Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
Advertising
HOMOEOPATHIC BOOKS AND MEDI- CIXE CASES. Ðr Laurie's Domestic Medicine, 16,3. Case to ditto 54s, ► Vr. Henng's-Domestic Physician, 8s. Case to ditto 54s. Dr. taut ;e 9 Epitome 0f Domestic Medicine, 5s. Case to r (litto, sl4. Dx. Mijlaa'jdocket Book of Homoeopathy, 2s. Case to ditto", 25. Dr. Laurie's Homagopathic Guide for Families, Is. Case to ditto. Dr. Laurie's Guide to Twelve Remedies, Is. Case to ditto,10s. Dr. Thoma" 'J Guide 10 Six External Remedies, 9d. Case to ditto 7s. Sd. The above sent free on receipt of a Post Office Order for the amount, ILLUSTRATED PRICED CATALOGUES, GRATIS. EDWARD THOMAS, Homoeopathic Chemist, CaxtOD Building, Pepper Street Chester. DIM O'R FATH AIR A FFAELU M K DDY Gi MAETH AX WitTHWY N'E BAD WY. ENAINT HOLLOWAY. CYLCHLYTHYR IR CLAF. Mae y linw^ddyjcm vsbyttai blaenaf a'r cvhoeddiyyr medd- ygol KwFopaidd, ya addef priodoleddau anghydrcarol g-.vrth- enyti ii nc ia<!haol yr Euaint hWlJ; Mae Uywodraethau yn noddi a; ddefnydiliad yn eu gv.-asai2aeth ilyzigetiol a milwrol; ac y maf y evffredra yn y wlad hon a thrwyr byd yn rhoddi yr vmddined mwy"- yn ei rinweddau iaehaol. maevn treiddio ffvnottellaTt enynfa a lljgr;dd ag sydd yn rwe(ltl o tan yr nrwytldiofJ allanol o tflechyl, ac yn dieffeithio yr el-feoou pocthiyd sydd yn porthi ac yn Ilidio y clefyd. CYMALWST, MANWYN, TAN* IDDWF. Mas y rDai hyn yn mhlith y i lafyihui mwyaf dychrvnllyd a ) dirbo^nol, t.,r hyny yn eu ffurf -.vaethaf, aphar. yu ymddanffos yn *n!eddysmiitt<>»bol, y maeut yn. difiauu yn ddianwadal o ) dan gymhwyshtd dval y gwrtbvveithvdd liinarol ac iachaol lawn t boen so enynftt CLWYR BKEM\. DOLURTAU LLYCHEDEK, CDUL- AU ANYSTWYTH. I Mewn achosion o 611,v, z- Brenin 1:9 y mae dyfroedd meddygittiaeth«T, methlygdrwvthaa, a phob cy" ugor meddygvr I) wedi eu p >a yn ddilejt, cySaAna yr Enaint iachad trwyadl. a Iacha doluriau Uv<jhjdetiog yn fuan o dan ei effeithiau, ac y mae ei effeithiau llaeiot ar ewynaa cwtog-ol yu wi- rvfeddol h LLYNYROD YMAltLLWYSOL. r, Y msie cyfnewidittd mwyaf hynod a hapus yu oaei ei gyn- ¡' yrohu raewn ymddangosiad Ilynorod mwyaf adwythig-, ar ol ■ 1 cyictirnol yn drtlttoo, a gronynan o gnawd iachus yn dechreu ■cymeryd He y orawn ymarliwysol. Mae y cyfnewidiad hwn ."■.r -yri mynod yn miaen ya fwy neu iai bnau, nea y mae y briw- fynu k eylwedd iaclu a 1 liynorwedi ei lachau ya wreiddiol. f" GAIR I FAMATJ. Yr i.euai. nc yxlynt y dycddelSryr amiaf oddiwrth niweidiau r aI,, -.DOI, ;an hyny dylai pob mam gael y darpariad iscbaol iu amaer yn barod wrth law. Y mae yn briod-fsddyg- laebgorol i fronau dolurus, a symuda yn gyflym 'pawnog. y rhai sydd weithiau yn anharQda penau plant. FFEITHIAU PWYStG. -aaint hwr: yncael si d iefnyddio yn gyffredinol ar I -Ilges forUdkiLV Mor Werydd a'r Mor Ta-el, fel iiQjth i trcLolIioii a bnwiay. Rhodiwyd archiadau u vadau heia^th o bono yn ddiweddar gan J" iuitan o at ddybenion vsbvttaidd. .CH.D RHYFEDDOI, COE3 DDRWG AM DUR BLTNEDl). ?OBtO ?tAyrod?tu'rtAAff.?M???Mfp.?pof?c?r' S?? /brd- "At Pro?a't?-r HoHoway, e?ch h?3bysu "M- Syr,—Y mae yn foddhad mawr i mi aU'j e2ch bysbysa am- ygw?iUMdrhytedftoia ddtgwyd odd?nB?yIfh gan ech En- ttt?t a'ch i*«ienaa. Dyoddetodd Mrs. Hoimo? A)bprt Street, MonDt?Heet.Bait'ord. mor <lot o'id'?-rth Goes dd am dair mynd. fel La aliat am ddenjiaw m.i,. 0 acuser wisgo esgyi na pbota». Wd'i clywed fyntaint o glod 1 ch Enaint &'Ch Polenau, tueJdwyd hi i wneyd prawf o lionynt, a c yn yspaid jonydi^ wythuosau, daetb ei' choefai yn gwbi ddianaf 8Ø !acb, mor !af.h y? wir, fel y ?ail yn SWT gerdded un?hyw beilder rhesyiuol heb bom na'r anghvfleusdra lleiaf. iffwyr Syr, yTt-iiidocti yn IAnvyddwyd; JOSEPH HARP. IACHAD RHVFEDDOL 0 DUOLURIATJ y Y WYXEB, Copi 0 lyClvirolUiu-rtfiMr.Jesrph Burner, Handy ^Bedfordshire. "A.t !"r».!fe9wr HOU'HVSY,- Syrj—Am amryw tiwyddau dyoddefais oddiwrth nifer fawr e <i<loiui'iau lirwz iawn ar svahanol ranau o mcorpb, ae yn etw-td.'g ar fy wyneb, yn gymaint felly, fe' atryr oedd rhan fawr v In trwyn wedi fa fwyta ymaith. At' ol mabwysiadu am- rywiol o icddyginiaethau, y rhai a fethasjnt oU, tueddwyd fi i bryna gan Mr. Spocg, rbyw g>maint o'ch Enaint a'ca Pelen- au aiimitri-tii-'awv. i>e.rnyddiais Uivynt am ced^ar mis, ac y M*. a orioled(i geayf liuweyd. fy mod yn awr mewn perffaith iechyd, ac aedi parnau reily byth er pan ddecbreuais ddef- pyddio ekhEnfunt rhyleiid J1. a chymeryd eich Pelenau, era JIl lidwv tljuadd. > YTyf yu parhiu, Syr, eich u(ud,1 Was, \Arwryddwyd) JO&EPX BAIL.IIES. Dylid.. dalnyddioy Peteuau yn gy8Ttlti«dig a'r Enaint yn rhan fwyai o r anhwyiderau caniynoi :— C8an aryg Brunaudevrg Peadduynod Bratbiad M oschetoet Lsgiadaa Cyrn uieadal [a Sandjiies Cocoabay LlOagenog Chiego-foot "CymaTau oyfyngedig ElephaatiasiB Cancrau r fie any^twyth Troedwst Festulas Dolur gwddf f foienau Chwyddiad y U^rw-ioBgjadan Didenau dolurus Cymalwst Ahechyd y croen Scurvy Crygni Peuan dolurus Bnwiau llinorog Enynfaoedd Archollion, &c. Yaws Ar werthyn sefydliad y Proffeswr Hollo way, 244 Strand ger Temple Bar.Llundajn, ac bO, Mahion Lane, New York a oilan y rlan twyafo F'Iery.lwyr agl\ertbwyr Cyfierj, drwy yr holl fJ gwtireitidiedig am y Prisiau caniynoi ;-Is. lici. 2&, a. 4s. b. y blwch. —far Y -ilcio enill mawrlrwy gvmeryd y Pot mwyaf N. H.-hhflddlr cyîarwyddidau i eleaflon o bob math o bechvd g>da phob biweh I DIM CHWANEG O BELENAU NAC UNRHYW GYFFER ARALL, At Ricymedd, Annhreuliad, (Anghylldraul,) An. hwylderau y Giau, Geriau, a'r lafu, Peswch, Cn £ thtwed, Darfodedigaeth, a Gwendid. MAE Reyalenta Arabica Food danteithiol D t7 BARRY yn arbed 50 o weithiau ei gost mewn Cyfferiau erailt, ao yn inchan yr anhwylderau uchod a'u can- lyniadau, megys gwyntogrwydd, dirdynlad, surni, dwfr ropth, i-uriad y galon, pengur gieuog, hysterics, tiedolourevx tiyddaHod. swn yn y pen a'r clustiau, poenau yn mhwll y cylla, a ri wnlz yr ysgwyddau, tap iddwf. tarrlniaa allan croon, anrriburedd a pbrinder y gwaed, manwyna, pesweh <m«tbiv, ed, darfodedigaeth, dyfrglwyf, crydcymalau, troedwst, prihl"d4 trseim yn ystod beichiogiad, ar ol hwyta, neu ar y mor; iselder vspryd, cwlwm gwythi, cramp, ffitiau dirioesol, y ddueg, gwendfd cytfredinoi, anesmwvtbder, anhunedd, gwridiad anfoddus, p<ir!yi,(<reinors,)anhoffefld o & iauesiiii4 i lf q"iu, c? anaddasrwydd i e&jdu, collianty cot, lledrithiau, y bendro gorli fiad y gwapri i r pen, byapYddiad, pruddglwyf, ofnau di- sail, anmhendeifynolrwydd truenrsrwydd. Heblaw hyny, V. «4eyAyw7r ymborth goren i fatmnod a rhai gweiniaid yn gyfiredinoi, gan cad ydyw un amser yn troi yn lur ar y cylia gwanaf. nac yn ymyru ag ymborth helaeth da, ond yn eyf. ranu archwoeth iachns 1 fyr-bryd a chiniaw, ac yn adferyd y galluoedd o dreoiio, ac yni giawl a chybyrog i'r mwyai 11049. GOCHELIAD 0 BWYS yn erbyn peryglon arswydns dynwaredn i ffugiol. Carjiatodd y Rhag-Ganghellydd, Syr Willia Page Wood, Gwaharddheb ar y lOfed o Mawrth, 1854, yn erbyn Alfred Hooper cyilI, am ddycwaredu "Ymborth Bevalenta Axe- ticaDa Barry. Barry Du Salary, & CQ., 77, Regent Street, London. Bhod lir yma yclrydig nifer allano 50,000 o wellianaa Gwelhant 3-2,422 —Bridgehouse. Frimley, 3, Enrill, 18.54. T mae v,gvfaint iflach am 1:3 o flynyddoedd, poon gwaed, afreoleSldiad yr afu, byddardod, cloch Yn,y gluat, rhwymiad, gwendid, byr-anidlial a phesweh, wedi cael su symud gan eiob ReTaienta Arabica. Mae fy ysgyfaint, afc, nghyila, 1 ntften, a m c'.nstian, oil yniawn, fy nghlyw yn b«rffaiLh ac y .mae fy .df«riad yn rhyfeddod i'm holl gydnabod. Jamea Roberts, Matnachydd Coed Gwelli nt 48,615.-PIymouth, Mai 9fed, I8"d. Vr wyf sal y deng mlynêdd diweddaf Wedi bod yn dyoddef > CKidiWr-tli anghylldraul, pes-gnriadau,ofntrsrwydd, iselder YI- pryd.a' Hmedd, a liedrithoedd, ac wedi Ilyncu swm anghred- adwy 0 yfferi heb esmwythad. Y mae yn hyfryd genyf ddweyd i oich Ymborthchwiwedify iachau, acyrwyfy. SWY yi> -!»>rynbau gwell iechyi nag a gefais am lawer o fly. 1 jijdooe ittestimutbeibio. "18, Nerwton.Masnachydd. Rhif.42 ISO, "Ilene adfridog King, iachad o wendid oyffred. lnol ae ofnusrwydd Gweliiimt Khif. Wilham Hunt, Yew, Daleudwr, 60 nlynedd obarlystaeddol. Intit. Ic Y mae wyth mlynedd o annphylldraal, ofaas- rwydd, gwendid £ yda'r wrsrst, cwlwmgwytlu, a gwrthwyneb- edd, wedi codec symni yn effeithioi gan Ymborth Iechyd Adtferol Du Barry, Bydd yn hytrydwch genyf ateb unrbyw ymofyniae. au' Parch. John W. Flareil, Bidlington Rectory, Norfolk." JMO. Y mae 25 mhnpdd o ofnusrwydd rhwyaaedd. aunareuiiBd, a gwendid, oddiwrth vr fcyD yr wyf wedi dyoddef trueni mawr, a r hyn na allai unxfiyw feddyg- Iniaetb ei symiid n, esmwythau, wedi cael ei iachau ya off. eithioi gan i mboi tb Du Barry mewn amser byriawn. W, B. Reeves, Pool Anthony, Tiverton." TTedi en eypynu bol-, math o hinsoådau, gyda. chyfarwydd fadan ilawn. Mewr. canisters, am 18, lie,; ] pwya 2s 9< a Im-,vg. 4s 5 pwys, Ils.; 12 pw>s, 2^ Puredlg goreu <??-????'/t:)/;?rwys,Ga.. Sbwys.Us.; .5p?ya 22B 10 pwy. 3s. Acfonir y fa??r? 10 pwy9 a 12 iiOw'\ s ynrhynd oAHwrtL ?9t cludiaJ, ?r dderbvniad Poa <j? Order' Btrry Du i?rry & Co., 77, Regent Street. London FortDnm, Uoson, & Co.,purveyors to B*r Majesty, l?,Pn.-ct<MUv R'l GOKUCHWiL-WSB CALYOL; ???"-ca<uuy,ar Alerpmaa. R. P. Charles Aberavon, B, M.Davies: Aber ayrdn, W. Griffiths A D. R. Evans, J. A'. Thomas' ittiiu J&ne»; Ab*rg«le,Wm. KlHs: Aberystwyth, John Cole! T. W iiiiurns, Druggiatv H.Hunipraeys; Bangor,i.W. 3penco TJjcma^ Lewi% Mcdicul Hall, T. Birkett; J Mei-arty Brecon, John Jones,, Chemist; Bridged W p-th erwick; Bryumffwr, Ford Co Buiith, H. "k 1• Morrie Chemjets Caniiff', J. B. Hopkins « Cardigan, J. R. James Carinaitnon, it. M. Davies, 49, King Street, D. W. Harris ?-t. Mortimer, Chemist Dtvid Pees, D. & W. Davies Uc?f'? .??uMe.D.Joae9&: Co; Canarvon, Robert Owen Dnj?p'sl, R. C, Strp*?.t: CMifen, E Edwards I)rijg,vi?t, R. ?fovd l>rug?ist, Lloyd; Do:?pii<,y. T. Chidtcw Euberts,R.O Bees Fishpnard. Vaaghan, Chemist Haverfordwest, 0 Jv .I). .Nlevler C iieiritt, John Puillips, Drnggist H. Po, Pt tfer, Bookselfer, &c.. W. Wliliams. 17, Market St. •HoVybr-ad. Job, Hughes, Stanley Crecent, G. T. Roberts 14-11; kici-,wedl, W. Williams, Greenfield Street T. 4. 'i':■ ■ '•: T* Jo;, rs r an.pp.ter. J. Evans Llandov V ■ '■ Morgan, Medital T»all; Llanellv, Georga Erecai, Thrt*. pTidhoro Chemist, David Evans, Park Street, David ,q" E. Hughes Lianiyllin, John Davies, Drug. igi; I??rod??, Wi!Uf.m Jones, Chem)?t- X lanrwet J. Jon?: Mr.cLynlleth.H. M.Pngh; MerU.)rTydni, f. Price Market bijuare, Mn. M. W. Nk -hite, C. W. Gay, High Street; IAY#J idge, Cbemii;t; Mold, Pring & Price r'ccksMV.s arberth. Nicholas & Griffith, David Jones Neath. A Ha\mau,New street Oswestry, J. Askew Rob- eits, Gr:«ii.h, Surgeon i Chemist: Pontvpool,H. Hughe, VV. H. Iraurjders, J. B, Churchill; Pontypridd, Chas BassetRt-* hh>dyfelin,trr«r Cardiff, H. Niorgan Ruthin, R. Roose, R. Hfliker.J, J, Bancroft; it. David's, E. Williams. Chemist. fc> snst»rf.\S5njains St Co., G. Barker. Grocer, Chas. T. Wil: Ma Cuttle ilbillips St Son, Castle Square • Tre. gal',C-l:\S. ,l'caty Welshpool. J Williams, Medical Hall. John JvUJ8 Broad Street; Wrexham. W. Overton. AniVuw o«r dri Stamp ceiniog (gyda'r Post) a der. I hyuiwch yn rbydd. y 93 Argraf&ad 0 draethawd I ? poUc-?aidd wedi ei gyfaddasu i'r daj-Ueuvdd e pol?lo,11-aificl wedi ei gyfaddasu 1'r darlieuvdd "V ? KLLHAD heb Gyfferi, angbyl8eustra I na host, o rwymedd. annhrenliad, (?nghyUdrau?, rhyrldt.i, cornboer, vwaedglwyi-, gihaint, anhwylder geriog, so afu«d.v»yntogrwydd. dirdyniad. sarj.i, dwfr pocth, eu r- MKl y galon, pen-gu? gijuog, byddardod. awn yn y pen clustiau, 1; itiddwl. anmhuiedd a phrinder y gwaed, manwvn. pesweh, <;a:,hiwed. dolnr yu y gwddf. darfodedigaeth, dwfr- glwyf, cryd cvmalau, troedwst, gwrthedd a seini yn ystod, beichiogiad, ar ol bwyta, neu ar y mor, iselder ysbryd, ewl»T»gw>thi. cramp, tiitian dirioeaol, y ddueg, gwendid cy- ffredinol, anesmwyther, auhuredd, gwridiad aijfoddu?, par- lya, tre-rnvn, unboffedd o gymdeithas, anaddasrwydd i efrydu, col'iaiit cot, llt-drithian, j bendro, gorlirlod v gwaed i'r pen, hyspyddiad. pruddglwyf. ofr.an dif-ai,, annilienderfynol- rwydd, ";eli U:ir.7:-dd, meddyliau trwy foddtot liyfryd a naturicl, vr hyn a '-i»eda haner cant o weithiau ti gost mewn II1edysmi""tb,u eraill. Yn cael ei gefnogi gin ,),;<.¡:>¡Bet1ia'l oddiwrth v proffeswvr enwog mewn ElfyJdiaeth y Dr. Ure. Dr. Shoiland. Dr. Harvey, Dr. Campbell, Dr. Gatlike•, T>. Warzer, Dr.lngran, allawero bersonau parchus eraill, ie.ji yd pa rai a adfarwvd « r*7- 'o, ar ol i bob moddion meddyginiasthol ".iJl fethu. Paternostei-row. and INDIGESTION, Sick Headache, J[) T'ls'olency, Heartburn, and all Bilious and Liver A^'fcctio; 're speedily removed by the use of COCKLE'S A^TI-BifTOTTS and Family APERIENT PILLS, which -now been held in the highest estimation hy all classes f "tety for ::p)\b.!ds ol 50 yeaTs. Prepared only by James a, surgeon, 18, New Ormond Street, London, and may 1"1 of all medicine vendors, in boxes, at Is. lid., 2s. 9d., *Ad I Is. OLEW LLWYDWYN AFU Y PYSG PENFRA8 0 DDAIlPARIAD Y DR. DE JONGH. Dr. De Jongh's Light-Brown Cod Liver Oil,, Cymeradwyir a phenodir yr Olew hwn gan y prif feddygon yn Mrydain Fawr ac ar y Cyfandir fel meddyginiasth i'r DARFODEDIGAETH, DOTUR GWDDF, IBCBWWST, CrSLAt- WST, ASTHMA, CROE N-DDOT.RRTA", GWENDID AR OL TWYMYN NET! WALIDU. LLESGEDD MENYWAID, GWENDED BABANOD, AC AFIECHYD Y3 ESGYRN MBWN PLANT A DTW- ION MEWN OEDRAN, A PHOB MATH 0 1>D0LU8IATJ MAX. WYJJOG. v Buy feddvjiniaeth wir effeithioi hon yn foddlon iestvn llawer einioes, a gwellhau anliwylderau pryd yr oedd pob gobaith am wellhad wedi cael ei roddi i fyny Darperir ef y-n Ynvsoedd T.offoden, lie y ceiryr Olew bras- af allan o afn y Pysg Penfras mewn ffordd ag sydd yn sicrhau y nerth mwvaf vnddo. Pro fir efar ol hvny gan Dr. de Jongh, o Hague, vr hwn a gvdnabvddir gan y broffes feddvgol trwy EWTOP, fel yr awdurdod ucbelaf ar v pwnc, Ar ol ei archwilio rhoddtr yr Olew i fvnymewn costrelan, dan'ganad mtalaidd, yn dwyn argraffDr. de Jongb, ac felly dyogelir yr hylifrhag pob cymvsgedd a TIwgr. Y maey gwelliadau anarferol a effeithir trwy ddefnyddio yr Olew hwn, wedi creu galw mawr iawn am dano yn mha le I bynag-y mae. ei rinweddaa wedi eu eael allan. Y eanlvnolion ydynt ddvfvniadauo rai o'r prif Gvraeradwy- aetban Meddvgol" a Chelfyddol a dderbyniwyd o blaid Olew Llwydwyn afu y Pysg Penlras, o ddarpariacth y Dr. De Jongh:— Jongh:- Y DIWEDDA.R JONATRA PEREIRA, M.D.,F.R.S.E.. F.L.S. ProSMwrvn ?fbtif?scot Llnndain, Awdwr yr "Elements of Materia Medica and Therapeutics," ttc., &c. Yr nedd m addas i Awdwr y dosraniad a'r ymchwiliadau goreu i hiiod'oti?ethan yr Olew hwn, fod ei hunan y Darparwr o'r feddvginiaeth bwysfawr han. Yr wyf yn teimlo, modd bvnag, ryw y?wHder wrth anturio 1 gvflawni eich dvmuniad, trwy roddi i chwi fy marn am an- aawdd yrOTewy fhoddasoch i mi gyfrM ohono; oherwydd yr ydwyfyo gwvbod nad oes neb yn fwy adnabyddns, ac ond ychyditr mor adnabyddns, a phrlodoliaethau anianol afferyll- oly feddyginiaeth hon, a chwi eich hunan, YR HWNWTP TN RSTTRREN FLIL YIt AWDCEDOD DCHEIAT Alt T PWNC. "Pa todd bynag, nis gall fod genyf yr un petrusder yn nghylch y priodoldeb o gydsynio a'ch cais. Yr Olew a rodd- asoch i mi oedd o'r ansawdd goren, pa un a ystyrir ef gyda chyfetriad at ei tiw; ei flas,nen el hriodoliaathan fferyllol; ae yr wyf fi yn berffaith foddhaol Ma gellir cael Olew tecach a rhagorach at ddvbenion meddygol."—Ebrill 16,1854. rhagora CHARLES COWAN, M.D., L.R.C.S. Meddyg henaf Ysbvty Breninol swydd Berks, Meddyg Cyd- gvnghorawl i Feddygdy Beading, Cyfieithydd" Lonis on Phthisis," &c., &e. "Mae yn ddywenydd gan y Dr. Cowan fod y gelfyddyd wedi cael rhyw sicrwydd rhesymol am erthygl pur. Yr, Olew a wertbir yn awr aamrywis yn agos yn mhob ^fydliad He ei prynir, a'r tueddiad i ddewis Olew di-liw a di- las, os na wrthwynehir ef, /a herygla yn y diwedd enwog- rwvrld Cvffyr agsydd yn ddiamheuol yn werthfawr yn mhlith y Cyffeiriau Meddygol. Dr. Cowan a ddymuna bobllwydd- iant i'r Dr. DB JONGH ynei anturiaeth ganmoladwy. —Ion- awr26, 1855. ARTHUR H. HASSALL, M.D., F.L.S. A elod o G oleg Breninol y Meddygon, Meddyg i'r Ysbyt Breninol Rhydd, Awdwr Food and its Adulteration," & &c. Yrwyfwedi talu, fel y pwyddocb, lawer o sylwi ,,r pwnc STymyssnad llvgredig cyffyriau. Yn mhlith yr erthvglau chwiliwyd, nid yw an morbwysfawr ag Olew Afn y Pysg Pen fres, wedi dinne yn ddisvlw genyf; a hyn yn fwy neillduol ga ei fed liD feddyginiaeth hoff iawn genyf fi. ac beblaw hyny, ei fod mor ddarostvnsredig i waethygiad trwy gVmysgiad Olew Pysg eraill, o ansawdd isel iawn. Yr wyf yn hvsbysu fy mod mwy nag unwaith, ar wahanol anaseran, wedi gosod- eich Olew Llwydwyn chwi dan ddosraniad fferyllawl-A HYNT YN ANHYSBTS 1 cnwi-a chefais ef yn wastadvn rbydd oddiwrth hob anmhuredd, ac yn gyfoethog yn elfeuaa cyfansoddiad y geri. "Mor fawr yw fy ymddiried i ynyr erthygl, folyr ydwyfyn arferol o'i roddi vn hytrach nag un màtha'T&U,i'_tlyben o fod yn. sicr i gael y feddyginiaeth yn ei chyflwr poraf a goreu. Rhagfyr 1,1854. T. H. TANNER, M.D., L.R.C.P., Meddyg i Ysbyty y Gwragedd, Awdwr "Memoranda ,on Poisons," A Mancal of the Practice ofMedieine," Sic: Mae y Dr. Tanner wedi defnyddio Olew y Dr. De Jongb yn dra helaeth, yn ei ymarferiad cyffredin yn gystal ag TO yr Ysbyty, er ys rhai misoedd yn ol; ac y mae efe wedi cael fod ei allnoedd meddygol yn fwy nag eiddo Olew cyffredm Afu y P ysg Penfras, ei fod yn achosi llai o wrthwynebrwydd, ac nad yw ei flat mewn un modd yn iurhyfryd.Ionawr 25,1855, WILLIAM BAYES, M.D., L.R.C.P., Meddyg i Feddygdy Brighton, Awdwr "On Nervons Dis- ease connected with Dyspepsia, On the Triple As pect ofChronie Disease," ice., &c. Yr wyf er yw llawer o flsoedd wedi bod yn yr arferiad o beidio gorchymyn un math o Olew hebiaw eich Olew Llwyd- wyn chwi o Afu y Pysg Penfras, yr hwn aymddengya i mi ei fod yn meddn ar lawer co fanteision uwchiaw pob math arall o Olew, yn ei fod o un crvfder anghyinewidiol, yn ei fod yn fwy blasns, ac yn ei fod yn llawer mwy effeithiol Anfynych yr wyf yttgorchymyn dogn mwy na llanaid llwy ffrwythau (Ms,. serf spoonful), ac yr wyf yn ystyried fod llonaid llwy de yn gyfartalyn ft effeithiaa i lonaid bufrddhcy o'r Olew Giotto. "Mae un fantais ag sydd mor bell ag y mae fy mhrotlad i yn myned, yn pertbvn yn neillduol i'ch Olew chwi, sef ei du, eddiad i atal rhwymiad o'r ooluddion, ae felly caniatan iddo gael ei weinyddu mewn rhai achosion lie y byddai yr Olew cyffredin yn anneTbyniol.Chwefror21,ls.S5, AR WERTH GAN ANSAR, HARFORD, A'R CYF 77, STRAND, LLUNDAIN. Unig Pdirpi "Y"Yr a Throsfaelwyr cydnabyddol Dr. De Jongh, dros y Deyrnas Gyfunol a'r Trefedig- aethau Prydeinig, ac hefyd gan bob Cyffyriwr I cyfrifol. HANER PEINT, (10 wns.) 2s. 6c. PEINT, (20 wns.) 4s. 9c. CHWART, (40 wns.) 9s. KIIC1 AKMHE BO D R 0 I. Y mae 0]ew Llwyd-Wyn Afu y Pysg Penfras i'w gael y- t wastadol gan v Fferyllwyr caniynoi yn Nghymrn.y rhai a ben | odwyd yn Ornchwylwyr i'w werthu. Aberdar, John Jones. I Abergaveni, J. Watkins. Aberge!e, Edward EdW"d.. Aljttl ia«c, J. Harris. I Aberyshryth. J. Cole. Bangor, William Griffith. Bean'moari3. J. Slater. I Bethesda, Hugh Rowlands, I CaemarfoD, Griffith Owen, Caerdydd, Benj.tmin Smith. Cter?ybi.R.G Hntfhet. ) CRstelInedd. W. Hibbert. I Chepstow, Mrs. William s. Hwlffordd.Gwynne Harries. Llanidloes, William Jones. Llandilo, W. DaTies. Liandeduo, R.- Thmaø. I Maesteg. Morgan Thomas. ) M*cbvnll»^.T w T-Inyft f Maentwrog, E. N. Evans. I Menai Bridge, J Davies. Mvnwy, W. Spencer. t Narberth, Griffith a Nicholas, i Newport, T. J. Jones. Newtown, T. Davies. Portbmadoc, M. E. Morris. Pwllheli, D. Williams, a M. Roberts Ruthin, R. Rooe, Tenhy, W. Walkintrton. Tremadoc. R. J. Jones. Wrexham, W. H.Johnson, a W. Rowland. Welshpool. Williams n. QOChSUad.—US cvtartyddir a r annawsaer neiai 1 gae yr Olew hwn, neu bod ymgais ddiegwyddor yn cael ei gwneyd i roddi mathau eraill yn ei le, pan y gofynir am un Dr. de Jongh, gwna Messrs. AMSAS, HARFOSD, & Co.,(y rhai y mae Dr. de Jongh wedi si drosglwv-Mo iddyrit) 77, Strand, London, anfon Pedair Elaner-Peini, wedi en gwneyd i fynn yn ddiogcl, wedi TAUT en CLL, I) i unrhyw barth I o Loegr, ar dderbyniad Past Offiet Order am ddeg swIlL MEDDYGINIAETH WIRIONEDDOL NATUR. Sarsaparilla Dr. Townsend. tST Y mae tn prif rhedle trwy ba rai y mae Natar yn bwrw allan o'r corph yr hvn sydd yn angenrheidiol- i gael ei fwrw allan o bono, Y tri byn ydynt yr Ymgarth, Froeth, a' Chwya dyllau. RHAID i'r rhai hyn gael eu cadw mewn cyf lwr iachus, onite y mae afiechyd yn sicr,' MAE HON TN DDEDDF OSODEDIG a PHBMDAKT J ac ni all yr un bod dyuoI ei hasgeolaso yn ddyogel. yia ychwanogol at hyn, rhaid i' Afu gael eichadw mewncywair. YR AFU YDYW'R PEIRIANT MWYAF YN Y CORPH, ac y mae ganddo rai o'r swyddi mwyaf pwysig i'w cyflawni. Y mae yn rheoleiddio y bustl, ac o ganlyniad y cylldranl a'r coluddion. Rhaid i'r cylla gael ei ynio 11.1 gwneyd yn iach- na. Yn ychwanegol at hyn, rhaid i Bert ha thon y cyfansodd- iad gael eu cadw ) fyny gan luniaeth priodol, ymweriad, a goiphwysdra. MAE Y RHAI HYN YN DDF-DDFAU EGLUR A SYML; A phan y maent oil yn gwelthio yn gvson, y mae y person mewn iechyd da. Ni amheuiry gosodiad hwn. 19" Tn awr, pan y mae y cyfansoddiad vn afiacb, yr amean mawr cyntaf ydyw rhoddi yr holl swyddi hyn ar waitb, er bwrw aUan Olef- yd. ac adferyd yr Iechyd* -fit Rhaid agor y coluddion, eu carthu, eu llinaru, a n cryfhau; rhaid i'r dwfr gael ei wneyd i ymadael ag ef yn iachus a naturiol, ac i daflu ymaitTi aiimhuredd y gwaed rhaid i'r afu a'r cylla gael eu rheoleiddio ac uwchlaw'r cwbl rhaid i'r CUVVYS-DYLLAU gael eu halzor, a'r croen gael ei wneyd yn iachus. Wedi y gwneler y pethaa hyn. i natnr at ei gwaith, a bydd i iechyd gwrid,' ch eigtedd ar y rudd a BYDD IECHYD ETO YN FOTHUSDRA. Golygwn achoa un yn cael ei gystuddio gan anhwyldeb geriog, Mae cur yn ei ben, mae ei chwant bwyd yn wan, poen yn ei eggyru a'i gefn, mae yn wan a nervous, mae ei wedd yn felyn, y croen yn sych, a'i dafod yn gennog. Y mae yn mvBed at y meddyg am wellhad, a rhoddir iddo ddogn o gyfieri i'w weithio. Mae yn ei gvmeryd, ac y mae yn ei weithio yn orddrgonol, ac y mae yn cael rhyw wellhad am- Irol, Ond nid yw wedi ei Feddyginiaethu Mewn vchydlg ddyddiau mae yr un arwyddion yu dyeb-welyd, a'r an hen feddyglyn i'w weithio yn cael ei roddi iddo; ac felly yn y blaen, hyd nes y mae y dyn trnan yn 4yfo4 yn ferthyr i garUieion trymiou. Yn awr pa beih fyddai y GWIR YMARFERIAD yn y cyfryw achos 7 Paunywrymarftriada node natur ei I hun allan? Wel, gosodmewn yveithrcdiad iachusol yr HOI.L foldion v mac Xatnr yn feddianol arnynt i daflu allan o'r eyfan,oddiad achosion ajierhyd. Hhaid i'r colnddion o ang- I enrheidrwydd gael eu harliiesi, ond nid yw y gwnith olld yn ¡ dechreuyn y radd hon o'r gwaith. Rhaid cynhyriu yr aren- au i wneyd eu gwaith, o herwydd y mae gunddynt waith o'r t mwyaf pwysig i'w gyftawni; rhaid glanhau y cylla, a mwy Ha r cwbl, rhaid rhyddhau y ektcy-dyllau, a n gallnogi i daflu I' vmai h y didoUadaa y rhsi a ddylent basio trwyddynt allan. Yr ydym yn ail-ddywedyd mai trwy Y COLUDDION-Y DWFR Y CHWYS- DYLLAU, v rhaid i'r afiechyd gael ei fwrw allan o'r cyfansoddiad, ac nid trwy y colnddion yn unig, yr hyn yw'r arferiad cyffredin. Ac i effeithio hyn oil, ni wna Meddyginiaeth o fath cyffredin ateb y dyben. Rhaid ymwneyd a meddyginiaeth sydd gyd- naws i'r cyfansoddiad dynol, meddyginiaeth sydd yn cryfhau tra y mae yn darostwng afiechyd. Y cyfryw ydyw y feddyg iniaeth ageir yn SarsapdriUa Americanaidd, a Pnelenau yr Hen Ddr. Jacob Townsend. Gwnant lanhau a chryfhau y cylla; carthn yn rhwydd v colnddion; achosi y dwfr i lifoyniachus a gloew; agory chwys-dyllau rhoddi tymheriad a thon hyfryd i'r croen, a gwneyd hyn oil yn y modd tyneraf, heb dreisio y cyfansodd- Mae y Creawdwr wedi gobod i lawr ddeddfan sefydledig dilvs ac anghyfnewidiol, y rhai a lywodraethant y dyn an- I iaiicl a inoesol. Un o'r rhai hyn ydyw, fod i hob peth sydd I bywyd GYMERYD YMBORTH NEU FARW. Pa beth bynag sydd wedi ei gynysgaeddu a bywyd, rhitid iddo gael cyflenwi y bywyd hwuw a r elfenau sydd yn ei gynal. Ei ytnudifadu o "wm priodol o taeth, ac v mae y corph yn diflatju ac yn marw, Ar yr egwyddor hon y mae aftechyd yn atlilysuro ansawdd afreolaidd y cyfansoddiad, acyna y mae meddy^iaeth yn dyfod mor angenrheidiol ag ymborth. Ond! 1 y cwestiwn ydyw. I Pa belh yay¡i:'r iawnfath 0 Feddygiaelh ? Mae rheswm a gwyddor y.i "t"b, Yr hyn sydd yn rhoddi yn 011 r corph y defnvdd naturiol ac icehitsol o'i swyddogaethau. AMae y Feddygiaeth hon i'w chael yn br2'lDarilla yr Hen Ddr. Jacob Townsend. AR UNRHYW DYMHOR O'R FLWYDDYN nid ydyw cyfansoddiad dyn mor agored i ymosodiadaa af- l iechyd ag yn ohymorau Gwanwyn a Chwympiad y dail. Y I mae pob dyn yn myned o dan gyfnewid- ;iu«u penodol gyda'r tymhor, a phan y mae'r GwRinvvn oaalyn y G "afjmas'r I corph yn cael ei feichio a T" mhuredia-, y rhai a fag.r-, t aii eeb yd )ddieithr e, fu Maey gwaed yn symud yn mlaen yn lies i i fod yn ddu athew, gyda gorjifau a sylwedd tao y cylla JD cael ei gorlenwi t; fcuctl, tra y in ed^ ar "n Haw, « rbydd- n: -iia»r ar y llaw arall, yn y mae'r corpn yn barod i auddoo dan afiechyd. I t ar alllgylchiadau hyn ar bethau, rhaid cvrchu at fei" h a wna BURO uWAED, ae ar yr un pryd gyfrant, y egni, a bywyd ne.rydd i'r holl beirianwaith anianyu'dol. W.rehQu.;<e, :373, Strand, Llundain. Haner P?intiau, 2s, 6c,; Peintiau, 4s. Oc.; Chwartiao, 6c.; .am81othau.lls. on 1_ r I MAB _n_qn_ -O'- GEORGE GLOVER GWNEUTHURWR CLOGS A PAT TENS) 46, a 48, Vauxhall Road, Liverpool, YN dymuno cyflwyno ei ddiolchgarwch gwresog i'w gwsmeriaid yn Ngogledcl a Deheudir Cymru, am JL y gefnogaeth hael a dderbyniodd oddiwrthynt, ac yn hyderu, trwy. dalu sylw manwl, fod yn alluog oddi boddlonrwydd mewn cyflawni unrhyw archebion a anfonir iddo. Mae G. G. yn cyflwyno i'w sylw y tymor presenol, PREN-FOTASEN FRETHYN, a math newydd o BREN-FOTASEN LEDR JWTYMOG ysgafn, wedi ei chyfaddasu i'w gwisgo gan wragedd, genethod a phlant. Mae G. G. hefyd yn dymuno ar Gadbeniaid a Morioyr Deheudir Cymru fydd yn ymweled a Liverpool, fod mor garedig ag ymweled ag ef, i arolygu ei Nwyddau, ac yn neillduol yn gwahodd Masnachwyr i ddefnyddio y eylfeuater^u a gynygian, eu hunain trwy y cyfrwng hwnw, i ddwyn y wyddau hyny sydd mor gyfaddas at gysur a chyni, ib y Dosbeirth Oweitligar, ac at ba rai y mae sylw anwl yn cael ei roddi yn y gwneuthuriad tuag esmwythdra, destledd, a pharhad. Bob amser gyflen wad o Glogsiau Newydd a Hen, Pattens o bob math, a Chlogsiau Ffrengaid hefyd amrywiaeth o Sliperi ac Esgidiau Plant. D. S.-Telir sylw dioe t Archebion trwy y Pest. ^arerbool. 27ain o'r fifed mis. 1856. J. W. BENSON'S (' ;"1ow A- f' t I r WATCH, CLOCK, a4,&35,LUD- AND GATE HILL, CHRQNOMETER g MANUFACTORY. LONDON. f. rf( ESTABLISHED, 1749.  W. B E N 8 0 N J MANUFACTURER OF GOLD & SILVER WATCHES of every description, constroction, and pattern, invites atten- tioe to his magnificent and unprecedented display of Watch- es, wbioh is Emitted to be the largest and best selected Stock in London. It consist) of Chronometer, Duplex, Patent, Detached Lever, tiorizonta], and Vertical Movements, Jewelled, &c., with all the latest improvements, mounted in snperblv-finished engine-turned and engraved Gold and Silver Cases. The designs engraved upon many of the cases are by eminent artists, and can only be obtained at this manufactory. If the important requisites, superiority of finish, combined with accuracy of performance, elegance, durability, and reasonableness of price, are wished for, the intending purchaser should visit this Manufactory, or send for the ILLUSTRATED PAMPHLET, lpnplished by J. W. BENSON,(and sent post-free og application,) whioh contains sketches, prices, and directions as to what Watch to buy, wher,e to buy it, and how to use it. OPINIONS OF THE PRESS. From the" Morning Post," October 30. "Exibits exquisite artistic feeling in ornamentation and perfection of mechanism in structure." Frim the "Morning Chronicle," October 30., Excellence of design, and perfection in workmanship." 1 From the "Morning Advertiser," November 1. The high repute which Mr. Benson has obtained for the qualities of his manufacture stands second to none." From the. Morning HeraldNovember 3. "The high standing of Mr. Benson as a London Manufac- turer must secure for him a large amount of public patronage," From the Globe," November 3. All that can be desired in finish, taste, and design." From the Sun," November 3. Mr. Benson, as a long-established City manufacturer, has gained a reputation for the quality of his productions, which seeand tORone in the City." From the Standard^' November 3. "Leave Nothing to be desired but the money to buy them with." From the Observer" November 16th. The watches here exhibited surpass those of any other English manufacturer." GOLD WATCHF-S, horizontal movements, jewelled, &c., accurate time keepers, £3 15s., £4 159., £5 15s., to £20 each. Gold Lever Watches, jewelled, and highly finished movements, X6 6s., XS 88., £10 10s., £ 12 12s., S14 14s. £16 16s. to 100 ouiaelle. SILVER WATCHES, horizontal movements, jewelled, &c. exact time-keepers, £ 2 2s., t2 15s., £ 3 15s., to S10 10s. each. Silver Lever Watches, highly finished, jewelled movements, £ 3 10s., 94 10s., -15 108. f7 10s., f8 lod., £10 10s. to 50 Guineas. A two years' warranty given with each Watch, and sent carriage paid to Scotland, Ireland, and Wales, or any part of the kingdom, upon receipt of Post Office or Bankers' Order, made payable to J. W. BENSON, 33, and 34, Lud- gata Hill, London.. Merchants, Shippers, and Watch Clubs supplied. Old OrderH, ill, ghip vmo ange or Repaired. Watches, taken in Exohange or Repaired. DRYSORFA GrWYBODAETH GY- FFREDINOL. = t" NEWYDD DA I'R CYMRY. ? MAE H. HUMPHREYS, Argraffydd, Caernarfon, yn dymuno gwneyd yn hysbys i'r Llyfr- werthwyr a'r Cyhoedd, ei fod wedi pwrcasn y cyfan o'r Stock ago oedd ar law n'r GTPROL GTNTAF 0 ADDYSG CHAMBERS I'R BOBL, G" nefyd, ei fod yn gorphen y gwaith anmhrisiadwy hwn trwy gyhoeddi, yn GYMBAFO. yr AIL GYFKOL, i ddodallan yn rhanan. Cyfteithiedig gan EREN FARDD; CALEDFRYN-y Parch. OWEN JONES; Parch. DAVID HUGHES B A. • GWEIRYDD AP HHY; CL WYDFARDD, ao eraill. Addysg Chambers i'r BObl, y Gyfrol Gyntaf, 15s., mewn LillO. CTNWYSIAD Y GTKROI, GTSTfF. Seryddiaeth; Daeardraith; Goruchiondraeth YTywydd; Dasarluniaeth Anianyddol; Aniandraith LlysieuoV; 1,1 ys- ieuaeth Gyssodol; Aniandraith Anifeilaidd; Mildraith; Athroniaeth Naturiol; 1 lawgelfyddvdau Peiriannaeth Dvfrbwysiant; Awyrolaeth; TreraiadaetJi; Swniadaeih; TrydaniaeLh; Tynfeinig; Trydan dynfeinig; Amserydd- iaeth; Awroniaeth; Ffery!liaeth Fferylliaeth. cvmhwveediiz at y celfyddydau Gweithfeydd Mold-luniol; Gweithfeydd Gweol Mwnycldiaeth; Mwneion; Delidau; Delidweithydd iaeth; Yr agerbeiriant; Cludiad arforol; Adeilyddiaeth; Twyiriiadaetb; Goleuadaeth Dyfr-ddarpariaeth; Baddon- Ffosellau Amaethyddiaeth TriniReth Tir Gwyllt: Rhaw- ddiwylliaeth; Y Gesin-ardd; Y Flodeu-ardd; Y Ffrwyth. ardd; Coed-amaethiad; Y March; Uwaitbeg; Maeron- iaeth; Y DdaCad Yr Afr; Yr Alpaca; Moch; Dof-adar; Cwningod Caes-adar Y Fel-wenvnep; Y Ci; Maes-helwr- iseth Gen-weirio Mor-bysgotaeth Cadwiaeth lechyd; Dangosega Geireglureg. Hefyd yn y Wasg, yr AIL OTFROXi o Addysg Cham- bers i'r Bobl, T 'h'»D RAN TV BAROD .—CYMWTSIAD T* AIL OTFBOL. Ymborth; Diodydd Darpariaeth Ymborth: Cogyddlaeth Meddyginiaeth; IJaw-feddygiaeth Deulnaidd; Hanesiaeth Anianyddol dyn; Cenedlyddiaeth; faltb Cyfansoddiad I cymdeithas; Llywodraeth Hanesiaeth anatur cyffeithian; Hanes hen Genedlasthao; Hanes Oroeg; Hanes Rhafain; Hanes y Canol Oesoedd; Hsaes Prydain Fawr a'r Iwerddou Cyfansoddiad ac Adnoddion yr Ymerodraeth Brydeinig; Ewrop Lloegr a Chymru; Alban; Iwerddon; Asia; India Ddwyreiniol; Affrica; Eangfor-dir (Oceania); America Ogleddol; America Ddeheool; judiaOrIlewinol; Y Meddwl Dynol; Pwyilwyddcreg; Rhesiineg; Moesoliaeth; puw- inyddiaeth Natwipi; Hasesy Bib1 Cristionogaeth; Y cref- yddau Paganaidd a Mahometanaidd; Ofergoelion: Dyled- swyddau Neilldnol Bywyd; Agoriad i'r Calendar Dyled- swyddaa cyboedd a chymd dthasol bywyd; Trefnidedd Wladol; Poblogaeth; Cyfreithiau y Tlodion Bywyd Ys- wiriad Tr^fnidau cymdeithasol y Graddatt Gweithgar; Ys- tadegau Poblogrwydd; Addyag; Ithifyddiaith; Alsoddeg M eintonaeth Llnnio 'Paentio Maengerfio Hynafiaetheg; Rbeitheg a cheinddysg Argraflyddiaeth; Cerfiadaeth; Lech-luniadaeth; Goieu-luniadaeth Peroriaeth; Offerynau cerdd; Awgrymiadau Teuluaidd; Dangoseg a Geirggluieg. t-y An/opir y Gyfrol neu y.rhifynau TN Dtm>jurr><lnvy y Post ar dderbyniad eu gwerth mewn Puit Office Ordet- neu Postage Stamps.. Cyfeiriery llythyr rei hyn:- To Mr. Hugh Humphreys, Printer, Carnarvon, North wake. CYMERADWYAETHAU I "ADDYSG CHAM- BERS I'R BOBL." ODDrWJTB ir PARCH. LEWIS BOWAKBS, BALA. "DaiawngeByfweIedbod "Chambere't Information for the People" i gael ei gyfieithu. Llyfrau fel hyn sydd sisiau ar y Cymry,-nid i gau allan Grefydd, ond yn ychwanegol at yr holl Lytrau duwinvddol sydd eisioes yn sin hiaith. LEWIS EDWARDS, Bala. ODDIWRTH Y PABCH, D. SILVAW BVAirs. Nis gwn am un Liyfr yn yr iaith Selsoneg, o gyffelyb duaddac andd, yq haeddu ei gymbara a 'Chambers's Information for the Fh )Ple,' ac nid bychan yw fy llaweuydd ei fod vn awr yn cael ei gynyg i'r Cymiry yn en hlaith en hunain, mewn diwyg da. ac lni bris hynod o radlawn. Dy- iid achub yr adeg i g..fnogi dygiad allan y gwaith rhagotol dan sylw, i'r hwn, ar wybodaeth yn gvffredinol, ni chvnyg- iwvd iddynt ddim yn debyg orioea o'r-'blaen.D. SILVAN t EVANS. OIDDIWATH Y PARCH. WILLIAM BEES, LLTNLLRIFIAID. Yr wyfyn mawr gymeradwyo yr aitean o roddi Cham- bers's Information for the People' yn nwylaw fy nghydwlad- wyr VII eu hiaith en hunain.—Dvma, nid yn unig Lyfr, ond Y LLYFR ag "r oedd mawr hngen am dano yn Nghymru. Y mae bellach gyfiawrder a gorgyflawnder o Esponiadau yn ein hiaith, a llawer o foddion gwybodaeth ddnwinvddol, ond ychydig iawn, mewn cydmariaeth, hyd yma, o foddion gwy- .daeth gyffredmol.-Byddwn fel Cenedl dan rwymedigaeth ¡ am y Cyfieithiad hwn i gyflawni y diffyg; nid amheuaf na chaiff y fath Gyhoeddiad dderbyn'ad pared a helaeth."— WILLIAM REES, LTynlleifiad. ODDIWBTH Y PARCH. JOHN PHILLIPS, BANGOR. Am fy mod yn yatyried gwybodaeth yn ymborth meddwl, ac mai'r meddwl yw'r dyn, a bod Chambers's Information for the People' yn cynwys y fath gyflawnder o wybodaeth gyffredinol, y mae'n Ilawenydd mawr genyf glywed ei fod i gaelei gyfieithu ir, a'i gyhoeddi yn yr Iaith Gymraeg. Diau gael ei gyfk-eithu i r, a'i gyCiieo ?dl ni; hyderaf ua fydd d!'fffy y bydd o werth mawr i'n Cenedl ni; hyderaf na fydd diffyg cefnogaeth a derbyniad i 6 Addysg Chambers i'r Bobl.'—J. PHILLIPS, Bangor. ODWWBTH Y PABCHEDIGION RAMCEL BOBEBTS A JOHN ROBERTS, LLU;B&YNMAIR. Gan fod'Addysg Chambers i'r Bobl" mor werthfawr, mor amrywiaethol, ac mor ddeniadol, newedibodo fudd mor helaeth drwy Loegr a Scotland, bu arnom awydd crvf lawer tro am ei woled yn nghyrhaedd y Cymry"—SAMUEL BO- BERTS a JOHN ROBERTS, Llanbrynmair. ODDIWRTH T PARCH. JOHN WILLIAMS, DRRFNEWYDD. Fy marn i yw, nas gall dim mewn yatyr llenyddol chwan- egu mwy atfreintiau ein Ceneal na chael Addysg Cham. bers i'r Bobl'wedi ei gyfieithu." -JOH.N WILLIAMS, Drat. newydd. I Cyhoeddedig ac ar Werth gan H. HOMPHRKTI", Caernar- fon. ArWerth hefyd gan John Thomas, Bookseller, Trede- ar; y Llyfrwerthwyr a'r Dosuaithwyr yn gyffredinol. Just Published, 8vo. 6s. cloth. P RAe Tie A LOB S E R V A T ION S on j_ COMICAL CORNEA, and on the SHORT SIGH r, and other DEFECTS of VISION connected with it. By J. NOT ITNGHAM, MD.. F.B.C.S. Senior Surgeon to the St. Ann's Eye and Ear Institution, Liverpool. OPINION OF THE PRESS. The work before us is evidently written by a clovor man 3 confessedly rare and obscure disease has been grappled with: original-cases have been carefully recorded; the literature of Europe has been ransacked; every theory of hypotheses aq. to the cause and morbid anatomy of the dis- ease is discusscd; every suggestion as to the treatment is described." 'The question of treatment is discussed in a very philosophic spirit, and with no bias towards any particular plan: The author makes some ingenious suggestions with regard to the optical management of conical cornea, and seems tc have been very successful in some of his own cas&s, and he very properly urges that all such contrivances should be exnnusted before recourse is had to surgical operations."— The La.-eet. London John Churchill, New Buriin/ton Street. Liver- pool: Holden (late DeÍlothton and Laughtv"), SURGICAL REPORTS on LITHOTOMY, with General Rcrnarltson Operations for Stone, and ,n Diseases the Kidneys, Bladder, and Urethra. I "Now prdmiies upon this land a thousand thousand blessinqs.SIIAIKSP.EIRE. JONES'BALSAM OF SQUILLS AND HOREHOUND. Meddyginiaeth anffaeledig at y Peswcli, yr Anwyd, y Diffyg :Anadl, y Pas, y Crygni, a holl anhwylderau yr ysgyfaint. YSTYRIR hon mewn amryw fanau yn feddyg- JL iniaeth fwyaf?twyddianus yr OES. Mae y gwerthiant helaeth y mae wedi sicrhau mewn amser mor fyr, a'r Hes dirfawr y mae cymaint wedi dderbyn oddiwrthi, yn brawf ei bod felly. Pris Is, lie., y botel. Yn holl anhwylderaa yr ysgyfaint mae y Squill wedi cael ei brofi y feddyginiaeth fwyaf defnyddiol. R. HOOPER, M.D. F.R.S. Horehound ydyw y feddyginiaeth fwyaf cymeradwy a llwyddianus at y Paswch ao Asthma. T. REDWOOD, Professor of Chemistry It Pharmacy. TYSTIOT.AETHATJ. Oddiwrth J. F. Wheatiby.Ysw., Birmingham (cyfieithiad). Mr. Jone -Syr,-Gyda*r hyfrydwch mwyaf yr wyfyn anfon i chwi fy nhystiolaeth am effeithiau anghydmarol y feddyginiaeth ydych yn ei darpara. Cvn gwneuthur defnydd o honi, yr oeddwn wedi cael fy mhoeni yn ddirfawr nos a dydd am fisoedd ganbesweh mewn canlyniad i anwyd trwm a gefais drwy fod allan ar ddiwrnod oer a gwlawog. Gwnaeth- urn ddefnydr1 o amryw feddyginiaethau teuluaidd, a phob moddion eraill y gwyddwn am danynt, ond y cwbl yn ofer. Tueddwyd fi o'r diwedd i wneuthur prawf o'ch meddygin- iaeth chwi; ac wedi cymeryd un botelaid o honi, teimlais fy hun yn llawer gwell, ac erbyn gorphen yr ail, yr oedd y pes. wch a'r anhwylderau sydd yn ei ganlyn, wedi fy llwyr adael am fciechyd yh llawer gwell nag erioed. Mae yn afnhawdd' siarad ynrlly uchel am ei effeitbiau rhinweddol. Cynghoraf bawb i'w ddefnyddio. Ydwyf yr eiddoch yn barchns, J. F.'WifFATLEY. Oddiwrth Mr. Poole, Butler W. W. E. Wynne 'Yaw.,A.S Yr ydym oil drwv y ty wedi cael ein llwyr wella amryw weithiaumewnychydigiawn o amser o Bdswch ad Anwyd trwm, trwy ddefnyddio "Jones' Balsam ofSqnillb and Hore- hound," ac yr ydym yn ei hystyried yn rhagori ar bob medd- yginiaeth arall yn ei diogelwch a'iheffeithioideb. Aberamffrtt ffouie. E. Posle. Oddiwrth Miss Parry, Gwanas Hall'. Yr wyf wedi bod amryw weithian yn defnyddio Jones Balsam of Sqills, &o" ac wedi cael gwellhad buan drwydds bob tro o Beswch ac Anwyd. Gwellhawyd Cath. Williams, Caehir, Dolgellau, wedi di- oddef llawer oddiwrth yr Asthma a Phesweh dros ysbaid M.y?ta ?y?<-?, drwy gymeryd ?<c? &o??t!c< o'r feddyginiaeth hon. Yr oedd wedi cymeryd Ilawer gac faddvgon, ond y cwblynofbr. Mary Fferyllwyr, Ifc., caniynoi wedi eu penodi fw werthu yn Ngoyledd Cymru a'r trefydd Sawonaeg. SIR FEt IRIO'rYDD:-Dolgellau, R. O. Rees, a J. C. Roberts Bala, W. Thomas. Corwen, T. Jones. Towyn, R. Jones Harlech, H. Hughes. LJanbedr, It. Griffith. FilestinioKe Willams. SIR DRIIFALDWYN: Trefaldwyn, C. Williams. Dref- newydd, R. Morgan' Llanidloes, W. Jones. Machynlletil, H, I. Pughe. Trallwm, 0. E. Jones. I lanfair, Mrs. Huin- phreys. JUanfyllin, C. R, Jones. LianrhaiMtr, Maurice JoneS. Su: DDIJTBTCH:—Llangollen, G. & S. Griffiths, Rhuthyn, R. Roosa. Wrecsam, W. Rowland. Brymbo, James Howard. Abergele, E. Edwards. Dinb)ch,W. Edwards. Llanrwst, J.Jones. Rhyl, E. Williams. Ruabon, E. Davies. SIR FFLI',WT: Wvddgrug, T. E. Birch. Treffynon, T. Gregory. Bagillt, LI. F. Jones. Fflint, J. Haywood. Llau- o lwy, R. Davies. SIB GAERNARFON:— Caernarfon, H. Humphreys, Llyfr- werthwr, a R. Griffith, Medical Hall. Bangor, M. Roberts. 3onwy, T. Robeits. Llandudno, R. Thomas. Menai Bridge, Jjhn Davies. Bethesda, T. Williams. Pwllheli, M. Boberts. t'orthmadoc, H. Humphreys. Tremadoo, R. J. Jones. Sir FoN:-Caergybi, H. i&, Hughea. Beaumaris, R. Tho- mas. Amlwch, D. Edwards. OLlanerchymedd,G.WilUa,rs. Llanfachreth, H.Jones. Llangefni, R. Hughes, Trefydd Saesonaeg: Manceinion, R. Jones, 58, G -eat Jackson Street. Llynlleifiad, F. G. Jones, Paradise Street Amwythig, Mrs. Humphreys, Mardol. Caer, J. E. Williams Foregate Street. Croesoswallt, R. Evans, Cross Street. Wholeeale Agents.-London: Messrs Evans, Lescher, & Evans. Liverpool: Messrs. Evans, Sons, & Co ,& Tr"ak & Clegg. Carnarvon: H. Humphreys, Proprietor, D. Jones. Chemist and Bookseller. Barmouth YSTORFA LEDR CYFANWERTH A MANWERTH 30, WATERGATE-STREET ROW, CHESTER, Rhag. 8fed, 1856. 0 Bwys i Gryddion, Sadleriaid, Gwneuthorwyr Cer- bydan a Hsrnais. &e. AE RIMMER a SHUTTLEWORTH, CYFF. .1 EITHWYR a MASNACHWYR mewn LLE DR, yn dvmnnø hysbysu personau mewn angeu am unrhyw fath o Ledr, neu nwyddau yn y masnach- au ochod, y gallant gael eu cyflenwi allan o Ystor helaeth a brynwyd ej's amser yn ol, am brisiau rhes- ymol; ac y maent yn barchus yn gwahodd arolygiad. Nwyddau Ffrengig, Lledr Amliwiog, Moroccos, Roans, Kids, Chamois, Coesau botasau Jocies, a Thopiau cochion a gwynion, Edafedd Esgidiau, Arfau Crydd- on, Prenau traed, a phob math o grindery, Gutta Percba iwalblau esgidiau, pibellau Gutta Percha. B Sylwer ar y cyfeiriad, RIMMER & SHUTTLEWORTH, -mf), WATERGATE-STREET ROW. pWERSYLLFA Y LLEW-LADDWR, (-r YN NGWAELOD SHAW'S BROW LLUN, 12fed IONAWR, AC AR HYD YR WYTHN08. CYRHAEDDIA.D Y CHIMPANZEE, NEU YR ORANG-OUTANG 0 AFFRICA DDEIJEUOL, Gyda'r Agerlong Candace. Y gadwyndorch hon rhwng dya a'r anifail ydyw'r unig gynddrych yn Ewrop, ac y mae beiddiad cy- hoeddus yn cael ei gynyg yma i berchenog unrhyw lilgasglfa deithyddol i ddyfod a'i chyffelyb yn mlaen. Serch y gost enbydus oedd yn nglyn i'r pryniad anturiaethus hwn, ni wneir unrhyw arch- iad ychwanegol ar yr aohlysur hwn; a bydd II I'R LLEW-LADDWR Arwain i mewn ei LEW Llawfaethol ieuanc, pedair wythnos oed, yn pwyso 4 pwys, prin yn rbychwant o hyd, gyda danedd bach nydwyddol, a llygaid edrych- gar, i'w gyferbynn wrtb ei hendadwys, yn awr Gwron Du-fwnog y Llew Affricanaidd, yn pwyso 400 pwys; hefyd y Llewod Gefellog Melynddu y De, y. rhai y bydd iddo bob awr o'r amser y dechreua yr ymgyrch cyntaf, EU HELA, EU HYMLADD, EU RHUTHRO, EU GORCHFYGU, A'U CYMERYD. Arweinir y Sefydliad anarferol hwn yn ol y rheolau a'r trefniadau caniynoi Mae'r wersyllfa yn cynwys uwchiaw Dau Cant o gynnrycbion o'r holl gynyrohion blaenaf o'r Byd Ani- feilaidd, yn cynwys y niferog DYLWYTH 0 LEWOD, 0 bob gradd, o'r cynfil Brenin Affricanaidd y Bwyst- filod hyd at y Cea|twqn bychain rhychwant mewn hyd, vn cael eu ?.2.Yün ? eu tadws a'u mam, y .Jll" 't -.J- -0)  J Llew-laddwr, yr hwn yn beraono! fydd yn ymladd ei frwydrau trosodd drachefn. Oddifewn i'r argeuedd y mae cylch wedi ei ffurfio, ac wedi ei sicrhau yn gadarn gan folltiau a bariau. Rhyddeir y Llewod, a chymer yr Hela, y Rhuthro, yr Amddiffyniad, y Dal, a'r Ad- gymod, ie rhwng yr Anfertholion a'r Dyn. Cymer yr olygfa gyffroawl hon le bob awr gyfryngol o Ddeuddeg o'r gloch nawn hyd yr amser i ddiwallu y creaduriaid d'u hymborth arferol, yr hyn a gymer le am Haner awr wedi Naw o'r gloch y nos. 2. Bydd yr Elephant a'r Gasglfa Gigysol wedi eu caù mewn ffaean mawr cyfleus, y rhai a tfurfiant gylch allanol y Wersyllfa. i Mae'r Adargell yn meddianu gofod gwahanol. Yr Adar Siatadol a Cbethleddol wedi eu trefou uwch- ben y rhodfa. Mewn ffaith, ni arbedwyd unrbyw gost i wneyd y Wersyllfa yn gyrchfa fwyaf deniadol ac addysgiadol i'r cyhoedd meddylgar a deallol. Arddangosiad Diwrnod Dewisedig o Ddeuddeg i Bedwar o'r gloch. Mynediad i mewn Is. yr un. Segura Claeroleuol a Rhodfa Brydnawnol, yn dechreu am Chwech o'r gloch, pan y derbynir y ey- hoedd yn gyffredinol am 6c. yr un. Gwaherddir y gwahanol geidwaid yn gaeth rhag gofyn am roddion am yr Arddangosiad a'r chwareuyddiaeth y mae'r ymwelwyr eisoes wedi talu am eu gweled. Dyiai y camwri hirsefydlog hwn gael ei ddileu o hyn allan ac am byth gan bob milgasglfa ag sydd ganddi I yrhawl lleiafi barchedigrwydd. ■waag'
[No title]
CYFRIFON Y LLYWODRAETH.—Y mae cyfrifon masnachol a morwriaethol y llywodraeth am fis Tachwedd, wedi eu cyhoeddi, oddiwrth y rhai y mae yn ymddangos fod y wlad hon o ran ei mas- Laeh mewn sefyllfa lwyddianus dros ben. Gwerth y nwyddau Brydeinig a yrwyd allan o'r deyrnas yn mis Tachwedd, ydoedd £10,272,000 tra nad oedd ond XI,759,000 yn yr un mis yn 1855, a £ 6,608,000 yn 1854. Yr oedd un mis ar ddeg diweddaf y rnae wedi bodyn werth £ 105,845,000 mewn cyferbyniad i 1186,847,000 yn 1855 ac £ 89,738,000 yn 1154. Y mae y cyfrifon chwar terol a blynyddoedd yn terfynu Rhagfyr 31, new- ydd eu cyboeddi hefyd. Y mae yr holl gyllid am y chwarter yn cyrhaedd y swm o £ 16,695.481 yr hyn sydd yn gynydd ar y chwarter cyterbyniol yn 1854 o £ 870,921. Holl gyllid y flwyddyn ydoedd T72,218,988 sef mwy na'r flwyddyn flaen- orol o £ 3,997,772. Y mae cynydd o dan bob pen o'r trethiad. ond o dan y pen Amrywiaethol. Y mae Agar, y dyn sydll wedi gwneyd y fatl, ddat- guddiedigaethau mewn perthynas i'r lladrad o dalp iau aur ar reilffordd y Deddwyrain wedi eyfaddef ei fod ef a Pierce hefyd yn euog o ladratta tua wyth cant o bunnau er's peth amser yn ol mewn ffordd pur, debyg. vJ -f'. iJ. f ..n.. j
GOHEBIAETHAU. i
GOHEBIAETHAU. .\ufoner pob Gohnbiaeth yn gv'feiriedig fel hyn To fd'lor of "rr Amserwt." Amsera-i Office, Liverpool; a phob 11,hyrllll a fvddaiil yn «;ynwya arohobion, taliaduu a phob pet.. 0 naLar i'asnaehol, i" MI'. Jolw Lloyd, Ámsera¡¿ Office, Liverpool." 0/ N i dderbjnir un llythyr oni fydd traul ei gludiad wedi ei I ragdalu. Ni wneirsy*w j unrvbwohebiaethoddieilhri'r ysgrifenydd I ymddir,ied ei enw pnri" 'lo, ir Oy 'y Nid ywy Go^ygydd yn ymrwymo i ddychwelyd unrhyw ys- gnf, nile ychwa'.th i'w ystyried fel yn eymeradwyo gwahanu farnan. a dullwedd y gohebwyr.
YSGRIFATJ "GOGLEDDWR," ADDYSG…
YSGRIFATJ "GOGLEDDWR," ADDYSG CHAM BERS IS BOBL, A'R PARcn. J. JONES, LLANLLYFNI. Par had o'r rhifyn diweddaf ond un.) Mewn tr(J" I yn ^lTecvtiP-1 roddi ?'?S deg ar y pwnc.rhoddwn. j  t, L?D* vf -it,fiird teg a chyflawn o'r dyfym? Seisni,- s Y,1,1 A -vsgn' ? Gofleddwr vna cvml,-zrai em cyndnnKm 1'r eid& el tt-ty- r?ymo v gwrrchedig i dderhyn \C}\ f *1   na, gall dde yr in a fyno .yn aa'-g<,n diogel wrth (3nyn ean °na^d pa un .1), ddewISO. Dym e? ?vneithc?.-Jvn gan n?d?? a un ?yoMMol yn y He cyntt? e:?.- aaed )i"( wrth dSeadj anan ?d?o!. Yn "wei ?—— f. L ? ? ?"? ?'? lie cyntaf e:u-i- ■">, n ?atur sylwir fod euoith yddol. Yn ^weil,^ úatur Rylwlr fod èffelth iau nci Iduoln w??- .cymeryd He fel can ynialau amgylchiadavii'fci lduoi. RhBddoddhynawgrymifedd wl dyn fod trefn yn mhob peth, yn rhinwetld yr hon 3 maent yn cael eu rheoleiddio ir dybenion rffredinol goreu, awduriaeth y drefn yn bod, yn d^iameu; yr un ag awduriaeth defnydd ei hun—hyny yw dywedyd yn gyfeiriadwy i'r Bod Dwyfol." Os cymerir y drafferth i gymharu y cyfieithiad uchod a'r eiddo Gogleddwr, gwelir fod y prif wahan- iaeth o bwys sydd rhlngddynt yn gynwysedig yn y geiriau caniynoi.—Yn ol Gogleddwr, "trwy yr lioj y maent yn cael eu Uywodraelhu; yn ol Llenor, 1, yn rhinivedd yr hon y maentyn cael eu rheoleiddio." Y mae y gwahaniaeth yn un o bwys, a dylid mynu gwybod pa un sydd gywir; nis gall y ddau fod felly. Nid ydys yn tybied y gwada neb mai y cyfieithiad mwyaf priodol o'r geiriau, by virtue of which," yw, trwy" neu yn rhinwedd yr hon;" os felly:y mae yr holl ddadl yn troi ar ystyr y cyfraniad regulated. Chwiliwn am ystyr hwn ynte. Ystyr y parwyddiad regulate, medd D. S. Evans,.yw 11 trefuu, RHEOLEIDD- 10, cymmedru, trefniadu, ardwyo, gweddeiddio, ys tofi, cysswyo, muneru;" os edrychir i eiriadur Caer- fall wch, (yr argraffiad cyntaf cofier), ni cheir un eglurhad gwabanol iddo felly y mae yr awdurdodau cyhoeddus uchaf ya Nghymru yn cymeradwyo yr ystyr a roddwn ni i'r gair. ac yn gwrthod yr eiddo Gogleddwr, sef llywodraethu; yr un modd y mae y cyfieithiad cyhoeddedig yn yr Addysg ei hun yn ei gondemnio. I I Edrychwn eto ar y dyfyniad yn ol fel y mai Gog. leddwr wedi gweled yn dda ei gyfieithu. Gwelir ei fod yn cynwys dau beth; yn laf, Yr hyn sydd yn galw am eglurhad, sef paham y mae "effeithiau penodol yn wastadol yn cymeryd lie fel canlyniadau amgychiadau penodol;" ac yn 2il. Yr eglurhad ei hun, sef mai yr achos fod hyny yn cymeryd lie ydyw, am "fod trrfnneu reol yn mhob peth trwy yr hon y maent yn cael eu Ilywodraethu." Y mae y cyntaf, sef yr hyn sydd yn galw am eglurhaù. yn cyfateb yn hollol i ddeddf gyffredinol," sef y trydydd ystyr a roddwyd i'r geiriad deddf natur. Ymddengys fod Gogleddwr a ninau yr un farn ar hyn gan hyny ni sylwn ychwaneg ar y rhan hon yn bteno1. "r hyn sydd o bwys i ni ei wybod yn bresenol ydyw, beth a olyga yr Addysg wrth y drefn neu y rheol sydd yn mhob path ? Os ydyw dyfyniad, cyfieithiad, ac eglur- had Gogleddwr yn ei ail ysgrif (Amserau, Tach. 20J yn gywir, y mae ei syniad yn eithaf amlwg nis gall olygu ond un peth, sef priodoleddau defnydd, yr hyn yw deddf natur yn yr ystyr gyntaf. Fe welir fod yr Addysg yn ol ail ysgrif Gogleddwr, yr hon a ddywed mai trwy y rheol sydd yn perthyn i bob path y maent yn eael eu llywodraethu gan yr Rwn a'u gwnaeth, ac sydd yn eu cynal," yn cyfateb yn hollol i ddeddf natur yr ystyr cyntaf. Cofier hyn. Yr ydym ni, o'r tu arall, yp haeru mai nid dyna syniad yr Addysg. Yr ydym yn haeru mai rhywbeth sydd yn wrthgyferbyniol i'r ail ystyr a roddwyd i ddeddf natur, a olyga wrth y drefn neu y rheol. (Dy- mnnem er mwyn eglurhad grybwyll yn y fan hon, nad yw pawb o'r enwogion sydd wedi ysgrifenu ar ddeddfau natuit" yn eu hegluro yn hollol yn yr un dull ag y gwna yr awdwr yr ydym ni wedi dyfynu o waith. Y prif wahaniaeth rhwng y rhai mwya galluog yw, fod rhai yn cyfyngu y geiriad dedd natur'' at yr hyn a elwir yn "briodoleddau defnydd' a deddfau cyffredinol," sef yr ystyr gyntaf a'r dry- dedd o eiddo M. Cosh; tra y mae eraill yn cymeryd i fewn y tri ystyr a nodwyd :—Y naill yn eu hegluro fel y maent mewn gwirionedd, a'r lleill yn eu heg- luro fel yn ol yr arferir siarad am danynt. Chalmers, yn ei Bridgewater Treatise, os ydym yn cofio yn dda, oedd y cyntaf i ddwyn i sylw yr egwyddor a elwir yn ddeddf natur yn yr ail ystyrgan M. Cosh. Ymddeng. ys fod yr enwog Chalmers wadi llwyr flino ar stori y drefn a'r rheol, ac iddo gymeryd y pwnc i ystyriaeth; ac yn y llyfr a nodwyd, dygodd i'r amlwg egwyddor, yr hon sydd yn gwneyd i ffordd a'r hen dyb hono, trwy roddi goleuni newydd ar y pwnc. Galwai ef yr egwyddor hon yn gyflead (collocation) defnydd. Ar ot hyny y mae Whewell wedi gwneuthur defnydd rhagorol o'r un egwyddor yn ei Philosophy of the Inductive Sciences;" a'r un modd y mae T. S. Mill I yn ni "Syftem of Logic." Ond cydnabyddir yn cyffredin fod M. Cosh wedi dwyn y pwnc i fwy o eglnrdeb na neb o lionyct.) Sylwer yn fanol ar y gwal-jaitiaetti sydi rli)-i-,gom.-Y mae Gogleddwr, yn ei ail ysgrif, ynceisio rhoddi ar ddeall mai yr byn a olygir wrth y dref/i, yw yr ystyr gyntaf a roddwyd i ddeddf natur; yr ydym ninau, o'r tu arall, yn baeru mai rhywbeth sydd yn wrthgyferbyniol i'r ail ystyr ydywrhyw egwyddor y mae y Creawdwr wedi gweled yn dda ei phlanu mewn defnydd "yn rhinwedd yr hon y mae pob peth yn cael eu rheoleiddio;" b. Y, y mae, yn olr yr Addysg, llywodraethu y byd wedi cael ei yihddirJed i'r drefn, yr hon, os coeliwn y Vestiges, Combe, ac yntau, sydd ddigonol i "gynnyrchu trefniadau y cyrph tiefol'' roddi cyfrifambob ac i roddi cyfrif am bob cyfnewidiad sydd ganfyddadwy ar wyneb y. ddaiar. Yn awr, y owestiwn ydyw, pwy a geir i benderfynu rhynn, at bwy yr apelir? Wel beth debygech chwi am yr Addysg ei hun Mr. Gol. ? Ac yn mlaenaf lie gadewch i ni droi at y frawddeg Wlngbysylltiol yr hon a guddiodd Gogleddwr o olwg y darllenydd Cymraeg." Gosodwn y pwnc ger bron yn llawn yn ei gj sylltiadan" fel y mae yn yr Addysg, a rboddwn y frawddrg anmherthycasol mewnllythyrenau Italaidd. Gallai y byddai yn briodol yn y lie cyntat egluro beth a feddylir wrth ddeddf anianyddol. Yn ngweithrediadau natur sylwir fod effeithiau neillduol yn wastad yn cymeryd lie fel canlyniadau amgylch- iadau neillduol. Rhoddodd hyn awgrym i feddwl dyn fod trefil yn tnhob peth yn rhinwedd yr hon y maent yn cael eu rheoleiddio i'r dybenion cyffredinol goreu awduriaeth y drefn yn bod, yn ddiameu, yr un ag awdurineth defnydd ei hun—hyny yw dywedyd, yn gyfeiriadwy i'r Bod Dwyfol. Unrhyw reoleiddiad neillduol a gawn. wedi ei osod ar ddefnydd a alwn yn ddeddf defnydd neu ddeddf anianyddol." Yn-awr dyma esboniad yr Addysg ar ddeddf natur. gerbron y dar- Ilenyqd, or gellid meddwl nad oedd ya bogibl iddo ddangos lie a swyddogaeth y drefn yn fwy amlwg. Sylwer ychydig yn fwy matnol ar esboniad yr Addysg. Yn y lie cyntaf cawn ddeddf natur wedi ei gosod i lawr, mewn ymadroddion cyflredinol; sef fod effeithiau neillduol yn wastad yn cymeryd lie fel canlyniad amgylchiadau neillduol." Yn yr ail lie dygir i'n sylw yr hyn sydd yn achosi yr li effeithiau ar amgylchiadau neillduol," sef fod trefn yn mhob path yn rhinwedd yr hon y maent yn cael eu rheol- eiddio," yn nghyd a chyfeiriad at awdwr y drefn sef Duw.. Yn y trydydd lie dangosir i ni mewn modd i d uo l mewn neillduol. mewn geiriau pendant a diamwys, mai unrhyw REOLJIIBURRIN a 6 wedi ei osoa ar aaer- nydd a Al.WN yn ddeddf anianyddol. Ond er y cwbl, yn ngwypeb y fath iimlygrwydd a hyn, beiddiodd Gogleddwr ddweyd ar goedd y wlad mai y drefn yw y ddeddf anianyddol t i Ond y mae un peth eto yn aros, sef pa un ai y drefn ai y rheoleiddiad, sef y ddeddf anianyddol yw priodoleddau defnydd ? Dyma yr unig begwn ar ba un y mae y ddadl yn sefyll yn bresenol; Edrycher i'r Addysg tu dal. lleg, y frawddeg agosaf at yr un anmherthynasol! a gwelir y geiriau hyn, Yr ydym yn gyntaf yn ystyried y deddfau trwy ba rai y mae manigion a ohrugau o ddefnyddd yn attynu y naill y llall." Y mae attyniad yn briodoleid defnydd onid yw, a gelwir hi yma yn ddeddf no nid yn drefn. Yn awr dyma yr Addysg ei hun wedi penderfynu y pwnc Bellach goddefer i ni ofyn i Gogleddwr oddiar ba sail y cyhuddodd ni o ddwyn cyhuddiad annheg yn erbyn yr Addysg Paham y cyhuddodd ni o hyny pan yr oedd ef ei hun yn cuddio o olwg y eyhoedd y frawddeg yr hon yw cywirdeb ein cyhuddiad yn cael ei :ddatgan ynddi mewn geiriau pendant ? A gofynwn hefyd, paham y cuddiodd hi tra ar yr un pryd yn proffesu ei fod yn dwyn y pwnc yn llawn yn ei gysylltiadau? Os yw ei gymeriad fel ysgrifenydd teg ac onest, o rhyw bwys yn ei olwg, rhodded eglurhad i ni paham y gwnaeth y fath dwyll a'r wlad ? Buasai yn well i'r gwr parch- edig ddefnyddio cyfarwyddyd Coleridge; nid un i ddiystyru ei gynghcrion oedd y gwr hwnw. Ond nid ydym wedi gorphen gyda'r frawddeg annghysylltiol 1 eto. Edrychwn a gawn rbyw oleuni oddiwrthi, a'r pa fodd y ddid cyfieithu y rhan a ddyfynwyd gan Gogleddwr o'r Addysg Saesonaeg. Y mae yn amlwg fod y gair regulated yr hwn a gyf ieitliir ganddo ef, yn cael eu llywodraethu," yn cyfateb yn hollol i'r gair regulation yn y frawddeg olaf-y nh-li yn gyfraniad a'r Hall yn enw cadam. Os eyfioithir y bleQaf, yn cael eu llywodraetbu," dylid cyfieithu yr olaf yn llywodraethiad; neu os y blaenaf yn cael eu rheoleiddio," d)lai yr olaf fod yn rheoleiddiad." Y mae yn hysbys mai yn rheol- eiddiad y cyfieithir yr olaf yn yr Addysg. Ond er mwyn i'r "darllenydd Cymraeg" weled pa un yw y mwyaf priodol, bydded iddo gymeryct y geiriau, "Vn rhyw lywodraethiad neillduol a gawn wedi ;>j osod ar ddefnydd," yn destyn myfyrdod, ac ymdrecbed yae ¡ ganddynt gyfleu iddo rhyw feddwl, yn y cysylitiad y maent ynddo, a roddai un math o eglurhad ar ryw- I beth ac os gall, bydded iddo ein hanrhegu ni i'r meddwl hwnw; canys yr ydym ni wedi methu a chael o honynt un ystyr a roddai un math o eglurhad ar ddim. O'r tu arall eto bydded iddo wneutbur yr un prawf ar y geiriau, H Unrhyw rcolciddiad neill- duol a gawn wedi ei osod ar ddefnydd," yna gwel nad oes un anhawsder, y mae y meddwl a gyfleant vol rhoddi eglurhad ar y pwnc yn ei holl gysylltiadau. Gan hyny yr ydym yn honi fod yr Addysg ei hun yn condemnio cyfieithiad Gogleddwr, ac yn cymeradwyo yr eiddom ninau. Gwelwn oddiwrth byn fod gan ein Gogleddwr ddau ddyben, pan yn cuddio y frawdde .=- ol.if O olwg y d irllenydd Cymraegatal vr Addysg rhan iddo gondemnio ei hun, a'i rwystro i gon- demnio ei gyfieithiad yntau. (l'w harhau.)
EISTEDDFOD MERTHYR.
EISTEDDFOD MERTHYR. BEIRNIADAETH AR Y GALARGAN A DDERBTNIWYD AR FAKWOTUAEXH MR. WALTER WATILINS, MASNACH- YDD, MERTHYR. Derbyniasom-bedairo Alarebau ar 01 Mr. Wa kins, yn dwyn y ffugenwau Un Enwog, sef Ann knwyl," "Ni chel grudd gystudd calon, thyrian," a Cato." Darllenasom y cyfans'" dl gy la gradd o-hyfrydwch; a chan y ge iom i osod ein bit-n arnynt, rhaid i ni wne) yn onest, eto mor ddiachos tramgwydd ag Y Ic >tat daw dan ein siiiw ydyw yr eiØ t I 0, A.nne AnwyT >T i mor "h yt tlith aimr .waith. „ la* t me, _L a, nryw?wi?u.?tt."ysg? ) or Coll ni, sly ol neddwl barddonol M ?(, -.a j !Iddolvdyw. Ceir -X t-61 yntion bywyd y tran6<ti? oeadym yn ?t fbyw amlinelliad o'i fy in; ond dylid dMi gwahaniathrhwng Byw?raH?d a Galareb. y bywgrafuad goreu o'r <Bt?'?Vatkins" ?r?Mxu I cerdd y cynygiasid y wobr, n yn ddia ai t yn ei theilyngu. Ond y mae yn ddiffygiol 'r d- ?rin?dau barddonol hyny a ddysgwyliasid mewa Galareb. Y nesaf a ddaw ger ein bron yw yr ,ddo 1 I chel urudd gystudd calon." Nid yw yr Alareb he a ond bar, ond y mae yn dlws a phrydferth; Mae yma gryn lawer o deimlad, ac aml.1mgythaf;ddiad at farddoniaeth, a rhai o'i ddysgrifiadan yn nerthol iawn. Ceir engraiHt o hyn yn Tu-dal. 4. Prif ddiffyg yr Alareb ydyw ei bod yn rhy gyfyngedig. Edrycha ar y gw rthrych bron yn unig feI Ditwest- wr; nid yn hollol, mae'n wir, gwneir ynddi gyfeir- iadau at rai llinellau eraill oedd yn ei gymeriad. Mae yn wir fod Mr. Watkins yn Ddirwestwrcywir a chydwybodol, a gall mai fel y cyfryw yr hynododd ei hun fwyaf; ond yr oedd hefyd yti ddyn cysegr- edig i bob achog da. Mae y oyfansoddiad yn rhy fyr hefyd nid yw yn werth y wobr yn ol deddfau masnach deg. Buasai raid fod teilyngdod angy- ffredin ynddi cyn y buasai dernyn mor fyr yn werth y wobr. Mae ynddi rai brychau dibwys sydd yn diwyno ei gwyneb ond ar y cyfan y mae yp gyf. ansoadiad rhagorol hyd y cyrhaedda. Yn nesaf yrnddengys Merthyrian" o fiaen y fainc. Cydgyferfydd yn ei gyfansoddiad lawer o bethau ffafriol iddo. Mae ei gynllun yn hapui. Ceir ynddo ddigon o grybwyllion am wrthrych y gan.. Cymer olwg lied eang ar ei gymeriad, ac y mae o hyd rhesymol; ond nid yw yn ymgodi yn ucbel yn ei farddoniaeth. Egyr yr Alareb gyda dysgrifiad o'r Cwmd# Crughywel, ond nid oes dim yn y dysgrifiad sydd yn fwy priodol ili Cwmdu nag i'r rhan fwyafo gymoedd Cymru, oddigerth y jidwy linell, ■ A thonau'r Wyeg fel gwydrawl ddrychau sy,' I Itigyn nos er tremiaw oddi fry." -,Qp -mynasai y Bardd ddarlunio mangre enedigol y gwrthddrych, dylasai ein cyfeirio at nodweddion gwahaniaethol y lie oddiwrth leoedd eraill, os ydynt i'w cael; ac yn wir gellid meddwl wrth rai rhahau o'r darlun, ei bod yn haftragywyddol yn y fro. Ail gyfeiriai'i nod,Tu-dal. 2. Gosod nod, a chyfeirio at y nod, onide y bydd dynion ? Mae y bardd yn ymddangos fel yn chwareu am y llwyn i chyughanedd yr hyn sydd bob amser yn dramgwyddus i chwaeth bur. Gadewch i ni gael cynghanedd neu ddim o'i chysgod. Nid oes dim yn fwy amgwyddus nag odliadau pryddestol mewn rhyddiaith; felly hefyd ryw ymgyrhaeddiad at gynghanedd mewn can rydd. Pe byddai yn gyng- hanedd reolaidd, byddai yn sefyll ar yr un tir a'r mesurau caethion ond tra nad ydywondrhywbeth tebyg i gynghanedd, nid oes gan y cyfryw un hawl i ymgysgodi dan ddeddfau Dafydd ap Edmwnt. Wele rai engreifltiau :— Ei enw ef mewn uniawn frL" Ei enw ef a enyn diawn," Ai mudodd ef o'i gaxtref gynt." Yno'n glau ymleda'i glod." Angau glas a'i nniog gledd." Y goraf wr, h, garat ryw." A lluaws eraill o'r cyffelyb-mae am y clawdd A'r gynghanedd. Gallem dybied fod pob chwaeth goethedig yn ei gwrthod mewn can rydd. Ceir ganddo hefyd lawer a linellau gweinion a chyffred- in, a rhyw fan frychau sydd yn anharddu ei gwedd. Camgymeriad ydyw dweyd iddo gael yr enw Father Mathew." Father Watkins y clywsom ni bob am- ser ei alw. Mae yn syn genym i Ferthyrian" wneyd y fath gamsyniad. Ar yr un pryd y mae yn ) yr Alareb yma rai darnau tlysion a hyawdl. Dar- llenir hi gyda phleser, ac y mae ei ddarlaniadau o'r gwrthrych yn ffyddlawn a chywir. Yn olaf y mae "Cato" yn sefyll i fynu i dderbyn ei dynged. Mae yr alareb hon yn awenyddol dros 1:I"n. Ceir ynddo fwy o'r Bardd nac un o'i gydym ¡ geiswyr. Mae fel eryr yn ehedeg yn uchel. Mae yma gynllun gwreiddiol-athrylith gref-a meddyliau I nch",l wedi cydgyfarfod. Nid yn mhob Eisteddfod Daleithiol y ceir cyfansod iiad mor fawreddog. Meddyliasom ddifynu darnau o honi fel engraffau, ond yn wir nis gwyddom pa le i ddechreu, na pha ddarn i'w ddewis. Wrth ddarlunio ei sel dros y Genhadaeth dywed- Boed dystion ei roddion a'i rad, O'i hae; gydymdeiinlad a hon Efengyl pob hmsawdd a gwlad, Efengyl dynolryw o'r bron. Na edwyn na bryniau na bro, Na chartref trwy'r ddaear i gyd; Ond calon yr euog lie bo, A'i therfyn ar derfyn y byd. » ,1'{" Na pMyg ei hadenydd mewn hedd, Ond uwch yr afradlwa a'i glyw; Gan groesi brig Seion a'i sedd, A mariau Jernsalem mwy. A'i hWyneb at wledydd y byd, Fel haul yn helaethrwydd ei wedd; A'i ser addewidipn i gyd, O'i amgylch i lawr hyd y bedd. Genadaeth trugaredd yr lor, Sy'n oylehu y ddaear bob gwedd, Bob arddrych fel dyfroedd y mor, A'r roliad o gariad a hedd. A'i geiriau tragwyddol eu rhin, Ynghartrefar adsain pob glaa; Y cymod fydd rwymwyn pob hin, Fydd ssren pob mor yn y man. Bu ddyfnion gweddiau ein Tad, ,11 Ger gorsedd y nefoedd cyn hyn Am oeri' arleisiau pob gwlad, A ffrydiau adferol y bryn. Aleddfynt ddigofaint y nef, Gerwindeb brig Horeb i gyd Gan anfon y gyfraith i. dref, Dan ganu ar farwro y llid. Bydd dawel anwylyd yn awr, Dan falmaidd gysgodion dy fedd; Maeor deyrnas a gerit mor fawr, Yllwybrit yngoleu ei sedd, Yn arwain ei lluoedd i'r lan, I frwydr y brwydrau i gyd; Pan dr6ir y rhyfel o'i rhan, Yn marnddyad crefyddau y byd. Golena ei llusern cyn hir, Ar nawn addewidion ei Ner Goruwch yr holl foroedd a'r tir, Agorant eu nefoedd mor dtr. I ganfod cyd-arwyl y gan, Crefyddau y bobl oedd i gyd Dros fryniau pob gwlad yn pellau, A'u cysgod yn1 gado y byd." Hoffasem ychwanegu ei ddarluniad o'i Jsbryd bywiog wrth gymhell ymweliadau a mangreoedd llygredigaeth a thrueni—agwedd y teulu adferwyd trwy ei wasanaoth-se yn neillduol ei ddis- grifiad eff'eithiol o fam yn sefyll wrth ei fedd i w eneinio A.Ii dagr&u wrth gofio yr ymwared roddodd iddi yn adferiad ei phlant. Oad y mae yn rhaia i ni vmatal. Ond nid dyna y cwbl sydd i'w ddweyd am, yr Alareb" alluog yma. Mae gwyneb arall i'r ddalen ac v mae yn rhaid darllen hono. Yn gyntaf oil dylasai fod mwy o'r Hen Watkins yoddi. Er 11a fynwn hanes bywyd mewn Galareb, eto disgwyl- iasom am fwy o grybwyllion am fywyd y gwrthiych na a ddyru Cato i ni. Ac y mae y disgritiadau o hono lie y rhoddir hwynt yn dywylhon ac aneglur, ac wedi eu cydblethu a phethau eraill fel nad ydynt yn amlwg i'r sylwedydd cy ffredin. Ystynwn hyn yn ddiffvg neillduol yn yr Alareb, ac yn tynu oddiwrth ei phablogrwydd i raddau mawr. Dylai fod gwa- haniaeth yn arddull Galareb ar ol hen Gnstion llafurus, a Phryddest ar y Cwmwl, yr Haul, y Mor, neu yr Ystorm. Dylai y blaenaf fod yn beth a ddatf- llenir gyda bias ar yr nelwyd, ac a dyn ddagrau o lygaid y plant a'r gwasanaeth ddynionwrth ei gwran- do, megis y gwna Marwna d Gomer i'w Fab, a Galar- eb Hiraethog ar ol Williams o'r Wern, a rhyw ychydig o engreifftiau eraill sydd yn ein hiaitb, Mae arddull "Cato"yn rhy glogyrnog i ddyfoll yn boblogaidd a darllenadwv. Mae ynddi hefyd rai gwitilau ac y dylai Bardd o'i rad(i a'i fithrylith ef wyli,, rhagddynt: rudd yn lie rhudd, ryw yn lie rhyw, rhodio yn lie rodio, rhydd yn lie rydd. Gwel tudal, a 4, gesyd yr h i mewn lie y dylai gael allrm, a gedy hi allan lie y dylai gael ei gsod i mewn. Mac hWlX yn gamsyniad y syrthir iddo mawn parthau o Forgan- wg a Mynwy yn dra chyflredin. Yn y diwedd rhaid i ui ddweyd nad ydym wedi ein boddio yn y cyfansoddiadau i'r amean mewn golwg., Pe buasai Cato wedi dwyn ychwaneg o'r gwrthrych; gee ein bron, a'i ddwyn yn egluracb lie y mae, ond ei fod yn y niwl, ni buasai ynom un petrusder i'w gy-, hoeddi yn fa^dugol. Neu pe buasai rawj1 o'r Barddj yn 11 Morthyrian" i roddi bywyd a neith i'w gyfan- soddiad, ac i daacgcs yr hen dad o'n blaen yn "enaid byw" gallasem ei gyhoeddi yn flaenaf. Ond mewn awen a meddyliau, nid oes dim "ystadleuaeth rhyng- ddynt. Ond dan yr amgylchiadau nid oes genym ddim yn well i'w wneyd na chyrgon 7 Pwyllgor i ranu y wobr rhwng Cato a Merthyrian. Ceir darlun- adau awenyddol a thanllyd yn y naill ac adroddiadaui syml a naturiol yn y Hall, a rhwng y ddau Mir Galar- eb deilwng ar el ein hen gyfaill ffyddlon a ehywir ) I xr. NYalter.1vatkins.. 4" I Yr eiddoeb yn serchog, 38, Erskine-street, I I JOHN Tuo.1 I Liverpool, Rhag. 22, 1856. JOHN 1 I BEIRNIADAETH Y FUGEIL&EH"T Clynno^ V awr, Knag. Anwyl Syr,—Da genÿi u fo iadau llenyddol a dderbyni fod yn fwy pur nag arf daflu o'r n 'ldú' modfyn y by. dan yr srwydde eyr haeddodd Jl .daiad yi -ddoniaeth y ,èth; priodedds; rwydd, ysgafnber yigad anian. -Araidd na theimlir slo rgerdd, yn gymaint a ddyfod i law 'm £ frt -6sparth uchaf nafewti'* esgentaso yn fa-wr »na;o, A &' y buMM eich gwa^^ •>?. atlaneagorchwa?o?t ? as yn actlysur' ? ? t? I cbynnyrohu, a'I rT t''<' ?.?. r addysg.l -m Gyda'r dymunia goreu am iwyd?ar CylehwylgIodfawr,yRwyddynhoneto; Wyf, eich ufudd TU. £ BENEZES THOMAS, JFC (EienVvid). Mr. Joseph Williamst -Swyddfa'r Cymmrodorien, Merthyr. I
AT OLYGYDD YR AMSERAU- !
AT OLYGYDD YR AMSERAU- Anwyl Syr,—A fyddwch mor garedig a gwneud yn ( hysbys i gyfeisteddiad eisteddfod Rhymni, mai myfi I. yw awdwr y pedwar penill buddugol ?r Athraw yr i ysgol Sabbatholac y gall yr ?wt y, perthyna idde i anfon y wobr yn ol y cyfafwyddyd isod. | Yr eiddoch yn f?yddlawB. I GWILYM GWENPTRWD, I Mold. I
CANMOLIAETH I GENEDL Y CYMRY.…
CANMOLIAETH I GENEDL Y CYMRY. R George T. Clark, Ysw., Gwrchodwr (Trustee) y diweddar Syr John Guest, 0 Ddowlais,. mewn ciniaw i swyddogion a golygwyr gwaith DowLais, a gynhelid 1 nos Sadwrn lOfed cyf., dywedai:-Yr ydwyf wadi bod |" mewn cryn dipyn o drafodaeth i gwahanol genhedl- oedd, sef Atneriegniaid, IndWd,, Polandiaid, Chineaid A a Saeson; ac yr ydwyf wedi bod flwyddyn ya mhlith 1 y Cymry, a gallaf dystiolaethu yn ddiragrith eu bod j yn tra rhagori arnynt oll. mown didwylledd c nest rvydd a gweithgarweh. Yn ystod yr amser yr wyf wedi bed yn eu plith, yr wyf wedi bod iallan iar bob adeg, yn edryohyfTwrn. eisiau, y morthwyldai, yn mhlith y glowyr, a'r mwn. wyr, yn edrych yn Jf^n*l ar ol pob dpsbarth o lafurwyr ag sydd yn perthyn* i'r gwaith, ac yn chwilio am wallau ynddynt, ac y mae yn hyfrydwch genyf allu hysbysu, meddai, mai yohydig o wallau a ellais gael. MR. GOLYGYDD,—Yr wyf yn, meddwl y byddweh ohwi yn awyddus i roddi'r uchod, A ysgrifenwyd o onau kr. D. Evans, Golygwr y Glowyr, yn Dowlaia, yn rhyw gwr o'r Amserau, fel y gallo offeiriaid a I phobly Llyfrau Gleision eu darllen, ac ambelliun arall sydd yn dueddol i siarad yn ddiystyrllyd am damom ni'r gweithwyr. Y mae tystiolaeth George T. Clarke, Ysw., yn un o werth; mae yo, ffeistr y i gwaith Haiarn mwyaf, nid y mwyaf yn Nghymru, na'r mwyaf yn Mrydain, ond y gwaith mwyaf yn yr holl fyd a heblaw hyny, y mae yn un o'r rhai mwyai eyfarwydd a gweithwyr holl genhedloedd y ddaear, o China a'r India yn y Dwyrain, i'r America yn y Gorllewin. A'i dystiolaeth ddiffuant ef yw, bod gweithwyr Cymru, yn tra rhagori arnynt oU. Os nad yw hyn yn blufyn yn nghap y Cymro, y mae yn od genyf fi. Ac y mae gwers i chwi ddysgedigion Cymru yn hyn. Dyma ni weitbwyr Cymru ar y blaen ar weithwyr Lloegr, America, Poland, India, a China. Mynwch chwithau ddysgedigion Cymru ragori, fod ar y blaen, ar ddysgedigion cenhedloedd eraill, mynwch fod yn well Beirdd na'r Saeaon a'r Scotiaid, yn well athronyddion na'r Ffraneed, yn well Beirniaid na'r Almaniaid, mynwch ragori ar adysg- edigion cenedloedd eraill fel y mae gweithwyr Cymru yn rhagori ar weithwyr gwledydd eraill. Ymwrolwch na ddigalonwch, y mae'r Cymry yn genedl dalentog, yr oe4ld felly gynt; y mae ein gwroniaid yn y can. rifoedd o'r blaen yn proft hyny, ao y mae va genedl dalentog 'nawr, ond iddi gael manteision. Chwithau weithwyr, cymerwch gyngor gan un sydd yn eic:.4 earn. Byddweh yn ddynion sobr, yn ddirwestwyT, yn ddynion geirwir, didwyll a dihocet, yn grefyddwyr <1 da, a chwi a ragorwch ar yr holl bobl sydd ar Wyneb y ddaear. n. siddoek, T. E.
YR "ADDYSli," * PAKCH. JOHN…
YR "ADDYSli," PAKCH. JOHN JONES, TALSARN, A LLENOR. YR ydym wedi darllen cynifer a chwech o ysgrifau o eiddo Lienor, y naill ar ol y llall yn yr Amserau ar ein bamddiffyniad i'r Addysg, gan ddîsg-w-yl yn bar- haus wrth ddarllen y naill ysgrif, y buasai rhywbeth yn fwy i bwrpas ar y pwno yn y nesaf; ond er yn siomedig, hwyrach y buasai ein hamynedd yn pariu gronyn yn hwy eto, heb ymgymeryd a'n hysgrifell, pe na buas&i Mr. Golygydd yn bygwth catt allan y ddadl o'r Amserau tuag amser agoriod y Senedd. Y gvntaf o'r chwe ysgrif sydd yn yr Amserau am Rag- fyr 3, 1856, yn yr hon y mae Lienor wrth agor ei wrthatebiad, yn dffyru ei hunan yn hyfryd trwy ddyrchafa a gorfoli ei_glient j Parch^John-Jonas, am ei hyawdledd, ei dreiddgarweh, a'i ddylanwad, » dir. mygu a damftng amddiflfynydd yr Addysg ya y modd mwyaf gwawdiog ac ysgymun. Ond byd y gwjddys nid oes neb yn tramgwyddo nac yn eiddigeddu dim wrtho am ei waith, canys gwyddys yn burion fod hyny yir caeledrych arno fel ei hawl briodol gan bob special pleader.Ac os yw Lienor wedi cymeryd achos y Parch. John Jones, i'w amddiffyn right or wrong, beth bynag yw eiJee ef am hyny, yr ydym yn caniat 1 iddo &!n hoil galon, ei ddyrchafa ef hyd y ser. Ni hoffem ar an tir awgrymu dim yn iseliol am y gwr parcjhecbg,it phe buasiii gan Lienor y difer. yn lleiaf o chwaeth dda, ni fuasai yn hoffi ei osod ef allan yn destua difymch a gwawd i fMien, trwy a?- grymu fod ei <?t<M?or<MA ef?,&th_jE? a?yjame yn alluog i" diteatrcyhwysM Syfrauhebeadtrllen, a hyd in 'no d a hyd yn hod pM Md yw yn deall yr. iaith ya jr lien y byddant wedi eu hyagrifenu. Cya ?t?J?n?ry pwnc yma. Ynyrunysgrifymaet?i4tn huddD o gamgymariad, os oad o tywbeth gw?h, gyda golwg ar yr &maer y dechreuodd y Parch. ?Mm Jones ddwyn ei gyhuddiadau yn erbyn yr Addysg. Ond oa caniateir ein bpd wedi ein ea^i htycbyH^a^n yr amiar uchod, a fod y jfarch. John Jooaiti^lbSL dechreu oi "glmewm" aftdjfr Addysg mor gyliitf ag Ebrill ar,-485o, yn ol dyddiad Lienor, nia gellir.gwel- ed fod hyny yn newid nemawr iawa. ar yr aohoa, na chwaith yn rhoddi un belydr o lewyreh ar y dirgel- weh, pa fodd y gallodd y gwr parebedig fod yn dawel mewn perthynas i'r Addysg, o'r amser y oyhceidwyd y rbanau cyntaf o hono yn Mhwllheli, hyd Ebrill 2 185:) ac yntau wedi darllen pob gair o hono. Mae hyn yn llawn mor dd^rgel hyd yma, Ag ydyw pa fodd y gallodcl Lienor fei hun aroa dros wyth mlyiiedd heb ddyfod allay iargyhoeddi anffyddiaeth yr Addyag, yr hwn sydd yn awr ya poeni ei e?id yr kddysegf, i'r fath raddau. W?.ynte, wedi gain yn 01 ein camgymeriad (os yw gamgymeriad hefyd.), a chaniatau y gallai, mai dyddiad Ll(,nor yw yrun cywir, y mae urddas y Parch. John Jones, "fel dyn gonest a pharchus, ao fel gweinidog yr Efengyl," yn gystal ac eiddo Llenor ei hun, yn galw am ryw eglur- had &r hyn ac os llechu a thewi a wnant, an. dau ar y pen hwn, nis gallant wneyd hyny hob fod gan y cyhoedd achos teg i'w hamheu o fod yn euog o ffiirfio dyfais fradwrus i geisiq codi llwch i lygad y wlad," wrth ymddwyn fel y gwnaetbant tuag ac yr Addysg. Eto, "Hwda di, a mees i minim" 1" y ddiareb; ao yn yr ystyr hwn, trwy eib bod ni yn caniatau y gallai, bod y rhai a'n h^^by^asant gyda golwg ar y dyddiad uchod wediein camarwain. a thrwy ein bod feiiy, wedi gwneyd y dyheurad gofyn. edig yn ei gysylltiad a'r Parch. John Jonea, yr ydym ninau yma yn y modd mwyaf penodol a difrifol yn galw ar Lienor, fel dyn gonest a pharchus, ac fel gweinidog yr Efengyl," i alw yn ol ei gyhuddiad cablsddus ac ofnadwy yn erbyn y Parch. L. Edwards, D.D, y Bala, y Parch. Samuel Roberts, M.A., Llan- brynmair, y Parchn. Henry Rees a Wm. Rees, Liver- pool, y Parch. D. S. Evans, y diweddaf Barch. D. Rhys Stephens, a'r Parch. John Williams, Drefnew- ydd, &c., &c., sef eu bod yn euog o arganmol yr Addysg i'r wlad, pan nad oeddynt erioed wedi ei ddarllen, a fhrwy hyny wedi arganmol llyfr anffyddol a pheryglus i'r bobl! Heblaw sicrh IU Lienor mai nid yn ddisylw yr a ei haeriadau haerllug, ond y disgwylir ef, ac y gwesgir ef i'w profi, neu eu aydaa. bod fel pethau disail; -eyn gadael hyn niaddy. munem ei gynghori, wrth amcanu drwgliwio a chy- Imddo yr Addysg, ar iddo beidio wrth hyny a sarhau a daiostwng y fath enwogion teilwng &'r rhai uchod. Yr ail ysgrif o'r chwech sydd yn yr Amserau am Ragfyr 10, 1856, lie mae Lienor mewn yspryd pur gawraidd, yn rhoddi i ni enghraifft o'i dduU cyffredin o ysgrifenu yn yr ysgrifau byn, sef dyfynu darn o'r awdwr hwn, a darn o'r awdwr arall; ac wedi hyny inegys mewn trefn i gael ei anadl, y mae yn gollwng ei ddifriaeth ar yr Addysg a'i ddiffynydd. Ei brif anican vn yr ysgrif hon, gellid meddwl, yw ceisio dang-os fod ysgrifenwyr cyfrifol eraill wrth drafod ac egluro y gwahanol wyddorion yn crybwyll mwy mewn cyfartaledd am y Creawdwr nag y mae yr Addysg. Ond rlruan oedd Llenor y mae mor anllwyddianus yn hyn a llawer egni arall o'i eiddo, canys allan o weith. iau y lluaws awdwyr agrybwyllwyd am danynt yn oin hysgrif yn yr Amserau am Tach. 5, 1856. Nid yw Llenor wedi ein anrhegu a chymaint ag engraifft, hyd yn nod o enw y Creawdwr, yn cael ei grybwyU ond gan Dr. Lindley; ond nid ydym wedi cael gwybod -fo, at ba un o weithiau y Dr. y mae Llenor yn ey feiiiL'. no felly y mae gradd o dywyllwch yn aros a