Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Advertising
DO YOU SUFFER FROty EYESTRAIN ? CAN YOU READ WITH EASE AND COMFORT AND ALSO SEE DISTANT OBJECTS CLEARLY AND DISTINCTLY? ARE YOU IN DOUBT ABOUT THE STATE OF YOUR EYESIGHT VISIT. VISIT. C. F. WALTERS9 F.S.M.C., OPHTHALMIC OPTICIAN, OXFORD STREET, (Nearly opposite National Schools) SWANSEA. And 49a, Commercial Street, Aberdare. PRICES MODERATE CONSISTENT WITH THE HIGHEST SKILL AND WORKMANSHIP. Pontardawe Y DRYDEDD EISTEDDFOD Cadeiriol Flynyddol SADWRN, MEHEFIN 20, 1914. BEIRNIAID X GAN-D. Vaughan Thomas, Ysw., M.A., Mus. Doc., Abertawe E. T. Davies, Ysw.. F.R.C O.. Merthyr. LLEN-T. J. Thomas, Ysw., B.Sc., Sarnicol." Merthyr. ADRODD-John Elias Hughes, Ysw., Llanelli. Goran Meibion: (a) "The Assyrians came down" (Cyril Jenkins); (b) "Y Oariad GoUwyd" (Dr. Vaugban Thomas), R30. Os bydd tri nea chwaneg o gorau'n cystadlu cynhygir Y,10 yn ail wobr. Ooran Cymysg: The Summer Night (Dr. Vaughan Thomas), £15. Corau Plant: Autumn Days (E. T. Davies), £ 8. Unawdau i Sopranos, Contraltos, Tenors a Bass, i Ddechreuwyr, ac i Fechgyn a Merched, Canu'r Crwth a'r Piano, Cyfaneoddi rhanganeuon. Pryddest: Bach dy lwyth wrth y Ber." Heb fod dros 300 Ilinell. 23 3s. a Chadair Hardd. Cyfansoddi Drama, Cywydd, Telynegion, Englynion, Cyfansoddiadau, ao Adroddiadau. Trefnir cyfleusderau teithio ar gyfer y dydd a ChwmaiQedd y Rheilflordd am brisiau isel. Bydd Modur yn rhedeg ar hyd y dydd o Gastellnedd ac Ynysforgan. Ceir rhestr gyflawn o Destynnau yn rhad trwy y post am lic., oddiwrth yr Yagrifenyddion— MORGAN JONES a W. THOMPSON DAVIES. FORGE FACH, CLYDACH, Ger ABERTAWE. CYNHELIR Y NAWFED Eisteddfod Flynyddol yn y lie uchod, Sadwrn, Gorphenaf 11, 1914. COBAU MEIBION, "Castella" (Dr. Protheroe) Gwobr d620 CORAU CYMYSG, "My Love is like the red, red Rose (D. Emlyn Evans) „ JEIO AIL.GOBAU MEIBION, In the Sweet bye and bye (Dr. Protheroe) ".£6 PRIF FBIRNIAD Dr. DAN PfiOTHEROE, Chicago. Bhestr gyflawn o'r Testynau i'w cael oddiwrth D. CLYDACH THOMAS, yr Ysgrifenydd am y pris arferol. ETO DDIWRNOD ARALL GWEDDI AM BOB DYDD O'R I FLWYDDYN, GAN J. H. JOWETT, M.A D.D. CYFIEITHHDIG I'B. GYMRAEG GAN Y DIWEDDAR WILLIAM THOMAS, LLANGEFNI. GOLYGWYO GAN Y PARCH. H. ELFED LEWIS, M.A. PRIS SWYLLT. LLUNDAIN: Cyngor Cenedlaethol yr Eglwysi Rhyddion Efeogylaidd, Memorial Hall, E.G. Yn awryn barod Telyn A wen (Isaac Eurfin Benjamin). Telynegion Serch, Gwladgarwch, a Chrefydd, Pryddeetau Cadeiriol, Darnau Adroddiadol, &c. Ar 91 o wahanol destynau, 18 yn eu mysg yn ddarnau buddagol. Pris I/ wedi eu rhwymo yn hardd 1/6 Cyhoeddedig gan yr Awdwr, ac ar werth gan ISAAC EURFIN BENJAMIN, Bronheulog, Woodfield, fenrhiwceiber. ARGRAFFWAITH DA, GLAN a DESTLUS GYDA PHRYDLONDEB, yw nodweddion Thomas a Parry, Cyf., 12 HEOL CAER, ABERTAWE. Lie mae Cymry hyddysg yn y gelfyddyd. Ond anfon Llythyr-gerdyn ceir Esiamplau o Adroddiadau Eglwysig, lestynau a Rhagleni Eisteddfodol, Tafleni Cyfarfodydd Cerddorol, Ac. Pellseinydd Central 151. Cofiwch yr enw- THOMAS a PARRY, Cyf., ABERTAWE. Mae rhai yn son am godi Cymru yn ei hoi; ein hawydd ni yw gyrrn'r Hen Wlad yn ei blaen. I'r amcan hwn yr ydym yn oyflogi Cymry sydd ar y blaen yn y geifyddyd o Argraffa. ANFONWCH AM SAMPLAU. Prepaid Small Advertisements Inserted at the following specially 10" rate a One week 4 wks. 13 wkr a. d. a. d. I. d 10 words 0 «. 1 < » 18 „ 0 9 i 3 It < 38 1 0 3 0 7 < These charges apply only to the follow ing classes of advertisements :-Apart menta, Situations (Vacant or Wanted) To be Let or Sold, Lost or Found, amd Miscellaneous Wants. Romittances may be made by Postal Orders or half-penny stamps. If not prepaid double rate will b- charged. Advertising and Publishing Oflees, Oardiff Street, Aberdare. ENGLISH CONGREGATIONAL CHURCH, TREORCHY. AN EISTEDDFOD Will be held on SATURDAY, SEPT. 26th, 1914. CHIEF ITEMS: Mixed Choir, "Yr Haf," English or Welsh, 912 and a Chair.-Male Voice, Comrades in Arms," tlO and a Chair. Children's Choir, own selection, Y,2 2s. and a Chair.—Champion Solo, own se- lection. £2 10s.-Tug-of-War, Teams of Five, £ 1.—Also Vocal and Pianoforte Solos, Recitations, etc. Adjudicators: Thos. R. Mayne, Esq., B.A., Mus. Doc.. L.T.S.C., London; Ben Jones, Esq., L.T.S.C., Treherbert, and Ben Nicholas, Esq., Terherbert. For further particulars apply to-Mr. Daniel Thomas, Park and Dare Insti- tute, Treorchy; Mr E. S. Morgan, Boot Stores, Treorchy; or to the Secretary, W. G. Cove, 116 Ynyswen Road, Tre- herbert. NEW TOWN HALL, Pontypridd THE THIRD ANNUAL Eisteddfod will be held on Saturday, July 11, 1914 Open Male Voice Competition, "The Assyrian Came bown," Open Solos and Recitations, &c. ADJUDICATOR 0. VIUGNJIII THOMIIS, Esq., M.J., Mus. Doc., Swansea. For further particulars apply to the Secretary, 2 & 3 Taff Street, Pontypridd. CISTCDOFOOAU OYFODOL. Dydd Sadwrn, Mehefin 20, 1914. Eisteddfod Gadeiriol Flynyddol Pont- ardawe. Dydd Iau. Gorph. 9, 1914.-Cyng- herdd Cystadleuol Bryn Seion, Gilfach- goch. Dydd Sadwrn, Gorph. 11, 1914.-Eis- teddfod Flynyddol Forge Fach, Clyd- ach, ger Abertawe. Dvdd Sadwrn, Gorph. 11, 1914.—Eis- teddfod Flynyddol Town Hall, Ponty pridd. Dydd Sadwrn, Medi 26. 1914. Eis- teddfod Eglwys (Seisnig) Annibynol Treorci. BRYN SEION CHAPEL GILFACH GOGH. Competitive Concert. THURSDAY, July 9th, 1914. ITEMS: Pianoforte Solo, open, £ 1 Is. English and Weslh Recitations, open, £1 Is. each. Solos (sopranos, Contralto, Tenor and Bass) 91 Is. Champion Solo (own selection) 94 4s. For fall particulars see programmes, Hd. post free from D. HOPKIN DAVIES, 97 High Street, Gilfach Goch. SYLWCH Dymunwn ddiolch i ddarllenwyr y "Darian" ac ereill, ac eu cefnogaeth yn y gorffennol, ac am ei gwneud yn I angenrheidiol i ni helaethu ein ter- fynau. Er gwneud y cyfnewidiad mae'n rhaid gwerthu miloeda o'n llyfrau, ac yr ydym wedi penderfynu eu cynnyg yn rhad am dymor arbennig. Wele ychydig yn y golofn isod:— Pris gostyngol. Post Paid. £ s. c. Testament y Miloedd (pris gwreiddiol 10/-) 0 4 9 Y Cymry, gan T. Stephens, 2/6 0 1 11 Hanes Bywyd Iesu Grist (Hughes), 3/- 0 2 3 Hanes Methodistiaeth Sir Gaerfyrddin, gan James Morris, 3/6 net 0 2 9 Cofiant Edward Morgan, Dyffryn (Griffith Ellis), 6/ 0 3 0 Dilyn Crist (Kempis), J. Owen Jones, 2/- 0 1 3 Pregethau W. Morris (Cilger- ran), 6/- 0 3 9 Athroniaeth Anfarwoldeb Dr. D. M. Phillips, 3/6 0 16 Gweithiau Barddonol Twyn- og, 1/- 0 0 7 Cyfrol Goffa Twynog, gan Dyfed, 2/6 0 1 11 Geiriadur Saesneg a Chym- raeg y Miloedd, 3/ 0 2 6 English-Welsh Pronouncing Dictionary Prys, 5/- 0 4 2 Hanes Bywyd H. M. Stanley, 2/6 0 1 11 Chwedlau Pabyddol gan yr Hybarch Llywarch Llwyd, 3/6 0 2 11 Homilian, Emrys ab Iwan, 3/6 0 2 9 Hanes y Merthyron, 2 gyfrol, pris gwreiddiol, 16/ 0 7 9 Colofn Alun (sef Pregethau Alun Roberts), 2/6. 0 1 11 Hanes Bywyd Roger Edwards, 5/- 0 4 0 Pulpud Noddfa, Dr. W. Mor- ris, Treorci, 3/6 0 2 S Evan Roberts a'i Waith, gan Dr. Phillips, 3/6. 0 2 f) Esboniad ar Efengyl Matthew, gan Dr. D. M. Phillips, 3/6. 0 1 6 Pregethau Gwilym Hiraethog, 3/6 0 2 3 Anerchiadau Moody gyda Hanesion am Sankey a Moody, 3/6 0 2 b Trysorfa'r Adroddwr, Y Deg- fed Llyfr, 2/6 net 0 2 1 Yr Apocrypha yn Gymraeg 2/6 0 •? Griffith John, gan Thompson, yn cynwys mwy na'r argraff- iad cyntaf, 7/6 net 0 2 ;1 The Statutes of Wales, by Ivor Bowen, 21/- net 0 7 6 South Wales, by Baring Gould, 6/- 0 2 4 North Wales, by Baring Gould, 6/- 0 2 4 The Tribal System in Wales (Frederick Seebohm), 12/6 0 4 6 Hanes Annibyniaeth o Ddydd- iau'r Apostolion hyd Farw- olaeth Cromwell, y Parch. John Davies, 1/- (Ilian), 0 0 9 Key and Guide to Wales (Pedr Hir), 41 net 0 3 6 Esboniad y Philippiaid a'r Colossiaid, gan Dr. D. M. Phillips, 3/- net 0 1 6 Esboniad ar Epistolau loan, Dr. D. M. Phillips, 2/6 net 0 1 6 Egwyddor Foesol Cynghan- edd, sef Esboniad ar y Ddeddf a'r Deg Gorchymyn, Dr. D. M. Phillips, 3/6 0 1 6 Cofiant Darluniadol Williams o'r Wern, gan Parch. D. S. Jones, Chwilog, 7/6 0 6 0 Nid yw yr uchod ond ychydig o'n stoc enfawr. Cedwir yr oil o'r Llyfrau Cym- raeg sydd mewn argraff. Rhodclir telerau arbenig yn ystod y tymor hwn. Tal gyda'r Archeb. Darperir Lluniaeth Uwchlaw'r Siop am Delerau Rhesymol. Morgan a Higgs, Llyfrwerthwyr, &c.. 18 Heathfield St., Swansea. Hysbysiad o 8wys I Hysbyswyr, Gohebwyr a Dosbarthwyr. Teimlwn mai angenrhaid yw gwncyrf yn hysbys y cyhoeddir y Dariai) bod dydd Mawrth, ac y danfonir hi 1'. holl ddosbarthwyr brydnawn yr aft dydd. Dymunwn ar i bawb a anfonant hysbysiadau neu newyddion If urgent9 ofalu eu bod yn cyrhaedd y swyddfa heb fod yn ddiweddarach na bore Mawrth. Carem gael bob gohebiacth arall mor gynar ag sydd bosibl. Anfoner pob gohebiaeth a phob fra- fodaeth yn dal perthynas a'r "Dariaa" i'r cyfeiriad a ganlyn YN UNIG SWYDDFA'R DARIAN," ABERDAR. Os bydd yn anghyfleus i un o'r darllen- wyr gael y Darian oddiwrrh ddosbarth- wr gellir ei chael o'r Swyddfa, Aberdar, am lie. yr wythnos, 6ch. am fis, 1/7, y chwarter, 3/3 am haner blwyddyn, a 6/6 am flwyddyn drwy'r post. Nid Amddiffyn Goreu T ARIAN ond TABIAN. Cyfiawnder. Tarian y Cweithiwr. DYDD IAU, MEHEFIN 11, 1914. SYLWER: Anfoner Llyfrau, &c., i'w hadolygu i'r Golygydd, Swyddfa'r "Darian," a gofelir am wyr cymwys i roddi barn arnynt. Ni chyhoeddir adolygiadau o hyn allan, oni ddaw copi o'r hyn adolygir gyda'r adolyg- iad.
Llith y Golygydd.
Llith y Golygydd. CHANGE." (Drama Mr J. O. Francis.) Nis gallem fel yr awgrymasom o'r blaen ddioddef y ddrama fer-" The Poacher," o waith yr awdur hwn; teimlwn fod awyrgylch Change yn holl- ol wahanol. Difrifwch a thrychineb sydd yn teyrnasu yma, a gwelwn gais godidog i ddarlunio y cyfnewidiad rhyf- eddol a ymlaen yn y bywyd crefyddol a chymdeithasol o'n hamgylch, ac i dde- hongli natur a thuedd y gwrthdarawiad sydd rhwng yr hen a'r newydd. Cyn- rychiolir yr hen gan John Price, cref- yddwr syml a gonest o'r hen ffasiwn. Rhaid i ni ddweyd hyn, sef nad ydym wedi digwydd cwrdd a thad o fath John Price yng Nghymru yn ei ymddygiad at ei blant. Mewn llenyddiaeth Alban- aidd yn unig y cyfarfuasom a rhai tebyg iddo. Gwyddom am nifer o fechgyn yn ein gwlad a grwydrasant can belled a bechgyn John Price oddiwrth hen safleoedd, ond eu rhieni yn eu hesgus- odi yn selog ac yn ymffrostio ynddynt. Braidd na theimlem weithiau fod tuedd vn rhieni Cymru i fynd yn rhy bell yn y cyfeiriad hwn. Beth bynnag fel cynrychiolydd bywyd crefyddol mewn oes sydd yn myned heibio yn ei berthynas ag amgylchiadau newyddion y mae John Price yn bor- tread pur dda. Nis gallwn ddirnad pa fodd y dywed rhai fod y ddrama hon yn gondemniad llym ar safle ac ysbryd dosbarth a gynrychiolir gan John Price. Prin y credwn y bwriadai'r awdur iddo fod yn bortread o gulni a rhagfarn yn' erjoyn datblygiadau newyddion. Wrth ei ddilyn prin y teimlem fod ei ysbryd na'i deimlad lawer o'i le pan ystyriom y cwrs a gymerasai dau o'i fechgyn- cwrs oedd yn siomiant mawr iddo ef fel tad da a wnaethai gymaint drostynt. Pe na fuasai'r bechgyn ond wedi newid eu syniadau a gollwng eu gafael o hen gredoau yn unig ni fyddai rhith o esgusawd dros ymddygiad y tad. Er myned o honynt yn anffyddwyr ni fuasai hynny yn cyfiawnhau eu gwrthod. Nid cyfnewid oedd drwg y bechgyn, eithr aethant yn hollol ddibarch o'u tad. Yn eu hymddiddanion a'u hymddygiadau yr oeddent mor sarhaus ag y gallent fod, ac yn barod i godi eu dyrnau pan boethai'r ddadl rhyngddynt. Braidd na theimlem awydd weithiau i neidio i fyny a thaflu Lewis a John Henry allan o'r ty. Gellid tybied oddiwrth eu hon- iadau hwy eu bod yn credu na fu na rhyddid na rhinwedd na goleu yn y byd cyd eu geni hwy o'r newydd i anffydd- iaeth ac i Sosialaeth. Ac mor wir yw'r portread' Bwriadesid i un o'r bechgyn fod yn bregethwr a disgwyliai ei rieni bethau mawr oddiwrtho; yr oedd yntau yn llwyddiannus yn yr Athrofa. Dych- myger siom y rhieni fod John Henry wedi colli'r ffydd a rhoi i fyny'r bwriad o fynd i'r weinidogaeth. Ni fu'r bach- gen hwn yn ddigon o foneddwr i ym- gynghori a'i dad parthed sefyllfa ei feddwl pan elai'r cyfnewidiad ymlaen a'i ffydd yn diflannu. Ni wnaeth ddim tuag at baratoi meddwl ei dad i ddy- gymod a'r cam oedd ar gymeryd. a phrin y gellid dychmygu am ymddyg- iad mwy anheilwng ar ran unrhyw fab na hyn. Trwy un arall, un oedd yn eiddigeddus o lwyddiant ei feibion y cafodd y tad wyhod gyntaf. Ac wedi dychweliad John Henry, yr oedd cyfeir- iadau Lewis, y mab arall, ac yntau, at grefydd y tadau, a sefyllfa pethau cyn eu cyfodiad hwy, mor sarhaus fel nas gallai hyd yn oed Sam Thatcher. Cockney' anystyriol a letyai gyda'r teulu, lai na'u cynghori i siarad yn fwy perlite am grefydd. Gwnaethai Lewis ddefnydd o ysgol- ion nos a datblygai fel arweinydd Llafur Sosialaidd, ac y mae yn enghraifft dda iawn o ddosbarth a gredant na thywynodd goleu ar y byd erioed cyn iddo lewyrchu allan o'u meddyliau hwy. Yr oedd pawb yn gaethion ac yn anwybochis, yn gul, yn rhagfarnHyd, a'r byd a'r eglwys wedi bod yn ymdrafferthu gyda phethau nad oedd yn werth trafferthu yn eu cylch. A yw'n rhyfedd fod John Price yn methu diodde'r meibion? Dyina'r trychineb—gweithiasai'r tad yn galed mewn amser ac allan o amser, aberth- odd yn ddirwgnach lawer o gysuron y gallasai fod wedi eu mwynhau i roddi addysg i'w feibion, a dyma'r meibion hynny yn edliw iddo ei fod wedi gwneud eu cartref yn uffern iddynt! Nis gellid cael gwell portread o anniolchgarwch y rhai a gynrychiolir gan y bechgyn hyn i'r rhai yr aethont i mewn i'w llafur hwynt. Nid yw'r frawddeg—"ereill a lafuriasant" yn eu cyffes ffydd o gwbl. Y mae'n dda gennym weled digon o nerth cymeriad yn John Price, er cryfed apeliadau tyner ei briod, i peri nas gall- ai ei feibion ei ddioddef yntau. Aeth John Henry dros y drws. Digwydd fod anesmwythdra ymhlith y gweithwyr yn y lofa ac aeth yn streic gyda hyn, a daw milwyr i'r lie. Cyferfydd y gweithwyr un diwrnod mewn agwedd fygythiol a gyrrir am Lewis i dawelu'r cynnwrf. Pan y mae ef yn annerch y dorf, a Gwilym, brawd arall iddo, sydd gar- tref yn wan ac afiach, ato a dyma saethu ergyd a lladd Gwilym-un nad oedd a fynnai a'r helynt o gwbl. 0 hyn allan y mae Lewis yn hanner gwall- gof ac yn ceisio lie i anghofio. Daw'r gath allan o'r cwd bellach, nid hawl- iau'r werin yn unig bwysasent ar fedd- wl Lewis. Breuddwydiasai am ddyrch- afiad iddo'l hun, am ddylanwad a gallu, ond fel arfer cawsai allan mai haws oedd codi ysbrydion na'u rhoi i lawr. Mewn un lie yn y ddrama pan amheuai Sam Thatcher ddoethineb ei symudiad- au, gofynna Lewis Ai nid oes y fath beth a symud ymlaen (progress) ?" Oes," etyb Sam, mewn cylch." Y mae Sam yn gryn athronydd. Atgof- iai'r ddrama hon ni o eiriau un a lefar- ai fel un ag awdurdod ganddo-y neb a gymero gleddyf a ddifethir a chleddyf. Ofer yw i blant y ruanteision a'r goleuni mwy guro ar yr hen am nas gallent weled fel y gwelant hwy. Pe gallent, pa ddiben fyddai i addysg a diwylliant 1 Prawf o hunanoldeb a chwydd ym mhlant y manteision yw diystyrru cyfyngdra gwelediad yr hen a phrawf o rywbeth gwaeth fydd ynddynt yw di- ystyrru aberth a llafur yr hen i roddi iddynt hwy eu manteision. Rhaid cydnabod mai hyn yw dylanwad addysg ar lawer. Y peth goreu yn Lewis yw ei wallgofrwydd. Ofnwn er hynny fod llawer yn y dosbarth a gynrychiolai ef na fyddai ynddynt o dan yr un amgylch- iadau ddigon o ras i wallgofi. Edmyg- em y tad pan aethai ei obeithion yn chwilfriw, a'i deulu wedi eu gwasgaru yn medru codi i fyny ei law gan ddweyd "I am not afraid." Ni fydd diystyrru llafur ac aberth y tadau yn symudiad tuag ymlaen. Y mae perygl mai "mewn cyleh" y symuda llawer o ddi- wygwyr heddyw, ac y mae perygl y bydd raid iddynt ail-ddechreu lie y dechreuodd y tadau. Bydd gennym air ym mhellach am Symudiad Dramodol yr Arglwydd De Walden" yn ein nesaf.
I Nodion o Abertawe.
I Nodion o Abertawe. Llongyfarchiadau i'r "Darian" am droi allan luniau mor ardderchog o'r Henadur John Jordan, Llansamlet, a Mrs. Jordan. Fe genfydd y craff oddi- I wrth sirioldeb eu hwynebau paham y maent mor boblogaidd yn y cylch yma. I Cymdeithas Caerbaddon a'r Gorllewin a Siroedd y Deheudir. Arddanghosfa, fawreddog y Gym- deithas uchod oedd prif atyniad Aber- tawe o Mai 28ain dros Mehefin 2il, a Mecca pob amaethwr a pherchen ebol trwy Ddeheudir Cymry, ac ymhellach. Da gennym allu cofnodi iddi fod yn llwyddiant digymysg ymhojb ystyr. Yiu- welwyd a hi gan luoedd o bobl, yn en- wedig y Llungwyn, pan yr oedd y dorf mor enfawr, fel mai anawdd oedd gweled unrhyw beth i fantais. Wele daflen o'r ymweliadau yn ystod y pum niwrnod :—Dydd laf, 4,871; 2il, 4,478 3ydd, 8,608; 4ydd, 48,321; 5ed, 19,484; cyfanswm, 85,762. Ni churwyd yr uchod ond unwaith yn ystod y deu- new mlynedd diweddaf, a hynny ym Mryste yn 1903, pan oedd nifer yr ym- welwyr yn 108,738. Hon ydoedd y drydedd waith i'r Gymdeithas ymweled ag Abertawe, y tro cyntaf yn 1892, a nifer yr ymwelwyr yn 73,107 yna yn 1904, pan yr ymwelodd a hi 78,827 o bobl. Ffaith ddiddorol yn nglyn a'r Ar- ddanghosfa hon yw fod Abertawe, yn ol y daflen swyddogol, ar y blaen yn nifer yr ymwelwyr ar yr holl ddinasoedd bob tro y bu yma ond yr unwaith y nodwyd eisioes, sef Bryste yn 1903. Sieryd hyn yn uchel am safle ein tref fel cyrchfan boblogaidd i anturiaethau cyffelyb. Nos Iau, Mehefin 4ydd, cyfarfu nifer o genedlgarwyr y dref i ystyried y modd goreu i sicrhau llwyddiant cynrychiol- wyr y "Ddrama Gymraeg" sydd yn bwriadu ymweled a'r lie tua diwedd y mis. Y "Cwmni" ydyw sydd ar gylch- daith trwy Gymru, a than nawdd Ar- glwydd Howard de Walden ac eisioes wedi bod yng Nghaerdydd, Merthyr, ete. Teimla y bmdyr ddaeth ynghyd I fod y Ddrama wedi dyfod i aros, ac iiial dyledswydd ein harweinwyr ydyw ei mabwysiadu a sicrhau ei bod yn cael ei sefydlu ar safon uchel o ran purdej) a moes. Os gwneir hyn bydd o fantais i ni fel cyfrwng i ddadblygu talentau arbennig yr ydym fel cenedl wedi ein cynysgaeddu a hwy, ac yn ffynhonnell adloniant pur ac addvsgiadol. Yn bresennol yn y cyfarfod yr oedd y Bonwyr a ganlyn: Wm. Jame, yn y gadair; John Meredith, Cadeirydd y Cymrodorion D. Davies, Gol. y "S.W. Daily Post" J. D. Williams, Gol. y C. Daily Leader" D. Rhys Phillips, Llyfrgellydd Cyniraeg: D. Spurrell Davies, Brithyll Tawe, J. Lovat Owen, Y.H., Talnant. W. Evans. Dr. Vaughan Thomas, T. Byrni, etc., a Captn. Vaughan, Caerdydd. Penderfynwyd gofyn i'r Maer alw cyfarfod cyhoeddus o'r trefwyr er cefnogi y mudiad, i'w anerch ,gan Arglwydd de Walden ae eraill, ac hefyd i ffurfio pwyllgor o fon- eddigesau dylanwadol i gynorthwyo y mudiad. Etholwyd D. Rhys Phillips a D. Spurrell Davies yn ysgrifenvddion.
I Colofn y Llyfrau.
I Colofn y Llyfrau. I GAN WYDDONWY. T.C.D.—Rywfodd, ac nis gwn yn mha le i osod y bai, tra yn aros i gael ych- ydig ddramodau at eu gilydd i'w han- fon i chwi, aeth eich llythyr a' ch cyfeir- iad i goll. Ond, fel llawer i afradlon, daeth yn ol gwedi llawer o ddyddiau, yn daeth ei lun a bratiog ei wisg na phan aeth i ffwrdd. Eto i gyd, eich llythyr chwi ydyw, ac y mae yn rhaid ei arddel, ei gydnabod a'i ateb. Os na fydd par- sel wedi'ch cyrraedd pan y gwelwch hwn bydd un yn Ngorsaf Tonypandy yn eich aros. Ysgrifennwch eto pan y teimlwch y gall y golofn hon fod o ryw wasanaeth i chwi. Dyna'n pleser ni. (Z.O.-Mae y Meistri Spurrell, Caer- fyrddin, yn dwyn allan ail-argraffiad o'n Geiriadur Cymraeg. Y mae yma eraill, fel chwithau, yn disgwyl am dano. Cewch rybudd yn y golofn hon pan y daw sypyn i law—edrychwch allan am dano. F.B.S.-Bydd yn well i chwi, ac yn llai o draul i alw gyda'r Meistri Mor- gan a Higgs. yn Abertawe. Yr ydych yn mynd i'r 'dre,' mae'n debyg gennyf, yn ddigon ami. Danghoswch iddynt eich bod "yn y trade" a chewch y "dis- count" arferol a pheidiwch bod yn rhy swil i ddweud wrthynt Illai drwy gyfar- wyddyd y golofn hon o'r "Darian" y daethoch. Clywsoch dywedyd gan y rhai gynt: "Can di benill mwyn i'th nain, fe gan dy nain i tithau." D.D.—Da gennyf ddeall am eich ym- drechion yn mhlaid y "Darian," ac fod y gwerthiant yn cynhyddu.. Mae yn galondid i allu hysbysu mai dyna'r hanes ymhob ardal bron yn ddieithriad. Prawf hyn y sylweddolir yr angen am newyddiadur cenedlaethol Cymraeg i Ddeheudir Cymru. Yr wyf yn disgwyl clywed cyn hir oddiwrth Mr Rhys John, C'wmafon, rywbeth y bydd o fantais i chwi ei wybod, a chadwaf eich cyfeiriad ar glawr. T.D.—Na fyddwch yn rhy awyddus i ddechreu busnes ar y telerau a gry- bwyllwch. Byddwch ochelgar, a chy- merwch yr awgrym yn garedig. Yn y diwedd (nad yw'n mhell) hwy a frath- ant fel y sarph, ac y igant fel y neidr." Dyna'r oil a dywedaf yn awr.
I Llanymddyfri.
I Llanymddyfri. Wele ychydig o hanes yr Eisteddfod a gynhaliwyd yma y Llungwyn. Ymwel- odd miloedd o bobl a'r hen ardal. Yn absenoldeb Mr I. C. P. Vaughan Pryse- Rice, Y.H., D.L.C:C., Liwynybrain. Llywyddwyd gan y Ficer, sef y Parch. D. Ethuondes Owen. H. U. Ar- weinydd yr Eisteddfod ydoed dy Parch. J. Volander Jones, Pentretygwyn. Wele rhestr o'r buddugwyr: Unawd alto, Boreu'r Pasg," goreu. Miss Lizzie Davies, Tonypandy. Adroddiad i fclant o dan 16 oed, Yng ngenau'r sach mae cynhilo'r blawd" 1, Master Dan Evans, Gwaun-cae-gurwen; yn ail, Elsie Thomas. Llangennech. Canu. penhill- ion i rai o dan 15 oed: 1, Master Thos. B. Jones, Bettws 2, David Bevan (Ber- ach hach). Glanaman. Soprano, Ynys y Plant": 1, Madam Bessie Morris. Rhydaman. Adroddiad agored, Hanes y dyn yn Swyddfa'r Hin Rhannwyd y wobr rhwng Mr Tom Harry, Garnant, a Mr John Morgan (Blaenfab), Penygroes. Unawd tenor, "Onaway, awake, beloved," Mr J. Cole- brook. Abertawe. Canu corawl, Y blodeuyn olaf," dau gor gystadleuodd, sef Llanbedr (Mr W. Hefin Williams) a Drefach (Mr D. Harries). Dyfarnwyd y wobr i Drefach. Canu penhillion (agored) Rhannwyd y wobr rhwng Miss Llinos Thomas, Cwmaman, a Miss Williams, Trebannos, Pontardawe. Un-, awd bass, "Y Dymestl." Mr. W. T. Rees, Rhydaman. Corau Meibion, Castella"; Dau gor cystadleuodd— Cwmllynfell Male Voice Party (D. Row- lands), Ammanford Y.M.C.A. (G. R. Jones, organnydd Christian Temple, Rhydaman). Dyfarnwyd y wobr o X20 i Amanford Y.M.C.A. Coedwyr :—Dos- barth A: 1. Mr J. Jones, Garnant; 2, J. Richards, Grovesend 3. M. Grove, Abertawe 1, W. R. Thomas. Aberdare. Dosbarth R. Colliers: 1. W. R. Thomas, Aberdar 2. G. W. Baylis, Grovesend; 3. E. Bowen, Ammanford; 4, L. Lewis, Pantteg. Quoits: 1. Matt Walters, Llansamlet; 2, Dan Jones, Llandovery 3. R. J. Mundy, Pontardulais 4, Corn- elius White, Llansamlet. Carnival: Fancy Dress Rhannwyd y wo.br flaenaf rhwng Misses Clara Davies a Gladys Lewis, Llanymddifri, a'r ail rhwng John Owen Evans, Brynaman. a Miss Rachel Williams. Llanymddyfri 3, Brinley Wil- liam. a David John Davies, Brynaman. Gwobrau ychwanegol i Grace Williams, Olo Williams, Nelly Edwards, May Mor- gan. Humorous 1. John Bevan and Co., Brynaman: 2. Ewart G. Thomas, Llanymddyfri: 3. Lott Hughes, Vaults. Llanymddyfri. Gwobrau ychwanegol i Gretta Thomas, Tonteg Annie May Thomas, yr oil o Llanymddyfri. Bands Dosbarth A, Oberon," wyth yn cys- tadlu: 1. Gwaun-cae-gurwen (T. J. Rees. F.T.S.C.) 2. Penygroes, Mr W. Hughes 3, Ystalyfera Town (Mr E. J. Evans. A.C.). Dosbarth B: 1, Blaen- gwynfi (Mr D. J. Stevens; 2. Calfaria, Clydach (Mr J. T. Jones) 3, Cwmaman (Mr Ben Jones). Dosbarth C: "Melo- dies of the Past" 1, Blaengwynfi (Mr D. J. Stevens) 2, Rhosyn Berem (Mr. Edward Davies); 3, Cwmmawr (Mr R. Smith). Cawd cystadleuaeth galed ar bob un o'r items uchod.