Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
15 articles on this Page
Hide Articles List
15 articles on this Page
UN HIAITH, EIN GWLAD A'N CENEDL.
News
Cite
Share
UN HIAITH, EIN GWLAD A'N CENEDL. (CAN V AWSTIN.") Heb ddiystyru na cholii golvrg ar yr hyn y mae pob rhan o Brydain Jfawr—o'r Wyddfa i'r Himalayas—yn ei wneud dros iaith, gwlad, a. chenedl yn y rhyiel, y mae lie gennym fel Cymry i deimlo boddlon- Iwydd neiiltluol am v lie blavnllaw sydd wedi ei ennill a'i gydnabod gan fedbion mynyddoedd moelion Gwalia yn ngorch- wylion pwyalcaf y cyfwng. Deallwn fod yr ymrestru, er gwaethaf ymyraeth crach- fcirniaid bvrbwyil, wedi profi, ar y cyfan, yn fwy Uwyddiannus ym nihlith. y genedl Gymreig nag ym mhlith unrhyw genedl arall yn yr Ymerodraeth, yn ol cyfartaledd ilrif y boblogae^h. -N.id ydym am ym- ffrodtio fod mwy o wrhydri wedi ei ddangos gan Gymry na chan ereill ar faes y gad, ond y mae yr hen ysbryd rhyfelgar a nod weddai y genedl wedi fflacliio allan yng ngwyneb gelyn trahalls, dichellgar, aarocanai ddarostwng cyfandir ac ynys- oedd i gaethwasanaeth fel yr hyn y gwel- wyd ei flaenffrwvth vn Belgium. Nid yn unig ym mhlith rhengau'r mil- •wyr ac yng nghloddfeydd saothu Ffrainc y mae yr ysbryd gwladgaroi yn cael ei anddangos. Gwelir ef hefyd ym mhender- fyniad bechgyn—ie, a m-erched- ed'n gwlad i hyrwyddo, mor belled ag y- byddo model, pob mudiad a phob gorchwvl sydd a thuedd ac amcan i ddal i fvnv frpicliiau yr awdurdodau er mwyn aicrhau buddu-, goliaeth ar yr Ellmynwyr ffroenuchel a'u swyddogion gwaedlyd a'u Ymheravrdwr ynfyd. >1.< Gwir fod Lloegr a'r Alban a'r Iwerddon wedi profi gwerth undeb a chydweithred- iad rhwng pleidiau a'u gilydd, ond erbyn hyn, nid wyf yn meddwl y gellir dweyd fod cymaint o nerth gwihio tuag at Iwyddiant yn deilliaw o galon a phen a braich unrhyw ran o'r Ymerodraeth ag sydd o Gvmrn. A chyda pfrob dyledus banck i bawl) sydd yn cydweithio ym Mhrydadn a thros ein hochr ni, teimlwn yn falch, fel cenedl, o'r anrhvdedd. Gan mai defnyddiau i borthi cyflegrau ydyw angen pennaf yr. ymgyrch, da gennym weled fod Cymru fee ban yn prysrur baratoi i wneud ei rhan yn y cyfeiriad hwn, ac yn ol pob tebygolrwydd bydd gwerithfeydd, dan reoleiddiad swydd- ogaon y Llywodraeth, yn fuan iawn yn cadt eu cychwyn yn ardal Abertawe al yn agos i Gaerdydd. Gwnedr rhyw ddef- nyddiau at y pwrpas inewn gwedthfeydd dur a haiarn, ac, yr wyf yn credn. alcan. i gynortliw\->o y ffwrnesi a'r peiriannau eaoolog, a bydd cannoedd lawer o fech- gyn, ac yn ddigon posibl, o fercbed, yn troi eu dwylaw o lafurwaiith cyffredin dyddiau heddwch a thangnefedd i gyn- orthwyo mewn gwaitb anghynefin, end detfnyddiol, er mwyn eu gwlad a'u cenedl. Awn tuag i fyny, a sylwn mai CHTiiry- ydjtrt y pennaetbdaid, ac fel y mae y ewyddi nchaf yn cael eu lienwi ceir cymeradwyaeth o bob rhan o'r devrnas gyfunoL Taflodd Mr. Lloyd George i fyny ei swydd fel Cancghellor y Trysorlys er mwyn taflu ei hun yn hollol i'w orchwyl- ion newydd fel gweinidog y tan-belennau ffrwydrol. Nid pobl gyffrediii yn unig eydd yn ei edmygu am hynny, ond y mae arohesgobion a duciaid yn gweled mantais yn nhan ysol ei areithiau a nerth treidd- dol ei wirioneddau erbyn hyn, ac yn cyboeddi eu barn yn groew. Y mae newyddiaduron a gwla<lwednwyr Ffrainc yn frweled manteiskm aruthrol i'r cenbed- loedd unedig ym mbenodiod Mr. Lloyd George i'r swydd, ac yn gweled llwvdd- tant yn coroni'r gwaJtham fod y Cymro » Cricieth wedi bod yn liwyddiannus ym tnbob peth y mae wedi ymgymeryd ato. Gallwn ninmra fyned ym mhellach yn awr, a llawenhau fod Mr. Lloyd George, fe4 arier, wedi cynieryd gafael mewn dau Gymro arall i'w gynorthwyo. Yn Llun- dain y mae Mr. Leonard Llewelyn, y gwr llygad-gcaff o Gwm Rhondda, wedi ei osod fel ail mewn awdurdod i hyrwyddo a tirefnn a cydgordio ergydion y morthwyl mawt a. berwad y crochan toddi a thro yr ohrymon; y pylor, y plwm, a darganfydd- isudau ywyddonol y dyddiau diweddaf hyn. Ac i ofalu fod yr Ilnol Daleithiau a Chanada yn myned ym mlaen ac ar gynnydd yn yr un cyfeirdad, welp Mr. D. A- Tbomas, y prynwr a'r gwerthwr glo mwyaf yng Nghymru, yn myned allan, dan lawdurdod Mr. Lloyd Goorge-i brynu, i drefnu, ac i wneud yr hyn a fOOr-a gwyr pawb fod ei fedr yn fawr. Yn Nhy y Cyffredin y mae y Cadfridog PJhilipps, brawd i Arglwydd Tyddewi, yn fe-ysgrifennydd i hyrwyddo gwtuth y wednyddiaeth newydd a'r swyddfa newydd, m er ntai aelod dro Portsmouth ydyw y I cadfridog, swyddog Cymreig a chanddo j RYBYntiadan eith^if Cymreig ydyw. A! heddyw dyma'r hy?byaiad yn. cael ei gy- 'hoe" fod Mr. ll?lk?,d, ? Ddynryn Ebwv. Sir Pyn, we4i ei alw i Ine¡"ll i gynorth- wyo yn nygi«d ym miaon ore hwylion y pweithfeydd a gychwynir i dwi it',Itlny? gregin œnystr i'p fyddin. Rhy fu&n ydyw i mi, pan yn y?grifennu' y nodion hyn, i ddweyd pa betli gymer Ie gyda golwg ar y fasnach 10 yn Nebeudir (ymru. Ond ymddengvs i mi fod Mr. Lloyd Geoi-ge ar honno Hefyd, fel v gellir dsisgwvl mai diwedd y diflfyg rhwng c;yflogwyr a. gweithwyr ar bwnc v cytundeb newydd fydd cyflafareddiad. Y mae cvfarfodydd Pwyllgor Gweithiol Cynghrair Mwnwyr Prvdain Fawr, yn Llundain, yr wythnos hon, yn profi fod roaterion pwysig dan ystyriaeth. Nid yw y many lion wedi eu cyhoeddi, ond gwyddom beth sydd dan sylw. Barna Mr. J. D. Morgan, goruchwyliwr Dosbarth y "GIo Carreg, a Mr. David Morgan, yr ysgrifennydd, y gelwir cynhadledd gyff- redinol, ar rybudd byr, i ymgynghori ar eefyllfa a rhagolygon maenach lo Debeu- dir Cymru, ac i ddatgan barD., wedi elywed mynegiad manwl, ar faster cyflafareddu gorfodol. Hyd yma, y mae y glowyr wedi bod yn wrthwynebwyr pendant i'r 6yniad o gyftaiareddiad gorfodol, ond erbyn heddyw y mae eisieu gorfodi v cyflogwyr, a diau fod y rhyfel wedi efteithio chwyl- droad diataw ar y pwnc hwn fe4 ar lawer ereiIL Cyn terfynu, a gaf fi adgofio y dar- lleoydd am hanesyn difyr a roddwyxl yn f nodion hyn ychydig wftbnosau -OR ol am effaith rhyfedd torfynygliad-; geiriau wrth ail-adrodd emynau Cymreig. Dyma un arall o enghreifftiau Mr. Grev, Llan- elli, ar yr achlyeur y cyfciriwyd ato, pan oedd ef a Mr. David Morgan. Tycroes, yn cydtnitrU rhyfeddodau cerddorol tra ar Mth ar y gledrffordd rhwng Pontar- ddulais ac Abortaw,& Un o hen emynau Patjtvcelyn a ganai Mr. Grey, fel hyn, ar y don U Diadem — or Tybygw-n po bai nhraed jai rhydd O'r blin gaethiwed hyn, Na waawn ond oaau moliant 1)jth' Am ras Calf aria fryn." Beth sydd allan o le yn yr etoyn? Dim. ODd pan ddaeth y a-dyblu" i mewn, ac yn en -aodau -y baae," yr oedd yr effaith yn eyu. Am ra-a-«rflra^»-a-a-a^a-a- asoal— rascal, ruscaJ, raBCtd; as C4Hazie6 fryn." Aneewdd diflgtifto yr effaith heb roddi J y-nodan cf<rddorol i mewn, ond gwyr pawb fel y treigia j; nodau yn a Diadem," a ,,vreli-r y canlyniad. Gwn innau fed treigliadau gwrth.un mewn emynau Saes- reg, yn gystal a rhai C-ymraeg, ond teim- 1, y dylid cofnodi, mor agos deb.rg a Y, 'byddo rrodd. env-braifft a roddrwyd mor u au mor dieit.hi<4.
INEWYDDION LLEOL AI CHYFFREDINOL.…
News
Cite
Share
I NEWYDDION LLEOL AI CHYFFREDINOL. I BRYNAcaMMAN. Angkidd H Y Pia."—Na phrynhawn dydd lati thv. oddaf ni fu ei detach erioed. Prynhawn y gwisgai Meheiin wisgoedd ei ogoniaiit—eira ar ddrain, ac aur ar fanadl ag eithin, a'r tes hapnsed a'r adar ganent yn y llwyni. Etc dyma hrynhawri y gwel- wyd Heol Cwmgarw yn ei du; cerddai'r hen frodorion a'u plant yn araf, prudd- der ar bob wyneb, a dwyster ym mbob llygad. Hawdd cyfrif oLm hyn; dyma azigl,t,il,d Y Pia." annwyl. Dim ond prynha wn fel yma wllai y tro i gladdu un mor ddiwenwyn a'r Pia. do ie ddaeth Meliefin yn ei ddillad goreu i'r angladd. Golygai angladd Y Pia angladd, un a gynrychiolai yr hen ardal. Trindwl ei hen ardal oedd ei drindod vntau—storj, can, ac englyn. Ni rwystrai ei besweh ef i ddwpyd stori, er cymaint ei gy.studd daliai i ganu, ac er ei ddiffyg anal" yr oedd ganddo ddigon i fynd i gonglau ambell englyn. Rhamant oedd bvivyd iddo, canai ar randiroedd poen, ac ni chljrwai yn torn ar ei glust ond swn cyng- hanedd. Carnelian onide ofynodd— H Pnm mae Brynamman Cystal am gynal y gan? "— am y rheswm syml mai math ar ddynioh fel Y Pia goclwvd yma yn y blynydd- oedd cynt. Ar arch Y Pia" yr oedd aged .57," a threuliodd hanner ei oes rhwng ei gadair a'i fedd. Sonir heddyw am y niiloetld syrthiant yn y "front" -n feunvddiol; a'r Sul diweddaf syrtliio yn v front" wnaeth Y Pia yntau. Yn y rhyfel rhwng byw a marw bu'r "Pia" banner ei oes, ac er ei fynych glwyfo, er y colli cysgu a'r ch wysu. er yr ymdrech i chwythu, ni fwriodd ei arfau yn y rhyfel. Acltv.-yh or ei ffawd a'i f.vd ni chlywyd ef, ac fel pob milwr ifewr arosai a safai lie yr oedd y frwydr boethaf; ar ei gledd ni fu'r un gwaed, ond ei waed ei hun. Ei arfer ef oedd trin ei gledd, ac o honno dylifai alawon deufyd. Bellach collwyd ef ar y front," ond ma.e'r adgof am ei frwHirau yn ein dilyn. Rhowd y cledd o'r neilldu ar y Saboth, a pha ddydd mwy priodol i gyhoeddi heddwch ac etifeddu tangnefedd ? Ysgrifennodd hanes rai cannoedd o angladdau, heddyw rhaid ysgrifennu hahes ei aJigladd ef. Taflodd ei flode ar feddau yn ei H nodiadau," ac yn eu harogl c.a.i'r glú,yg a'r y:;bryd prudd eu balm. Oirfftae ani e.inparch i'r Pia," hawdded fyddai ixxldi ffordd i'r teimlad. Un o blant gobaith oe<Id, a rhaid cotio hyn y funyd Yilla. Talwyd y gymwynas olaf iddo gan dyrfa fawr, a chwith gan ysgwyddau ri ben gyfeiilion oedd cael eu gosod dan yr elor i gario'r Pia." Cladd- wyd ef ym mynwent newydd Gibea, oc mewn bedd newydd, bedd yn yr hwn ni d-dodasid neb o'i flaen. Yr oedd beirdd, cantorion. a llenorion y gymdogaeth ar lan ei fedd, a lliaws o weinidogion' v rha.i fu ef yn tywallt ei gorn olew arnynt lawef' g-W.-dth. Yri bresennot fel g'iBido^ion" yr oedd W. D. Thomas, Gibea (ere drefnai y gwasanaeth); Rhystyd Davies a J. Leo Davies, Brynamman; D. J. Moses, Ty- -L ). J. l oses, T.v croes; W. D. Roderick, Rhiwfawr; B. D. Davies, Gwaen-eae-Gurwen; Keinion Thomas, Menai Bridge; J. Llewelyn, Bet ha ni a; a Tom Davies, Horeb, Llan- dyssul. Siaradwyd ar lan ei fedd gan ei ddau gyfaill, Tom Davies a J. Llewelyn. Gweddiwyd gan. Rhystyd. Nid ce^ .ond lied Nantnielyn rhwng ei fedd a'r a^lwyd.? y magwyd ei iien gyfaiil ami. Y nefoedd fyddo'n dyner ol weddw a'i blant, ac a roddo iddynt ras i gofio y daw dydd ptm y telir liwv am bob cwpanaid o ddwfr oer, ac i sylweddoli fod pob noson o f' wylad i lawr ar timlHilieet" Diiw. Arnom ni, Pia," mae hi yn galed heddyw. Eich colli sydd yn gwneud byw yn arawdd. ac hefyd yn ein gwneud yn ffryndiau a'r Byniad y byddwn ninnau farw. Ffarvvel hyd y dydd c-awa eto gwrdd. Cofiwn. eirian ei gefnder Watcvn Wyn:— > Dim i sychu dagrau hiraeth Y ri fy nu, nid oes i mi Ond fy ngluwlach gwyn a gobaith Am gael eto gwrdd a thi. Y galarwyr oeddynt: Mrs. Elizabeth Morgan (gweddw), David a Johnny Mor- gan (meibion), Maggie Morgan (merch), Mr. a Mrs. J. D. Morgans, Llandilo-road; Mr. a Mrs. J. Morgan, Pia, Cwnagarw- road; Mrs. Morgan, Pencrug House;' Misses Myfanv/y Morgan, Annie J. Mor- gan, Winifred Morgan, a Mr. Willie Morgan, Tregib; Mr. a Mrs. W. R. Wil- liams, Oak Villa; Mr. a Mrs. R. Rees, GlangTrine; Mr. a Mrs. W. Jones, Cwm- llynfell; ac ereill na cbefais eu henwau.
CWMAIVSIV5 AIS5.
News
Cite
Share
CWMAIVSIV5 AIS5. Blin gennym yr wythnos hon yw cof- nodi hanes marwolaeth amryw hen ffryndiau, Adnabyddus i bawb yn v cylcb- oedd oedd ilr. David Thomas. C/ifodd i'auteision addysg eithriadol, a byrriedid' ef yn feddyg. Giesyn hyn, olierwydd, heb amheuaeth, lei peiriannvdd byddai yn llwyddiant. Med<iai synwvr crvf, diwyll- ianr helaetb, a tiiafod miniog pan fyddai an-gon. Gvrelodd lawer tro ar fyd cyn nos- wyido. Colled i lawer oedd ei ymadawiad, ohervrydd credent nad oedd ail i Ddoctor Bach y Shop. Ond aeth yntau i'r glyn 3-n ore  i?v v'n l'ii-Li d yn orchiygedig gan yr hwn sv'n U Fuddug- wr ar fecldygon." Claddw^d ym myn- went Hen Bethel dydd Sadwrn, a daeth llawer ynghyd i dalu y gymhwynas olaf. Heddweh iJ%vf Iwch. Dydd IItiii hefyd claddwyd ym inyn- trdnt yr Eglwys Wm, Jenkins (Wil Bach Awbre), yn :39 oed, gan adael gweddw a saith o blant ar ei ol. Am mai By chan ydoedd efe mewn corffolaeth," nid aeth ym nihellacli na behindio yn y felin. Gweithio<ld er yn grwt, cafodd gystudd hir, a bendith yn ddiameu oedd dyfodiad angau. Fel hyn oesglir ni 10 un i un i'r gweryd, a gwna dwy neu dadr blynedd lawer o wahaniaeth mewn teulu, gwaith, neu g* vmdogaet jbu gwn am neb aeth mor ami drwyV dyTroedd dyfnioll a 3Ir. Thomas Ress, Cwnapedol, a'i briod. Dyma arall-o'r teulu ym mberson eu mab Dan, yn 19 oed, wedi huno oherwydd darfodedigaeth. Dy- munwn in eyfaill a'i briod pob cvsur. Dyna'n ben gyd-ohebydd, Acianydd," wedi gosod ei b:in ysgrifennu heibio am by-tli. Y sgrifennodd gannoedd o farw- gofi-on i'r Herald," ond dim un mwy, oherwydd "yntau a hunodd, ac a gasg- lwyd at ei dfidau." Achwynai "Amanydd" wrthyf rywdro fod y Crolygydd, liilir Mair yn defnyddio'r sisiwrn, ac yn byrhau ei nooion, ac fel hyn y dwedai:— Mae Eilir Mai yn cropio Fy nod-ion i yn gas, Y mae ef wedi syrthio Yn gwbl oddiwrth ras; Ond chwareu teg i Eilir. Pan roddwn i y pille," Mae ef am fod yn gywir Rhag ofon gwyr y "quills." Gwastreais ran o wythnos werthfawr wrth geisio gwneud peainill ajiaiben yn atobiad i Pia:— Paid achwyn, Pia annwyl, Y mae dy ffrynd "John Jones" Yn cael- ed drin fel erthyl Syn casglu "rags and bones"; Pan wnif rhyw "damaid blague" Wnai les, mi wn, i rai, Xi cherdda hwn vm mhellach Na phasged Bilir Mai. Deallwn fod heddweh ar gael Gelli yna. WeI, gobeithiwn mai "Paaoo with honour" fydd, neu cystal bod hebddo. « Hyd yn. hyn md ops nTI. y onmdiaid. aaV fi^cr wedi cael w«t bonus." Ouid yw bwyd a di-od y bechgyn hyn wedi dringo i fyny yn ci bris fel e, Id b ereill?r "Na ohaua satn yr ycli sydd yn dyrnu." Ond pam dyfynuaf adnod anghyfarwydd neu anghynefin ? Y mae pob Cristió bron heddyw yn efelycJiu Mr, Noah yn adeg y (nid un Chvmammatn), or fod yma Noah, ac yn gofaiu àJn ei hfun, ei wraig, ei dri bach-gen, a^u gwragedd, ac mae wedyn yn cysgu gyda. chydwybod dawel. Bu c y, taffleuwyr y lie yn hynod llwydd- iannus yn Eisteddfod Pontardawe dydd Sadwrn. Enillwyd ar adroddiadau gan Morgan "Rees Roberts a Cordelia Roberts, a daeth cor plant Mr. Harri Owen allan yn ail mewn cystadlenaeth frwd. Yni Ei-steddfod Garnswllt eoillwyfl adroddiad gan Nellie Thomas, ac unawd gafi Tommy Owen. Afi. Owen Morgan .tiiillodd' yr unawd bass a'r unawd agored. « Cyn ei fyned ailan yn genhadwr, bu Mr. Morgan Daniel yn gwasanaethu ym Mryn] :>eion. Nid Morgan Daniel, v tenoryddj swynol, yw efe, ond eefnder iddo. Y mae amrj-w o'n malwyr iemunc gart- ref, ac edrychant fel pe yn ca?l digon o fwyd ae a"r iach, a gwaith. Y luae torf o ieuainc Cwmamman ya Winchester erb¡'Íh hyn, ac yn eu pliih Mr. Willie Richards, Rdck House gyttfyrf" Anawdd. iawn cofio V rhestr y mae'n hen gyfaill wedi dringo iddo, ond gwn ei fod yn dringo i anrhydedd, ac fod iddo air. da sau v milwr c Yffredin-, a chan y swyddog- ion uchaf. JOHN JOES.
MINION AMAN.I
News
Cite
Share
MINION AMAN. Llangyfarchwn yn galonnog Mr. Morgan Griffiths a chor Tirydaii ar eu buddugol- iaeth yn Llanfynydd y Sadwrn cyh y di- weddaf.- Eniilasanfc y wobr am y prii ddarn allan o chwech Or gorau, "af nid i-hywfath o gorau geir hyd lannau'r Tvwi ac yng nghiliau'r wlad. Cawsant gamol- iaeth ardderchog. Aelodau o'r cor enill- odd y wobr am y pedwarawd hefyd. Boed iddynt ddal ati bellach. Pwy a wyr na osodwyd eisoes seiliau y cor undebol hir ddisgwyliedig i lawr yn Nhirydail. Ciyw- som fod mynd rhyfedd ar y gerdd sydd yn son am "Y ddwy aeth ar goll gan grwydro 'mhell a gadael y gorlan glyd ar y ffordd adref. Dringed ardalwyr cerddgar Tirydail yn uwch eto. -!f.< Efeill o fectgyn y 1}^ ,sjrd<41-.yn.. teilyiMp}- caei eu Meistri Tom J. Evans, Willie Edwards, a Owen M. Hughes. Enillodd y tri wobrwyon o hi o dan Fwrdd' Addysg Caerfyrddin. G-lowyr ydynt, ac ym myd eu galwedigaeth y ccis- iant ragori. H Hwyl wynt i'w talentau" eto yn y dyfodol yw dymuniad boll ardal- wyr ghuinau'r Aman. Y Sadwm diweddaf, cynhaliodd carwyr cerdd ardal Garnswllt eu heisteddfod fawr. Tyirodd y bobl wrth y canoedd yno o bob cwr o'r wlad, á; chaed gwledd ym myd y cerodor'à'r hdrdddf^r nas ftiighofir yn hawdd: Eriillbdd. Coir. Bkteh-iia&ty- cadno y brif wobr gyda chamoliaeth uchel y beirniad. Llongyfarohwn h^n wron yr uclicldir a'i ffyddloniaid ar eu buddugol- iaeth, ac eiddunwTn anrhydedd mwy iddynt yn y dyfodol. Excelsior !t iddynt yli y dyfodul. Exeelsior!! Brwd yw ar-bri ypwyllgor sydd ynglyn a'r eieddfod fawreddog fwriedir ei chynnal yn Rhydaman, er danfon an- rhegion i'r milwyr, o'r ardal sydd yn •.•br,wydw>sdrosom. ar- fats .y-; gwaed, Trefnj. ;'wyct,r:hagltn 'ffNid:oo-. Q'iS:Ü' 'tbrydd-yr aritur allen yn llwyddiant trwyadl. Disgwylir i bawb drwy'r fro roi heJp .Ilaw- i fudiad mor! deilwng. Hysbysir am wahanol gystad- leuaethau'r wledd ar dudalenau'r Herald." Ymrodded cerddorion, adrodd- wyr, a beirdd yr ardaloedd ati i hogi eu harfau ar gyfer yr wyl. =X< Son am filwyr, deallwn fod nifer dda o'r hechÓ"Í1"hoyw sydd Vn -'p.r^swyiio twa^r. White.. House" ar fyddin. iCVn i'"f thyfel allyff- som, mt- am y chwildroad gwaedlyd oedd yn angen- rheidiol cyn delai'r byd i drefn. Dad- leuenfc y' dylasai bob gwerinwr ddwyn arfau, ft'u det'nyddio yn ddidrugaredd ar faw-rion y wlad. Eithr heddyw, mur- di-ii--r yw pob milwr < yn eu golwg, a Thywy'sog Ta-ii.-ri;efedd yw eu harwr weithion. "■ The way the wind blows we'll gÖ" yw eu heniyn poblogaidd yn awr. NliS ttift thtieddkii LlwMAfii y daefeh y' ^jTic-'ddlf weddar. Ma^ g\veithw\'r rbai o lofeydd yr ardal wedi credu y, dylid yrnuwv yr holl blfeidiaU er emull buddugoliaeth. Wele tnior ddaioiids ac hyfryd yw trigo o'r pleidiau ynghyd." Emyn farawiadol i'r pwvllgor gariu pan y cyfarfyddant nesaf fyddai" r Brenin yn y blaen, ninnau oil yn hy! Ni §aifA na dwr na than Jr 0 .ftaen. fatji.'atfog lu; Nid oes.un glowr dan v 4?'c6h""—- itch v lofa hen." # Deallw-n mai Mr. D. Davies, M.E., gor- ucliwvliwr Glofa'r Coed-duon, ddewiswyd i arolygu Glofeydd y Bottws. Gobeithiwn y bydd llwyddiant yn dilyn ed ymdrech- ion yn y eyleh newydd, ac y ceir gweled fwy o raen nag erioed ar y glofeydd sydd yn rhoddi cyfle i gymfer o weithvryr y cylch gael eu tamaid. Cynhaliodd Eglwys y Christian eTxnple ei cliyrddau blynyddol y Sal a'r Dun di-I weddaf. Y" profFwydi ain ir dydd oeddenfr y Pai-chii. J. Verlion Lewis, B.A., H.D., ac Emrys James. Y maent yn arwyr ym mhlith y do ieuanc o -breget.bvn- r sydd yn codi ym nivsg enwad yr. Annibynwyr heddyw. Cafwyd oedfaon ardderchrog, ac ni chlywyd well Cymreigwyr er's tro ym uithulpudau'r cvlch. :I: Goddefer i ninnau dalu ein tev-riiged uwch ooffa. y gohebydd tirion "Amanydd." Er na chawsom y fraint o'i adnabod yn y cnawd erioed, ffurfia^wm Asyniad lied gywir j am dano, oherwydd dilyn ei nodion q I-o;ythnoa,i wythnos.. GweJirreisieu ei golofn yn hir ar- dudalenau/r Herald." Melys fo'i hun. yng ngtrend y fro. bora-,aa. inor favi-r. Sued yr Aman ei gala.rgan wrth droelli heibio'r Hap. He yr huna hyd fore'r deffro mawr. Amanwy. j
PONTARDAWE.
News
Cite
Share
PONTARDAWE. Ym mynwent Alltwen, prydnawn dydd lau diweddaf, daearwyd gweddillion mar- wol y cyfaill ieuanc anffodus Mr. Thomas Williams, Alltwen, yr hwn, tra yn bwr- itMtu treulio ei ^week-end, fel y dywedwnj yn- 'AbortaWe,- a gýfarfddúdd a damwain oedd ond' ar rfeilff6fdd y Mliiribles.' Nid oedd ondf 26ajn oed, a'r hyn'af "o blant y cerddor adnabyddus, Mr. W. D. Williams, L.T.S.C. Yr oedd yn fachgen cymeradwv iawn yn y teulu, yn y gwaith, gan ei gyd- weitilwyr, ac yn Eglwys Danygraig, lIe yr oedd yn aelod Hyddlawn a gwedthgar. Cafoddingladd arirhydeddus. Yr oedd nifer o flodau-glymnu tlysion o bob math ar ei arch, (jwasinaethwjd gan y Parchn. Lt BoveV, 1). JenkIns, a D. (tower Richards, Trebarips. Cfdym^[e)nilwix yn fawr. a'r teuju a'r pei'tiiynas^.u oil. yn em hiraeth. a'u trallod blin, ar ol mab mor r-hin-weddol ae. annwyl. "ru haul. a fach." ludodd a hi eto yn ddyddh Prydnawn -dydd lau dfidorchuddiwyd lleben goffadwriaethol i'r diweddaf Bareh. John Evans, Trebanos, ym jxiyn- weni hen G apel <iellwbcb,-yr bon osod- wyd i :fyny ar draul nifer o'i ddisgyblion gynt. Mwynbawyd prydnawn hyfryd ar ben y oprld inyud "yn >1 ar edyri adgofiori i gyf- riwion v dyddiau fu, pan o^i!fd >jre-- gethwr hwylus a'r athraw clotfus fel orad I yn y cwtli. Alae llawet tro wedi bed ar fyd pawb o honynt oddiar hyny yn ddiau. Prydnawn diddorol oedd hwn i lawer o I edmygwyr yr hen wron. Mae cDffid wr- iaetb dynion fel John Evans yn fendi- j gedig. Trodd eisteddfod flynyddol y Neuapeid Gyhooddue allan yn eitliriadol o lwydd- iannu-s ym nthob ystyr *v Siidwrn diwedd- a.f. Yr oedd y cystadlu yn y gwailanol adrajinau yn lliosog iawn. Cystadleuodd saifcli cor cymyag, saith cor plant, 20ain pryddest, 12eg cywytld, 23ain telyneg, 22ain hir a thoddaid, 13eg traitbawd, 7 darll, a 56 o englvnion. Cafwyd diwrnod ardder- chog i'w chynnal. Bu ynddi tua dwy fil o bobl. Gwnaeth v beirniaid, y Meistri W. J. Evans, Abeixlar; T. Hopkin Evans, Mu-s- Bac., Castellnedd (ar y gerddoriaeth); a Mr. J. J. Williams, Trebanos (ar yr ad roddiadau); a DyfnaTTt Owen (ar y far- ddoniaeth) eu gwaith yn feistrolgar. Mae'r pwyllgor i'w gamol am eu gwroldeb yn cynnal vr eisteddfod yhg ngwyneb yr, amgvlchiadau anymunol y mae'r wlad ynddi yn bresennol Dipyn yn siomedig oodd seremoni'r eadeiiio y tro hwn. Efallai mai am nad oedd y 'buddug-ol yn bresennol oedd i gyf- rif am hvnny. Enw adnabyddus y huddu- gol ym myd y beirdd ydyw Hedydd Wyn," o Dmwsfynydd, Gogledd Cymru. i-yiawn debyg, tun. dau cant o'r bryddest. Tybed nas gallesid cyhoeddi'r holl o'r cyfansoddiadau buddugol bardd- onol, ac nid y bryddest yn unig? Sior yw y byddai hynny yn fwy derbyniol gan yr eisteddfodwyr. Gofaled y pwyllgor am hynyna y tro nesaf. Yr oedd y gadair eleni yn un o'r goreuolti ac .o wneathuriaid Mr., Hugh Jones, o Dol- I gellau, yr hwn, mae'n debyg, ni chafodd awr o hyffpiddiant fel ceriluniwr. Mae'n glod iddo am wneud cadair mor ardder- chog. Gogleddwr a'i gwnaeth, a Gogledd- wrailienillodd. ■ «»■ Tawe.
I .YNYSTAWE.
News
Cite
Share
I YNYSTAWE. Anrhydecldu y Teilwng.—Nid yw gweini- dogion vr Efengyl bob amser yn cael yr anrhydedd a deilvngant pan yn newid macs eu llafur. Fodd bynnag, anrhydedd- wyd' y Parch. Thomas Thomas, Moriah, Ynystawe, modd anrhydeddus iawn a r. PL ymadawiad i gymeryd gofal eglwysi y Bedyddwyr yn Carmel, Llandybie, a Soar, Llandyfaen, nos Fercher, Meheiin 16eg. Yr oedd y gweinidogion canlyitol yn brosejinol, sef y Parchn. D. B. Richards, Brynhyfrvd, Abertawe (cadeirydd Cynian- fa Bedyddwyr Gorllewin Morganwg); D. Price, Bethesda, Abertawe; D. Pryse Wil- liams,- Philadelphia, Hafod, Abertawe; Griffiths, Birchgrove; J. D. Harries, Adulam, Bonymaen, Abertawe; Tywi Jones, Peniel, Glais; Owen, Oaersalem Newydd Lewis, Salem, Uangyfelach; Fred Morgans, Soar; D. James, Seion; — Clement., Uwmrhydyccirw, Trefords; — 'Lewis, Elim, Clraigcefnparc; David Tlioihas, Philadelphia; Biddig Jones (A.), Hebron, Clydach; Roberts, gynt Pont- lliw; Vincent Thomas (M.C.), Clydach; W. Walters (Talmai), CJorseinon, &c. Teimlwyd yn ofidus iawn oherwydd meth- iant y Parch., Valentine Evans, Calf aria, Clydach, i fod yn bresennol oherwydd afiechyd. Derbyniwyd 11 yi byr o ymddi- heurad am absenoldeb oddiwrth y Parchn. J. Lee Davies, Brynamman; D. Thomas, bethel, C lydach} D. l^^i^ a W. Jon es, Ysfcilyferev; Pickw..Eyans, M.At, Treforis; Yfugheg, Cwmtwrch;L Thomas, Tre- foris. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr. Henry Lewis, un o ddiaconiaid Moriah. Dy- wedodd nas gallai lai na chofio am ach- lysur arall, set dyfodiad Mr. Thomas i Moriah. Cwrdd o lawenydd oedd hwnnw, ond cwrdd i dori amod oedd hwn. Buont fyw filoedd o oriaAi yng nghwmni eu golydd, a gallasai ddweyd llawer am lafur t Wa-w, a beadit^j^wi^Ir. Thoma1 s.: vBu y gweinidog yn ffyddlon i'w bsiotl'y^ eglwys, .a bu hithau yn-ffyddiorf Mdof^ji; Ond yn awr, pan oedd y teulu yn pedwareblu mewn nifer, dyma yr ymadawiad yn cymeryd Ue, a diau fod llu o dadau a mama.u yn yr ardal wedi gwlvehu eu gobenyddion wrth feddwl am golli gweinidog mor annwyl, ffyddlon, gweith- gar, a liwyddiannus. Galwyd ar Mr. Hoipkiris, ysgrifcnnydd griah, i siarad yn nesaf. Dywedodd efe .nad oedd. yr holl broffwydi a barchent Th^i^as yn f oh^i-^dd yr oedd wedi derbyn ih o lythvrau yn datgan gofid olierwydd methiant i ddyfod i'r cwrdd. Galla.saisiara.d llawer am yr 16ego flwyddi y buont gyda'u gilydd. Yr oedd yr undeb wedi bod yn hapus iawn. Bu efe mewn doubt" am y mynd, ond gallai ddweyd yn awr, "Yr hyn a fawr ofnais a ddaeth arnaf." Yr oedd yn ymadael dros ben yr eglwys a'r ardal, ond nid heb brofion ar ol o fawredd ei waith a'i Iwyddiant, oherwydd yr oedd wedi bedyddio 270 YIfY lie. Yr oedd ganddynt i gyflwyno rhodd i Mr. Tbojnas a Mrs. Thomas, hefyd i Miss Eunice Thomas, y I .farch ffyddlon gyda'r offervn a chyrddati yr wythnos; ae i Elwyn, y mab annwyl ag oedd yn dringo yn uchel eisoes, ac yn absenol oddiwethynt. Yna. cafwyd ychydig eiriau pwrpasol •g^ui y Parch. R. Lewie, Craigcefnparc. Dywedai mai maili o breiitis oedd efe mewn cwrdd fel hwn, oherwydd nid oedd wedi bod ond mewn un cwrdd ymadawoL Bu Atr. Thomas, ebe fe, yn gyfrwng ar- benikig i gychwyn Cwrdd J)osbartb Tre- foris a'r Cylch, ac yn ystod ei swyddog- bob help gyda pharod^eddiwrtho, Yr oedd- Mt. Thomas ynrd'^iwfelyd i'vv hen sir; felly dyma H broffw):a yn ca.el an- rhydedd yn ei wlad ei hun." Y siaradwr nesaf oedd y Parch. D. Price, Bethesda, Abertawe. Liongyfarehai efe Eglwys Moriali fel eglwys bur dda, a gwerthfawrogai yr arwydd yma o barch i frawd mor dda a Mr. Thomas. Adwaenai" efe a Mr. Thomas eu gilydd o'u plentyn- dod, a gallai ddweyd fod ei rieni yn ber- stvnau rhagorol ac annwyl iawn. Diau fod'dyled fawrar Mr. Thomas i'w fam am hyfforddiad boreii oes. Un o hen ffyddloniaid y cwrdd gweddi, y gyfeillach, a'r Ysgol Sul in,'r ewidd pregethu ydoedd, a mawr oedd dyled Cymru heddyw i hen famau o'i bath. Dymunai am i famau ieuainc Cymru heddyw efelychu y rhagor- olion gynt ym mhethau crefydd. Un o'r gweinidogion goreu i ofalu am ei bobl oedd Mr. Thomas. Yr oedd pob rhan o'r gwaith yn cael lie yn ei galon, ac yng nghylch ei wasanaeth. Dilynwyd Mr..Price gan y Parch. J. D. Harries, Adulam, yr hwn a ddywedodd ei fod wedi dyfod i'r cwrdd megis o'r tuhwnt i'r lordd-onen," nid er mwyn siarad, ond i' gyduno a'r eglwys a'r llo mewn arddangosiad o barch i frawd mor rhagorol, gweinidog mor aiddgar dros Isu Grist. Cynghorai yregl wys yn ei ? anerchiad hapus i fod yn ofal us a gweddi- gar yn newisiad y gweinidog newydd. Yn galwyd ar y Parch..Fred Morgan, Soar, Treforis (cadeirydd Cwrdd Dosbarth Treforis) i ddarllon a chvflwyno anerch- iad gorettredig i Xifr. Thomas, ar ran yr Urideb a'r Eglwys ym-Moriah. Gwnaeth, fel :irfëi., yn nwyfus a boddhaol iawn, a sirioldeb ei wyneb yn afddangosiad o barcli ei galon i'r brawd a fa yn yra- gyfeillathu ag ra saith o flynyddau, ac yivg ngiiwmni yr hwn yr ymawyddai am gael saith liilypedd arall. Y r oeddent yn oolli Barnabas, "mab tangnefedd," yn ymadawiad Mr. Thonias, a phwy bynnag ddeuai i'w le, anstwdd fyddai cael neb i'w lanw.  a-ur tan y Yna cynwynwyd Jooket" aur gan y chwaer Mrs. Ann Lewis i Miss Eunice Thomas mownarne-th fer a phwrpacol; la ? w :v-nodcl Mrs. Mary Richards pen- dant aar i M?s. 'rbomas. rV dderbvn ar ran w mab a_n?'yl Elwyp, yr hwn nad r ?.r r.!Izl c-i ii-Lat? ?i n-4.,Ai't vr h-,vn na-ii lf.}ru. l!Q j, tafod ar ran EUtq. ?. ?  ?',  Cafodd v brawd annwyl Mr. W. Lewis yn awr gvflwyno cydaid o aur i Mr. Thomas ar ran yr eglwys a'r ardal. Yr oedd < £ 38 yn dweyd yn uchel am barchus- rwydd y derby 11 yd d, yn enwedig pan gofiwn ei fod ychydig flyiiycldau yn 01 wedi cael anrliegion gwerthfawr ereill. Yr oedd araith y brawd Lewis yn nodedig iawn, a thrueni na chawn ofod i ddweyd bob gair ohoni. Fodd bynnag-, dywedodd mai nid pawen oedd gan Mr. Thomas, ond Haw dyner a pharod i helpu yr anghenus dros y ciawdd. Cyfl wynwyd gwlawlen sidan costus i Mrs. Thomas hefyd ar ran ei dosbarth gan Miss Margaret Ann Harris, am yr hyn y methodd ein csnwaer annwyl ,gael ond ychydig iawn Q ejriau i,d<|3.olch. Yn naturiol, ychydig oedd geiriau Mr. Thomas yngngwyneh yr amgylchiadau. Yr oedd teimladau diolchgar ac hiraethus y galon yn caethiwo ei dafod i fudandod braidd.. Cafwyd anerchiadau rhagorol gan y parchedigion canlynolJames, Seion. Treforis; Griffiths, Birchgrove; D. B. Richards, Brynhyfryd; Lewis, Salem, T.lan^vfelach; Eiddig Jones, Clydach; a Ty-iri Jones, Glads (Golygydd "Y Darian"). Ciufwyd cângan Miss Winnie Evans a Mr. Samuel Davies, Clydach, ac anerch- iadau barddonol gan Mr. Wm. Aaron, Ynystawe, a Mr. David Roderick. Dech- reuwyd v cwjxld ardderchog hwn trwy ddarllen a gweddio yn darawiadol gan y Parch. Vincent Thomas, a therfynwyd ef drwy weddi daer ar ran Mr. Thomas a'i deulu, ac ar ran Moriah a'r cylch, gan y I'arch. W. Walters (Talmai), Gorseinon.
Advertising
Advertising
Cite
Share
?M J ??AH. MOW!/   j?MB?With the colossal ???a.!es of the largest ????'?MtM ? Hrm of its kind in the Mr Empire, H. Samuel is 5 able tocut out the bulk jAjjP of the usual ratailsrs' & M big profits, to offer H everything at next to 1 ryFACTORY PR)6ES § and to give you a big saving In t h e s., ?rp. S H PHOTO PENDANT. FINE HALF HOOP RING. H H Beautifully designed in Mounted with 5 exqui- H B Gold> set with site Diamonds id ball- 10/63 lustrous Gems. marked Gold. 21 THZ TIMS IN TKE DMK: B B ?\Get aa H. Samae] Wrrst Watch  with liiminoiis dial. They are proven); a gre-tt boon at the [a!  x M?MCw BB JN A$. OF TEASPOONS. CALLeN OW! HI H J Set of six Sterling ^i Coma in and c^m I K ?poYnVand Tong ii vo p cash sa.vlng' SQ?G ?e.A'?u? yo" ?sh savlng! ■ 3/6 offer. Often 5/& Rail Fares paid. | 7 H. SAMUEL SOS Wakhmakof to the Admiraltv.  265, OXFORD ST., H ? (Under the Big Cloak). n SWANSEA )) 1, loo at Cardiff Newl)crt. Merthv ?L??y?"'???' for Free Catiiome N 6 ^toH. Samut, 10 Market St? Manchester.
INODIO 0 NATAL.*
News
Cite
Share
INODIO 0 NATAL. Mr. Gol.—Ar gais llawer o'm cyfeillion yn Natal, ac wedi ad daw i lav.-cr gartre' ym Mrynamman, wele fi yn ysgrifennu ychydig 0 nodiadau i'r Herald" o barthed ein ymwneud yma fel Cyma-y yn yn y rhan hwn o'r byd. ::t¡: :0){: Nid oes yma ddigwyddiadau cyifroos a chynhyrfus fel sydd gartre', ac hyd yn nod yn y trefydd mawr sydd yn y wlad hon dim ond bywyd esmwyth, tawel a di- dwrw v/elir. Mae lliaws o y yn Natal. Dichon mai y gweithfeydd glo sydd yn at yni ad iddynt, obleg-id eu bod yn fwy cydnaws a natur y Cvmm na gweithfeydd aur, &c. 0)1:- Dywedir mai He by nag bydd y Cymro, ei fod yn sicr o gadw ei nodweddion oen- hedlaethol. Felly yr oedd yma Sul y Pasc a;r Sulgwyn, pryd y cynhaliwyd cyfar- fodydd pregetliu yn Xeuadd St. George, Hatting Spruit, pryd y daeth tyrfa annis- gwyliadwy o Gymry ynghyd—rhai o bell- der ffordd. Pregethwyd ar y ddau achlysnr gan Mr. F. Davies, o Danhauser. Mab ydyw i'r diweddar bardd-bregethwr Davies {Gwawr), o Aberdar. Melys oedd gwrando ar ei ddi-sgrifiadau o'r hauyrr. Arweinydd y gan yw Mr. J. Boyer Phillips, a'r cyi- etbdd Mr. T. J. Thomas, brodor o Lan- gynwyd, ger Maesteg, yr hwn hefyd sydd yn oruckwyliwr yng ngweithfeydd Glencoe. I Yn bresennol yn y cvfarfodydd oedd Mr. Glee, o Ystalyfera; Mr. Roland Reef; a'i briod (brodor o'r Glais ydyw ef, a'i briod yn ferch i Mr. Jenkin Mark, o Wac,b-ea,t--GursTen);. Mrs. Burgess a'i, brody, r Mitchell o'r Rhos, Gogledd Cymru; Mr. Clark, Mr. Page, Mr. Mathias, a llawer ereill nas gellir eu oofnodi. ■ # Yr oedd y pregpthwr yn ei hwyliau goreu ar y ddau achiysur, ac yr oedd ei Gym- raeg yn menus. CaniNyd yr hen emynau gydag ysbryd dwys, a thebv, g fod hen adgofion am gartre' ar feddwl y gvnull- eidfa. "rr oedd y cyfarfodydd yn hynod ym Inh-6b ystyr-lien gyfeiliion. wedi cwrdd ar dro, a phopetit yn cael ei ddwyn ym mlien yn yr ysbryd gwir  YrLi ml?ten yzi yr? aynireig.) Bwriedir c:nml y cyfarfod-ddoob mis" a? in&#' p?wb yh edr?ch y. miaeu am j y cyfarfod, nesaf. Os byddant yn dd-1 byniol geiinych, Mr. Gøtti jjanfon^fl ychydig o nodiadau yn achlysurol i'r "Herald." Fy adgofion. cynhesaf i fy nghvfeillion, ac yn nedlduol at Bntts," Amm?nytM," a H.iAws o dda.rUenwyr a I chofnodwr yr ? Hemld.A.Ema.:nueJ. I # [DaTtt'on?d ein g?hfbydd ?i nod?dnu Tn! Hr.hhs'n'oL Yr ydTm m <!iwr y ,h.vclp_i aril yri dderbyniol gan' ddarllenwyr y ?li", ?-,if,,rbyniolga?ndd-axiien ?T y
TAMEIDIAU AMRYWiOL. ]
News
Cite
Share
TAMEIDIAU AMRYWiOL. ] Prydotiis yn ddiau yw pwyllgor Eistedd- fod Genedlaethol Bangor eleni, am fod cvsgodion duon yr Annagedon fawr ar gyfandir Evrrop droa bob symudiad ymron, ac yn drymder poenus ar galonnau tyner; o ganlyniad, ofna na fydd fawr hwyl ar fyned i fwynhau lien a chan ym meibion a merched Cymru eleni. Ond os gwnawn gymeryd nifer o eisteddfodau llebl yng nghylchoedd Aber-tawe yn enghraifft 6 deyrngarwch y C'juiry i'r Eisteddfod, nid ops angen i bwyllgor yr Eisteddfod Genedlaethol bryderu am ei llwyddiant. Yn Eisteddfodau y Jfmestfach a Phontitr- dawe, yr oedd y dyliliad pobloedd lawer" iddynt yn brawf nad oedd cys- godion duon y rhyfel echrys wedi tryni- hau eu calonnau, na lleihau eu sel a'u brwdfrydedd o'u plaid. Er nad oedd y gwobrwyon gynygid eleni am unawdau, corawdau* pryddest, telyneg, &c., o'r maintioli arferol, eto yr oedd nifer y cys- tadleuwyr yn lliosocach, yn enw-etlig yn yr adran lenyddol. Profa hyn fod y beirdd yn teimlo yn falch o gael rhyw destynau dynn eu meddyliau oddiar beth mor ddi- swyn a rhyfel, rbyfel. rhyfel, yn feun- yddiol. H Tranoat-h i'r Frwydr oedd testyn pryddest Eisteddfod Gadeiriol y Fforest- faell; ac O! na w-elem dranoeth y frwydr greulawn ymleddir heddyw. Bardd cymharol ddieithr ynghylch y U Frawdoliaeth Farddol" enillodd y gadair yno, sef y Parch. Enoc Jones (isylog), curad yr Eglwys Wladol yn Llangyfelach. Cefais ymgom gan y beirniad, y Parch. W. Crwys Williams, Abertawe, yr wyth- nos ddiweddaf, a dywedodd wrthyf fod gan y bardd "Isylog" "bryddest lan, goeth," ac mai hi oedd camp waith llen- 'j vddol y gystadleuaeth." Bu cryn ysgrifennu yn y dyddiau gynt nafl oedd yr Eglwys Wladol yn codi beirdd -fo(I ei hawyrgylch yn rhy oer a sere- moniol, ac nas galkii'r awen ddatblygu mewn lie folly. Sonid na feddai yr Eglwys Wladol ond un bardd yn fyw heddyw sydd wedi ennill y gadair genedlaethol, sef Berw." Ond pwjr a wyr nad oes dydd- iau gwell yn aros meibion a merchen lien a chan yr Eglwys Wladol, ac na fydd iddynt ymysgwyd 0 hualau v Wladwr- iaeth, a dangos i'r byd fod yn perthyn i iddi (cystal doniau-yn gerddorol, 11 en- yddol, a barddonol—ag sydd i'r eglwysi Ymneillduol. Carwn eto glywed fod ambell gor, cantor, neu gantores, o'r Eglwys Wladol yn gwneud marc uchel ym maes yr Eisteddfod. Llongyfarohwn Isylog" ar ei fuddu- goliaeth anrhydeddus. :Mae'r gamoliaeth gafodd gan fardd o safle a nerth Crwys yn gymhelliad cryf iddo i ddal ati, ac i beidio gorffwys nes ennill y gaaair'neu'r goron genedlaethol. Da fuasai gennym gael ambell ddarn oddiwrtho i Golofnau Cymraeg yr Herald of Wales. a Cyfrinach Duw" oedd testyn cadair Eisteddfod Pontardawe y Sadwrn diwedd- af. Synnai Thai beirdd fod cynifer ag ugain wedi cystadlu arno, gan ei fod yn destyn tra dieithr a newydd. JFIolai rhai hefyd ai testyn Beiblaidd yw? Dwedai un fod yr adiiod ganlynol yn Job xv. 8: a A glywaist ti gyfrinaeh Du-iv? ac fod y Parch. J. Moelwyn Hughes, M.A., wedi canu arni fel y canlyn:- Mae llrri-s tu fewn i leisiau'r greadigaeth, Llais tragwyddoldeb yw; Ddeallaist ti leferydd y gyfrinaeh? A gly waist ti gyfrinaeh Duw? Mi'th welais frawd a'th lestr ar y tonnau, A wnest ti ddeall trwy gyfrinach Dnw- Fod oa,riad Hollalluog wrth y rhwyfau A chariad Hollwybodol wrth y llyw ? # H Gwili," M.A., Golygydd y "Seren," glywais yn adrodd y ddwy linell ganlynol o waith Gwydderig JJ:- Bonyw yw bob wy wvneb- Eilun o lar ni wel neb." Fe ellir darllen y linell flaenaf ym mlaen ac yn ol yr un m-odd. Cyfansoddodd Gwydderig y llinellau i Wy welodd flynyddau yn ol yn yr Am-erig a llun benyw ynddo. Arch-englynwr Cymru" axforid,alw y bardd # Y mae Nai John Jones" o'r farn ei bod yn 11awn bryd rhoddi atalfa ar bre- getltwyr Dic-Shon Dafyddol i lygru'r pul- pud Cymraeg ag ymadroddion bongler- aidd a mongrelaidd. Clywodd frawddeg- au fel y canlyn yn cael eu traddodi yn ddiweddar i gynulleidfa hollol Gymreig ei hysbryd a'i tliafod: Yr oedd strong brains' gan y dyn hwnnw "ac mewn Iconnection a'r hyn ddywedais just nawr "y mae'r spiritual laws i'w gweld yn amlwg"; yr oedd tipyn o mystery o gylch y person hwnnw y mae pob 'individual' yn caru gneud rhywfaint o ddaioni"; y mae'r f universe i gyd yn llawn o Dduw o'r 'source' yna y cawn fendith U y mae tipyn o f force' tucefn i argument yr awdwr "to forgive is divine, to err is human"; y mae'r diacon da yn active member"; "mae 'advertised thoughts' yn bethe cyffredin « rwy'n advocato'r' pob good conception y mae yn beau tiful relief i ddyn sensible y mae legends' iw cael sy'n gwneud daioni "—— yw'r very man' am beth felly: y mae syniadau felly yn out of date,' ac vn refleefco ar 'intelligence' yr in- tellectual man rhyw slip-shod man- ner,' ac U mae'n rhaid ini geisio realiso nad myth yw peth felly," &c. U Doctor." ba.i'r clafddyn cyfoethog, H y mae aruaf eisiau i cli vvi fod yn dry- lyr ac erp-dio at wraidd y drwg." a Mi wnaf," meddai'r doctor, gan roddi ergyd efFeithiol gyda':i ffon i'r decanter" g-w rw oedd ar y sideboard," g-an ei thorri yn ddarnau man.
IPENILLION j
News
Cite
Share
PENILLION j Ar uniad priodasol John Llewelyn, Aber- nantglas, a. Bessie Ann Williams, y ddau o Glanamman. Hir fu'r cvnllun yn yr arfaeth, Ond er hired daefth i ben; Ac mewn glizi bri-odas unwyd loan hoff a'i Fessie wen. Wel, yn awr i'ch hannedd bytbet Bydded cysur pur a hedd, Cariad cywir a diragritli Fo'n wastadol ar ei sedd. Ileulwen haf fo yn tywynnu'n Gyson ar eichhaelwyd glyd, Ac na food idymhestl gaeaf Dorri arnoch unrhyw bryd. Bydded i chwi hir oes Hawen, Gwawried 4rnoch fendith nen, Gwenau ffawd a'i fwyn belydrau Fo'n diagleirio ar eich pen. Yn hael bood i chwi'ch dau ynghyd Drysorau'r byd presfsnnol, A chyfoeth gwell na ohytoei-.h byd A bery yn dragwyddol. Glanamman. Waeth Pwy? j
[No title]
News
Cite
Share
Captain J. R. Carter, of Cowes, the skipper of the Ring's yacht. Britannia, which is now lying ul3. is to command Lord Brassey's -yaclit Su»beam, 'W b,ich 18 being equipped as a Red Cross hospital ship.
BOXERS " ON.- -VIF -.W.",…
News
Cite
Share
BOXERS ON.- -VIF W MILITARY TOURNAMENT^ AT NEATH. The -Nmth open-air military boxinf tourna.ment in the On oil Athletic Ground* on Saturday attracted a large crowd, and the interest sustained from start to Ifrnisl wae a proof of-the populaxity. of the nob]« art in a town where it haa been mufiicipallj banned for yearfi paet. An additiorial au traction was the presence of several notabl. "stars'' in the boring world, which in* eluded Pte. (Bombardier) Billy Wells, Jimmj Wilde, Johnny Basliam, Jim Driecoll, aw Jerry Dslaney, who gave boxing*<exhibilions with their sparring partners, with the exi oeption of the ex-bombardier, who, it wat explained, was in the handa of the deirtist. I Bouts and Exhibitions. In the tourney eeriea the boxing was liM the curafce'e egg, "good end bad in parts. but the conteets proper m«tde up for all deficiencies, and interest was maintained throughout. A comic exhibition by Well; Pietoard and Billy Boas, two comedians, wet delightfully eccentric, and ibe fflrowd ei# joyed the fun so much that a collection oil their behalf, taken up by the Boy SOOut realised £ 7 37s. 10W. The bands of the 6tlj Welsh and the R.F.A. were iti attendance^ and during intervals rserniUn.e,ft4behes were made on the field. A nnmber idf- rei cruite were obtained. The referees werei Col. Gilbert Harris, Oapt. J. E. C. Partridge, Oapt. H. F. S. Huntington. Lieut. J. Arnold Wilson, Ca,pt. F. B Haslam, Pte. Billy Wei is, and Mr. Chas. A. Barnett. Sir. Jack Brind (N.C.L.) was time-keeper, and Mr. Ralf Lile (Cardiff) acted as M.O Xr. Walter E. Eeea, secretary of the Welsh Eaeby iTnion, Wa<1 one of the local organisers, and wõtked hard to secure its eucoeen. I List of Events. I Tourney Finals.-Service Bantaxiia. Pte. H. Dorsett. 12th Wefsh beat Pte. Meredith, lioval Welsh Fusiliers, after extra round. Civilian Featheys —Geo. Hatts, Oardiffi Coldstream, beat It Huliy, Cardiff, on points. Service Feathers—Trooper R. Jones, Welsh Horse, beat Pte, H. Burke on points. Service Lightweiglits.-Inst.. J. J. Jones< n.M.S Victory, beat Sergt. Tony Davies, Boyal Welsh I' usilitv; on points. Service Welterweighta.-Pte. E. CfttMBOers lain, Welsh Guards. be-at Pte. BuffUi, 3rd K.-SJLt.1.. who in the second round fell wveg the ropes and retired. I Contests. A six-rounds content between Lewis Wil« liams, Penygraig, and Young Rice, Cardiff, was wori by the former oil. points. Sergt. A. Seaver9, South Lancashire Regi. ment (runner-up in the Army and Navy n iddleweight chajnpionship) was defeated in a ten-round Contest by Bill Johnson, Sraithwick. It was a spirited tight, and al- titough Seavers wii hopelessly outcliaased and bttdly puniebte l, he went the wbole'"dis.. tanco. I Regimental Championship, t Ercitpment was intense wbw XUep chiet event on the card was reached-a. tfrenty* round contest to decide the regimental light* weight championship, between Trooper Tin* O'Leary, Welsh Horse, and Pte. Tommy Phillips, of the Hil Welsh. The lads had me-. on two previutAS occasions, Phillips claiming victory on the first, and O'Leary 0.1 the second. Phillips was the favourite, and when he stepped into the ring: he had a popular reception. The opening round wa.) tame, both Hds fighting oautiously.I)uti the second round was to the Neath man's advantage, he scoring freely Wiih Jç left. Tb-. third round was slightly in fafbur of 0 Lcary, whose clever loft hooks wont applause.. An even opening of tha fourth round finished in favour of Phillip3, who got, in some "fine two- handed hits. PhilKps also maintained Fmi)-N rior-ity in the fifth round. PaniehBtent usa exchanged in tho sixth round, and O'Leary went to the corner on the round of the gong with a badly damaged rigtot eye* Rotuids 7 and 8 were of a scrambling nature, O'Leary exhibiting a desire for in-fightiui;r, which Tommy resisted. Philips soored freely in Rounds 9 and 10, but missed" 'toifte' "lu; a chances. In the eleventh roazut Olieary made his opponent miss badly, and followed up the advantage with rights to the mody. The next three rounds lacked, interest, attack was cautious, and clinching was fre- quent- In Round 15 the Neath man ralli*?d, and scored point* with his left. Phillips continued the advantage in Sound 16, and dropping a vigorous right across O'Leary a face, sent him to the boards. He got up at the ninth count, finishing with defence* Phillips exhibited clever elusive work in Round 17, and O'Leary hitting out wildly, the Neath man gained an adraaatagg, v 1 o the eighteenth round Phillips knocked,. his opponent to the floor with a straight left to the jaw, and %gain the referee oovnted .ine before he rose. O'Lssry showed great deter- mination in the oPeninLe stages of Bound 19* but was beaten badly, and went to tbei boards for the third time, apparently wit!t,, out being hit. He gDt up in the nick of time In the final round Phillips, a-a frcsli as the proverbial daisy, rained blow aftez blow on O'Le&ry's face, and when the .fong sounded a decision in favour of Tommy Phillips on points Was intensely popular^ and received with thunderous cheers. 4, Phillips's Recruiting SpeacH. r Addressing the crowd belere ho-Wt.thI ring, the victor made a brief speech. .TI,otii King and C)ountry"needs yon.he -o"oludedi and I ask all those who can to join me iq the 6th Welsh."
Advertising
Advertising
Cite
Share
■^7^ • -'T—1 ■. ■ • st ..1 11 rra  5UFFER?????r? k T?Y THE EFFECT OF TAKM  MOTHERSEI&EtS fp H )r???? |. SYRUP 1 jjL?, '??S?MA? fRMBLES? ?DAtLY? AFTER t M EMS' • v.zi ■i*
POINTS FOR WOULD tiE EMIGRANTS...
News
Cite
Share
POINTS FOR WOULD tiE EMIGRANTS. A supplement just issued to the circus lars of the Emigrants' Information Ollie. points out that owing to the war a conditions oversea are uncertain; ,"iLn(i openings for emigrants are g^traiiy■ ra^ strietod, while steamers are Kable'^6o de^ lay or risk. In Canada employment has slightlyl improved in the metal, leather and tex-t tile trades, but in most of the larya cities there are nil i.tny thousands <<C unskilled labourers out of work. 'NQ more farm labourers and female cervaiiia aro wanted. In Australia there is no present de.4 mand for more labour, except femalq servants, the demand for experienced per eons of which class continues. For New Zealand reduced ra gea are still granted niarriedfarmefs.iarn]) hands and bona fide female 'donieSTdtr ser- vants, and also to single faftrlerS and farm hands ineligible for military' eer*' vice. The labour market in South Africa ia: disorganised, and no one jshould go thera now. Women and girls should be very; cautious in accepting offers of employ- 1 ment in Central or South America andl in Mexico; it would be wise to communi- cate with the British Consul in th^e" dis- trict concerned before accepting employ" ment. As to Ceylon, it is useless to go there in the hope of obtaining employ- ment on the epot.
MR. DAN TH0MA§ IN FRANCE.
News
Cite
Share
MR. DAN TH0MA§ IN FRANCE. itr- Dan Thoiaas (private secreto^jr t8 the Right Hon. Sir Alfred Mond. Bart., M.P., left for France on, Monday .to-take up, it is und., t^e dnltaS' hit^apto a,-bargw by Mr. Qgar Jonas, -I}4'j' itl assisting, under tlv^ awsepiees- <#jth« Y.M.C.A.. in help to the men- at tha £ «rat.