Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
Rhai o Ryfeddodau yr Aifft…
Rhai o Ryfeddodau yr Aifft I GAN D. D. JONES, Coldstream Guards, Chelsea Barracks. II. Eithriad heddyw yw i ddyn baratoi ei fedd ei hun. Yn hyn o beth teith- iasom ym mhell oddiwrth yr hen Aifftiaid, oblegid beddau yw y pyra- midiau a adeiladwyd, gan mwyaf, gan frenhinoedd tra yn fyw i ddiogelu eu cyrff ar ol marw. Tybid pryd hwnnw, yn yr Aifft, fod y rhan anfarwol o ddyn, ar ol ysgariad yr angau, yn crwydro am oesoedd drwy wahanol brofiadau, ac wedi hynny yn dychwelyd i geisio y peth er trigo ynddo drachefn ym mhlith dynion. Peth pwysig felly oedd cadw y corff rhag llygru. Ceisid gwneud hynny drwy ei ber-arogli, a gofalu ei gladdu mewn bedd mor ddiogel ag oedd modd. Nis gallai hyd yn oed frenin ymddiried mwv i'w olynwyr na'r gwaith o ber-arogli ei gorff; daeth yn rhan bwysig o ddyledswydd y penaeth i baratoi diogelfan ei gladdedigaeth ei hun. Ac nid y brenin yn unig wnai hynny; yr oedd r un mor angenrheidiol i'r deilia1 i sicrhau fod ei gorff ar gael pan ddychwelai ei ysbryd o wlad y cys godau. Ond rhaid oedd i'r tlawd fodd- loni ar fedd yr un faint a'i boc-i Felly o amgylch pyramid anferth y brenin ceir rhai by chain lie gorweddai ei weision. Mae yn werth cofio taw pyramid yw y gwaith celfydd hynaf ar y ddaear y mae gennym hanes credadwy ar glawr am dano. A phan ystyriom amcan yr hen feddau hyn gwelwn mai un o ffeithiau mawr y Narci-Id- iad borcuaf oedd ffydd mewn bj è anweledig a bywyd tu draw i'r l-edd Ond tyrd ddarllenydd gyda mi i weled y pyramid mwyaf. Digwydda hwnnw hefyd fod yn un o'r rhai per- ffeithiaf, sef carnedd fawr Cheops, un o saith rhyfeddod yr hen fyd. Fe saif bron yr oil o'r pyramidiau ar ucheldir, y tu gorllewinol i'r Nil, gerllaw i Cairo, prif-ddinas bres- ennol yr Aifft. Yr agosaf i Cairo, a'r mwyaf nodedig, yw tri phyramid Giza, un o'r rhai yw eiddo Cheops. Gorwedda y carneddau eriftll tua'r deheu i'r tri hyn, rai dwseni a hon- ynt, un yma ac arall acw, am ryw ugain milltir o ffordd. Heblaw y pyramidiau, ar hyd a lied yr ucheldir hwn, mae yna feddau eraill yn ddi- rifedi, o wahanol ffurfiau, ac yn perthyn i wahanol oesoedd. Nid yw y rhan hon o'r wlad ond mynwent fawr hen ddinas Memphis a orweddai un amser yn y gwastadedd islaw ar lan yr afon. Pan gychwynwn o Cairo gwelwn byramidiau Giza yn glir, fel pinaclau bryniau, chwech milltir oddiwrthym Sylweddolir eu maintioli yn oreu o bell. Siomir ambell un pan jn agos atynt. Y rheswm am hynny, greuii i. yw nad yw eu hochrau yn unions) th, Maent yn gogwyddo oddiwrtf n- fel t6 ty, ac felly ymddangosant yn llai nag ydynt i un a sylla arnynt o agos. Mae tramffordd o Cairo i'r pyramid- iau, ac awn gyda honno hyd o fewn chwarter milltir iddynt. Pan ddis- gynwn o'r tram ymgasglai dwseni o hogiau o'n hamgylch. Cynhygiai rhai gamelod neu asynod i'n cario; dymunai eraill fod yn arweinyddion i ni ar draed; eraill am werthu eu nwyddau. Poena llawer ni am rodd- ion (bac-shish). Mae twrdd yr oil yn fyddarus. Y ffordd hawddaf o'r dryswch yw cyflogi asyn, a chofio cytuno ym mlaen 11aw beth i'w dalu. Yna fe ymedy yr haid a ni i boeni ym- welwyr eraill. Ca ambell un ei berswadio i gym- eryd camel. Ond mae y creadur hwnnw yn siglo gormod, fel Hong mewn storm, a pherigl i'r anghyfar- wydd deimlo rhyw gynhyrfiad o'r gwaelodion-tebyg i eiddo clefyd y mor! Heblaw hyn mae cwymp o uchder cefn camel yn beth mwy ddi- frifol na disgyniad sydyn dros glustiau Ned. Felly cymorth y gwr a'r clustiau hirion gawn i ddringo i fyny y rhiw serth, dywodlyd, a'n harweinia i'r ucheldir. Mae ein cefnau yn awr ar y gwastadedd ffrwythlawn a gyrhaeddir gan ddwfr y Nil, a'n hwynebau ar y pyramidiau ac ar ddiffeithwch mawr y Sahara tu draw iddynt. Pyramid Cheops gyrhaeddwn gyn- taf. Meddiennir ni a braw wrth gofio fod yr adeilad anferth o'n blaen wedi gor-oesi ugeiniau o gan- rifoedd. Daw Genesis i'r meddwl eto. Cofiwn y crybwylliad cyntaf yn yr hen lyfr am yr Aifft, sef hanes Abra- ham yn tramwyo yno. Yn sicr, nis gallai yr hen batriarch lai na gweled y pyramidiau. Amhosibl i ymwelydd a'r rhan bwysicaf o'r Aifft beidio a'u canfod. Pa amseriad bynnag gys- ylltwn ag ymweliad Abraham a'r wlad, rhaid i ni osod y pyramidiau lawer yn foreuach. Felly dyma ni o flaen adeilad welodd Abraham, un a godwyd o leiaf fil neu ddwy o flwyddi cyn ei amser ef. Nid oes hanes yn y byd ond ar furiau hen feddau a themlau yr Aifft a a ni yn ol mor bell. Ceir dau ofyniad weithiau yng nglyn a'r pyramidiau. Y cyntaf yw Paham na allodd dyn ar hyd ei hanes godi adeiladau eraill ydynt wedi herio amser fel y rhain? Yr ail ofyniad yw Pa fodd yr adeiladwyd hwynt? Bydd ateb yr olaf yn rhoddi goleu ar y cyntaf, a cheisiwn wneud hynny wrth graffu ar byramid Cheops sydd yn awr o'n blatin. Adeilad pedair ochrog yw, yn I llydan ar y gwaelod ac yn culhau yn raddol tuag i fyny hyd nes cyferfydd y pedair ochr mewn llwyfan bychan ar ei ben. Mae ei waelod yn cuddio tair erw ar ddeg o dir. Mesura pob ochr ar y gwaelod saith cant a hanner o droedfeddi. Ei uchder presennol yw pedwar cant a hanner o droed- feddi. Heblaw ffordd gul arweinia i fcwn iddo, ac ychydig o ystafelloedd yn y canol, nad ydynt mewn cyd- ) mariaeth ond tyllau bychain, nid oes wacder o'i fewn. Mac yr oil yn graig svlweddol, wedi ei ffurfio o feini mawr, lawer o honynt yn dynelli o bwysau, wedi eu trin yn bedair och- rog. Mae pwysau yr adeilad tua saith miliwn o dynelli. Math o gerrig calch yw y nifer mwyaf o'r meini, wedi eu cloddio o'r mynydd sydd tu arall i'r Nil. Felly cawsant eu cario dros afon lydan a'u llusgo wyth neu ddeg milltir o ffordd. Heblaw trin y meini mawr a'u cael i'r lie, rhaid ei fod yn waith miloedd o ddynion am I flynyddoedd i'w codi yn adeilad fel j hwn. Mae llawer o ithfaen (granite I y Sais) y tu fewn, yn feini anferth, I wedi eu dwyn gyda'r afon dros bum I can milltir o Asswan. Rhaid gadael hyd y tro nesaf ein profiad yn dringo y pyramid; yn gwthio ein ffordd trwy yr twll cul i'w ganol, ac hefyd yr eglurhad a roddir inni gan ymchwilwyr diweddar ar y I modd yr adciladwyd ef.
Seer, ger Porthcawl.
Seer, ger Porthcawl. Pan oeddwn ar brynhawn teg yn mwynhau awelon iachus ddeuant dros y mor tra'n eistedd heb fod ym mhell o'r "Rest," cefais gwmni o ddau ddyn-un yn hen a bron bod yn ddall, a'r llall yn ieuanc, ac yn ar- wain yr hen wr, y ddau mewn gwisg drwsiadus. Saeson oeddynt. Meddai yr hen wr ar ddawn siarad, ac nid hir y bu cyn ein gwneyd yn glustiau. Dywedodd hanesyn y bu iddo ran nglyn ag ef dros hanner can mlynedd yn ol yn y cylch hwn. Dinod oedd Porthcawl y pryd hwnnw; nid oedd y "Rest" ardderchog wedi ymddangos, ond yr oedd yr hen bentref, Nottage, yn lie pwysig y pryd hwnnw. Yr oeddynt wedi bod yn hela yn galed trwy y dydd tua diwedd Hydref, ac yn Nottage y daeth yr helfa i ben a phob un ar newynu. I'r Farmers Arms yr aethant i gael lluniaeth— bara, caws a diod, diod gwaith car- tref a "pickles," ni fu bwyd mwy ar- dderchog yn y byd. Ar ol gwneyd cyfiawnder a'r bwyd, ysmocio yn can- lyn. Yn y siarad dilynol daeth fferm- dy'r Seer dan sylw. Yr adeg honno credai llawer fod ysbryd yn aflonyddu teulu'r Seer, ysbryd yr hen Ifan Ddu a fu yn byw yn y Seer am flynyddoedd. Yr oedd gan Ifan saith o feibionva'r teulu oil yn ddychryn i'r ardal. Ni pharchent ddim-gweithient ar y Sul, chwareuent "bando" ar y Sul. Buont yn foddion i dynnu llongau i'r creig- iau i'w hysbeilio, etc. Ond yn sydyn ar un dydd collwyd y tad a'r saith mab, fel pe'r ddaear wedi ei llyncu, ac ni welwyd yr un o honynt byth. Yr oedd yn ein cwmni yn hela y diwrnod hwnnw un o'r enw Ned Goch —dyn nerthol, ac ni chredai fod ys- bryd na Duw yn bod. 0 dipyn i beth aeth y siarad yn boeth, a dywed- odd Ned Goch yr arosai drwy y nos yn ystafell yr yspryd pe celai ei gi Nero a photel o whisci gydag ef. Elai i fewn awr cvn hanner nos ac ar- hosai yo hyd bump y boreu-am fentr o ,Cio. Dodwyd yr arian yn llaw gwr y ty, ac aeth tri o'r cwmni i'r Scer gyda Ned. Boddlonodd gwr y Seer i'r trefniadau, ac aeth Ned i fewn gyda Nero a chanwyll. Daeth y tri arall yn eu hoi i'r Farmers. Nid oedd son y pryd hwnnw am "stop tap." Cawsech yfed trwy y nos, ac yr oedd i fod yn noson lawen hyd nes y deuai Ned. Cafodd Ned a Nero lonydd am tua hanner awr; yna aeth Nero yn anesmwyth gan ddangos ei ddannedd a nesu at y drws. Gorfu i Ned ollwng Nero allan. Aeth Ned yn ol i'w gadair wrth y bwrdd, a drach- tiodd o'r botel, ac yn meddwl am y iop. oedd i'w hennill. Ond ar ganol nos i'r funyd cafodd gwmni wrth y i fath o'r blaeil. bwrdd na welsai mo'i fath o'r blaen. Yr oedd ar lun dyn, gyda barf las- ddu, ei lygaid yn melltennu, a'i dafod yn fflam wyrdd-las, ei ddannedd yn rhincian ac yn ysgyrnygu ar Ned. Aeth Ned yn fud gan fraw, a neidiodd at y drws, a charlamodd i waered dros y grisiau cerrig gleision, ac allan gan waeddi a rhedeg fel gwallgofddyn tua'r Farmers heb ei het, a phan gyrhaeddodd at y cwmni syrthiodd fel marw. Felly bu am dair awr; yr oedd ei wallt a'i farf wedi gwynnu fel yr eira. Awd ag ef gartref drannoeth, a bu yn ei wely ddau fis, ac arwyddion nad oedd amser ei ymddatodiad ym mhell. Bu farw ym mis Mai, ac wyth- nos cyn hynny y" rhoddodd yr hanes am y Seer. Meddai yr hen wr, "Ned Goch was a White Ned; changed in one night." Dylai pob ymwelwr a Phorthcawl ym weled a'r Seer. Ym- drechais roddi yr hanes uchod fel y daeth o enau yr hen wr. 'BERDAR BACH. I
Advertising
CYWION! CywionH Chickens, fin- est Strains laying, 30s. dozen; two months old, los. three months, 15s. I dozen. List free live delivery.—Good- win, Stratford, Essex.
Am Dro i'r Neuaddlwyd. I
Am Dro i'r Neuaddlwyd. I Gan fod David Jones a Thomas Bevan wedi cael un ochr o'r gof- golofn iddynt eu hunain, naturiol cymeryd gwibdaith i'r gorffennol pell, er ceisio dyfod o hyd i rywfaint o'u hanes-hanes sydd yn orlawn o ramant yr arwyr ffyddiog. Nid yw'r oil o wroniaid y ffydd wedi cael lie yn oriel y bennod yn "yr Hebreaid." Terfynodd llawer i bennod debyg ar ol hynny gan adael tyrfa o rai teilwng allan. Amser a bella yw iaith pennod y ffydd ym mhob cyfnod, er fod "I barhau ar derfyn eithaf pob pennod ogoneddus. Ar ol gwyl y dadorchuddio yn y Neuaddlwyd, clywsom rywrai yn holi'n awyddus drwy y wasg am rywfaint o hanes David Jones a Thomas Bevan, a synnem fod dau o wroniaid y Neuadd- lwyd mor guddiedig yn y niwl i Gymru Sydd. Ceisiwn arwain y darllenydd "anwybodus" drwy rai pethau yn eu hanes. Dau o ddisgyblion y Dr. Phillips yn Ysgol Neuaddlwyd ydoedd David Jones a Thomas Bevan. Nid Groeg a Lladin, Rhifyddiaeth a Saesneg, oeddent y prif bethau yn yr ysgol enwog honno. Ceir Groeg a Lladin, etc., mewn ambell ysgol heb awyr- gylch wir grefyddol yn llanw y lie. Proffwyd yn cadw ysgol ydoedd Dr. Phillips; ysgol y proffwydi yn bennaf ydoedd ei ysgol, ac fel proffwyd yn gyfrwng gan Dduw i oleu ac i achub y gwelwn yr ysgolfeistr anfarwol hwn, tra y parhaodd ei yrfa fel proffwyd ac fel athraw. Soniodd Syr Edward Annwyl am Dr. Phillips yn fwy na dyn enwad yn Sir Aberteifi; profodd ei fod yn arweinydd diogel, yn ddiwygiwr a'i galon ar dan vir.hob cylch daionus. Paham y daeth Mada- gascar i gymeryd gafael mor dyn yn ei feddwl? Paham y suddodd Mada- gascar mor ddwfn i'w galon? N'd oedd yr un cenadwr ym Madagascar, fel nad oedd hanes hunan-berthol dewrion blaen y wawr yn yr ynys dywell honno yn apelio at galon neb am gydymdeimlad. Eto, yr oedd Madagascar yn blino calon Dr. Phillips, a soniai am drueni pies- wylwyr yr ynys, a gweddiai am i'r wawr dorri drwy y caddug du. a yn y cyflwr hwn fe gafodd Dr. Phillips freuddwyd a brofodd yn weledigaeth oddi wrth Dduw, ac fei Paul ni bu "yn anufudd i'r weledi- gaeth nefol." Eglurodd yr hyn a wel- ai i'w ddisgyblion yn yr ysgol, a gofynnodd pwy oedd yn barod i groesi'r moroedd er cyhe.,eddi'r Efengyl ym Madagascar. Ciywyd llais yn ateb yn bwyllog ac yn ben- derfynol, "Mi af fi!" LIais David Jones, y myfyriwr ieaanc, ydoedd hwn. Dilynwyd atebiad y disgvbl dewr gan lais gwron aratl, Mi' af finau. Thomas Bevan ydoedd hwn. Beth fu hanes Ysgol Neuaddlwyd y diwrnod hwnnw, tybed? C o;.fi wn ganu gyda hwyl, "Y mae lief o Macedonia, ac yn sicr cafwyd hwyl drydanol yn ysgol Neuaddlwyd, pryd yr atebwyd yn gadarnhaol y lief o Madagascar gan David Jones a Thomas Bevan. Nid yn unig yr oeddent yn ddau ddisgybl yn Ysgol Neuaddlwyd, ond yn ddau o feibion ardal Neuaddlwyd, ac yn ddau aelod yn addoldy Anni- bynnol Neuaddlwyd. Yr oedd tad David Jones yn ddiacon yno, a theuluoedd y ddau genhadwr yn aelodau parchus o dan weinidogaeth Dr. Phillips. Diwrnod nodedig ydoedd y dydd yr ordeiniwyd David Jones a Thomas Bevan yn ddau genhadwr er myned allan i Madagascar. Cynhaliwyd y cyfarfodydd ar y maes agored-ar ganol y cae o flaen yr addoldy. Er fod pregethu y prynhawn cyntaf, yr 2ofed o Awst, 1817, yr 21ain ydoedd diwrnod mawr yr wyl. Ar y maes agored, o dan gysgod y dderwen sydd yn aros eto, ac a fu yn j gysgod i wyl dadorchuddio'r gof- golofn—ie, yno y cynhaliwyd y cwrdd ordeinio. Byddai yn annaturicl i or- deinio mewn addoldy ddau genhad- wi i Ynys Madagascar, ynys heb addoldy o'i mewn, ynvs heb deml ynddi, ond y gwroniaid hyn yn myned i droi yr ynys yn deml. Beth pe rhoddid tafod i'r dderwer ar ganol y cae er adrodd hanes yr wyl! Ond yr hyawdledd ar y maes yn bennaf a groniclai y dderwen ac awgrym am nodweddion y bobl. Ni chlywodd yr hen dderwen y gweddiau tawel o galonnau y pum mil pobl-ar y maes; ni welodd hi ond dafnau o'r cawodydd dagrau, yn y cwrdd ordeinio. Es- gynodd pob ochenaid i'r nef, ac onid yw y dagrau yng nghostrelau Duw? Ydynt, y maent yn rhy werthfawr i fyned ar goll-gan y nefoedd! Pwy sydd yn arwain y dyrfa mewn gweddi yr oedfa'r boreu? Y Parch. W. Griffiths, Glandwr, weddiodd yn gyhoeddus yn oedfa'r prynhawn cyn- taf, a'r Parchn. C. Jones, Dolgellau, a J. Phillips, Bethlehem, bregethodd. Unodd Gogledd a De yn y cy/arfod- ydd hynod hyn Tad yr anfarwol Henry Richard, ni raid ond enwi Henry Richard-ac fe gfofia darllen- wyr ieuainc y "Darian am yr Aelod Seneddol dros Merthyr ac Aberdar-gwr a enillodd iddo ei hun yr enw Apostol Heddwqh. Ei dad— y Parch. Ebenezer Richard, Tregaron, sydd yn arwain mewn gweddi, ac awgryma hyn fod yr wyl yn eangach nag enwad. Pregethodd y Parch. Morgan Jones, Trelech, "bregeth I rymus," yn egluro y maes cenhadol I a phwysigrwydd y gwaith, oddiar I Jos. xiii. i, "A thir lawer iawn sydd eto i'w feddiannu." Un o weinidogion goreu ei oes ydoedd Morgan Jones; nid yw ei safle mewn perthynas a'r I Ysgol Sul wedi cael y sylw a deilynga, a bendith fyddai cael yr oes hon i fyfyrio ei "Holwyddoreg." Holwyd y gofyniadau gan Dr. Phillips. Gweddiwyd yr urdd weddi gan y Parch. Phillip Maurice, Ebenezer; yna pregethodd Dr. Phillips bregeth ar ddyledswydd y ddau genhadwr; ei destyn ydoedd Galatiaid i. 15, 16: "Ond pan welodd Duw yn dda, yr hwn a'm neillduodd i o groth f mam, ac a'm galwodd i trwy el ras, i I ddatguddio ei Fab ynof fi, fel y pre- gethwn Ef ymhlith y cenhedloedd; yn y fan nid ymgynghorais a chig a gwaed." Terfynwyd y gwasanaeth drwy weddi gan y Parch. John Ro- berts, Llanbrynmair, tad y "Tri Brawd. Yn y prynhawn dechreuwyd y gwasanaeth gan y Parch. T. Griffiths, Hawen, a phregethodd y Parchn. J. Davies, Aberhafesp; J. Rowlands, Llanybri (Cwmllynfell ar ot hynny), a J. Roberts, Llanbrynmair. Y mae pob cyfarfod ordeinio, fel rheol, yn dyner, ond yr oedd am- gylchiadau mor newydd ac mor eith- riadol yn y Neuaddlwyd, fel y tynnwyd sylw Cymru gyfan at David Jones a Thomas Bevan. Bu y ddau am rai misoedd yn derbyn addysg gyda'r enwog Dr. Bogue, Gosport. Deuwn at un bennod arall yn ei hanes mewn rhifvn arall. J. D. JONES. Aneddfa, Cellan. O.N.—Mae'n dda gennyf fod y nod- iadau syml hyn yn fwynhad ac yn fen- dith i rywrai; tra'n diolch am eiriau caredig, dymunwn am gofio fod bwrdd y "Darian" yn orlawn o wyth- nos i wythnos, fel mai amhosibl cael v gyfres yma allan bob wythnos.— J.D.J. =====^^
Cynhadledd yr Ysgolion Sul…
Cynhadledd yr Ysgolion Sul Cymreig. Gwnaed trefniadau i gynnal y Gyn- hadledd awgrymiedig yn un o neuaddau Xdandrindod yn Awst, 1914, sef ar nos Lun a dyddiau Mawrth a Mercher, y 24, 25 a'r 26ain. Cyfyngir y sylw ynddi i'r dyrys-bync- iau hynny a berthyn i Ysgolion Sul yr holl enwadau fel eu gilydd, a sicrheir y gwyr medrusaf a mwyaf profiadol yng ^ghyxnru i agor yr ymdriniaethau arnynt. Wele fraslun o destynau'r cyfarfodydd Nos Lun: Pwne, Yr Eglwys a'i Hysgol Sul." Sefyllfa bresennol y ddwy yn ein gwlad: sut i ddiddymu'r gagendor sy'n tyfu rhyngddynt a'u dwyn i fwy o wasanaeth uniongyrchol y naill i'r llall. Bore Mawrth: Pwnc, 1I Addysgú plant a Phobl Ieuainc." Hanfodion yr addysg Feiblaidd a chrefyddol ddylent gael: sut mae porthi eu hanghenion nodweddiadol a sicrhau eu gwasanaeth i Grist a'i eglwys. Nawn Mawrth: Holi ac ateb ar an- awsterau personol a lleol ynglyn a'r ysgol Sul a'i gwaith. Nos Fawrth: Cyfarfod Cyhoeddus- Anerchiadau gan Mr. Arthur Black, Lerpwl, a'r Parch. Richard Burges, India, ac un o Gymru. Bore Mercher: Pwnc, "Magu athraw- on cymwys." Sut i gryfhau'r ddolen wannaf hon yng nghyfundrefn ein haddysg grefyddol a sicrhau to o athrawon newydd, cymwys ac hyffordd- iedig i'n Hysgolion Sul. Nawn Mercher: Cynllun wersi ac Ar- ddangosfa o lenyddiaeth Ysgol Sul. Nos Fercher: Crynhoi gwersi'r Gyn- hadledd. Penderfyniadau a chynllun- iau at y dyfodol. Gwelir wrth y Rhaglen fod ein Oy-').. hadledd wedi derbyn cymeradwyaoth Undeb Ysgolion Sul y Byd yn gyinamt a bod dau aelod o'r Executive yn Lltm- dain wedi eu hawdurdodi i ddod atom, y mae Cymanfa Gyffredinol y Mefchod- istiaid Calfinaidd hefyd wedi rhoddi ei nawdd i'r mudiad, a chafodd sylw cymeradwyol gan y Wesleyaid, yr An- nibynwyr a'r Bedyddwyr. Trefnir fod o leiaf un o bob enwad yn cymeryd rhan yn y cyfarfodydd, un ai yn gadeirydd, yn agor yr ymdriniaeth gyda memorandum wedi ei baratoi'n ofalus ar y pwnc neu yn crynhoi ffrwyth a gwersi y rhydd-ymddiddan dilynol. Ysgrifennydd trefniadau y Gynhad- ledd yw y Parch. M. H. Jones, B.A., Eryl, Ton, Pentre. Anfoned pawb fwr- iadant fynd yno ato ef yn ddioed.
Eisteddfod GenedlaetholI Llydaw.
Eisteddfod Genedlaethol I Llydaw. Cynhelir Eisteddfod Genedlaethol Llydaw eleni yn Lannion, yn ystod yr wythnos gychwyna ar y pymthegfed o Awst. Y mae pob gobaith bydd yno Eisteddfod lwyddiannus a diddorol. Y mae yr ardal yn un o rannau mwyaf diddorol Llydaw, a gobeithia Gorsedd Gorynys Llydaw weled o honynt yno ymwelwyr o Gymru. Bydd croesaw iddynt.
Advertising
ARTIFICIAL LiMBsi Crutches, 1 Eyes, Deformity Boots, Fiat-Foot Supports, Steelless Easifit" Trusses, etc.; lady attendant; Belts, Belt- Corsets, Elastic Stockings, Trusses, etc. Daily, 10-6; Wed. 10-1; Sat. 10-8. List free. Tel. 1282.-Allen Pearce, 23 k Charles Street, Cardiff. CADWCH EICH ARENAU YN DDA, A HWY A'CH CADWANT CHWI YN DDA. ddYW8" ( r Aren8U yw. MEDDYO: AI yna mae'r boen? Ah I Annhrefn yn yr Are"su Yw- Defnyddlwch BELENI ARENAU CEFNBOEN DOAN (Dosi fs Backache Kidney Pills) at Boen yn y Cefn, Annhrefnau Troethol (Uriaary Disordc rs Graf el, Cryd Cymmalau, Dyfrglwyf (Dropsy). mnr dvnef I Pan y flrvTMla yr ueiuui (kidneyi), gwaela yr holl gorph. Ymboen? y Mfn, cwyna yr aelodau, trymh& v llygaid, melyim y pedd. Nis gallwch &?os l;th eich gwaith fel xmwaith y gallasoch, na cherdded mor bell, na chysgri mor dda. Hwyrach y sylweh ar fiinderau troethol (urinary troubles), grafel, a lliw llwch pridd- hen y dwfr, a natur ehwyddedig y fferau. Mynych y ceir cfir yn y pen, prydiau pensyfr- danol, poenau cryd cymmalau yn y llywethau a'r cyssylltau. Mae eich archwaeth at fwyd yn newidiol, y I galon yn gweithredu vn ddieithr; ewch yn glefychlyd, yn bruddgiwyfus, yn ofnus, ac yn anfoddua. Y rhai hyn a llaweroedd annhrefn- au ereill ydynt arwyddion diffael o anhwyldod yn yr arenau. Achosir hwynt gan wenwyn I arenol yr hwn y metha yr arenau a'i hidlo allan; ac nis gallwch fod yn iach nee y cryfheir hwynt i w gwaith naturiol. Aiff PKLKNI ARKNAU CKFNBOKIT DoAN yn uzuonplrwbiol i'r arenau, a gwnant hlry-nt yn iach, gnu eu hadfywio ac adeiladu eu nherth. Gyrant allan o honynt surni dyfrol, glanhint yr arenau, a Uiniarant y fflameg (infiamrnation). Yn y modd yma, rhydd PELENI DOAN (Doan't Fills) i'r arenau gwanllyd gychwyniad newydd yn en gwaith mawr 0 hidlo allan wenwynau MenoL Mae yr anmauj^ ne8 mae ac yn cael eu gweithio mor galed nes Y mBe anwyd, ??iy°?' neu yaigtad, yln jt rh.¡¡tr iddynt, ae m e. tflu y. ol gvda's Doeth, felly, fyddai cadw blvctiad o BVLEXI ARENAU CEFNBOF^r Dour (Box f!t Doon's ?oc?MAe ?'?y F*Us)J t?, a chy.d dogn pryd bynnag rigs teimlir i fyny ilr ma'?e. Dylid ymarfer yn gwirpgau bawb sydd 3- cymeryd ew-, glv r (??.-?J), neu d6, SM?y cyfrvw ddiodydd tyner yr yn cyffroi are 'u a gelhr dibvnu AR BELENI DOAS 1 .renau, a gellir ???" M.eyphys.?- gadw draw bob e?ffaith dr?lse y ph wriaeth arenol h? yn holiol ly-"eu" a ,all «er £ ryda dio?e!wch yr hen a'r leuaing perSaith. ? nnrhvvv- weithrediad arycoluddion. ???? ?ARE?LCEFX- BOEN DOAN yn ,?<M .;?????-?,vdd raid iddo ymgrymn Ah ei waith Be I r dosbae-Iiiiidhu sydd yn a?gorcd ?bY?" ?d.u .ydy. yr "•vd'vn !r hmBawdd.. y   wydd?nt i'w Achyn?honry ?" ddiod(lef oddiwrth rhieni neu 1* hvnafiaid dùioddef oddi wrth anhwylderau aren araddiffyn eu ha''??'? drwyymarfen? achlysurol 0 BELR1" I AItEAU ???y CFNBOEN DOAN (DOqno Backael?e Kidney ???) canys id?* ,Bech),d N'n cael ei blentvu na r  tarddu 0 ane3mwythderau )"r arN#Au. I I -I I 1, I 6 r e_ll I V. YR UNIG } FLWCH j ?t DiDWYLL. istores am ffen'lIw,'r fie YO v StQres am 2/9 )' hhvch Ii I¡wch 13/9 neu -n rhvdd d rw?- I )TD syth oddiwrth ]' F()!i;TI-"¡ ''cC"E11 AN C(' ?, O?.rd Str??t, L?.d?. ? ?
iNodion Heolycyw.
Nodion Heolycyw. GAN "CREUDDYN." CYNGERDD GREFYDDOL. Nos Sul wythnos i'r diweddaf cyn- haliwyd cyngerdd lwyddiannus yn Ainon (B.), gan aelodau y cor undeb- ol, a'r capel yn llawn o hoffwyr cerdd a chan. Llywyddwyd gan Mr. H. V. Thornley, M.E., prif oruch- wyliwr Glofeydd Brynwith a Raglan. Dywedai ei fod yn falch fod cor udeb- ol wedi ei ffurfio yn Heolycyw er codi cerddoriaeth yn y lie, a dymunai bob llwyddiant i'r cor a'r arweinydd medrus i fynd rhag eu blaen. Y mae Eglwys Salem (M.C.), Pen- coed, wedi rhoddi galwad daer ac unfrydol i'r Parch. R. C. Lewis, B.A., Carmel, Aberavon, i ddyfod i'w bugeilio. Y mae yntau wedi ateb yn gadarnhaol. Nos Sul, Gorffennaf Igeg, cymerwyd llais yr Eglwys, pan oedd y Parch. E. Pearce, Porthcawl, a Mr. Morgan Morgan, Penybont, yn cynrychioli cyfarfod misol Gorllewin Morgannwg. Yr oedd y bleidlais yn unfrydol dros Mr. Lewis; felly nid oes draenen yn y nyth. Clywais fod y frawdoliaeth wedi dyfod ynghyd yn lluosog. Bu Mr. Lewis yn bugeilio eglwys Canton, Caerdydd, am ddeg mlynedd, a bu llwyddiant mawr ar ei lafur. Bu hefyd yn bugeilio am naw mlynedd yn eglwys Carmel gyda chyffelyb lwyddiant. Bydd colled Car- mel yn ennill i eglwys Salem. Bwriada Mr. Lewis ddechreu yn ei faes new- vvydd tua chanol Medi. Blin gennym ddeall mae parhau yn wael y mae y lienor a'r cerddor gwych, Eos Hafod. Dymunwn iddo adferiad buan, fel y byddo i ddar- llenwyr y "Darian" eto fwynhau ei ?ll Nodion Min y Ffordd." Cofion cynnes ato. Y mae y streic fu yn nglofa Bryn- cethin wedi dyfod i derfyniad, ar ol bod allan am amryw fisoedd. Y mae y newydd yn peri cysur mawr i'r cylch.
Advertising
ALWAYS WELCOME The Housewife who has BLANCH'S T I Cream Puddings I I is never at i loss about the sweets ■ I course. A dainty and delicious I ■ dish-looks and tastes like cream. I I A penny packet makes a pint. I I ANY GROCBR WILL SUPPLY I ? t CRUkb? LAmdoi2,  ???Mjjjj A" t?jt)?? ?StP<?< Street. C-trdiBL?
I Tonyrefail a'i Helyntion.
I Tonyrefail a'i Helyntion. I Yn Fasnachol. Araf yw masnach sefydlog Yw y boblogaoth.  IIawero ddieithriaid yn y He, rhai yn dod ac eraill yn ?7?°- I Yn Grefyddol. Y mae I r achosion "efyddol yn- Y V mn.aae e'r r -n_a(j ar ?? eithaf yn weithga Gellir dweyd er hynny, ac y gwai? th. Bvdd gennym air etc y mae ???- ? ? ? gennym air ymhellach yn y cyt?ri? d- hwn yn ein IIlithiau dyfodol. Yn Gerddorol- Y ???1 rt ? ?n ddvledus i'r ddaa frawdsy<Uyn)?nK?o am fyd y ?' sef Mri. John Richards a W. Lewis: Dau arweinydd da odiaeth ydynt. I Taith i'r Fro.   svlwadau diddorol yn y dyfodol ar fy ?eith?u i Fro Mor- bf>thau hanesydd- gannwg. enwedig yr ogofeydd tanddaearoi. ?? eiddoch, etc., G.O.M.
I Cwmaman.
I Cwmaman. Claddwyd g?d'?ou y cb? Esther Hughes, Cwmaman dydd Llun, Gorff. ??n. Y r oedl yn un o dngolton hynaf y ?? Gnwyd hi. ym mhlwyd Llanwynio, Sir. Gaer- fyrddin. Daeth y teulu i fyw I Heol- vfeMn pan oedd hi  icuanc* Wedf priodisymudodd? Gw?_?d. Hi fyw yma am dros 50 d Hi fyw yma am dros 50 ? yn Eglwys ?dd yr aelod hynaf end un yn Eglwys Seion, Cwmaman. Gwelodd yr eglwys yn newid ^n ei haelodaeth ? ?ion ae y? bron i gyd. Bu Yl ffyddlon ae ya weithgar gy??. ar byd ei hoes. Gadawodd ei phriod, John hoes. br or o ?? ir  i alar Hughes, brod<or ?? ei ar ei hot yn hy,d a Mrs. Rees, e1 merch?, ??f a weinodd yn ?dio. arni ddydd a nos ystod ei chys- tudd, a'i mab, v y^ T J. Hughes,  ?iannus yn y SSd' *e,&g llwyddiannus yn y ^einyddtyd' yn ? angladd gan £ ?p Gweinyddwyd yn yr angladd gan Y arch. 0. j b ^faesteg. Yr M. Lewis' Taberna--I? gaesteg. Yr oedd ef gyd-fyfyrtwr mab yr ym- -dd >'n i d gan y Parch. adawedig.. ??'?ny?ndy? Gwe!-  yn bresennol Parch. Daniel Y £ s 'V»yS: JJohn Lewis, o Ylgol Caerfyrddin. Yr oedd yn an?add hynod o barchus a chyd- ymd?mtir a'r teulu yn eu galar. "t"1