Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Advertising
-=- .— HOMCEOPATHIC BOOKS AND MEDI- JjL elSE CASES. ^T!T!«t§S«^~1^om«r«itlc Medicine, ík èa8 tolitt") 54s. Dr?H?iotr Dome" PhvaMjan, S?. Case to ditto -43. J,4,r. 4 Epftome of Domestic MeJicins, fm. Case to m Øt Dr. Mahat Pocket Book of Homoeopathy, 28, Case to ditto, K. Dr. Laarte's Homoeopathic Gu.'da for Families, la. Case to 11 4afUM7«. DT, Laurie's Guide to Twelve Rene-ii", Is Case to ditto,10s Dr. Thomat's Guide to Six External Remedies, 9d. Case to ditto ft. 6d. Tie above sent free on receipt of a Post Ofice Order for the tzraoitit. ) t -• ILLUSTRATED PRICED CATALOGUES, OP,ATI?. W&WARD THOMAS, Homceopathic Chemist, Caxton Build ings. Pepper Street. Chester. o MEDDYGIAETH Y MYRDDIWN, ATHJtONIAETH A FFAITH. PELENAU HOLLO WAY. ACHOS CYXHYRFIOL SB LSI. ydyw peiri^nt byivyd-irynaliad. Djwl!1al\noà- an y cnawd, asgwrn, cvhy. giau a'r croen. Y cyiia yn ei g^relthiad, y ewvthi ei dospirthwyr. a'r ymysgaroedd y gWyXhredau !channels') trwy ba rai raae y sviwedd gwrthod- edlgyn ei gynvrchiad, yn cael ei fwrw allan. Ar y cvila, y CjrlChrediad ar ymysgaroedd, mae y Palenau hyn yn gwetth. rlbdu ar yr an pryd. gan wella anghvildraut, puro't llif- Addaa,a rheoleiddio'r ymgarthiou. YR AFIECHYD CENEDLAFTHOL. Aughylldrini vd vw'r afiechyd rowvaf cyffredin yn mhlith -R?ll vi wlad .hon. Mae vn cvmeryd mil o 'a- "■"TVonell wieiddicl glefydau paryglus » ai ragn-jdrori nea arwyddion, pi iwynebiad i gvnshorion meddyg- •_ .rod a phry" =ur i'r feddy' giaieeth a.# ^3ig hoa. r*- -NT GERIOL .4 y peri o iF a.,ihei)goroi i tech- ji yr QO. sydi yn didoii y llifnoddi igl .øeitf& Menau yn benodol, gari gywiroln dd- fetu it afreolet ac yn gweliayn effeithiol y cryd melyn, TrosgTwyddyddion Geriog, a rholl aasrywiaethau o glefydau ■ geaedlir ga* ansawdd annaWLriol Yr ermig. OAFS AT FEVYWOD. -<MwHee<f«!d s?froiD?a r t?eoleitdtan y rhai ydynt flin- _pènoMl yrfcyw winaf, i? r Tbai, pan eu hesgellhnir. sydd bob UMpl byrhn einioea, ydynt yn cael eu syID ud am yr ameer rresenol, ic yn cael en hatal am yr amser dyfodol, trwr hail o'r nawsallai tyner ond tc vryadi hyn. 1 Nodedig o dnghyUdratd < Phoen tost yn y J V :i Ctf iia. Ht-Wlgrifern o lytftyr oddiwrth Mr. G. Horsiey, Cyfferi-vr Gweiny ddol a Thenluol, xorristoti. gwr Abertawe. At ProflTes'WT Holloway;- — Syr Yr iryf newy^d ddnrtryn y roanylion cryno adchwan- oqok,o,. achot yu -tje*irfo at un By-id wedi ttod yn bwrcaswr a ch Pelen.-a a oh Enaint bob ilmøer yn fy sefydiiadi. Dy. ,xz.Dtivid Lewis, LJangyfelach, ei fod wedl dyoddef o<ft)i'rtb it ymosotiradau mwyaf ilvm • Angiylldraui, a PhQe.allYpl Ifn ajrEa; pa/aodd y rhai byn aa dros chwe m wedj treloyii ddiehlyiiaiid. bob meddyginiaeth araij, 0 d h"11t o'r diwedd yn hoilol trwy ddeinyddiad rh jdd a pharaoi o ch Peleeaa ywirnxneddol anrabrisiadwy. Y mae yrfiallayn I .g gydu,c!l EnAin-, yn cael eu gwerth- faitrpgi yn'fiyrr frvyy iy ardal, lie r maa aa gwerthibnt yn jfyfttebol helaeth. Ydwyf, Syr, yr eiddoch vn barcbus, (A rwydjwyd) G. HORSLEY." IaThad Uhyfeddai o Bdiffyg Anadi. Aiagrif#n o ijUJ.jroddjwrtii Jfr. JoiiniJaiije, Ien" Trafnid- ytisi, ..Ia¡Jyila.hirich, Clo. Down, Xwerddon. Proifesqrr H»Howar, Sy^ Oiae <«ny f yr WrTiwc h n a-m r o anfon f chwi fan- ylibn o iacfiad an.,rfer(i arall o Ddiffv^-anad], wetfi oael ei effftithio gap eacii meddjgiadth werthfasyr, werdi i bob neddyginiaetL araiI ■ fettai. Y,- cociti Mr. James Furey. o DruraaghLes, Kiimore, Cb. Down, wedi bod yn cael el boe hwn Inn 20 jnlynedd, ac yr oeààp gywar yn y radd oJafo r anhwylb. pan y dcchreu- odd gy*B«ryd aishPelemm. ac v- TWbió "r Ewùnt yo dda i'r ddwyTrzl nos a boreu. Y mae genvf yr hy^rvdwcb o'chbya- pyao, tri toi, ar oi parhaK gydtfeh rorfdyginiaetban fel y crybwyHwyd uohod, am iryth wythsos, wedi caelcwbl iach- ad, A bjth er Ujny w^di mwynhaa yr iecfeyd goreu J 4wjf yn purhau, -Vairjl Syr. yr eWdoeh vn tfVwir, •iArWyodwyd) Ptltnau Holloway ydynt y ftddyyiniaefh orru y qwyddxr am dani tm y byd at yr anirwylderau cmlynol.— Cryd. r Di ;,ISM Aj, iltera" geriawg Ll;»orod Anhw?Meraa y coluddion Boi?aw? Rh 4jd.YCOIuddicm Y daifodedigaeth Xychdod Dol ur gwddt Craianwat CrW5«Wi«B Ail-reddo 1 Greruaood Djfr«l*yf. C.'eq,t y gwaed Ttmidtiwf Anh^vUlerea beoyiifudd TwytftiyBr t> bob iaatik Ffitiaa* Troedvfst Cur yn y pen Aimhrenliad TtelWtreux "Polo rod Envnfa CJwyf meiyn -Afiech)-d yr afu Llwynwst ¥ivifmzn (Plies) Cymtilwst Atalfadwfr Civvy r brenin Anbwyldeb y giau Llynger o bob math Gendid, &c. ice., &c., &c. Arvetth yn aefydliad y Proffeswr Hol'oway,224 Strand, ger I Temple Kar, Lluudajn, ac ix1, M,aicl«n Lane, New York,a j chan y rhan /wyaf o "Fieryllwyr a Gwerthwvr Cyfferi drwyyr koll fyd Kw^r^iddiedig, »m y prisiati canlynol: is. ltC, ft. ge; 4s. 5e. I to. 22m. Vblwch. t mae anui aifwr trwy ^ymei yd y maint mwyaf D; 1\1 CHWANEG 0 BELENAU NAC TJNRHYW GYFFER ARALL, At Iheyynetld, Annhreuliad, (Anghvildraui,) An. hwytderau y Giau, Geriau, a'r lafu, Peswch, j Caethiwitd, Darfodedigaeth, a Grcendid. MAE Revalenta Arabica Food danteithiol 1.1 DTT BARRT yn arbe(I 50-o weithian ei gukt mown e n eriill, ac yn lachan yr anhwylderau nrhod 8'11 can. t ia4«n, itiegjil fgwyntogrwydtl, diriiyniad, surni, dwfr AO eÙt. tmriad y galan, peogur gienog, hysterics, tiedoloigrl-ux, ad, swn yn y pen a'r olustiaa, .poenau vn mbwl' y a a, a rhwng yr yugwyddan, ttn Iddwf, tarddiad allau yn < <r«»n,ynmhnredd, a ptiririder y gwaed. iniiwvna, pesweb, ea^tbiwed, iarfodedigaeth, dyfrgiwyf, crydeymalau.troeilwst, fwitliedd 4 seXai yn ystod beicbiogiad, ar 01 bWYla. nen ar y met: leelder vgpryd, cwlwm gwythi, cramp, ffitian dirloesol, T daneg, gwendid cyffredinol, allp;;IDwythder, an'nunedd, âd 8Dfoddus, parlYi!,(trmvrs,) anhoffedd o gymdeitbaa *a«dd«irwydd i efrydu, collianty cof, liedrithiau, y benclro garliflad y gwaed i r pea, byspyddiad, praddglvryf, ofnan di Mil. a»mhendeifiyn<drwydd, truezirarwydd. Heblaw liyny, •fe jdyw yr ymborth goreu i fabanod a -hai gweiniaid yn gyftrealnol, gan nad ydyw on amser yn troi yn sur ar y cylia (wanaf. nac yn ymyrn ag ymborth helaeth da, ond yn eyf. Earehwaeth iachns i fyr-bryd a chiniaw, ac yn ai feryd y oedd o drenlio, ae yni giawl a chyhyrog i'r mwyaf GOCHELIAD 0 BViYS yn erbyn peryglon amwydns dy^waxedion ffagjoL Caniatodd y Rhag-Ganghellydd, Syr Willis Page Wood, Gwaharddheb ar y ltlffd o Mawrth, 1854, yn erbyn Alfred Hooper Nevill I am ddynwaredc Ymborth Revalenta Ara- Barry. Barry £ Vo Bar- & Co., 77. Regent Street, London. Shoddir Tma ychydig nifer allano 50,000 o wellianaa:— ¡ Owelliant Rhif, T1, o angby.'dran!, oddiwrth y Gwir Anrbyd- Aryl Stnart Pe Beciee, Yr wyf wedi derbyn lleshad mm oddiwrtb Ymborth Revidenta Arabica Du Barry, ac n ei ystynad yn ddyledne i jhwi a'r cyhoedd i awdurdodi ey. hoeddiad y Uinellan hvr.:— STUART DE DECIES. Oddiwrth IAELLES WADDOLOG CASTLE- STUART. f0 q 119iitt 5T,1512.-RoestroTor, Swydd Down Iwerddon* BhMfjr, 1854. 9, r w iarilM Waddolog Castlestaart, yn cael ei chymhell mèW'ft gcrfsl am ddynoliaeth ddyodde/ns, i fynegu fod Ym. IxJrffi ReValSfltii Ahabfca rhagorol Dn Barry wodi ei hiaohan hi, wedi i bob meddyginiaeti) fethii, o Annbmnliad, geri. gibaint, a chytbruddiad, a biti-lkaa am lawer o flynyddoedd. T maa-JT Tmborth hwn tn teifyngu yrnddiried pob dyoddef- ydd.a genir ei ystyried yn fendith wirioneddol. Atebir un- rhyw ymofytrt»d ynlm. Gwflliapi. Bbif. 49,832.—Symudwyd dirboen aaatsgrif ladwy* am, gain oddiwrth acgoylldranl, fihaint, caethiwed, peswch, rbwymedd, gwyntogrwydd, ewlwmgwvthi, seln! yn y cylja, a. chvfogiad, gan Ymborth rhagorol IKi Barry. ,c¡) ^ariafJoly, Wortham Ling.gcr Diss, Norfolk." ■GveUiairt'.BJihf. 47,121.-Miss Elizabeth Jacobs, oBerig lordy Nazing, Walthamcrosa, HrtB: gwellhad o gihaint toetaf, anghy'Jdraul, caegliadaa, iselder ysbryd, a dychym- ygion gihaintiog. Gwellisilt Itbif 48,14.-Miss Elizabeth Yeoman, Gate- aere. gerLiVerpool; gwellhad annhreulind o ddeng mlynedd o b*rbad,«hoilarswydion cythraddiad gibaintiol. Mr1. William Martin, iachad o 8 mlynedd o gtfogiaddydd- lol.. Richard 'WiIloughby) Ysw., iachad o aahwylder genog am lawer o flyn yddoedd. Wedj eu alpyna i bob math o hinsoddau, gyda chyfarwydd iadan Harwn. Mewn canisteti, am is. lic.; 1 pwys, 2s. 9c 2 bdrywj At flc.; 5 pwys, lis 12-pwys, 22'. Pnredig goret; (tvper rrjirted quali'y),\ pwys.ds.; 2bwys,lls.; 10 å ? Antwur y <'n*t?<fr.! !0 pwy? a !a pwys yn rhyo'3 ed gost cludiad, ar dderbyniad Pose 0,# c? Or d e- Barry Da Barry & Co., 77. Regent ?trfet Lf?ndon; FOTtnnm, Mason, & Co..pu-eyors to Her Majesty, 128, Piccadilly, a'i GORUCHWYLWYR ° CANLYNOL:- Aberarn on,R. P Charles Aberavon, B. M. Davies Aber Syron, W. Grigithb; >b«rdare, D. H. Eyarn, J. vV. Thomas John Jones Abergele, Wis. Ellis Aberystwyth, John Cole T. Wifliams. Druggist, H. Hnmphreys Bangor, J.W Spence Thomae Le»ri», Medical Hall, T. Birkett; Bedumaria, J M eearty; Brecon, John Jones, Chemist; firidgend. W Petb orwick; Brynjnawr, FTJ & Co Bniltb, H. & P. Morris Chemists; Cardiff, J. B. Hopkins; Cardigan, J R.Jamef) carngmthem" R. M. Davies, 49, King Street, D. W. Harris D LMQltimer, Chenaist, David Fees, D. & W. Davies Gnlldlial] Square, D. Jones & Co Ci rnarvon. Robert Owpn Druggist, B. Griffiths, High Ftrpet; Corven, E Edwards Denbigh, W. Lloyd Dolgeliey, T. Chidlow Roberts, R 0 Pees Tishgtjard, Vaoghur*, Cbemist Haverfordwest, 0 E. navips, T. D Meyler, Chemist, John Phillips, Druggist B. E. Potter. Bookselier, &c.. W. Williams, 17, Market St. Belybead, John Hoghee, Stanley Crecent, G. J. Roberts, Medical Hall, Bolyueli, W. Williams, Greenfield Street T. A. Roberts, John Jon. s; Lanipeter, J. Evans Llandoy eTy, W. Rees,X. L Morgan, Medical Hall; LJanAEy. George Brooin.Thos. Pridham, Chemist, David FJvana, Park Street, Dayid Joues, E. Hughes Lianlyllin, John Da.iee, Drtfg IIht; Llanidloes, William Jones, Chemist; Llanrwst, J ones; Machynlleth, H. M. I'ngh; IerhyrTydfil. T. Price Mark«ti3cftiare, Mrs. M. W. Wbite, C. W.-Gay, High Street; MenbyrtXhos. LOVBJidge,Cbemist; Mold, .Prin & Price, Booksellers Nsrbertb, Nicholas & GIiflith. David Jones Keath, A, Street Oswestry, J. Aakew Rob. erts, if,"th. Surgeon & Chemist: Pontypool, U. tiogbe-, W. H. >aanders, J B. Churchill; Pontvpndt!, Chas Bassett; IRbydyfelj», near Cardiff, R. Morgan Rntiic, R. Roose, R Harkar^J. J. Bimcroft; tit. David s-, VVHtiams, Chemist; Swansea, Williams & Co., G, Barker Grocer. Cbaa. T. Wil- son, Castle I"qaan. T, PbiiHps fe Son, Castle Square; Tre- degar, Chas. Peaty Welshpool, J. Willimi, Niedioal Hall, John Joao* Broad Street: Wrexham, W. Overton. Anton-web drr Stamp ceiniog (gyda'r Post) a der. byhihyn rhydd, y 93 ArgrafiBad o draethawd poblogaiod wedi ei gyfaddasu i'r darlleuvdd cyffredinol :— Y GWEILHAD heb Gyfieri, angbyfleustra 1 na chest, t) rwymedd, annhreuliad, (anghylldranl,) rhyddni, comboer, gwaedglwyf, gihaint, anhwylder geriog, ac afnad. gwyntogrwydd, dirdvniad, surni, dwfr poeth, cur- iad y galon, x;en-ear gieaog, byddardod, awn yn y pen a'r elnstiau, taniddwf. anmhtiredd a phrinder v gwaet!, manwyn, peswch, caethiwed, dolnr yn v gwddf darfodedigaeth, dwfr- j glwyf, cry& cymaJa?, troedwst, gwrtbedd a selni yn ystod I beichiogiad, ar ol bwyta, nen ar v mcr, i?elder ysbryd, ] ewlwmpytbi. cramp, ffitian dirloesol, y ddueg,.gwen<;iJ cy- ffredinol, aneemwyther, anhunedd, gwridiad arifoddo-, par- lys, tranors, anhoffedd o gymdeitbas, anaddasrwydd i etrydn, colliant cojylledrithian, y bendro, gorlifiad y gwaed i r pen, hyepyddiad, pruddglwyf, ofnau disail. anmhendPrfYDul- rwydd, trnennsrwydd, meddylian hnnan ddinystr,— trwy foddiOn hyfryd a natnriol, yr hyn a arbesda haner cant o weithiau ei gost mewn meddyginiaethau eraill. Yn cael ei gofnogi gan dvstiolaethan oddiwrth y proffeswyr enwog mewn Elfyddiaeth y Dr. Andiew Ure. Dr. Shoriand. Dr. j Harvey, Dr. Campbell, Dr. Gattiker,T)r.Warzer,Dr. Ingram, illawer o bersonau parchus eraill. iechvd pa rai a adferwyd trwyddo, ar ol i bob moddion meddyginiaethol eraill fethu. 1 London 9, Paternostei-row. BILE and INDIGESTION, Sick Headache, JL) Tlatnlency, Heartburn, and all BiUous and Liver j Affections are speedily removed by the use of COCKLE'S ANTI-BILIOUS and Family APERIENT PILLS, which have now been held in lie highest estimation by all classes of society for upwards of 50 years. Prepared only b y James Cooldw. IUfI8OU.18, New Ormond Street, London, and may I behad of all medicino vendors, in boxes, at Is I id.. go. 9d., 1 49.M.,«n4 f OLEW LLWYDWYN '1 AFU Y PYSG PENFRA8 0 DDARPARIAD Y DR. DE JONGH. Dr. De Jongh's Light-Brown Cod Liver OU,y Cymeradwyir a phenodir yr Olew hwn gan y priffeddvgoM | yn Mrydain Faw," ac ar y Cyfandlr fel meddfginiaeth i'r DARFODEDIGAETH, DOLTJB GWDDF, T308WST, CYMAL- W3T, ASTHMA, CHOES-DDOLUBIATT, GT.VBRPID AS Ot TWTJTTS NEU WAEDU. LLESGEDD MENYWAIP. GWENDJD BABANOD, AC AFIECHYD YR ESGYRN MEWN PLANT A DYX- rON MEWN OEDRAN. A PHOB MATH 0 DDOIVCRIATJ MAN. WYOG. Buy feddvginiaeth wir etfeittiio! roddton i e-ityn llawer einioes, a vPllJ¡!Il1 anhwylderan pryd yr oedd pob gobaith am wellhacl wed; capl ei roddi i yny Darperir ef yn Ynvsoedd lofroden, lie y ceiryr Olew bras- af allan o afu y Pysg Penfrasmewn ffordd arz syddvn sicrhaa v nerth mwyaf ynddo. Profir efar ol hvnv gan Dr. de Jongh, o Hague, vr hwn a gydnabvddir gan y broffes feddygol trwy Ewrop.fei yr awdnrdod uchelaf ar y pwnc. Ar ol ei archwilio rhoddir yr Olew i fyny mewn costrelau, dan gauad metalaidd, vn rlwvn arpraffDr. de Jongh, ao felly dyogelir yr h,if rhag n.i'p cymv^g^dd a lUvgr. Y mae y gwelliadau anarferol a cffeithir trwy ddefnyddio yr Olew hwn, wedi ereu galw mawr iawn am dano yn mha le bynag y mae ei rinweddaa wedi eu cael allan. Y canlvnolion ydynt ddvfvniadau o rai o'r prif Gymeradwy- netban Meddvgol a Chelfvddol a dderbyniwyd o blaid Olew Lbvydwyn afu y Pysg Penlras, o ddarpariacth y Dr. De Jongh:— V DIWEDDAR JON A THAN PEREIRA, M.D., F.R.S.E., F.L.S. Proffes wr yn Mhiif-ysgol Llnndain, Awdwr yr "Elements of Materia Medica and Tliertrpeuties," &c., &e. Yr oedd ynaddas i Awdwr y dosrawiad a'r ymchwiliadan goren i briodoiiaethau yr Olew hwn.fod ei hunan yDarparwr o'r feddvginiaeth bwysfawr hon. Yr wvf vn teimlo, modd bynag, ryw yswilder wrtli antnrio 1 gyflawni eich dvmuniad, trwy roddi i chwi fy marn am an- "iawdd yr Olow v rhoddasoch i mi gyfran o hono oherwydd yr ydwyf yn gwvbod nad oeR neb yn fwy adnabyddns, ac ond ychydig mor adnabyddus, a pbriodoliaethaa anianol afferyll- ol v feddvginiaeth hon, a chwi eich hunan, YR HWN WYF IN TSTYRIF I) FEI, TR AWDURDOD UCHELAY AR T PWNC. "Pa fodd bynag, nis gall fod genyf yr nn petruader ym nghylch y priodoldeb o gvdsynio a'ch cais. Yr Olew a rodd- asoch i mi oedd o'r ansawdd goreu, pa un a ystyrir ef gyda chvfeiriad at ei lfw,ei flas.nen ei briodoliaothan fferyllol; ao yr wyf ft yn berffaith foddhaol nas gellir cael Olew tecach a rhagorach at ddybenion meddygol."—Ebrill 1R, 1854. ) CHARLES COWAN, M.D., L.R.C.S. Meddyg henaf Ysbyty Breninol swydd Berks, Meddyg Cyd- gynghorawl i Feddygdy Reading, Cyfteitnydd" Louis on Phthisis," &c., &e, Mae yn ddywenydd gan y Dr. Cowan fod y gelfyddyd wedi cael rhyw sicrwydd rhesymol am erthygl pur. Yr Olew a werthir yn awr a amrywia yn agos yn mhob ^fvdliad lfe eJ prynir, a-Y tneddiad i ddewis Olew di-liwa di- ?R os na wrthwvnebir af, a bery?a yn y diwedd enwoll- f?.dd Cyfl?T? a?sydd vn ddiamheuol yn wertbfawr yiMnhhth y CYfTeinan Meddygol. Dr. Cowan a ddvmuaa bobllwvdd ?ant i'r Dr. DR Jo?CH ynei anturiaeth gaiirn,,)Iadwy. .lon-I awr 26, 1 ARTHUR H. HASSALL, M.D., F.L.S. Aelod o Goleg Breninol y Meddygon, Meddyg i'r Ysbyt Breninol Rhydd, Awdwr Food and its Adulteration," & &f1. "Yr wyfwedi tain, fel y gwyddoeh, lawer o sylwi'r pwnc ffvmvsffind llvgredig cyffvriau. Yn mblith yr erthyglau 1 ehwiliwvd. 'nfdy* utt morbwvsfawr ag Oiew Afu y Pysg Pen fras wedi diane vn ddisylw genyf; a hyn yn fwy ne-.lldno} ga ei fod \u feddyginiaethhoff iawn genyf fi; ac heblaw liyny, ei fod morddarostyngedig i waethygiad trwv gymysgiad Olew Pvsg eraill. o ansawdd isel iawn. Yr wyf yn hysbysn fy mod mwy nag unwaith, ar wahanol amserau, wedi gosod eich Olew Llwydwyn chwi dan ddosraniad fferyllawl—A HTSV YN 4NHYSBYS i CHWI-a chefllis ef yn wastad yn rhydd oddiwrth bobanmhuredd, ac yn gyfoethog yn elfenaa cyfansoddiad y geri. Mor fawr vw fv yrnddiried i yn yr erthygl, iol yr ydwyf yn arferol o'i roddi yn hytrach nag un math arall,i'- dvben o fod yn sicr i gael y feddyginiaeth yn eichyflwr puraf a goreu.- Rhag fyr 1, IBM. Rhagfyr ?.?? ?ANNER, M.D., L.R.C.P., Meddyg i YBbyty y Gwrageid, Awdwr "Memoranda on Poisons," A Manual of the Practice of Medicine," &c. Mae y Dr. Tanner wedi defnyddio Olew y Dr. De Jongh yn dra helaeth, yn ei ymarferiad cyffredin yn gystal ag yn yr Ysbyty, er ys rbaimisoedd yn ol; ac y mae efe wedi cael-fod I ei al'unedd meddygol yn fwy nag eiddo Olew cyffredin Afu y P vsg Penfras, ei fbd yn achosi llai o wrthwynebrwydd ac nad yw ei flu mewn an modd vn anhyfryd.fonawr 25,1855. WILLIAM BAYES, M.D., L.R.C.P., Me ddyg i Feddvgdv Brighton, Awdwr On Nervous Dis- ease connected with Dyapepaia,' On the Triple As pect of Chronic Disease," &c.,&c. "yrw?fervs'??eroaaoedd wedi bod yn yr arfen#ad o beidio eorchymyn nn math o Olew heblaw eich Oif«.» ulwyd- wyn chwi o Afu y Pyaa Penfw. yr hwa a ?mddengya i mi ei fod yn meddu ar lawer o fanteision uwchtaw pob math arall o Otew y? ei fod o un crvfd?r angbylnewidiol, yn ei fod yn fwy S b]Mae ae -? ei fod vn Hawer mwy effeithi ol Anfynych yr wyf yD fforchymyn dogn mwy nalljiDaid 11 wy ffrwythau (dts. srrt spoonful),^ vr wyf yn ystyried fod llonaid ttwy de yn j mfartat y'n ri effeithíau i lonaid bcrddlwy o'r Olew Owe,:>•. Mae un fantais ag sydd mor bell ag y mae fy mbrotiad i yn rnyned, yn pertbyn yn neilldnolich Olewcbwl, gef otdu. eddiad i atal rhwymiad o'r coluddion, ac felly caniatau iddo gael ei weinyddu mewn rbai achosion lie y byddai yr Olew cyffredin yn annerbyniol. Chwefror 21,185.5, AR WERTH GAN ANSAR, HARFORD, A'R CYF 77, STRAND, LLUNDAIN. j Unig Pdirp- Kjvryr a Throsfaelwyr cydnabyddol Dr. I De Jongh, dros y Deyrnas Gyiunol a'r Trefedig- I aethau Prydeinig, ac hefyd gan bob Cyffyriwr cyirifot. ¡ HANER PEINT, (10 wns.) 2s. 6c. PEINT, I (20 wna.) 4s. 9c. CHWART, (40 wns.) 9s. I BODBOL. 1 ( JlESUB. S Y mae Olew Llwyd-Wyn Afn y Pysg Penfras i'w gael y- wastadol gan y Fferyllwyr canlynol yn Nghymlu.1 rhai a ben | odwvd vn Drucbwylwyr i'w werthn I Aberdar, John Jones. I Abergaveni, J. WatMna. Abergele, Edward Edwards. | Abertawe, J. Harris. Aberystwvtb, J, Cole. Bangor, William Griffith. Beaumaris. J. Slater. Bethesda. Hugh Rowlands. Caernarfon, Griffith Owen, Caerdydd, Benjamin Smith. Caergybi, H. G Hughes. Castellnedd, W. Hibbert. I Chepstow, Mrs. Williams. HwlfTordd,Gwrnne Harries. Llanidloes, William Jones. Uandilo, W. Davies. Llandudno. R. Thomas. I Maesteg, Morgan 1 hotoas. Machynlleth. J. W. Lloyd Masntwrog, E. N. Evans. ¡ IMenai Bridge, J Davies. Mvnwy, W. Spencer Narberth, Griffith a Nicholas. I Newport, T. J. Jones. I Newtown, T. Davies. Portbmadoc, M. E. Morris. I Pwllheli, D. Williams, a M. Roberts Ruthiu. l. Roose. Tenby, W. Walkington. Tremadoc, R. J. Jones. Wrexham, W. H.Johnson, aW. Rowlan Welshij<- illiams & Son. Qocbellad— Os cyfarfyddir a'r Ileiaf i gae yr Olew hwn, neu bod ymgais d uwyddor yn cael ei I gwneyd i roddi mathau eraill yn ei le, pan y gofynir am un Dr. de Jongh, gwna Messrs. ANSAR, HARFORH, & Co" (y rhai y mae Dr. de Jongh wedi ei dros?wyddo iddynt) 77, Strand, London, anfon Pedair Haner-Peintiau wedi eu gwneyd i j fynu yn ddiogel, wedi TALU en CLUDIAD i unrhyw barth o Loegr, ar dderbyniad Post Office Order am ddeg swllt. MEDDYGINIAETH WIRIONEDDOL NATUR. Sarsaparilla Dr. Townsend. tST Y mae tri prif rhedle trwy ba rai y mae Natur yn bwrw aHan o'r corph yr hyn sydd yn angenrheidiol i gael ei fwrw allan o hono. Y tri hyn ydynt yr Ymgarth, Froeth, a Chwvs dvllau. RHAID i'r rhai byn gael ell cadw mewn cyf lwr iachus, onite y mae afiechyd yn sicr, MAE HON TN DDEDDF OSODEDIG a PHENDANT ac ni all yr un bod dynoi ei hesgeuluso yn ddyogel. Yn ychwanegol at hyn, rhatdi. Afu gael ei chadw mewn cywair. YB AFU YDYW'B PEIRIANT MWYAF YN Y COBPH, ae y mae ganddo rai o'r swyddi mwyaf pwysig i'w cyflawni. Y mae yn rheoleiddio y bustl, ac o ganlyniad y cylldraul a'r colnddfon. ithaidiroytlagael ei ynio a'i gwneyd yn iach- us. Yn ychwanegol at hyn, rhaidi nerth a thon y cyfansodd- iad gael eu eadw i fyny gan luniaeth priodol, ymarferiad, a goi phwysdra. MAE Y RHAI HYN YN DDEDDFATT EGLUR A SYML; phan y maent oil yn-gweithio yn gvson, y mae y person mewn iechyd da. Niamheuiry gosodiad hwn. Vn awr, pan y mae y cyfansoddiad TO aflach, yr amoan mawr Cyntaf ydyw rhoddi yr boll swyddi byn ar waith. er bwrw atlan Olef- yd. ac aciferyd yr Iechvd. Rhaid agor y eoluddion, en carthu, en llinaru, s'u cryfhan; rhaid i'r dwfr gael ei wneyd i ymadael ag ef yn iachus a naturiol, ac i dafln ymaith anmhnredd y gwaed; rhaid i'r afu a. r cyUa gael eu rheoleiddio; acawchlaw'r owbl rhaid i r CIKWYS-DYLLAU gael en hastor,ar croen gael ei wneyd yn iachus. Wediy gwneler ypethaa hyn. a natur at ei gwaith, a bydd i iechyd gwridcoch eistedd ar y rudd a BYDD IECHYD ETO YN FOKTHUSDRA. Golyg" acbos un yn cael ei gystuddio gan anhwyldeh geriog. viae cur yn ei ben. mae ei chwant bwvd yn wan, poen yn ei esgvrn a'i gefn, mae yn wan a nervous, mae ei wedd yn felvn, y croen yn sych, a'i dafod yn gennog. Y mae yn mynea at y meddyg am wellhad, a rhoddir iddo ddogn o gyfferi i'w weithio. Mae yn ei gymeryd, ac y mae yn ei fc-eithio yn orddigonol, ac y mae yn cael rhyw weUhad am- serol, Ond nid yw wedi ei Feddyginiaethu Mewn ycbydig ddyddiau mae yr un arwyddion yn dychwelyd, a/ran hen feddyglyn i'w weithio vn cael ei roddi iddo; ac felly yn y blaen, hvd nes y mae y dyn truan yn dyfod yn ferthyr i gar;heion trymion. 'Yn awr pa beth fyddai y GWIR YMARFERIAD ynycyfryw nchos ? Pa un yvi-r ymarferiad a noda natur ei hun allan ? Wei, gosod mewn gweithrediad iachusol yr ROLL foldion y mae Natur yn feldianol arnynt i dafiu allan or cyfan-oddiad achosion afiechyd. Rhaid i'r coluddion o ang- euiheidrwydd gael eu harloesi, ond nid yw y gwaith ond yn dechreu yn y radd hon o'r gwaith. Rhaid cynhyrfu yr aren- au i wneyd eu gwaith, o berwydd y ina6 ganddynt waith o'r mwyaf pwysig i'w gyflawni; rhaid glanhau y evIla. a mwy 1'18'r cwbr, rhaid rbyddhau y chwys-dyllau, a'u galluogi i daflu I ymai h y didoliadau y rhai a ddylent basio trwyddynt allan. I Yr ydym yn ail-ddywedyd mal trwy Y COLUDDION—Y DWFR Y CHWYS- DYLLAU, y rhaid i'r afiechyd gael ei fwrw allau o'r cyfansoddiad, ac nid trwy y coluddion yn unig, yr hyn yw'r arferiad cyffredin. Ac i effeithiohvn oil, ni wna Meddyginiaeth ofath cyffredin ateb y dyben. Rhaid ymwneyd a. meddyginiaeth sydd gyd- naws i'r cyfansoddiad dynol, meddyginiaeth sydd yn cryfhau tra y mae yn darostwng afiechyd, Y cyfryw ydyw y feddyg iniaeth a neir yn Sarsaparilla Americanaidd, a Phelenau yr Høn Ddr. Jacob Townsend. Gwnant lanhau a. chryfhau y cylla; carthu yn rhwydd y coluddion; achosi y dwfr i lifo yn iachus a gloew; agor y chwys-dyllau; rhoddi tymheriad a thon hyfryd ir croen, a gwneyd hyn oil yn y modd tyneraf, heb dreisio y cyfansodd- Mae y Creawdwr wedi goaod i lawr ddeddfau sefydledig dilys ac anghyfnewidiol, y rhai a lywodraethant y dyn an- ianol a moesol. Un o'r rhai hyn ydyw, fod i bob peth sydd bvwvd GYMERYD YMBORTH NEU FARW. Pa beth bynag sydd wedi ei gynysgaeddu fL bywvd, rhaid I iddo gael cyftenwi y bywyd liwnw a r elfenau syddyn ei gynal. Ei ymddifadu o swm priodol o faeth, ac y mae y corph yn diflanu ac yn marw. Ar yr egwyddor hon y mae afiechyd yn achlysuro ansawdd afreolaidd y cyfansoddiad, ac yna y mae meddygiaeth yn dyfod mor angenrheidiol ag ymborth. On I y cwestiwn ydyw, Pa beth ydyw'r iawnfuth o Feddygiaeth ? I Mae rheswm a gwyddor yn ateb, Yr hyn sydd yn rhoddi yn 01 i'r corph y defnydd naiurioI ac iachusol o'i swyddogaethau. Mae y Feddygiaeth hon i'w cliael yn Sarsaparilla yr Hen Ddr.Jacob Townsend. AR UNRHYW DYMHOR O'R FLWYDDYN ¡ nid ydyw cyfansoddiad dyn mor agored i ymoeodiadau af- iechyd ag yn nhymorau Gwanwyn a Chwympiad y dail. Y I mae pob dyn yn myned o dan gyfnewidiadau penodol gyda'r tvmhor, a phan v mne'r Gwanwyn yn ennh-n y Gauaf, y mae'r corph yn co..] ei feichio a llwyth o anmhureddau, y rhai a fagant afiechyd oddieithr en symu1 yn faan. Mae y gwaed yn symud yn mlaen yn llesgaidd, cau ei fod yn dda athew, gyda gorlifau a sylwedd dadfeiliog, mae y cylla yn cael ei gorlenwi gan bustl, tra y mae rhwymedd ar nn llaw, a rhydd. ni mawr ar y llaw arall, yn ffynu, ae y mae'r corpn yn barod i suddo o dan afiechyd. I gyfarfod a'r amgylchiadau hyn ar bethau, rhaid cvrchu at feddygiaeth a wna au, BURO Y GWAED, ac ar yr un pryd gyfrana yni, egni, a bywyd newydd i'r holl I beir-ianwaith a aianyddol. j Warehouse, 373, Strand, Llundain. Haner Paintiau, 2e, 6c.; Peintiau, 4s. 6c,; Chwartiaa. 9o.; Mamsaothau, lis. yid oes dim yn CI/1.!¡rC"1t Gwendid Gieuawg, Henaint, An I hwyldcrau, ac yn byrhan Bywyd Dynol, yn fwy nag An hwylderau y Fron. 0 DAN NODDin -1M. A'" PRIf Y FRENINK BRNDKriOION YR UNIG WI. FBDnr«Twr»RTH Nau FKDDTGIAETH MEWNOL TDTW ROPER'S ROYAL BATH PLASTERS, lit Bewoh, Caethiwed, Crygnl, AnphFild?aut, CV, lad y Galon, Gwddfgiwyf (C'rovp;, y Pas, Inilvieno, Hen Ysig- ladau, Briwiau,Llwynwst, nett boen yny cefll. Haint As. gwrn y cefn a chymalwstog, Afiechyd y Fron, a Pnoenau Sefydlog. ALLAN 0 FILOEDD 0 WELLIASTAC RHYFEDDOL. AT HEl BKSYCHIADAU SADAV. Brusna Mills, Clara, 28ain o'r Mis laf, 18SS. Foneddigion,—Yr wyf eto yn cael fy mlino gan fy hm besweh gauaf, a welwch chwi fod yn dda anfon i ml un arall o'ch Roper's Plasters; gan i mi dderbyn esmwythud mawr yn y ddau auaf diweddaf, yr wyf yn bryderns am brofl ei rhinweddau effeithiol eto, (Arwyddwyd) JOSRP8 FLRTOAIEA. o Y,— Cymliellais v Plaster i John Miller, yrhwn Ðydt yn Felinydd n y pentref hwn ryla mi, y mae yn dweyd ei fod eisioes w di cael eamwythad trwy ei ddefnyddio. J. FLKTCHBB. IACHAD CYIJJA GIHEINTOO. High Sor-ool. Loughborough, 23ain o'r 4ydd Mis, 18' Anwyl Syr —Gan fy mod wedi derbyn lleshad mawr oddl. wrth eich li per's Piaster at anhwyldeb giheintog y cyll •, yr v. vf yn crer rod Roper's Plaster yn cael ei ystyried, pan yn adnabyddus-Irwyadl.o fiaen pob meddyginiaethau eraill at yr anhwy 1'iaja.u hyny at ba rai y bwriedir ef. Yr,;ildoch yn gywir, J. B. CAULFIICLD, M A. GORWEIDDOG BEDWAR MIS. Mae yn bleser mawr gan Mr. H. Maiden, Bury, dros- glwyddo i Meistri Roper a'i Fab,gymeradwyaeth i Roper'sPlas- ters, gan Mr. William Dntson, Earl Street, Bury, at enynjad llym yr ysgyfaint. Bu yn orweiddiog bedwar mis, ae y mae yn ddilys ganddo bod ei iachad i'w briodoli i gynorthwyam- serol Roper's Plaster gwerthfawr, y- hwn a brynodd yn fy maelfa. fr ydych at eich rhyddid i wneyd defnydd o hyn mewn unrhyw ffordd a ystyriwch yn gymhwys, er budd y cyhoedd yn gyffredinol. Mawrth 19,1853. Mae Masnachwyr diegwyddor, er mwyn elw, wedi bod yn gwerthu efelvcbiad ffugiol. Rhoddir gocheliad gan hyny i brynvsyr i SYLWI ar y geiriau, "ROPER'S ROYAL BATH PLASTE ::d}.:rfi; Tlywodraeth, a ChynsgrifyPer chenog arcefn, fel hyn s— WEDI JU BAROTOI YN UNIGGAN ROBERT [ROPER ti FAB, CYFFERWYR, SHEFFIELD, Ar egwyddorion Medico-chemical, o Ddail Brytanaidd a Suddau a Phernoddau yr Hinsawdd Ddwyreiniol, lie "The trees drop balsam, and on all the boughs Health sits, and makes it sovereign as it flows." Plasteri llawn maint, Is. Ile ac i blant, 9ic. yr un, neu trwy'r Post ar dderbyniad Is. 4c., neu is. mewn llythyrnodau. Ar werth gan y nifer fwyaf o Werthwyr Cyfferi Breintebol yn y Deyrnas Gyfunol. YMOGELWOH RHAG DDYNWAREDIADAU! Bydd- wch ofalus. a gofynweh am ROPER'S PLASTERS, J. W. BENSON'S WATCH, CLOCK,& 35, LUD- AND GATE HILL, CHROXOMETERt LONDON. VANUFACTORY, ESTABLISH D, 1740. T W. B E N S 0 N, MANUFACTURER OF GOLD & SILVER WATCHES of every description construction and pattern, invites atten- tion to bis magnificent and unprecedented display of Watch- es, which is admitted to be the largest and best Reected Siock in London. It consist of Chronometer, Duplex, Patent, Detached Lever, Horizontal,and Vertical Movements, Jewe led, &c., with all the latest improvements, mounted in superbly-finished engine-turned and engraved Gold and Silver Cases. The designs engraved upon many of the cases are by eminent artists, and can only be obtained at this manufactory. If the important requisites, superiority of finish, combined with accur cv of performance, elegance, durability, and reasonableness of price, are wished for, the intending purchaser should visit this Manufactory, or send for the ILLUSTRATED PAMPHLET, puplisbed byJ. W. BENSON, (and sent post-free on application,) which contains sketches, prices, and directions as to what Watch to buy, where to buy it, and h -)w to use it. OPINIONS OF THE PRESS. From the Morning Post," October 30. "Exibits exquisite artistic feelintc in ornamentation and perfection ot mechanism in structure." Fr ,m the "Morning Chroni le, October 30.! Excellence of design, and perfection in workmanship." From the Morning Advertiser," November 1. The high repute whioh Mr. Benson has obtained for the qualities of his manufacture stands second to none." From the Morning Herald," November 3. The high standing of Mr. Benson as a London Manufac- | turer must :ecure for him a large amount of public ) patronage. patronage. From the Globe," November 3. All that can be desired in finish, taste, and design." From the Sun," November 3. "Mr. Benson, as a long-established City manufacturer, has gained a reputation for the quality ofhis productions, which stands second to none in the City." From the St indard," November 3. "Leave Nothing to be desired but the money to buy them with." From the Observer" November 10th. "The watches here exhibited surpass those of any other English manufacturer." GOLD WATCHtS, horizontal movements, jewelled, &c., accurate time keepers, £3 15s., S4 15s., £ 5 15s., to £ 20 each. Gold Le-ver Watches, jewelled, and highly finished movements, jEo 6s., XS 8s., £10 10,4., S12 12s., £14 14s. iCI6 16s. to 100 Guineas. SILVER WATCHES, horizontal movements, jewelled, &c., exact time-keepers, £2 2s., e2 15s., £31.")1i., to S10 10s. each. Silver LeverWatches, highly finished, jewelled movements, £3 10s., X4 10s., S5 108. X7 10s., £8 103., £ 10 10. to 50 Guineas. A two years' warranty given with each Watch, and sent carriage paid to Scotland, Ireland, and Wales, or any part of the kingdom, upon receipt of Post Office or Bankers' Order, made payable to J. W. BENSON, 33, and 34, Lud- gate Hill, London. Merchants, Shippers, and Watch Clubs supplied. Old Watches, taken in Exchange or Repaired. DRYSORFA GWYBODAETH GY- FFREDINOL. NEWYDD DA I'R CYMRY. T MAE H. HUMPHREYS, Argraffydd, Cae arfou, yn dymuno gwneyd yn hysbys i'r Llyfr- werthwyr a'r Cyhoedd, ei fod wedi pwrcasu y cyfan o'r Stock ag oedd ar law o'r GTJROI. GYNTAF o ADDYSG CHAMBERS I'R BOBL, ac hefyd, ei fod yn gorphen y gwaith anmhrisiadwy hwn trwy gyhoeddi, yn GYMRAEG. yr AIL GTFROI., i ddod allan yn rhanau. Cyfieithiedig gan EBEN FARDD; CALEDFRYN; y Parch. OWEN JONES; Parch. DAVID HUGHES, B.A.; GWEIRYDD AP RHYS; CLWYDFARDD, ac eraill. Addysg Chambers i'r BObl, y Gyfrol Gyntaf, 15s., mewn Llian. crsrwvsiAD T GTFKOL OTNTAF. Seryddiaeth; Daeardraith; Gornchiondraeth YTywydd; Daearluniaeth Anianyddol; Aniandraith Llysieuol; Llys- ieuaeth Gyssodol; Aniandraith Anifeilaidd; Mildraith Athroniaeth Naturiol; Llawgelfyddydau Peiriannaeth Pyfrbwysiant; Awyrolaeth; Tremiadaeth; Swniadaeth; Trydaniaeth; Tynfeinig; Trydan dynfeinig; Amaerydd- jaeth Awroniaeth; Fferylliaeth Fferylliaeth, cymhwysedig at y celfyddydan Gweithfeydd Mold-luniol; Gweithfeydd Gweol Mwnyddiaeth; M wneion Delidau; Delidweithydd taeth; Yr agerbeiriant; Cludiad arforol; Adeilyddiaeth; Twymiadaeth; Goleuadaeth; Dyfr ddarpariaeth; Baddon- Ffosellau; Amaethyddiaeth; Triniaeth Tir Gwyllt; Bhaw- ddiwylliaeth; Y Gegin.ardd: Y Flodeu-ardd; Y Ffrwyth- ardd; Coed-amaethiad; Y March; uwartheg; Maeron- iseth; Y Ddafad; Yr Afr; Yr Alpaca Moch; Dof-adar; Cwningod Caes-adar Y Fel-wenynen; Y Ci Maes-helwr- iaeth Genweirio Mor-bysgotaeth Cadwraeth Iechyd; Dangosega Geireglureg. Hefyd yn y Waøg, yr AIL OTFBOL o Addysg Cham- bers i'r Bobl. y 4TSD BAX TN BAROD .-CYNWYSUD TR AIL OYFBOT. Ymborth Diodydd Darpariaeth Ymborth Cogyddiaeth Meddyginiaeth; Llaw-feddygiaeth Deuluaidd; Hanesiaeth Anianyddol dyn; Cenedlyddiaeth; laith; Cyfansoddiad cvmdeithas Llywodraeth Hanesiaeth a natur cyfreithian; Hanes hen Genedlaethaa; Hanes Groeg; Hanes Rhufain; Hanes y Canol Oesoedd; Hsnes Prydain Fawr a'r Iwerttdou Cyfansoddiad ac Adnoddion yr Ymerodraeth Brydeinig; Ewrop; Lloegr a Chymru Alban; Iwerddon; Asia; India Ddwyreiniol; Affrica; Eangfor-dir (Oceania); America Ogle Idol; America Ddeheuol; IndiaOrllewinol; YMeddwl Dynol: Pwyllwyddoreg; Rhesyryeg; Moesoliaeth; Dnw- inyddiaeth Natu-iol; Hares y Bibl; Cristionogaeth; Yeref- yddau Paganaidd a Mahometanaidd; Ofergoelion: Dyl -d- swyddau Neillduol Bywyd Agoriad i'r Calendar Dyled- swyddau cyhoedd a chymd ithasol bywyd; Trefnidedd Wladol; Pohlogaeth; Cyfreithiau y llodion; Bywyd YII- wiriad; Trefuidau cymdeithasol y Graddau "weithcar; Ys- tadegau Poblogrwydd; Addysg; Rhifyddiaeth; Alsoddeg Meintonaeth; Llunio Paentio; Maeogerfio Hynafiaetheg; Rheitheg a cheinddysg; Argraftyddiaeth; Cerfiadaeth; Leoh-luniadaeth; Goleu-luniadaeth Peroriaeth; Oflerynau cerdd; Awgrymiadau Teuluaidd: Dangoseg a Geir.egl.,ieg. NW- Anfonir y GyfroI neu y rhifvnan TN DITDRA;I. Jrwy y Post ar dderbyniad eu gwerth mewn Po.t Office Ord,v er neu Postage litamps. Cyfeiriery llythyr felhyn:-To Mr. Hugh Humphreys, Printer, Carnarvon, North Wales." CYMERADWYAETHAU I ADDYSG CHAM- BERS I'R HOBL." ODDIWRTH Y PARCH. LEWIS EDWARDS, BALA. Da l. awngenyf weled bod Chambers's information for the People" i gael ei gyfieitTu. Llyfrau fel hyn sydd eisiau ar y Cymry,—nid i gau allan Grefydd, ond yn ychwanegol at yr holl Lyfrøu duwinyddol sydd eisioes yn ein biaith. LEWIS EDWARDS, Bala. ODDIWBTH Y PABCH, D. SILVAN EVANS. Nis gwn am un LI-yfr yn yr iaith Seisoneg, o gyffelyb duedd ae ansawdd, yn haeddu ei gymharu a Chambers's Information for the People,' ae nid bychan yw fy llawe.jydd ei fod yn awr yn cael ei gynyg i'r Cymry yn eu hiaith eu hunain, mewn diwyg da, ac am bris hynod o radlawn. Dy- lid achub yr adeg i gefnogi dygiad allan y gwaith rhagorol dan sylw, i'r hwn, ar wybodaeth yn gyffredinol, ni chynyg- iwyd iddynt ddim yn dehyg erioed o'r blaen.Ib. BILVAN EVANS. ODDIWRTH T PARCH. WILLIAM KEES, LLYNLLEIFIAD. Yr wyfyn mawr gymeradwyo yr amean o roddi Cham- bers's Information for the People' yn Lwylaw fy nghydwlad- wyr, yn eu hiaith eu hnnain.-Dyma, nid yn unig Lyfr, ond Y LLYFR ag yr oedd mawr angen am dano yn Nghymru. Y mae bellacb gyflawnder a gorgyflawnder o Esponiadau yn ein hiaith, a llawer o foddion gwybodaetb dduwinyddol, ond ychydig iawn, mewn cydmariaeth, hyd yma, o foddion gwy. bodaeth gyffredinol,—Byddwn fel Cenedl dan rwymedigaeth am y Cyfieithiad hwn i gyflawni y diffyg; nid amheuaf na chaiff y lath Gyhoeddiad dderbyn;ad parod a helaeth. WILLIAM REES, Llynlleifiad. ODDIWRTH Y PARCH. JOHN PHILLIPS, BANGOR. Am fy mod yn ystyried gwybodaeth vn ymborth meddwl, ae mai'r meddwl yw'r dyn, a bod I Chambers's Information for the People' yn cynwyB y lath gyflawnder o wybodaeth gyffredinol, y mae'n lli-wenydd mawr genyf glywed ei fod i gael ei gyfieithu i'r, a'i gyhoeddi yu yr Iaith Gymraeg. Diau v bydd 0 werth mawr i'n Cenedl ui; byderaf na fydd diffyg cefnogaoth a derbyniad i 'A,,I,ly,,jl Cliarnbers i'r Bobl."—J. PHILLIPS, Bangor. ODBIWBTH Y PARCHEDIGTOY SAMUEI. HOBEBTS A JOHN ROBERTS, LLANBRYNMAIR. J "Gan fod'Addysg Chambers i'r B.bl' mor werthfawr, mor amrywiaethol,ac mor ddeui&dol, ac wedibodo fuddmor helaeth drwy Loegr a Scotland, hu arnom awydd cryf lawer 1 tro am ei weled ,yn nghyrhaedd y Cymry."—SAMUEL RO- I BERTS a JOHN ROBERTS, Hanbrynmair. I OUDIYVBTH Y TAJTCH. JOHN WILLIAMS, DREFNEWYDD. "1"y marn i yw, nas gall dim mown ystyr llenyddol chwan- egu mwy at freintiau ein Cenedl na cliael I Addysg Cham- bers i'r Bobl'wedi ei gyfleithu.J OH.N WILLIAMS, Dref- newydd. Cyhoeddedig ac ar Wertligan H, HCMPHBKYS, Caernar- fon. Ar Werth hefyd gan John Thomas, Bookseller, Trede- ar; y Llyfrwerthwyr a'r Doebarthwyr yu gyffrediiiol.1 Now promises upon this land a thousand thousan blessi,n.qg. "-Sll A KSP EAR E. JONES' BALSAM OF SQUILLS AND HOREHOUND. Meddyginiaeth anffaeledig at y Pewch, vr Anwyd, y Diffyg Anadl, y Pas, y Crygni, a holl anhwylderau yr ysgyfaint. YSTYRTR hon mewn amryw fanau yn feddyg- iniaeth fwyafllwyddianus yr OES. Mae y gwerthiant helaeth y mae wedi sicrhau mewn amser mor fyr. ar IleB dirfawr y mae cymaint wedi dderbyn oddiwrlhi, vn brawf ei bod felly. Prisla,llc.,ybot,.]. Yn holl anhwylderau yr ysgyfaint mae y Squill wedi cael ei brofi y feddyginiaeth fwyal defnyddiol. R. HOOPER, M.D. F.R.S. Horehound ydyw y feddygioiaeth fwyaf cymeradwy a llwyddianus at y Peswch ac Asthma. T. REDWOOD, Professor of Chemistry tt Pharmacy. TYSTIOLAETHATT. Oddiwrth J. F. Wheatley, Ysw., Birmingham (cyfieithiad). Mr. Jones.-Syr,-Gyrla'r hyfrydwch mwyaf yr wyf yn anfon i chwi fy nhystiolaeth am effeithiau anghydmarol y feddyginiaeth ydych yn ei darparu. Cvn gwnenthur defnydd o lioni, yr oedd wn wedi e el fy mboeni yn ddirfawr nos a dydd am fisoedd gan besweh mewn canlyniad i anwyd. trwn. H gefais drwy fod allan ar ddiwruod oef a givhwog. Ownaeth. nm ddefnydd o amryw feddyginiaethau teuluaidd, a phob moddion eraill y gwyddwn air- danynt, ond y cwbl yn ofer. Tueddwyd fi o'r diweÚd i wneuthur prawf o'ch meddygin- iaeth chwi ac wedi cymeryd un botelaid o honi, teimlais fy hun yn ilawer gwell, ac erbyn gorphen yr ail, yr oedd y pes wch a'r anhwylderau syddyn ei ganlyu, wedi fy Uwyr adael, a'm hiechyd yn llawer gwell nag erioed. Mae yn anhawdd siarad yn rhy uchel am ei effeithiau rhinweddol. Cynghoraf buwb i'w ddefnyddio. Ydwyf yr eiddoch yn barchus, J. F. WHEATLEY. Oddiwrth Mr. Poole, Butler W. W. E. Wynne, Ysw., A.S. Yr ydym oil drwy y ty wedi cael ein llwyr wella amryw wsithiau mewn ychydig iawn o amser o Beawch ac Anwyd trwm, trwy ddefnyddio "Jones' Balsam of Squills and Hore- hound," ac yr ydym yn ei hystyried yn rhagori ar bob medd- yginiaeth arall yn ei diogelwch a'i heffeithioldeb. Aberamffra House. E. Poole. Oddiwrth Miss Parry, Gwanas Hall. Yr wyf wedi bod amryw weithiau yn defnyddio n Jones Balsam of Sqills, &c" ac wedi cael gwellhad buan drwyddo bob tro o Beswch ac Anwyd. Gwellhawyd Cath. Williams, Caehir, Dolgellau, wedi di. oddef llawer oddiwrth yr Asthma a Pheswch dros ysbaid ugain mlynedd, drwy gymeryd dwy botelaid o'r feddyginiaeth hon. Yr oedd wedi cymeryd llawer gall feddygon, ondy cwbl ynofer. Mae y Fferyllwyr, lfe., canlynol wedi eu penodi i'w werthu yn Ngot/ledd C'ymru a'r trefydd Samonaeg. Sift FEI RIONYDD :-DolgeUau, R. O. Rees, a J. C. Roberts BaJa, W. Thomas. Corwen, T. Jones. Towyn, R. Jones Harlech, H. Hughes. Llanbedr, it. Griffith. Ffestiniog Willams, SiR DREFALDWYN: Trefaldwyn, C. Williams. Dref- newydd, R. Morgan Llanidloes, W. Jones. Machynlleth, H. M. Pughe. Trallwm, 0. E. Jones. i lanfair, Mrs. Hiiia- phreys. Llanfyllin, C. R. Jones. Llanrhaiadr, Maurice Jones. SIR DDINBYCH •—Llangollen, G. & S. Griffiths. Rhuthyn, R, Roose. Wrecsatn, W. Rowland. Brymbo, James Howard Abergele, E. Edwards. Dinbych, W. Edwards. Llanrwst, J.Jones. Rhyl, E. Williams. Ruabon, E. Davies. SIR FFLINT: Wvddgrug, T. E. Birch. Treffynon, T. Gregory. Bkgillt, LI. F. Jones. Fflint, J. Haywood. Llan- alwy, R. Davies. Sill. GAERNARVOX:—Caernarfon, H. Humphreys, Llyfr. werthwr, a R. Griffith, Medical Hall. Bangor, M. Roberts. Jonwv, T. Roberts. Llandudno, P.. Thomas. Menai Bridge, J )hn Davirs, Bethesda, T.Williams. Pwllheli, M. Roberts, t'orthmadoc, H. Humphreys. Tremadoc, R. J. Jones. Sir FON :—Caergybi.H. G, Hughes. Beaumaris, R. Tho- mas. Amlwch, L). Edwards. jLlanerchymedd, G. Willia'rs. Lianfachreth,H.Jonea. Llangefni, R. Hughes. Trefydd Saesonaeg: Manoeinion. R. Jones, 58, G,eat Jackson Street. Llynlleifiad, F. G. Jones, Paradise Street Amwythig, Mrs. Humphreys, Mardol. Caer, J. E. Williams Foregate Street. Croesoswallt, R. Evans, Cross Street. Wholesale Agents.-Lontlon: Messrs Evans. Lescher, & Evans. Liverpool: Messrs. Evaas, Sons, & Co,& Tr, ak & Clegg. Carnarvon: H. Humphreys, Proprietor, D Jones. Chemist and Bookseller, Barmouth. BYDDARDOD A SWN YN Y PEN. GWARANTIR YMWARED DIOED A PHARHAUS. Nswydd ei gyhoeddi, gydag enwau a llawn gyfeiriad 200 o bersonati byddar, a adferwyd i glywed yn berffaith. Ffeithiau rhyfedd. DARGANF.YDDIAD HYNOD —pa un a ) alluega bersonau byddar iawn i glywed swn ymddi ddanion cyffredin mewn dau fynud ar ol ei gymhwyaiad, heb arfer- d unrhyw offeryn. clustgern, na thriniaeth feddygol Newydd ei gyhoeddi, pris 7c., yn rhydd trwy y post ar dder bvniad saith o lythyr-nodau. Y mae y dull swynol hwn 0 HOSAN-IACHAD yn ataliad holiol ar grach feddyginiaeth, ae yn ddinoetuiad oddarganfydcHadau ymhongar a thwyllodrus hoeedwyr y dyddiau hyn Gall personall byddar sdferyd eu clywedigaeth en hunain. gan ryddhau y dvoddefydd oddi- wrth bob swn anghvsurus yn y pen Y mae'r llyfr hwn wedi iackan miloedd yn mliob parth o'r byd, heb iddynt absenoli en hunain oddieartrwf, na rhoddi heibio eu gorch- wylion o gwbl. Cyhoeddir ef gan feddyg SefydJilJd Suffolk Place, er iachad byddardod, FRANCIS ROBERT HOGHTON, 9, Suffolk Place, Haymarket, London, Member of the Lon- don Royal College of Surgeons, Mai 2, 1845, a Licentiate of the Apothecaries Company, Ebrill 30ain,1816, Krbuddioldeb i fyddariaid ac nid ermwyh elw. Tystebau a thystiolaethau gan toddygon ympyttai, a chan y Phvsygwyr a'r meddygon enwocaf yn Lloegr, yn mhresenoldeb pa rai yr iachawyd per- sonau bydder trwy ddarganfyddiad newy,ld F. R. Hoghton, acy mae rhai canoedd o ddyoddefwyr neillduol a wellawyd y gellir eu gweled a chvfririo utvnt. Oriau i ymgynghori o 11 hyd 4 yn ddyddiol. Llythyrau i'w cyfeirio fel uchod. UNDER ROYAL PATRONAGE. T)ERFECT Freedom from ?M??????? I Coagh in Ten Minutes after use. Instant Relief and a rapid Cure of ASTHMA, CONSUMP- ????j?m??J??TION, and all Disorders of the BREATH and LUNGS, is insured by DR. LOCOCK'S PULMONIC WAFERS. The truly wonderful powers of this remedy have called forth Testimonials from all ranks of society, in all quarters of the world. The following have just been received:- CURE OF A 14 YEARS' ASTHMATIC COUGH I, Thomas Carter, Egremont, Cheshire, had an asthmatic cough for fourteen years, nothing ever gave me relief until I commenced taking Dr. Locock's Pulmonic Wafers, Three boxes of which have entirely cured me. tSigned) THOMAS CARTER. Witnesq, Mr. Geo. H well, Chernist. Dale-st., Liverpool. Cure of29 Years' Asthmatic Cough. Middleton, near Manchester. Sir,-I am now 41 years of age, and I have been afflicted with an asthmatic cough since I was a boy of 15 years of age; during that time I have resorted to every means in my power to remove it, but in vain, until last Sunday, when I sent for a small box of Dr. Locock's Wafers. I have taken two boxes since, and from the effects they have had upon me, I feel no doubt of a speedy recovery. G. STRINGER. Witness, M. LYNCH, Chemist, Market.street. Important to all who Sing. From Alr. Edward Page, Director of the Choir, and Organist of St. Marie's Catholic Church, Newport, Mon. Gentlemen,—Having frequently suffered much from re- laxation of the throat, I have often been obliged to resort to various preparations; but since I have had the good fortune to try Dr. Locock's Pulmonic Wafers, I am now but seldom obliged to resort to them, for the extraordinary good effects they have produced are most surprising. Even when the throat appearstobe completely exhausted, and the voice to be nearly gone, two or three (at most four) will, in the short space of half an hour or so, completely restore its flexibility and power, and they do not act as a mere temporary exciting remedy, nor do they leave any lassitude after. Having felt the great value of the remedy, I feel it a duty to generally recommend it, as I am con- vinced that-all persons wiil find immense benefit from the general and persevering use of it. EDWARD PAGE, 10, Stow Hill, Newport. These Wafers, containing antacid and sedative properties, effectually prevent irregularity of the bowels. The particulars of many hundred cures may be hat from every Agent throughout the kingdom and on the continent To Singers and Public Speakers they are invaluable, as in a few hours they remove all hoarsness, and increase the power and flexibility of the voice. They have a most pleas- ant taste. Price Is. lid, 28 9d, and lis per box or sent free by post for Is. 3d, 3s, or Us 6d, by DA SILVA & Co, 1, Bride Lane, Fleet Street,London. old by all Medicine Vendors. Also may be had. Dr. LOCOCK'S COSMETTC. — A delightfully fragrant preparation, for Improving and Beantifymq the Complexion, rendering the skin cleat, son,, ,m.! transparent, removing all eruptions, frecules, sunburn, tan, pimples, aad roughness-curing gnat bites, and the stings of insects gene- rally.-In the process qf Shaving, it allays all smarting, and renders the skin soft and smooth. Sold in Bottles at Is. lid, 28 9d, & 4s 6d each. Beware of counterfeits. Kar Observe the name on the government stamp and I outside the wrapper. Sold by all respectable chemists. Just Published, 8vo. 6s. cloth. PRACTICAL OBSERVATIONS on P COMICAL CORNEA, and on the SHORT SIGH r, and other DEFECTS of VISION connected with it. ByJ. NOTTINGHAM, M.D., F.R.C,S. Senior Surgeon to the St. Ann's Eye and Ear Institution, Liverpool. OPINION OF THE PRESS. The work before us is evidently written by a clever man a confessedly rare and obscure disease has been grappled with; original cases have been carefully recorded; the literature of Europe has been ransacked; every theory of hypotheses as to the cause and morbid anatomy of the dis- ease is discussed; every suggestion as to the treatment is described." Ths question of treatment is discussed in a veiv philosophic spirit, and with, no bias towards any particular plan." The author makes some ingenious suggestions with regard to the optical management of conical cornea, and seems to have been very successful in some of his own cases, and he very properly urges that all such contrivances should be exhausted before recourse is had to surgical operations. The Lancet. London John Churchill, New Burlington Street. Liver- pool Holden (late Deixhton and Laughtoa), SURGICAL REPORTS on LITHOTOMY, with General Remarks on Operations for St one, and on Diseases the Kidneys, Bladder, and Urethra.
[No title]
DIGWYDDIAD HYNOD.—CL YN YB EIRA.-UD diwrnod yr wythnoa ddiweddaf, sylwyd ar gi ar ddarn o dir anghyfanedd ar ben Great Avenham Street, yn ol pob ymddangosiad mewn trueni mawr. Gwelwyd y ci am ddyddiau lawer yn yr eira, yr hwn oedd yn dew ar y ddaear, ac o'r diw- edd aeth rhyw bersonau i edrych beth oedd y mater gyda'r anifel, pryd y synwyd wrth ganfod ei fod wedi rhoddi genedigaeth i saith o gwn bach, y rhai oeddynt oil wedi eu gosod gyda'u gilydd mewn twll yn yr eira Nid oedd neb yn perchen- ogi y ci, ond darfu i ryw un yn y gymydogijieth gymeryd yr ast a'r rhai bach i'w dy. Y PARCH. C. H. SPURGEON.—Y mae y Morn- ing Advertiser yn atebol am yr hyn a ganlyn Boreu dydd Sabbath yr oedd yr Arglwydd Faer a'r Arglwyddes, a lliaws o aelodau y Senedd presenol a'r un ddiweddar, a phersonau eraill oeddent mewn swvddau uchel yn y deyrnas yn mysg y dorf luosog oeddent yn ymdyru i Neuadd Gerddi Surry i wrando Mr. Spurgeon. Yr oedd Arglwydd Palmerston i fod yn un o'r gwrandawyr, gan ei fod wedi danfon am docyna.u i'r dyben hwnw, ond fe'i cadwyd i'w dy yn Broadknds gan y gymal- wst. Yr oedd y Neuadd eang yn orlawn yn mhob man. ac yr oedd canoedd lawer yn gorfod sefyll. Bernir nad oedd dim llai na thua 7000 neu 8000. Yr oedd yr olwg yn ysplenydd yr oedd rhywbeth arddunol ynddo. Yr oedd y dyrfa fawr yn crogi wrth wefys y pregethwr gan atal eu banadl, o'r dechreu i'r diwedd. Y mae yn dda genym allu dyweyd fod Mr. Spurgeon yn awr yn hollol rydd oddiwrth y diffygion bychain hyny mewn mater- ion a dull, y rhai a nodasom tua dwy flynedd yn ol. Nis gallai y chwaeth mwyaf coethedig, a'r deall mwyaf amaethedig ddymuno dim yn amgen ne.d ydoedd boreu Sabbath cyn y diweddaf.
I GOHEBIAETHAU. I
I GOHEBIAETHAU. I Anfoner pob Gohebiaeth yn gyfeiriedig fol hyn:- To Editor of Yr Amserau," A>n<:era>* Office, Liverpool; a I phob llythyrau a fvddant yn cynwys arcliebion, taliadau a phob peth o natur fasnachol, i Mr. John Lloyd, Amserau I Office, Liverpool." Ni dderbynir uu llythyr oni fycld traul ai glndiad wedi ei ragdalu. Ni wneirsylw o nnryhwohobiaethoddieithri'rysgrifenydd j ymddiried ei enw priodol i'r Golvgydd. Nid yw y GolyRydd jnymrwjmo i ddyehwelyd unrhyw Y8- grif, nac ychwalth i'w ystyried fel yn cymeradwyo gwahano arnau.a dullwedd y gobebwyr. -=-=,=--
IYSGRIFAU "GOGLEDDW" CHAMBERS…
I YSGRIFAU "GOGLEDDW" CHAM- BERS I'R BOB1 I JONES, L, i {Parhado. -stria dvde > I Gadewch i ni edrych pa ¡0(1 S KiU (ylI rhyngom erbyn hyn. Yn y wedi dangos fod Gogleddwr heb I teg o'r rhan a ddyfynodd o'r Acl Jaesoneg; yr ydym wedi dangos hyny mewn dwy nordd,-sef trwy apeJio at yr awdnrdodnu cyhoeddus uchaf yn Nghymrn, ac hefyd trwy duangos ei annghysondeb a'r rhan a adawodd yn fwriaclol heb ei dwyn i sylw. Yn yr ail lie, yr ydym wedi dangos fod Gogleddwr wedi twyllo y darllenydd Cymraeg" yn ei ddyfyniad, trwy adael allan y rhan hono oedd yn condemnio ei gyfieithiad a'i eglurhad ef ar esboniad yr Addysg, tra yr oedd yn cadarnhau ac yn egluro ein heglurhad ni ar yr es. boniad hwnw. Ond er cymaint o'i ragoriaethau fel amddiffynydd (maddeuer y gair) yr Addysg y raae Gogleddwr wedi gweled yn dda eu dwyn i'r amlwg, ymddengys ei fod heb ddatguddio ei fawr nerth hyd nes yr ymgymerodd a'i drydedd ysgrif (Amserau Rhag 17). Yn hono y mae wedi llafurio i geisio profi ein bod ni a'r Addysg yn ddau gydbwys gymhar," chwedl un o'i gyfeillion I Y modd y ceisia y gwr parchedig gyflawni yr orchest hon ydyw, trwy ddyfynu yr hyn, a alwn yn ddeddf natur vn yr ail ystyr, ac yna dywed,—" Nid ydys yn ameu dim am gywirdeb y darnodia l uchod ond ein gofyniad syml ydyw-beth a all ystyr yr ymadrodd, perthynas yr achos, pan mewn gweithrediad i'w effaith fod ? os nad yw yn golygu rheol neu drefn, ag sydd wedi cael ei gosod gan y Creawdwr yn ei chysylltiad a defnyddiau y byd naturiol?'' Wrth weled dernyn I fel hwn wedi ei ddwyn i'r golwg gan un o fath Gog leddwr, y mae dyn yn cael ei demtio i ofyn, am ba beth y bydd rhai poblach yn derbyn graddenw o fath yn y byd ? Ond gadewch i ni ateb ei ofyniad (gwir) syml." Clust-ymwrandewch Mr. Gogledd- wr ;—Yr hyn yr ydys yn ei olygu wrth berthynas yr achos, pan mewn gweithrediad i'w eftaith, yw yr hyn ydd yn hoUol wrthqyferbyniol i ?re/M neu real mewn I defnydd; sef y berthynas hono, yr hon y mae yn "angenrhetdiol i'r naill gorph o ddefnydd gael ei ddwyn iddi tuag at gorph arall o ddefnydd, mewn trefn ilw priodoleddau weifchredu neu, i gadw at yr un geir- iad, perthynas yr achos, PAN MEWN GWEITHREDIAD, i'w effaith. Os y berthynas, y dygir gwahanol gyrpb o ddefnydd iddi, (yr hyn a wneir gan rhyw allu arall i'r defnydd ei hun), mewn trefn i'w priodoleddau weithredu, yr hyn a gymer le y foment y dygir hwy i'r berthynas ofynol (megis y dengys y tan a'r pylor) a olygir wrth hyn (fel yr ydym wedi dangos yn ein tryded-d ysgrif). Pa fodd y gall olygu fod trefn nen reol yn y cyrph eu hunain yn flaenorol ? A'r hyn sydd fwy o ddirgelwch, pa fodd y gallodd dyn yn ei gyflawn bwyll ddweyd mai yr un peth a olygir wrth ddau beth sydd mor groes i'w gilydd a goleuni a thywyllwch ? Trwy drefn sydd yn mhob peth eu rheoleiddir! Ai nid ydym wedi dangos yn ein hys- j grif 3ydd nad ocs trefn na rheol yn perthyn i ddef nydd ? ac eto dyma ddysgawdwr fel Gogleddwr yn ddigon hwyrdrwm ei ddeall, i haeru mai y drtfn neu y rheol sydd yn cyfaddasu gwahanol gyrph yn y fath fodd, fel y byddo eu priodoleddau yn gweithredu Ond gwrandawer ar J. S. Mills, gwr nad oes berygl i neb ei gyhuddo am fod yn rhy barod i gydnabod y Creawdwr, ac y mae ei dystiolaeth o gymaint a hyay yn fwy pwysig, dyma ei eiriau,—li Nid oes un math o unffurfiaeth. eawvddor, neu reol, yn ganfyddadwy yn nosbarthiad y gweithredyddion naturiol cyntefig trwy I y bvdysawd." Ar pa dir yr haera Gogleddwr i'r gwrthwyneb ynte; Dywed Mills yn y geiiiau uchod nad oes trefn mewn dim yn hyn y mae yn cytuno a Chalmers, Whewell, M. Cosh; ond haera ein dysg- awdwyr ni Gogleddwr a'r Addysg fod trefn yn mhob peth; ac yn hyn y maent hwythau yn cytuno a'u cyfeillion, y Vertiges, a Combe; y cwestiwn yn awr ydyw, Pa un o'r ddau ddosbarth a goeliwn ? Ond gadewch i ni edrych eto yn mha gyflwr j mae Gogleddwr ynddo yn awr gyda golwg ar ei ysgrifau ei hun, Sylwer ar ei sefyllfa; Yn ei ail ysgrif gwel- odd yn dda einlhvsbysu, mai yr hyn a olyga wrth y drefn neu y rheol, yw yr hyn sydd yn dwyn gwa- hanol gyrph o ddefnydd at eu gilydd fel y byddo eu priodoleddau yn gweithredu oblegid dywed mM yr un peth yw y drefn ag a olygwn ni wrth ddeddf natur yn yr ail ystyr. Bellach dywedwn, "y meddyg iacha dy hun." Nid gwiw i'r gwr da geisio ymwingo o'r rhwyd a w?odd am dano ei hun. Yn ei <f? ysgrif, dywed, mai yr hyn a olyga wrth y <?/?, yw yr hyn sydd yn meddu defnydd, trwy yr hon y maent yn cael eu llywodraethu ond yo ei drydedd ysgrif, y mae ef ei hun yn gwrthddywedyd hyn, trwy ein dysgu mai yr hyn a olyga wrthi, yw yr hyn sydd mewn defnydd, trwy yr bon y mae gwahanol gyrph yn cael eu cyfadd- as it, neu eu cyfleu, yn y fath fodd, fel y byddo eu priodoleddau yn gweithredu Y gorchwyl cyntaf yr ydym yn ei roddi i'r gwr dysgedig yw cysani ei ail a'i drydedd ysgrif; yna yr ydym yn hawlio oddiar ei law, nodiad o un peth, mewn rhyw gysylltiad, a rydd gymaint a chysgod o sail iddo i gredu, heb son am geisio dysgu eraill, mai trwy reol neu drefn sydd mewn defnydd y dygir gwahanol gyrph i'r berthynas angenrheidiol mewn trefn i'w priodoleddau weithredu. Amlwg yw, os yw hyny yn ffaith, nad oes angen am ymyriad y Creawdwr a'i greadigaeth; ie yn wir, os ydyw yn ffaith fod y Creawdwr Mawr wedi gosod trefn mewn defnydd, yn rhinwedd yr hon y mae pob peth yn cael eu rheoleiddio, i ba beth y defnyddir gair mor ddiystyr a'r gair Creadigaeth o gwbl ? Y syniad sydd yn ein taro ar unwaith pan y seinir y gair crett yn ein clustiau, yw gweithrediad o eiddo yr Anfeidrol mewn modd annghyffredin; ond os trwy ddeddf anianyddol, yr hon sydd i gael ei hegluro yn Addysg Chambers i'r Bobl, y CYNYRCHWYD trefniadau y cyrph nefol, paham y gwastreffir geiriau i son am greu y cyrph hyny ? Os trwy weithrediad unffurfiol yr achosion anianyddol mewn daiaro?, pa rai a reol- eiddid, yr un modd, yn rhinwedd y drefn sydd yn mhob peth, n pha rai hefyd, sydd i gael eu hegluro yn nhraethawd yr Addysg ar ddaiareg, y dygwyd y ddaiar i'w ffurf bresenol, paham y cymerwn ein twyllo gan rai, pan y soniant am greu yr hen ddaiar? Gan fod Gogleddwr yn honi fod yr Addysg yn gywir pan y dywed mai yn rhinvedd y drefn sydd yn mhob peth, y mae y pethau hyn yn cael eu dwyn oddiam- gylch, yr ydym yn hawlio oddiar ei law eglurhad ar y Bellach disgwyliwn yn ymarhous am ryw oleuni ar v nwnc oddiwrth ein Gogleddwr. I Nis gallwn derfynu ein hysgrif bresenol heb sylwi ar yr hyn a ddywed Gogleddwr ar yr ail engraiflt a aodwyd genym, sef Seryddiaeth Allofyddol, neu eglurhad o'r deddfau anianyddol y rhai a gynnyrch- asant ao ydynt yn cynal i fynu drefniadau y cyrph nefol." Dyfyna, ar ol y geiriau uchod, y cyhuddiad a ddygwn yn erbyn yr Addysg er sail y frawddeg yna; sef, ei fed mor bleidiol i Naturiolaeth, fel y priodola i ddeddfau natur gyflawni yr hyn nas dichon neb na dini'fci psnrhlhaii ond yr Anfaidrol ei hunan. Yr oeddym n, yn tybied fod y cyuuuai»a _oh"r! yn ddigon eglur; ond ymddengys nad oedd felly iddo ef; oanys dyfyna, o'n hysgrif ail, ein heglurhad ar Natur- iolaeth, a dywed mai oyhuddiad yn erbyn yr Addysg yw hwnw, a bod y owbl yn seiliedig ar yr ail engraifft a nodwyd I! Beth! ai meddwl yr oedd y gwr parch- edig, pan yn cyflawni yr orchest yna, nad oedd dar- Uenwyr yr Amserau yn ddigon synwyrol i weled gwahaniaeth rhwng eglurhad a chyhuddiad? Amlwg yw fod ein cyhuddiad yn dangos i ba raddau y mae yr Addysg yn cofleidio Naturiolaeth yn y frawddeg ltchod j ond er mor amlwg yw, myn Gogleddwr ein bod yn ei gyhuddo o lawer yn rchwaneg ar sail y geiriau uchod a rhaid iddo ef gael troi at ysgrif arall a ymddangosodd cyn nodi o honom yr engraifft hon, a meddu ar ddigon o haerllugrwyd 1 i haeru mai ar sail y geiriau hyn yr ysgrifenwyd rhan o'r ysgrif flaenorol, a haera hyny pan y mae ef ei hun wedi dyfynu ein cyhuddiad yn llawn Dichon y gallasai Gogleddwr ei hun, pan yn fachgenyn yn byw yn Nghefn y wlad, fwynhau rhyw branciau fel hyn mewn ysgrifenydd; ond beiddiwn sicrhau iddo fod y rhai dylaf yn y fro a'u chwaeth yn rhy goethedig i dder- byn difyrwch oddiwrth y fath ystrywiau yn y dyddiau hvn. Ond heblaw hyny, ymddengys nad yw ein dysgawd- wr yn deall ein cyhuddiad, neu ynte ei fodyn amcanu daUu y werincaiff y darllenydd famu pa un Nid beio yr Addysg am briodoli i ddeddfau natur, j gyflawniad gweithredoedd, pa un a gyflwynwyd trwy gyfrwng deddfau anianyddol yr ydys; ond ei feio am briodoli iddynt weithredoedd na chyflawnwyd hwynt o gwbl trwy gyfrwng y rhai hyny; mewn gair dweyd yr ydys mai nid trwy y ddeddf y mae y Creawdwr yn CRED. Mae o bwys i bawb ddeall mai dyma farn awdwr y Vertiges, ac mai ei engraifft gyntaf o hyny yw, fod trefniadau y cyrph nefol wedi eu cynnyrchu trwy ddeddf, sef y ddamoandyb Nifwlaidd yr hon a eglura yn hynod fanol; ond am yr Addysg tybia ef nad oes eisiau ei hegluro, am fod'ei ddarUenwyr ef yn ei deall yn drwyadl! ac oherwydd hyny y mae efe yn cymeryd y dyb anffyddol honoyn ganiataol; ie ddarllenydd mae yn ei chymeryd yn ganiataol ? Cofier mai y cyhuddiad yr ydym ni yn ei seilio ar yr ail engraifft yw,—Fod yr Addysg, pan yn dweyd fod trefniadau y cyrph nefol wedi cael eu cynnyrchu trwy ddeddfau anianyddol, yn ol y dyb.osodiad Nifwlaidd, yn priodoli gweithredoedd y Creawdwr i'w ddeddfau ac yn ein hysgrif bedwerydd cawn ddangos cywirdeb ein cyhuddiad. Ond er lluosoced y cyhuddiadau y dywedir ein bod yn eu seilio ar ail engraifft, er cymaint y gwyrdroad a wneir ar y cyhuddiad, ac er yr holl fanteision y mae ein gwron am eu cymeryd iddo ei hun, ilid yw gymaint a cheisio gwrthbrofi un o honynt, ond try hwynt draw, gan ddywedyd, nad yw yr Addysg, pan yn priodoli y fath weithredoedd i ddeddfau anianydd- ol. yn gwneuthur dim o'i le Dywed nad yw y cwbl ond ffugyr rheithegawl sef priodoli gweitbrediad. au a nodweddiad i wrthddrychau dychymygol, afresymol, a hyd yn nod rhai difywyd t!" Yn sicr i chwi Mr. Gol., r4d fod y gwr parchedig wedi an. nghofio ei crehwyi, sef amddiflyn llyfr, yr hwn nas gall hebgor gofod i gydnabod y Creawdwr, pan y mae hyny yn angenrheidiol mewn trefn i ddeall y pwnc y mae yn ei drafod; ac iddo dybied mai ei orchwyl oedd ysgrifenu cyfarwyddyd i'n beirdd ieuainc," ac nas gwyddai am well Uwybr i gyflawni ei amcan, na thrwy ysgrifio ychydig ar ffogvrau rheith. egawl. Diolched y "beirdd ieuaine" iddo am ei I wasanaeth ond cyn i'w mawl esgyn yn eirias goch. boeth, fe allai mai gwell fyddai i ni fwrw golwg dros un o'i engreifftiau. Dyma hi Pan olygir y ddau mewn cysylltiad au gilydd-yna dywedyd nad yw Natur byih yn cilio yn ol oddiwrth ei ddiysgog- rwydd, ydyw dywedyd nad yw Duw Natur byth yn cilio yn ol oddiwrth ei ffyddlondeb." Gallesid meddwl fod Natur a Duw Natur yn cafl eu cyferbynu mewn modd amlwg yn y frawddeg uchod ond na, y mae Gogleddwr yn gweied hon yn amdditfyn yr Addysg, dyfyriodd hi ilr dybon hwnw; felly yr ydym i ddeall mai mewn ystyr reithegawl y defnyddir y gair Natur ynddi. Wel gidAWe," i ni edrych ami m wn laith syml ynte:— olygir y ddau to& cysylltiad a'u gilydu- a dywedyd nad v 1v byth yn cilio yn ol oddiwrth ei ddiysgog"' d- dywedyd nad yw Duw Duw byth yn cil' io, "I- wrtlil ei ffyddlondeb." Beth debygech Aw. J ffugyr rheithegawl yna Mr. Gol. ? Edrychw1 ar yr engraifft o'r Addysg, Seryadiictli. a(fol, neu egluihad o'r deddfau anianyddol y rhai a gynyrchasant ac ydynt yn cynal i fynu drafejadRu y c nefoi." Gellid meddwl fod y frawcldeg lioii eto yn ddigon eglur, ond haera Gogleddwr mai liugyr rheithegawl ydyw; edryehwn af bon eto mewn iaith ddiaddurn.—" Seryddiaeth Allofyddol, neu eglurhad o'r Duw anianyddol yr hon a gynyrchodd ac sydd yn cynal i fynu drefniadau y cyrph nefol." A oes y fath beth a Duw anianyddol mewn bod ? neu, ai eglurbad ar Dduw ydyw Seryddiaeth Allofyddol ? Beth, mewD gwirionedd a ddisgynodd ar y dyn pan ysgrifenodd y fath ynfydrwydd ? Ond er mor ynfyd yw v mympwy rheithegawl, dyma y peth mwyaf rhagorol y galI gwr dysgedig ei ddyfeisio fel amddiffyniad i'r Addysg. Dywed ein gwron mai hwn yw y mwyaf beiddiol, o'r ffugyrau rheithegawl; hawdd y gallwn ei goelio; ond pe beiddgarweh fuasai prif ragoriaeth y ffugyrau hyny, buasem ar bob cyfrif yn anog y beirdd i ym- drechu, mewn rhyw ddull, ffurfio blodeuyn o Gog- leddwr ei hun; yna gallem ddywedyd yn ddibetrus- I der, mai efe fyddai y mwyaf beiddiol o'r cyfan oil. (Fw barliau.)
YR "ADDYSG," Y PARCH. JOHN…
YR "ADDYSG," Y PARCH. JOHN JONES, TALSARN, A LLENOR. WEDI cymeryd sylw byr yn ein gohebiaeth ddi- weddaf ar yr ysgrif gyntaf a'r ail o adolygiad Llenor ar ein hamddiffyniad i'r Addysg. yr ydym yn awr yn cymeryd ein cenad i ddyfod yn mlaen eto i gymeryd sylw byr ar ei drydedd, ei bedwaredd, a'i burned j s- grif, y rhai sydd yn yr Amserau am Ragfyr 17, 24, a 31, 1856. Yr ydys yn çymeryd y tair ysgrif hyn yn nghyd, yn un peth er mwyn byrdra, a pheth arall o herwydd mai yr un mater y mae y tair yn drafod. Mae ei ddull yn cychwyn ei drydedd ysgrif, yn peri i rywun adgofio yr hyn a welwyd lawer gwaith mewn llys barn, sef, llafn o ddadleuydd ipleader) hoyw yn cyfodi ar ei draed, wig am ei ben, a gown llaes hyd lawr am dano, ac yn dechreu siarad yn bur dalog a beiddgar, gan fygwth chwalu yn ddiatreg holl resym- au ei wrtliwynebydd, fel niwl o flaen y gsrynt, ond yn y cyffredin ni fydd y gwrthbleidwyr yn y Uys, na'r rheithwyr no. neb arall, yn gofsl; I neruawr nac yn pryderu mo'r Ilawer oherwydd y fath ddysplead. Felly YA,hOlol y mae Llenor yn dyfod yn mlaen, yn neill, duol yn nechreu ei drydedd ysgrif-yn bur wisgi, hyf, a beiddiawl, gan ffromi wrth son am gasgliadau ymarferol oddiwrth yr Addysg, eu bad yn ymddyr. chafu i'w ffroenau yn un archla ddrewedig, megys pe deuant o hen gorbyllau wedi eu cythryblu Y rhai hyny gan mwyaf ydynt megys tarth afiach yn esgyn o hen gorsydd Ileidiog anffyddiaeth!" Gwedi hyny y mae yn trahaus edliw dichellion ac ystriw- iau anffyddol," a fod amddiffynydd yr Addysg wedi rhoddi mantais yn ei ddwylaw ef i ddangos mai froth yw y cyfan o'i arnddiffyniad iddo. lWeI ddarllenydd hynaws, sylwa, peth fel yna ydyw j hyawdledd special pleader wrth ail gychwyn ei wrth ddadl; ac fel yna y mae Llenor yn cychwyn ei dry dedd ysgrif yn erbyn ein hamddiffyniad i'r Addysg; ond trwy ein bod yn eithaf cynefin a gweled geiriau caledion a rhesymau meddalion, lawer tro cyn y waith yma, yr ydym yn gallu meddianu ein hunain yn ddigon tawel a pherffaith ddigyffro. Yn awr, rhaid i ni gael y pleser o droi i edrych sut j y mae Mr. Llenor yn trin y ffroth;" a dyma fel y mae yn dywedyd Ond er byny y mae genym ninau ein eyhuddiadau nacaol. Cvnwysa yr hyn a ddygwn yn erbyn yr Addysg yn hresenol ddau beth. Er mwyn eglurdeb rhoddwn hwynt mewn ffurf gadarn- haol. Yn laf, y mae yr Addysg yn esgeuluso cyd- nabod y Creawdwr, pan yn son am weithredoedd sydd yn perthyn yn neillduol iddo ef. 2ail, mae yr Addysg, er mai yr unig amcan yw egluro yn y modd byraf brif eywyddorion y cangenau gwybodaeth hyny a gynwysa,' yn esgeuluso, gan eu gadael heb gymaint a'u crybwyll rai egwyddorion gwir angenrheidiol eu deall, mewn trefn i feddu syniadau cywir am y gwa- hanol bynciau y mae yn eu trafod." Wel dyna y ddau gount sydd yn indictment nacaol Llenor yn erbyn yr Addysg, ond yn unig ei fod wedi eyffwrdd ei fys a hwynt, a hwythau wedi troi yn rhai cadam- haol" mewn mynyd. Bellach y mae yn deg a phri- odol i ni yma, ymofyn beth yw cynwysiady cyhuddiad yn y gosodiad cyntaf o'r ddau hyn ? Ac i hyn y mae ateb yr awdwr yn ei ysgrif wrth law, lie y mae yn dywedyd yn amlwg mai priodoli y gwaith o greu i Natur. Eto, yn mhellach, y mae'n gweddu i ni ofyn beth yw cynwysiad y cyhuddiad yn erbyn yr Addysg yn yr ail osodiad uchod ? Geliid meddwl yn sicr mai geiriau Lienor ei hun, yn niwedd ei ysgrif yn yr Amserau. am Ragfyr 24, 1856, yw yr ateb mwyaf penodol i'r gofyniad hwn a ellir gael; a dyma hwy, 11 gweler hefyd mor gyson ag ef ei liun yw yr Addysg, pan yn dyweyd fod NATUR yn ci-eu Yn awr fe wel y darllenydd mai yr unig gyhuddiad yn hollol ydyw hwn, a'r hyn a ddygwyd yn barod gan Lienor yn erbyn yr Addysg yn ei ysgrifau yn yr Amserau am Awst 20, Medi 17, Hydref 15, a Hydref 22, 1856. A chan ein bod eisoes wedi chwalu yr wrthddadl uchod yn ein hysgrifau yn yr Amserau am Tachwedd 26, a Rhagfyr 17,1856, nid ydym yn gwelc-,1 un priodoldeb gwneyd yr un peth drosodd yn y f:, ii hon, digon yw cyfeirio ein darllenwyr at yr ysgrifau hyny. Os ydyw hi wedi myned eisoes mor isel ar Llenor druan am ddefnyddiau i gyhuddo yr Addysg fel nad oes ganddo ond ail adrodd yr un pethau drosodd, fel canu yr Anthem Gron," nis gallwn wrtho. Buasai yn hoff genym pe buasai gofod yn caniatau i ni drafod ych- ydig yn feithach ar y tair ysgrif hyn o eiddo Llenor ond rhag ofn tynu gwg darllenwyr lluosog yr Amser- au, a chael anfoddlonrwydd Mr. Golygydd hefyd arnom trwy hyny, wrtb drin y fath grug hy 11 fath o wair, gwyllt, sofl," a mwy na mwy o "froth hun. anolrwydd, ni a ymataliwn ao a awn yn mlaen i sylwi ychydig ar ei chweched ysgrif, yr hon sydd wedi ymddangos Ion. 7, 1857. Yr oeddym yn disgwyl rhywbeth oddiwrth Lleaor yn yr ysgrif hon, eanys yn hon y mae yn cychwyn gyntafi wne y d ei lylwadm ar ein hail ysgrif o'n hamddiffyniad, yn yr hon yr ydys yn dechreu o ddifrif drafod ei haeriadau yn erbyn yr Addysg; ond rhaid i ni addef fod Llenor braidd yn fwy anUenoraidd yn yr ysgrif hon nag un arall o'i eiddo. Wedi dechreu rhagdraethu ychydig, y mae yn gosod cynllun ei ymosodiad i lawr fel y canlyn Y llwybr a gymerwn i gyflawni hyn, yw dangos fod ein hysgrif III., yr hon sydd yn yr Am. serau am Hydref 15, a'r 22 yn rhoddi eglurhad cywir ar Esboniad yr Addysg ar ddeddfau natur, ao oher. wydd hyny fod y canlyniadau a ddangoswyd yn yr ysgrif hono, jai anocheladwy oddiwrth ei esboniad. Mae yr olaf mor amlwg fel nad yw Gogleddwr yn feddianol ar ddigon o eondra i gynyg eu gwadu," Wel, dyma eto un o haeriadau disail a dibarch i wir- ionedd, Llenor, canys yr oedd gan Gogleddwr yr eon- dra i gynyg gwadu, ac i brofi, nad oedd ei brawfiad- au ef yn deg na chywir, y rhai a dynai oddiwrth yr engraff olaf a noda. Mae Ysgrif I II. Gogleddwr yn I yr Amserau am Rhagfyr 17, 1856, yn ddigon o brawf hyny, Yr ydym yma yn apelio at ddarllenwyr yr Amserau, ac yn gofyn ai gwir yw yr haeriad hwn o eiddo I Lienor? Mae Llenor yn sylwi fod amryw bethau yn y rhan flaenaf o ail ysgrif Gogleddwr y buasai yn caru sylwi arnynt." Yr ydym ninau yn dywedyd fod yno bethau y dylasai sylwi arnynt, ac yr ydym yn apelio ato yn ddifrifol fel dyn teg i wneyd hyny yn ddios. A dyna hwy-y cyhuddiad y mae wedi ei roddi yn erbyn lluaws o brif weinidogion yr Efengyl yn Nghymru-eu bod wedi cymeradwyo yr Addysg, ac erioed heb ei ddarllen, a thrwy hyny wedi cymer- adwyo llyfr anffyddol a pheryglus i'r cyhoedd. Dyma un o'r pethau! Peth arall syddyn nechreu yr ysgrif hono yw sylw ar Lienor ei hun, wedi dar- llen yr Addysg ers wyth mlynedd, ac yn credu yn gydwybodol ei fod yn cynwys egwyddorion peryglus a niweidiol." Ac eto wedi y cyfan yn tewi a son am hyny, am a wyddom ni, hyd ychydig fisoedd yn ol, Gan hyny yr ydym yn galw ar Lienor fel dyn gonest a pharchus, ao fel gweinidog yr Efengyl i alw yn ol yr haeriad isel ac anwireddus yna" yn erbyn y gweinidogion parchus a duwiol byny y rhai a gymer- adwyasant yr Addysg, onide yr ystyrir y cyhuddiad yn syrthio yn ol arno ei hun, fel cyhuddwr anwir- eddus, diegwyddor, ac enllibus, ac felly ar unwaith yn mwy nac awgrymu, pa fodd y gallodd efe wneyd I' cam a'i gydwybod ei hun, dros y tymor maith o wyth mlynedd. Y mae yn lied amlwg am Lienor druan, yn y cysylltiad hwn, nas gall ddianc beb ymdagu yn ei denyn ei hun, gan nad pa gyfeiriad agymera." Yn mhellach yn mlaen yn ei ysgrif, y mae Llenor yn ein cyhuddo ninau o 11 gamddyfynu, camgyfieithu, a chamegluro geiriati a brawddegau. Dyma ei eir I' iau, Nid ydys yn ymgymeryd a'r gorchwyl hwn er mwvn Gogleddwr. Nid oes arnom eisiau prawf i amlycach o'i argyhoeddiad ef o anffyddiaeth yr Addysg, na'r ail a'i drydedd ysgrif. Gwyddom na8 gall dyn o'i fath ef gamddyfynu, I camgyfieithu, a chamegluro brawddegau, heb fod yn ymwybodol o'r dichell sydd yn angenrhmdlOli hyny. Mac efe yn mheHach yn dywedyd fel y canlvn :1 Nid oes dim sydd yn fwy angenrheidil na dim v mae gan y cyhoedd fwy o bawl 4ddo, na bod i'r ddwy blaid, tra, yn ymdrafod a'r Addysg, ofalu am osod I pob peth yn deg a gonest o flaen y darllenydd ac nid oes dim yn dangos mwy o wendid amddiffynydd unrhyw beth, nag iddynt esgeuluso y ddyledswydd bwysig hon." Ac wedi sylwi fel yna, y mae yn cyd- nabod ein bod ninau yn cydnabod yn hollol yr un peth ar y pwnc hwn, gan ddyfynu rhan o'n hysgrif f i'r perwyl hwnw. Ond. er teced, ac er mor ofalus y mae Llenor yn cymeryd arno fod yn yr ymdriniaeth hon, yr ydym yn barod i fabwysiadu ei eiriau ef ei hun, a'u cymhwyso ato ef ei hun, gan ddywedyd, Ond syned y darllenydd, ie, y byd, ni feddai" Lienor ar ddigen o dagweh," i wneyd chwareu teg ag ysgrif ei wrthwynebwr. Dywed yn mhellach "Y mae wedi dyfynu yr holl baragraph oddieithr UN frawddeg, a'r un hono yn rhoddi y goleuni gofynol ar y pwnc er hyny haws y gwelodd Gogleddwr yn dda, yn rhin- wedd ei I chwareu teg' a'i gydwybodolrwydd ei I chnddio o olwg y darllenydd, a gwnaeth hyny trt yn I cydnabod fod ei ddwyn i sylw yn anbepgorol ongen. rheidiol. Mae y ffaith hon wrthi ei hun yn traethu Cf-" yn ei erbyn onid yw ? Dywed Gogleddft. ach, ac wedi hyny rhoddi cyfieithiad o h er mwyn y darl' 'nydd Cymraeg. Ond v llenydd C dr n yn cael ei eto 01.. Ynid f3 yr-orche ail!" Ma o "fr ond yn angE: t- {( V nag) y ein he j s uyiyi. ,au a (er nn,a y y ynddo ei hun l beth yw -virionedd yw v pwi A 3 "r camddyfynu a ch ddeg s g, He mae'r ysgrifenya beth j M, neu ddeddf aniany ydym, nac '!Jd!JI' a ngwyneb haul » P ni a thrwy fod j Addysg a'r dyfynia* gi if, yn nghyd a'r cyfieithiad o hono, yn o d'Ufcrilenwyr Cymru, yr ydym yn un o Gaerdydd i Gaergybi ag a fe duedd ar y pwnc, a byddwn yn bar wedi darfod i brofi ei gyhuddiad us yn ein herbyn. Yr ydym yn dywedyd eto fod frawddeg, a dim ond y ydd yn yr Addysg yn egluro beth vwd-eddfanianyd(. wedi ei DTFYNY TN DEG a'i cHyFrEiruir YN GYWIR, ac apeliwn at bob un diduedd, ac sydd yn meddu y eyfleustra o weled yr Addysg yn Saesoneg, a'niiysgrif ninau ac yn deall y ddwy iaitb, i farnu trostynt eti" hunain ar y pwne. Nid ydym dan ein dwylaw ar y mater hwn, gwyddom beth ydym yn ei gylch, ac yr ydym yn dywedyd eto fod y dyfyniad yn gywir, a'r cyfieithiad yn deg; ond nid hyny yw y cyfan a wydd- om, ond gwyddom hefyd fod yr hyn a ddyfynwyd genym yn deg, yn gosod allan fam yr ysgrifenwr yn yr Addysg yn deg, beth yw deddf anianyddol, heb na rhoddi ato na thynu oddiwrtho. A phan yr ydym yn dvwedvd hyn, nid ydym heb wybod fod brawddeg fechan arall yn y paragraph, yr hon sydd yn hollol wrthi ei hun, ac heb ddal un berthynas neillduol gellid meddwl a'r hyn a ddyfyn. asoni; ac er mwyn i ddarllenwyr yr Amserau gael barn a drostynt eu bunain ar y pwnc hwn eto; dyma y frawddeg: ) Any particular regulation, which we nnd imposed upon mater, we term a law of mater, or a physical law." Yr ydym yn galw unrhyw reolaeth a welwn ¡ yn cael ei osod ar ddefnydd, yn ddeddf defhydd, neu ddeddf anianyddol." Yn awr yr wyf yn apelio eto at ddarllenwyr diduedd yr Amserau, ac yn gofyn, a oes I rhywbeth yn y frawddeg hon ac sydd yn dal cysyllt- iad uniongyrchol a'r frawddeg a ddyfynasom o'r blaen, fel ag i'w gwneyd yn anhepgorol ei bod mewn I cysylltiad a hi, er dangos beth yw syniad yr awdwr am ddeddf anianyddol; neu a oes ynddi rywbeth, fel yr haera Llenor, ac sydd yn groes i'r hyn a gynwysa y dyfyniad ? Wedi cymaryd gelwg fer feI yma ar ychy. dig o brancs a chyhuddiadau disail anwireddus Uenor, y mae yn anhawdd i neb beidio a sylwi ar ddau beth node,lig sydd yn rhedeg trwy ei ysgrifau, ac yo enw- edig trwy y Chwecbed, sef ei yspryd honiadol, beidd- gar, rhodresgar o un tl1-megy pe byddai. trwy ei gawreiddrwydd yn meddwl dyebrynu pawb o'i am- gylcb, o un tu,-ar o'r tu arall yr absenoldeb nillduol o un math o brofion dros ei bwnc ei hun, na dad- brofion 10 resymau ei wrthwynebydd. Nis gwyddom J yn sicr beth yw amcan ein gwrthwynebwr yn yr ysgrif uchod oddigerth ei fod yn dewis cadw rhyw drwst i hudo darllenwyr cyffredin rhag disgwyl iddo ddyfod at ei bwnc. GOQLBDDWR.
I EISTEDDFOD MERTHYR, NADOLIG…
EISTEDDFOD MERTHYR, NADOLIG 1856. BEIRNIADAETH Y FFUGHANESION. Derbyniais bedwar o gyfansoddiadau, sef eiddo Bardd Cwsg, Clement, Adda, a Cloddiwr; ond cyn traethu teilyngdod llenyddol yr ysgrifau crybwylled- ig, byddai, efallai, o fudd i mi gynyg ychydig sylwad. au ar hanes a nodweddion llenyddiaeth ffugiol. O'r dwyrain mae goleuni, medd hen ddiareb ac mae yn bur debyg mai o'r dwyrain v tarddodd ffug hanes. Mae rhai beirniaid ysgrythyrol o'r dyb mai ffughanes yw Llyfr Job, wedi ei ysgrifenu i egluro a chyfiawnhau rhagluniaeth y Goruchaf, ac i anog yr luddewon i ymddwyn yn amyneddgar dan eu gorth. rymderau; tra ar y llaw arall, mae y mwyafrif o ddysgedigion c'r farn mae hanes wirioneddol ydyw. Ar bwne mor bwysig, byddai yn anweddas i un dyn draethu barn fyrbwyll; ac nid yw y pwrpas presenol yn gofyn i mi wneyd hyny; ond os cywir y syniad blaenaf, mae yn ddiamheu mai Llyfr Job yw y ffug- hanes goreuaf a godidocaf yn y byd; ac y mae yn cyn. wys engraifft gogoneddus, ac adnabyddus, o natur llenyddiaeth ffugiol. Gellid enwi hefyd, pryddest fawr yr Hindwaid, a elwir y Ramayana, a'r rhan athronyddol o honi a elwir y Bhagavad Oita ac y mae lie i gredu fod gan yr Aiphtiaid, yr Assyriaid, Y Persiaid, a dwyreinwyr eraill, yn oesoedd boreuol y byd, ffugchwedlau cyffelyb i'r rhai a adroddir ar hyd a lied y dwyrain y dydd heddyw,-cyffelyb i'r Armbian Nights. Ond rhaid troi ein gwynebau tua'r gorllewin. Y ffughaneswyr boreuaf, yn y cyfnod Cristionogol, oedd Groegwyr sefydledig yn Syria, yn nghylch yr ail a'r drydedd ganrif. Ac wedi hyny cyhoeddwyd amryw o ffughanesion yn y Lladinaeg, iaith gydmiin dysgedigion Ewrop yn y cyfnod a elwir yr oesoedd tywyll. Yn, ac ar ol y ddeuddegfed ganrif, bu y Dywysogaeth Gymreig yn achos cvffroad cyffredinol. Ar gyhoeddiad yr Historia Britonum, sef Brut y Brenhinoedd gan Sieffre o Fynwy, aeth y brenin Arthur a gwroniaid Cymry yn destynau ffughanesion dros wyneb yr holl fyd gwareiddiedig; a than ddylan- wad y cyffroad hwn, ffurfiwyd ffughanesion am Charlemagne, ac enwogion eraill drosyr holl wledydd cyfandirol, nes i ffughanes gyfansoddi rhan helaeth o lenyddiaeth y gorllewin. O'r canol oesoedd hyd yr awr hon, mae'r un ehwaeth wedi parhau; ae nid oes yn awr yr un genedl yn Ewrop heb fod ffughanesion yn ffurfio rhan o'i llenyddiaeth. Nid llawer a wyddys. am Jenyddiaeth Rwssia, ond gwyddys fod ffughanes- ion yn iaith y bobl hyny. Mae Yspaen wedi syrthio i gyflwr o-ddiffrwythder; ond mae Don Quixote yn adnabyddus dros yr holl fyd. A gellir enwi Victor Hugh, Auerbach, Frederika Bremer, a Manzoni fel ffughaneswyr enwog yn Ffrainc, Germany, Sweden, ae Italy yr awr hon, tra mae Nathaniel Hawthorn a Mrs. Stowe ynenwogi y oyfandir Americanaidd. Nid yw llenyddiaeth Cymry ysywaeth, wedi bod yn hoUol amddifad o'r elfen ffugiol, gan fpd amryw gyfansoddiadau o'r fath yma wedi ymddangos yn y Gymraeg.' Yn olynol i'r ddeuddegfed ganrif ym- ddangosodd y Mabinogioncyfieithwyd amryw 1t1£ o'r Saesoneg, y Ffrengig, a'r Ladinaeg, megys yatoij. au y Greal, Siarlymaen, a Bucheddau y Seintiaa Prvdsfnig ac yn y 15fed ganrif, yr oedd storiwyr yn j nn ganghen o'f Urdd Farddonol. Mewn an^ptoedd [mwy diweddar, ymddangosodd y Bardd Cg, y cyfieithiad o waith Bunyan a elwir Taith y Pererin, a'r Bardd neu y Meudwy o waith Cawrdaf; ac yn y dyddiau presenol maa Llewelyn Parri," a "Chaban fy Ewythr Robert," wedi dwyn llenyddiaeth ffogiol i adnabyddiaeth a pharch cyffredin. Ond yn Lloegr mae cynydd yr elfen yma yn fwyaf amlwg. Adfywiwyd ffaghanesion gan Bunyan, Fielding, De Foe. Smollett, ac Oliver Goldsmith; ae amlhawyd hwynt i'r fath raddau nes iddynt ffurfio amryw o ganghenau gwahanol. Darlunio y byd a chymdeithas fel yr oedd, a wneid gan Fielding a Goldsmith ond agoredd Bunyan faes arall. Oddiar foncyff Taith y Pererin mae cnwd ehelaeth o novels crefyddol wedi tarddu; bu Rasselas y Dr. Johnson yn ddec1 reuad i'r novel foesol; a gellir tadogi canghen y novel hanesyddol i weithiau Syr Walter Scott. Ac yr awr hon, mae enwau Bulwer, Dickens, a Thackeray yn fawr eu parch, nid yn unig dros hyd a lied y deyrnas gyfunol, oud hefyd, yn agos dros yr holl fyd. Mae Bulwer yn rhagori mewn hyawdledd, Dickens yn manyldra a hywiogrwydd ei ddariuniadau, a Thackeray yn, ei ddynoethiad llym o bob twyll a rhagrith; ac y mae eu gweithiau oil yn dylanwadu yn belaeth ac yn fnddiol ar feddyliau miloedd os nad myrddiynau o ddarllenwyr, yn cynyddu mewn paroh a pboblogrwydd, ac yn debyg o drosglwyddo eu henwau hwynt yn anrhydeddus i Iwfrer o oesoedd dyfodol. I Sylwer ychydig ar y nodiadau rhagflaenol, ao yna canfvddir fod ffug-hanes yn meddu addasrwydd neillduol at ddibenion addysgiadol. Nid oes un ffurf o gyfansoddiad llenyddol yu fwy boddhaol na buch- draeth ac nid oes un rhan adroddiadol o'r Ysgryth. yrau yn fwy blasus gan wrryw a benyw, hen ac ieuanc, na hanes bywydau Joseph, Ruth a Job. Gellir dweud befyd fod hanesyddiaeth i raddau yn grynhoad o fuch- I' dreithi ond oddieithr yn nwylaw dyaion fel Plutarch a Macaulay, mae y neillduolrwydd buchdreithiol yn cael ei lyngou i fyny yn yr adroddiad cyffredinol; ac ni cheir mewn hanesyddiaeth yn gyffredin, ond adnabyddiaeth allanol a'r prif weithrhredwyr, ac ond ychydig o'u hymddygiadau mwyaf adnabyddup. Ond mewn ffug-hanes golfyd, ceir y swyn buchdreithiol I yn ei berffeithrwydd, ceir crynhoad o fnchdreithi personau neillduol ac o nodweddion gwahan J], a cheir bawsderau anarLrol i wneud y traethiadau ?am da.nynt yn gyfryngau eneithiol i wemyddu addysg meesol a chrefyddol. Nid oes efallai yr un llyfr, oddieithr y Beihl ei hun, wedi gwneyd cymaint o ddaioni a Thaith y Pererin ond y mae pob camp- waith ffugiol, i raddau pell, yn meddu yr un swyn a chan y darllenir ffughanesion gan filoedd o ddynion na ddarllenant nemawr o lyfrau eraill, mae yn amlwg y gellid eu gwneud yn beirianau grymus i goetbi a dyrchafu meddyliau y werin. Ond y mae galwad am gelfyddyd. Dylai ffughanes gynwys maes digon ehelaeth i amryw o bersonau weithredu ynddo, ac i ddangos y gymdeitbas ddynol dan amryw o agweddau gwahanol; dylai y portreadau ddangos adnabyddiaeth drwyaiil a theimladau greddfol dynolryw, fel yr ystyrid hwynt yn gyiiawn ac yn wirioneddol; dylai y testun fod yn fawreddog, a'r traethiad yn fywiog ac yn gyflrous dylai hanes y gweithredwyr fod yn gymmhlethedig, fod peb rhan o'r hanes yn dwyn cysylltiad agos a'r prif bwno, ac fod y digwyddiadau yn canlyn yn naturiol, er hyny yn rhy ddyrys i'r darllenydd eu rhagweled; a dylai fod pwrpas dyrchafedig yn rhedeg trwy y cwbl, ac yn dylanwadu yn rymus er yn ddiarwybod ar feddwl y darllenydd. Ydym yn awr mewn cyflwr i gydmaru y ffughanes- ion cystadJeuol. Cymerwn ysgrif Clement yn flaenaf. Nid bIas us yn ngenau beirniaidywfodysgrifenjd d