Y Darian

COLOFN Y DDRAMA. I NEUADD Y GWEITHIWR, CWMPARC. Perfformiwyd drama, "Yr Hen I Grydd," yn y lie uchod nos lau di- weddaf gan Gwmni Cadwgan, Tre- orci—cwmni sydd bellaeh yn adna- byddus fel rhai yn gwybod eu dyled- swydd i gofio'r gweiniaid. Maent yn aelodau crefyddol yn Eglwys Anni- bynnol Hermon. Dengys fod 61 gweithgarwch ar bob cangen o wy- bodaeth. Nis geflir peidio eu canmol am eu perfformiad da a'u meistrolaeth o reolau y llwyfan. Eu harweinydd ydyw Mr. Evan Thomas, Glanhafren, gwr teilwng o'r swydd, ac yn uchel ei barch gan y gymdeithas. Tros- glwyddir yr elw i weddw ac amddifaid y diweddar David Jones, Cwmbychan, Treorci. Ewch rhagoch eto i wneud daioni yw dymuniad UN 0 GWMPARC. LLE CYNNAL Y DDRAMA. I Mr. Gol.,—Mae yn amlwg fod y ddrama wedi dyfod i aros am ryw dymor, dros pa cyhyd, dichon nad oes neb yn ein gwlad fedr ddweyd. Edrychir ar y newyddbeth yma fel peth diniwed, ac o bosibl dyrchafol, gan lawer. Ystyria eraill, fel yr wyf yn clywed mewn ymddiddanion, fod y mudiad yma yn ddiniwed, ond nad oes dim ynddo i ddyrchafu cymdeith- as. Dywedir fod rhyw bethau yn ein hoes ni nad ydynt na da na drwg, ac y gellir eu cefnogi, canys, er nad ydynt yn eglur yn dda, nid ydynt chwaith yn ddrwg. Dywed rhai am y "Cinemas nad ydynt yn ddrwg, tra y cyfaddefir hefyd nad ydynt yn dda i buro cym- deithas a gwella moes, gan fod y fath gymysgedd yn cael eu dwyn iddynt. Nid wyf fi am benderfynu dim mewn perthynas ar Ddrama; os ydyw yn ddiniwed ac yn ddyrchafol, fel y dylai fod, ac yn beth i'w chef- nogi, y mae yn ymholiad yn ymwthio yn naturiol i'r meddwl- Y m mha le y dylid cynnal y Ddrama Dywedir am y "Cinemas" mai nid da eu bod yn rhy agos i'r dafarn na'r addoldy. Ai safle felly sydd i'w rhoddi i'r ddrama ? Os mai mewn math o chwareudai y cynhelir y ddrama y dyddiau hyn, paham y gwneir hynny? Os ydyw o natur ddyrchafol, paham na ddygir hi yn agos at yr addoldy? Ai priodol ei chynnal yn yr ystafell, a elwir y festri, sydd dan yr un to a'r addoldy? Hwyrach y gwna rai o'ch darllenwyr roddi goleuni i un sydd mewn am- wybodaeth yn y peth yma.—Yr eidd- och, v CYMRO. II! I ■

Eisteddfod Gadeiriol Pont- ardawe. DYDD SADWRN, MEHEFIN 2oFED, 1914. BEIRNIADAETH AR Y CYFAN- SODDIADAU. Gan "Sarnicol." (Parhad.) PEDAIR TELYNEG. "Llygad y Dydd," "Tlws yr Eira," "Ffarwel Haf," a "Blodau'r Grug. Daeth deuddeg o feirdd i ym- gynnyg. Sesame. "-Cyffredin yw hwn. "Tant yr Awel. "—Cyffredin yw hwn hefyd er engraiff t "Mae blodau'r grug fel rhinwedd ber Yn ffluro y diffaethwch; Edmygir hwy fel moesau ter Wrth lanw'r wlad a'u tegwch." "Delfryn. "—Gweddol yw'r telyn- egion hyn; heb ddim newydd yn eu cylch. "Dan y Darren." -Ai arfer Llygad y Dydd yw "dawnsio yn yr heul- wen"? Eto, digon tlws yw telvnegion Dan y Darren." "Awel Awst."—'Tlws ddigon. Wele engraifft "0 dyner blentyn Ionawr, Dy lygad gloew tlws, A'th ddalen werdd wna'r eira gwyn Yn wynnach wrth fy nrws; Wrth dremio i dy dlysni Ar eira ar bob Haw, Mi welaf wawr y gwanwyn gwyrdd Yn gloewi'r pellter draw." "Mehefin Gwyn."—Tlws eto; ond ysgrifenna "tri tymor' yn lie "tri thymor." Ac nid wyf yn hoffir ffigwr yn y pennill hwn am fiodau'r grug "Blant y bywyd tawel, Oedfa broydd hud Anadl haul ac awel Sydd yn siglo'u crud." "Meudwy'r Maes. "—Hapus a mel- us eto. "Garth Gwyr."—Gwell iaith; mwy telynegol na'r lleill ar y cyfan. Desgrifiadol yn unig yw llawer o'r I cyfansoddiadau ereill, heb ddigon o ramant y maes a'r mynydd ynddynt. Fel hyn y dechreu :— "Plentyn aeth i dorri pwysi, Mill a brieill aur oedd ganddi, Dychwel wnai yn lion o'r gwydd- Dan ei throed 'roedd llygad dydd. Carodd wawr y lili burwen Carodd dyner aur banadlen, Ond ni welodd olud sydd Yn y maes mewn llygad dydd." Teimlaf mai "Garth Gwyr" biau'r wobr.

Eisteddfod Aberaman, Mehefin 2, 1914. BEIRNIADAETH Y BRYDDEST. (Parhad.) (II) MAB Y MYNYDD.-Prydd- est lan a meddylgar-y cynllun yn syml, naturiol, a theg. Cryn lawer o farddoniaeth dda, ond yn colli mewn newydd-deb a swyn. Gallem ddyfynnu llawer adran o'r bryddest hon sydd yn farddonol a meddylgar, ond heb fod yn ddigon byw a newydd. "Mae heddyw'n ddydd Cymanfa'n Nghymru wen; Tyrfaoedd gwlad a thref sy'n britho'r ffyrdd; Mae hyfryd lais Efengyl yn eu dwyn Fel defaid at y borfa welltog fras. Nid oes un capel ddeil y dyrfa fawr, Ond capel eang anian. Glas y nef Sy'n gortho uwch eu pen, a gwyrdd y maes Yw'r llawrlen dan eu traed. Gwedd- iau fyrdd 0 lawer mynwes aeth at borth y nef." Dyna engraifft deg o'r bryddest hon- mae yn dda drwyddi, ond heb fod yn darawiadol, newydd, a byw. Dyna'r darlleniad cyntaf drosodd. Pa le yr ydym yn awr? Mae "Gomer a "Phererin" yn syrthio yn ol yn weddol rwydd. Yna rhaid i "Pantycelyn fynd, er mor gartrefol ei gan. Wedyn rhaid i "No. 27" fynd yn No. 4. Rhaid hefyd i'r "Hen Farworyn ac "Acen Ffydd droi o'r llwybr ar yr ail ddarlleniad, er eu bod yn fflamio ychydig oblegid hynny. Rhaid i'r "Celt a "Mab y Mynydd" fynd yn awr, er eu bod yn 11awn o'r tan, ac yn aros y trydydd darlleniad wele "Y Marworyn," Y n y Goleu," a "Mab yr Allorau," tri Hanc yn y "ffwrn dân." Nid hawdd iawn yw penderfynu rhwng y tri wyr hyn. Maent yn feirdd rhagorol, yn sicr. Medr pob un o honynt wneud ei waith yn Ian a nat- uriol. Mae gan "Y Marworyn" rai geiriau y gallesid hebddynt, ond nid y rhai hynny sydd yn ei gadw yn ol, eithr y ffaith. fod "Mab yr Allorau" yn dlysach nag ef ac hefyd yn fwy awenyddol. Nid oes dim ychwaith yn cadw "Mab yr Allorau yn ol ond y ffaith fod "Yn y Goleu" yn fwy byw o newydd nag ef. "Yn y Goleu," yn sicr, yw'r disgleiriaf yn y tan hwn. Mae'r ddwy bryddest arall yn dda ac awenyddol, ond y mae mwy o dar- awiadau newyddion, swynol eirias yn hon. Credwn wrth fanwl ddarllen mai eiddo "Yn y Goleu yw y goreu, a'i fod yn 11awn deilyngu'r wobr a'r gadair. ) YR YSBYTTY NEWYDD. I Un cyfansoddiad ddaeth i law, ac yn deilwng o'r wobr. BEN DAVIE S. Pant-teg. ["Y Goleu ydoedd y Parch. Robert Beynon (M.C.), Abercrave, a'r "Marworyn," Gwaunfa (Caer- dydd), efe, gyda llaw, yn gadeirfardd I y "fam" Eisteddfod yng Nghwm- aman yn I9I2.-G01.]

I 0 Bwys i Amaethwyr. I I CYDWEITHIANT AMAETH- I YDDOL. Cynhelir cyngrair haf ynglyn a'r mudiad uchod yn Nghastell Madryn yn ymyl Pwllheli o Awst 22ain hyd Fedi y i2fed. Bydd yn achlysurol diddorol, am mai dyma y tro cyntaf i gyngrair o'r fath i gael ei gynnal ym Mhrydain. Mae y testyn hefyd yn un sydd yn cael sylw mawr y dyddiau hyn, a chyd- nabyddir yn gyffredinol fod dyfodol amaethyddiaeth y wlad hon yn di- bynnu i raddau helaeth iawn ar gyd- weithrediad. Ymhlith y rhai hynny sydd wedi addaw bod yn bresennol, mae y canlyn :—Syr Horace Plunkett, Syr Sydney Olinis, Arglwydd Shaftes- bury, Arglwydd Boston, Mr. Charles Bathurst, A. S., Mr. Phillip Burt, Mr. Seebohm Rowntree, Mr. Percy Redfern, Mr. E. T. John, A.S., Prof. R. G. White, Mr. Bryner Jones, Mr. R. T. Evans, Mr. F. Faithfull, a Dr. D. Lloyd Williams. Mae ardal Madryn yn hardd iawn. Mae y castell wedi ei droi yn ysgol amaethyddol gan Gyngor Sir Carnar- von. Bydd lie i aros yno dros amser y cyngrair am 30s. yr wythnos, neu ;64 am yr oil o'r tymor (bwyd a llety). Ceir gwybodaeth bellach oddiwrth Mr. J. Nugent Harris, Queen Anne's Chambers, Tothill Street, West- I minster, neu Mr. Evan R. Davies, Swyddfa Sir, Carnarvon.

Llansamlet. Mae'r hwyl a'r mynd Eisteddfodol yn "y cetyn plwyf" yn fawr y dyddiau diweddaf hyn, ac y mae "0 mor ber yn y man," Dr. Protheroe, wedi troi braidd yn amher erbyn hyn. Tri Sadwrn yn ddilynol, mewn tair Eis- teddfod Birchgrove, Clydach, a Pheniel Green-bu y dernyn hwn yn gystadleuol. "Gormod o bwdin a daga gi." Bwyllgorau, rhowch lonydd bellach i'r peth bach "sweet" hwn. Amheuthun mewn Eisteddfod yw cael llywydd a thipyn o wres cariad at Gymru a'i hiaith o'i gylch. Yn Eis- teddfod Nazareth, Birchgrove, llyw- yddai y Cymro gwladgar, Mr. A. H. Thomas (Crymlun). Traddododd araith ddisgynnai yn wreichion coch- ion llosgawl ar gnawd dilynwyr tylwyth Dic Shon Dafydd. Synnai glywed cynifer o fechgyn a merched 'fenc sydd yn Gymry yn anwybyddu y Gymraeg yn eu hymddiddanion ar yr heolydd, ac wrth ohebu a'u gilydd. Cymhellai hwynt yn gryf i fod yn ffyddlon a theyrngar i'w hiaith. Yn yr Eisteddfod gynhaliwyd ym Mheniel Green y Sadwrn diweddaf, llywyddai boneddwr ifanc athrylith- gar ac un o galon a thafod Cymraeg, sef Mr. Kirkhouse Jenkins, nai yr Henadur John Jordan, llywydd Cym- deithasau Cymrodorion Abertawe a Chastellnedd. Yr oedd ei anerchiad yntau yn gwreichioni o dan cenedl- garol ac iaithgarol. A wrendy pwyll- gorau Eisteddfodau ac Eisteddfodwyr ar wyr cedyrn mewn gwybodaeth fel rhain? Ai tybed y parheir i gyfan- soddi rhaglenni yn yr iaith Saesneg ac v cenir "In the Sweet," yn hytrach nag "0 mor ber "? Maen prawf am- lwg yw-mai dynion mwyaf goleu- edig ac athrylithgar Cymru heddyw yw amddiffynwyr a phleidwyr goreu ein hiaith. Diolch i Grymlun a Mr. Kirkhouse Jenkins am eu hareithiau Cymraeg penigamp, ac nid ofnwn mai marw'n hiaith tra fyddo cedyrn fel hwy yn dywysogion iddi. Derbyniodd Eilir Mai yr englyn Hongyfarchiadol canlynol ar lythyr- gerdyn oddiwrth Fyfyr Arthen, o Ysgol yr Hen Goleg, Caerfyrddin:- "Clodydd a chadair Clydach-a hawl- iaist Eilir, yn ddirwgnach; Yn wir, bydd rhai rhagorach Yn y bwth 'mhen tipyn bach." Y Parch. T. Gyfelach Lewis, Lon- las, feirniadai yr adroddiadau, y darnau barddonol, a llenyddol yn Eisteddfod Seion, Peniel Green, y Sadwrn diweddaf. Gwnaeth ei waith yn feistrolgar. Cyhoeddodd y llywydd y gwnai Mr. Lewis ddanfon ei feirn- iadaeth ar y cyfansoddiadau i'r "Darian. Yn fore dydd lau diweddaf clywid swn ergydion nerthol fel pe o gyflegrau yn disapedain drwy ardal Birchgrove, ac ofnai rhai fod y Ger- itianiaid wedi cyrraedd yma, ac mai gyda'r "express" o Fishguard y daethont, a disgyn ar "blatform "Halt Felinfran." Ond, yn fuan, cawsom allan mai y ddeuddyn hawdd- gar, Mr. Johnnie Howells a Miss Katie Roberts, L.L.C.M.—y berdon- yddes feistrolgar-oedd yn myned mewn esmwyth gerbyd tuag Eglwys y Uan i gael eu "gwneud yn un" gan y Ficer siriol. Yr oedd hen esgidiau, reis, a phylor yn bethau amlwg iawn yn yr Heol Las y bore hwn, a bernid fod y tri hyn—a'r mwyaf o'r rhai hyn pylor, yn cynrychioli "dymuniadau da" y bobl i'r par ifanc. Rhaid dweud mai "dymuniad da" stwrllyd iawn oedd "y pylor yn lluchio pelan," a gobeithiwn na fydd dim o swn y cyfryw beth yn hanes y bywyd priod- asol y ddeuddyn gwylaidd a thang- nefeddus. Dyma'r modd y canodd Eilir Mai iddynt:- Hawdd canu can i Johnnie A'i gerddgar Katie Ion, Ni fu hawddgarach dau erioed Yn troedio'r.ddaear hon; Ac ni fu dau ffyddlonach Yn caru flwyddi hir, Mae swyn ym mhopeth sydd yn byw Dan wenau cariad pur. priodi wnaeth y ddeuddyn- Gwaith cariad ydyw hyn, Gwneud "dau yn un erioed wna ef A chwlwm eithaf tynn; "Priodas dda," medd pol) un Adwaena'r ddedwydd ddau, Ac wrth gyd-weithio yn y byd Eu cariad wna gryfhau. Lie byddo cariad cywir Yn frenin ar ei sedd, Yn llywodraethu cartref dyn- Bydd yno swyn a hedd; Pereiddiol nodau hawddfyd Gynhyrcha yn y fron, Pob can ddatgenir ganddi hi Fydd yn y cywair lion. Hawdd iawn i mi yw credu Bydd nodau cariad cry' Yn cael eu canu gan fy ffrind A'i briodasferch gu; Fe chwery hi'r cyfeiliant Ar ei pherdoneg gain, Ac nis gall dim ond llonder fod Lie clywir swynol sain. Mae swyn a thlysni'n amlwg 0 fewn eu hannedd lawn, Cychwynant fyw'n eu newydd fyd Yn anrhydeddus iawn; -Mae'r ddau yn meddu talent A chymeriadau glin, A'u cynorthwya'i fyn'd ym mlaen Dan byncio newydd gan. 0 galon 'rwy'n dymuno Chwi-gariadus ddau, Wir lwyddiant, hedd, ac einioes hir, Ac iechyd i'w mwynhau; Er gwneud eich cartref prydferth, Yn gyflawn o fwynhad, Doed cyn bo hir yr "angel bach," A'ch gwna yn fam a thad." Nos Fercher, Gorff. 22ain, cyfarfu Cyngor Plwyf Llansamlet yn Ysgoldy Peniel Green. Oherwydd anallu y cadeirydd (Cynghorwr Dan Griffiths) i fod yn bresennol, dewiswyd yr is-gadeir- ydd, Cynghorwr James Morris, i lanw ei le. Llywyddodd Iago gyda deheu- rwydd mawr. Rhai o'r prif faterion fu dan sylw y Cyngor oedd yr hyn a gymeradwyid gan Bwyllgor y Parciau, sef pwrcasu peir- iant at wasanaeth ceidwad y pare i ladd gwair; hefyd cyflogi dyn cymwys i ym- weled a'r pare er gwybod swm y golled achosir gan y mwg a ddaw o waith cyf- agos, oblegid bwriada y Cyngor Plwyf fynd i gyfraith yn yr achos hwn. Pen- derfynwyd gwneud y cwbl awgrymwyd gan y pwyllgor. Pasiwyd ar gynhygiad y Cynghorwr James Morris fod y Cyngor yn apelio at awdurdodau Y L^'th^d i wneud dos- barthiad o lyJth, yrau yn y y pfrynh^wi/ym Mirchgrove. T W. Wa?ns Ar gais y Cynghorwr T. W. Watkins penderfynwyd fod y Clerc i ysgrifennu geisio gan- ?ddo '-g?yfa?rfod7a ? rhQi ?''?o?yr ddo gyfarfod a r parthed cael darn 0 dir fel Ile chwarae i blant Birchgrove Daeth Cy?hor?rDa? ?Evan?s, Pwll- y-Cwm, ?hynhygiad ymIaen i ystyried y priodoldeb 0 oBod "swings" yn Mharc Briallu. ?er am 6s B Penderfynwydotunoy mater am fis er gweled a oes haw i wario arian y trethdalwyr ar y cyfryW bethau. Tynnodd Cynghor Joseph Weaver sylw at y ffaith fod y droedffordd gy- hoeddus ger gwaith P y Villiers wedi eu chau; ond g nad yw y rhan honno o'r droedSordd??? ?? ?? ond yn Mwrdeisdref Abertawet barn- ond yn Mwrdeiscire Gynghorwyr wydmaigwel y led a chyn- Bonymaen a r U:m .y rychiolwyr Abe?rta? we pthed 1 mater. GOH.

two HE UN:IVE R, Handy I" It's the handiness of the ■ ■ Ford that establishes its unbounded pop ul a ri ty-especi ally with those who H I have driven heavier and more cumber- ■ H some cars. And the new low price makes H ■ it as handy to buy as it is economical ■ to maintain. I Runabouts £125. Five-passenger Touring Car £135- Town Car ?180. Complete with full equipment, head lamps, side and tail lamps, horn, hood, windscreen, tyre repair outfit, two levers, tools and jack. All P"? at Works, Manchester. Full particulars from- A. J. SHEEN, I I SOLE DISTRICT AGENT, I ABERDARE. r. I • 1 r C h ickens, fin- /1YW10N! OywionI!- Ohickens, fin. est Strains laying, 30s dozen; two months ol,d,, 10s. dozen. List free; live delivery-Good- win, Stratford, Essex. .M j LD S BEST liVALUABLE piCTURES GIVEN FREE. f Mr. JOHN DAVIES, | 3 Picture Framer, 2 1 11, CARDIFF STR F, F, ? ABERDARE. I = has been appointed an agent for the World pest" Pnze =■■■■ has been appointed an agent for the Wor!d's Best" Prize S Scheme. You should call as soon as P??"'? ?od see for  E yourself the valuable Pictures and Books which are given ? free under this Scheme. ASK FOR ILLUSTRATED LIST GIVING FVLL FA TICULARS S == ASK FOR ILLUSTRATED LIST G!V!?? FUL? _'???? = All the household articles with which the Woftd < Best Guarantee Seals are EE = packed are of the highest quality and are the productions ??.known &nnt. A S S5 full list is givep below. If any of the u.de.ntic-nd articles are unobtainable In S ^5 your district please notify us of this by post card, giving the name of the article, also ?S ? the address of the grocer or oilman concerned. == ? L.<htn:n< Soap. 4 MM. Slowdown S??,?  ? ??,.  ? BuU Dog Soap. S:O _doWD rarboUted Soif, 2 = T.p?.tC.rb.H.S..p. impenalNaf hB Somp. rbrone Pramro,e Soap Robin" SoaP powder. == == Throne Prtmro.e So.p. R<?'°' S?**So?ft So.ap. Hb 2ttt- ?. :?== SS Cook ■ Primrose Soap. 2 MM. Robin a F lib.. 2111.. 41b. == ? Sweet Laundry. E. C. Washer. d,71b. tins. .i* == = C..h'.Wa.hia<P.wdM. 5°^ "Cl-* Toilet Soap. a'lort(¡ = = Home Pale Soap. 2 Robin1 S„?wdoWn Wed C.»f ? (Vn S^ .;„, P '"?'. ST = Home Carbolic Soap. 2 sizes. 4, rto as), 2 sizes. = Ou..n'.H.n.yS..p.2MM. ????.tPoUth (black & ?? ;la) == Qu.tn'.Carbotic Soap. 2 size& Sp?tortC??aa?.r??drP. o??''? S ? P.?h.n. (Cleanser & Polisher) 3 MM. Cr-? ?Soap Flakes). „ = = Bull's Eye Aerated Candles (in eartons) Paraffin Soap. TurpenoS"P. = Dippo (Self W aaher). C2 uses. PSaatruarfifn nMet.l roU»B (liquid1. £ = Winner Sbnin, Stick. Satam M.tal rousn, vp ^te)> 2 = ?S 'mvinctMe Transparent Toilet Soap* = == Sweet Mar Toilet Soap. [2 = Red Maid Aerated Candles Ga .t-.) æ = Acme Complexion Soap. ( oioo& = = A.m. Stick. = = Cashmere Toilet Soap. 2 size&. = C :absnere "Visitors" Toilet Soas6 == (,hmere Shaviq Sti.k = = Rapid Cleanler.. = = Rapid Carbolic Cleanser. == = WooclLmd Toilet Soap. = = Tartan Soap. 3 sizes. = == Kilty Carbolated Soap. = S Balmoral Cleanser Soap, 3 sixes. æ = 8a'-al Carbolic SoaP..3 sizes. = reanant's Special Pore Soap. 2 mine& t ) L 11 = CoJd Water = 8a1..oral Soap. = Hal-Naphtha Soap. S Balmoral Soap Powder. [4 71b. Maim Balmoral Finei^Soft ^>tpjllb^ 21b., | = Wbite-IÃØt Aerated CaadJ- (in -reo..). 2 i?- E2 size& S Jiffy ^ot n poMah Jbiacfc ^ad  (cl.0 XR and Poliabor). 2 iii-. := B.ty 8-P. 3 8Ïz- = 808.. 3 8Ï-. ? IP Vou are unable to call a; ?e D?.< ?e ?7/ #nJ. oneC?j!!Lj^'Rookfo aSg » 2 C?J giving your name and .?reM.. Copy of o¿r iii.,trated J} g? 55 containing full ?r?eu/ar<. ?<A/reM?— OPY S W B THE "WORLWS BEST" PUBUSB!!<G?S" ii & ? WB8 ROYAL LIVER BUILDING UVERPOOL Blllllllt8I1UIIUUIIIIIIUlIIIIIUIIUIIIIIUIIIIIIJlIIIIIDJIIJIIUIIUllllllllUlllllnlllRDlII8