Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

15 articles on this Page

UN HIAITH, EIN GWLAD A'N CENEDL.

News
Cite
Share

UN HIAITH, EIN GWLAD A'N CENEDL. (CAN V AWSTIN.") Heb ddiystyru na cholii golvrg ar yr hyn y mae pob rhan o Brydain Jfawr—o'r Wyddfa i'r Himalayas—yn ei wneud dros iaith, gwlad, a. chenedl yn y rhyiel, y mae lie gennym fel Cymry i deimlo boddlon- Iwydd neiiltluol am v lie blavnllaw sydd wedi ei ennill a'i gydnabod gan fedbion mynyddoedd moelion Gwalia yn ngorch- wylion pwyalcaf y cyfwng. Deallwn fod yr ymrestru, er gwaethaf ymyraeth crach- fcirniaid bvrbwyil, wedi profi, ar y cyfan, yn fwy Uwyddiannus ym nihlith. y genedl Gymreig nag ym mhlith unrhyw genedl arall yn yr Ymerodraeth, yn ol cyfartaledd ilrif y boblogae^h. -N.id ydym am ym- ffrodtio fod mwy o wrhydri wedi ei ddangos gan Gymry na chan ereill ar faes y gad, ond y mae yr hen ysbryd rhyfelgar a nod weddai y genedl wedi fflacliio allan yng ngwyneb gelyn trahalls, dichellgar, aarocanai ddarostwng cyfandir ac ynys- oedd i gaethwasanaeth fel yr hyn y gwel- wyd ei flaenffrwvth vn Belgium. Nid yn unig ym mhlith rhengau'r mil- •wyr ac yng nghloddfeydd saothu Ffrainc y mae yr ysbryd gwladgaroi yn cael ei anddangos. Gwelir ef hefyd ym mhender- fyniad bechgyn—ie, a m-erched- ed'n gwlad i hyrwyddo, mor belled ag y- byddo model, pob mudiad a phob gorchwvl sydd a thuedd ac amcan i ddal i fvnv frpicliiau yr awdurdodau er mwyn aicrhau buddu-, goliaeth ar yr Ellmynwyr ffroenuchel a'u swyddogion gwaedlyd a'u Ymheravrdwr ynfyd. >1.< Gwir fod Lloegr a'r Alban a'r Iwerddon wedi profi gwerth undeb a chydweithred- iad rhwng pleidiau a'u gilydd, ond erbyn hyn, nid wyf yn meddwl y gellir dweyd fod cymaint o nerth gwihio tuag at Iwyddiant yn deilliaw o galon a phen a braich unrhyw ran o'r Ymerodraeth ag sydd o Gvmrn. A chyda pfrob dyledus banck i bawl) sydd yn cydweithio ym Mhrydadn a thros ein hochr ni, teimlwn yn falch, fel cenedl, o'r anrhvdedd. Gan mai defnyddiau i borthi cyflegrau ydyw angen pennaf yr. ymgyrch, da gennym weled fod Cymru fee ban yn prysrur baratoi i wneud ei rhan yn y cyfeiriad hwn, ac yn ol pob tebygolrwydd bydd gwerithfeydd, dan reoleiddiad swydd- ogaon y Llywodraeth, yn fuan iawn yn cadt eu cychwyn yn ardal Abertawe al yn agos i Gaerdydd. Gwnedr rhyw ddef- nyddiau at y pwrpas inewn gwedthfeydd dur a haiarn, ac, yr wyf yn credn. alcan. i gynortliw\->o y ffwrnesi a'r peiriannau eaoolog, a bydd cannoedd lawer o fech- gyn, ac yn ddigon posibl, o fercbed, yn troi eu dwylaw o lafurwaiith cyffredin dyddiau heddwch a thangnefedd i gyn- orthwyo mewn gwaitb anghynefin, end detfnyddiol, er mwyn eu gwlad a'u cenedl. Awn tuag i fyny, a sylwn mai CHTiiry- ydjtrt y pennaetbdaid, ac fel y mae y ewyddi nchaf yn cael eu lienwi ceir cymeradwyaeth o bob rhan o'r devrnas gyfunoL Taflodd Mr. Lloyd George i fyny ei swydd fel Cancghellor y Trysorlys er mwyn taflu ei hun yn hollol i'w orchwyl- ion newydd fel gweinidog y tan-belennau ffrwydrol. Nid pobl gyffrediii yn unig eydd yn ei edmygu am hynny, ond y mae arohesgobion a duciaid yn gweled mantais yn nhan ysol ei areithiau a nerth treidd- dol ei wirioneddau erbyn hyn, ac yn cyboeddi eu barn yn groew. Y mae newyddiaduron a gwla<lwednwyr Ffrainc yn frweled manteiskm aruthrol i'r cenbed- loedd unedig ym mbenodiod Mr. Lloyd George i'r swydd, ac yn gweled llwvdd- tant yn coroni'r gwaJtham fod y Cymro » Cricieth wedi bod yn liwyddiannus ym tnbob peth y mae wedi ymgymeryd ato. Gallwn ninmra fyned ym mhellach yn awr, a llawenhau fod Mr. Lloyd George, fe4 arier, wedi cynieryd gafael mewn dau Gymro arall i'w gynorthwyo. Yn Llun- dain y mae Mr. Leonard Llewelyn, y gwr llygad-gcaff o Gwm Rhondda, wedi ei osod fel ail mewn awdurdod i hyrwyddo a tirefnn a cydgordio ergydion y morthwyl mawt a. berwad y crochan toddi a thro yr ohrymon; y pylor, y plwm, a darganfydd- isudau ywyddonol y dyddiau diweddaf hyn. Ac i ofalu fod yr Ilnol Daleithiau a Chanada yn myned ym mlaen ac ar gynnydd yn yr un cyfeirdad, welp Mr. D. A- Tbomas, y prynwr a'r gwerthwr glo mwyaf yng Nghymru, yn myned allan, dan lawdurdod Mr. Lloyd Goorge-i brynu, i drefnu, ac i wneud yr hyn a fOOr-a gwyr pawb fod ei fedr yn fawr. Yn Nhy y Cyffredin y mae y Cadfridog PJhilipps, brawd i Arglwydd Tyddewi, yn fe-ysgrifennydd i hyrwyddo gwtuth y wednyddiaeth newydd a'r swyddfa newydd, m er ntai aelod dro Portsmouth ydyw y I cadfridog, swyddog Cymreig a chanddo j RYBYntiadan eith^if Cymreig ydyw. A! heddyw dyma'r hy?byaiad yn. cael ei gy- 'hoe" fod Mr. ll?lk?,d, ? Ddynryn Ebwv. Sir Pyn, we4i ei alw i Ine¡"ll i gynorth- wyo yn nygi«d ym miaon ore hwylion y pweithfeydd a gychwynir i dwi it',Itlny? gregin œnystr i'p fyddin. Rhy fu&n ydyw i mi, pan yn y?grifennu' y nodion hyn, i ddweyd pa betli gymer Ie gyda golwg ar y fasnach 10 yn Nebeudir (ymru. Ond ymddengvs i mi fod Mr. Lloyd Geoi-ge ar honno Hefyd, fel v gellir dsisgwvl mai diwedd y diflfyg rhwng c;yflogwyr a. gweithwyr ar bwnc v cytundeb newydd fydd cyflafareddiad. Y mae cvfarfodydd Pwyllgor Gweithiol Cynghrair Mwnwyr Prvdain Fawr, yn Llundain, yr wythnos hon, yn profi fod roaterion pwysig dan ystyriaeth. Nid yw y many lion wedi eu cyhoeddi, ond gwyddom beth sydd dan sylw. Barna Mr. J. D. Morgan, goruchwyliwr Dosbarth y "GIo Carreg, a Mr. David Morgan, yr ysgrifennydd, y gelwir cynhadledd gyff- redinol, ar rybudd byr, i ymgynghori ar eefyllfa a rhagolygon maenach lo Debeu- dir Cymru, ac i ddatgan barD., wedi elywed mynegiad manwl, ar faster cyflafareddu gorfodol. Hyd yma, y mae y glowyr wedi bod yn wrthwynebwyr pendant i'r 6yniad o gyftaiareddiad gorfodol, ond erbyn heddyw y mae eisieu gorfodi v cyflogwyr, a diau fod y rhyfel wedi efteithio chwyl- droad diataw ar y pwnc hwn fe4 ar lawer ereiIL Cyn terfynu, a gaf fi adgofio y dar- lleoydd am hanesyn difyr a roddwyxl yn f nodion hyn ychydig wftbnosau -OR ol am effaith rhyfedd torfynygliad-; geiriau wrth ail-adrodd emynau Cymreig. Dyma un arall o enghreifftiau Mr. Grev, Llan- elli, ar yr achlyeur y cyfciriwyd ato, pan oedd ef a Mr. David Morgan. Tycroes, yn cydtnitrU rhyfeddodau cerddorol tra ar Mth ar y gledrffordd rhwng Pontar- ddulais ac Abortaw,& Un o hen emynau Patjtvcelyn a ganai Mr. Grey, fel hyn, ar y don U Diadem — or Tybygw-n po bai nhraed jai rhydd O'r blin gaethiwed hyn, Na waawn ond oaau moliant 1)jth' Am ras Calf aria fryn." Beth sydd allan o le yn yr etoyn? Dim. ODd pan ddaeth y a-dyblu" i mewn, ac yn en -aodau -y baae," yr oedd yr effaith yn eyu. Am ra-a-«rflra^»-a-a-a^a-a- asoal— rascal, ruscaJ, raBCtd; as C4Hazie6 fryn." Aneewdd diflgtifto yr effaith heb roddi J y-nodan cf<rddorol i mewn, ond gwyr pawb fel y treigia j; nodau yn a Diadem," a ,,vreli-r y canlyniad. Gwn innau fed treigliadau gwrth.un mewn emynau Saes- reg, yn gystal a rhai C-ymraeg, ond teim- 1, y dylid cofnodi, mor agos deb.rg a Y, 'byddo rrodd. env-braifft a roddrwyd mor u au mor dieit.hi<4.

INEWYDDION LLEOL AI CHYFFREDINOL.…

CWMAIVSIV5 AIS5.

MINION AMAN.I

PONTARDAWE.

I .YNYSTAWE.

Advertising

INODIO 0 NATAL.*

TAMEIDIAU AMRYWiOL. ]

IPENILLION j

[No title]

BOXERS " ON.- -VIF -.W.",…

Advertising

POINTS FOR WOULD tiE EMIGRANTS...

MR. DAN TH0MA§ IN FRANCE.