Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

25 articles on this Page

NODiON AR BYNGIAU YRI WYTHNOS.

News
Cite
Share

NODiON AR BYNGIAU YR I WYTHNOS. (Gan "AWSTIN.") Nid wyf, er's peth am-ser, wedi gwneud cyfeirind arbennig at y rhyfel, on g-an fod arai th Mr. Lloyd George, Gweinidog y Cadnwyddau, wedi tynnu sylw'r wlad, a'r gwledydd, a chan. fod Cymru yn teinilo diddordeb neiiltuol yn ffrydlif y nwyddau tan II yd, goddefer i mi droi at faterion maes y gad cyn son am y Nadolig nac ewyllys clda. DEHEUWYR DEHEUIG. Yn ol y cytrif a roddodd Mr. Lloyd George, y inae y govch ivy li-cn pwysig a ym- gymerwyd ganddo ef, a'r gwasanaeth a rodd v.yd ae a roddir gan ereill a alwyd i'r adwy ar adeg cyfyugder ein milwyr, bron cyrliiH'fld eu hantertli. A chan ma i Mr. Leonard Llewelyn, Llvvynypia, yw y swyddog ,¡,;ydd wedi bod yn gyfrwng hyr- wnldo cdhwniad, tra. ar yr un pryd yn sicrhau gostyngiad o filiynau o hnnnau ym mhrisoedd metelocdd angenrheidiol, a chan mai Mr. n. A. Tliomns sydd wedi trefnu a gwastaclhau y cvmhorth a geir o America, ac o Canada, nid rhyfedd fod pobl Deheudir Cymru yn teimlo eu bod Invy yn awr yn sefvll mewn man ucliel yn llwvddiant sicr y rhyfol fwvaf yn hanes y byd. "JONES! JONES!" Gwir fod rhai Saeson ac Ysgotiaid eiddi- geddus yn Nhy y Cyffredin yn ceisio dangos eu c.niewp gofyn ewest- iynau digrif am y posibilrwvdd fod Swyddfa v Cannwnldau "n gyfangwbl yn 11a w (' 'Ond llwyddiant y pmnaeth a'i adÎrictogion n'i swyddogi-on ereill sydd wedi dallu am bell eicldilyn o'r ochr arall i Glawdd Off a. Pan cfynwyd pa nifer 0 ddwylaw cylfogedi'? oedd yn y Swyddfa, ac y cnwd yr aiebiad, gofyn wyd pa beth yriyw rhif poblogaeth Cymru. Ond y digrifat, feallai, ydcedd stori y Sals a aeth i sefyll a.r ganol yr heol o lfaen Swyddfa. y Cadnwvddau, ac a waeddodd, dair gwaith—"Jones, Tune, Meddai'r hanesyn—" Agorwvd pob ffenestr yn y Swyddfa, a pr.r0fwnl mai Jonesiaui cedd yno broil i gyd." Hyd yn nod pe buasai y stori vn wir, anghofun v Sais a'i dycli-1 mygodd fod yr envr Jones i'w "apl yn fwy ami yn Lloegr nag yng Nghvmru. A da gennyf wo led fod fy n«hydwladwyr Cvm- reig, erbyn hyn, vn rliv gynolin a'r byd i gymei-yd trafirertii i ateb ffolrnebau o'r ftt:. i-?v f,-) et v ezi( 1 Y n'Yn' BWwr nv fod v cadnwnldau yn cPlhnlda ¡n<"W!l' cyfiawndcr, ac fod pob rhan o'r wlad yn cvd-Iafnrio nid yn unig i roddi pylor a mngnelau a rhychddrylliau yn nwylaw ein milwyr ni ein hunain, ond i arfogi en galluogi, i drechu gelyn gwaedlyd gwledydd crod, ac nia: Cymrv sydd vn, nc wedi, rhoddi yr. hergwd a cliwff i'r Swvddfa newydd a r penianr.au a gychwynwyd ganddi. < NADOLIG Y GADAI R DDU." A dyma ni yn agoshau at Dydd fdoiig arall—y rhyfeddaf, yn ddiau, vm mhronad ein grlad a'n cenedl. Nid oes tebygolrwyd-d o ^adoiig la won i nemawr nn, ac nid cee argoel o ewyllys da ymhlijh dynion fel canlyniad heddiveb. Rydd. mae'n debyg, ddigon o fv. rd a llawn cymaint o dnillad ag arter. ym rahob pen- tref mynyddig a chwm cul a glan culfor, fel Ulewn amaethdai ar froydd torei^hiog, end bydd gofid a galar mewn llawer ann(xid, a biraeih dwys ar 01 g-vroniaid eiriol ydynt vredi aberthu eu bvwvdau dros eu gwlad. Bydd cof am a. fu a gobaith am fiuldugoliaetli fnan yn cyff- widd t:mt tirjoll mewn 11a wer calon, ac er y bvdd cadair wag' yn fwy nrwycldo- cl,ol gidair (](!i nag erioecl o'r blaen, liiniaru prudd-der w.na yr adgc-f mai vn wir: onedd01 ac yn wirt'oddol, dros "ini th, gwlad a'u eenedl y rhoddwyd byaryd ami anwylyd cyn Xadoli" lfdo. Fr f1,10(i i ac yn cofio gyda mwyn- had ddifvrion ae arforion Cymreig, v goboithir cael en clywed a'u gweled wedi i gaddug dn y rhyfel fvncvl heibio, nid gweddaidd fyrjdai eu dathln nan fo'm yn breuddwydjo am wynebari -,irini gwr- oniaid ein gwlad ydynt wedi niv'ned "tu hwnt i'r lien," a bydd y cywair lleddf vn fwy eydnaws nag arfer yn awr. HEN ARFERfON CYMREfG. Yr wyf yn deail mai ychydig o bobl, niewn rhai parthau Cyrareig iawn o Sir fel sydd yn cofio Mari Lwyd," fel y byddai yn dnthlu'r Nadoli- meWIJ llawer plwyf yn Sir Forganwg, a llai o nifer fyth sydd yn ystyried mai oddiar H chwareuon cwyddol y dyddiau gvnt y dygid pen ccffvl, nen a.n, oddiamgylch ar ysgwyddau un or cwmni, tra fyddai tin arall yn canu penillion, a'r trydydd '11 faro cemeiau cerdd ar dannau:.r de!nl. Cot gpnnyf .fod un parfi o'r -falli wedi ta!n ym-,vrluid a'm bwthyn yng nghnnol y wlad, iliyw ddeuddeng mlynedd yn 01. Xid yo, canu Carolau. yn agos nior gyff- redin ago y ba, er led eyfarfodydd Nadolig YJ1 fwy lliosog nag y byddent flwyddi 'nol. A gwnai eglwysi Anghydffurf-el waeth peth yn ami na mfithrin v mawlganu hwnnw. I mi y mae cofio fy main, vn nvddiau fy mhlentyndod, yn canu, wedi iod o'r capel- "Heddyw mae'n eiriol, Eiriol dros wael ddynolrvw, Gan ddy-ivedyd, O, fy Shad, Gwel fy riwylaw a fy.nhi'a'd,' yn gof illolus a thyner, a byddai vn dra thebyg o focI yr un fatli i blant ereill pan gyrhaeddant oedran gwyr fel minnau. Bydcl ,-n yn ddigon i ddang°os v cvfeiriad wyf yn olygu wrtlt v,-neud vr aiunaid bvehan hwn. nwelaf tod dosbarth Cymraeg y Parch. Ellis Jon-es, Bettws, yn bwriadu (latblti pum-can'-mlwyrl^Snt Owain (Jlyndwr—y diithliad cyntaf, wyf vn credu, mewn ardul mur GYm'" a Dvffrvn Aman. Llywyddir ar yr acX^jur gan Mr. Cathan Davies, a darllenir y#grif nr wron bvddin, gwlad, a senedd y dyddiau hynnv gan Mr. Morgan George. Llwyddiant i'r cyfarfod. YSGOL Y PROFFWYDI. Daeth llytliyr diddorol neilltuol i law yr wvthnos hen oddiwrth Mr. John James, Cwragors, un o arweinyddion pob- logaidd a liwyddiannus gwyr y Glo Carreg. Llongyfarcliiad ydyw ar fy adolvgiad ar Gofianfc Watcya Wyn, a da gennyf ei gael odd.with yr unig un o ddisgyblion crvfion y bardd-itliraw o'r Gwynfryn sydd wedi blodeuo allan yn oruchwyliwr cyflogedig y gweiMiwyr. Profa y qL-fvllfa mae Mr. James wedi ei chyrhaedd ymhlith ei gyf- oedion, a i le cynnøs ym mynwes y werin, foci ysgol Watcyn Wyn yn athrofa roddodd gjteiriad iawn i amryw fyfyrwyr ie-uainc i gy mervd en lie priodol yn rbengau blaenaf- caLrodan deallgar oecbgyn gwlad y bryn- iau. Nid pregetbwyr yn unig, nid beirdd yn unig, nid siaradwyr cyhoeddus yn unig, nid ysgolfeistri yn unig, nid masnachwyr y11 unig, a gyfarwyddw^d vn y Gwynfryn, eithr meithrinwyd glewion gwerin vn ysgol y proffwydi.

.ABERAVON PROPERTY SALE.I…

DBSBARTH Y CLO CARREC

PRIVY COONCIUORS- DECISIONI

I ANZAG WITHDRAWAL!

MAGISTRATE SETTLE DISPUTE…

i u '•< SCHOOL CIEAKER'S .FAILURE.I

BRYHAMMAH'S LOST HALL.I

MINER LEADER'S DEATHI

1 MINING MATTERS

FOREIGNERS IN THE PITS. I

. ASSESSOR APPOINTED.

MR. JOHN WILLIAMS, M.P.

Advertising

NAYAL MEN ENTERTAINED TO DINNER.…

Advertising

- - - - -I APPEALS TO THE…

WESTERN DISIRi&T MEETING.I

SOUTH WALES EXECITIVE. I

41-I MINERS' HOLIDAYS FIXED.I

NO SOUTfl WALES DIRECTOR.…

NEW TIRDONKIN SEAM.I

Advertising

SHORTAGE OF TRUCKS. -

CLYNE PIT CLOSED.