Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

22 articles on this Page

Advertising

--'-'-I AT EIN GOHEBWVR I

[No title]

ADDYSG Y LLYWODRAETH.I

■ - ■ » NEWYDDION CYMREIG.…

News
Cite
Share

■ » NEWYDDION CYMREIG. I GOGLEDD. -I LLANGOLLEN.-Nos Lun, y 9fed o'r mis hwn, yn nghapel y Wesleyaid cynaliwyd eyngherdd, gan y Cor Wesleyaidd, dan lywyddiaeth Ilr. John Pugh. Cy- mcrwýd y gadair gan y Parch. J. Prichard, (B) lie anerchwyd y cyfarfod gan y Parch. E. Evans, (A), y Parch. R. James, (W), Mri. E. Price, J. Parry, Cap- tam (; n oo""ùtJ), q nban Mri. Edward Rowland, a Thomas Jones, mewn prydyddiact! Canai y cor yn odidog rhwng y gwahanolddarlithiau. Yr oedd y capel yu orlawn o bobl o bob enwad, ac yr oedd y cynyrch i fyned i dalu am y gas fittings, &c., i'r capel, yr hwn nid oedd yn cael ei oleuo a gas hyd y mis hwn, er fod gas works yn y dref er's llawer blwyddyn bellach. Y mae capel v Bedyddwyr hvd yn hyn hebddo hefyd. LLANGOLLEN.—Nos Fawrth, y lOfed, traddododd y Parch. S. Roberts, Llanbrynmair, ei bregeth nodedig ar "Ffydd Rahab y butain," yn nghapel yr Aunibyn- wyr. 0 herwydd mai dyma ei ymweliad olaf a'r dref cyn ymfudo i America, yr oodcl y eapol yn dm Ihwn, a'r gwrandawiad yn hynod astud. Yn wir oedfa lewyrchus a bendithiol ydoedd. CYNVIID ADEHADU IXONGAU YN NGHONWV.—RHY- feddol mor dueddol yw plant i brophwydo, ac nid anfynjeh y clywir rbyw raiyn darogan drygau d) f"dol • idiwrth anturiaethau presenol. Pan oedd cledr- ffordd Caerlleon a Chaergybi yn cael ei gwneutliur, gymaint o gau brophwydi oedd yn adrodd eu dyoh- ymygion am y cahlyniadau, y byddai masnach y tretydd yr oeddynt' yu InYLed trwyddynt welli ei dyfetha, ac na byddai dim g\vertli ae geffylau, ac na byddai dim gwaith i'r sciii llongau; ond trwsio I tipyn ar rhyw hen gyehod tua'r Ian: ond gwell fyddai i'r cyfryw brophwydi goclio yr hyn a ddywed yr ysgrythyr am danynt, y riiai nis gwyddant both a fydd yforu." Pa bryd y gwelwyd inarchual ein trefydd yn fwy biodeuog, a'n meirch mor uchel eu prisiau, a pha bryd y gwelwyd cymaint o longau heirdd a lluniaidd yn cael en hadeiladu ac yn dwyn cymaint o clw i'w perchenogion ? Ychydig o flvn- yddau yn cl nid oedd ond un Pen Saer Llougau (Ship Builder) yn NjjhoHwy, on.l yn bresenol y mae tn, ac amryw 0 weithwyr danynt, sef Mri. Richard Ihomaa, L. Kobtrts, a J. Roberts, ac y mae y triwedi bwrw llestr hardd bob un i'r dwfr er's ychydig ddydd- iau yn oi, ac wedi rhoddi boddlonrwydd mawr 1 w perchenogion, Adeiladwyd un arall uwchlaw Conwy ar yr un pryd. Y mae eto dair neu hedair o leilif 0 longau cvmhedrol o faintioli i gael eu hadeiladu allan 0 law yn yr uu porthladd. Fel yr wyf yn cwbl gredu, os peru y gwaith o adeiladu llongau i fyned yn mlaen ar gynydd, fel y mao ) n ymddangos yn bres- enol yn debyg o fod, y gall seiri llongau ein tref a'n cymydogaeth gael hywoliaeth dda, a gwneyd eu teuluoedd yn ddedwydd a chysurus, ond iddynt ofalu am gadw agoriad eu geneuau yn y man y dylent fod, ac na byddo iddynt wario eu harian am yr hyn nid yw fara, na'u Ilafur am yr hyn nid yw yn digoni.—E. An R. RHIW'R SPARDYN GER DOLGELLAU.—Ardal yw hon o fewn tair milldir neu bedair o Ddolgellau, ardal fynyddig wrth droed Bwlch Aerddwy. Y mae yma achos crefyddol, a chapel bach deptlus gan y Trefn- yddion Calfinaidd er ys llawer blwyddyn, ac un arall gan yr Annibynwyr er ys ychydig, a Ilawer o ddaioni wedi ei wneuthur yma o dro i dro gyda'r Ysgbl Sab- bathol, a phregethu yr efengyl. Ac y mae yma er's ychydig ysgol ddyddiol yn cael ei chadw gan Cad. G. Roberts, Abermaw. Ond ychydig os dim oedd yn cael ei wneyd yno, mewn dull o gychwyn ieuenctyd yr ardal mewn llenyddiaeth, ac i gydfyned a'r oes sydd yn codi-er eu bod am y mynydd ag enwogion Dinas Mawddwy, Aberllefeni, Corus &c., er eu bod a dim ond bryn bychan rhyngddynt a "Beirdd a Llenorion campus y Brithdir,yr oeddynt hwy wedi eu gadael megis heb lygaid yn tosturio wrtbynt-na meddwl fod neb enwog i godi mewn dim o ardal Rhiw'r Spardyn-ond yn ddiweddar, y mae 0 bymtheg i ugain neu well o lanciau a'lodesi y gymydogaeth yn ymgasglu un waith yn yr wythnos, i'r capel, ,i gael eu hyfforddi mewn Gramadcg Cymraeg, darlien ag ysgrifenu, &c., gan Mr. Ellis Edwards, Penybryn. Ac ymddengys mai nid ychydig yw ffrwyth U, lafur gyda hwynt; ac er mwyn i'r cyhoedd gael gweled eu llwyddiaat, cynaliwydd cyfarfod nos Fawrth diwedd- af yn y drcfn ganlynol: —I ddeehreu, canodd c6r bach Rhiw'r Spardyn y don ',Liston "-cor bach o ran rbifedi, ond nid felly mewn galln-yna etholwyd Mr. H. Roberts, Gwanas, i lywyddu y oyfarfod, yr hwn a agorodd y cyfarfod mewn araeth fer ar addysg a'r ymdrech sydd yn y wlad yn y dyddiaa presenol 0 blaid addysg, yna galwyd ar Hugh Pugh, Ty'n y Clawdd, i ddarllon penillion ar Addysg, yn ganlynol galwyd ar ysgolheigion gramadegol Mr. Ellis Ed. wards, i'w harholi ganddo mewn Gramadeg, ar ol cael gwybodaeth ganddynt a oedd gan bob un lechen a phwyntil, gofynodd iddynt, am y lleyddon Gymraeg -ei rhif, &c., yna sillebu, yna gwahanol ranau ymadrodd, eu rhif, eu henwau, a'u dyben, &c., ond y rhan mwyafpwysig a dyddorol eedd yr ysgrifenu-yr oedd yr athraw yn dweyd brawddeg ar goedd, yna yr ysgolheigion yn ei hysgrifenu ar eu llechi, a dyfod a hwy i'w barnu i'r athraw a Mr. R. O. Rees, Dolgellau. Y frawddeg gyntaf oedd, "Pobl Cymru heb fedru iaith y|Cymry," yr ail oedd, Gwyr y Gwvr am eu gwyrni," a'r drydedd, "Hwy a aethant i aberthu i Dagon eu duw." Yr oeddym wrth eu gweled a'u clywed yn barod iawn i ganmol y cynllun, a barnem y bydd llanfliauja llancesau Rhyw'r Spardyn ar amgylch- oedd yn ysgrifenwyr enwog heb eu hail, ond iddynt benderfynu dal ati. Y neb a ragorodd oedd, Margaret Jones, a Gwen Jones, Ty'ntwll. Cawsant bob un lyfr 6s. Yn nesaf cystadleuaeth mewn darllen, loan 9. o'r 21 hyd 39 adnodau, chwech yn ymgeisio. Beirniaid R. O. Rees, Dolgellau, all. Jones, asiedydd. Y goraf oedd Gwen Jones, Ty'ntwll-gwobr llyfr 6s. Yna dadl Yr hen Lane a'r Penteulu," alien o'r "Cronicl," gan Mri. Pugh, Helygog, a John Ellis, Braich y Ceunant, yr oedd yr Hen Lane a'r Penteulu yn dadleu yn dda, ond ildiold yr Hen Lane ar y tir i'r Penteulu addef mai y dydd 80 nid y nos oedd yr amser mwyaf priodol i chwilio am wraig, cydnabydd- odd y Penteulu hyny, ae ymadawsant yn gyfeillion. Yna cystadleuaeth ar ddarllen, "Penillion i'r meddw- yn," allan o "Loflion o faes Boas," yr un Beirniaid —chwech o ymgeiswyr, y goraf oedd John Ellis, Pen- ybryn, gwobr llyfr Od. Yna canodd cor y Brithdir, Bendithion yr Hwn," ag Humphrey Jones, "Marw- nad Fy Ewythr Thomas allan o "Aelwyd Fy Ewythr Robert," yna anerchodd R. O. Rees, y gynulleidfa ar natur a dyben y fath gyfarfodydd, ac anogodd ardal Rhiw'r Spardyn i ymwroli a meddwl a llunio cyfarfod cySelyb eto yn fuan. Yna ymadawyd a phawb yn edrych wedi eu boddhau yn fawr.—D. J. .11, I. iMJi DEHEUDIR. I LLANSADWRN.—Eluseni'r Tlawd.—Dydd Mercher, Chwefror lleg, anrhegwyd tlodisn y plwyf aphed- air tunell o lo, gan y dyngarwr haelionus, Mr. J. Isaac, Cwmbran, Llansadwin, swydd Gaerfyrddin. Da fyddai i foneddigion ein gwlad yn gvffredinol ddilyn yr esiampl deilwng a chanmoladwy hon.- Iorwerth. LLANE LLr. -Darlitli.- Nos Wener, v C),e(I cyfisol, traddodwyd darlith gampus ar y Milflwyddiant, yn nghapel Sion, Llanelli, gan y Parch. J. R. Morgan (Lleurwg), i gynulleidfa luosog. Sylwodd ar y cyf nod dedwydd hwnw yn ei ragargoelion, y pethau gymerant le ynddo, a'u dylanwad daionns. Olrhein iodd y gwahanol farnau yn nghylcii si barhad, ttc., i'r inanylrwydd mwyaf. Yr oedd y ddarlith hon yn llawn o'r darluniadol a'r barddonol; yn wir, mae pob darlith o'r eiddo yn gorlifo o farddoniaeth. Medr Mr. Morgan daflu ei enaid i'w bwne, ac folly daflu ei bwnc i eneidiau ei wrandawyr. Llwyddodd i wneyd hyny yn iieillduol yn y ddarlith hon. Dyben pen- odol y darlithydd cymwynasgar wrth ilraddodi y ddarlith hon oedd, casglu swm o arian er cynorthwyo John Morgan a Joseph Owen, dau ddyn tlawd afiach, i fyned dan ddwjlaw rneddyg er ymdrechu am iachad. Casglwvd £ lf!, a chawsant bawb ci £f). Teilynga Mr. Morgan ddiolchgarwch calon am ei garedig rwfdd.-I). B. LLANARTII, CEREDIGION.—Traddodwyd darlith hy- awdl a medrus gan y Parch. Thomas Jones, Trelorris, yn Penycae, nos Lun yr 2fed cyfisol. Cymerwyd y gadair gan y Parch. E. T. Evans, Curad, yr hwn a gyflwynodd y darlithiwr i sylw y gynulleidfa luosog, mewn anerchiad tarawiadol a meistndaidd. Yr oedd yn bresenol amryw weinidogion o wahanol enwadau ac yn eu plith offeiriaid. Parhaodd y ddarlith ddwy awr a haner; cyrhaeddodd ei ehynyrch y swm an- rhydeddus o yn agos i X-50, yr hyn a osododd derfyn ar ddyled yr addoldy. Bu cynulleidfa Pencae, fel yma yn alluog i adeiladu capel helaeth a cbyfleus. yn nghyda dwyn y draul, o fewn y cyfnod byr o flwyddyn, wyth mis, ac wythnos. Ni fu erioed well cydweithrediad na'r hwn a fu, nid yn unig yn mhlith aelodau yr eglwys yn y lie, ond hefyd yn mhlith yr ardalwyr oil. Pregethodd Mr. Jones ar y Sabbath blaenorol i gynulleidfaoedd an n ghy lire din o luosog yn Pencae a'r Wern. Mae Mr. Jones yn un o'r cym- eriadau anaml hyny yr ydym yn awyddus am gtywed yr un cynyrchion o'u licidde-pa un bynag a'i dar- litbiau neu bregethau fvddont-drosodd eilwaith ac eilwaith. Gwnelai Mr. Jones gam ag ef ei hun, a llrwyth ei fyfyrdodau, ac a'r cyhoedd pe gollyngai y pregethau a'r darlithiau yr ydym ni wedi eu clywed ganddo i neillduo i ebargofiant, cyn y byddo ef ei hun wedi darfod siarad yn y byd hwn, a myned i ffordd yr holl ddaear. Byddai yn werth i bob ardal yn y Dywysogaeth, i geisio sicrhau ei wasanaeth at achosion teilwng. MERTHYR TYDFIL.—Lledr fasnach.-Mewn canlyn- iad i gyfarfod a gynaliwyd yn ddiweddar gan fasnach- wyr esgidiau, ymddangosodd hysbysleni yn ffenestri maelfaoedd y cyfryw, yn galw sylw y cyhoedd at godiad marchnad y crwyn a'r lledr, yr olaf tua chant a haner yn y cant, a'r blaenaf bum cant yn y cant yn marchnad Merthyr wrth yr hyn a fuont, yn nshyda'r angenrheidi wydd oedd arnynt, yn groes i'w dymun- iadau, i godi yn mhris yr esgidiau. Yr oeddent, meddent, wedi oedi yn hir i ddisgwyl a fuasai terfyn iad y rhyfel yn effeithio i ddwyn y farchnad yn ei hot i'r raddfit gyffredin, ond bu eu hull ubaltK yn oW, gan mai codi y mae y prisoedd o hyd, ac arwyddion oodiad ychwanegol. Bnont gystal a'u hygythiad, canys codasant eu nwyddau tuo deg punt y cant o leiaf. Mao rhai yn amheu yr angenrheidrwydd o hyny, gan yr ymddengys, meddent, fod masnachwyr esgidiau yn byw dan amgylchiadau dirwasgol y cyf nod drudanol y cwynid o'i herwydd, mor gysurus ag un dosbarth yn y dref; ond nis gallwn ni sicrhau I cywirdeb hyna, ond ymddengys i ni nas gall y drud- aniaeth a'r codiad barhau yn hwy nag adsefydliad llawn ein masnach A Rwsia, yr hyn sydd yn barod mewn cytnndeb, ac a fwynheir, debygem, gyda throad y flwyddyn hon, yn gyffredinol. Gobeithiwn y teim- lir yr un rhwymedigaeth i ostwng y pryd hwnw ag a ddywedid yn awr i godi. MERTHYR TYDFIL -Cyleh(irlutifa.-Mae Cylchar- lunfa Hampton o ryfeloedd Ewrop, o amser Napoleon I i lawr i'r rhyfel diweddaf a Rwsia, yn cael ei har- ddangos yn ddyddiol yn y Neuadd Ddirwestol oddiar y 22nin o'r mis diweddaf. Mao amrywiaeth barn am deilyngdod yr arddangosiad, ond tystia y rhai cymhwysaf i farnu en bod yn arluniadau godidog. Led deneu yw y cynnlliadau ar y cyfan. MERTHYR TYDFIL. Y Diluw.—Traddododd y Parch. J. H. Morgan (Lleurwg). Llanelli, ddarlith.ar y Diluw nos Lun, Ofed o'r mis hwn, yn Bethel, George'^ Town, i gynulleidfa gwcddol luosog, yn agos i dri chant o bersonau; clywsom ganmoliaeth i'r ddarlith. Mae yr elw tuag at leihau dyled y capel hwnw. LLWYNHENDY, GER LLANELLI.—Areithiav.—N«s Lun a nos Fawrth wythnos i'r diweddaf, traddodwyd dwy ddarlith ragorol yn Soar, Llwynhendy, gan y Parch. Thomas Price, Aberdar. Testyn y blaenaf oe(ld Y Glowr a'i beryglon," a tbestyn yr olaf oedd Hanes Llenyddol y Beibl." Desgrifid yr olaf a darlunleni tarawiadol iawn. Yr oedd yr areithiau yn llawn dyddordfeb, a'r cynulleidfaoedd wrth eu bodd. Llenwyd y gadair gan y Parch. John Thomas, Bryn, yr hwn oedd yn lfraeth a difyrus fel arferol. Yr oedd y derbyniad i fewn drwy docynau, a'r elw yn myned at leihau y ddylcd arosol ar y capel uchod.— ID. B. LLANELLI.—Cofeb y diweddar R. J. Ncvill, Ysw.- Mae y cyfraniadau at y dyben teilwng uchod wedi cyrhaedd y swm a'tl'hydeddus o £1105, Mae y pwyllgor wedi cynyg gwobr o £10 am y cynllun goreu o adeilad, i'w godi cr eoffadwriaeth am dano, yn Llanelli. Mewn pwyligor a gynhaliwyd dydd Owencr wythnos i'r diweddaf, penderfynwyd fod 150 gini i gael eu rhoddi tuag at gael arlun Mr. Nevill i'w osod i fynu mown man cyfaddas yn yr Athenaeum newydd sydd ar fod yn barod. Mac yr arlun i fesur 3 troedfedd wrth 5 troedfedd a 10 modfedd. Mr. Brigstock, R. A., sydd i'w dynu. Nid oes amheuth ynom nad yw y boneddwr haelfrydig, y diweddar R. J. Nevill, Ysw., yn gwir deilyngu yr holl barch ddangosir iddo.—D. B. YSTUADOYNLAIS.—Nos Sadwrn, y 7fed, cynaliwyd cyfarfud dirwestol o'r mwyaf dyddorol yn nghapel yr Annibynwyr yn Ystradgynlais. Y Parch. T. Levi yn y gadair. Anerchwyd y cyfarfod gan Mr. J. Roberts, (Ieuan Gwyllt"), Liverpool, y Parchn. E. Thomas, Abertawy, J. Howell, Ystradgynlais, M. W. Rees, a Mr. James Rees. Yr oedd cor y capel, a ch"r yr Ynys yn eantt bob yn ait. Yr oedd y capel eang yn llawn o bobl ieuainc gan mwyaf. Ac er i'r cyfarfod barhau am tua awr a haner, gorfil i'I' cadeirydd ddy- muno arnynt i ymwasgaru i'w cartrefleoedd. Da genym hysbysu fod yr achos dirwestol yn myned yn mlaen yn llwyddÜtnu3 iawn yn yr ardal boblogaidd yma—a bod milwyr newyddion wrth yr ugeiniau yn ymfyddino dan ei ban or.—Cwm Twrchyn. PENYBONT; -Traddodwyd darlith yn Penuel, capel y Metliodistiaid Calfiniddi yn. Mhontypridd; nos Fawrth, y 3ydd o'r mis hwn, ar Gerddo,riaeth Gynull- eidfaol, gan John Roberts, Ysw., (Icuan Gwyllt) Liverpool. Y Parch. T. Levi, Ystradgynlais yn y gadair. Yr oedd y capel yn orlawn o wrandawyr astud, y ddarlith yn rhagorol o dda, a'r darlithiwr mewn hwyl yn ei thraddodi. Y mae syniadau a sylwadau Mr. Roberts am gerddoriaeth y gynulleidfa grefyddol yn Q; i boddio i' dim. Y mae mawr angen diwygÍf ^chyirn) oen hwn a chred- wn y bydd ol ?h c^null udfa a'i gwrandawodd. V, dffl. i wrando gyda'r I-rwy? a'wr a haner. Cyflav ;arwoh i Mr. Roberts trwy Aberdar, a'r Parch. H. Oll therfynwyd y cyfarfod dyddf lerts a chyfaill o'r dref i ganu "3 j'r Arweinydd Cerdd- orol.—Dyn.

^ IAD0L1 .. ) Y WASG.

I NAPLES. I

| BRAZiL

PERSIA. I

INDIA A CHINA. '- I

AMERICA.I

Y LLOFRUDDIAETH DDWBL YNI…

I COSTAU Y FYDDIN A'R LLYNGES…

M ANION. : "1

[No title]

[No title]

NEWYDDION DIWEDDARAF.

MARCHNAD LLUNDAINII

I CAOLRRISTAU YMHERODK?L I

I ENGLISH WOOL MARKET.

MARCHNAD YR YD LIVERPOOL,

I -LONDON CATTLE MARKET.