Yr Amserau

CHWARTER SESIWN SWYDD FFLINT. Cjnaliwyd y Sesiwn yn Neuadd y sir, ddyddiau itercher ac Iau y 7fed a'r 8fed eyfisol. Yr oedd y boneddigion canlynol yn wyddfodol y dydd CYnt-af :-F,. L. Richards, Ysw. (ycadeirydd), Syr R. Olypne, Barwii, Svr J. Haumer, Barwn, J. W. Eyton, C. B. T. Roper, E. Pemberton, Ll. II uo d, H. Potts,' C. B. T. Roper, J. 0. C. lted, J. Sisson, J. P. Gubbins, Ysweiniaid, y Mil- *riid Rowley, sL'r Parch. D. Roberts, Caerwys. ^ymerodd yr anrbydeddus Lloyd genyc, a J, J. iUQulkea, 6 Ereiriat y llwfm gofynol e bod yn '?4don yn y sir hon. ?odwydC. B T. loner, Itw" *? ??c?- -D. Roberts, Caere's i benodi ?? yU?or, ?r gwheyd yinchwiliad i'r drefa brpsenol VUl ?'' ?y<?? phwysau a wemraa. Garchyfnyn- à. fod y dreth sirol am y chwarter dyfodol i fod 4800. DTDD IAU. I Agorwyd y Ilys am ddeg o'r gloch y boreu. Yr } adon presenol oeddent E. L. Richards. Ysw. ?deirydd), a J. W. Eyton, C. B. Cough, Wilson^ ?M, H. LI Thomas, a T. B. May, Tsweinuud. %?zduwyd y rhai canlynol i fod yo ucbel reithr ? ? Vryr ? ? Henry Maddocks, Sealand, Ja8 Bowen, Treffynon, William Graig, Wyddgrug, — ?o?eHugheB.Helysrain, J: Jdneg, W^ddgrug, E4w&rA W. Jo?. ?s. Fflint, EvMt Uoyd,L??'rEos, ?och Lewis, Mcstyn. ? Tho?nM-Owea?Treirvnon, ?o?<  PfMe Jones, Hope, .Cti=.tc¡¡. s-. ??C'Sme.'SMland, ?tMaf? Dp TMv. Fenar!? _a!!?rd?MWoAb, 'TfB?ynoD. 3 Worral. Wydjgrug, '???? ?? y ?deiryM f6 dloidrw yda fed av- ?.???EE   yn ?hydigy? yd? ? ^g^inyddlad avrnder. -N Act TdoA^j ? ?ttod y 4,th mNnedd Y bu yn gadeir-; yid Ytd?? Wedi cael i ?y?o o herwydd absenoldeb ??' Sylwodd fod yr acliosion ar y gosb. rf%te.YU y chwarter presenol nag arferol, ? ??"?? yn ganddo ar yr nn pryd nad r ?c??? y t?seddau 0 nemawr bwys. A gwnaeth 1,01 gy&rial ? act newydd v gwaxchod4u, a ::J:ídll.l ? ?erwydd y costau y byddai yr act bon yn ?'liY'n 0 ro^ ar y treth-dalwyr, wedi hyn goll- 'II ZS<Ji y rheithwyr at eu gorcbwyl. n'?Lr ???A ?!R.—Dywedodd James AUmark ^lte d yn euog o ladrata ieir yn mhlwyf Penar '? ?? Y 6fed o Ragfyr diweddaf-o eiddo Ann scroft. S't r oedd Mr. V. Williams vn erlyn, a Mr. stenh yn amddiffyn y carcharor. ywedai John Woollescrofft ei fQd yn fab i'r 8' ? fod y carcharor wedi bod yn ei ?was. "?tho am yspai 1b mis—eu bod wedi sylwi fod ^<idafleir w?di eu coUi ar y 6fed o Ragfyr di- ??d?f" ,> SneU, boddgeidwad o Gaer, R 1 ^ywerioi ei ? ^di myned i chwilio ty y carchar- <? ??teJd ? o Raj??r. Dywedodd wrtbb "AHmark  leDYch: ddwy larfyw." ?'?dd y carcharor. ? ? S?cH. "Oes y mae, a rhaid i mi chil. ? y ty ?yw6dodd y carcharor, Nid yw o Dn dy?y gwadu, maent mewn cbgellynyparlwr?' A? dàQth Snell 0 hyd iddynt yno. Amddiffyhwyd of "d?u'g gan Mr. Swetenham, a chafodd gym %t? o g da, ?? 0 berwvdd hvn ni cb&fodd ond dau fis ? ??barmewnMafnr ??d. -"Dr4&Tk P?Es.—Cyhuddwyd Thomas Hughes ? ?)?e??????? '??drata. dau ddarn o bres, o eiddo I4C"- tri ?ta, ac praiH ar y n un o Ragfyr, gwm th fl3^aov'zabeth Hughes ei fam o'u cymeryd. ? ?'??th Hughes ei ?? o'u cymeryd. ?-' Sw?? ??? ?? yr erlyniaeth. Ni  y carcharorion. T mddengys fod yr erly'a 'llyr w?di '"??? ?tawer o brm ar wabanol adeg- '?kr4cldifFYll?vcl ycarcharorion. 'Yniddengysfodvr all, Ike (I I r diwedd cafwyd lie i dybio y carcbaronon. ? ? ?lad ??' Ar y diwrnod a nodwyd, gosodwyd r. Da Prichard i sylwi ar aymudiadau y ???at-a- ? ar yr awr giniaw. Yn fuan gwelodd y ?chs?..y? troedio darn o fet?l tuag at ei fam, ? ?th?j I1 cododd gan ei roddi yn ei basged, ac ?edi b?  hysbv^ y??th. Gwnaed y digwyddiad Yla hys Yi i • Robert Lloyd, ceisbwl, yr hwn yn  ? gYOlerodd y ga^cbaroree, ac a gafodd y -e ? P?ft. ? y ?Mged. Dedfrydwyd y bachgen i mjR^ar?^ar' a'r fam i bedwar gyda IIafur '?. pov,m° Lloyd y ceisbwl yn fawr g&u ? ?ir? ? "y?dodd ei fod yn un o'r ceiabwi a.ici:rnd:, aywedodd ei fad yn un o'r ceisbw).  weithgar yn y sir. ??001?? ?o.-Dywedodd Edward Tattum, OOia,, 14ugbes nad oeddynt yu euog o ladrata () Blirktybuartb, ger y Wyddgrug, o eiddo %therille jOlles 7ar 23ain 0 Dachwedd diweddaf radduLugosai'11r.iwetenham dros yr erlyniaeth, li&lll'S 'dird y carcharorion gan Mr. V. Wil_ ?S. ??e??y?" 7? ymchwiliad manwl i'r achos,  <a ftetokili giymus gan Mr. Williams, dywBdddd Y-IM-bithwyr dieuog;" ond wrtTi i'r cyhuddedigion adael y llys, dywedodd y cadeirydd wrtb Tattum i beidio rboddi lie i'r bobl fod yn ddrwg dybus o hono. LLADRATTA PAIS. Cyhuddwyd Elizabeth Humphreys, ac Ann Davies o ladratta pais yn Llanelwy y laf cyfisol, o eiddo Jane Edwards. Tytfwyd yn ol y cyhuddad yn erbyn Humphreys, er ei gwneyd yn dyst yi erbyn Davies. Yr oedd Mr. Swetenham yn amldjffyn. Ni cbafwyd vn euog. Wedi hyny aed n mlaen gyda'r cyhuddiad n erbyn Humphreys, atbafwyd yn euog, a ded- "d i fis o garchar gylq, lUfur caled. BATXA GWTDR YFEi).—her; bee had-I iw Thomas Hughes yn a?o, o ladratta .fed o eiddo John Ho^' A WydA ^fus-nos ?3yddcyfls?, '??d .d '-y?ot 'Ac me ?j. Qn an y .??? nei u., -k6 yn viybod 7JJ ?Eoe Bncb" ««.- -?T f?? aH<ta 1 edryc "Mt.ftg ef-iddo -gaal" ^Kj&Jpdd ei ?dd wedi "dy- -jKffjrn y flwyddyn 1852. ? chw? .?., rc?B?caled, a gwers lem j?adeirydd. "?r. ?. ?ei?bam oedd yn erlyn f"achos hwn. JI t'TTA -IklEN -itolop. Cafwyd Gwyddel be?dSga? o'r enw J,? 'catrill yn euog o ladratta o siop Mr. Foulkes, Penarlag. Dedfrydwyd dd-in o lafur caled. Yr oedd yr achos mor 0„.ir, ft' na fu raid holi yr holl dystion. | CAEL EIDDO TRWY Fi,-u(i-Ho.NiADtv. Rbydcl hawyd un Robert Roberts o Henllan, oddiwrth dri eyhuddiad u gtiel 11 diod ac arian, gan Mr. Wil- l-liana Jones, Wyddgrug, Mr. John Owen, Wydd- grug, a Mr. Samuel Crewe, Haneurs?ain, yn enwau Mr. Townsend Mainwarmg, Galltfeinan, a Mr. J. J. Foulkes, Eriviatt ar, wahanol adegau. Mr. Swetenham oedd dros yr erlyniaeth a Mr. Williams dros y carcharor. i Y dadleuwyr yn y llys oeddent Meistri Sweten- ham a Williams, y Cyfreithwyr—Meistri Eyton, Parry, Buckton ac Edwards. Yr ysgrifenyddion —Meistri J ()bnTotty, Davies, Treffynon, Gerrard, Llanelwy, Thomas a Jones, Wyddgrug. Terfynwyd gorchwylion y dydd haner awr wedi aaith o'r gloch. [Gorfodwyd ni i adael yr uchod allan o n rhifyn diweddaf, yn ngbyd ac amrywiol bethau eraill, o eisiau Ile --GOT,. ]

NEWYDDION CYMREIG. TABERNACL, LITIEPOOL.— Nos Fawrth, Ionawr 13eg traddodwyd Darlith yn y Tabernaele, Great Cross Hall Street, gan y Parch. J. Williams, Castellnewydd, ar "Deithiau a thywydd yr Apostol Paul." Dechreu- wyd gan y Parch. H. E. Thomas, Birkenhead; ao yn unol &'r hysbysiadau blaenorol, cymerwyd y gadair gan y Parch. J. Hughes, (T.C.), Liverpool. Agorodd y cadeirydd y cyfarfod gydltg ychydig sylwadau docth a uynwyrgall ar destyn y oyfarfod yna galwodd ar y Darlithydd i gyfarch y gynulleidfa. Aeth dros brif helyntion bywyd Paul gyda ffraethineb, bywiogrwydd a dyddordeb mawr, a chadwodd y gynulleidfa luosog wrth eu bodd o'r gair cyntaf i'r diweddaf. Galwodd y Parch. J. Thomas am arwydd o ddiolchgarwch y cyfarfod i'r darlithydd a'r cadeirydd, yr hyn a wnaed gyda chymeradwyaeth cyffredinol. LIYERPOOL" YSGOL SABBATHOL HYGEIA StRErT.- Tea Party.-Yr oedd yn agos i 80 o'r plant yn nghyd erbya 4 o'r gloch, a chawsant eu diwalla a thê, bara brith, bath cakes, tfec. Am haner awr wedi shweeh, daeth y bobl mewn oed at eu gilydd. Ond o hevwvdd cyfyngder y lie ni allwyd cadw at y fath drefnusrwydd ag oedd yn nghyfarod y plant. Yr oedd mwy o lawer wedi dyfod yn nghyd nag oeddid yn ddisgwyl. Go- beithir fod yr hyfrydwch a gafodd y rhai a ddaethant yn nghyd, yn eu cyfraniad at achos mor ddaionus, wedi gwneyd i fyny am yr anghysur gyda'r tc. Y roae nifer yr ysgol uchod, yr hon a gychwynwyd oddentu It mis yn ol, wedi cynyddu i dros 160. Darllenwyd gan y Parch. Joseph Williams, adroddiad y Trysorydd, yr hwn a ddangosai fod rbyw gymaint o arian mewn llaw, ar ol talu costau y flwyddyn a aeth heibio. Ar ei ol darllenodd y Parch. John Foulkes lythyr oddi- wrth y Parch. Thomas Charles o'r Bala at ryw Ysgol Sabbathel yn ei ddyddiau ef. Yn nesaf rhoddodd y Parch. Henry Rees gynghorion, yn fwyaf neillduol i'r thai ieuaine, ar Pa fodd i fyw ar ol priodi." Ac yn olaf y Parch. John Hughes ar yr Ysgol Sabbathot-y moddion goreu i'w gwneyd yn effeithiol a bendithiol i'r genedl sydd yn codi.—UN OEDD YNO. LIVERPOOL.—Y Maine L«w.—Drwg genym gyhoeddi i'r byd Cymreig fod cyfeillion yr ysgogiad gwerthfa wr hwn yn Liverpool wadi bod yn hepian yn ystod y flwyddyn a aeth heibio, fel na wnaed ond y peth nesaf i ddim drosto. Yr wythnos ddiweddaf, pa fodd bynag, daeth y Parch. Owen Jones, Manchester, yma, a pbarodd ychydig o gyffroad a chychwyniad adnewydd- Qb Traddododd Mr. Jones Ddarlitb ar yr achos yn nghapel Bedford Street nos Fawrth, yn nghapel Rose Place nos Fercher, yn Birkenhead nos Iau, ac yn Hygeia Street nos Wener. Lied fyebain oodd y Oynulliadau yn mhob un o'r lleoedd hyn-pa beth amgen a allesid ei ddisgwyl dan yr amgylchiadau?— ond yr oedd areithiau Mr. Jones yn oleu, cedyrn, anwrthdroadwy, ac argyhoeddiadol; ac yr oedd yr effaith a gai ei yetadegau manwl a chywir, ei ffeithiau taravriadol, ei osodiadau pwysig a difrifol. yn nghyd a'i ymresymiadati pwyllog a chadafnhaol, yn y cvfar- fodydd byn, yn eglur ddang08 nad oes dim yn eisiau ond gosod y ?Mtrt?tMcM am y fasnach feddwol a'i heffeithiau ofnadwy o flaen y bobl er eu dwyn yn Iluoedd i weled y dymunoldeb a'r (mgearheidrwydd o osod terfyn ami trwy gyfraith. Ymunodd amryw o'r newydd yn Bedford Street,—; yn Rose Place, 28; yn Birkenhead, 24; acyn Hygeia 81;22 ;yn gwneuthur fellv 6 ychwanegiad o fwy na chant at y gymdeithas. Da genj-m weled fod Mr. Jones yn awr yn orchwyliwr rheol aidd dros y Cyngrair. Yr 6add yn ahmhosibi cael neb cyfaddasach at y gorohwyl; a diau y bydd i'w yrtiwel- iadau a'i areitbiau grymus a golou fod witittiaeth nid byehan ilr achoo yn myag y Cy-ry. Gobeithiwn ei weled yn fuan eto ym talu ymweliad A'n tref, er ein llwyr ddaffroi at ein dyledswyddau yn y mater tra phwygig hwn ac yn 'y cyfam6eryby<ld i'r pwyllgor a'r gwabanol swyddogion yn y dref gyfodi ati o ddifrif i oaod y peiriant unwaith eto mewn gweithrediad rheol&Idd. COeHtDD. I WYDD&Bua.—Prydttawn dydd Nadolig diweidaf, evnaliodd Ysgol Sabbathol y Methodistiadd Calfinaidd tti- oltrfasfod eystftdleuol blynyddol yn y dref hon fel ad& r gw abaniaoth, usd oedd y tro hini un. rhyw wobrwyon wedien, cyayg am gyhtiloeddisdau, a hefYd bod v gystadleuaeth mewn darllen yn rhydd I 1mb enwad crefyddol. Cymerwyd y gadair gan y Parch. R. Edward; a bedrniadwyd y darlleniadau gan Mr. P. M. Evans, Treffynon, yn absenoldeb ei gyd- Ixn,n dewisedig, Mr. D. Edwards, Rhuthyn yr nwn a ltiddiwyd i ddyfod atom gan afiechyd. Y wers laf ydoedd'gyfyngedig i enethbd iedaino,sef pemlhon .Su,rr,ai 9 y Meddwyn," gan y Parcli. R. Edwards. Gwobr, yt- oreu, Jane Hughes—oedd Fy Chwaer a'r.ail, Sawh Rbbert»—^« Daearyddiaeth y Beibl." Yr M wers ydoedd: ddevnys t) ryddiaitb'Dysgwyl," i jfechgyn dan 15 oed: t wtobr flaenaf, i Walter Eaton Luther ali amserad;" sit ail i Henry Parry- Uyfr (;eu,&Aol i'r ioueuetyd," Y 3edd wers ydoedd C)iwedl y Etyfrgi a'r Eryp'^i lanciaa dan 18 oed a'r wobr flaenaf i Waller Eaton, eto—" Dosbarth HeuW" gan Dr. Dick," a'r ail i Robert Jones- Ail. iariyddiaeth Ysgrythyrol." y 4edd wers ydoedd Rhtwrai yh gweithio i bawb," i lantiau dan 20 oed y wobr flaeimf- i Peter Roberts Y Salmydd Cjm- reig," a'r ail i Edward Williams—" Hahes EgWys Crist," gan Dr. Barth. Y 5ed wers ydoedd -1 Gweled- igaeth Y, Farn olaf," gan Eben Fardd, i rai dan 25 oed: y wobr flaenaf i John B aton IL Duwinyd-diaeth Paterson," a'r ail i John Jones-" Bywyd a marwol- seth Theomemphus." Y 6ed wers ydoodd II Jonh wedi digio," heb eicbyfyngu at oedran: y wobr flaen- af i William Jones—" Hanes Eglwys Crist, gan y Parch. H. Roberts, a'r ail i Meredith Jones-"Preg- ethau y Parch. J. Elias." Rhwng y gwahanol wersi fe ganwyd amrai donau cynnlleidfeol; ac fe anerchwyd v gynul1eid luosog heblaw gan y cadeirydd, gan Mr. Thomas Jones ( Glan Alun ) achan Mr Joseph Gri?ths' (Philomath;, ar egwyddorioQ darllenydd. iaeth. Acth rhyw deirawr heibio yn swyuol ddifyrus ac adeiladol; a dangosai y lluaws eu bod yn cael eu boddio yn fawr. Ao fe h?s?bysodd y cadmrydd y bwn.dir cvnal cyfarM cyn hir i wobt?yo am gyfan. aoddi??. Yr achos na wnaed hyny y tro hwn I ydo?dd fod hyny o elw a geid trwy y cyfarf/od fig« a^olei d?fny?o er oynorthwyo yn y gwaiih 0 &dlladu ysgoldy at wasanaeth yr Ysgol ySa?bba?thol ,?yn ?Rhyd- goleu Llwyddiant id'li- MACHYNI.I.ETU.—Rhoddodd Cymdei. th, as G erdd orol y dref hon gyngherdd ysplenydd yn yr Ysgoldy Cn, ediaothol nos tau, y laf o Ionawr, o dan arweiniad Mr. Edward Edwards o Aberystwyth. Chwareuai Mr. F. J. Braithwaite yr Harmonium. Gan fy mod inau yn bur hoff o ganu aethum yno, rhoddwyd proyrawie fy llaw, ac ni allwn wrth ei ddarllen lai na meddwl fod rhyfyg a hunanoldeb wedi llwyr feddianu y can- torion, o herwydd gweled y darnau mwyaf campus yn ngweithiau tywysogion y cyfansoddwyr cerdorol o'm blaen. Erbvn hyn yr oedd yr ystafell yn orlawn, a gwn tetli y cantorion eu hymddangosiad ar yr esgyn- lawr. Decbreuwyd trwy i Mr. David Davies ganu y tolo Comfort ye, my people," yr hwn a ddilynwyd ag "Every valley shall be exalted," gan Mr. Edwards; cafwyd yn y ddau solo yma wystl o gyfarfod da, yna'r chortis And the glory of the Lord mewn style wir ardderchog yn nesaf anthem fuddugol Manchester, gwaith Mr. J. A. Lloyd, cymerodd Mr. D. Davies y recit'idr*' yn nechreu'r anthem, yn y modd mwyaf campus, a chanwyd hyd ddiwedd y trio 11 ui chyfyd ceno 'l pleddyf" yn hynod swyngar, yn enwedig y trio a nodwvd, yr hwn a ganwyd gan Mri. John Ashton, John J arrett a Moses Hughes, ni chlywsom erioed well disgrifiad o heddweh; nid ydoedd diwedd yr anthem haner gystal, clywais gan ryw un nad oeddynt wedi cfvl amser i'w ddysgu, ond rbe,.twm pur wael ydouL) onide ? Y nesaf ydoedd 0 Father whose Almighty power," yn bur dda, wedi hyny canodd Miss Ann Rv ms y solo o flaen "Etincamatus" yn rhag- orol, b' Asai yn well pe gallasai feddianu ei hun yn fwy 11 v. r yna 11 Et Inearnatus." Ni cblywais ddrnyn erio d mwy tyner, a nice; dilynwyd hwnw gan Mr. D. -Paries yn oann y recit "Unto which of the angels," yna S t all the angels of God" gan y cor yn feistrol- gar mtyp gwirionedd, wedi hyny," Sanctus or 12th mil H } ■ i fwynaidd ragorol, y nesaf ydoedd "Let us break their Bonds," wrth wrando y dernyn hwn nia I gallaswn beidio a dychrynu gveled y rheS-vnau a'r r wymau yn ddarnau, a bron cau fy llygaid rhag i Haeny rheffyn eu niweidio, yr (edd y datganiad yma yn ardderchog, a diweddwyd y rhm gyntaf trwy ganu Praise the Lord or 12th Mass, a thra y bu y can- tonon yn cymeryd seibiant am ddeng mynyd, nis ga laswn beidio a sylwi ar y contrast oedd rhwng y darn au, yr oedd y Masses yn fy llwfrhau, ac yn fYlLthu ]?vw fodd, and deuai darn o'r Messiah wadi hyny, a r tod1 dai fywyd a nertb yn mhob gewyn o honwyf. Dyma r cantorion ar eu traed eto, ae yn dechreu ar 4, f will call 'o'r 12 th Mass a "Gloria" o'r unrhyw, oi chlywais ddernyn erioed mwy dymunol na hwn, a theimla'r cor fel wedi enill ymddiried ynddynt eu hnnain. Erbyn hyn, y nesaf ydoedd Wrth afooydd Babilnn," gwaith Mr. W. Owen. Da genym weled nad ydoedd y cyfansoddiadau Cymreig yn cael en cau allan fel pethau diwerth, ond yr oedd y datganiad o hon yn hollol anheilwng o'r cyfansoddiad a'r cantorion, meth. wyd yn llwyr a meddianu yspryd y gan hon, a phrofodd yr a-tt'<'?.? ? hon yn Huwre bOJ! y tro y?? I ? ù,u,il.I.. J.ö +.' ga" Yl11a 0 gob In)wes gan Mr; yrohdnv'J ou Row beautifu ar^*he feet' ?-?wards ? ?-t? f„„  ??o?eth, ma oes f&ly* chafx Jadefe yd^ y^ ? l1eir blaenaf yn ambeuaeth g^ yna T?r Mund is gone Nghvmru o leiaf. ?n /}QWYd" TS&i' !JOund is gOO!? t" 'it" D 'Qœ out a?Gweat Dag ?on?? '??? byny canodd -'st  o  ea?" o'r Messiah Mr.J.Ashton"Batt 's ^Weave O'r Messiah yn dda iawn, dilynwyd ii 1'!? up your heads, clywais hwn yn cael ei ?anu lavp? ia n gwell; yna canwyd y d? The Lord is a man ofwa?" gan Mr- E. Edwards a Moses Hughes, ac nid buan yr anghof- ia Hawer y gair Lord, pan oedd un bass ar C a'r Hall D Ion, tybiSg fy mod' wedi fy nharo a byddardod (lilynwyd hwythan gan y Cor yn canu Worthy is the Lamb," yna Mr. Edwards a'i favourite solo" Thou shalt break them," a therfynwyd trwy ganu y Grand Hallelujah mewn arddull gwir fawreddog. Yr oedd gwahanol deirrladau wedi cymell y gwrandawyr yn nghyd; rhai o gywreinrwydd, rhai oddiar y dybiaeth mai eu dyledswydd ydoedd cefnogi yr amcan, a rhai o wawd, ond am a ddeallais i, nid ydoedd ond un teimlad yn myned oddiyno, a hwnw yn deimlad o barch, a syndod fod Mackynlleth yn meddu eystal lleiswyr. Yn mlaen gyfeillion cerddorol, yn mlaen, Oil gwelwch ambell un yn frotonio gadewch iddo, os gwelwch ambell ysgogyn am eich diraddio na ddi- galonwch, yr ydych yn sicr o fod wedi enill i chwi raddau lawer o barch ac anrhydedd vn meddyliau y lluaws, gan hyny, yn mlaen a chwi.—R. J. P-L BITIIESDA.—Tan.—Torodd tan allan yn ngweithdy Mr. Morris Williams, joiner, Ogwen Terrace, Bethes- da. rhwng 4 a 5 o'r gloch bore dydd Mawrth, Ion. 6. Gadowodd y gweithwyr y lie am 8 o'r gloch nos Lun fel arferol, ac yr oedd pob peth yn ddiogel, ac aeth Mrs. Williams i edrych y lie ar ol hyny, ac nid oedd dim perygl; tua haner awr wedi 4 bore dydd Mawrth, gwelwyd y tan gyntaf gan Catherine, merch Mr. John Evans, cariwr, a hysbysodd i'w thad, aeth yntau allan yn v fan, a churodd deulu Mr. Williams i fyny, a rhoddwyd y cvhoeddiad allan drwy y dref yn ddioed, a daeth yno lawer o bob] i'r lie ond gwelwyd nad oedd yn bosibl cael dim allan o afael yr elfen ddin- ystriol, a chyn pen yr awr, yr oedd yr boll adeilad, a phob peth o'i mewn, chest of drawers, book case, meinciau, &c., yn nghyd ag arfau 6 o weithwyr, wedi eu cwbl ddinyatrio. Bernir y golled yn X150. Y mae Mr. Williams yn ddyn diwyd, gweitbgar, ac o gymeriad da. ac felly ystyrir ef yn deilwng o gydym. deimlal a chynorthwy tuag at y golled. Galwyd cyfarfod ar yr achos yn Douglas Arms, a phenderfyn- wyd yn unfrydol, fod casgliad i gael ei wneyd yn ddioed, er cynorthwyo Morris Williams a'i weithwyr. Penodwyd Mr. Hughes, Douglas Arms, Mr. Hughes, flour dealer, a Mr. Owen, Post Office, i dderbyn cyf- raniadauat yr aehos. Ac y mae yn dda iawn genym weled oymaint o arwyddion cydymdeimlad yn y cym- ydogion yn gvffredinol. BETHESDA.—Nos Lun, y 29ain o'r mis diweddaf, traddododd Ieuan Gwyllt ei ddarlith ar "Gerddoriaeth y Cysegr," yn nghapel Jerusalem. Digun o ganmcd- iaeth yw dweyd mai leuau Qwyllt oedd yn darlithio ar ei hoff bwnc-cerddoriaeth. Gwyr y nifer fwvaf efallai o ddarllenwyr y AMSERAU, mai fel meddyliwr ac nid fel trnddodwr y mae efe yn rhagori, (er ei fod yn draddodwr rhwydd a difyrus hefyd) ac felly hwyrach i'r dosbarth hwnw sydd yn hoffi swn yn fwy na syn- wyr gael rhywfaint o siomiant hefyd, ond nid yn y darlithydd. Cawsom ein siomi wrth weled can lleied o arweinwyr y genedl mewn pethau crefyddol oedd yn bresenol. Yr ydym yn gorfod credn er ein gwaetbaf rywfodd, fod swyddogion eglwysig yn edrych yn is ar Gerddoriaeth nag ar un rhan arall o wasanaeth y cysegr. Gresyn onide ? oblegid, fel y sylwodd y darlithydd, dyma y rhan buraf ac uchaf o'r addoliad. Carem yn fawr hefyd weled diwigiad yn newisiad ton- au cynulleidfaol. Cenir yn addoliad y goruchaf, mewn llawer man, rigymau o donau yn enw tonau y cysegr, nad oes fwy o synwyr ynddynt, nac addasrwydd i'r lie hwnw, nag sydd mewn brefiad asyn. Gwyn fyd na chlywai boll drigoliou ein gwlad y ddarlith hon. Os oes rhyw rai yn coleddu syniadau go isel am Gerddoriaeth y Cysegr, ni raid iddynt, tuag at gael eu I llwyr argyhoeddi i'r gwrthwyneb, os ydvnt yn argy- hoeddadwy hefyd, ond clywed y ddarlith how, a cheisio meddwl tipyn uwchben ei chynwys. A fyddai yn ormod hyfdra i mi erfyn ar Mr. Roberts, (Ieuan Gwyllt) roi y ddarlith hon trwy y wasg, fel y byddo o fewn eyrhaedd pawb? Yn wir y mae yn hen bryd ymddxosg o ddifrif i ddiwygio a chodi safon ein cerddoriaeth gysegredig. Y mae pob rhan arall o wasanaeth yn cael ei feithrin yn briodol-dyna y weinidogaeth, er engraifft, y mae ei safon hi gryn lawer yn uwch yn awr (a chymeryd pob peth at eu gilydd) nag ydoedd haner can mlynedd yn ol; ond am gerddoriaeth, druan, y mae hi yn yr un hen wisg ]wydaidd, garpiog, ag a wisgai yn y oyfnod a nodwyd. Da genym weled Mr. Roberts yn dyfod allan mor egniol a phenderfynol, i godi cerddoriaeth y cysegr i'w safle priodol. Llwyddiant mawr a ddilyno ei ym- drechion clodfawr yw ein dymuniad ni. Nos dranoeth, traddododd Mr. Roberts ei ddarlith ar Gerddoriaeth fel Celfyddyd, yn nghapel y Carneddi. Cynwysai y ddarlith lawer iawn o athroniaeth y pwnc —hwyrach ormod i fod yn boblogaidd iawn. Yr ydym yn mawr hyderu fod y dyddiau yo gwawrio ar ein cenedl pryd y deuafit, o'r mwyaf hyd y lleiar, i allu mwynhau gwir wledd feddyliol fel hon, ac nid i allu rawynhau dim ond rhywbeth a ogleisia y teimlad. Dylem hysbysu fod corau Jerusalem a Charneddi wedi canu amryw ddarnau, a thonau, &c.. yn ystod y eyfar. fodydd; a chanodd Mr. John Party, Llidiart y Gweraydd, solo ueu ddau, yn y cyfarfod nos Fawrtb. -G. NKEYN.—Cynaliodd y Trefnyddion Wesleyaidd eu cyfarfod blynyddol yn y lie hwn, ar y 7fed a'r Sfed o'r mis hwn, pryd y pregethodd y Parchn. 0. Williams, Carnarvon, E. Morgans, Beaumaris, a J. Riebards, o Abermaw. Y cynulliadau yn lluosog, ar pregethu yn effeithiol. LLAKDDERFEL.—Ar y SJxed cynsoi, cyuauwya cyisu- fod cyhoeddus yn yr addoldy Brytanaidd y lie uchod, er Befydlu cymdeithas, amcan yr hon fydd, meithrin a chefnogi egwyddorion diwydrwydd, a chynildeb, a moesgarweh. Cymerwyd y gadair gan M. Jones, Ysw., Fronyllan, wedi gwneyd ychydig sylwadau ar y dymunoldeb o'r fath; sefydliad, galwodd ar Mr. T., Jones, Brynmelyn, i anerch y cyfarfod, yr hwn mewn araeth dda a ddangosodd i ni beth all dyn wedi cael hir brofiad o'r byd ei wneyd. Yn nesaf galwyd ar Derfel Meirion. Pwnc Derfel ydoedd Dirwest. Darlleaodd Mr. D. Jones, siop, yrheolau, a chymell- odd y sefydliad ar bawb, yn enwedig yr ieuenctyd. Wedi hyny galwyd ar Dewi Mon. Ac yn olaf ar Mr. D. Jones, student. Areithiodd y naill a'r Hall yn rhagorol. Canodd y cor amryw donau, a therfynwyd ,rbag rtod a phawb yn ymddangos fel wedi 8U mawr foddhau.—SiE?CYN. CYMDEITHAS LENVB»OX- GWYB IECAINC TitElIPYNON. —Cynaliodd y Gymdeithas hon ei chylchwyl flynvdd- ol eleni Ion. laf, yn y dull a ganlyn :-Am 3 o'r gloch yn y prydnawn, cafwvd tea party, yn ysgoldy Heol y Capel. Yr oedd yr ystafell wedi ei haddurnoyn bryd- ferth i changau bythwyrdd; ao yma ac acw gwelid llythyrenau breision Goreu arf-arf dvsg Biod yr enaid heb wybodaeth nid yw dda," Sec. Yr oedd y cynulliad yn lluosog a pharchus Wedi cael ein lloni heb ein meddwi, a'n porthi hyd ddigonedd. gadawsom yr ysgoldy, gan fyned i'r eapel, lie yr oedd gwledd o ddifyrwch a phleserau moesol ar gyfer y meddwl; a buan iawn y (aed yno gynulleidfa luosog. Llvwyddid y cyfarfod hwn gan Mri. it. Brittain ac 0. Rees. Yn v lie cyntaf galwyd ar Mr. Bryan, i ddechreu y cyfar- fod trwy adrodd Penillion ar Ddydd Calan," yna galwyd ar Mr. W. Carman, i adrodd Douglas to Lord Randolph. Mr. N. Jones, (Cynhafal) a ad- roddai deimladau dau Gymro—un mewn gwlad estron- ol yn hiraetbu am Gymru, a'r llall gartref mewn mwynhad o fryniau cribog a rhaiadrau trystfawr hen Wyllt Walia. Detholion oeddynt o weithiau Cawrdaf a D. Wyn. Mr. 0. Rees, a adroddoddy "Ddsu Fedd;" a Mr. John Jones, a adroddodd "Rahel a'i Phraidd. Yn nesaf canodd Llew Llwyfo Pwy yw" yn gampus. Adroddiadau eto—" New Castle Apothecary," Mr. L1. LloJd Jones; "Burial of Sir John Moore," gan Mr. J. Hughes. Yna canwyd gan Cynhafal gan Gwraig y Meddwyn." Adroddiadau "The Razor seller," gan Mr. John Jones The two Brothers," gan Mr. W. Carman. CynadleddY Pin a'r Nodwydd yn y Fasgcd Wnio," gan Mri. E. Bryan, a L1. Jones. Adroddiadau Be Quiet, do I'll call my mother gan Mr. J. Brittain; "Plentyn y Meddwyn," gan Cynhafal; Saith y'm ni," gan Mr. Bryan; "The Traveller's Farewell," gan Mr. brittain. Ac yn ddi. weddaf cafwyd oyfarchiad gan Llew Llwyfo ar "Fardd. oniaeth y Cymry, yr hyn oedd yn dra difyrus. Dangosai y dyrfa ei bod yn cael eu boddhau yn fawr yn y cyfarfod hwn; yr oedd hapusrwydd a sinoldeb yn hardd'u gwedd pawb, a dangosid y eymeradwyaeth mwyaf brwdfrydig. CYFAEFOD YR HWYE. 1_ ? Cymerwyd y gadair yn y oyiariou riwa gall 01. U. Davies, Ysw. Decbreuwyd trwy ganu hymn. Yna y cadeirydd a hysbysodd waith y cyfarfod, ac a roddodd hanes gweithrediadau y gymdeithas am y flwyddyn ddiweddaf. Dywedai ei bod yn gymdeithas yn argoeli yn dda a gobeithiol, fod llawer o'i haelodau wedi bod yn ffyddlon iawn i'w dosbarthiadau, a bod hyny yn talu ar ei ganfed iddynt. Dangosodd y manteision dirfawr oedd gan wyr icuaine y dref i ddyfod i enwog- rwydd a defnyddioldeb trwyddi. Yr oedd pethau y bu raid i foneddigion yr hen amser roddi haner eu hystad am danynt, i'w cael i wyr ieuaine Treffynon am tldim. Wedi hyny, galwodd y cadeirydd ar Miss S. Wynne, i ganu y "Gaethfereh," trwy yr hyn y dangosodd yr un gallu cywrain, a chwaeth goeth, sydd yn ei hynodi. Yn nesaf, galwyd ar y Parch. D. Price, Dinbych, i draddodi ei ddarlith ar Gaethwas- iaeth Americanaidd." Cvnyrchai y ddarlith hen deimlad dwys ynom yn achos ein brodyr duon yn America. Dangosodd fod genym ni yn Nghymru ein rhan i'w wneyd tuag at ddileu caethwasiaeth yr Amer. erica, trwy fagu atgasrwydd yn nghalonau plant tuag ati, llawer o'r rhai o bosibl a aent i'r America i fyw' j ac felly lwyddent mewn mantais effeithiol 1 roddi eu lIais yn erbyn y fath orthrwm creulon ac nnynol. Wedi llefaru am oddeutu awr a haner, eisteddodd y darlithydd yn nhanol cymeradwyaeth brwd. Ar ddi- wedd y cyfarfod cynygiodd y Parch E. Lloyd, aceilodd Mr. M. Jones, fod y cyfarfod yn cyflwvno diolchgar- wch i'r darlithydd. Gwnaed yr un modd i'r cadeiry Id, ac felly terfynwyd gwyl llynyddol gwyr ieuainc Tre- ffynon. Dylasem hysbysu, ddarfod i fasnachwyr parchus y dref, gau eu masnachdai er rhoddi mantais i'r gweinidogian fwynhau dedwyddwch y diwrnod, yr hyn a gydnabyddwyd yn ddiolchgar yn y cyfarfod hwyrol.—CE LLXFAB DEHEUDIE. RUJIXI.—Damurain angeuol.Nos Lun y 5ed or mis hwn, fel yr oedd James Roberts, clochydd Rum- ni, a'i ferch a'i fab yn nghyfraith, Thomas Vowels, yn dyfod adref o Merthyr mewn cert, chwythodd y gwynt het James Roberts ymaith pan ar gyfer y pwll sydd wrth y pownd mawr arhyny neidiodd Thomas Vowels o'r gert a rhedodd ar ei hoi; ond ni ddych welai. Wrth weled nad oedd yn dychnelyd, aeth ei wraig a'i dad yn nghyfraith i chwiiio am dano, ond profodd pob dyfalwch yn fethiant, er dal i chwilio liyd ddydd goleu. Pan oedd rhai o'r gweithwyr yn myned drwy waelod y pwll canfyddent ei gorph, yr htIVn oedd yn hollol ddrylliedig, yn gymaint felly fel yr oedd yn rhaid cael cynfas i'w gario ymaith. Cyn- naliwyd trenghaliad ar y corph ddydd Mercher, chlywais y rheithfarn,) a chladdwyd ef ddydd Gwener yn monwent eglwys Rumni. Y mae cwmni gwaith Dowlais yn dra esgeulus gyda'r pyll.au y mae y pwll uchod ar 'fin y ffordd, ac heb yr un elawr. Gobeitbiwyf yr edrychir i hyn yn ddioedi. Dyna yr ail a syrthiodd i'r pwll hwn.-Gohebydd. IIHYBUDD i FEDDWON.—Boreu dydd Mawrth y 6ed cyfisol, cafwyd corph dynes ar y ffordd o Rumni i Dredegar, yn agos i'r lie blaenaf. Yr oedd y dreng- edig yn un o'r rhai a arferant werthu min nwyddau o fasgedi. Yr oedd amryw bersonau o Rumni wedi ei gweled y Sadwrn a'r Sul blaenorol yn y Royal Arms, Rumni; a thystiant yn ddieithriad ei bod wedi arwain bywyd hollol annghymedrol y dyddiau hyny; a dywedir yn mhellach gan rai a'i gwelsant nos Lun, ei bod y pryd hyny yn bur feddw. Bernir mai ceisio myned i Dredegar yr oedd, ac iddi dan ddylanwad gwallgofus y gwirod meddwol eistedd i lawr a chysgu, ac i'r oerfel ei gwthio i angeu yn y cyflwr echrydus a nodwyd. Ni chlywais ei henw (os oes yma rywun a'i gwyr) ondmai Gwyddelea ydoedd. Cymered fy anwyl gydwladwyr rybudd oddiwrth y druanes hon !—Ib id. CINIAW MAWR YN LLANARTH.-Ar y 9fed o'r mis 1 hwn cyfarfu tua 70 o ddeiliaid Thomas Lewis Lloyd, Nantgwyllt, Ysw., yn y lie uchod, er mwyn dangos parch i'w meistr, yr etifedd a'r teulu, ar ddyfodiad yr ctifedd R. L. Lloyd, i'w oed. Am 4 o'r glcch boreu y diwrnod uchod, dechreuodd clychau hen eglwys y plwyf ddatgan llawenydd y deiliaid ar yr achlysur, a chwareu teg iddynt, buont yn ffyddlon iawn trwy ystod y dydd. Oddeutn haner dydd, neu cyn hyny, dechreuodd y deiliaid ymdyru at eu gilydd yn y pen- tref; yna wedi eu dyfod oil ynghyd cydymgyfranog- asant o giniaw danteitbiol a barotowyd erbyn yr achlysur, y naill ran yn Penybont a'r rhan arall yn y Red Lion. Ar yr un pryd yr oedd Thomas Evans, Pontbrendu, yn rhoddi te i 09 o blant bychain Ysgol Sabbothol Llwyncelyn (yr hwn sydd ar dir Nant-' gwyllt), ,vn y Greyhound, tafarn arall yn yr un pen. tref. Wedi iddynt (sef y plant) orphen yfed eu tc ffurfiwyd hwynt yn orymdaith, a cherddasant drwy y pentref gan waeddi yn groch, "Lloyd, Nantgwyllt, for ever," &c. Wedi hyn aeth y plant a'r deiliaid gyda eu gilydd i'r ysgoldy pertbynol i'r Ymneilldu- wyr yn y pentref, lie y bu amryw o'r deiliaid-Thos. Evans, Pontbrendu, ac eraill yn areithio yn frwd ar wahanol rinweddau Lloyd, Nantgwyllt, fel tirfeddian- ydd, a'i anmhleidgarwch yn rhoddi tir at wasanaeth cynulleidfaoedd y Wern a Llwyncelyn i godi addoldai, ac hefyd dymuno llwyddiant tymhorol ac ysprydol yr etifedd a'r rhan arall o'r teulu. Wrth derfynu gellir dweyd yn ddibetrus ar goedd Cymru nad oes ei ragorach fel tirfeddianydd yn un rhan o'r Dywysog- aeth-dyna farn unfrydol ei ddeiliaid, tystiant hyny trwy ddangos parch iddo ar eu traul eu hunain.—J. ETAX9. HWLFFOKDT).—Nos Wener diweddaf cynaliwyd cy- farfod lied fywiog yma i wrthdystio yn erbyn uwch. der presenol yr Income-tax. Pasiwyd llawer o ben- derfyniadau yn y cyfarfod hwn, yn condemnio ac yn galw am ostyngiad y dreth; ac y mae cynwysiad y rhai hyn i gael ei roddi mewn deiseb i'r Senedd, ne i'w hanfon drwy yr A.S. dros y dref. LLECHBYB.—Darlith a Chydgerdd.-Nos Jail di- weddaf, Ion. 8fed, ymgasglodd tyrfa luosog, o bob oedran i addoldy y Trefnyddion Calfinaidd yn y lie uchod, i wrando ar y Parch. David Davies, Ponmorfai yn traddodi ei ddarlith ar Daniel a'i weledigaeth. au." Yr oedd y mynediad i mewn trwy docynau swllt yr un, a'r elw i fyned i leihau y ddyled oedd ar yr ^sgoldy. Am 6 o'r gloch cymerwyd y gadair gan y Parch. Mr. Morgan, gweinidog yr Annibynwyr yn y pentref; ac wedi dechreu trwy ddarllen rhan o Air Duw, a mawl, a gweddio, galwodd y cadeirydd ar gor Blaenanerch (capel perthvnol i'r Trefnyddion Calfinaidd), i, gani, yr "Anthem ail oreu Manches- ter;" ac yn ganlynol i hyny canodd cor Aberteifi (T. C.) anthem Cwymp Babel gan J. A. Lloyd. Yna galwodd y cadeirydd ar y darlithydd i anerch y cy- farfod, a chawsom hanes Daniel yn ddifyrus iawn ganddo; ac wedi iddo eistedd i gymeryd ei anadl, galwyd ar gor Blaenanerch i ganii Teyrnasoedd y Ddaear." Yn ganlynol cawsom Grefydd Daniel, gan I' y darlithydd ac wedi iddo eistedd yr ail waith can- I odd cor Aberteifi Anthem Fllddugol Manchester a chawsom yn ganlynol gan y darlithydd Weledig- aethau Daniel; ac wedi iddo orphen cawsom ddwy anthem gan gor Blaenanerch, sef Mor Hawddgar yw dy Bebyll a Y Meirw ni Folianant yr Arg. lwydd." Yna wedi cynyg, cefnogi, a chymeradwyo diolchgarwch y cyfarfod i'r darlithydd, y cantorion, a'r cadeirydd, terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch. Griffith Davies, Blaenanerch. Wrth ymadael, ar ddymuniad y gynulleidfa, ymunodd y ddau gor i ganu Cwymp Babel gydiu gilydd, yr hyn a wnaed mewn modd grymus a thra effeithiol. Arweinid. y corau yn y cyfarfod gan y Parch. Mr. Davies, Blaen- anerch, yr hwn, yn nghyd a'r ddau gor, a enillasant iddynt eu hunain, cymeradwyaeth, enw, a chlod oddiwrth bawb o'r gwrandawyr, ac er fod y cyfarfod wedi parhau tros dair awr yr oedd pawb wedi eu gweithio i fyny i'r fath fywiogrwydd a theimlad, fel mai nid buan yr anghofir y wledd a fwynhasom, ond bydd coffa cysurus am y cyfarfod gan lawer ag oeddynt yno, ie, tra y byddont ar y ddaear.—JeNA-, THAN. MERTKYB TYDFm.-Llofru"aeth eto,-Nos bul y 4ydd o'r mis hwn gafaelwyd yn John Lewis, croen- wr gyda Mr. Bryant, ary dybiaeth lofruddio o hono ei wraig. Aneddent yn swyddfa Mri. Morgans a Smith, Heol Victoria, yr hon oedd ganddynt yn ddiardreth am ei glanhau; ei wraig hefyd oedd arolyges ty Mr. Morgans, yr hwn dy sydd yn gvsylltiedig a'r awydd. fa. Datguddiwyd y gyflafan drwy i Mr. Morgans, ar ei ddyfodiad adref o'i ofwy hwyrol a Gwaelod y Garth, ar ganiad y gloch am weinyddiad rhyw gyfl reidiau iddo, gael eiateb a. gal wad gynhyrftol, a myned o hono i wared i'r gegin isaf, yn mha le y cafodd y druanes wedi ei chamdrin i farwolaeth, heb neb yn bresenol ond ei gwr. Cyrchwyd Mr. Dyke y meddyg yn ddioed, yn nghyd a'r heddgeidwaid. Yr oedd byn tuag un-ar-ddeg o'r gloch. Barnai y meddyg ei bod yn farw er's chwe awr o leiaf. Cynaliwyd trenghol- iad arni dranoeth, ond methwyd a dyfod i un pen- deifyniad, ao am hyny gohiriwyd ef hyd ddydd Iau,) a gorfuwyd ei ohirio dracbefn hyd ddydd Gwener, i pryd, wedi eistedd am tua phum' awr, y daethpwyd a rheithfarn o Lofruddiaeth Gwirfoddol yn erbyn y gwr. Gwnaed archwiliad manwl ar ei chorff gun Mr. Dyke a Mr. Allday, a'u barn hwy oedd iddi farw trwy gael ei gwthio yn sydyn a nerthol droo y grisiau. Yr oedd ei phen yn friwedig, a thu blaen y benglog yn doredig ar drawl ac ar hyd, ac yr oedd ol ym. drech mawr i'w weled yn nghroffiniad oalchiad mur grisiau is-lofltt, yn ngwaelod pa un yr oedd gwaed a chyfog; ond dros risiau yr is-gegin y tybir iddi gael y gwth angeuol. Dyn yfol ydyw ef, ac yr ydoedd yn ymyfed drwy gydol y dydd hwnw, a meddylir mai ffrae am arian a achlysurodd yr anffawd. Bu y car- charor yn ceisio lladd ei hun nos Iau yn ei gell drwy wthio ei ben yn erbyn hoel fawr; yn methu felly, gwthiai hi i'w ymyegaroedd. Caed ef yn ddideimlad, ac anfonwyd am feddyg; adferwyd f yn y man, ond tystiai wedi hyny y mynai gyflawni ei fwriad. Y mae efe, dealler, yn gwadu nas gwyr ddim am yr echryswaith, ei fod ef wedi ceisio myned i mewn lawer gwaith, ond nad oedd neb yn agor iddo, ac mai gwthio drws y cefn yn agored wnaeth yn y diwedd er cael mynedfa i mewn, ac mai yn y drych crybwylledig y cafodd hi. Rhoddid i Mrs. Lewis gvmeriad uchel gan Mr. Morgans fel un gonest, ddiwyd, lanwaith ac ymdrechgar, a diaa oni buasai diafl y blys y buasai hi a'i gwr fyw yn hapus. Gwrida wirf, a gwrided dy bleidwyr. Pe na b'ai am danat ti ni fyddai galanas o'r fath hyn ond eithriad. Pa fodd y medr cefnogwyr a noddwyr tafamdai a gwirod- tai eistedd yn gydwybodol yn reithwyr a barnwyr ar drueiniaid troseddol a yrwyd i'r brofedigaeth gan eu hanwyl-nwydd eu hunain. MERTHYR TYDFIL. Yr Enilldreth. —Cynaliwyd cyfarfod, ar alwad Piif Gwnstabl y dref, yn y Neuadd Ddirwestol nos Fercher y 7fed o'r mis hwn, i ddeisebu y Senedd am ddyddimiad yr Enilldreth (Income-tax). Ycbvdig ddaeth yn nghyd-tua hanner cant mewn nifer. TREDEGAIL.-Darlith a Chyngherdd.—Nos Lun y 5ed o'r mis hwn, yn Siloh, capel y Bedyddwyr, Tre clecrf,r, traddododd y Parch. R. Ellis, Sirhowy, ei ddarlith odidog ar I Hymny(ldiaeth y Cymry.' Ac mewn cysylltiad a'r ddarlith hon, cynaliwyd Cyng- herdd gan Gor Carmel, Sirhowy, dan arweiriad y carddor tal en tog Mr. D. Morgan. Yn absenoldeb y Parch. E. Thomas, yr hwn oedd wedi ei ethol i lvwyddu y cyfarfod, cymerwyd y gadair gan y Parch. D Hughes (A). Wedi i'r cadeirydd agor. y evfarfod mewn ° cyfarchiad byr a phwrpasol, g .( ar y Cor i ganu. Ac i ddechreu y cyfarfod d. j ius hwn. canwyd anthem 'Addoliad, gan White, yn bynod. o feistrolgar. Yna galwodd y eadeirydd ar Mr. Ellis i draddodi y rhan gyntaf o'i ddarlith, cynwyiad yr hon oedd fel y canlyn Barddomaeth a Cnerdd- oriaeth eu hynafiaeth, eu perthynas 4 u gilydd, eu defnyddioldeb-y Cymry yn boff o awen a chan- Hvmnau yr hen oesoedd-Emynau Cung I>. Ddu o Hiraddug-Edmwnt Prvs-y Salmau a'r Carolau —Cvfnod yr Hyaanau—Williams, Pantycelyn—B. Francis-D. Ddu Eryri-E. Jones, Maesyplwm- Pedr FaTdd-R. ab Gwylim Ddu, &c., &c. Aeth y darlithydd enwog trwy y rhan hon o'i ddarlith yn hynod o fedrus. Cawlom ein llwyr argyfeoeddi ei fodyn dra byddyag yn hanesyddiaethau y pethau a fu, a bod ei feddwl treiddgar a goleu wedi ymdroi llawer tu fewn i ystafelloedd tywyllion yr hen oes oedd gynt. Wedi diweddu y Ilith gyntaf, galwyd ar y Cor i ganu drachefn, Canwyd ganddynt v tro hwn anthem 0 lesu gogoniar.t,' gan D. 31organ, sef blaenor v Cor. Cafodd y dorf fawr ag oedd yn bresenol foddlonrwydd cyffredinol yn nghaniad yr anthem hon. AVe-ii hy. n y dechreuodd Mr. Ellis ar yr 2il ran o'i ddarlith, ac aeth yn mlaen yn y wedd a ganlyn. Sylwedd yn laf ar wallau yr emvnau a'r tonau; yn 2il, ar ddiffvgion yr hymn lyfrau; yn 3ydd, ar hanfodolion hymn ac yn olaf, ar effeith- ioldeb a dylanwad Caniadaeth Efengylaidd. Felly terfynwyd yr ail lith. I ddiweddu y cyfarfod, can- odd y Cor anthem fuddugol Manchester ar Esay I II. 2,8, gan J. A. Lloyd, Ysw., yn orgampus. Yr oedd y cyfarfod hwn yn un o'r cyfarfodydd mwyaf difyrus ag y buom ynddo erioed. Yr oedd sylwadau Mr. Ellis ar wahanol faterion ei ddarlith, yn oleu, yn darawgar, ac yn effeithiol dros ben. Gyda phwnc o'r f-ith ni phetruswn ddweyd fod y right nian in the right place." Yr oedd y mynediad i mewn trwy docynau chwe' cheiniog yr un yr elw i fynei at leihau dyled Carmel, Sirhowy.—Thomas Williams. MAESTEG. Anrheg fechnn i'r Parch. Richard Hughes, gweinidog y Bedyddwyr yn Bttharria, ar nos Lun 2Dain o Raufyr cliweddaf.- Ymgynullodd tyrfa luosog o aelodau a gwrandawyr i'r lie ucbod, i'r perwyl o wrandaw ar y Parch. Mr. W. Owens, Caer- dydd, yn pregethu oddiar loan 13, 8. Y dagrau a welwyd yn treiglo dros ruddiau llawer o'r gwran- dawyr, a brofant fod rhyw ddylanwad mawr yn cydfyned A gweinidogaeth y cymod yn y cwrdd hwn. Wedi gorphen y cyfarfod, cawsom weled ffrwyth cariad ein chwiorydd tuag at Mr. Hughes yn dyfod i'r golwg, sef 12 cyfrol, gwerth X3 10s, o wahanol lyfran hardd ac ysplenydd. Yn ganlynol, galwyd ar Margaret Morgan a Catherine Jones i gyfleu yr anrheg iddo dros y chwiorydd, am ei ym- drech diwyd a diflino, yn nghyd k i lafur toreithiog yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, ag sydd wedi bod yn llwyddianus yn llaw Duw i dynu cestyll o an- nuwioldeb i'r llrwr. Wedi i Mr. Richard Hughes dalu y diolch gwresocaf am yr anrheg, anerchwyd y cyfarfod gan Mr. Howell Davies [Spelters], Mr. I Stephen Jones, o Athrofa Pontypwl, a chynghoriou da ac effeithiol dros ben, ac anog yr eglwys i barhan yn ei chariad tuag at ei gweinido,Rhyddarch ab Thomas. ABERTAWE.—Agoriad ysgoldy newydd Ebenezer.— Ystyriai gweinidog gweithgar y lie uchod, a'r gynull- eidfa dan ei ofal, fod addysg grefyddol yn bwysig i ieuenctyd ac eraill, a theimlant yn ddwys dros les yr ysgol Sabbathol. Ac o herwydd fod yr ysgol yn diwyno y capel, ae ei bod yn anhawdd iawn dwyn yr ysgol yn mlaen yn effeithiol heb le mwy cyfieus, p end erfyn wyd codi ystafell gyfleus ar v fynwent (gan fod claddu ynddi yn cael ei wahardd agos vn llwyr) lie y gellid cynsl yr ysgol ar y Sabbath, a chyfarfod- ydd eraill yn ystod yr wythnos. Apeliwyd at y gyn- ulleidfa yn gyffredin, ac at amrywiol o ewyllyswyr da i addysg yn y dref a'r ardal, am gynorthwv i ddwyn y draul, a chafwyd caredigrwydd braidd uwchlaw a ddvsgwylid. Mae yr ystafell yn 52 wrth 2R o droed- feddi. Yn y dydd ceir goleuni iddi trwy y nen ac y mae ynddi ddau Chandelier mawrion i oleuo gas vn y nos. Wrth un talcen iddi y mae ystafell helaeth, yr hon a fwriedir i fod yn Llyfrgell at wasanaeth yr .ysgol J ac ystafell arall ychydig yn llai, yn Pyr bon y gall y gweinidog ac ychydig o gyfeillion I eistedd ar wahanol amserau i gydymgyngheri yn nghylch rhyw faterion a fyddo dan eu »vlw—o'r neilldu. Bernir y bydd y draul, erbyn y bydd vr barod, yn nghylch X350. Dygwyd yr adeilad yn mlaen yn ol cynlluniau, a than gyfarvyddyd, y Parch. T. Thomas, Glandwr. Dydd Nadolig, 1856, cynal- iwyd cyfarfod Te, ar achlysur agoriad yr adeilad, pan y cyfarfu lluaws o ewyllyswyr da i'r achos goreu. Blin iawn gan y gweinidog a'i gyfeillien, na allasai pawb gael lie yn yr ystafell ar yr un pryd, ond nid oedd hyny yn ddiehonadwy. Cvfranogodd yn ngylch 1,300 O'r ddiod hyfryd sy'n bywSu, Ond nad yw'n meddwi neb. Yna ymneiliduwyd i'r addoldy, a dewiswyd y Parch. E. Griffiths, i lywyddu y cyfarfod. Wedi i'r cadeir- ydd wneuthur ychydig o sylwadau pwrpasol i'r ach- lysur, darllenodd amryw benillion cvfarchiadol at yr ieuenetyd. Wedi hyny, dywedodd y buasai yn hoff gan amrywiol o'r hen aelodau, cyrph y rhai oedd yn gorwedd yn dawel yn y fynwent, weled yr olygfa a welid yno ar y pryd, a gofynodd A yw ysbryd Peter Williams. Ddim yn sefyll draw yn lion, Ac yn 11amn gan laweoydd Wrth ein gwel'd y fynyd hon Gwel'd yr Ysgol Sul fu'n fagu Dros flynyddau maith eu hyd, Mor Iluosog, mor ymdrechgar, A chysurus 'nawr y'nghyd. Yna galwyd ar y Parchedigion J. Daniel, Mynydd- bach; W. Jones, Hcolycastell; W. Humphrey, Cadle; T. Thomas, Glandwr; J. Rees, Canaan, i anerch y gynulleidfa. Traddododd Mri. V. Clutton, T. Jones, a J. Rutter, anerchiadau byrionyn Seisonig. Wedi hyny, cvfeiriodd y Parch. E. Jacob, gweinidog y lie, at amrywiol o amgylchiadau perthynol i'r ach lysur. Diolchodd yn wresog i'r holl gyfeillion ag oeddynt wedi cynorthwyo yn ngwaith y cyfarfod, a ehyfranu ato. Canwyd amrywiol o ddarnau crn- hyrfus rhwng y gwahanol areithiau. Cyn diwedd y cyfarfod estynwyd y ilinellau canlynsl i'r eadeirydd, y rhai a ddarllen wyd, ac a dderbyniwyd gyda gwres- ogrwydd I Jacob boed urddas a bedd,-ali fwyn Fein dynar a glanwedd Byw bo'n beb boen hyd eu bedd, A'u hil ar eu hoi yr un wedd. Myn'sant wledd o ddanteithion-a dynion Liftwn doniau, i'n Iloni; Lleiau traul y ty trwyddi, Er troi'r dre o'r trueni. ZELOTES FYCITVN. Yna ymadawodd y dyrfa luosog wedi cael hyfrydwch mawr i'w meddvliau.— Un 0 Athraicon yr Ysgol. *Yr oedd P. W. yn un o'r rhai a ddechreuasant yr achos yn y lie. Bu yn ddiacon yn y lie dros lawer o flynyddau, ac yn llafurus iawn gyda'r Ysgol Sabbath, OL PENTCAE.—Cynaliodd Cymdeithas Lenyddol, Pen- uel, capel y Trefnyddion Calvinaidd, ei chyfarfodydd blynyddol ddydd Nadolig. Rhag. 25, 1856", am 2 a (S o'r gloch. Beirniad y Traethodnu oedd r Parch. Thos. Evans, Risca; y Gystraweniaeth a'r Farddon- iaeth a'r adroidiadau, Mr. Thos. Davies, Brynmawr a Mr. James Bevan yn Uywyddu y cyfarfod. Dech reuwyd y cyfarfod trwy ddarllen a gweddio gan Mr. Thos. Thomas, yna cafwyd anerchiad byr a chynwys. fawr i'r cyfarfod gan Mr. Thos. Evans; yn nesaf adroddwyd Pren Gwybodaeth" gan Lewis Morgan, plentyn 5 mlwydd oed yn neiat y Feirniadaeth ar hanes y Pfophwyd Samuel, 2 ymgeisydd; goreu Hen Hanesydd, sef Thos. Richards; yr ail oreu, Dechreuwr, sef James Roberts yn nesaf adroddwyd banes Naaman y 'Syriad, gan Mary Davies, Esther Jenkins. a Sarah Jenkins; yn nesaf, Beirniadaetb y Traethodau ar y ddyledswydd o Sancteiddii y "Sab- bath, 3 ymgeisydd; goreu, Aelwyn, sof Evan Daties: yr ail oreu, Mab o'r Twyn, sef Thos. Evans ya nosaf adroddwyd Beth yw Duw, gan Mary Evans a Jane Jarett, dwy feroh rhwng 4 a 5 ralwydd oed; yn nesaf, adroddiad Seiaonig gan Samuel Davies; yna cafwyd Beirniadaeth y Farddoniaeth ar Adgyfodiad Lazarus, 2 ymgeisydd; y goreu, Ap Gwilym, sef Richard Bowen; yr ail oreu, Dirwestwr, sef John Davies yn nesaf adroddwyd Cyfnewidiadau ugain mlynedd, o'r Traethodydd, gan Thos. Williams. Cafwyd Ton gan y cor yn nesaf y Feirniadaeth ar Hanes y Bibl, 1 ymgeisydd loan Ddu, act John Davies; yn nesaf, droddiad o Gwyn yr Asyn, 4 o ymgeiswyr; y goreu, Thos. Bowen; yr tdl oreu, Tiros. Roberts; yna eanwyd yr Afonig Fee ban, gan Lewis Davies a David Price; yn nesaf, Beirniadaeth y Traethodau ar Ym- ddygiadau teilwiig mewn cymdeithas, 2 ymgeisydd y goreu, Beunydd mewn brys, sef John Bowen yr ail oreu, Penybryn Glyn Ebbw, sef Evan Davies; cifwyd Ton gan y cor, a therfynwyd trwy wedii gan y Parch. Thos. Evans, Risca. Dechreuwyd yr ail gyfarfod am 6 o'r gloch trwy ddarllen a gweddio gan Mr. Thos. Davies, Brynmawr. Cafwyd annerchiad i'r cyfarfod gan Evan Jones, a chafwyd Ton gan y cor yna adroddiad o'r Dyn dedwyd'i, 2 ymgeisydd y goreu, Elizabeth Morgan; yr ail oreu, Joanah Williams; yn nesaf, Beirniadaeth y Traethodau ar Bersonau yDrindod, 2 ymgeisydd; y goreu, Maher- shalalazbaz, sef William Powel; yr ail oren, Un ar ei daith, sef William Jones; yn nesaf adroddwyd Joaeph Harries, yr ail oreu, Thos. Morgan; yna darllenwyd y Fcirniadaeih ar y Gystraweniaeth o'r 10 adnod flaenaf, 63 bennod o Esaiah 2 ymgeisydd y goreu, Ymdrechwr dyfai am y gamp, sef John Bowen; yr ail oreu, Amieus, sef John Price; yn nesaf, adroddwyd Pregeth Paul yn Atheu, gan James Roberts; yn nesaf, Beirniadaeth y Traethodau ar Gyfiawnbad trwy Ffvdii: 2 ymgeisydd, y goreu, Evan Davies; yr ail oreu, Wm. Powel; yn nesaf adroddwyd Ymddiddan y coiph a r enaid yn Angau, gan Mary Jenkins a Mary Williams yn nesaf, Beirniadaeth y Farddoniaeth ar Paul o flaen Agrippa, 3 ymgeisydd; y goreu, Elian, sef John Price; yr ail oreu, Dysgedydd, sef Owen Jones; y trydydd, Prin o bapur; ond ni amlygodd ei hun yn nesaf, adroddwyd y Gwirod a'r Ffrwd, gan Lewis Owens, Anne Davies, a Mary Bowen yn nesaf, Beirniadaeth ar Ddaearyddiatth Rhandir Llwyth Julah; 1 ymgeisydd, Uanc leuanc, sef Thos. Roberts yn nesaf cawd araeth ddifyfyr ar Ddiwydrwydd; 8 o ymgeiswyr: anfonwyd yr wytii allan a phob un yn cael y testuu wedi dyfod ar yr esgynlawr; y goreu, Morgan Morgans; yn nesaf, adroddwyd Hen Foses o'r Cylchgrawn "sef hanes hen negro tlawd yn cael ei w<õrthrt Î; Hanesydd, John Bowen; Hen Fassa, John Davies Massa Newydd, John Price; Hen Foses (sef y negro, Thos. Bowen yr oedd Thos. Bowen wedi llvncu yspryd yr adroddiad i'r fath raddau, nes y meddyliem lawer pryd fod y negro ei hunan yno; yn nesaf Ton gan y cor, a tberfynwyd trwy weddi gan y Parch. Thos. Evans, Risca. Rhanwyd gwerth E5 o lyfrau i'r ymgeiswyr.-Gohebydd AD AAORIAD BETHEL, HIRWAUN, MeBGASWG.—Ar y 14eg a'r 15fed o Ionawr, 1857, ad-agorwyd y capel uchod, perthynol i'r Trefnyddion Calviriaidd. Mae yn dy helaeth, cyfleus, goleti, a hardd, ac yn ysgafn iawn i bregethu a gwrando ynddo. Pregethodd y prydnawn cyntaf am haner awr wedi 3, y Parchn. S. Jones, Castellnedd, a W. Williams, Abertawy; am 7, v Parchn. J. James, Penybont, a E. Mathews, Ewpny. Yr ail ddydd, am 10, y Parchn. W. Williams, Aber- tawy, fn Saesoneg) a D. Howells, Abertawy; am 2, y Parchn. W. Evans, Tonyrefail, a E. Harris, Mer thyr; am 7, y Parchn. J James, a E. Mathews. Yr oedd y gwrandawyr yn lliosog iawn yn yr oil o'r cyfarfodydd, ond yn neillduol nos Iau, pryd y gorfu i amryw ddychwelvd adrof, oherwydd fod y capel wedi ei orJenwi cyn iddynt gynyg eu prtsencldeb. Casgl- wyd ar ddydd yr agoriad t'~0 10s. 4c., a £ '154 Is. l^c. cyn hyny, ac yr ydym yn bwriadu eu gwneuthur i fynu yn £:25(1 cyn diwedd y mis presenol. A mwr na'r cyfan, yr oedd arwyddion yn y grwahanol gyfar fodydd nai oeld yr Arglwydd yn mhell. GùheithiwL y teimlir ei nerth ef yn y capel newydd yn achubiaeth llaweroedd—;). E.

I YR YMOSODIAD AE CAXTON. I Y mae y Gazette wedi cyhoeddi yr ohebiaeth a Y mae y Gazette wedi cyhoeddi vr ohebia.eth Ð. dderbyniwyd oddiwrth y Hyngpsydd Seymour ar)- ¡ pwnc pwysig hwn, ac er y dN lasem fod weai cvhoedd! tally riad o hono yn ein rhifvn diweddaf, llesteiriwvd I ni gan ddiflyg gofod. Y mae llythyr y ilvngesvdd vn bur faith ond rhoddwn y darnau mwyaf pw* vsig 0 0 hono. Y T-nae genyf i-r aurbvdodd o'ch hy"sbysu (Hech- reua y llythyr) fod y lorcha Arrow, gyda rhestriad txci'edigaethol wedi cael eiv brddio tra yn angori yu Canton ar yr 8fed o Hydref, gan swvJdog Cliineaidd a niter o lilwyr, y rhai er gwaethaf rhy buddion v Cadben, yr hwn oedd yn Sais, a gymerasant L2 o r dynion. gan eu rhwymo a'u cymeryd ymaith, a thynu i lawr y faner Brydeinig. Ar ol hyny gwnaetb Consul ei Mawrhydi achwyniad with y swyddog ond yn ddieffaith." Yna yfmae y llythyr yn myned yn mlaen i ddyweyd I fod y peth wedi cael ei ddwyn ger bron Uchel Ddir prwywr yr Ymberawdwr gan Mr. Parkes, yr hwn a ofynai ar fod i'r deuddeg dyn gael eu dwyn yn ol. fod ymddiheuriad (apology) yn cael ei wneyd, a bod ymrwymiad yn dael ei wneyd y perchid y faner Brydeinig o byny allan. Ond er y danfonwyd y 12 dyn yn ol ni wnaethpwyd hyny yn y dull cyhoeddus, ac y cymerwyd hwynt vmaith. Ar yr lleg hysbyswyd y ffeithiau hyn gan Syr John Bowrmg i r llyngesydd Seymour gorcbymyn ar fod i junk neu long Ymerodrol gael ei gymeryd er mwyn gweled a gynyrchai hyny ryw effaith [cafwyd allan ar ol hyny mai eiddo personol oedd y junk a rhoddwyd hi i fyny.] Wedi byny danfonwyd dwy long rhyfel i edrych a wnai eu presenoldeb ddychrynu yr Uchel Ddirprwywr ond yn gwbl ofer. Ar ol hyny cymer- wyd meddiant yn amddiffynfeydd dinas Canton, gan fod profiad o nodweddiad y Chineaid wedi dangos i ni fod cymedroldeb yn cael ei ystvried gan y swyddogion yn cael ei olygu fel arwydd o wendid." Ar y 23ain cyrhaeddodd y llvngesydd Canton a darfu i Consul ei Mawrhydi hysbysu yr Uchel Ddirprwywr o'm dyfodiad, ac o r mesurau ymosodol yr oedd wedi fy ngorfodii'w cymeryd o herwydd ei wrthodiad ef i wneyd iawn am y drwg yr oedd wedi ei wneyd— hefyd y byddai rhaid i mi barbau i gario yn mlaen hyd nes y ceid boddlonrwydd. Yr oedd atebiad ei Uchder yn bur anfoddbaol. Ar y 24ain dechreuwyd yr ymosodiad. Ar y 25ain gan ei fod yn Sabbath, cadwyd gorphwvsfa. Yn gynar boreu dydd Mawrth y 27ain danfonodd y llyngesydd lythyr arall at y swyddog Chineaidd yn ei bysbysu y byddai rhaid iddo adnewyddu yr ymosod- iad os na cheid boddienrwydd ganddo mewn perth- ynas i achos yr Arrow, a hefyd gan fy mod yn golygu fod hwn yn achlysur priodol i ofyn am gyflawriiad cytundeb a esgeuluswyd ei gadw am amser maith yn ychwanegol at y gofynion gwreiddiol cyfarwyddais Mr. Parkes, i ofyn yr byn a ganlyn :— Er mwyn atal digwyddiad drygau fel y rhai pres. enol, y rhai sydd wedi cael eu hachosi trwy y diystyr- web a dalwyd gan y Dirprwywr Ymherodrol i ofyn- iadau parhaus am foddlonrwydd ac iawn, y rhai a wnaed trwy lythyr gan deyrngenad ei Mawrhydi [Syr J. Bowring] a'r Consul [Mr. Parkes] oblegid nid oes modd ymwneyd a chwi ond trwy ysgrifenu, gan fod y ddinas yn cael ei chau yn erbyn dieithriaid, gofynafs ar fod mynediad rhydd i ddieithriaid i'r ddinas ac at awdurdodau Canton yn unig." Gan na dderbyniwyd atebiad (medd y llyngesydd) taniwyd ar drigfa yr U cbel Ddirprwywr, s hparhaw yd danio ar y ddinas trwy y dydd. Taniodd llong arall y Baraconta ar y mill, H Chineaidd. Yr un dvd j cyhoeddodd yr Uehel Ddirprwywr y rhoddai wobr o ddeg doler ar hugain am ben Prvdeiniwr. Iihodd- odd y llyngesydd rybudd i'r bobl symud eu heiddo perscnol iglaniodd Cadben Hall ddwy waith i'r per- wyl hwnw) ac wedi rhoddi cy iteusdra iddynt wneyd i hyny yn y nos a thua haner dydd dranoeth, ail agor- wyd tan ar y ddinas. Canfyddwyd liiaws o dai ar dan. Boreu y 26ain, taniwyd ynFgynar gyda lloDgau adnewyddol, Ii llwyddwyd i wned adwy yn y mUL Glaniwyd tna dau yn y prydnawn Lyda dau gyflegr. Buan y codwyd v faner Brydeinig ar v mur. ac ar oi | ymwthio trwy yr heolydd denwyd at borth v ddinas ac aethpwyd i mewn. T' Cbwythwyd y porth yn ddrvli- iau gyda phylor. Ni ddan^oswyd ond ychydig o wrthwynebiad gan y milwyr Chineaidd, er fod eu cyflegrau yn barod i'w tanio ganddynt, ond saethas- ant ychydig atom trwy lfenestri y tai, a lladdwyd tri, a chlwyfwyd un ar ddeg o ddynion. Cefais yr hyfrydwch (vsgrifena y llyngesydd) o fyned i mewn i'r ddinas trwy y porth. Yn fuan ar ol cael Consul ei Mawrhydi, a rhan o'r gallu oedd gen- ym, ymwelais a rhwiliais dai a tlirigfan yr Uchel Ddirprwywr. Aethom yn ol ar fachlud haul a dan- fonwyd y swyddogion a'r dynion i'w lleoedd priodol. I gan fod fy amcan, sef dangos i'w t-clielder fod genyf allu i lyned i mewn i'r ddinas, wedi ei gwblhau." j p. m. tcrodd tan allan drachefn yr hwn a losgodd lawer iawn o dai. Ar y 17 o fis Tachwedd danfonodd y llyngesydd drachefn at yr Uchel Ddirprwywr i'w hysbysu fod yr hyn a wnaed yn effaith ei waith ef yn gomedd bi,b 1 math o iawn yn achos yr Arrow; fod dinas Canton yn hollol at ei drugaredd, a bod yn bur hawdd iddo ef ond vmweled ac yinddyddan at llyngesydd der- fynu y cweryl. Atebiad ei Uchelder ydoedd ail ad- roddiad o'i lythyrau at Mr. Parkas, amdditfynai ei ymddygiad, ac agrymal ti fod eisioes wedi danfon ei swyddog i siarad i mi. t^Yr oedd hwn yn swyddo& o lawer is gradd na mi.") Danfonodd y llynesydd yn ol os na cheid atebiad mwy boddhiiol yr ail ymosodid ar y ddinas. Caf wyd atehiad, ond barnai y ilyngesydd nad oedd un mymrvn mwy boddhiio] na'r un blaenorol. Ar y 3ydd taniwyd at adealadan y llywodraeth a pharhawyd hyd 5 yn yr hwyr. Pasiodd llythyrau rhwng y llyngesydd a'r swyddog Chiueaidd, ar y 3ydd drachefn ond nid oedd yn boddloni y llyngesydd ac am hyny adnewyddwyd y taniad, ar y 4ydd a thrach- efn ai y oed. Ar y 5ed taniwyd ar, uddwyd, a llos- gwyd 25 o junk rbyfel y Chineaid. Rhwng yr 8fed a'r 12fed o Tachwedd, bu tri dir. prwyaeth o fasnachwjr a boneddwyr Canton yn talu ymweliad a'n Consul ni, ac vmddangosent yn awydd. us i derfynu y cweryl. Ar y 13eg cymerwyd amddiffynfeydd Begne. Yr oedd ynddynt dros 200 o fagnelau, ac yr oeddynt yn gryfach na phan gvm- er'wyd hwynt yn lsil "Safodd y byddinoedd Chineaidd at eu cyilegrau hyd yr amser yr aeth ein dynion ni i fynu yn agos atynt. Yr oedd gan y Mandarines gychod yn barod i hyrwyddo eu diangiad, gan adael eu dilynwyr anffodus, y rhai a rhuthrasant i'r dwr hyd nes y gwelsant bod ymdrech yn cael ci wneyd i'w hachub. Gan fod yr holl afon yn awr yn ein dwylaw (medd y llvngesydd wrth derfynu, nid oes genyf ddim mewn bwriad i'w wneuthyr heb- law dyogelu a chadw ein sefyllla bresenol ac y mae yn gorpbwys gyda Lly wodiaeth ei Mawrhydi i Wnder. fynu pa un a ddylai y cyfleustra presenol gael ei ddefnyddio i oaod mewp. gweithrediad i'w heithaf y telerau cytundeb hypy az yr ydys hyd yma wedi i caniatau ly wodraeth Canton eu troaeddu yn ddigosb." Gyda'r llythyr hwn y mae y llyngesydd yn danfoh yr holl ohebiaeth a uasiodd rhwng Syr John Bowr- ing, Mr, Paikes a'r ChineaiJ. Y mae yr oliebiaeth yma o bwys mawr ac o ganlyniad rhaid i ni roddi difyniadau o'r rhanau mwyaf pwysig. Yn y lie cyn- taf y mae genym yr ohebiaeth mewn perthynas i gymeriad y dynion oddiar yr Arrow. Y mae Mr, Parkes yn ysgrifeau at Syr J. Bowring yn rhoddi hanes y digwyddiad. Y mae Mr. Parkes hefyd ya ysgrifenu llythyr at Yah, y Dirprwywr Chineaidd yn I rhoddi hane-IN y peth. Yn y Uytbyr hwn y mae yn t I hysbysu Yah elfoj wedi danfon hanes yr amgylchiad nid yn unig at Syr J. Bowring ond hefyd at lynges- ydd ei Mawrhydi a dylwn ychwa.negu (meddai) gan I fod v lorcha dvwededig yn cael ei chadw yma o t herwydd fod y dwylaw wedi eu cymeryd ymaith, ) I maeganddi hawl ar lywodraeth eich IluciieJier ain y costau y bydd yn agored iddynt oherwydd yr oediad hwn." Yn nesaf yr ydym yn cael llythyr oddiwrth Mr. Parkes at Syr J. Bowring yn yr hwn y dywed iddo gael llythyr oddiwrth Yah, ac ychwanega fod naw or dn-nion wedi eu danfon yn ol iddo, ond ei fod ef wedi gomedd eu gymeryd am na ddanforwyd hwynt yn ol yn y dull v gorchym -vr,ais i, ond nid ¡ wyf yn amlieu na rydd yr ynad cynnortliwyol hwynt yn y lorcha yn 01." Yn yr un llythyr hyspysa Mr. I Parkes fod Commodore EJiot wedi datgan ei fwriad i symud llong ei Mawrhydi y Sybille i fynu i NN Ilan, poa ar unwaith. Y mae Yah yn y llythyr y mae yn ei ddanfou at Mr. Parkes yn danfon copi o'r tvstiol- aethau er dangos fod y tri dyn y mae yn eu radw, yn euog o droseddu gyfraith. Ac am daiu costau oediad v lorcha dywed "gan fod y lorcha wedi ei hadeiladu gan Loo-Aching, yr hwn a gafodd restriad o hon, trwy Polo (Mr. Block) i'r hwn y talasai fil o ddoleri nad vdoedd yn lorcha dramor, ac mai ofer gan hyny ydoedd darllen mewn pertbynas iddi. Yn nesaf yr ydym yn cael ilythyr oddiwrth Syr J. Bowring at Mr. Parkes yn yr hwn y mae yn gwneyd yr addenaa pwysig canlynol Y mae yn ymddang- os ar ol ymchwiliad nad oedd gan yr Arrow un hawl i godi y faner Brydeinig yr oedd ei thrwydded i wneyd hyny wedi darfod ar y 2 Tain o Fedi. u ba ftir. aer nid oes ganddi hawl cael amddifiyniad. Ond nid oedd gan yr awdurdodau Chineaidd un wybod- odaeth fod amser y drwydded wedi dyfod i ben, ac nid ydynt yn proffesu fod ganddynt sail arall i ymyracth ond y dybiaeth nad oedd y meddiacwyr yn ddeiliaid Prydeinig. Byddwch ey,t,,tl ag hyspysn y dirprwywr Chineaidd fy mod yn' gofyn am ymddi heuriad am yr hyn svdJ wedi cymeryd He a sicrhad na sarhcir y faner Brydeinig mwy, ac os na cheir hyny yn mhen 4S o oriau fod yr awdurdooaii llynges- ol i gael eu galw i mewn i fynu iawr. Y mae Mr. Parkes yn ufuddhau trwy ddanfon llythyr bygythiol at y DIrpr- ywr Yeh, yrwr yn ei atebiad sydd yn dvwedyd lod v dyr.ion wedi cael eu holi a'u bod oil yn tystio nad oedd un ianer Brydein- ig yn chwifio pan aethant ar ei b vrdd. Wedi hyny v mae y llyngesydd yn cyra#ryd jnnk Chineaidd he y mae y Dirprwywr Yeh yn yfegrif^nu llythvi at Mr. Parkes vn yr hwn y mae yn dyweyd. "0 hyn allan os byod i drose-ddwyr guddio eu hunain ar fwrdd lorchiaid tramor, fe'eh hvsbysir chwi o hyny fel y galloch chwi gydweirhrodu gyda ni yn y cyfryw acli- osion. Y mae Mr. PaSrkes yn atab nad ydyw Yeh wedi cynyg un math o ymddiheuriad am y cam, ac I wrth gadw y dynion a gvmerwyd ymaith, yn dangoa cymeradwyaeth i'r trosedd o'r cytundeb, ac felly nad oeId gan lywodraeth ei Mawrhydi un sicrwydd M fvddai ymosodiadau cyfTelyb yn cymeryd lie drachafe. Y mae 24 o oriau yn cael eu rhoddi i'r Dirprwywr i ystyried y mater. Ar 01 i'r ymosodiad ddechreu y mae Mr. Parkes yn ysgrifenu at Yeh i ddyweyd y cerir yr ymosodiad yn mlaen hyd nes y ceir boddlonrwydd ac ychwan- ega :—" Os bydd i'r symudiadau hyn arwain i, Deu achlysuro d;ry,tr eiddo Prydeinip. bydd llywodraetk ei Mawrhydi yn gofyn ar fod i China wneyd pob colled i fynu. Y mae Yeh yn ei atebiad i-n dywedydfel y canlyn :— Y mae yn rbeol sefydlog gyda lorchiaid eich cenedl anrhydedans, pan bvddant yn angori i di-nii eu ban- erau i lawr, ac nid ydynt yn eu codi hyd nes y byddont yn myned allan. Y mae geDym hrofion diymwad nad oedd hanerau i fynu pan tyrddmyd y lorcha. Pa fodd gan hyny y gallesid eu cymeryd i ItiWT ? Pwy allasai eich cvnhvrfu enwi v Cllnul, ar y 24ain i ymosod ar yr Amddiffyrifev dd, can eu ]1,1Ó a rhlwyfo neu ladd chwecl. o'r Chineai i a thracl efn ar y 2 iin i ymosod a iiosgi Amddiffynfa mynediad Macao lie y clwyfwyd tri o'n m.hn r. Am fy mod i y gweinidog. mewn beddwch a'ch eel ad), anrhydedd- us y darfn i'r milwyr beidio pwrtbwvnelm ond 08 bydd i chwi v ConcTil o'el) bewyllus eich hun a,fer trais a cbreulondt-b ac acbosi lieibul yn Tn s-! v b"bl y ddinas iion. y rhai nad ymostvngant i'r 1,1 T-i bt-thwu, yna bydd yn dra anhawild i mi y gweinidog rtdar- bwvllo hwynt ar eich rhan chwi Yr wvigun hynv yn eich rby buddio o hyn yn m'aen llaw Yna y mad Yeh yn rhoddi sen i ni fe1. gwlad grefyddol nas gall un dyn sydd ag anrhydedd ein erefvdd ni ynagos at ei galon lai nai deimlo. Dyw. ed :— Heblaw hyny, y mae eicb cenedl hyd yma wedi pare hu ysprydoedd y Nefoedd ar dydd Sabbatk, ac yr ydych yn parcLu evfia-wnder a thegweb ond a ydyw dinistr ein hamddifynftydd yn cyrtueddn d'r eyfivw brofles? Dyhch chwi y consul ystyried hyv. Y mae yr ymosodiad yn cael ei gario yn mlaen ac y mae Yeh yn gwrthdystio, ac atebir ef gan Mr. Parkes mai urno ef ei hun v mae y bai am na cbyisynia a ehais Syr J. Bowring, yr hwn (Syr J. Bowrir ychydig sydd yn ysgrifenu fel y canlyn:- Pa beth bi,in&4 ydoedd pwysigrwydd y ewe 4CM yn gwnpyd yr apeliad cyntaf at arfau yn t iol, y mae yn awr wedi cymeryd ffurf sydd J ein holl gysylltiadau presenol a dyfodol a C yr wyf o'r farn y dylid gwneyd pob peth bosibl i roddi grym 1 gytundebau y rhai sydo eu troseddu mewn modd ystyfnig ac esgetikis— gall rhan fechan a therfysglyd o'r Chineaid'gael eu goddef i wneyd ymaith air ymrwymiadau eu Hymer- awdwr a phenadur Prydain Fawr. I I

AMRYWIAETHAU.. DIGWYDDIAD AXAETHUS TN ILLINOIS.—Y mae llythyr cyfrinachol dyddiedig, Illinois Monmouth, swydd Warren, Rnagfyr 12, yn dyweyd:— Cyflawnwyd cyflafan waedlyd yn y Baldwin House yn y ddmas hon prydnawn ?eddvw. Y mae yr amgylcbiadau fel y canlyn :—D arfu i ben foneddwr or enw Mr. Fleming, a dau fab iddo un yn 2iJ a'r llall yn IS oed, alw ar un Mr. Crosier yn ei ystafell yn Baldwin House, pob un o hoc- ynt da llawddryll yn barod f w tanio er gorfodi y boneddwr olaf i dynu yn ol rhywbeth a ddywed- asai am eu merch a'u chwaer. Ar ol llawer iawn o siarad chwerw, darfu i Mr. C. lawarwyddo papur yn tynu yn 0] fel y gofyuid iddo, a hyny yn mhres- enoldeb cyfaill yr hwn a ddygasia yno gan Mri. Fleming. Yn union ar ol i'r papur gael ei roddi oï ddwylaw, dywedodd Mri. F. neu un o'r brodyr wrth Mr. C. "Yn awr yr wyf am dy fSangellu," a daliai un o'r brodyr drwyn y liawddryll wrth ei ben tra y chwipid ef gan y Ilall. Ar 01 iddo guro ych) dig, tynoda Mr C. gyllell o'i logell, ac mewn mvuydyii rhoes ei fraich am wddf yr un ag oedd yu ei iSangeiln, a thrywanodd ef yn ei frest, a tbynodd y gyllell allan a thrywanodd yr un ag oedd yn dal y liawddryll yn yr un modd. Tryw. anwyd y ddau frawd o fewn tua thri eiliad i'w gilydd. ac yn mhen tua tbri mynyd yr oeddynt vn gvrtf yn ymyi eu gilvdd. Yr oedd yr ben wr wedi myned o'r tu alian i wylied rliag y deuai neb i gVDorthwyo Mr. C. Y mae yr holl" ddigwyddiad wedi tyno sylw mawr. PJioddes Mr. C. ei bunan i f.'ll)'ïr awdurdodau. Y mae teimladau y bobl gyda Mr. Crosier. Y mae yn edrych fel un wedi tori ei gaion Dyn ieuanc tua 21 neu 30 mlwvdd oed ydyw, a dibriod. Dywed.r ei fod o dan amod priodas i r loneddiges ieuaue, mewn c-westiwn, yr hon yn bresenol sydd allan o'r dalaeth.-Roche.- ter American. YR YSTORV VN T BRIFDLIINAS —Yr oedd y gwynt uchel yn y brifddmas ddydd Sadwrn wedi cynyddu yn ddirfawr tua'r hwyr. a thua haner nos yr oedd yn gorwynt cryf a pharaodd am rai oriau. Y cyfryw ydoedd nerth y gw nt fel mewn llawer o'r prif heolydd, yr oedd potiau simneian yn disgyn yn mhob cyfeiriad, er dychryn mawr v tramw\ wvr, a derbyniwyd llawer o bersonau i r gwahanol ys- pytdai. wedi eu clwvfo trwy i hetbau oddiar benau y tai ddisgyn arnvnt. Y mae y g-WYN wedi gwn- eyd niwed mawr i'r coed vn v parciau. gerddi Kensington yn neillduol. a boreu Sabbath yr oedd dail a changau coed yn goiwedd a; hyd y parciau a llawer o goed ieuanc wedi eu diwreiddio Yr oedd d wr y Tatwys mor gyffrous fel yr oedd vn dehycach i ryw fra'ch 0 r mor nac i afon yn-nirol. I wchlaw y bont suddodd lluaws o fan longau, ac islaw y bor": yruryddhaodd llawer o Icngau gan ymgnro ya eu gilydd a gwneyd niwed mawr. Du LIVINGSTON:.—Dydd Dun ddiweddai cvn- baliwyd cyfarfod yn yr Egyptian HH1!, Mai.siou House^yx A..rglwydd }'l1er yp. y adJir. er_w'n penderfynu ar r,ddi SWill o arian i Dr Livingston yn arwydd o barch iddo am ei lafur a i ddargan- iyddiadau gwertbfawr. Casglwvd tua X450 mewn ychydig iawn o allir. r GENKRAL CODIUN&XOK n. GREENWICH.—Dydd Llun cyflwynodd y gwr bwu ei bun o Baen ey- nulleidla gyroyig yn Greenwich i gynyg ei bun fel eu eynry chiolydd yu y Senedd, ac i draethu ei syniadau iddynt. Ond nid yw yn ymddangos ei lod wedi gaiiu myned i IDeWll i'w serchiadau mwy nag y gallodd fyned i mewn i Sebastopol. Yr oedd y cyfarfod yn un ystormus dros ben, ac nid oedd mwy o drefn yno nag oedd yn Balakhva. gynt. Dywedai y General nad oedd yn ffafriol i'r tugel, a tbynodd hyn ystorm ofnadwy am ei ben. Bu raid iddo yn y diwedd fyned or lie gyda'i gyfeillion, ac ar ol ei ymadawiad gosodwyd cadeirydd newydd a phasiwyd penderfyniad o blaid y tugel. SYR ROBERT PEEJ, AR RWSIA.-Y mae y pendef ig hwu wedi bod yn traddodi darlith yn Saltley gerllaw Birmingham wrth agor llyfrgell. ar Rwsia, a'i daith ddiweddai ef yno. Yr oedd y ddarlitb yn un rbydd, diauican, yn cynwys sylwadau ang- hoeth ar bethau a pliersonau. a gellid meddwl mai ei unig amcan ydoedd gwneyd i'w wrandawyr chwerthin. Ymddengys iuefyd ei fod wedi pender- 1 fyrnu peidio dyweyd dim yn dda am Rwsia. os gall- ai mewn modd yn y b, d- Er y desgrifir dinas St. Petersburg gan bob teithiwr ymron fel un or- wych a mawreddig, eto yn ol Syr Robert nid yw yn ddinas orwych mewn un modd" y mae ei hadeilaaau mwyaf yn "un twvll mawr fel y mae llawer o bethau ereill sydd vn Rwsia." Yr oedd Syr Robert (meddai) yn cael ei dwvllo yn fawr vno, oblegid yr oedd ei giniaw bob dydd yn costio X60 itldo, Galwai Cronstadt yr amddiffynfa na chytnerwvd mo boni gan Syr Charles Nap'er" ac mewn cyfeiriad at ganrnoliaetb Syr Charles Napier i'r uchel Ddne Constantine, dywedai Syr Robert gyda phob parch i'w Fawrhydi rhaid i mi ddy- weyd na ddarfu i mi erioed weled dvn a roddodd lai o argrafF o'r hyn a ellid ci alw yn ddull agored a gonest. Twyll a boced yw y I'wH cbwi wydd- och." MARWOLAETU MIT. J. BROTHERTON A.S. Y mae yn ddrwg genym hysbysu am farwolaetb Mr. Brotherton, yr aelod seneddol dros Salford. Aeth i mewn i omnibus- yn Manchester boreu dvdd Mercher y fed, pryd y tar a wyd ef gan y parlys mud o'r b" r y bu farw. Yr oedd Mr. Brotherton weci gweithio ci ffordd i fyny 0 sefyllfa isel, ac yr oedd yn un o r aelodau mwyaf llafurus a diwyd a feddai Ty y Cyffredin. Cafodd gyfieusdra trwy y Reform Bill 1 ddyfod yn aelod seneddol, a llaf- uriodd, am flynyddau lawer i geisio atal i'r senedd eistedd yn hwyr neu yu liytracb byd ddau a thri v boreu. ond yn gwbl aneffeitbiol. Yr oedd yn llysieuwr, hyny yw yr oedd yn mgs.dw oddiwrth fwyta cig oddiar egwyddor. Y mae aelod senedd- ol arall wedi marw yn ystod yr ychydig ddyddiau diweddaf -ef Syr Edmund Filmer yr hwn sydd wedi bod yn cynrychioli Kent ar egwyddonon Toriaidd er 1^0°. Y DRETH An INCOME.—Dywed y 31orming Sttzr fod bwriadau y llywodraeiii gyda golwg ar y dreth hon yn hvsbys mewn rlia; rnanau. Dywed y dechieua Canghcllydd y Trysorlys trwv roddi i fvnv v 9c. ychwanegol ac yn y lie nesa/y byddai iddo ddwvii atncangvfril' o .i'St,000,000 i'r fyddin a yr hyn a wna y swm o ond gan na chynwysa byn yr amcangvfrilon am gyfiegraeth gellir casglu y bydd arno eisiau tua X'20.000.0I»0. IVed) hyny hysbysa r Cangheilvad fod yn rhaid cael yr arian yma, ac y bvddai yn well gan y llywodraeth ei gael trwy gyfrwug trethoedd uniongyrcbol narbai anunion- gvrchol. Hyny ydyw gotyna y llywodraeth am hduewvddiad y dreth c. 0c. ag a roddwvd i tyry ganddi. Y gwahaniaoth yw. na fydu 1, niervd mantaif- o lythyren y gyfraith i'w gael. ov d .y gadnwa y cylriioldeb i oii'hwys ar Dy y Cyffieu- in ei huuan. Yn ystod y cynhwrf fod baD yr Iwerddon yn detjyg o dori, tynodd amaethwr n Tipperary yr holl arian a feddai allan, a chuddiodd hwynt mewn lie a&hytibys i w deulu. Ychydic; o dd-, dditu yn ol bu farw, ac er chwiiio hyd yn broseuol nid yw y teulu wedi llwyddo i gael gafael ar y trysor cuddiedig.

?** "*?? hono, yn ei chysylltiad &'r ysgrif a nod- "d.1ir sylwi ar y pwnc hwn unwaith eto yn 'T!JCC mai peth pur newydd a dyeitbr, a pheth £ <*il na hyny, yw ystyried I1yfrau ar y J? gangenau gwybodaeth naturiol yn anffydd. ?& enw y Creawdwr yn cael ei grybwyll t+m c> fel\1 .raid condemnio yr hen '(ant, a Ready Reckoner J. 1 ac 8" yr n egwydd. yr Hen s nid yw <&!> yn yr '¿ {'f, p. pe buasa^ jnedd, na fuai. t ysgrifenwyr am gwyrtj It-un math o an- J j. d yn hojlol yn y gwrth. j aw pob amheuaeth. Wei* "t)Ittranci'au o'r fath y. -faj, special pleader." .1 "frvedydy lleiaf, ydyw „ täol0 haertl, mal ic yntau hyd yma, s»3 -iu»•• .Y- amisoedd yn yr ym.- JIr n^rdd&u >•' ■