Herald of Wales and Monmouthshire Recorder

1 NEWYDDION LLEOL A I CHYFFREDINOL, CWMAMMAN. I I Dwodai Penry Evans rywdro fod gan I bobun ar eri daith dnv'l' byd ddau gyd- ymavth du, un o bob tu idd< a'u ben wa n meddai Poriry ootid Cystudd a Galar." Nid oedd y progethwr yn mheli o'i Ie. Nid oes yn iNghwmamman heddyw nemor dy iiad p' angau n«-u afieohyol wedi, lieu yn ymyraetla a'i gy-sur. Y maü Miss Owen Ev;uis, Prospect-place; a Miss Eliza Hopkins, Bryrtrhos, wedi mi (lerlyn i ghufdy Abertawe. Pan ys- yriten wu y mae y ddau acbos yn rhai lifrifol, ond drwy gael y f(,cld pgol oixiu, hydcrwn y byddant yn a bl yn fuan i ddvohwielvd at 0U tculuoodd, s; Ai it Dydd lau. yn my.nwent*Eglw;ys POH nrdawe. claddwyd Mrs. W. Dodd, yn tna 74 oed. Gwraig garedig a Rod nais yd- oedd hi, a rrtuwr fn ei phryder am un gladdwyd yn yrHl1 bedd yohydig iisoedcl yn 01, sef brii-ii Greenland, gynt o 14Ln- amman. Bu Mrs. Dodil yn briod ddwy- waith, a iaiib 0'1 g-vi-r cyntaf oedd Abram. Heddweh i lwch y dO-au. ,iwt)d nmi dd vi-y o vvlaw, ac yr ydym hyd ein penliniau mown mwd. Synwn i ddilm rhywrai yn h-ol y Station a n anau eraill cyn hir. Mewn Ik* tebyg y Hyncwyd Corah, UatbMn. ac Abiram er's\llawor dydd. Pel hyn y canodd nn o'n beirdd i hcolydd v Cwm Mae y- streets mown stad trucriusj Pietiwr sy'n darcaloims, Maent ) n wir yn bethau gwarthw; Mwd sydd yn ntbob man. Mat; yn wir yn anifortutnis Fod ni'n goriod talu tvyes; We axe ir.eek and patient asses, Mwd svdfd yn mbob man. Deallwn fod Mt, Thomas, I?acnp.d, Garnant, wodi cael gahvad i Beny- groes, :t d,ylllunwl1 iddo yn ylle oewyd-d bob beiiditJi. 01).(! onid oedd tir kvwror i vr foddianu yu y Gafrmnt," ac enid, yw Penygroes yn ciusog am ei fr\\ ui:r.\dcd-t^ orofyddol hob ddwvn o bonynt iiii o'r crenadon losgai gan sei o'r Garnant fAr y tun ud y nJiWY symudiad yn auoshon- i'.dwy tcL yymudiadau oraill cenadon hodd. ;)4: Ac v mae Mr. Barnes, Glanamnmn, wedi cael galvvad i Wann-cae-G-urwcn, nid i lywodraethu yn UII. o'r cape lau, end i fanago y Palace sydd ar v;>aua. Ar v Waml lion, tol pob Gvvaua arall heddyw, iriao'r capol yn wag hyd yr w ythn os, a'r Cinhn-a yn llawn. PaAa? Ai am fod gwr yn cael ei loni yn y Cinim-a, ac yn cac i ei hruddhau a i iygwj-th (y gosp a adel) yn y capel F Yn ye,-tocl ei arJiociad yn Ngiiwm- amman y mae Mr. Barnes wedi mili clod mawr, nid fel un iedrai barotoi, dityrwch, adeiladaeth, a fehow dda i j werin yn lJDig, ond iel un liefyd roddodd; y Palas. a'i elw droion i woithwyr dtlai- j iwyd gau ddyddiau blin atieehyd a j henaint. Nid yw yn rhod.di gofal Glah- j amman i iyiiy, coliorj dim ond yn cymeryd at iwydo tori arail y mae. Barnwn y bydd Mr. Barneb uxor biwr 4ur; y Waun. i oJ; A i G\VH peidio prophwydo a* na tyddj gw r yn gwybod, ond y niao genytn eial barn ar y doc-thineb o gael anercli-iull neu anerchiadan meithion yn ngliwrddj Hwyl Dowi. Os nu ciieir prc.ionoideb y werin a'r hobi," beth enilier hyd yn nod as ceir angel i lefaru f' Ah. :i'J,. Ni synwn o gwbi c* rhydd cgIwj-M Ii B{!t.heda a Bethaiiia atwttd i weimdog- ion y naill eghvys i'r Hall, oherwydd y mae Ctsgob y blaenaf yn yr olaf a vice l nr1, bron mor ami ag y lJlék) ¡ gartref." Diamlieu iod "y new id" yn fanuiis i'r cYllulleidfaoedd, ac arkled,ir llahir a goieu i'r gweinidogian eydd yn cookian y bwyd. « Daetli bron yn ffat;iynol gan barau ieuainc Cwmamman i briodi yn rbywle heblaw gartref. ac ni chymerwn y byd am ddweiid fod dim o Ie Jon hyn, a he-rwvdd nid oe.s dim yn y byd o Ie ynddo" en peth «v'n sier, y gwneir i'r tafo(I gwlwm na ddatodir a'r danedd >un eir at y fusnet hon gartref fel oddi- mrti-ef. » Brodor o Ammanford yw Mr. W. Metis, cofrostrydd y priodasau yn Aher- tawe, ac efallai fed gan hvn rjrwbeth. i'w 'wiieird a thynfa parau ieuainc i'w hieuo yn A bett a we. Adwaena Mr. liees j Trumor, Mr. Job Phillips, a.'r hen I frodorion bob yr un, ac yn ami it ola, hc]yntÎoH ardal ei febyd. Nid yw llwydd- iaut bydol wedi Hadd ei ddetnyddK?'n?'), <?h?rw?\dd y m.M ei y?wydd o blaid pob achos da. Aiae'n ftanor yn c?Iwy? yr i anwog Dr. Gomer LewK., ac efe yw yscrifenydd yi ogiw.y.n. # Paham y cysylitwyd lliw ag enwuu hon atnaotbd?n C'?in?nnm?nr' I?y?!? P?tyU-Ihvyd, Pcjdiwyn-co?, T?n?yn, Tym?iyti. kbei-liant-gizs.' Brown Hill yn cin Wo ax mmt.h, ond diamhea lad craili t--a tihofiwn ar y fiimid. Nid enwi ar antur wnai yr hen bfkbJ, fel y prawf Ynysdomlyd. Os am .gwt dryctvfeddwl am yr hyu olygxi yr Ysgiythyr pan yn son am "y prtdd tew dati tmlyd," ctir ef wrth gerddod ond unvnuth, ar ol diivniod o ivlaw, di-wy y He onwyd wrth yr enw prydirth, ond pricdol uchod. tada-u- Ond ag A bemant-glas y mae a iyuom ljc<klyw, oherwydd y dydd o'r blaen lliwiwyd y lie gias gan waed eooli un o'r personau mwyat anhebgorol yr adog hon o'r flwyddyix sef Mr. It. Isaac, y eigydd bach. Hob y bwtehér bflcil nr ollwn wneuthur dim jjj yiitod y nusoedd hyn. Ai'n modi yn rhy dew i ddod allan o'u cutiau ombae iod Rhys genym, a loes yw clywed fod (lim axuaymunol yu oi ddal. Dychjyn moch y cymydogaetlmu yw er's blynyddau; a-c ui lwyddodd un gododd ei drexxi yn ci crbyn." Cofiwn iawer ysgumies galed gatoclti y gwr bach a'r "heavy-weights," ond ^n ddieit-h- riad deuai'Bhys, aJlan yl, iuddugoi- laothus. Anciai llhys at fan nedluaol yn y gwddf, yr oedd tynged ei wrth- wyneb,ydd wedi ei plieiiderfvnu, a rhoddai i fyny yn mtien vchydig oil- iadau. Yr oodd yn eg lux beunydd yr ysiyriai peichenogion y nvxshyn fod rhoddi y" kno(-k out" yn golygu cryn wafrt.ra.ff ar jit-rtii, ac yn gakl gofaleut am lasied o ddiod-tani, neu ddiod anulJ, i adgvfnerthu y cigydd bach. A chwareu teg i'i- ,w-ragetkl, rhedai y fen- ditit at yr ychydig fuont lygaid-dystion fati ac yn dal dwcdem fod gwrth- v\yncby<kl yn pwyoo dan neu dri acoi yn fvy nag ydoedd Ulwn gv.ir- •ibnedd. Dranoeth denai'r "dyad ° fcrysur bwyso/' a phrohyd fad llawer j' dvdd o?? bJ'n heb y gwir." ? ? # Ond son yr oeddwxj am yr anffawd yn Abernant-giaf. Ac nid hon oedd y gvii- fcaf iddo yno. oherwydd wyth mlynedd yn of, gan rnai dim ond tair cos" o?dd gan y %i*l ot?id da.n ddwy ?os JEM?;? = y AW, &? ca?ni?d uedd i libys orfod boddioni fod un gws yn orin, fel y stol, am fitwedd. Y moo moch y lle'n eysgu'n dawel, ohcrwvd'l fel yr awgrymwyd. t-orodd Rhys ei law yn yr 11 n He y dydd o'r blaen, a golyga, hyn e.styniad oiii'oes i dorf fawT oedd yn arcs ergyd mar.vol y Bv\-fcchwr Bach. John Jones.

MINION AMAN. Bu farw Mrs. Roderick, Heol Peny- bank, foreu dydd Satlwrn, ar ol cystudd hir a blin. Kr iddi dreulio tua blwvddyn ar ei gwely, ni phallodd gotat a thynerweh ei merch, Airs. Thomas, drosti. Gweithiodd hi a'i phriod yn galed er oocli eu plant yn anrhydedd^s. Mab iddi yw y Parch W. D. Roderick, Rhiwfawr. Melus fc'i hun T-rvsfc iawu oedd marwolaeth M ias Na&k, Nr illiers-i-oad, yn ysbytty Aber- tawe yr wyt-hn-o^ hon. Yr oodd yn iach a hoew ers yohydig ddyddiau cyn hyny, oad gfjj-fodN%,vd iddi fynd dan driniaeth v meddygSn er cael gwaroo O'r dolur n i blinai, sef "appendicitis." Claddwyd hi dydd Sadwrn yn Eglwys Sant Micliael yn nghanol arwyddidn o alar-dwys. Gwasanaethwyd ,gaii y Fioer. Xid oedd onid dwv ar bymtheg oed. Diddaned y Nef v teulu yn eu gofid. as # Yrt yr un Ile, hunodd Mrs. Jeflfreys, Hall-stroetj, lore dydd Gwener. Ni fu dan ddwyla.w'r meddygon oherwydd ci gwendid. Dygwyd ei chorff adret naivn y Badwrii, a chleddir hi dydd Mawrth ym mynwent y Christian Temple. Cyd- ymdeijnlir yn tawr a. Ii phiant anwidifaid, ac a'u pherthynasau yn eu g^iar. An- hawdd jawn gwold llaw Rhagluniaetli nxewn amgylchiadSu tebyg i hwn. Ond ma{)'r addrnvid genym y Bydd goleuni yn yr hwyr."  Torrodd Mr. William Thoma??Pen- yrh<?!. Tycro?s, ei glyn yng iN?g' u -M.' e a Pa.ntyffynon dydd lau. Dymunwn adferiad buan iddo. Da genym weld amryw o weithwyr segur y Cwm yn ciu l He i enili eu tamaid yn y lofa uchod. Mae amtyw o lowyr y Coed- duon a Tbyllwyd wedi dechreu gweithio yma yn cidiweddar. < Cafwyd dadl yn y Y.M.C.A. nos Fercher ar A yw yr EgJwys yn CoUi ei Dylunwad ar y Werin ? gan iSlri. hVa-i Basset a llanc or Bettws. Yr oedd y cyntaf, fe-1 arfcr, yn llawn brwd- rrydedd, ond gan mai yr ochr nachaol gymerodd, ('.a.fodd gryn dipyn o waith i argj)K>eddi'r ixibl. Cahrrd siarad dt ary diwedd. Cadeirwyd i bwrpas gan Mi. D. Bow-en. Darlienodd Mr. William Oathan I Davios baptir gwych yng Nghymdeithas I Ddiwyliiadol y Bcttws. tlos Fawrth. rjioiehwyd yn frwd iddo gan liawa o'r aolod.Tu. Da genym w()lf'<i Mr. Evan Jouei,: un o'r ysgritenyddion, yu! holliivcli nnwaith eto. Mae ei Iafur; tawel a dirodres wedi bod o gryn dipyn a help i'r gymdeithas oddiar ei chychwyniad. ? ? Da ?cnym volfd y Parch B. EDiB Jon&a, bugail yr ?ghvys ucINA, 'nc? yn ein p!ith umvaith cto. Cafodd vntau 01 oddiweddyd gan anhwyider yn y G?Md adfg y Nadoiig, ?nd mae yn r. I gry?Ji?u Yn awr. 11: Daeih tua. thii-ugain o wyr ieuainc y lie i gwrdd a Mr. Gwilym Jones i neuadd y Y.M.C.A. nos Fawrth diweddaf er nm-iio Parti M?ibiof. Mae?n cerddor hynams wedi ei foddloni yn fawr yn HMsi?n y bechgyn. Prophwydwn ddy?<?dot disgia?r iddo ef a'i harti, os y c;u2 ffyddlondeb yng,?,- ag ef. Mac amryw o'r Cyn gh or wyr Lleol yn anfoddlawn iawn ruai Mr. Henry Herbert ddewiswyd yn "engineer" «dros y 'Sewerage scheme." Cynhelir cyfarfod cvhoeddus ar lyrder er mwyn i'r ?hoiwyr gael mantais i drin v mater. Nawr am w?yn ? nr<?works." Dyma'r Unig gyfle gawn ni gIywÛ(l syniadau'r CynghorwT am eu gilydd. 4i: Mac h Verity" yn dechreu chwythu ndgorn rhai perwnau ar gvier yr etholiad nesiif gynamd a hyn Hands off, and play the game, man I Os oes ar rai o landlQrdiaid" y He eieiau troo advert." yng ngltoiofnau'r "Herald" ynglyn a thai gweigion all lod ganddynt, b-xsd iddynt yru am y manyiion at Verity,' of Baptist-lane tragedy fame, Free and Ea^y-street, Ammallford." Gellir cael gweled esiampl o'i waith yn ei goloinau yn yr Rel-al(I am yr wytlinos ddiweddaf. Daeth Irlwyn allan vn dda iawn ag vstyried pobpeth yn yr etholiad am y sub-agency yn nosbarth v nlo Carreg. Gyda thipyn well trefn 3-nglvn a' i H ganvjtso," gall wneud gwrhydri pan gymer y mae-s y tro nesaf. "Fxcelsiei' Cydymdeixnia pawb a Johnny James, Gwaun-cae-Gurwen. ar farwolaeth ei fam. Moo hyn yn gryn dipyn 0 anfantais iddo yntau yn yr ymgyrch brcsenol. # Cnrodd Rhydaman Danygraig d;ydd Sadwru, ond garw fn'r ornest. Dydd ? Ian byddattt yn chwareu a ReeoTven yn yr ail ymgsis am y cwpan. Bwriada ugijiniau fynd yiio i weld y chwareu, ond gresyn fod cymaint o "gamblo yn mynd ymlaen ynglyn a hwynt. Lwc (Ida iddynt. Amanwy.

TYCROES A'R CYLCH. Mac oryn 'fnmvidiad wcdi cymaryd He ar groesffordd Tyoroc? yn ddiweddar. Yn He vi. l; n fwthyn to ?wolK, ?-?tir yn awr yn cyQ?-ni ddod i'r terfyn a<!?i)ad gwych, sef reswuribiit Itr.,? Tom Hughes. Y mao hwr, yn iiddurn ?r He ac fel yr awgr>Tnodd nil Sats wrth ei basio, et fod yn quite modern." Bydd hWll yn gatfaeliad rnawr i deith- wvr o boh dospiii'th, oherwydd yr oodd. yr ardal yn liollol amddifad o le o'r fa-tho Da iawn genyf gae4 ar ddeall fod dau ddyn ienane talentog yn ein haxdal, sef y Mri. D. T. Lewis, bookseller, etc., a GWllym Jones, wedi eu penodi tll feirn- iaid yn Pliste<kifod Noodta, Garnswllt. Dymunaf bob Uwyddiaitt i dbwi, feahgyn. # Plefici rnawr genyf oedd clywed fod parchus weiuidog y Methodistaaid yn y He. yn mbereon y Parch. J. T. Davies, yn cael adgyfuerthiad i'w iociiyd o dau a wejon balmaidd glannau Ynys Mon. Dyraunaf iddo hryr adferiad, ac y gwelir ef eto yu weithgar meg* cynt yn mysg y praidd. Y Sul diweddaf cynbaliodd eglwys Moriah (A.), Tycroes, ei cliyfarfodydd ham ler-blynyddol. Gwasajiaethwyd gan y Parch. Caradog Owen, A.T.S., Ebbw Vatp. Cdv.-yd ot-dfion gryuius, a n. ullitKfau lluosojft. i^ibrydir ar hyd y He ynvi. y dyddiau hyn fod yn rruvriad cwmm y Oo- operatiYt* Society. Ammanford, i sef- ydlu cong-m yn rhywle .oddeutu yr ardal yma. y mae erv-n Ch" axdal Iwblog hon wedi ymuno yn ddiwt;(idai- a lii yn Ammanford. Nid ydynt wedi pender- fymi eto pa. le y gosodaut ei sniliau. Hwna<i?nt ei chaol inewn man evfleus i ?rda? yr Ilendrc a C-oopei-s, ac heiyd Pr,(Iai vr I?'eii?cii-c A C ~.i-s, ak; liei' s(i ::){; Dydd Mercher diwedda<f digwydcLodd damnwn flin i Mr. William Thomas, Heol Brown t m it dilyn ei alwedigaeth yn Nglofa Pantyffynon. To redd ei giun, a ohaiodd niweidiau trwni craili. Dy- muTiaf iddo adferiad buan. as # Dvmunaf longyfarch y brawd iouanc Mr Ivor R ees, 3\rycoed, ax e<i lwydd- iant yn Sicilian y gradd o A.T.S.C., yr I hwn a basiodd yn ddiwodda.r yn Llan- I cHj. Dring rhagot, Ivor, hyd nes y cyv- haeddi y "Fellowship." "Dyfal done a dyrr y gareg." Gty.wais yn ddiweddar fod dosparth Tonic Sol-fa -^nxli ci ffuriio yn eglwys Cat-mllem, o dan ofal y Alri. Tom lJ, Lewis, -I*or A,r,C., ac Arthur Morgan., ac yn aélÐi gynhal yn wyth- uosol or jxiratoi y plairt iia- gyfer arliol- iadau Cojëg y Tonic Sol-fa. Maent yn brysnr yn bresenoi yii par-atoi gitci, y radd elfcnol stage). Yr vdym yn tiicr y daw llwyddiant iddo o dan olal y mae ganddo broifiad helaetli yn y nodiant nowydd. Efo hefyd yw arweinydd med- rus parti meibion y He. Peth cia fyddai i lx>b eglwys elely^hri'r cynllun hWII o iiddyj^gu'i plant nitywn oerddoriaeth. Yn ddi.iimhcu hyddai hyn yn gaffaeliad lnawT er cael gwodd fwy lewyrchus ar ein oonu cynulkiidfaol nag tydd yu bix«r enol. It wýthno. ddiiueddaf tiia farw plen- ty n byc??nMf? Joseph Davies, Bryny- rhos. Oaddwyd ei woddiUion maj'??1 I pry-dna. W,ll dy<M Mea-ehei yn myuw<?t I'?iwysy Phvyf, Llanedy. Cydymdeim- lir yn fawr a'r rbiem yh oi galar. Pererin.

PENY GROES. m Digwvdtlodd damwain en byd i'n meddyg parchus, Dr. Clutterbuck, pan jar ei ffordd i ymweled a'r cleiliou yr wyth no* cyn y diw eddaf. Rhywfodd fo skidiodd ei fotor bicycle, ac wrth gwympo aeth y meddyg dan y motor, nes tori ei goes mewn dau o fanau. Mae'n ddoa., gellyf dweud ei fod erbyn hyn yn gwella costal ag evdd i'w ddLs- gwyl dan yr amgylchiadau. Fo gafodd y gwr o Lanelli oedd yn gwerthu gramoplionos yn v cliip iiiiop yr wythnos ddiweddaf ddigon o wrandawyr i'r cyngherddau bychain | oedd ganddo bob no.son. Wn i yn y byd faint o brynwyr ddaetli yno. Clywais ifod "Can y -Nloebvn -Du a'r Sospan Fach yn myn'd yn hwylufc iawn yno, # Y beirniaid Y11 eisteddfod Bethel, Blaenau, nos Sadwrn, oeddynt Mr. R. W. Jones, L.T .S.C., a Mr. S. Gwyneu- fitn Davies, Cwmcxx-h. Scmir llawer yriia yn y dyddiati hvn fod cwmni glofa Ca.erbrrn yn myned i ■suddo pyllau ar dir y Dderweh er mwyn CoRel gafael ar y glo sj^cld vno Y flwyddyn aeth heibio yr oedd jgotrftiod lawer o'r "un du" yn oael ei godi i ateb yr alwad o?dd am dano, ac yr oedd yr '?h?vte,- dim gw<Mth? i*?' chlywed yn rhy ami o lawer. ji'asnach wedi cyfFro tipyn aleni. Faint bynag o lo ddaw i'r JaIlei-iau rhagor !'¡';J;dd o hyd. Am hyny, da fytid4ii gweled y pylbu .newyddiun. yn cael eu hagor. Fe fyddai yn Hos mawr i'r axdal yn gyffredinol. # iSt Clvwecl fod uifer o fechgyn ieuainc wedi teithio lan i eisteddfod Bryn- hyfryd nos. Sadwrn diweddaf, ac fod y lie wedi profi yn fryn cbwerw iddynt cyn dychwdyd. 1(: # Clywed fod nifer liioiso- wedi myned i Gaordydd i weled peldroedwyr Cymiu ac Ysgatlalld yn c'fi wareu. :;i: > Clywed fod goruchwyliwr y Oinéma wedi symud. Livi- fu ei arosiad yma. Cliawsom ni ddim dod i'w adnabod cyn ei iod yn cefnu ar y lie. Morus Jones. I

PONTYBEREM. I Yn ddiau bydd yn hyfrydwch i btwor o ddarlleuwyr yr Herald yn Mhonty- bereni gaeI cyiie i ddod i gapei v Taber- nacl (B.) Sul a nos Luu, Chwefror lofed a'r loog, i gjywed dau o gewri y pwlpud lk-dvddi-edig vii tracthu'r lwn hanes." Disgwy-lii- Y. S. Jones, B., i% Aberduai-, yr hwn tiydd enedigol o'r ardal hon ac y mae ganddo luziws n%awr o gyfoiUion yn arevs o hyd i'w roetiawu a'i Hall ydyw y "veteran" D. 8. Davies, Login, ac y mae yntau yn adnabydduii fel llefarwr croew ac esbouiwr gwych, ac yn att hyawdl ym mysg lteygwyr ein gwiad. Gol>eith:o y <law lluaws yng nghyd, a ohan weled olion bwriadau a bendithion y Gorucliaf yu dit^gyn yn gawodydd maethlOn.

LLANELLI. Nos Wener d' weddai daeth tort liosog yngfn-d i Neuadd y Orcf er gwrando ax Air. Llewelyn Llevvclyn, Brynhyfryd, Abcrtawe, yn trae^thu ei len w-rtli Gvni- rodorion Uallêlli air FaJedau a Boled- Wye Cs-lll iru # ae Mr. Llewelyn wedi treulio oes faith a lhifurus i grynhfoi yngbyd y casgliad gocreu, ofallai, o faledau geir Inyldyw vjig Nghym.ru. Yn ystod y ddarlith pvna.wd yniosoctiad ar Mr. J. H. Davies, LA. I Aberystwyth, yr hwn a fu beth noJ vn trin yr un pwiic o lffien C^Tivrodorioji Abertav e. ATn y ddarlith hontio myrma: Mr-. Da.vies rliestri Jonathan Hughes a' Tbwni o'r Nant ym mhlith baledwyr CVnir u, ond ni chytunai M.r. Llewelyn a glill fod. baledwr yn meddu tri anhebgdr:— (1) Ei fed y u cyfansoddi eifaledau ei liurraii, (2) ei fod yn ei canu ar bl eu gwnoud; (lj) ei fod yn y medrai with gwrs, wrth cii canu. Dangosodd Air. TJowelyu oi fod yn berffaith gyfarwydd yn y nxaes dyddorol hWlI, Catwyd dyfyniadau 0 weithiau Cantwr, !Dic D^wyll, ac ejfailt o'r frawdoliacth falcdol. Cynjgiwyd pleid- lais o ddiolch cynlu^af y gymdeithas i'r darlithvdd gan Mr. John Evans, ac eil- iwyd gan y Parch. J. J. Jonee., B.A., a chari?yd ?'da cbym<'a':tdwya?th Hy?'- yddwyd y cyfarfod gan y Parch, W. R. W?tkins, M. A -liywydd y gymd?t has am y fiwyddyu. -yd4 # #  \t Nos 'W?ner naf4li,Ýlir'Gllfa, i ann"rm y cyf&rfod &r Gartre6 KnwoR- L!a.neUi DptMir GW'l Dcwi cMni di"ny i Mirs. Mary D?? Lhiud?'n, draddodi dÚlith ar?'W?sh Folk Song." Cyn- ?orthwv'-ii- Dav:iesJl M? Mn Evans, Lhmda.in, w ICf?d g<m gbr plant y Tabernacl, I-lanellit

PONTARDAWE. Nos W ener diweddai, cyuhaliodd Cymdeithas Gvmneig Pon tarda we a'r cylch ei chyfarfod cyhoeddus oiaf am y tymor yn un 0 ystaielloedd y Neuadd (ryhoeddu^ Yr oedd y cynulliad yn dra Ihvosog y tro hwn eto tel yn v oy-- t'odvdd blaenorol, ;},C 1-n-W ,ll Oda genym fod argoolion myn'd ar gynydd j'wgan- fod arni hefyd. Hyderwn fawr mai felly y bydd. DomUwji fod y gymdeitha.s wodt gwielod mai priodol fyddai iddynt i boiaio cyn- haJ cyiartod 4 ddathlu Gwyl Dewi "y tro hwn, rhag y byd/l iddynt felly frwydro yn erbyn yr hyn sydd wedi ei drefnu civioes gan y Gymdeithas Ddirwestol yn y lie. Pi-if i(x i m- d ;1 l Prrf wrthryeh y uchcxi oedd i f{XI Air. John K Morgan (Hirfryn), set caol papur ganddo ar HyitafiiK-tha.u y Cyleh." Teimlwyd yu flin fod Hirfryn wedi methu o-I hun oherwydd ei fod wedi ci lucldias gan gystudd, ac wedi bod yn gaeth j'w orweddtan am rai dyddiau. Ond d.-wllenwyd ei bapur clod- udwy wedi r cyfan gan ci gynrycliiol- ydd—Meudwv Yr oedd ganddo bapur maith. ac yn cynwys 1 lawer iawn o hynafiaothau, megis vr hen garneddi sydd j'w gweicd hyd heddyw aT y mynyddc.edd sydd o'n liamgyioh a'r icfilysui- l'ii'ti aChOIS iddynt gael eu ffnrfio yno. Hefyd hane.<; hen eglwysi Llangiwx) a Chilybebyll, ac a«)dol<ly Gellyonen a Llaneithrynij yr hyn wnld yn (H.yddorol iawn, ynghyd a liuaws eraiil o heii bethau. Fe wyr darltenwyr yr Herald am Alluoe(i(i arbenig Hirfryn fel hanes- yddwr. Y mac wedi bod yn fuddugol lawer ti-f) yu ein heisteddfodau ]knol nr draethodau ar destynau hanesyddol, ac yn wir iiiao ei lyfr ar banoB Pontardawe w<hI( cael croeó cynes i ga,n(?dd o a<?!- wydydd y cylch, ie, ac i lawer rhan o'r wlad a'r gwledydd yn cgyis?. Credwn, My dywedodd y Uy-wydd, yParch. L!. Boyer, ein bod yn ddylodus i Hirfryn am ei fawr ymdrech n'i iafur yn y cyieiri.ul hwn. Rlioddwyd pcrfformiad rlia^orol iawn o r gantawd gysegredig hsther. the •Beautiful QuAen (W. M. Bradbury), gan gor Capel Danygniig ihxs Sadwrn di- weddaf, yri y Neu,-nid Gviw^vdclus^ o dan arwoiniad Mr. Edwaixl Mathias, Allt- w«n. Y r oedd y cor a'r unawdwyr yn caoi eu cynorthwyo gan" gerdrlortx f eciiiii. Yr oedtl y gwabanol gymer- IlaClaU yn eneJ fij c\ nrycIuoli yn deilwng |;i:nv,n gjm dalentau claei-wyoh y cylch. Ni(i otnld traul 11a tbraft'ertili wedi ei arbed er. gwneud y ]x?rfformiad yn eftciuhiol dros ben. # id yw y cwmwl sydd uwchlxjn gwaith mawr y lie yu clirio dim hyd eto, yr hyn sydd yn lleiUan cysurou t-culuoedd. Dealiwn Lefyd Iod y gv\eitl\wyr dur wedi 1 rlioddi cu rhybuddion i fmvn o gydym- deimlad a'r rhai sydd allan, ac yn dyst- lolaeth yn erbyn jniddygiad y f-wyddog- ion a'r cyflogwyr tuag at y rhai sytitt weithian jru dioddef tv, cael eu biawn- derau. Hyderwn yu fawr y ILloW goleuni cyn tcrfyna eu rhybuddion fed byna. er lji-es y canocdd. :1ft, -I: i Cynhalnvyd cyfarfodydd tioillduol, yii (Eglwys St. Mair, Ynysmcudwy, dyddiau Sul, Llun, a lau yr wythnos ddiweddaf, a chafwyd organ rocital gan yr or- ganydd medrus, -lix. Henry Jenkins, Pontaixlawe, nos lau, a chynortliwywyd ef gui: uiuiwCiwvr gwych o'r cylch, yn nghyd Vg una yd ar y crwtji, « » Lie da i gj -I eisteddfod ydyw y Rhos wetii bod t •-A'j' blynyddiiu. Y n r.ddiamkeiiJ-l^d^y'jk, « I Hawer D., liyn allarj, gan rod y cyflousdiprau te.ft.hip l wedi docl/tyti'ca]. Mac yn dda neillduol genym ddoall fod yna eisteddfod i'w 1 chynal Mehefin iimif, sef y Sadwrn cyn- taf o'r mis. :Jac'r ysgrifenyddiaeth yn llaw gyfarwydd Mr. David L. Jenkins. Pob i'r eisteddfod =1:: Parodd haneeyn yn inhapur Hiriryn ni i golio un digwyddiad hynod gvmer- odd le rai blynyddau yn ol yn sir Gaer- fyrddin. Y r oedd yna aniaeth^v■r wedi cael ei anrhegu a si.Lrnoii mav. r iawn, yr hwn ddigwyddni fod yu un o'r rhoit-h- •vyr ar bi;a«-i: llofrudd yr un diwrnod. ICYII ei fod yn myned at ei orcliwyl, gofynodd ei briod iddo beth oedd am wneud a'r mwn. Atcbodd yntau. Rosta un haner iddo, a berwa'r lia-ncr arall." Yna i ffvvrdd ag ef, ac ar y n'ordd gtil??d i gael vein dig b?ints i dorri ei ?ychcd cyn myned i'r llys, ol/leigid ei bod yn ddiwrnod tra chyncs. 11,?rs c?;vi-thiod(t i 91, 1 c?n bod y prawf drosodd. Ar y diwedd yr oedd y p.rif reithwr yn gofyn i uti a'r Hall beth oedd eu bain am y troseddwr, a pha ddedfryd haeddai ei gael. Ebai wrth yr maethwr) "Beth i clnri, Johu Jones, am wneud ag ef?" Atelxxld John) lhwng cwsg ac efifro, Ond wyf wedi gweud," berweh un haner iddo a rhostv/ch yr hanci- arall."  *• ?OR lau n<y?f. hydd cy))gberdd biyn- yddol y pMti mMbicn yn y cnadù Gyhoeddus. Clvwir vi-, y gwynt inegis fev. ji tyrf'a faw-r y<i dyfod i'r gynghcrdd sydd a hir ddisgwyl am dani. Yn ddiam- hen bvskl yn un o'r cyngherddau goreu a gynnaliwyd yn erioed Y mis nesaf y bwri;ula Iv-uii drama- vddol y Rhos roddi perfrormiad o'r ddrama enwog, Beddau'r Proffwydi, yn y Ncuadd Gyncoddus. Nkl oes angen i'r ewinni uchod ofni diffyg cefnogaeth, oblegid maent wedi gwneud enw iddvnt eu hunaiii yn y gorpiienol^ yr hyn fydd yn sicr o gefnogaeth deilwng gan bres- wylwyr y lie a'r oylch. Cwylfwr. I

LLANSAMLET. I Nos Ssidwrn diweddaf bu y Parch. Phillip Jones, Llaudilo. yn darlithio ar y testyn "0 For hyd For" yn-Scion, Peniel Gneen. Oadeiriwyd gan y fon- eddes hynaws Airs. H. D. Williams, Treforis. Yr oedd eri ltanerchiad GyUl- raeg yn un wir darawiadol a naturiol. W rtll ddilyn y darlit.hydd 0 For hyd For" am dros ddwyawr 0 amsej-, caw- som fwynhad digymysg. Yr oedd ei er- gj-dion digrif, a'i ystumiau dramayddol with ddesgrifio arnbell gyrriariad fyddodd ar ei daith drwy yr Unol Bal- aetliau, yn ddolliol dros hen. Yr ocdd amb.>ll i ddarn o'i ddarlith yn cynwys gemau ghww-farddonol. Y uwie gwreiddioldeb, naturioldeb, ac ystum- iau tnrawiadol y gwr hWll yn ei wnevd yn un 0'1' darlitlLwyr goreu glywais eriood. "Jim Larkiu oedd testyn en glyn n-.ewn cyfarfod cystiidleuol gynhaiiwyd gan Gymdej-tha-s DdiwylliadoJ Llwyn- brwydrau yr >vytltnos <ldi\veddaf. Syl- wodd Eilii Mai, y beiiniad, fod 26ain o feirdd wedi cystadlu. Condemniai nifer o'r beirdd "Jim La-rkin." Sylwodd un ei fod Yn dwbli cytii Dublin," ond arah a ddvwodai Ho doubles the joy oi Dublin." Rbanwyd y wobr rhwng dau fardd ganmolont y gwrthxyoh, a'r ddau yn englynwyr campus ac wedi en ill mewn eisteddtodau o fri ytig Nghymru. Tcbyg tæt-n) ac nid y wobr, gymbellodd gynifer o cnglynwyr roor feistrolgar i gvstadlu, o herwydd nid oodd y wobr ond swllt. Yr wyf yn oofio esgyll un o'r I englynion buddugol— Dit' "ot feilt deifl o'i fin Ar nos bir Y nys Erin.*#

YMGOMION AELODAU EFAIL Y GOF. Y Gof-Da diwi, byddwcli cystal a thynnu yn llai ncrthol al'ali oegau druy dyllau eidi pibau cwrl ein bod yn deebrou :r Y r&ae'r mwg tybaco mor dew yma fel y mae'n ahnodd i ni i wekxl y naill a'r lhUl. chwafetliach anatllu yn rhydd a di- I'feswch. Tomos, gan insai ti sy' nesa' at y drus. dyro v, thhid iddo yn fwy agorod ,-In y mae, er i'r gwynt i gael ch wareu- teg i- yrTu allan y mwg yma. Dyna welliant! YVel. decbreued rhywun o honoeli i sui.rad ar IJrw faber. Wil, pwv yw'r dyn diarth yua sN "uta ti htmo? Os oes tieyn o ddawn ymadrodd ganddo, fcydiled iddo dein.lo yn hyf yn ein plith. a: ei farn yn groew ar y gwa- hanol fatorion yr ymdrinir a hv v yma. Wit-Hall Rhyii I>atydd yw enw y inartuer newydd i. Misiidir yr halie-rs yng ng\aith B- yw e. Dw i ddim wedi glwod e yn sliaiad yn y pwblic ariod. onrf ni;i fe yn gallu sharad a'r ceffyle a'r haliers yn net o dan y ddiar. Ond le wvta i gymmont a hyn wr&hoch cihj ffordd detho i a fe gyta fi heno. Fe droes i fown 1'r "Llew Du" ar iy ffordd tuag yma hcuo, ;1.,(' yno yr o'dd Ifon yn llyncu ei lasecl fel finne. Fe i fi pan o'wn yn iii3,n?(,i ma's i blc yr o wu i yn myn'u ? Fe atebes ine ma. i gv rdde wthu&sol Efol y Ctof. "Jawst baeh," cbf fe. "yr wv i bob w-tbnos yn darlien Yi-itgciiiloii Efel y Gof i nhad a mam, ac ma nhw, fel finne, yn i enjoyo nhw. Wyt ti yn meddwl AVil y by sc. yr Immi Of a.'i bartnexs yn folon 1 fi ddod i'r cyrdde ma am bell it-till)os? Fe'i atebce yn stroit, "o objection at all, Ifan b30h: tyr'd a chroeso. Pwy byivig a dtkl, nis bwriiif ef allan ddim,' yv actnod anwyla' y Gof, gelli fentro. Ma lk? i'r pethadur {>enna yn yr hen Efel. Ma cj'.mment a hyn o wahaniaeth rhwng gwmnid/jg (y Gof) a diaconiaici llJewelyn, Sam, ("adifor. a Glvndwr) Kiel y Gof a gxveinidog a dia- coniaid C'a^iel E— —. Fe gci wevd dy farn ar unrhyw bwnc yn i clyw nhw, pe byse hwnnw mov w<yw a wernivvnt, ddicia neb o honyn nhw. 'Dco(\<; dim jhû iti i fod yn orthodox o gwbl. Pc byse dvfurn inot- wabanol i farn v Gof a'i ddiaconiaid ag yw margarine a menyn gotre'r wlad, nele nhw tldam ond gwenu yn serchus, a deyd fod ticyn o "originality' yn y bach an diarth yna. Dere di yn ciiii Ifan. I ti a finne wedi oa'l llwer awr folus yn yr hen dafarn hwn wrth chat an ar hvex o bwncie tim-eb- ben ein pednts. Ond wir, bachan, fydd dim chwarter y want u-iio ti fyn'd i dafarn ar ol i ti ddecli.ro myn'd i hen Efel y Gof. Dim oud rhyw dri glased yr wthnocs yw fy nrinks 5 odda;r pan yr vry i yn myn'd i'r Mel. Fe wettss wrtho, Cadwjuadr. mai staunch abstainru's J o'oJi chi a lot. o'r diaconiaid ma--Sam, Iilewelyn, a Gly.ndwr—ta berth, ond mud i'ch chi, er hynny, ddim yn stcpo neb sy'n yfed anihxdl i Ije.int i ddod 'ma.; ond 1113.("n wir chi a Sam neyd y'ch goro i'm pexswadio i atM -N, we dyna fi it-edi wi-tti6,h chi yn ddicon di-shap y ffordd y da'th Ifan gyta fi yma lieno. Os gel lwch ohi ei ber- swadio i weyd gair o'i brofiad wi-tliooh elil, bype yn dda gan y nghalon i." :it Y Gof--Dii, was. da a ffyddlon, wyr, ti Wil. Bydd yn dda gan ein calone ninnc i gyd i glywcd yohydig eiriau o ena-u dy .gyfail). Ifan Rhys Dafydd. Yn awr y macJjgen i, dowch yn inla'n. Nid oes angiien i chwi ofni neb o honom. Y mae Wil wedi rhoddi desg*rifiad gweddo gywir o',i rhinweddau. Nid ydym ni yma yn oyfyngu ar lhyddid barn neb. Mewn gwirionedd, yr ydym yn c'aru yn fawr y gwr antnria*ddnvyd barn fyddo .yn gwrthdaro yn erhyn barn y nnvyaf- j, if. Y mae gwroldeb dyn fellyn yn ein hargyhocldi fod yndd) ddefnydd ai-we.inydd cenedl. Os darllenasoch ein hymgomion yr wytiinos ddiweddaf. clnvi \v(\koch fod yma wahan iaeth barn ar feirdd hen a diwedtfar Cymru, Dwed- wch oich bartl, Ifan, ar rhywbetli. :t «= ffryndie, Ifan Rhys Dafydd—Anwl ?ryndio, IIw.'ch giro credig chi y Gof wedi rhoi ticyn mowr o lielp i fi i drio gweyd gair. Fc wetw Wil wrtboch chi beth yw'm job i-ma mishdir yr lialiers wy yng ngwaith B—Yr wy'n gwpod ma syniad llod ishef sy gyta lot o wyr v1 csipoli am lialier.s u'u mishdri-ma dynon rhecilyd a chrilon ydi nhw i geffyle. Dw i ddim, ffryndie, am Wtyrt had wy i wedi ea'l fy nghynyrfu ambell wa-ith i roi rhep, ond fe alia i yn onest weyd na wades i geffyl yn greulon ariod. Ppth arall, os gwela i un halier yn rhv barod i uso'r m hip, neu'r sprag, i wado (Xffyl, yn ddi-acluai. fe g hwrniw flas y nhafod i yn ham., Yr luiJier crilon, gura geffyl o gylch oi ben, sy'ri fy ngliynyrfu i rcgi 1 amhell wa-ith. Dyna ddicon ar hynyna. Wei, fel gwetws Wil, yr wy i yn en'] dieyn mowr o jovmenb bob wthnos wxth ddarllen yirgomion yr hen EfÐl yma 0: r "Herald" i nhad a mam. Ma nhad, fel ma rhai o honoch yn gwpod, er's mishodd beHach w(,kii igorneiii gan y gwynegon. Dim ond wrth help i ddwy- ffon y gall fyn'd dicyn o gylch y ty. Oud ma un help mowr iddo i ladd yr amser—ma l'e yn ffond o ddarllen paprc a llyfre. Ma'r hen Fibl raowr ar y bwrdd yn gyson gento fe, a,(,- Hnws, Pan o'dd e'n gallu myn'd i'r Ysgol Sul er's llwer dydd, yr o'dd c'n ddaleuwr po'th iawn, iiiedae R-uw Pen- Dre'. Yr o'dd nhad, medde fe, yn ciedu fod Huws Tredegar yn berff(-tli-- nas gaUse neb .sbonio'r Bibl yn jeit ond efe. Os byse rhwfun yn y c I a.s yn ddicon gwrol i aiuo barn nhad—-a Hws, wrth gwrs—-fe wete wrtho yn airw ei fod yn myn'd a" i ben i goHcdigaeth. ac am iddo ddarllen sbonkule dynon Dnw ar v Bibl, ac nid spoit;ade dynon y diafol. Pe gwote rhwfun farn. rhyw Sais o'dd wedi gtKvd spouiad ar y BibI, fe ddele i'r gohvg wyn ci lyged, a mentrad weyd nad o'dd y Sais hwnnw ond "infidel" rhonc Ond er's blynydde bolhuih ma nhad dipyn yn gal Inch dyn. Ma fe wedi lladd pol: hen gulni o'dd yndo fe, ac yn on-jon,o darllon gwahanol farne dynon, a dyna'r rheswm oi fod c mor awyddus. am glywed ymgomion yr Efail yn yr Herald bob wthnos. Ebe fe, Ifan, ma beohgyn clen. iawn yn cwrdd yn hen Efel Cadwaladr. Ma. nhw'n im a chytun, er yn gwahaniaethu yn i barne ar byncie. Pe byse'r hell goose ma'n mniatau, fe fvswn i yn i oanol nhw bob wthnos. Bpchan, fi.a oa'l barn ac ysbryd llydan a ffein yn bcitbe gwerthfawr iawn. Dyma'r 1"V)"11 credit, -sv'n agoi'dryse'r gogoniant tu hwnt i'r lien." Wei, gwell i fi ei gadel yn awr. Y Gof—Arddcrchog, Gyntraii-d hoff! Diolch it "Nil am ddod ag aedod mor ddefnyddiol i'r Efel hon. Bu tad Ifan yn enghraifrb o'r hen buritaniaid gynt— y rhai grcdent fod pawb yn golledig os I mentrai rhywun ddcvtgan barn newydd, gnahanol i'r e-iddynt hwy ar byncaau j;sgrythyrol. goll gwc-ll, gwyn- ach, wedi torri ar Iwybre'r pererinion, ac yn ei wa.wl ni gerddwn ym mbien tun gloewach Bydda-i desginfiad o farnau eich rhieiu iwni'ch teidiau a'ch neiniau ar bethau gyllt yn rhywbetli bias us yn ddiau-

LLANNON. Mae gep?m y pl~i- a'r mwynb o long3"farch y bmMd Mr. Griff. Evans (Llwynfab) ar ei lwvd("ut yn y gor phenol fel adroddwr mcdrus a galluog, a<: yn ddiweddaf 011 ar ei waith yn oipio :.v wobr yn Johnstown, nos lau wythnos i'r diweddaf, allan o 111 cys- tadleuwyr. Parhacd ] ddringo cto yn y dyfodol yw fy nyaiuniad.-Edinygydd.

TELEPHONE: DOCKS 35. W. WILLIAMS & CO., JEWELLERS, &c. 29, CASTLE ST., SWANSEA. Specialities: ENGAGEMENT RINCS 22 CARAT COLD WEDDING RiNeS 18 CARAT COLD KEEPERS ENGLISH LEVER WATCHES GOOD FOREICN WATCHES ENGLISH AND FOREIGN CLOCKS ENGLISH AND CONTINENTAL NOVELTIES IN COLD, SILVER AND ELECTROPLATE SUITABLE FOR CHRISTENING BIRTHDAY AND WEDDING PRESENTS SPECTACLES AND EYEGLASSES FOR ALL SICHTS It will pay you to come to us to buy for Three Reasons- LARGEST VARIETY, BEST QUALITY and LOWEST PRICE. FOREIGN MONEY EXCHANGE.

O'R TREN. í Mr. Gol—Mock)ylmis nad aunyddorol j gan eich darlien wy r fyddr„i ambell lith d:.tn y pelljawd ndlOd. Gwn nad I) bonnawd gwreiddiol. Dofnyddiwyd ef gan amryw ysgrifwyr-gnlluog: ac an- aUuog—mvch bcn eu gwasg-gynyrchion. Ond y m<m 'D.rf mQ'w T?syman dro? ei ra.bwy?a<Iii. Yr wyf, yn fy amd<Efad. rwydd o fodnr-serbyd, yn y tren yn Hcd fYIIyeh) ac yn g\?l<?d a ohlywed .retha,u I go a:ddyiadol yn ami. Petli 3m! nid wyf wcdi digwvdd ?wcted y pennawd yn dodiweddar gan neb. A plieth arall eto, hwyrach y bydd yu rhy ddiweddar i'w ddefnyddio yn y ma.n; ac y bydd yn rhaid i ddyn awyddus am ysgrifenu hane: ei deitbiau i'r wasg, i v, nelld hyny AiN,Yr- l oiig. dan y pennawd "O'r Awyr-kuig." Mac bines rhyterld i'r tren. o'r adeg y gwrniwd y 1 gan Stephenson, yr hon a wel-ais yn Darlington, hyd heddyw or amser yr aiiii(Apa,i Dafydd j Evans. Ffvnonhenry. yr Hjollalluog i "sticko," hyd yn breHcnoI. Ceir golwg a.r ddynoliaeth ac annynoliacth i'r tipyn yn y tren. Daeth mawredci Ikiecher i'r golwg yn ei wa.ith yn teithio yn y tren yn yr nn oerbyd a dhaetliion Ameri- canaidd. Hanes ddifyr yw yr hon am Kilsby Jones yn vsntygu yn y tron, a dynes, oedd a cbi bychan ganddi, yn taflu ei bibell allan t-nh y ffonestr. gan ddweyd, This is not a itfnoking compartment," a gAvaith Kilsby yn taflu y ei allan yr un ffordd, gan ddweyd, "It is not a dóg compartment neither." Adroddir am yr JÙIl bregethwT liynod, Peter Mackeny,ie, yn y tren, a dim ond dynes yn yr un oerbyd ag of. Deehreuodd siarad am y tywydcl, yn serchog, fel y medrai ef. Atebodd hithau nad cedd lii ddim yn arfer siarad a dieithriaid yn y tren. Diolchodd yntau iddi am ei livn- awsedd, a gesododd ei law dan ei hen, a ohysgodd en yd fmiati a phan yr aeth ef allan yn yr orsaf nesaf, dywedodd wrthi, Good day. madam if F have been to speak with you, I have slept "ith you! 0, íü, lie rhvfedd tren. Dywedodd Dr. Recs, Abertawe, pan yn disgjn ax yi orsaf yno, wrth gytaill unwaith, Gwolais heddyw un o'r pethau rhyleddaf erioed. Yr oedd mab a mereh yn yr un cerbvd a mi yn dod o H irwaen yr oodd y bachgcn wedi archolli yohydig ar pi "'efu. uchaf wrth shavo, ac yr oefld ychydig o ddybaco YlO, fel meddyginia.«-tih. Ond os 'dyeh chi yn y fan 'na pan ddethon ni allan o'r tun- nel. yr o-,cl,- ) y dybaco ar wefus y ferch lir gwell, ac er gwaeth, mac goleuni yn y cerbvdau yn awr yn iynvch. Beiai rha-i y diwretldar Ddoctor Owen Thomas, Lorpwl, am ueithio yn y first- class compartment: ond credaf ei tod yn ddoeth ia.wn i wneyjd hynnv. Diau i lawer 0 bethau godidog gad eu cyfan- H^fkh ganddo yn y tawelwch yno. Nid ydveh yn gweled y byd i gyd lieb fyn'd i'r first-class. Pe gaUwn, Mr. Gol., yn liwnw N, tithiwn i o hyd; ond gan fod v pris yn fawr, a'r pres yn fach," yr wyf yn gorfod yicddarostwng i fyn'd ac ymfoddloni i fod yn y third. Yr wyf yn edrych i fewn VP. hii,act-hiis i'r first, ac yu gweled amb<?ll un yno yn ddim gwdi na minau, os yw Darwiniaetli yn gywir. Y'n n.aint y pres mia," y gwahaniaeth. ac nid ynom ni. Mive yn gyfforddus iawn yno, ys dyweclai Wil Bryan a.m yr Eglwys Wladol. Ccfais fy hun yno (yn y first-cla^s, nid yn yr Eglwys). ambell waith, pan ddigwyddai y fantais o fod y eraiil yn llawn. Yr oedd yno fonoddwr a d&u ddyn o fy mlacn. Drwy yr un digwyddiad a niinati yr oood y ddau ddyu. yno. end yr oedd y boneddv. r yuo yn "freiniol," trwy'r pros Sais oedd y boneddwr, a. Chymry occki y ddau ddyn. Darilenai y Ixm- "ddwT y Daily Mail," ac ymgomiai y ddau ddvn; ac vinddangosei)t i mi eu bod wedi øu llyncu i fyny yn llwvr gan y mater. Cym-erais inau arnaf iiad oedd. wn yn gwrando arnynt. Dyna fel y bydclaf yn gAviando yn y trcn, fe-l rhool. Edrychais allan trwy y ffenestri a gWGl- ais en bod yn dechreu cynJbcHu (y ddau I ddyn); a deaUois yn ftian ma.i dadl oedd rhyngddynt yiig nglyn a<r ysgriI neill- duol yn y "Gouin fj ddiweddaf. Aieddai un o honynt, "Pa svnwyr ei fod yn dweyd na ddylid gwobrwyo dyn am ragpri f Sut y maÐ yn cysoni hynny a'i gadeiriau .iisie(ldfo(lol? Yr oedd bai gwarthu? arno am eu <1erb;rn, on yw yn dweyd y gwir a.r y 4 Ciksiinen.' Gallem fetklwl wrtho nad dos eon am gosb yn nvRgeidiaeth y Testament Newydd o gii-bi, y Llyfr llo ceir y bygythion mwyaf ofnadwv lie ceir y gwa-eau mawr, a lie (x-ii- hanes Ananias a Sapphira dan y farn. A Softialiaid oeddent, ond eu bod nh w wedi treio aclo eu Sosialiaeth, a myn'd i annibendod wrth dreio gwneud hyny, yn nglyn.au tir. Mao Sosialiiiid ein hoes ni yn weddol o sail fforud ddott nhw ddim i drafforth lvrth acto on c.yfundrefn. Ystyriant ma.i ei (lweyd hi yw eu gwartli hw)", ac mai dynion f-raill sydCl i'w bactio hi. I mi gaol dweyd y gwir i ti, nid wyf yn (lea)] yr ysgrif o gwbl. Mae cymaint o bethau da a. drwg ynddi, tog ac tinnh,(-,g, dof a gwallgot, call a dvl, fel y mac y cyxnysgodd mw y;ii wyf wedi w(.Pd yn ddiweddar. Pe buasai onw y eyhoeddiad yn Gawl' yn lie Coninen,' buasai yr ytgrif hon yn si.-v,-t.o id(,Io j'r d)jii. Gwohvn fod y dyn araJl yn awyddus iAwu i siarad pe cawsai gyfle. Pan oedd y tren yn cycJiwyn, daeth im o lowyr y Rhonda a i fewn atom yn frysiag, trwy yr un digwyddiad a'r ddau ddadleuyda a minau. YVodi iddo ein cyfarch, a'n bysbywi pe buasiai eiliad yn hwy v buasai wedi ei goDi," s'-n hysbysy hefvd ei bod yn dywyd.d "slahri" (nid wyt yn sicr both yw ystyr y gair, ai UYlad 0 sla.b-by yw, ltwi dalfyriad o is-law-bri), eLste<ldodd yn ymyl y boneddwrj" yr btwn yn union a ofyn- odd iddo ai tocyt third-cU.ss oedd gan- ddo:- A gotynodd yntau y canlynol yn ol, yn Gymraeg: Pa w* hauiaeth iddo ef jm docyu oedd gauddo, neu a oedd ganddo docyn o gwbl ? A oedd yn bwriadu t..111 am un iddo? Ai nid oedd..ganddo ddigon o Ie? A oerld ofc am i ni fyn,(i ,Ilan i g,yd, a'r tren yn myn d, iddo -tk-i digon ft le i swugro ? A am iddo ef i boidio mvned adref at Mari a'r plant ? A fu yn v Rhondda el-io(,(i ? A oedd yn adnabod Mabon? Ai etc oedd perchen y tren? Rhaid i mi gyfacklet mai yr unig oDd arnat oedd ofn nad oedd y boneddwr yn deall dim Cymn- Safodd y tren, as aeth yntau allan, a. dywetiodd aj- ye orsaf fod teithio yn awr vn beth very inc/invenient." Deehreuodd y dadleuwyr eilwajtli, ond ni ehawsant chwui'cii tog y tro hwn. gan fod gwr Mari yn siarad a Iiii-v yn ddi- dot Yr oeddwn i yn dal yr "Herald"- o fy ndaen, f:-t pe buaswn yn darlien. i.Iwyddais i glywed fod ei.stau i a-wdwr .T1 ysgrif yu y Genimyi i egluro oi yw saliad gwerinvvyr Hafurol ar bob pwnc eymdeithasol wedi enill iddynt gefnogaeth hoE eglwysi Cristionogol y wlc'xi, fel y dyAved, sut y mae yn dwrdio y: eglwysi atn beiriio gwneud "hyny ? Ac ar ba sail y dywed nad yw pwnc y tir. a phwnc y pheasants, a phleidlais i bob dyn, yn mynd i symud gronyn o dlodi'r wlad. Pan oecidwn yti ymadael. clyw- ai. v Hull yn dweyd fod oi wrtliK-N-nebytiil wedi dweyd y gavir-yq nad cWd" vn deall yr ysgril a th^byg iddynt gael hw a 1 rhag blaen, gan fod y teitliiwr aitill erbyn hyny w<xU cysgu. Mynedog.

"BARDD Y WERIN YN SYMUD. Siomiant a phrudd-der oe-dd nl llanw calonau y dyrfa ddaetlx yng nghyd i gyfarfod ymadawol y Parch. T. E. Nicholas, y Glais. Daeth Mr. Nicholas i'r Glais er' s agos deng mlynedd yn oi 3-11 Uawllbri ..t.ithJ a xneddyliai Scion lawer o houno y pryd hw i i n w ond w ed i b lyn yddoed d o' i wasanaeth a'i gwnmi, meddvliai lawer mwy o honno. Tystioiaeth i nyn oedd y dyrfa ddaeth yng ngbyd i'r cwrdd. Ychydig amser yn 01 cafodd M:. Nicholas alwad i un o'r eglwvsi ereill yng Nghwmtawe, ond pan ddeallodd eglwys Seion hynny, ni arbedodd na thraul na thraiferth i geisio ei gadw. Ond dyna alwad eto yn clod o (J'vieiriad y North ac fel y dywedoda un o'r siaradwyr yn y cyfarfod, Y mae rbvw SWJll yn y Gogledd i Mr. Nicholas "fel nad otMid taerineb eglwy" Seion yn gallu ei atal." Ond wedi ir eglwys eto ddeail ei fod yn bwriadu mynd, gwnaeth ei goreu i geieio ei gsidw. Cynygiwyd iddo gyfleusderau newyddion a choaiad yn ei gyflog. Ond er i'r eglwys yn unfrydol a thaer i geisio ei gadw, penderfynodd ncwid ei le. A nos Lun, Chwefror y- cynhahwyd y cwrdd yinadawol. Llywydd y cyfarfod oedd y Parch. J. M. William*, Clydach. Ac yn ci anorchiad dywedodd ei fod wedi clywed Hawer am Mr. Nicholas cyn iddo erioed ei adnabod. ond wedi dod i fyw vn gymydog iddo, a chad ambell orig yn ei gwmni, nid oedd y ganmoiiaei i'i glywodd yn UI1 "iota" yn ormód. A ciii-edti pft fwyaf y cai y w lad < i adnalxxl uwehaf i gyd yr elai yn ei pharch a'i hydmygeftd o honno. Ar ol yr anorchiad. f-afwyd txirddor- iacth felys gan Mri. John Jones, David Davies, a: Miss Mary Davies'. lna galwyd ar y chwacr hynaf yn yr eglwys a'r cylchoedd—Mrs. Elizabeth Lewis— i g.yfl w' no "fiidoboard" derw hardd i Mim. Nicholas; ac ar Air. John Humphreys, uu o flaenoriaid r eglwys, i gyffwvno "pwrs o aur i Mr. Nicholas, ac wrth wneyd, datganent eu gofid rnawr o golli y teulu annwyl o'u plith. Yna y galwyd ar y beirdd i dovi eu corn olqw ar eU penau. a gwnaethanfc hynny yn rhagorol, a datganodd Phillip l,e.y, Blrcli&-rove, benillion o waitli Gwilym Bedw ar ben alaw Gymreig. Wrth ateb derbyniad vr aorhegion ar ei ran ei hun a Mrs. Nicholas, dywedodd Mr. Nicholas na;s gwyddai yn iawn paham yr oedd yu ymadael a'r Glais. Nid oedd un n'r rhesynuru a aj-ferid 01 roddi gan weinidogion yn apelio ato. Ac wedi ceisio meddwl am bob rbeswm bron, yr oedd yn gorfod dod i'r casgliad nas gwyddai paliam yr oedd yn myned i liangybi a Llanddewibrefi. Ond 110 bynag vr ai a lie bynag y byddai yl1 aros mwy, byddai achos a charedigion eglwys Seion yn agos at ei galon. Diolchai iddynt am bob chwareu teg gafodd i lenydda, ac fel arwydd 0- hynny cyflwynai un o'i gadoiriail barddol iddynt at wasanaeth yr eglwys. Ar ran blaenoriaid a dynion ieuaino yr egiwy. siartidodd Mri. W. D, Rees, Jklward Evans, Aneurvn Rees, Elias Dnvies, D. Davies, a D. Thoma«. Yna siaradodd Gwilym Bedw, Birchgrove. y PaTchodigion Jenkins, Rhos: Owen, Pantycrwvs; 11 ichards, IVebane^; Thomas, Bethel. Clydach; a Phillip", Neath Abbey. Yr oil yn dwyn tystioiaeth i gymeriad a gallu Mr. Nicholas io o'u hedmygedd o honno. DarJlenwyd hefyd nifer o lythyrau a br.y.vhysljysebau oddiwrth weinidogioa oedd yn mqthii bod yn bresenoi. yn cri plith, rhai oddi wrth y Parchedigion Ben Davies, Panteg; Seiriol Williams, Pontardawe Roderick, Rhiwfawr; Evan Jones, a Gealy. Sciwen; Rowland Evans, Ynysmeudwy, etc. Er y siomiant oedd i'w deimlo yn y cwrdd, eto tystioiaeth pawb oedd fod. y cwrdd y goreii o'r fath gafwyd eriood. A diau y bydd yn galondid mawr i Mr. Nicholas briod- Ac feIy dywedodd y siaradwyr dynranwn DuT." yn rhwydd iddynt a bendith. lhvydd yn y Up newydd. Craig y PaL