbiad yn etholfraint heb y balot, ond yn ychwanegu y drwg. Wedi i'r basnes wrtb yr hystings ddarfod, oadei,r- 1 w yd Mr. Mostyn trwy v dref, yn nghanoi bloeddiedau cynieradwyaethoi y bobl. Yehydig o welliantau heb Gyfferi gan Yinborth Danteithiol Du Barry Gwelliant RhH. 1" V mae miynedd o ofausnrTd rliwyrri eold, anniireu ia<3, agwendid, oditiwrth yr bye yr wy wedi dvf.ildpf lrneni mawr, n'r hyn na allai imb» feddyg iniiif-th ui sym ud jjh'i eamwythau. wadi oeai ei ocbauyu eff- eithiol gan ) rob" iti tin Barry niewn amser bYTwn, W R. HeL, Pool Anthonj, 1 TrerUm." Gwelliant .'j2, RridbolJ&e, Frim'f> 3, EbrMt 18..<(,- Y map ysgylutit aliach am 3ii o flynjadoead, pciteft (WtMi, gfrroIeiOdiad yr a u. Liyddaidod, ciocii yn y glaet, riiwymiad, gwendiJ. byr-ansdliad a pbeswch, wedi cael en sysaud gan eich Hevalenta Arabics. Mae iy vegj'laint, aft, ngbylla. miien, arc oiuauaa, oil yn iawn, fy nghivw vn bwrfiaitb ? mae fy adferiad rn rhvfeddod i'm hon gydua od. iJllmH Roborta Mmeol7dd Ooed