Y Dydd

Y GOLOFN AMAETHYDDOL. FFRWYTHAU A LI.YSIAU. Mae pob ar- goel y ceir toraeth o ffrwythau eleni. Darperir peth siwgr at wneyd jam, ond nid digon i jamio yr. holl ffrwythau fydd at law. 0 ganlyniad, dylid cadw y ffrwyth au trwy eu potelu, yr hyn ellir wneyd heb siwgr. Dysgir merched, trwy Gangen Lysieuol, Adran Cynnrych Bwyd, i roi hyfforddiant i'r cyhoedd pa fodd i wneyd. Darperir potelau drwy y Bwrdd Cyfarpar. Yn y cysylltiad hwn, sylwer y gellir defn- yddio mel yn lie siwgr at wneyd jam, yn ol yr un cyfartaledd. Priodol sylwi hefyd y gellir potelu llysiau i fantais. Os dymunir cael potelau ysgrifenner at Bwvll- gor Amaethyddol y Sir. Y -CYNHAUAF. Rhaid trefnu yn fuan ar gyfer y cynhauaf. Mae llawer o ferched yng Nghymru yn barod i gynorthwyo am ran-amser. Gellir cael yr enwau gan Ysgrifennyddion Pwyllgorau Amaethydd ol Siroa y Merched. Yn Nwyrain gwelodd Ffermwyr goleddant ragfarn yn erbyn gwaith merched nifer o honynt yn gofalu am stoc, bwydo lloi, godro, chwvnu, a gwneyd gwaith fferm cyffredin. Rhoddasant brawf eu huuain ar lafur me rched-addefant bellach na wnelent I ? hebddynt, ac fod merched yn llawer mwy gofalus o anifeiliaid na dynion. Cyflog merch am chwe diwrnod o waith yw deu- naw swllt. Mae amryw ferched wedi cael hyfforddiant yn barod at waith yn I y Siroedd Cymreig ar hyn o bryd. PRYFETACH. Gwneir llawer o ddifrod I i gabbaits, coliflowers a llysiau eraill gan j y gloyn byw cyffredin a phryf y cabbaits. Difoder hwy lie gellir, ond y ffordd oreu j yw chwilio am y gloyn byw ymysg y dail, i ei bigo allan a'i ladd. Machwystrollu a dwr sebon hefyd yn effeithiol. Sebon carbolic yw y goreu. Defnyddier owns o sebon i alwyn o ddwr. Rhaid gwneyd y gwaith pan fo'r cabbaits yn fychan, y gloynod yn ieuaingc, ac mae'n bwysig casglu a difa wyau y gloynod. Mewn llawer man. difodir tatws newvdd eu planu gan wire-worms. Camgymerir hwy w,.itin am brvfaid eriall. Eu lliw sydd frown oleu, eucorphar lun pryf genwar yn mesur oddeutu tri chwarter modfedd o 11 yd. Mae ganddo ben. amlwg, a tri goesaubychain tuoli'rpen. Erysypryfed ar ffurf wire-worms am dair blynedd neu fwy. Yn y gwanwyn a dechreu haf y byddant brvsuraf,-at ddiwedd yrhaf II tyrant yn ddwfn i'r ddaear. Yn y gauaf yn ami, ant mor ddwfn fel na welir hwy wrth droi y tir. Dadblyga'r wire-worm vn chwilan, ac yn yr haf dilynol gesyd wyau o ba rai y daw Ilinach newydd o'r teulu. Difodir bron bob llysiau gan wire- I worms. Ffa o bosibl ddifwynir leiaf ganddynt. I glirio y tir o honynt golyga amser a llafur mawr. Os yw y tir yn glir o gnwd, ond ei droi bydd y wire-worms at drugaredd yr adar, neu gellir'troi dyfednod i dir newydd eu droi, a difant y wire-worms. Gellir defn- yddio napthalene yw difa, yn ol dim llai na dwy owns i'r llathen sgwar. Gweith- ier i fewn i'r tir, ond na ddefnyddiwr lie j bydd cnwd. Ond y ffordd fwyaf effeithiol yw prysuro tyfiant y cnwd, trwy gym- hwyso fel top dressing naill ai sulphati ,1 • o ammonia yn ol pwys i'r rhwd, neu hydd- igl yn ol galwyn i'r rhwd. Gofaler am hau sulphate o ammonia yn y ffurf o lwch man, ei daenu yn un ffurf, a rhyddhau y tir yn uniongyrchol wed'yn i'w gadw rhag llosgi. Lie gellir, dyrfhaer y tir ar ol hau'r sulphate o ammonia, er mwyn ei gario at y gwreiddiau. Os defnyddier hyddigl dylid ei gadw yn docyn am wythnos wedi ei gasglu o'r sim- dde. GWNEYD CAWS. Yn 1915. gofynodd 1 Bwrdd Amaethyddiaeth i'r Awdurdodau Addysg trwy Loegr a Chymru i gymeryd moddion i anog ffermwyr i wneyd caws lle'r oedd cyflenwad llaweth dros ben angen y boblogaeth. Abetodd pediar Sir ar bymtheg i'r alwad, a sefydlwyd 33 o Ysgolion Caws. Mewn canlyniad, crewyd diddordeb neulltuol yn y gwaith, ac y mae argoelion y sefydlir y diwydiant mewn Ilawer ardal na chynyrchid caws ynddi o'r blaen. Tra bydd cyflenwad bwyd yn brin, dylid defnyddio llaeth yn benaf (1) At angen dynol (2) I fwydo lloi (3) I wneyd caws. Yn ymarferol, mae pob pwrpas arll yn golledus. Yr amcan cyntaf yw y pwysicaf, a rhaid cyflenwi pob angen rhesymol yn y cysylltiad hwn cyn ystyried unrhyw angen arall. Yr un pryd, dylai pawb fod yn ofalus o honno, a'i ddefnyddio yn y modd goreu sydd bosibl Ni ddylid rhoi llaeth i loi ar ol iddynt gyrraedd chwech wythnos oed. Gwas traff yw hynny ar fwyd dynol. Gwna bwyd gwneuthuredig y tro yn ei le. An I ogir gwneyd caws am ddau reswm. (1). Oherwydd mae dyna'r ffordd oreu i gadw Uaeth fel bwyd. Ceidw y casein yr hyn na wna ymenyn. Casein yw yr elfen fwyd oreu mewn llaeth. Gellir ystorio caws am amser hir. ac y mae yn llai dar- ( fodedig. nac unrhyw ffurf arall o fwyd o'r llaethfa. (2 Oherwydd fod gwneyd caws yn unig yn ddiwydiant gwerthfawr dros dymor y rhyfel, ond yn sicr o barhau felly ar ol hynny. Pell yw Prydain o fod yn hunan gynhaliol mewn cynyrch caws, a mewn-foriwyd toraeth mawr o hono. Dengys pob arwyddion fod cyflen- wad gwledvdd eraill dros ben yr angen cartrefol yn Ileibau, ac fod yn rhaid i ninau gynyrchu mwy gartref. Felly, gellir sef- ydlu'r diwydiant ar seiliau cadarn. Tref- na ffermwyr vn gyffredin i wartheg fwrw ¡ lloi ym Mawrth ac Ebrill. Golyga hynny y gellir cynnal y stoc yn nhymor y gauaf bron yn gyfan gwbl ar fwyd godir gartref. ) Mae gwneyd caws yn talu yn llawer gwell i ffermwyr na gwneyd yrnenyn. Aiff: dwy a hanner i dair galwyn o laeth i wneyd I un pwys o fenyn. Gwneir pwys o gaws j o un alwyn o laeth. Mae pris presennol pwys o gaws bron gymaint ag a geir am bwys o fenyn. Mantais fawr i gynyrchu I caws yn ddarbodus yw i amaethwyr gyd- weithredu; ond i sicrhau llwvddiant mae tri anhebgor, sef, diddordeb trwyadl, ( ffyddlondeb gwir, ac arolygiaeth effeithiol. Trwy fydweithredu i gynyrchu caws, enilla amaethwyr y manteision a j ganlyn, sef (1) bvdd y draul yn llai (2) ccir cynyrch unffurf (3) bydd cvfartaledd y llaeth gollir vn is (4) ceir gwell marchnad (5) bydd llai o anhwylustod ac aflerwch yng nghratref y ffermwr (6) caiff y fferm- wr bach fatiteision cyf?rtal a'i gymyiog cefnog. (7) arbedir y draul o brvmi ?cirian- nau cyfaddas (8) arbedir llafur, ac yn v ■ benaf oil gellir sirhau gwasanaeth pe-isw trwyadl gymhwys a medrus er mwya. Era allan gaws o'r safon uwchaf posibL I gychwyn ffatri gaws ar linellau cydwtibv redol dylid sicrhau o leiaf clau gan gafejai o laeth yn y dydd. Mae amryw o y ion Caws a ffatrioedd caws ar linellau weithredol yn cael eu cychwyn yn Ngfrvw- ( yru y tymor hwn. rx\rr\n^