Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
[No title]
-5^7—r — ■ — rt —— Ni aJ1 pob syit ulau a ytar men 1 cyhoeddiad nn vynnwys amryfal farnau,fod yn gydsyniol d golyp 'dau persouol y &otyywyr; ac ni ddylii bfftrif iddyn^ y beiau, mwy na'n .rlutgc. iaethau, yn imll nuo iaitlt Gohebwyr.
KHYDpFREINIAD YR IUDDEWrON.I
KHYDpFREINIAD YR IUDDEWrON. I Un o'r mate^ n pwysicafag sydd yn awr o dan sylw I y feenedd, ydyw rhyddfreiniad yr luddewon ag ydynt yn dc.eiliaid "oron Prvdain Fawr, sef rhoddi hawl i'r sawlo honynt a eth o Iir yn aelodail seneddol, gymeryd eu lie yn NbX y Cyifrediu. Gellir dyweyd am y mesur hwn ei fod weithian yn ddyogel trwy I)y y Cyffredin; ond y mae ganddo eto gaingc offir lied dymhestlog i'w groesi, cyn y cyrhaedda hulas Bucking- ham ac ofnir os na cheir bulast da o ddeisebion o'i du, y bydd yr "euroclydon" oddiwrth yr esgobion a'r Tion.gw?(ii ei cb?ythu i'r graig, nes uchel-egi .w Hon?-ddry?iad y tro hwn fel y troion o'r mynedIT)ilrig "yd gwrthwynebiad mawr i'r mesur vn Nhy v Cy edm; ac er cael nerth hyawdledd itussell, Peel, tden, a Bentiiick o'i du, nid ydoedd y mwyafrif J r ail ddarlleniad ond 73 allan o 481 o aeloditu. Y e rhai o'r arglwyddi eisoes wedi am- lygu eu pewcleri. iiad i'w wrthwynebu hyd eithaf eu gailu. Yr Wyf yn js'eddit atoch chwi, Mr. Amserau, eich bod iBor ddv,.aw gyda g.,lwg ar hyn. Yr ydych yn lion In u fy rhyddid;" a chredaf am danoch eich boo yn c "1 rhydaid eich cyd-ddeiliaid a'ch cym. ,ydngion yr Iu ?ewon, "&! chwi eich hunain ac os ydyc dangos\ 'w hYIY rhoddwch 8oedd ;ir y Cymry 1 ddem'oi o'u f ?g?dr ??dd, fel yr anfoner eirchion yn UuQsog ?hyr?gy-ta.brys. Yr wyf yn credu nad 'oes ond eisiau w at y pwngc. Y mile y cyfem. ion yn y M Jerusalem, Bala, Caernarfon, Dol- fellau, a .'?B ?anau erem, yn haeddu canmoliaeth. f mae y byol, eyn y bydd y rhifyn presenol o'r ?(MMra' nwylaw y darllenwyr, y bydd y mesur wedi e droigiwyddo i Dy yr Arxiwyddi- 4y yno y mae y deisepiap i'w hanfon, Yii e ffurf, gellidgek.ô yi debyg i hyn: To the Right Honorable the Lords Spiritual and Tempbral of Great Britain and Ireland, in Par- V f'lament assembled. "I,kT_hc Petition of the undersigned Inhabitants of in the County of Humbly sheweth, Thalj^yotir petitioners conceive it to be ina- .iienabtet?htofefe'-ymanto worship ?is Creator according the dictates of hh own consience; and that no 'Ii, laws ought to interfen with the exercise of tjut right, as long as it is not inimical to the peace Welfarp- of the community. That r petitioners, firmly adheri ng to the pri-ici l,e ,he Christian religion, as revealed in the New estament, are fully convinced that %]I ex. clusi ve an penal enactments on account of religious belief, ariWontrary to the spirit of our common Chris- tianitW and have a tendency to prejudice the minds of tlioSeaffccted thereby against our holy religion. That your petitioners have therefore observed with evaire satisfaction the introduction of a Bill into Parliament, having for its objects the removal of those disabilities, under which their Jewish fellow-subjects yet remain. And Yqutf petitioners humbly and earnestly pray that ybur Right Honorable House may pass the same intofLaw. And your petitioners will ever pray, &c. Oellir cyfarwyddo y deisebion i ofal y Marquis of Lansdown, neu ryw un arall o'r arglwyddi a fyddo yn tfafriol i'r mesur. A chofier nad oes dim aiaser i'w golli. Y rnae-ein cariad at Gristionogaetli, ein heiddigead dras ryddid crefyddol a gwiado!, a'n rhwy. ■ » v .*5 i!r' *• ♦ X medigaeth Fr hen genedl, y rhai ydynt eto "yn gared- igion oblegid y tadan," yn galw arnom i yrnegnio i symud y gwarthnod iiwn oddiar ddeddf-Iyfr Prydain, Llundain, (Jhwef. 21. OBSERVERo D'Vlchwn i'n gohebydd am alw sylw at yr achos teiiyighvvn; a dymunem i'w anerchiad gyffroi ein cydwladwyr i anfon deisebion yn ddioed 0 blaid neithiad yr ysgrifraith sydd o flaen y Senedd. Pe byddai i ddeiseb gael ei hanfon oddiwrth bob cynnull- eidfa trwy (rymrti, diau y gwnai ddirfawr les; oblegid nid oes nemor 6baith i'r Bill gael ei basio, os na fyiid liais y wlad yn cael ei ddatgan yn groew o'i blaid. —Got.
IYSGOL FRYTANAIDD EDEYRN,…
YSGOL FRYTANAIDD EDEYRN, SWYDD CAE ilNARFON. Sefydlwyd yr ysgol uchod yn y mis lVIai diwedd- af, yn addoldy y Trefnyddon Calfinaidd, yngwYleb llawer o wrtbwynebiadau. Daeth lluaws ó blant ynghyd ar y dydd yr agorwyd hi a'r nifer cyfiFredin ydyw o 100 i 110. Ar y dydd cyntaf o'r mis hwn y cynualiwyd yr arlxoliad cyntaiVpryd y rhoddwyd prawf eglur i. gannoedd o wrandawyr o fedrusrwydd eu iiatbraw llafurus, Mr. Thomas Phillips, yn nghynnydd y plant mewn dysg. Dechreuwyd y cyfarfod am haner dydd, gydag araeth rymus a chynnwysfawr gan y Parch. John Phillips. Ynajxolwyd y seitlifed dosparth am hanes y planhigyn Tea, yr hyn oedd dra difyrus. Wedi byny holwyd gwahanolddospeirth yn han.ès y patriarch Jacob a'i feibion ac atebent yn hynod foddhiiol ac er mwyn dangos mai nid peth wedi ei ddysgu fel rhigwm ydoedd, holodd Mr.-Phillips hwy yn Gymraeg hefyd, yr hyn a brofai eu bod yn ei ddeall, er syndod i bawb. Wedi-hyn, bolwyd y plant mewn daearyddiaeth, a dangosent sefyllfa y gwabanol wledydd a'u pwyntil ar y ddaearlen. Parai eu medrusrwydd mewn rhifyddiaeth feddyliol, ddirfawr syndod a boildloMvwydd i'r dorf o wrandawyr, ymysg pa rai yr oedd boneddwr urddasol, sex mab i Syr L. Parry, Madryn, yr hwn a dystiai yn ngwydd y gPyarririiyu, l'eidfa, iddo weled IIawer o ysgolion yn Lloegr, ac nad oeddynt i'w eyi-nbaru hr ysgol lion: a dy'xlai ei fod yn deall nad oedd y dirprwywyr a fut n edrych ansawdd ysgolion Cy? ru, ddim wee' 'vd yr holl wirionedd am yr ysgolon Br Pdd tocyr 1). swllt yr un, redi e i'r sawl a biynai i a barotoisai y Sj y1 y -1 pynti :arOddl yr hall, holl arian a geL
[No title]
SYR,—Tvbiaf na. js gweli eyfrwnb 'n I gwybodaeth hanesio] a buddiol yn yr L ym- raeg, ar faes lleeny^diaeth a gwladeiddi. *a'r Amserau, a iiiawr na byddai ei dderb yn ugain am bob un ag sydd yn awr. SOl am i'r ddwy fil gynnyddu i ddeg; beth ydyw wrth a ddylai fod ? Pe byddai i'r Cymry ystyrie a deall gwerth cyhoeddiad o'r fath, ni wnai deg b ||eugain o filoedd ddiwallu en bangen. Pan fodd!} 'yliom gynnifer sydd & ymneilliuwyr yn Nghymru ac nad oes un newyddiadur o egwyddor 'rydd a.. anmhleidiol ond efe, nidjgormod fyddai disgwyl "I haner cant o filoedd o hono gael eu derbyn, rhwn y Gogledd a'r Delxeudir. Soniecb yn yrAmserau am Ion awr 27, fod cenadwr yn mynedrwy rai 1) siroedd y Gogledd: onid ydycli yn barnu mai purion fyddaianfon gwr medrus ac athrylitljgar drwy rai o siroedd y Deheubarth yina hefyd ? Y mac llawer ardal a chymydogaeth ar hyd y wlad nad oes newyddiadur o un math yn eu plith. Gallem enwi llawer man fel hyny, lie na welwyd. yr Amsirau erioed, hyd yn nod yn swydd Aber- teifi; a diau y gellid dosparthu yn y cyfryw o 15 i 20 yn rhwydd iawn. Teimlasom ofid a chywil- ydd lawer gwaitli, pan yn ymweled ag ambell deiilti parelius, oblegid eu banwy" bodaeth am hanes helyntion yr amser a'r byd. Byddent yn ein holi yngbylch y Senedd, yr Iwerddon, &c., fe', pe buasai y pethau byny yn eithafoedd y ddaer nen yn y lleuad. Pe byddai i ryw gymydog gor fyned at lawer un i oiyrx benthyg haner ca. bunnau, rLoddid hwy iddo yn rhwydd; ond p -ceisid bentlr T newyddiadur, o ryw fath, ni's gellid ei gael er cy.- g iddynt gan' punt am dano, o blegid ni feddant y fath beth; a'r unig aclios o hyny gyda llawer yciyw eu cybydd dod. Ond pe deallent werth newyddiadur, fel moddion i ych- wanegu eu golud bydol, diau y gwn&i yr awydd am hyny eu tueddu i'w dderbyn; canys trwy weled cwrs y marchnadoedd, "deallent yn well pa fodd i werthu eu nwyddau er mantais iddynt eu hunain. Gyda dymuno llwyddiant a hir oes i'r Amserau, gorphwysaf yr eiddoch, CIIWBJ. 12. IOTA GLA? ^haxj. — j tl' m.,1■■-r-r-Ti
I -"YR IIlilN FFAEMWJ
I "YR IIlilN FFAEMWJ lvlr. GOL.,—Y mae rhyw holi mawr ymysg llawer o dderbynwyr yr Arnseran'ynghyIeh yr Hen Ffarmwr" a'i lythyrau difyr, &c. Y mae rhai yn i-notliti deall ymha le y mae yn gorphwys er's cyhyd o amser. Mawr yw y dysgwyl sydd am yr Amserau gan lawer, gan feddwl cael cyfar- fod a rhywbeth neu gilydd oddiwrth yr "Hen Ffarmwr;" ond eu siomi gànt yn anxl Hefyd, ymofynir cryn lawer am yr Hen Wr o'r Fron;" ond tebyg, medd pawb, fod hwnw wedi ei gladdu, o herwydd na clilyvvodd neb nà siw na miw oddi- wrtlp er's amser maith iawn. Y mae llawer yn grwgnaeh cyrflaint, fel y dywedant y rhoddant yr Amserau i fynu, am nad ydynt yn clywed oddiwrth yr "Hen Taera rhai ei fod yn rhy ddiog; olna ereill ei fod yn glaf, neu fod henaint a'i gymdeithion wedi ei oddiweddyd. Da chwi, Mr. Gol., rhoddweh awgrym i'r ddau hen wr, est byw ydynt, am anfon ambell ysgrif i chwi eto.- I Addawodd yr Hen Ffarmwr ysgrifenu yn II amlacli wedi i'w fraich wella. Y mae hiraeth mawr am glywed oddiwrtho ar ben wragedd a; merched ieuane Ceredigion. Cofiwch fi yn gavedig I' at yr lien wr, os byw, ac at Sian ei wraig. HEN FELiNyi>D,
l. -+-.__- - - -_:_- -.-___-[…
l. -+- [ BARN OFFEIRIAD TLvWYFOLION. ) -JI, j "Y r hyn a ddywedir yii y glust a gyhoqtdftr ar betiau y taL" Tystiolð y Parch.: John Hughes, Ourcul Llanelli, -3riicheiyiioq, i Drtirprwytvyr y Llmvodraeth, am ireswylwyr Llanelli. l)i, rtcywr.—A oes unrhyw ddiffyg ojsgolion u) liol ynghyd a meistri gall nog, yn eich cym yc gaet. ac yn mha ystyr y maent yn ddiffygiol? fr J/'j//he.s.—Agystyried belaethder a phabl- of wydd y plwyf, yr wyf o'r farn bod dilfyg. Yr uUig ysgol gysylltiedig a'r Gyrndeithas Genbedl- I a< hoi sydd yn y rhan isaf a lleiaf poblogaidd, tra m yr ysgol a gynelir gan Gwmni Haiarn Clvdach yn ijfyngedig i blant eu gwcithwyr hwy eu hunain. 2. Dir.—A oes llawor o anwybodaeth yn mysg y Jodion, ac ar ba de^vnau ? ? H.—Nid 0(??S l;i,V;r nag un rhan o dair o dd'nion mewn oed yn r-?Iu darllen, a chyfai'La?d? IAI,L- dr?iel-iefn y sydd yn alluog i ysgrifenu tra oblegid nad ydyw ap.-hymw.ieud a dveithriaid ond bychan, ac oblegia- ffyniElllt yr iaith Gymraeg, nis gwyddant ond ycliydig au-i arferion cyffredin bywyd gv&ladeiddiedig. 3. Dir.A ydyw eu moesau yn ddiffygiol, ac os fely, yn mha ddull? Nodwch engreifFtiau a ffeith- iai er egluro hyn. Mr. II.—Y mae^-f mewn rhan felly; mae eu heneddau agos yn gyffredinol amddifad o'r cyf- 1c,-derail hyny, y "rhai ydynt ange^ heidiol er ieibyd a chysnr dynolryw; a thrwy aiieriad y gwr- nwodó ytoddihatrid i olchi eu hunain yn mhres- enoldeb y menywod, mae y cyffiniau arferol sydd .1-1, vng y rliywiau yn cael eu tynu ymaitb, ac fe w \ti? canlyniad yn amider cydweliad angyfreithlon. M e ineddwdod hefyd yn ffynu, er nad i raddau m fawr ag o'r blaen. 4. I)ir.Pa gymaint o foddion addysggrefyddol a fedda y bobl gerllaw i chwi, a sut y maent yn elwa wrthynt' Nr. IT-Mae y rhan fvytf yn myned i leoedd addoliKid YtnneiJlduaidu, Re y mae y gwaisanaeth yn yr iaith Gymraeg. Mae gwasauaeth boreuol yn e?lwys y ?hvyf yn Seisoneg, ac mae yno yn arferol wranda.wih Ja, ond yn benaf gan y dos- beitth njfwyaf^ sedig. Y gwasanaeth prydnawnol yn Wlwvs y, pl?yf a gynbelu' yn y Gymraeg, a ibe rw y gwrandawiad. Mae gwasanaetb 9?isdtM? ?? y Wes! yaid, a'r gwrandawiad yn dda. Hetyd, y mae gwasanaetb hwyrol Seisone'? mewn ystafell ysgol, yr hon a drwyddedir gan yr esgob; acyn y rhan ucliaf o'r plwyf, Brynmawr, mae lleoedd addoli gan v Bedyddwyr a'r Trefn- yddft>n)cyntefig, neu Ffreg-odwyr, lie cynhelir y gwasanaeth yn Seisoneg, y rhai a fynychir gan lawer of rhai a elent i'r eglwys pe byddai yno un i gael I I fl. jQ tr.IiiSdwch ryw neillduolion ereill, teilwng o sylw,) o b'arthynas i 'alwadau a nodweddiad ym- ddy gwladol a moesol y bobl yn eich ardal. Imr. II.—Mae ymddygiad y bobl, er ar y cyfan ynf^olaild, yn^ox-ael ei hynodi gan ddrwgdyb- iaethau c flon l aurliyw gynyg er gwneyd da '-Ar ynt. maent yn casau dyeithriaid, ac o gan- i' ,iUU gfil eu meddyliaq. Cyfyd byii' mewl; t'ha1l0.r anwybodaeth athrawon Ymneindu" I aidd, mewn rhan oddiw)th ffyniant Yr -ïaith Gymraeg ^>. Dt -:A wnelai well addysg weHau moesau acvmdd"?y??' ?' ?—Gwnelai, yn ddiambeuol. _-A y?y? hwy ?" hunain yn awyddu  '??:?!?.I ryw r au J maent; ond oblegid awyi$l ajiv snill, ^od yn cael hir?u da, an-! fonant eu plant iweithiomorieuanc, fel nad oes ganddynt ,r,l1" lawns i ymwellau yn barhaus wrtbfvnec<? ys-,o 7 Dir.A ydyw yr iaith Seisoneg yn enill tir; ac a fydda y? ddymunol iddi i gael' ei dysgu yn well; ac ? felly, paham ? Mr. H -Mae yr iaith Seisoneg yn enill tir, a dymuno1 yadai eciiysgu yn well, fel cyfrwng i ledcl rhrtg" a e"vnyrchu gwell gwybodaeth o wyJ r, ac o x-cill o'r ymerodraeth. 9. Dir.—A j m r leol, drwy danysgrif- adau, neu ryw ffordd a- er adeiladu a chynal ysgolion dyddiol da gyda meistri galluog yn eich ardal; ac a ydynt yn debyg o gaei fa se'/faAr ilt^.b gy" mlnirth y llywodraetb ? ] W .!vIr H.-C; oes. Mae ysgoldy wedi ei adeill adu yn .diweddSa') ar y Brynmawr, ar egwyddorionj Cymdeithas Yl Prydeinaidd a Thramoraidd, ond nid oes yrlddim moddion tuag at ei chynal- iaetb. Yn bi-oappl -y mae tua TO yn myned yno. 10. Di)-Os ydych yn tr^lygu cymhorth y llyvs;- odraeta yn ddt, nodwch ynennodúl i ba raddau, a,c yla mha rMull y gellid ei datinyddlo orau, ag y.styrie amgylcbiadau" vlad, ac amrywiaetb c- ubau. Mr. H.—EQ byddai yfcBffr aeth yn cynortlwyo er adeilfdu s I llun conbpo, aet gelai gyi 'nliQaii y dosbeirth ;|(i.wyaf dysgedig yiBmymydogaelft; ac fe ellir ei <fldefnyddio i gynalj utieth eglwysig ar y Sul; to nid oes un ammeuagj feiVx chelai ei lanw. -I,. DiA 'olygiad arall ag a fe Syliecli A fyddai yi\yniirthwy i'r ymchwiliad. JIIr. H -Bychatfer niaintioli a" sefyllfa angyf. ]eus e,?lw? y plwyf sydd wedi bod yn un Rchos o ny slant Y?nciDduaeth. Mae y ?blogrwydd yn agos 10,OO'a darpariaeth eglwys!? ar gyfer dim ond o 30(?1-4.00, tra jr\ye llawn 4000 ar y Bryn- mawr, pe?r'nulldir ? eg?vys y plwyf. Mae y tir tclaad./??hk'?ig ?-e?wys lawer yn rhy fach, aa. yn apefyfleus o 1 ???g?.eithiad ?clythyrMr.Hughes. Yn ''hj??t?a'' nesa.f 'dy ?fBQau air bach wrth Mr. i H??M?&?hi??wvi? Hanc!Ii. l  SHON O'R' DE. I SHON O'R- DE.
t?'. -? 11 -,?! "?, rI \ r…
t?' -? 11 ,?! "?, r I r Y WIR 1 KG HI AID. L I ")p 11 ^ffSsw^noFP,- -Nis gwn I pa fodd yr ymdeim- I w(.Il W'' not) yr ymosodiadau a wneir arnom ni a n hlay dydd Ian presenol: gobeithiaf nad ^dych y.11wfrhau, ond eich bod yn hytraeh yn ymwroli^o blaid ei i hen iaith" arddercbog. Beth bynag am byny, d ymunaf yn ostyngedig eich taei cynxhell i wneuthur un ymvscrv.i^ad bvehan er rael trwy y wllsg y gweddiii o HYKAFION OENEX>L Y C-YMRU, gan W. ab Owain. Y mae tua thair hlynedd, tebvgwyf, er pan ddaeth y rhifyn cvntaf allan; ac mor belled ag y gwn T, nid oes ond tri rhifyn allan hyd yma. f>euwch, da frodyr, tynwn y gwartb. hwn oddiar eiri henw fel undeb, tnvy voddi i'r awdwr parchus y gefnogaeth ofynol er cwblhau y gwaitb yn ddioed. Hwvrach na cneid un brawd ftyddlon ymhob cymydogaeth i gyonyg y liyfr i'r brodyr ac i'w gymydogion yn gyffredinol; ja chredwyf. mai dyna i gyd sydd ya eisiau er gwertlm miloedd o gopiau o hono: o leifaf gwn na welais I erioed lyfr bach yn cael rbwyddach der- byniad yn y gymydogaeth hon nag ef. Y mae yma daegau yn dysgwyl yn bryderus am yniddangosiad y pedwervdd rhifyn, a hyderwyf na chawn ddyif. gwyl yn ofer nemawr yn bwy. Yr eiddoch, frodyr hoff, Ystalyfera, Chwcf. 14. JOHN DAVIE8. Ysgrif. adran Ystrangynlais.
- , ' s=saaffca.ii 11 11 YR…
s=saaffca.ii 11 11 YR HEN FFARMWR. Mr. GOLY "NIR,Ydaeb chi ddim yn gweld rwan mor wer d/a,wr ydi fy srifeniade i i'r wlad, os gith pahol (>?eunydd o bonvn nhw. Hwrach na base diiii call gwbodus fel Tomos Robets byth yn syfenu y erwyddiade roes o i ffarmwrs yn v Mysere, oni base i mi dynud o aUan. Y mae'n biti direswm bod dun call gWbodus fel y fo heb 1\ mydrechu i leuo y wlad mewn pethe angenrheidiol fel hyn, a mi fydd y ffarmwrs ar fai garw iawn os na nan nhwthe drio'r ffordd mae o chwedi ddangeg iddun nhw efo thrin tir a gwrteithio. Taswn x jrp wr byneddig, mi faswn yn mynud cael Tomos Robets yn stiwart ar y ffarm, ac yn trio cael gin y nhenatied drin yr un fath a fo. Rhaid i'n byddigions gwrion ni yma gael Sgots yn stiw- ardied, a mae nhw'n meddwl does neb a wvr ddim bud ond nhw; mae gynthon ni cvsled dynion a nhwthe am i dannedd—cnafon a naeth lawer o ddrwg i'r wlad yma rioed ydi'r Sgots—mas nhw'n dwad yma, lawer o honun nhw, yn Ilymangwn mor dyneuon a defed wedi bod tan eira am dair wythnos; acyn fuan iawn obi gewch i gweJed nhw chwedi magu bolie a gwnebe cochion, ac yn 'n dystyru ni y Cymru, ac yn mynd a'r Ile,.id goi-e a brasa yn y wlad, a deith yr un o honun nhw byth yn i ol iw ilad i hun, mwy nag yr eith bwch gafr i odyn grasu. Mae gin i lawe.- a ddiolA i Tomos Robets am i tebion i ngofyniade i, ac mi rydw i'n gweld rhes- wm ymhob peth mae fo'n ddeyd, a tai'r ffarmwrs yn ffredin yn dilin i grwvddiade fo, mi gaen nhw- the hefyd weld fod r! -swm ynthyn nhw. Mi glwis i 'ch bod cbi chwedi dychrynud vr ? i'n son am godi papur?ewidd mi rydv d y caw?n i dderbyniwrs faint fynwn ? ddimyn?'ogneyd drwe i'r "??' os L- jne?? yn a???, ?. ddeyd y g? ba? ?1 1 gilidd. M; t i tae Tomos Robets yn danb y ffordc. besgi gwartheg a moch etc. R'HEN FFABMWFT.^
NEFIN, SIR GAERNARFON.
NEFIN, SIR GAERNARFON. Cds gÛJr ni cnrtro y itdtid a'i maoo." "M -.Can mai moddion cymhwys i aml- ht v aeth Q bob math ydyw i lawer ,-in. r,I,wair ii. ei haclns, gellir dysgwyl y bydd i gyrldiweiriad treulftwr y dii-prwywyr a antonwyd gan y llywodraetu, i edrych ansawdd addysg yn Nghymru, ateb y dybe\ er amlhau gwybodaeth yn ein plith. Wrth idarlleii vr adroddiad am Qgledd Cymru, nid oes rhyw lawer o achos cwyrio., oddieithr o herwydd rh/w ychydig fanau yn Mon ac Arfon-y siroedd a jstyrid gyda'r uwchaf mewn moesoldeb f, gwybodaeli grefyddol. Yr hyn a barodd i ni fwyaf o syndod, ag a'n cynhyrfodd i wneyd y sylwadau'canlynol, ydyw tystiolaethy Parch. William Jones, Vicar Nelin, yn hervydd dysg a moesau ei blwyfolion. Mae y dynojtbiad hwn arnom wedi ein tristai a'n oyn- hY.líu yn lied gyffredin, gan ein bod o ni/er y rfai a ddrwgliwir ganddo, a hyny mewn rhan am fod g-Ormod o wirionedd yn yr haeriadau i ni ailu eu llwyr wadu. Ond teimlwn yn waeth byth at ei waith yn rhoddi yn erbyn pawb bethau nad oes o-ad ychydig iawn yn euog o honynt. Drachefn, y mae lis wer o honom ni sydd a'n gwaitb ar y nxor, yn gorfod myn "d lawer oddicartref, ac i blith rhe.: sydd wedi darll n yr adr-oddiad ac os credant dystiolaeth, ni allant ein cyu ')od mwyach yn "honest TFelshitten," nac ym .ieel eu heiddo gwerthfawr dan.in gofal fcJ cynt. Y mae yn gysylltiedig a rhyw fath o drisl wc. wneyd am- ddiffyn, a zel i ddiwygio ac os b; u, i. ninau, yn ein hamddiffyniad, wneyd yn lied hyf ar enw Mr. Jones, gwybydded yr hyn a ddywedai rhyw fach- gen ffol, pan y'i gwaherddid i guro'r asyn, end fo darodd ynta." Gan nad ymddiriedid i'n medrusrwydd ni, (a elwir weithiau capteiniaidvulgar Nefili,) y gallwn gyfieitbu yr adroddiad i'r Gymraeg, ni a'i dodwn fel y mae yn y llyfr mawr sydd yn agored o'n blaen a gwnawn ein hadolygiad arno yn yr iaith a ddeallir oreu yn Lleyn, pa un bynag ai Cymraeg ynte rhywbeth arall y'i gelwir. The people of this place are in the most wretched condition that I have seen, for insubordination, disorder, and ignorance—disorder in the most comprehensive sense of the word." Nid gweddus i ni ganmol ein hunain, ond rhoddwn yma ychydig o hanes Nefin yn ansawdd fydol a manteisioll crefyddol y trigolion, a gadawn i bawb farnu ai cyson haeriadau Mr. Jones a'r ffeitbiau sydd yn eglur i bawh. Mae yn perthyn i borthladd Nefin tua 60 o lestri da, < rhai allar t gludo o 90 i 200 tunell: gwnant gyfartaledd uwclilaw 120 tunell. Rhaid fod.yr,vvl,io y rhai bnln chwe' dyn i bob llong. Mae a'r amgylchoedd sydd yn terfynu arnom, ■ tua 40 0 lestri llai, y rhai a ddygant dri dyn. Fel hyn. gwelir fod yma tua 480 yn enill eu bywiol- aeth ar y mor. Nid oes neb wedi bod yn twy
CYFARFOD MAWR AR EYDD F' SNACH…
Jm codi ar eu traed, gaD. ysgwyd eu eadachala a'ti letiau, a llefain nes oedd teimladau y gwron bron wedi eu gorchfygugan eu gwresogrwydd. Dywedai I efe mai nid dyben y cyfarfod oedd ymogoneddu yn y llwyddiant a gyrhaeddwyd yri unig, ond twfyd i ddangos eu bod yn fyw i'r anghenrheidrwydd am ymdrechiadau yn yr amser dyfodol, ac na rod dent heibio eu llafur nes cael rhyddfasnach mewn ilong- wriaeth, ac yn mhbb nwyddau erei-il; yoeffystal ac mewn yd. Aetb yn mlaen i ddangos fod"y dyniou a fuont fwyaf llafurus yn yr JpidrecJb. am rydd- fasnach yn cael eu cynhyrfu i werthio, riid yn unig er mwyn y manteision arianol a tffasnachol a ddys- gwylient oddiwrtho, ond oddiar yjfiybenion llawer uwch o sicrhau heddwehparhaus rffivng cenhedloedd y ddaear. Yr ystyriaeth holMHiuygodd i'w cyn- horthwy gynifer o weinidogioct crefyddol, y rhai a roddasant y fath help i ni ynoiechreuad ein hym- drech Gwyddai befyd ai^i yVdynioa mwyaf difrif a diflino yn yr ymgais, mai ad r y dyiauniadau uchel a chreiy?e'??ya ?oed nt yn gweithredu, sef er mwyn I?rwyd'uo y?E'?'ddn- heddwch a tbaug- aefedd cvJfredipoL Yna tíaeth'ai gymaint y siom- edigaett?ttedd?iddo ef, ac i'r gw.?r da uchod, glyw- ed, o, ?'?i deuddeng mt? ar ol i m- gylioeddi ein hunain yn rhydd-fasnachwyr i'r byd, fod bwriad gan rywrai i ycliwanegu at ein byddinoedd, ac megys i ymbarottoi i ryfel! Tystiai oddiar ei I wybodaeth ei hun, wedi ei gasglu yn ei gyfrinach 'bet^onol u.'r Ffrancod, nad oedd dim pellach oddi- wrth eu meddyliau na dymuno lhylel a Phrydain, neu fwriadu ymosodiad ami. Aeth yr areithiwr euwog yn mlaen i ddywedyd mai y bobl gyffredinol, ac nid swyddogion mihvraidd ac arforawl, oodd addas4,4 farnu neu benderfynu ar yr angenrheid- rwydd o barottoi i ryfel—ei bod yn lied naturiol i'r boneddigion uchod geisio codi bwganod, i beri i'r deiliaid feddwl eu bod hwy yn angenrheidiol e amddiffyn ein ghmau, ac fel1y gael digo p aria iddiu? eu hunain i fyw mewn digrifwch a dicg? Haerai fod teimlad y cyhoedd trwy y deyrnas gydaí. ef yn erbyn ychwanegu at ein traul fyddinot; ago ond i'r bobl gynnal cyfarfodydd yn mhob man r: draethu en teimladau yn benderfynol ar y mater, ai liyny yn ddioedi, ei fod yn credu na chynnygid y, fath beth gan y Uywodraeth. Dywedai fod Ilwydd- iant rbydd faenach yn cae? ei bei glti trwy y bwr- iad rhy?gar hwn. Nid oeddid yn dysgwyl i rydd-fa3&ach,ddwyn mili??ddiant. yn uniougyrch ol, ond y t?dai i (?yr??Q?dd ereill ein dilyn bob .yn dipyi Yi0 ft'W fod y cyntaf i ymarfogi yn erbyn y by'Q?'a yn praffesu dymuno eu CyfOlil- garweb. Xoj&jj&l trwy 4aethu ei hyder o Iwydd- ? garweb. W4-fasnaeh yh y diwedd, er gwaethaf po? rh?y?a.u. Ar §i Or ef areitliio?Col. Thompson, A.S., J. BTotbeftbn?.Ysw. A.S., a George Thompson, Ysw., A.S ac yratfda^v'0(M y dorf odjeutu banner nos, wedi bod ya gynn»Uedig ac yr/astud atribum awr i —