Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Beirdd y Bont. ]
Beirdd y Bont. ] GAN BRYNFAB. DEWI WYN 0 ESSYLLT. (Parhad.) I ) Bu ffrae ddoniol rhyngddo a Meudwy Glan Elai unwaith. Nid wyf yn cofio yn iawn pa un ai yn y Gwladgarwr I neu y "Fellten" y bu yr ornest eng- lynol, ond ni waeth yn y byd am hynny. Un lied bigog oedd y Meudwy hefyd, a chaffai y sawl a ymyrrai ag ef mewn cynghanedd lawn dwy chwech am swllt. Crydd a llythyrgludydd fu y Meudwy am y rhan fwyaf o'i oes, ac ni fu Dewi yn ol o chwarae ar ei alwedigaethau wedi i'r frwydr fynd yn hoeth. Ebai Dewi:- Gwr o achau y gwrychyn,—ac arwr Y cWyr a'r pwyntrhedyn Ydyw efe, gwnaed a fynn, Dyna'i radd, dyna'i wreiddyn. Cyffyrddodd ag ef fel llythyrgludydd hefyd: Mi a adwaen y Meudwy,—mai ei waith Yn myn'd at bob trothwy I gario clee, a rhoi clwy' I frodyr clodforadwy. Yr oedd y Meudwy wedi rhoi "pills" yn flaenorol i Dewi, a daliai mai y rhai hynny oedd wedi ei gynhyrfu 1 ym- osod arno fel crydd, a gwas ei Mawr- hydi y Frenhines Victoria: Llyncaist y pills fel llencyn,—mi welaf, Mae'u holion yn canlyn; Er eu bias, wele'r gwas gwyn, Y gwreiddiol bills gan gryddyn. Danododd Dewi iddo ei wendid fel bardd yn rhedeg ar ol helgwn Llan- wynno. Yr oedd y Meudwy yn Nimrod cadarn, fel y profodd ei waith yn rhedeg oddiar y 11 wyf an cyn derbyn ei wobr, pan ddaeth yr helgwn heibio yn eu full cry." Ond nid oedd hoffder o hela yn anghlod yn y byd i fardd, crydd, na gwas ei Mawrhydi. Dyma fel yr atebodd ei gyhuddwr: Cydnaws im' hela cadno—hyd yr allt Ar ol ctfrn Llanwynno: Tra byddaf, cadwaf mewn co' Y gynnes adeg honno. Parhaodd yr ornest am wythnosau, a gwanodd Brythonfryn a Gurnos eu trwynau iddi cyn y diwedd; ond os do, ,cawaant deimlo blaen y myniawyd gan y Meudy: Hyn o ben Annibynnwr,—a sylwedd Silyn o bregethwr, ■efoai am lith y gwr moel ei gernau. Ond feallai y byddäi cystal gadael helynt,riewi a'r Meudwy yn y fan hon. Lied hwyrfrydig oedd Dewi i gyd- nabod galluoedd y llanciau oedd yn esgyn i fri barddol, yn enwedig os byddai i rai o honynt ei guro mewn cystadleuaeth. Nid oedd yn syl- weddoli fod ei nerth yn gwanhau, ac mai hynny gyfrifai am ei fod yn cael llaw-er codwm ar y maes cystadleuol. Pan gurwyd ef gan Berw ar Unig- rwydd yn Birkenhead, a chan Dyfed ar U Gwilym iraetho" yn Lerpwl, bu yn ysgythru yn ofnadwy. Ond yr oedd un pwynt da ynddo yn ei siomed- igaethau-priodolai ei holl anffodion i'r ffaith nad oedd y "beirniaid yn deall .eu gwaith," yn hytrach na haeru eu bod yn gwneud cam bwriadol ag ef. Ond, er ei holl wendidau, bydd Cym- ru yn hir cyn y gwel un o'i allu ymhob cyfeiriad. Dyna ddesgrifiad personol lied gyflawn o'r bardd. Rhaid oedd gwneud hynny, am fod miloedd o Gym- ry heb wybod dim am dano yn y cyfeir- iad hwnnw, tra mae agos pob bardd a lienor yn gwybod am ei allu yn y byd barddol. Ond gadewch i mi roi ychydig o ddarnau i ddangos ansawdd ei awen. Y mawreddog a'r tlws oedd y ddwy •e lfen amlycaf yn ei weithiau. Anodd taro ar lygedyn o ddifyrrwch mewn un man. Dyma fel yr agor. ei bryddest i'r "Mynydd" a-fu yn fuddugol yn un G Eisteddfodau y Rhos, Mountain Ash, tua deugain mlynedd yn 01:- Fel bardd uwch ei farwnad, wyt ddifrif dy wawr, •O'r gloewon wybrennydd yn edrych i lawr Ar fyd odditanat yn myn'd ar ei hynt, Efe yn cyfnewid, ond ti, megys cynt; Ti welaist dranc oesoedd,—wyt yna erioed, A'r nen ar dy ysgwydd, a'r byd wrth dy droed. I ddangos ei fod yn athronydd yn .ogystal a bardd, dyma ei gan ar Fferylliaeth Heddyw, mae'r dyfroedd yn cysgu'n y llyn, Yfory yn gorffwys yn darth ar y Joryn, Neu'n myn'd gyda'r gwynt Oylch ogylch yr awyr; ond hwy, maes o law, Ddisgynant i'r ddaear yn wlith ac yn wlaw, Yr un fath a chynt. Fe dardd y llysieuyn o'r ddaear i'r lan, Yn llawn o ryw fywyd, i farw'n y fan, Can's marw yw'r drefn; Bu farw y llynedd, ond ca'dd ei fywhau, Mae'n marw eIeni, ond marw y mae Er mwyn byw drachefn. I Y gloyn byw welir yn hedeg yn awr Goruwch y gwyrdd-ddolydd, mor bryd- ferth ei wawr, Pwy dybia mai ef Un waith fu'n ymgripian ar fresych yr ardd,— A gysgai'n ei blisgyn ar bared y bardd, Drwy'r gaeaf ystormus, ond heddyw a chwardd Rhwng daear a nef. ♦ Mor naturiol eto, y canodd i'r Blewyn Brith O! flewyn brych, Bu arnat unwaith olwg wych, Pan gynt y'th drown o flaen y drych; Glaswelltyn ir mewn ffrwythlawn dir Oe't ti, ger llawer ffrydlif grych; Ond heddyw, nid oes ffrwd a'th wlych, Na chwmwl clau wna'th ddyfrhau, Ac ail fywhau dy wreiddyn sych. Pan oeddit ti, Dan natur yn ei rhwysg a'i bri, A'th wreiddyn yn ei dyfroedd hi, A'm henaid innau'n drachtio'r lli,— Mor wyn fy myd-mor lion fy mryd,— Mor llawn o obaith oeddwn i. Ah! flewyn llwyd, Pe ymaith tynnwn di'n fy nwyd, Un arall yn dy le a gwyd: Ti blenni'm pen a'r almon wen, Gwas ffyddlawn iawn i henaint wyd. Beth sydd yn dynerach eto na'i englyn ar farwolaeth ei fam;- Boreu Gwener bu'r gwyneb-anwylwn Welwi mewn marwoldeb; Ochenaid y trychineb Yn ddau lyn wnai'm dwyrudd wleb. Cyfansoddodd lawer o awdlau a phryddestau meithion-yn ol arfer ei oes ef. Ni lafuriodd nemor i geisio en- nill y Gadair Genedlaethol. Nid wyf yn cofio ond am 4dwy ymdrech o'i eiddo yn y cyfeiriad hwnnw, sef yng Nghaernarfon ar "Y Flwyddyn," ac yn Lerpwl ar Hiraethog," ac aflwydd- iannus fu y ddau gynnyg. Yn Eis- teddfod Gadeiriol Deheudir Cymru yn Abertawe yn y flwyddyn 1880, enillodd ar yr awdl i "Syr Rowland Hill." Dyfed oedd yr ail oreu, a barnai llawer fod awdl y llanc yn rhagori. Cyhoedd- wyd y ddwy awdl, a chafwyd cyfle i fwrw barn arnynt. Yr oedd Dewi Wyn yn beirniadu ym Merthyr y flwyddyn ddilynol, pan enillodd Dyfed ei Gadair Genedlaethol gyntaf. Ond rhaid tynnu yr ysgrif hon i ben cyn mynd dros y ganfed ran o droion gyrfa y bardd o Essyllt. Hunodd ym Mhontypridd, a rhoddwyd ei weddillion i orwedd yn ei fro enedigol-yn Ninas Powys. Cyfodwyd cofadail urddasol o serch ac edmygedd cyfeillion ar "fan fechan ei fedd."
I -I Colofn y Ddrama. I
I Colofn y Ddrama. I ASGRE LAN YNG NGHWM- BACH. Y ddrama yw popeth yn awr A chroeso iddi! Cefais fy hun yn Neu- add y Gweithwyr yng Nghwmbach y noson o'r blaen yn gweled ac yn gwrando parti o Abercwmboi yn actio'r Asgre Lan." Iechyd oedd gweled, a braint oedd cael eistedd wrth ochr dau weinidog oedd yn y seddau blaen-un o'r Cwmbach a'r llall o Abercwmboi. Wedi gweled parti Gwaelodygarth yn y Memorial Hall y llynedd, buaswn bron yn barod i ddweyd mai rhyfyg fydai i neb ym- gymeryd a'r un darn. Ond er mai dyma'r tro cyntaf i'r parti hwn lwyfan- nu'r Asgre Lan," yn gyhoeddus, ni raid iddynt gywilydd pe bai cewri'r Neuadd Goffa yn edrych arnynt. Wrth gwrs, yr oedd gan Waelodygarth y fantais o lenni mwy pwrpasol. Gan i un perthynol i'r parti ofyn i mi roddi barn arno yn y Darian," dy- wcdaf y gallai'r pwyslais a'r goslef mewn mannau fod yn well. Yr oedd ccfn rhai o'r actwyr yn y golwg yn rhy ami, a gallent defnyddio rhagor ar ffrynt y llwyfan. Nid oedd pob un yn siwr o'i bart yn nechreu y ddrama. Cymeriadau rhagorol oedd y gweinid- og a'i ferch, y ffarmwr a'i wraig, y carwr a'r arwerthwr.. Yr oedd yr oc- siwn yng Nghwmbach i fyny os nad yn well nag yn y Neuadd Goffa. I ateb syniad ei gwr 'am dani, dichon y gallasai y wraig fod yn fwy tafodog, a thanio a chodi ei chloch yn fwy ar adegau. Da iawn, er hynny, oedd ei thaerineb am ateb gan ferch y gwein- idog. Yr oedd yr hen weinidog yn peri i-mi feddwl am Walchmai neu Morris y Dyffryn. Yr oedd ei lais yn taro'r pwrpas i'r dim o ran ansawdd. Ni wn, er hynny, a oedd yn ddigon hyglyw i ben pella'r oriel. Deallaf fod y rhai a actient y gweinidog a'i ferch yn dal yr un berthynas yn ol y cnawd, yr hyn a, brofai yn fante tol iawn. Drama fer, ysgafn, naturiol, yw hon, a llawer o'r gelf sydd yn cuddio celf ynddi. Y mae yn lan a didramgwydd hefyd, ac arwr Cymru-y pregethwr- yn cael chwareu teg ynddi. I AP HEFIN.
Advertising
I BRYN BERIAN A FELINDRE, PENFRO.-Mae yr Eglwysi Annibyn- nol uchod wedi rhoddi galwad unfrydol i'r Parch. J. Caerau Rees, D.D., Tre- herbert, ac y mae yntau wedi ateb yn gadarnhaol. Llwydd iddynt yn wein- idog a phobl. TURKEY EGGS, Lord Rothschild Strain, 7/6 setting, from 401b. stock Is. each, 10/6 setting. CHICKENS, laying 3s., week old 6B. 2 months 10s., 3 months old 15s. dozen, list free. GOODWIN, Stratford, Essex.
Ein Hysgolion Elfennol a'n…
Ein Hysgolion Elfennol a'n Hathrawon. Undeb Cenedlaethol yr Athrawon a Sectyddiaeth. GAN Y PARCH. E. K. JONES, I CEFNMAWR. Nid oes byth heddwch, ac yn wir ych- ydig gynnydda. gwelliant geir er's blyn- yddoedd ynglyn a'n hysgolion elfennol. Geilw athrawon am delerau gwell, geilw y wlad am leihad yn y trethi, a geilw y llywodraeth yr un pryd am welliannau iechydol ac addysgol ymhob cyfeiriad. Yn ei gyllideb eleni addawa Mr Lloyd George 2-2,750,000 at gostiau addysg elfennol, a chyfyd hynny galon- nau lawer. Yn 1870 costiai addysg jel 10s. y plentyn; heddyw coatia £ 4 12s. 4c. y plentyn. Y mae y swm yn fawr, ond o bob arian werir gan y wladwriaeth y rhai a werir ar addysg yw y rhai mwyaf cynyrchiol o ddaioni a chysur. Lie bynnag y cynhilir, dy- lasem fod yn haelionus tuag at iein hys- golion. Dylid, cael yr adeiladau goreu posibl gydag golwg ar iechyd, cysur ac effaith ar feddwl plant ac athrawon. Dylid eu d-odrefnu yn dda, a'u gwisgo a'r darluniau a'r cerfluniau goreu o fewn ein cyrraedd. Gofidus oedd gen- nyf weled rhai ysgolion yng Nghwm Rhondda mor ddiaddurn a gwrthwyn- ebus yr olwg arnynt. Ar y Haw arall, pleser digymysg oedd cerdded trwy ysgolion y Sandhills yn Aberafan, a gweled popeth mor lan, dillyn, a chwaethus. Gwisgid y muriau a dar- juniau detholedig, a dywedent fod yno feddwl yn rheoli a llygad at gelf. Yr un dosbarth o Jblant geid yng Nghwm y Rhondda ag yn Aberafan, ond y fath wahaniaeth yn eu hamgylchoe'dd! Yn ofer hefyd yr arferir gor-gynhil- deb gyda chyflogau athrawon. Fel y canlyn y dywed Mr E. C. Wilmott, Caerdydd, Llywydd Cymdeithas y Prif-athrawon, yng nghynhadledd Linr co in dydd Mercher diweddaf: Ceir 11,648 o ddynion a dderbyniant fel athrawon lai na X120 yn y flwyddyn, ac o'r cyfryw y mae 2,053 yn brif athraw- on. Derbynia 3,448 o ferched lai na zioo y flwyddyn, o ba rai y mae 513 yn brif-athrawesau. Allan o 32,234 o brif- athrawon ceir 12,000 yn ben ar ysgolion o gant ac isod, ac yn y mwyafrif mawr o'r cyfryw y mae y gyflog y fath fel nas gallai unrhyw fachgen neu eneth yn ein ysgolion canol-raddol ei thybio yn werth treulio er ei mwyn bedair neu bum mlynedd mewn ysgol ganrol- raddol, ac yna ddwy, tair neu bedair mewn prifysgol." Esbonia hyn brinder athrawon. Rhydd sail hefyd i osodiad Mr. Wilmott fod ansawdd y dosbarth sydd yn myned yn athawon yn dirywio. Credwn yn gryf y dylid talu y cyflogau uchaf posifcl i'n" hathrawon ac y dylid defnyddio pob moddion teg i ddenu y dynion a'r merched goreu at y gwaith o addysgu. Y mae yn ajwedigaeth sefydlog ac an- rhydeddus. Geilw am ddarpariaeth faith a chostus. Os yw ysgolfeistr i gy- meryd ei le yn deilwng rhaid iddo fod yn drwsiadus ei berson, yn gysurus ei gartref yn ogystal ag i fyny a'r oes mewn gwybodaeth ac yn y gelfyddyd o gyfrannu dysg. Chwery un ysgolfeistr llipa ac anghymwys hafoc ar fywydau llond pentref o blant a chofier plant y tlawd gaiff oddef gyntaf ac olaf. Gall y cyfoethog anfon ei blentyn i ysgol well. Ond, ysywaeth, ceir yn ein tir un llesteiriwr mawr i'n cynnydd a'n he- ffeithiolrwydd, yr hwn sydd yn chwerwi ein bywyd cyhoeddus, ac yn cadw cyn- nen ddifrodus yn fyw yn holl gylchoedd addysg. Teifl sectyddiaeth ei gysgod andwyol dros bopeth. Dyma sydd yn eyfrif heddyw fod y Llywodraeth yn hwyrfrydig i gynnal yr ysgolion. Dyma gylyma ddwylo llu o ddiwygwyr yng Nghymru, rhag gallu gwneud mwy dros ein hathrawon a dwyn i fewn gyfnew- idiadau pwysig yn ein trefniannau addysgol. Fel y saif pethau y mae hanner ysgolion ein gwlad yn ysgolion sectol, ydynt eto, dan nawdd Deddf Balfour yn 1902 yn nythleoedd sectydd- iaeth ac i raddau helaeth iawn yn nwylo y sectau. Ar draul y wlad y dygir hwy ymlaen, ond bodolant ar wahan er mwyn amcanion sectol ac en- wadol. Y sectau sydd yn appwyntio yr athrawon a'r awdurdodau cy- hoeddus sydd yn cael y fraint o dalu eu cyflogau. Mewn difrif, o ble y gellir disgwyl llawer o sel mewn cyrff cy- hoeddus Rhyddfrydol ac Anghydffurf- iol fel sydd yng Nghymru, yn mhlaid codi cyflogau y rhai gadwant sectydd- iaeth yn fyw yn yr ysgolion ? J Yr ystyriaeth boenusaf yw hyn: fod gan ein hathrawcin eu hundebau a'u cymdeithasau, y rhai a allent^ pe myn- ent, osod terfyri buah a. bythol ar y traha presennol, ac eto nid ydynt yn symud! Cydrhwng y National Cnion of Teachers a'r National Association of Head Teachers medrent wneud fel y mynnent yn y mater, yn lie hynny gadawant i'r pla flino ein cyrff cy- hoeddus trwy y blynyddoedd. Nid ychydig na dibwys yw y gorchestion a gyflawnwyd eisoes gan yr Undebau hyn. Iddynt hwy i raddau helaeth y gellir tadogi rhai o bethau goreu Deddf 1902. Y maent wedi dylanwadu yn drwm i dynnu ein hathrawon o grafangau ficeriaid a'u gwragedd, ac wedi gorfodi y llywodraeth i gymeryd mesurau i sicrhau ysgoldai gwell. Dichon mai y mudiad nerthol gych- wynnwyd gan Mr A. H. D. Acland, tra yn y Bwrdd Addysg 1892—5, yn cael ei symbylu a'i gyfarwyddo gan yr N.U. T., oedd y prif achos o Ddeddf 1902. Yr oedd wedi myned yn amhosibl i'r ysgol- ion sectol fyw ar roddion gwirfoddol, a rhaid oedd iddynt farw neu gael help y llywodraeth. Y canlyniad fu dyfodiad Mr Balfour i'w gwaredu. Pa fodd y mae cyfrif am ddifrawder Undebau yr Athrawon] Safant heddyw yn ein gwlad yr unig alwedig- aeth fawr gyhoeddus sydd yn rhwym yn hualau sectyddiaeth. Nis gwyr y fyddin a'r llynges, y cyfreithwyr a'r meddygon, y prif-ysgolion a'r .ysgolion sir, ddim am y fath gaethiwef): Hawlia yr athrawon ini edrych arnynt I fel gweision gwlad, ond pa fodd y gall- ant ddisgwyl hynny pan y maent hwy yn ymfoddloni ar fod yn gaethjon sect? Geilw urddas eu swydd arnynt symud yn unol i dir rhyddid. Croesaw i bob un o honynt roddi eu gwasanaeth per- sonol cyn heleuthed ag y mynnont i hyrwyddo eu crefydd a'u daliadau per- sonol, ond ni ddylent ddisgwyl eu cyflogau gan y wladwriaeth am hynny. Y mae modd efallai i gyfrif am y cyfan: y mae mwyafrif aelodau yr N. U. T. yn gwasanaethu mewn ysgolion sectol, ac felly meddant ar fantais ddeublyg. Fel y saif pethau, cedwir Anghydffurf- wyr fel athrawon allan o hanner ysgol- ion elfennol y wlad, a cha yr athrawon wedyri ddrws agored yn ein hysgolion gwladol a rhydd. Wrth un adran o'r athrawon gofynnwn: A yw yn anrhyd- eddus ynnoch ymddwyn fel hyn at eich brodyr eu cau allan o hanner ysgolion y wlad ac yna cystadlu a hwy yn yr hanner arall 1 Wrth yr adran arall gofynnwn: Paham y ydych mor llwfr a dioddef y eyflwr presennol ar bethau ? Yr ydych yn aelodau o'ch Undeb, pa- ham na chadwch eich lief yn erbyn gadael eich galwedigaeth yng ngafael- ion dinystriol sectyddiaeth ? Unwaith y gwelem y gelyn hwn wedi ei lorio a chyfundrefn iach a chenedl- aethol o ysgolion wedi ei gosod i fyny gallem edrych ymlaen at weled gwlad gyfan unol yn taflu ei holl feddwl a'i hoU ymadferthoedd i'r gorchwyl o addysgu ei phlant trwy y moddion goreu posibl, ac felly yn paratoi i gy- meryd lie teilwng ymhlith cenhedloedd y ddaear yn y dyfodol. -Hyd nes y symudir draig sectyddiaeth allan o'n hysgolion ofer fydd disgwyl am hedd- wch a chynnydd o fath yn y byd. 1
Cwmbach.
Cwmbach. Rhoddwyd dau berfformiad campus o Mee Pattison's operetta, John Bull and his Trades," gan Gor Plant Eben- ezer, M.C., Cwmbach, dan arweiniad medrus Mr Gomer Lewis, Gladstone Villa. Yr oeddent yn llwyddiant ym mhob ystyr. Gwnaeth y plant i gyd eu gwaith mor ardderchog, fel ag y mae yn amhriodol enwi unrhyw un allan o'u mysg, er i rai ohonynt dynu y ty ar eu pennau. Canwyd y choruses yn hynod swynol a phur, a chynrychiolydd pob 'trade' yn gwneud ei waifh yn chwareugerddol iawn, yr hyn oedd yn ogoriiant y gwaith. Mae clod nid bychan yn ddyledus i'r arweinydd am ei ffyddlondeb, ei amynedd, a'i lafur mawr yn ystod rhai misoedd i gael y plant i'r safon a'r safle yr oeddent wedi gyraedd. Pwysig a gwerthfawr oedd yr ych- wanegiadau o eiddo Mr Samuel Davies, A.C., yn arbennig y rhan arweiniol i'r llyfr, a gwaith y glowyr o Lety Shenkin ar y diwedd. A ganlyn yw y rhai a gymerasant ran yn y cymeriadau gwahanol: John Bull, Samuel Davies; Messenger, T. E. Williams; Baker, C. O. Evans; Far- mer, Willie Evans; Grocer, J. Wil- liams Fruiterer, May Walters Dress- maker, Lizzie Davies; Draper, E. Jones; Tailor, W. Woolway;' Manu- facturer, D. H. Thomas Bootmaker, J. Davies Bookseller, Willie Lewis Mason, W. H. Phillips Carpenter, Hy. Howells Smiths, Dr. R. Wheeler a Richard James; Ironmonger, D. W. Davies Druggist, T. Evans Butcher, D. Phillips; Tiler, D. E. Williams; Hatter, Tom G. Davies; Miller, R. Davies; Policeman, Henry Thomas; Archbishop of Canterbury, D. Walters; Archbishop of York, T. J. Davies; Miners, T. Henry Jones, R. Thomas, W. J. Williams, B. Evans. Gwnaeth y chwareuwyr, er yn ieu- ainc, eu gwaith yn ganmoladwy, set Miss Gwyneth Hughes Jones a Mr Ed- ward Evan James. Disgwyliwn beth- au gwych oddiwrth y ddau yn y dyfodol. Cafwyd ysgrifennydd trefnus ac egniol yn Mr Morgan Jones, i'r hwn yr ydym yn ddyledus am gryn lawer o Iwyddiant yr ymgymeriad. Yr olaf. ond nid y lleiaf ei ymdrechion gyda'r plant, a threfniadau ereill fel 'stage manager,' oedd Mr David Walters. Gwr sydd a'i galon yn mhob gwaith da. Cadeiriwyd nos Fercher gan Dr. Murphy, a nos lau gan Mr W. R. Mor- gan, eyfreithiwr, Cwmbach. I Mr. Gomer James (arweinydd). I Un o gymwys ddawn yw Goi)ier,- rhiniol Arweinydd trwy fwynder; Gweithiwr llawn sel, tawel, ter, I A dwyma gor i'w dymer. I Gwyneth Hughes Jones (chwareu- I yddes). Lion yw Gwyneth, llawn gm-ena-ii-.N-w ein chwaer, A chwery mewn hwyliau; I Perdoneg pur ei dannau I A ddug glod fw bysedd elau. I Edward Evan James (chwareuydd), I I Iorwerth Iwan canwn,-ei el-gyd Ar yr organ hoftwn Hwn argoela, fri, gwyliwn Cywir was, cymeriad crwn. I J. MYDDFAI JONES.
Advertising
GWAED! GWAED! GWAED! MAE IECHYD A BVWVD YM DIBYNU AR WAED PUll GRYF, IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills Mac "Hughas's Blood Pili." yn hyntd efTelthiol at Crou Cwaod Nswydd, Pur a Chryf, folly yn dylanwadu ar hall Organau y Corn, drwy hyny yn laohau Dolur Pan, DlflYI Traul, Blllousnoss, Afu DdTW16 Tarddlantau ar y Cnawd, Cornwydon, Scurvy, Pilot Fits, Now- ousnall, 0 w y n t Cwynogon (neu eymap wst), Poon Cefn, Lum- I bago, Corlf- rwymodd, Neuralgia, Anhwylder- au yr Aren- au, I Solder Y s p r y d, ■ 8 u r n I y Cylla. I 6 IBENYWOD1 I At Anhwylderau tueddol I bob Gwraig, Mam a Merch o bob oedraa mae Hughes's Blood Pills" ya nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pills hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwob weled y Trade Mark, sef llun Cal-on fel hyn- ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. Ar werth gan bob Chemist a Stores am 1/11, 2/«, C'I. Neu danfonweb ei Gwerth mewn stamps nea P.O. ai y Perchenog— JACOB HUGHES. MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L D.8 Penarth, Cardiff. Can, LlenaGwerin Gwaithy dlweddai* Myfyr Wynn, sef BACHAN IFANC Y DAHIAN. Ceir ynddo ADGOFION AM 8IRHOWI A'R CYLCH, DAKNAU BARDDONOL A'R LLYTHYRA NEWYDD. Pris 1/. Drwy'r Post 1/2. I'w gael o Sw yddfalr DARIAN, lieu oddiwrth Mrs. Williams, Newsagent, Aberaman. lal>;fs BLANCHARD'S PILLS Are unrivalled for si Irregularities, &c., they speedily afford relief and neve rfail to alleviate all suffering. They supersede Pennyroyal, Pil Cochia, Bitter Apple, &0. Blanc hard's are the Best of all Pills for Womoa. Sold in boxes, 1 by BOOTS' Branches, and all Chemists, or post free, same price, from _BSLIB MARTYN Ltd., Chemists, 8 DALSTON LANE, LONDON Free Sample and valuable Booklet, post free Id. wtanip 4 PAGE Book about Herbs and how to use Dt them. Post free. 8eud for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE THE ADDRESS. To prevent fraud see that you get Estab- J. lished 1879 on every label and wrapper of my preparations, without which none are genuine.-Trimnell, The Herbalist, 144 Rich- mond-road, Cardiff. TRIMNELL'S PILLS AND POWDERS have cured thousands. Why not you ? See that you get Established 1879 on every label.-Trimnell, The Herbalist, 144 Riohmond Road, Cardiff. Agents wanted. I EVERY WOMAN Should send two stamps for our 32 page Illustrated Book, containing Valuable Information how aU Irregularities and Obstructions may be entirely' avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physicians, as the only Safe, Sure and Genuine Remedy. Never Fails. Thousands of Testimonials. Established 1868, MIt. PAUL BLANCHARD, d»r«mont Bouse. Dalaton T Sne, TOndAM DRAMA CYMRAEC NEWYDD, GRUFFYDD LLWYD" Allan o'r Ffug-Chwedl Boblogaldd gan ROCER THOMAS, Ystalyfara. Telerau neillduol am ei pherfformio. Ymofyner a'r Cyhoeddwr-D. DAVIES, Ferndaleu Y FORD. Yn cynnwys arlwy flsol am flwyddwja i blant o bob oed, set 13 o Bregethau A 13 o Delynegion. Mae'r gyfrol wedi 'i hadolygu yn y modd  mogis Y Beirniad, Y"BryOwn, Y Ty»t, CY-ru, Cymm'r Plant, Serm Cymru, &-? Gomer, J (?"O "C y mae'r Awdwr wedi derbyn llu o <?&o.h. y? canmol  bregetbwyr I lant &0. Y 9) frol i'w obael.r dderbyni&d?os? Order 8wnt gM y^ r AAwmdSwwlr T. VALENTINE EVANS, CLYDACH, Nr Swansea. Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU YM MBKIFYSGOL cnmU). Prifathraiv-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. Parotoir yr efrydwyr ar gyter Arboliadan Prifysgol Cymru. Cynhygir amryw o ysgoloriaethau (rhai o honynt yn gyfvngedig i Gymry) Y 8wyddyu hon. Am fanylion pellach, ynofyner H. DAVIES, M.A., COtr-gtrydd, Dywedwch wtth bawb: "Y mae DA ViEs,S COUGH MIXTURE yn rhyddau Peswoh. ANWYD, PESWCH, INFLCTENZA. —Mae rhai'n gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod 0  ddef oddi wrth Beswch :Bronchitis, Pu, Dolur Gwddf, Crygni, thdra, ?i?Byt Anadl. Y mae yr hen Feddygmi?? Davies's Cough MixtMre" <? ?y blaec, ac yn cae) ei gwerthfawrogi yn fwy nag erioed, bob amBer wrth law, y lelus, yn cynnhesu y fre?t, &C yn rhyd? hau y phlegm. Bydd dose mewn pryd yn ddigon. 1/1? a 2/9 (postage, 3c.)- HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH. THE Aberaman & IKjountein Ash Billposting and Advertising Go. Proprietors of the most promigiedt Stations in Aberaman, CWlDamaD. Cwmbach, Abercwmboi. Aberdare and District. ADVERTISE BY BILLPOSTING. EVERYONE SEES POSTERS. All communications and parcels abould b. addressed to the MANAGER, Public Hall & Inst tute, Aberaman. Aberdare Tel. P.O. 12, Aberamao. AM BOB MATH 0 ARGRAFFWAITH VMOFYNKB VN Swyddfa'n Leaded" A Swyddfa'r "Darlan," 19 CARDIFF ST., ABEBDAB. DOWN & SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture, Bedsteads, Bedding, Carpets, And every Description of HOUSE FURNITURE. Cabinet Works ftOW8)IlSG8). 21 High St. 6 Morris Lan? ?W?Ii?? The Largest and Cheapest Steant Cabinet Manufactory in South Walel. Illustrated Cataloga" free on application. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriage Paid on all Ordera above tie, or Delivered Free IN @or OWN Veal.