Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
-_U_h_U-_UUh_:h -.I
-_U_h_U-_UUh_:h I +:j< Ni all pob syniadau a geir meicn cyhoedcliad yn cynnwys amryfalfarnau, fod yn gydsyniol d golygiadau personol y Golygwyr; ac ivi ddylid cyfrif iddynt hwy y beiau, mwy na'r rhagoriaethau, yn null nao iaith Gohebwyr. 11 11
- - ?- -- -I- 11 - ---I YSTYEIEE…
?- I- 11 I YSTYEIEE Y DDWY OCHE, MR. GOLYGYDD,—Soniasoch am beidio a chy- hoeddi ychwaneg o areithiau a thraethodau o burtb y reports, &c ond nid felly y gvvnaethoch cy- boeddasocb rai wedi byny. Ac o'm rban I, tybiaf mai gwell i chwi beidio a'u cau allan yn hollo], ac ar unwaitb, rhag eich bod chwi, a'r areithwyr, wedi bod yn rhy un ochrog, a bod eisiau talu peth sylw i'r ocbr arall, fel y caffo eich darllenwyr fan- tais i ystyried y ddwy oehr. Meddyliwyf mai cyf- iawnder a hwy fyddai hyny. Nid wyf yn gwybod i'r un cyhoeddiad fod mor deg a'r Carnarvon Her- ald. yn y mater yma. Yr wyf yn ofni fod yr areithio a'r ysgrifenu yn erbyn y reports yn gwneyd mwy o ddrwg nag o ddaioni; sef, gwneyd i'r bobl feddwl am danynt eu hunain eu bod yn well nag ydynt, ac am y reports eu bod yn waeth nag ydynt. Yr wyf yn meddwl befyd nad yw yr areithwyr yn gwybod yn ddigon da am sefyllfa y tlodion annysgedig. Y mae y rhai sydd wedi cael dysg, ac o ddygiad i fynu Iledneis a boneddigaidd, mewn cryn anfantais i wybod am sefyllfa a moesau y tlodion, ac felly mewn anfantais i'w hamddiffyn. Gallent hwy foddwl, wrth weled cyfrif y rhai sydd yn medru darllen y Bibl yn yr ysgol Sabbothol, eu bod yn fwy gwybodus nag ydynt: ond pe holent y cyfryw am gynnwysiad y peth a ddarllenent, caent achos i ofidio wrth weled eu hanwvbodaetb. Hefyd, wrth weled cynnulieidfa mor luosog a siriol ar y Sabboth yn gwrando pregetb, ac wrth weled llu- oedd mewn cymdeithasfaoedd, gallent feddwl eu bod yn fwy bucheddol neu rinweddol nag ydynt. end pe byddent yn ffeiriau y Sarnfollteyrn, Pwll- heli, Penmorfa, Clynog, Llanllyfni, y Bontnewydd, Caernarfon, Brynsiencyn, Borthaethwy, a Bangor, a Bethesda hefyd bob Sadwrn setlo, caent weled buchedd eu "hanwyl gyfeilJion" a'u cynnuli- eidfa barchus:" (?) ie, pe buasent yn Nghaernar- f'on, neu yn y Bontnewydd, ddydd LIun y Pasg diweddaf, cawsent achos i ddwys ofidio wrth weled a chlywed y rhai y ceisient eu hamddiffyn, sei llawer o ddoiliaid yr ysgol Sabbothol. Yr wyf yn gwybod am yr ardaloedd a'r lleoe d a enwyd yn lied dda ac y mae yn ddiau genyf y buasai yn well darllen y reports yn y capelydd nag areitbio yn eu berbyn. Cawsai y bobl felly wybod beth yw eu dysg a'u moesau; ac oni fuasai hyny yn fantais i'w hannog i ddiwygio ? Oni fuasai yn gyfiawnder a phobl Amlwch gael clywed tystiol- aeth Mr. W. Eoberts am danynt, yr hon na ddy- wedodd neb (hyd y gwn I) air yn ei berbyn, er ei bod yn un o'r rhai dwysaf i feddwl fod yr un ardal yn ei haeddu ? Ond nid felly y gwnaed. Yn lie cymeryd mantais i anog v bobl i ddiwygio, daeth yr areithwyr allan, megis mam wedi ei ehyifroi, ac yn llawn eiddigedd dros ei pblant, yr hon oedd yn eu dynoethi, eu ffonodio, a'u cernodio, yn ddidru- gareud ei bun ac a ddywedai, Ni wn I beth i feddwl o'r plant yma: y maent yn waeth na plilant neb: nid oes piant neb fel fy inlilaiit I." Ond gocbeled neb arall ddyweyd banner gair am dan- ynt, na chyffwrdd ag un o'u blew. Onid tehyg i byn yna ocdd iaith ein misolion ? sef, ein bod ni, y Cymry, ar 01 i'n brodyr y Saeson yn byn—yr ydym yn warth i'n brodyr y Saeson yn hyn." Ond pan ddaeth y commisrioners i ddywoyd ein bod yn ddiddysg, ac i dynu darlun o honom, dvrna yr ar- eithwyr yn dyweyd nad oedd y darlun yn gywir -nid ydym gan waethed ag y dywedent ein bod," &c. A chaniatau hvnyna, oni nllai yr areithio acblysuro mwy o ddrwg nar reports ? Hefyd, pa ddaioni oedd o'r areithio ? 0 bertbynas i foddion addysg yn y lleocdd a enwyd, y maent yn amddit'ad o ysgolion sydd yn gyrbaeddadwy i'r tlodion, oddieithr ysgol ion llanol; felly, y mae y reports yn fwy o achos iddynt gy- wilyddio nac areithio yn eu berbyn. Y mae Bryn- rodyn yn un o'r lleoedd bynaf, yn Arfon, gan y Methodistiaid; a bu Mr. Phillips yno, yn ddi- weddar, yn cynyg ac yn egluro telerau yr ysgol Frytanaidd; ond gwrthodwyd y eyiiyglact a gwnaed yr un peth yn Llandegfan, Mon. Ac am y Borthaethwy, bu yno ysgol Frytanaidd am belli aiiisei-, tc attiraw rhagorol, Mr. Joseph Griffith; ond yr oedd yn ormod o drafferth gan neb yno i gasglu y tal-ysgrifau, yr hyn a allesid ei wneyd mewn oddeutu dwy awr bob chwarter blwyddyn. Y maent yn y Borth wedi meddwi ar y byd; ni wiw son am ysgol wrthynt. Gresyn na fuasai cylch y commissioners yn eang- ach-i edryeh i sefyllfa gweision a morwynion; nifer yr oriau y maent yn gweithio mewn diwrnod; beth y maent yn ei gael yn fwyd; a swm eu cyf- logau. Pe cawsem report o'r pethau hyn, buasai gwaradwydd y Cymry yn fwy nag ydyw, a cbawsid pethau i'r golwg sydd yn achlysuro llawer o ddrygau. Llawer genethig yn cael ei galw dri neu bedwar o'r gloch y boreu, a'i dal ar ei thracd hyd ddeg neu un-ar-ddeg o'r nos: oes, y mae llawer nad oes ganddynt awr o amser idclynt eu hunain o'r naili bentymor i'r llall. Ac onid yw hyn yn achlysur i rai ymollwng i ff'ordd anweddaidd—i ddibrisio eu diweirdeb, er cae], fel y tybiant, eu rhyddau o'u caethiwed? Dywedant, "Nifyddhi byth ddim gwaeth arnom, pe byddai raid myned i'r caetkdy." Am eu cyflogau, y maent mor iych- ain, fel y mae yn anhawdd genyf feddwl nad ydynt yn achlysuro anonestrwydd. Ac am gyflog y dyn- ion, y mae yn rhy fyohan i gadw tculu. Pa fodd y gall y rbai sydd a'u teulu yn bump neu chwech gael angenrheidiau natur, chwaetbach ysgol i'w plant, a'u cyflog ddim ond o bump swUt i saith swllt yn yr wythnos ? 0 berthynas i'w byrnborth, y mae yn ddigrifweb. ar ryw olygiad, glywed rbai yn son am "ymenyn y llanciau—bara'r dynion, &c., fel pe byddent hwy eu hunain rywbeth uwchlaw dynion. Sonia y Traethodydd am gyboeddiad misol i ad. olygu ymddygiadau y Personiaid: honwn iddo gymeryd golwg ar y petbau ynahefyd. Ymrwyroaf i'w aprhegu a digon o ddefnyddiau. Ond os tewi a son a wnewch chwi, teulu'r Traethodydd, am- ddiflyn a gyfyd i'r caethion o le arall, ac ni fyddwch chwithau yn ddieuog yn nydd y cyfrif. Cadnant, Menai Bridge, ELLIS PARRY. Mehefin 12. Os bu yr ysgrifenwyr a'r areithwyr yn euro gormod ar y reports, fel yr haera ein gohebydd, tebygcm ei fod yntau yn ymddwyn yn lied gyffelyb tuag atynt hwy- thau yn y llythyr blaenorol. Clywsom rai o'r Cymry galluocaf, mwyaf brwdfrydig a gwladgarol, yn traddodi areithiau nerthol yn erbyn y cam-dystiolaethau a gy- hoeddwyd yn yr adroddion hyny ond nid oedd neb o honynt yn gwadu nad oes peth gwir ynddynt, ie, lawer gormod, ysywaeth, am ddiffyg manteision dysg- eidiaeth yn Nghymru yn gyirredino], yn gystal ag ani iselder mocsau llawer o'r trigolion. Ond yr ydym nj, a'r areithwyr hefyd, yn parhait i achwyn ar yr ad- roddion hyny, o herwydd eu bod yn annheg, yn un- ochrog, ac yn cynnwys liawer o haeriadau disail, a wrthbrofir gan (ieithiau amvadadwy. Ai tegwch, at- olwg, ag un genedl o ddynion, ydyw cymeryd vm- ddygiadau ei gwchilion yn safon i farnu ei chymeriad cenediaethol ? Ai eyfiawnder a. benywod diwair Cyraru ydyw eu rhestru hwy ymysg ysgarthion yr ystlen? A ydyw bod ambell ddyn anonest a thwyll- odrus i'w gael mewn ardal, yn ddigonol sail i daflu sarhad ar onestrwydd a chywirdeb yr holl ardalwyr ? Ai iawn ydyw i Gymro uniaith gael ei farnu yn ddyn diddysg ac anvvybodus, yn unig am na fedr ddeall Saesoneg ? Fell}', i raddau mawr, y gwnaeth y dir- prwywyr hyny a. cheneel y Cymry a hyny i'r dyben o wasanaethu amcan penodol eu hanfoniad i'n gwlncl, sef gwneyd case digon cryf i'r llywodraeth ymyraeth ag addysg y genedL Gan hyny nis gallwn feddwl i ysgrii'enwyr, nag areithwyr, ddywedyd dim gorn:od yn erbyn y dirprwywyr na'u hadroddion." Y mac y dos- peirth gweithiol yn Nghymru yn helaethach eu gwy- bodaetb, a gwell eu rnoesau, na'r cyffelyb ddospeirth yn Lloegr; a rhaid priodoli hyny i'r addysg grelyddol a dderbyniant yn yr Ysgolion Sabbothol, a'r pregethau a wrandawant. Dichon fod llawer o ddeiliaid yr Ysgolion Sabbothol yn fwy anwybodus nag y gellid dysgwyl iddynt fod, fel y dywed ein gohebydd a bod rhai yn llai rhinweddol nag y dylent fod, fel yr aw- gryma yn drahaus-frwnt; er hyny nid cyfiawn iddo gymeryd yr eithriadau hyny yn brawf fod y mwyafrif felly. Oddiar hanner can' mlynedd o brofiad a sylw, gallwn sierhau i'n gohebydd, pwy bynag ydyw, fod mwy o wir wybodaeth yn cael ei chyfranu, a moesoldeb a moesau purach yn cael eu dysgu, yn y sefydliadan gwerthfawr hyny, nag mewn unrhyw ysgolion ereill, pa un bynag ai cenedlaethol, ai Brytanaidd, ai athro- fäol, fyddont, am fod yr holl addysg a roddir yn yr Ysgolion Sabbothol yn seiliedig ar anffaelcdig wirion- edd Daw. Gwnaethom y gymwynas a'n gohebydd o adael allan rai pethau o'i lythyr. Ond rhaid i ni, wrth derfynu, ddatgan ein bod yn barnu mai da fyddai tra- fod ychydig ar y mater sydd yn niwedd ei lythyr a theimlem yr hyfrydwch mwyaf pe gallem, trwy ddal yr achos o flaen y wIad, linaru a gwellau rhyw gvmaint ar sefyllfa gweision a morwynion y Dywysogaeth a di'au y byddai "telllu y Ti-aethody(ld yn barod i wneyd eu rhan yn y gwaith da hwn.- -GOL.
YSGOL FRYTANAIDD DWYRAN, MON.I
YSGOL FRYTANAIDD DWYRAN, MON. I Cynnaliwyd arholiad cyffredinol yr ysgol hon Mai 30. Cyfarfll y plant wrth ystafell yr ysgol hanner dydd, ac ymflPurfiasant yn orymdaith drws- iadus, yn cael eu blaenori gan faner, a clierddasant drwy y gymydogaeth, gan soniarus byncio eu can- iadau perseiniawl. Dyehwelasant i'r ystafell erbyn un o'r gloch, ac aetbant bob un i'w le dan ganu. Yna galwyd H. Owen, Ysw., Ebyddgaer, i'r gad air, a dechreuwyd yr urholiad gan yr atbraw clodwiw, Mr. Joseph Griffiths, trwy arlioli y 7fed a'r 8fed dospeirth yn y rheol auraidd o rifyddiaetb. Wedi hyny holwyd yr ysgolyn gyffredinol mown braslun o ddaearyddiaetb, yngliyd ft daearyddiaeth Ewrop, ac yn dra manwl oddiwrth ddarlunlen o Loegr a Chymru oedd wedi ei linellu ar y black board gyda chalk. Yn nesaf at hyn holwycl y 7fed a'r 8fed dospeirth mewn rbifyddiacth feddyliol, gan yr atb- raw, a chan y Parch. John Phillips, yn Gymraeg a Saesoneg, er mawr foddlonrwydd i'r dyrfaluosog oedd yn bresenol. Actli yi- athraw yn rnlaen gau holi yr ysgol yn gyffredinol am bnnesyddiaeth a daearyddiaeth y Bibl, a dilynwyd ef eilwaith gan Mr. Phillips, am y gwahanol enwau a rocldir i'n Hiachawdwr yn yr ysgrythyrau, ynghyd a'u bystyr a'u tarddiadau gwreiddiol, &c. Yr oedd atebion y plant y fath ag a barodd i bawb synu. Adlyw- iwyd y cyfarfod yn fawr,rhwng pob gwers holiadol, wrth weled y plant yn myned trwy eu gwahanol exercises, a gwrando arnynt yn canu. Wedi i'r arholiad fyned trosodd, annerchwyd y gwyddfodol- ion gan y Parch J, Phillips, gan d'dangos, oddi- wrth yr hyn a welwyrl ac a glywyd, pa mor effeithiol ydyw y drefn Frytanaidd i weinyddu addysg, &c. Yr oedd yr ystafell wedi ei hamwisgo yn bryd- ferth ag adduvniadau gorwych o waith y bechgyn yn darlunio, &c., ac o waith y genethod yn cyw- rain wau ysnodenau, a rhwydwaith o bob math, ynghyd a, gwfiiadwaith. Yr oedd canfod y shawls, a'r laces, a'r holl ddieithrwaith, yn achosi syudod nid byeban, yn enwedig pan ystyrid mor ieuauc yw yr ysgol yn yr ardal: ac nid yw ond eyfiawnder rhoddi parch a chanmoliaetb i Mr. a Mrs. Grif- fiths, am eu ffyddlondeb a,'u llafur gwastadol a diflino yn ngweinyddiad eu dyledswyddau pwysig. Ac y mae yn ddywenydd genyf weled fod llwydd- iant yr ysgol fel hyn yn adenyn zel y cyfeisteddwyr, ac ereill, nes peri iddynt ddyfod allan gyda grym a phenderfyniad newydd i gefbogi y scfydliad gwerthfawr hwn. Buan y byddo ein gwlad wedi ei llenwi a'r ysgolion benditbiol hyn. Dwyran, Mon. TIMON. I
BUDD GYMDEITHAS LLANGEINWEN.I
BUDD GYMDEITHAS LLANGEINWEN. I Dydd Llun y Sulgwyn diweddaf, aelodau "Budd Gymdeithas FIingoinwon," Mon, a ffuriiasant eu hunain yn orymdaith hardd a destlus, a chych- wynasant o ystafell y gymdeithas naw o'r glochy boreu. Blaenorid hwy gan beroriaethwyr (bands) Clwt-y-bont, Arfon. Cyfeiriasant eu cerddediad tua Menai-fron, palas un o'r aelodau mygedawl, y Parch. W. W. Williams. Wedi'r cyfarcbiad ar- ferol, aetbant yn ol, a rhoddasant eu presenoldeb o flaen front Talgwynedd, palas y Parch. R. R. Hughes, ac oddiyno aethant yn dyrfa fanerog yn ol, gan aiw gyda Mr. Owens, Quirt, ac anrhegwyd y gymdeithas yn hardd gan Mrs. Owens. Oddi- yno drachefn aethant, dan chwareu yn soniarus, tua Maes-y-portb, palas E. Lloyd, Ysw. Wedi presenoli eu hunain ger y front, Mr. Lloyd a roddes ei siriol bresenoldeb, a chawsant yr hyf- rydwch o groniclo ei enw yn rhestr yr aelodau mygedawl: ynn. daethant drachefn, tan berseinio trwy bentref Dwyran, i eglwys Llangeinwen. Darllenwyd y gwasanaeth gan y Parch. W. W. Williams, a thraddodwyd pregeth ragorol ar vr achlysur gau y Parch. D. L. Williams, Niwbwrcb. Wedi hyny aetbant yn rlieolaidd o'r eglwys i ys- tafell y gymdeitlias; ,ac yno cyfranogasant yn llawcn o'r arlwyadaun, baratowyd iddynt. Wedi eu (ligoili a lluniaeth ac a llawcnydd, ail-ymffurf- iasant yn orymdaith, gan hwyljo eu cerddediad tUil thrcf Niwbwrcb: ccrddasunt i lawr ae i fynu ei lusolydd a'i hystrydoedd. Cyn iddynt ymadael a'r dref, anerchwyd y canoedd gwyddtodolion gan un o'r brodyr, E. A. fierce, yn ddoheuig, ar y ddy- ledswydd, y daioni, a'r cysur deilliedig o ymuno a chyfryw gymdeitbasau daionus. Gan adaw Niw- bwrch, aethant tua Llangalfo. Wedi myned yn ol ac ymlaen trwy y peutref, safasant mewn man cyfleus, pryd yr anerchwyd y dyrfa luosog gan un o'r peroriacthwyr, a clian y brawd W. L. Ellis; ysgrifenydd y gymdeithas, mewn dull tra debeuig, medrus, a boddbaol. Yma drachefn cyfarfuasant ag ewyllysydd da, mewn gair a gweithred, i'r gym- deithas, sef Mr. n. Hughes, masnachydd. Yna troisant, gan fyned tua Llangeinwen, eu cycbwyn- fan ac ymhen ychydig wedi eu dyfodiad yno ym. waliadfisai,t, ac aetbant i'w cartreli wedi eu mawr foddhau, er yn fiinedig. Cafwyd hiu hafaidd; a rhoddwyd tystiolaeth grcf yn meddyliau y canoedd edrych wyr yn y gwa hanol ardaloedd, na welwyd harddach gorymdaith yn tramwyo y broydd. Pa genyrn ddeall fodTiifer yr aelodau yn brysur ychwaijegu. Hir. oes a llwyddiant fyddo i'r cyfryw gymdeitbasau a'u kMiodau. Dwyran. EUBDLUS. I
Y "SAINT" A'R AMSERAU.
Y "SAINT" A'R AMSERAU. SYR,-Gan fod yr Amserau yn son peth am y Saint" ar gyfrif ereill, gadewch iddo son gair am danynt ar ei gyfrif ei hun. Y mae yn ddrwg genyf fod yr hen broffwyd gynt," sef y gwr a amddiffynodd ei frodyr yn eich rbifyn diweddaf, wedi ei ddiswyddo, (canys efe a fu unwaith yn broffwyd yn ol ei eiriau eihun,) pe amgen buaswn yn gofyn iddo am enw priodol un o'i frodyr sydd wedi rhoddi yr Amserau i fynu er's tros flwyddyn, ond heb weled yn dda etto dalu am a gafodd. Gan fod pob peth i fod yn gyffredin yn eu plifch, ni byddai yn fawr o beth i'r gangen egiwys o fwy na chwe' chant o aelodau, wneyd rhyw bymtheg neu ugain swllt, er cynnorthwyo un i dalu ei ddy- ledion cyfiawn. Gadawaf ar hyn y tro hwn. Y mae genyf gyfiawnder o driciau y Saint" i'w rhoddi i chwi; ae os byth y bydd eich stock yn hrin, danfonwch air at M-th. V. FAWR.
IEUAN GWYNEDD AT ETA DELTA.
IEUAN GWYNEDD AT ETA DELTA. BARCHEDIG Syn,-Gan nad oes arnoch awydd profi fod yn ddyledswydd ar y llywodraeth ymyr- aeth ag addysg, byddai yn deg ynoch beidio ag ymyraeth a'r mater. Dadl gyffredin holl ymlusg- u-yr yr oesau ydyw, fod y rhai sydd yn myned o'u biaen yn rhy anghrefyddol eu bysbryd. Gan eich bod yn cwyno nad ydwyf wedi ymddwyn yn ddi- gon earedig tuag atoch, y caredigrwydd mwyaf a allaf ddangos atoch ydyw, gadael eich Hythyr di- weddaf heb ddywedyd .dire am dano.— Y dwyf, barchedig syr, yr eiddoch yn fiyddlawii, Tredegar. IrárAN GWYNEDD.
GOFYNION.
GOFYNION. Mr. GOL.,—Mi debygwn y byddai ychydig o gyfarwyddiadau ynghylch cwyllysiauyn dra budd- iol i lawer un ac sydd, fel finau, yn ddigon an- wybodus; a byddvvn ddioichgar i ryw un o'ch gohebwyr dealllls am roddi ychydig o oleu ar y pethau a ganlyn:- 1. Rhoddi dull ewyllys. 2. Yr hyn sydd ofynoi ynddynt i fod yn unol a'r gyfraitb, megys ei harwyddo, gan ba nifer o bersonau, &c. 3. Pa faint o amser y dylai fod cyn ei phrofi ? 4. Yngbylch ei phrofi, pa ieoedd sydd i hyny ? A ydyw yn ofynoi i'r gweinyddwyr (executors) fod yno ar y pryd ? 5. Mewn pa faint o amser y bydd yn rhaid ei darllen, os bydd galwad am hyny, &c. ? Atebiad buan, yngbyd a rhyw bethau ereill angenrheidiol, a'm boddlonai yn fawr. GWLADWR.
GUANO.
GUANO. SYR,— Yn yr ysgrif ar Guano, yn eich rhifyn diweddaf, lie y dvwedir fod 400 o bwysau o Guano i bob acre cystal a 1,500, darllener cystal a 15 tynell o'r tail sydd yn cad ei arferyd yn ein fferm- ydd ni. Yn is, dan y gair Dung, yn lie Ammonia 105, darllener 195. Am eich gofyniad, "Oni fyddai Adardom yn fwy coetbedig nag Adergach?" y mae Caerfallwch yn fyw, ac yn ddigon o ddyn i siarad drosto ei hun, heb i mi ddyweyd gair. D. R. DELTA.
7"AMDDIFFYNIAD Y SAINT."
7- "AMDDIFFYNIAD Y SAINT." MR. GOL.,—Goddefwch i mi, trwy gyfrwng yr Amserau, amduiffyn fy ysgrif yngwyneb yr ymos- odiad a wnaed arni, yn y rhifyn diweddaf, gan Mr. Evans, Y mae efe am i ddarllenwyr yr Amserau gredu fod fy ysgrif yn un "icyrtlant," a'i fod yntau yn ymofynydd diffuant am y gwirionedd ond yr wyf yn tystio, ac os caf fywyd ac iechyd, gwnaf hyny etto, os bydd angen, nas gwyddwn pa beth oedd enwau y personau y dywedai Mr. A. E. iddo wneyd gwyrthiau arnynt hyd nes y daeth yr Am- serau diweddaf i'm llaw. Y mae yr adolyglad," o ben-bwy-gilydd, y traith mwyaf cableddus a welwyd erioed. Gormod o barch i'w awdwr. gwastraff ar ink, papyr, ac amser, fyddai manylu ar ei frawddegau gwyrgam a thyweli. Nid yw Mr. A. E. yn arswydo gwadu yr hyn a ddywedodd, er fod digon o dystion i brofi ei fod wedi eu dyweyd. Yn awr y mae y Mormoniaid yn dechreu gwadu eu gallu gwyrtbiol. Yn wir y mae yn bryd iddynt wneyd, rhag eu cywilydd. Da chwi, Mr. Abel Evans, cyn gosod eich dwy- law etto ar na Suis na Chymro, na beio ereill am adrodd eich ynfydrwydd, gosodwch eich dwylaw ar eich pengiog eich hun, canys ymddengys i mi fod eiel, coryn yn ddigon gwag.—Yr eiddoch, Ffestiniog. GWRANDAWR.
AT OLYGWYE YH AMSEEAU.
AT OLYGWYE YH AMSEEAU. FONEDD[GION,—Llwybr tangnefedd a gwirion- edd luasai i Mr. Morgan wueuthur y Cyutro yn gyfrwng ei amddiffyniad yn erhyn y sylwadau a wnaetbpwyd ar ei araeth, ychydig wythnosau yn ol. Oud hebIaw ceisio amddilfyn ei bun, trwy gyfrwng yr Amserau, y mae wedi dwyn cyhuddiad anulieg yn erbyn y Gymro: sef, Dyna yr hyspysiad yn rhoddi ar ddeall yn ddigon eglur mai cyhoeddiad bollol anmhleidgar y bwriedid i'r Gymro fod, amcanedig at ddwyn oddi- arngylch 'y lies cyffrediuol,' ac iiid 'iyiatit,,tis un- rhyw sect;' ond daeth allan yn yspryd, dan nawdd, ac fel gwas ufuddaf y 'sect' Eglwysig. A pha 'sect' sydd fely 'sect' lion ? Er fod y dernyn hwn o Jcsuitiaeth yn ddigon i brofi y Gymro yn annheilwng o'r parch na'r ymddiried Heiaf oddiwrth unrhyw 'sect,' ond ei 'sect' ei hun, etto, ys dywedodd yr enwog Robert Hall, The matter of contagion ought not to be slighted on account of the meanness of the vehicle by which, <.e f??tc?e &?/  /n< A it is transmitted. Yn awr, gan i hyn gael ei gyhoeddi yn yr An
! CYNNADLEDD BLYNYDDOL Y CYNGRAIR…
igynnadledd flynyddol adroddiad o'u gweithred-I iadau am y flwyddyn a basiodd, a gydnabyddent, gyda diolchgarwch i'r HollalluogDduw, arweiniad a feendith ei Ysbryd Glan, yn dwyn i hanfodiad, snewri amser ag y mae holl drefri cymdeithas yn Ewrop yn cael ei gynhyrfu a'i ddirdynu, y modd- on a gyflwyna y cyfansoddiad hwn iddynt i am- aefchu brawdgarwch Cristionogol, a'r hwn a'u gaUuogodd i amlygu i frodyr mewn gwledydd ereill, y rbai a alwyd i ddyoddef dros y gwirionedd, eu cydymdeimlad dwys a hwy. Wedi hysbysu ¡Qwy-s ddymuniad ar fod i raddau belaetb o ysbryd jgweddi gael ei dywallt ar y brodyr cynnulledig, rhoddai yr adroddiad banes gweithrediadau y cyngratt o'r amser y cynnaliwyd y gynnadledd yn Lkmdain, yn Awst, 1846. Yna nodid sefydliad swyddogion y cyfausoddiad, a sefyllfa neillcluol y gwahanol adraniadau o'r gymdeithas yn y Deyrnas Gyfunol. Wedi hyny, deuai gohebiaethau tranior y cyngnlir -dan sylw. Ffrainc.—Llythyr Mr. Keller, o Paris, a hysbysai am yr effeithiau daion- tas a gawsai y cyfarfodydd defosiynol, agynnaliwyd yn y ddinas bono, er tueddu llawer o Gristionog- aon i ymuno a'r Cyngrair Efimgylaidd. Er bod y cynhyrfiadau gwladyddol wedi effeithio yn fawr ar yr holl gyfarfodydd crefyddol, a gvnnaliwvd yn Yvitialiw y d yyi Paris yn mis Mai, teimlai cyfarfod y cyngrair lai oddiwrthynt nag un arall. Y maegwrthwynebiad wniongyrchol i'r cyngrair wedi dartbd ac o'r holl daieithia-u yr oedd yr hanes yn destrm llawenydd a diolchgarwch. Belgium.—Sefydlwyd cangen Belgium yn y mis Medi diweddaf, mewn cysylltiad if. dosparth Ffrainc. Dvwedir mewn liythyr oddi- yno, bod cynnydd yr achos, yr hwn ar y cyntaf a ymddangosai yn dra goheithiol, wedi cael i fesur ei iesteirio gan amgylchiadau yn y lie; a thaer oerfynir gweddiau y brodyr yn Brydain drostynt. Yr hanesion o Itali oeddynt, ar y cyfan, yn dra a rlio(idet)t sail i hyderu fod yr Arglwydd ye agor drws belaeth i'r efengyl yn y wlad dywel] ihono, yr hwn ni's gallai Ehufain ei gan. Y mae traethodau efengyl iachus wedi eu cyhoeddi a'u Jledaenu yn belaetb, nid yn unig yn Florence, Genoa, Pisa, a Leghorn, ond hyd yn nod yn Bhyfain ei bun. Y mae )r efengyl eisoes wedi ei cbyboeddi yn rhydd, yn yr iaith italaidd, gan ,offeii,iad dychweledig; ac nid yw yn annhehyg na iiydd y Testament Newydd, yn yr iaith gyffredin, yn caei ei ledaenn yn fnan drwy holl Itali. Der- byniwyd hanesion dyddorol hefyd o Germani, Switzerland, yr Unol Daleithiau, Canada, ac India. Dangosai y cenadon perthynol i'r gwahanol enw- adau Protestanaidd, yr awyddfryd mwyaf gwresog am feitbrin ysbryd Cristionogol y Cyngrair Efeng- ylaidd, er mwyn helaethu terfynau teyrnas y Gwaredwr. Torfvna yr adroddiad trwy osod allan y manteision deilliedig o ymuno mewn ysbryd Cristionogol; pe gwnai gweinidogion ac eglwysi Prydaiu hyn, ni fyddai un anturiaeth yn rby an hawdd iddynt ei gymeryd mewn Haw, nac un ifuddugoliaeth yn riiy ogoneddus iddynt ei henilp. eu hundeb mewn ymdrecb ac mewn gweddi, fyddai eu nei-tli-Y prawf ynddynt o weitbrediad nerthol Ysbryd Dnw. Boreu ddydd Mercher, yr oedd yr esgynlawr yn Uawn o weinidogion, pertbvnol i'r holl enwadau, a thua mil o aelodau ar lawr yr ystafell. Y Parch. T. R. Brooke, Periglor Avenin, Swydcl Gloucester, a gymerai y gadair. Y Peircb. T. C. Galloway, Baptist Noel, R Newstead, &c., &c a gy merent i-ai-i vn ngwaith y cyfarfod. Ond, rhag gormod meithder, rhaid i ni foddloni ar ddyweyd fod yn y cyfarfodydd bob dydd, Mawrtb, Mercher, Iau, a Gwener, brawf amlwg o gymeradwyaeth yr Ar- glwydd o bonynt, trwy yr arwyddion eglur a roddai o'i bresenoldeb, a dylanwad grasol a hyfryd ei Ysbryd Glan a deimlid mor helaeth. Yr oedd y cyfarfod cyhoeddus mawr a gynnaliwyd nos Wener yn dra lluosog, a thraddodwyd areithiau grymus gan y cadeirydd, T. R. Wheatley, Ysw., y Parch. J. Macleon, Syr Culling Eardley, yr An- rhyd. a'r Parch. Baptist Noel, &c. Buasai yn dda genym allu rhoddi areithiau rhai o honynt, yn enwedig yr olaf a enwyd, ond ni's gallwn ar hyn o bryd. Pa beth sydd yn lluddias i'r Cymry weith- redu yn yr achos gwir Gristionogol hwn? e.ll8lW.tuw-- DIUIA.