Yr Amserau

I—1^—— TEAETHAWD BUDDUGOL AR AMAETH- YDDIAETH GOGLEDD CYMRU; ]'R IIWN Y DYFARNWYD Y WO BR 0 HANER CAN' PUNT, GAN GYMDEITHAS AMAETHYDDOL FilEtNIOL LLOEGR. GAN THOMAS ROWLANDSON. (Parhad o'r Rhifyn diweddqf.) "Am y rhanau mwyaf pellenig (jogiedd Lymrn, y mae y dull o gario yn mlaen yno yn cael ei ddatlurno yn dda iawn gan gyfaill parchus o JDdelgelJey. Fe allai ei fod ef braidd yn rhy oganus yn ei sylwadau ar v cyndynrwydd mawr, a pha un y mae y bob! yn glvim wrth hen arferion, a'u hanewyllysgarwch i gymeryd i fynu unrhyw ddulliau newydd o weithredu. Am gywirdeb cyffredinol. y sylwadau, yr wyf fi yn dyst; a chan fod y Jlythyr yn cynwys amryw bethau na sylwid arnynt gan lawer, y mae yn dra gwertliiawr. <Jvdagolwg ar y tiroedd uchel, yn nghymydogaeth Citdcr Idris, fe ddywed— Y mae y tir hwu yn ymddangos yn llawn o natur haiarnaidd a sulphuraidd, yr hyn a ddengys pa mor faddiol y byddai catch wedi ei gymhwyso iddo; ond y mae y tyddvnwyr yn rhy dlodion i brynu calch. Yn y fath leoedd uchel a hyn yn unig y gwelweh y py- t;,t,ws wedi eu planu mewn gwelyau, ac ni chanlynir y dull hivnw yma i'r graddau a wneid saith mlynedd yn < Gallwn feddwl fod un rhan o wyth yn awr yn c tel eu planu yn velyaii, ac felly yn addfedu pythefnos Y II gyut; y-;nae y saith rhan arall yn rhesi. Y mae i'imiv!_t o'r tyddynwyr yn cadw yr un tir i bytatws am (11 wy flynedd -ieti dair yn olynol; a'r un fath gyda CMeiieii, gan roi gwrtaith i'r ail gnwd, ond dim i'r c ntaf a'r trydydd, pa rai a wnant ond pur ychydig ftvda dychwelyd iddynt yr hadyd, gydag yehydig bach o welit; ac ar ol hynv gadewir y tir i gymeryd ei MHivns. Dylaswn grybwyll, eu bod weithiau, ar ol tri chnwd olynol o bytatws, yn cymeryd cnwd o wenith, F hwn ni rydd ddigon i dalu am hadyd, llaiur, rhent, kc., ac yn rawn pur wael hefyd yn wir, bron bob amser, wedi ei niweidio gan y gawod goch neu ddu. Weithiau, hwy a hauant haidd, yr hwn a etyb yn Uawer gwell na'r gwenith ond pa'r un bynag a fydda, gadawant y tir yn fudr ac afler, i gymeryd ei siawns, wedi'n. Gwneir y rhenti, yn y fath leoedd, i fynu, gan mwyaf, oddiwrth ddefaid a gwartheg, pa rai ydynt waelach na rhai Sir Fon y defaid ydynt rai man y mynydd, a chedwir hwynt nes y byddant yn bedair oed, pryd y gwerthir hwynt i'r porthmyn, pa rai au gyrant tna Lloegr. Y prisiau a roddir gan y gyrwyr yma, ydynt-myllt, 8s. 6c. i 9s. inamogiau, 6s. i 7s. 6c. gwnant y cig mwyaf blasus yn Nghymru. 'Y gwartheg a gedwir yn gyifredin nes y byddont o dair i bedair blwydd, yna gwerthir hwynt i'r porth- myn, y rhai a'u gwerthant i amaethwyr Deheubarth Lloegr, i'w pesgi i farchnad Llundain. Y mae y porthmyn, yn gyifredin, yn ddynion o'r gymydogaeth, ac yn prynu, gan mwyaf, mewn rhan ar goel, gan dalu ar law un ran o bedair neu yr haner, o fan beil- af, o werth yr anifeiliaid a thrwy yr arferiad hwn, y mae yr amaethwyr, yn fynych, yn cael colledion mawrion. Os na chaiff y porthmyn, yn Lloegr, y pris a ddisgwyliasent, y maent yn mynu cael 5s. y pen, reu rhywbeth tebyg, yn ol, wrth orphen talu i'r tydd- ynwyr ae, yn bur iynych, hwy a luniant anwireddau i'r diben o gael y fath roddion. Weithiau, hwy a ddiangant gvdag arian y gwerthiad, neu a dront yn fethdalwyr, a'r tvddynwr tlawd yn cael ychydig yn y bunt, neu ddim, a'r golled, yn ami, yn y diwedd, yn disgyn ar y rneistr tir, gan fod y tyddynwr yn rhy dlawd i'w dioddef. Prisiau y gwartheg duon yn y ifeiriau hyn, ydynt-am S blwyddiaid, o X6 i X9; 4- bhvyddiaid, o Xg i £ 12, neu £ VS am rai da iawn. Bydd oddeutu- tair i-lian yn ychain, ac un rhan yn anerau (heifers) yr anerau ond yn anfynych wedi eu dyspaddu. Mae yn rhaid fod y rhyw yn myned yn waelach, canys y mae yr amaethwyr, yn gyifredin, yn cadw y Ho salaf i fod yn darw. Ar y man dyddyn- od, y maent, yn gyffredin, yn magu dau neu dri o loch, pa rai, wedi eu pesgi, a bwysant o 15 i 25 o ugeiniau un o honynt, y salaf bob amser, a gadwant iddynt eu hunain, a'r Ileill a werthant i'r porthmyn am oddeutu 3c. y pwys, yn fyw. Grwneir yma. ymenyn da a chaws llaeth di-hufen. Y drefn gyifredin o gnydio ydyw, ceirch ar un ariad (heb ddim gwrtaith o fath yn y byd); yr ail flwydd, pytatws a chwyn ystyrnint chwynu yn goll amser, ac ni wnant gyfrif o'r maeth a gymerir o'r tir i gynnal y fath chwyn. Ar ol i'r pytatws ym- ddansos huliant hwynt yn ysgafn a cha di; y drydedd flwyddyn, gwenith; y bedwaredd, haidd pur anfyn- yeh y gosodir ef i 8efyll gyda meillion neu hadau da. Rhai a gnydiant fel y canlyn:- Y flwyddyn gyntaf, ceirch yr ail, cloron y drydedd, haidd, gyda meillion a hadau; neu ynte, ceirch, cloron, haidd, ceirch, ac yna i gymeryd ei siawns. Yn is i lawr i'r gwastadedd, y drefn yw, ceirch yn gyntaf, wedi ei deilo; yr ail flwyddyn, cloron, wedi en gwrteithio, a'u hulio a chalch ar ymddangosiad eu dail i'r wyneb ychydig o sylw a delir i chwynu. Weithiau, yn nghornel cae o gloron, gwelir ciwt o faip, ond pur anaml. Y drydedd flwyddyn, gwenith y bedwarecid, haidd, weithiau gyda hadau man. Ni wneir dim caws yn y dosparth hwn; gwneir yr hufen yn ymenyn; gwerthir lietrith di-hufen, yn Dolgellau, am 2c. y chwart, ac ymenyn am o 10c. i Is. y pwys da byw yn debyg i ranau ereill o'r wlad. Yn nghymydogaeth Towyn, mae'r amaethu yn well o radd; tyddynod yn fwy, a'r tir yn well. Trefn y cnydau yw, y flwyddyn gyntaf, maip neu gloron; yr ail, gwenith; y drydedd, os cloron y flwyddyn gyntaf, maip, ond os maip, cloron y bed- waredd flwyddyn, gwenith; y bnmed, haidd, gyda meillion a hadau gwair; yn gyifredin calchant yn dda y flwyddyn gyntaf. Rhai o'r tyddynwyr yn y rhanau hyn a besgant o 20 i 40 o foch, yn pwyso, feallai, ugain ugain bob un. Trefn y cnydau yn y dyffryn, yw, yn gyntaf, ceirch; yr ail flwyddyn, cloron, anaml iawn rhwdin (sivedes) yn y rhesi hwy a blanant ddwy res o ifà, 4 modfedd ar wahan ar draws, a 12 modfedd ar hyd, fel y mae pob pytaten rhwng pedair ffaen, ac atebant yn bur dda; y trydydd cnwd, gwenith; y pedwerydd, haidd, weithiau gyda hadau. < Caws—Yn y tyddynod lleiaf yn y sir (ie, lie na byddo ond o un i dair buwch) fe wneir caws; hwy a'u gwelweh yn ami yn ddim mwy na thri phwys; gan mwyaf o laeth di-hufen; ond mewn tyddynod mawr- ion, hwy a wnant rhyw gyfran, at draul gartrefol, o laeth heb hufen, a'r hyn a wn&nt i'w werthu a wneir, o un pryd o laeth beb hufen, ac un pryd o laeth trwvddo, yr hyn a wna, gaws lied dda gwerthir ef, yn gyffredin, i Gaer, Wolverhampton, &c. y pris, o 4c. i 4c. y pwys. Ymenyn Y mae ymenyn y wlad yma wedi ei wneyd i fynu, gan mwyaf, yn botiau neu gryciau, yn cynwys o 75 i 84 o hwysau bob un; y pris, yn Dol- gellau, oddeutu 10c. y pwys. Y mae y Cymry yn rhoi gormod o halen yn eu ymenyn pe rhoddent lai, cant bris uwch, a'i werthu yn gynt. 'C,lIflo,gau.-Ac ystyried nodweddiadau y gweinidog- ion, y mae cyflogau yn uchel byddai yn well genyf dalu dwbl y cyflog i was neu forwyn o Sir Lancaster nag i un Cymreig; y maent yn gyffredin yn llawn o hynan, yn ystyfnitr, &c. a rhai o honynt, ag sydd heb weled amaethyddiaeth yn Lloegr, a dybiant fod yr hoii wybodaeth o amaethyddiaeth ag sydd gan y Saeson wedi ei gael oddiwrthynt hwy, pan, mewn gwirionedd, y maent gan mlynedd ar ol y Saeson. Dangoswch iddynt anifail byr-gorniog da, o waed uchel, nwy a ddywedant, nid yw dda, oblegid nid yw ddu. Dang- oswch rai o'r rhywogaeth goreu o foch a deiaid, hwy a sylwant, am foch, nid ydyw eu clustiau yn ddigon hir- ion, dylai eu clustiau orchuddio eu llygaid, fel na welont, yna hwy a besgant; ond os bydd y clustiau yn fyrion ac yn sythion, hwy a weJant boh peth, ac ni's gellir eu pesgi. Y mae eu sylwadau mor ffol hefvd ond, daHtr sylw, nid yw hyn yn perthyn i Siroedd Dinbych a Fflint; y mae y ?hei'yti pertayn i ar Loegr, ac am hyny dipyn yn fwy gwareidd?g (!). Cynog prif hwsmon, yn byw yn y ty, o 19 i A'5) V" ol maint a pharchedigrwydd y fftti-m; yr ail was, 16 i X9; ° o-weithiwr, yn byw ar ei fwyd ei hun, mc. y dydd. At ei gilydd, iii's gwna un dyn aredig mwy na haner erw yn y dydd ac ni wnant nemawr mwy o dir wrth ladd o-cvair neu yd, heblaw gwneyd eu gwaith yn dra anmherffaith. Cyflog bugail, o £6 i £12, gan fyw yn v ty 5 dvn i oialu ain y gwartheg, o ±5 i j yn y ty bechgyn o hyd yn 18 oed, o -0s. i £4, yn ol eu nerth a'u medrusrwydd. Cyflogau merclied prif laethwraig, o £ 6 i £ 8 ail laethwraig, o X4 i X6; morwynion ereill, o 30s. i -14, yn ol oed a medr. Y mae yr holl ferched yn gweithio yn y maesydd, os bydd eisiau, megis i blanu neu godi pytatws, neu yn y cynhauaf, neu i Jwytiio neu wasgaiu tail, neu i droi a thasu mawn. < Y mae y rhenti yn y wlad hon yn uehel, yn enw- edig ar dvddynod byehain, ar ba rai, rhwng rhent a threthi, ni's gwn prin pa fodd y maent yn gallu Ityw ond y maent yn byw, ond yn bur galed. I giniaw, chwi a gewch weled tyddynwr bychan yn cael haner pennog coch, gyda phytatws a llaeth enwyn (ymbonh pur wael i ddyn fyddo yn gvpeithio) rhaid i'w wraig a'i deulu foddloni ar bytatws a llaeth; neu, fe allai, ar ol i'r tad orphen ei ddarn penog, y bydd ymrjsonfa yn mhlith y rhai bychain am yr esgyrn i'w sugno fel ammeuthyn. Dylaswn ddyweyd eu bod, weithiau, yn cael tipyn o'r caws cul gyda bara ceirch Rhai dipyn gwell arnynt a gant ychydig o gig mooh eto, y mae swm y trethi tlodion a sirol, a dciir gan y bobl dlodion hyn, yn o X4 i £ 5 y flwvddyn bob iii) mewn gair, y mae y rhai sydd ar y plwyf yn byw yn well na'r dyn- ion hyn. Y brethyn a wisgant a wneir o wlan o u tytiad eu hunain, yn wyr a gwragedd. < Y mae uchelwyr y wlad yn sefyi! yn fawr yn eu I Mae yn debyg mai rhyw Sais go hunan-dybus a ygjrifenodd y liytliyr hwn.—Cvu. goleu eu hunain, am na osodant eu tiroedd am dymor o flynyddoedd (leases) i ddeiliaid parchus ar dyddynod mawrion, neu sydd a chanddynt ddigon o foddion i'w hiawn drin ni's gallant ddisgwyl i'w tiroedd gael eu gwella hyd nes y gweithredant felly; canys pwy yn ei synwyrau a wariM ei arian i c??cuKto, ac i wneyd gweiliadau cyffelvb, heb gtev rhyw sicrwydd o fwyn- hau ffrwyth ei lafur a'i draul ? Fel hyn y mae gwell- iadau wedi eu hesgeuluso ar y ffermydd goreu. Y mae y drefn o resu (drill) yn gyffredin yn Nghymru i faîp a chloron anaml y gwelir hwynt mewn gwelyau, oddieithr man glytiau.' Rhoddais y Ilythyr uchod yn lied fanwl, gan ei fod yn egluro Ilawer o fan bethau yn gysylltiedig ag amaethyddiaeth Cymru; ac y mae ei sylwadau yn eithaf priodol i'r holl ranau tlodaf. Y mae y wlad ar hyd o Ffestiniog yn y gog!edd hyd Dolgellau yn ddeheuol, ac o'r Arenig yn y dwy- rain i Aberteifi yn v gorllewin, oddeutn 20 milldir bob ffordd, yn cael ei ddefnyddio yn hollol i fagu gwartheg duon a defaid y mae y tyddynod yn fawrion a'r wlad wedi ei phoblogi yn deneu. Nid yw y gwartheg yn cael eu dwyn i dy yn y gauaf, ond trefnir hwynt mewn adeiladau allan, yma a thraw, gyda dyn i ofalu am bob diadell. Y mae i'r amaethydd ar dir uchel ddilyn yr arferiad hon oblegid, gan nad oes fawr o lafurio y tir na nemawr o weirgloddiau parhaus, byddai yn rhaid i ffermwr yn y fath sefyllfa werthu, ddiwedd y flwydd- yn, ei holl wartheg", oddieithr rhyw chwe pnen neu wyth, i'r rhai y gall hel digon o borthiant yn agos i'w annedd, gwrtaith oddiwrth pa rai sydd i deilo clwt o (,eii-ch a ha d au, Byddai gloron, i'w ddilyn wedi'n gan geirch a had au. Byddai yn anrnhosibl i'r amaethydd mynyddig i grynhoi, yn yr un ysmotyn, ddigon o borthiant i barhau trwy y gauafi 50, 60, neu 100 o wartheg, yn enwedig pan ys- tyrir nad oes bron ddim o lafurio ar y tir. Rhaid iddo, gan hyny, godi adeiladau i gysgodi ei anifeiliaid, trwy'r gauaf, yn v manau lie y gall grynhoi fwyaf o ymborth gauaf iddynt. Y mae yr adeiladau hyny yn ymyl tir dyfrhaol neu rhyw fawnog-dir, yr hwn a rydd, ddiwedd y flwyddyn, gryn dipyn o wair bras brwynog, yn cvnwvs ond ychydig laeth, ond digon i gadw yr anifeiliaid rhag lie wygu anaml y ceir mwy na chwech neu wyth o wartheg yn yr un adeilad. Y mae yn arnlwg, gan nad oes dim trin cnydau gleisiou, megys maip, gwyllt-erfin (rape), &c., nad oes dim gwell dull i'r amaethydd mynyddig i'w ddilyn. Byddai yn an- mhosibl iddo, o ran moddion, a llafur dynion a cheffyl.. au, gilido gwair digonol ad ret, o wahanol faiiau ang- hysbell, weithiau filldiroedd oddiwrth ei annedd, ar hyd mawn-dir meddai lie nad oes dim ffyrdd caledion. Yn wir, pe gallai, ni wnai gwerth yr ymborth dalu am y llafur. Gwnai y ceffylau ychwanegol gymeryd lie rhai gwartheg yn yr haf, a difa rhan o'r gwair eu hunain y gauaf. Mewn gair, y mae y drefn a ddar- luniwyd uchod yn ymddangos yr unig ffordd i'r am- aethydd mynyddig ei dilyn, gyda'i wybodaeth bresenol; a'r ffordd oreu, yn wi r, hyd nes y daw yn hysbys a r dulliau diwygiedig. Pa un a ellir cymhwyso y gwell- iadau a'r diwygiadall hyuy i'r amgylchiadau uchod, sydd i ni i'w ystyried eto."

Y MEDDWYN. Ysgrifenwyd </)' englyn canlynol gan y bardd, ar yr achlysur o'i fod yn edrych ar hen feddwyn yn arwyddo yr ardystiad dirwestol, mewn shop yn y dref hon.—Gol. Meddwyii Ilwyr, ha gvvyr ei gan,—gwir ydyw Mae'n greadur aflan Allan o'i sut, llun satan, A gwerth dim,—mae'n garth i dan. TECWYN Mkirion.

GWELLIANT GWALL. AT YR HEN FFARVIIVE. Mae tipyn o drwsneiddiwch Yn fy owdwl, gwelwch Dwydyd Began am eich Sian Hyny o'r gan maddeuwch. Margiad, fel rwi'n cocio- Yr henwrach lawn o gyffro— ■ Ydoedd gwraig Hen Wr o'r Fron t 1 gyffion gwnaeth ei gwffio. Ond am eich Sian oreuwyw, Wel tae, un llariadd ydyw Anfonais atoch hyn o wers O faners i'r hen feny w. Y n. HEN BYCATOR.

I GASTELL CAERYNAIIFON. Siriol yw hen balas lorwertli -godwyd Y n gadarn aphrydferth Pwy res yw o dyrau serth, Cll furiau ae (I fawr werth. Gwarchawdwaith gorwych ydyw,—e goeliaf, Rhag gelyn a'i ddistryw Er anrhaith saif yr unrhyw Cysuron i Arfon yw. Tybiaf, wrth fyned lieil,.o,-ag edrych 0'1' godreu'n deg arno, Mai lorwerth ddiwerth oedd o Ar Kin a welir yno. lOAN IFOR. Y mae llun Kdward y 1 af uwch ben porth y castell.

G W 1, A, 1) (i A It NV C H. Cas gwr, a clsas fyddo, Na charo y wlad a'i maco." Rhyw ryfeddoflau mawvion sy' Yn llawer man i'w gweled Ond myrdd mwy hoff na dim i mi .y w i)ryiiiati'rllc, y'jii gaite,,I. Dyiiiuiiol genyf yw fy ngwlad, Lie mae fy bôff berth'nasau, A llawer o gyfeillion mad Yn llawn o gymwynasau. Hyfi vdawl genyf f'ai gael trem Ar wlad fy ngenedigaetl), Yr !loll sy, ii'lli lg"tin o ethryb ei rhagoriaeth. Wrthfeddwinmerchsinderhi, Mor eirian mae'n ymddangos, Mae prudd-der yn fv mynwes I Am nad wyf ydddi'ii ai-os. Mi garaf hon tra byddwyf byw, Gan mor dm hardd ei tlmdwedd A rhoddaf glod Ïrn gwlad, dir yw, Sy' ar fryniau ceiuwych Uwyttcdd, Hi fydd yn wastad ar fy nghof Yn mhob rhyw fan yr el wyf A molawd iddi'n rhwyrfd mi ro'f Tra yn y byd y byddwyf. j Dowlais. R. PGWY".

Ni all pob syniadau a yeit- mewn cyhoeddiad yn cynnwys amryfal famau, fod yn gydsyniol a golygiadau personol y Oblygwyr; ac ni ddylid cyfrif iddynt hwy y beiau, mwy na'r rhagoriaethau, yn null nac iaith Gohebwyr.

AMDDIFFYNIAD Y SAINT. Mr. Golygydd,—Davllenais yn yr Amserau am Mai 4, ohebiaeth rhyw un a eilw ei hun Givran- dawwr o Ffestiniog, yr hwn oedd wedi rhoddi yr arwyddair ohebiaeth, "Qwyrthiau nodedig y Saint a chrefaf inau eich hynawsedd i adolygu gwallau yr ohebiaeth wyrgam hono, fel y caffo darilenwyr lluosog yr Amserau y gwir o'r hyn ag y cyfeiria eich gohebwr atto. Teg yw hyd yn oed i'r "Saint" gael y gwir. Yn laf, soniodd am wraig o Criciaeth. Gwir yw i mi ddywedyd ddarfod iddi gael iechid, Mr. Givrandawivr. Gwyddoch chwi, os oeddych yno, a gwyr eraill a oeddynt yno, fy mod i wedi dweyd ei henw, enw ei gwr, a'i phreswylfod, "sef Cric- iaith," fel yr addefwch. A chofiwch i mi ddweyd y pryd hynny mai ei henw yw Jane Roberts, mai enw ei gwr yw Hugh Itobei-ts: ac addefodd rhai o'ch cyfeillion ar y pryd eu bod hwy yn adnabydd- us o'i gwr. Paham y gwadwch chwi hyny ynte ? Mae lluoedd o dystion, ond eu hymofyn, heblaw'r wraig iach ei hun. Yn 2il, Ei fod wedi bwrw allan gythreuliaid o ddyn yn Rhosllanerchrigog:" a haerwch, yr oedd yr unrhyw ddiffyg (sef peidio a'i enwi) yn y Prophwyd wrth adrodd hyn hefyd." Dywedais mor eglur a dim yno mai enw y dyn yw John Jones, neu a adwaenir yn fwy wrth yr enw o "Jack y Telliwr Er ei fod ef wedi marw, cewch eidyst- iolaeth o'i wellhad gan y byw, ac efe briododd ymhen 9 diwrnod. Nid wyf yn arswydo rhag ar- holiad i'r petbau a draethais; maent yn anwad- adwy ond cofiwch fod dynion digon gelyniaethus i ni a'n crefydd, yn y gwahanol fanau, i ddrwg- liwio y ffaith, fel y gwnewch chwithau gyda eich gwawd gableddus, serch teimlo iasau yn myned trwy eich esgyrn," fel yr haerwch. Yn 3ydd, Dywedodd iddo osod ei ddwylaw ar facbgen o Sais, un-ar-ddeg oed, nes oedd wedi ei lenwi nor llawn a'r Yspryrl fel y llefarodd mewn pum iaith yn y fan Am hyn nid oes genyf i'w ddweyd ond tystio yn ddifrifol na thraethaisi, hyd eithaf fy ngwybodaeth, na gair na sill o'r fath beth. Terfyned y gwrandawyr eraill y ddadl, canys yr oedd yno garwyr y gwir yn gwrando, a rhai eraill hefvd. 4ydd. Ni ddywedais eu bod (sef y Saint) yn bedyddio o ddeg i ddeg-ar-hugain bob wythnos yn Merthyr, &c," Eich camsynied chwi yw hyna otto. Yr hyn a ddywedais oedd fod y Saint yn bedyddio naw neu ddeg ambell wythnos yn Mer- thyr, ac fy mod wedi clywed eu bod wedi bedyddio deg-ar-hugain un wythnos yno. Dywedais, pan haerech chwi (debygwyf) fod'y Saint wedi darfod yn Merthyr, &c., y fod yno dros 600 mewn un gaugen, yr hyn sydd wirionedd an- wadadwy, canys mue yno dros 700 o aelodau yn awr, er y gallwch chwi ddenu rhyw ohebwr gelyn- iaethus i haeru yr hen rigwm fyth, sef, Maent yn marw, yn ditianu," wedi cael yr honte stroke," &e. Hollol groes yw y gwir, fel y profaein llyfrau eglwysig a'r personau eu hunain. Ond beth am hyny, gadewch i ni gael y gwir, boed a fyddo; dyna yw ein dymuniadau. Yii iiesaf. Pwy a'in eyfenwodd i yn brophwyd? A glywsoch chwi fy fi yn honi y teitl, neu rai o'm brodyr yn fy ngalw felly? Na ddo ddim; eich difenwad gwawdus chwi yw hyny, er creu dylanwad i'm herbyn. Y tro nesaf ag y teimlwch ysfa i geisio gwneud eich cymydogion yn destyn gwawd cyhoeddus o herwydd eu crefydd, dywedwchy gwir yn noeth; ac nid yn unig ni bydd gywilydd genych roddi eich henw eich bun odditano, ond ni chywil- yddiaf finau byth i weled fy enw bedyddiedig yn lie "prophwyd." Pwy ond y chwi sy'n gwaeddi o hyd eisio enwau, ac yn celu eich enw eich hun a'm henw .inau ? Gamsyniad arall o'ch eiddo yw, mai mewn cyiariod y traethais yr hyn a draethais, gan aw- grymu mai dyna a bregethwn yn [ 'hoeddus: ond gwyddoch hwi ond odid, fod yr boll wrandawyr astud wedi myned ymaith ar ol diweddu y cyfarfod, ac ddarfod i ryw niter fach (eich hunan yn un, di/oygaf) ddychwelyd i'r un ty attwyf yn mhen ychydig wedi hyny, gan ofyn cwestiynau yn ddi- cheilgar, yr hyn a dynodd y dystiolaeth a roddais i gadarnliau yr hyn a wadech chwi; a chofiwch ddarfod i mi hysbysu bwriad eich calon ar y bryd, sef, mai eisiau rhyw destyn i gyhoeddi i'n her- byn oddiwrtho yr oeddych ar y pryd; ac ni all- wch wadu hyny rnwyach. Hefyd, amlygais nad oeddwn i yn boni un clod oddiwrth y pethau uchod, ond mai Duw, ac nid y Saint," sydd yn gwneyd gwyrthiau. Efe sydd yn cyfrariu bendithion mewn attebiad i weddi yr Hydcl. Na ddy wed well byth etto, ynte, fy mod i yn honi gallu gwyrthiol, canys ni wnaethum hyny erioed.—Yr eiddoch, yn ostyngedig, Abel Evans. I JrYestiniog, Mehefin 6, 1848. -ABEL EVANS.

I NEWYDDIADUR YR HEN FFARMWR. Hybarch Olygydd,—Hynod y swn a'r dwndwr sydd gan ddynion gyda phob peth newydd a gyn- nygir i'w sylw mae hwn a'i farn, a'r Hall a'i reswrn; a phob un o'r ddwy ochr yn siwr o'i siwrne, yn ol en barn hwy. Felly yn gymhwys y mae y dyddiau hyn o barthed yr Hen Ffarmwr, cynnyg- iad yr hwn sydd wedi codi cynliwrf anferth mewn bryn a bro y mae y 'sdori hon ar droed yn feu- nyddiol, nes y mae ambell un wedi cael llon'd ei l'ol ami yn barod. Llawer dadl benboeth a fu yn awr er's mis o berthynas i'w bapyr newydd; yn ol fel y sylwais I, y mae y dosparth gwaethafo ddyn- ion yn ei bleidio i'r pen draw, ae ereill yn ei erbyn ac yr wyf finau felly ac y mae genyf ddigon o resymau dros hyny. Os gwelir y new- yddiadur hwn yn dyfod o'r wasg, ac yn ateb i'r peth y dywedwyd am dano, ac y dysgwylir iddo fod, coeliwch chwi neu beidiweh, Mr, Gol., fefydd