Y Darian

Y Diweddar J. R. Jones (Ehedydd Emlyn), Castell-newydd-Emlyn. Gwelais hysbysiad byr yn y "Da nan" ychydig wythnosau yn ol am farwolaeth y diweddar a'r anwyl Mr J. R. J ones (Ehedydd Emlyn), Castell-ne>vydd Emlyn. Tybiais y carai llawer u 1 KY'.t- nabod a'i berthynasau sydd >n dda"- Ilenwyr cyson o'r "Darian" weled ei ddarlun a chael ychydig o'i hanes. Yr oedd yr Ehedydd, fel y'i gelwir, yn gy- meriad gwreiddiol iawn, ac ynddo nod- weddion y byddai yn werth pe caniatai gofod, eu dwyn ar gof. Tystiolaeth pawb a'i hadwaena oedd, Wele Israel iad yn wir, yn yr hwn nid oedd dwyll" gwr unplyg, dirodres, yn Ilawn caredig- rwydd oedd Ehedydd Emlyn. Ni byddai byth yn fwy hapus na phan yn gwneud cymwynas; chwliai am le i wneud daioni, ac er na chafodd ei freintio a chorff iach, eto ni fu ddiog mewn daioni. Bu iddo ran ymhob symudiad da yn y cylch a'i ysjbryd bob amser yn y gwaith. Safai yn gadarn dros egwyddorion a fyddent er Iles cymdeithas. Gwr addfwyn a thawel ydoedd, yn meddwl yn dda am bawb. Gwell oedd ganddo ddioddef ei hun na chlwyfo arall Yr oedd nodweddion y "disgybl anwyl" yn amlwg iawn yn ei ddynoliaeth, a gras y nef wedi ei gym- j hwyso yn dda ar gyfer y wlad y can- odd gymaint am dani. Parchai grwydryn ar ymyl y ffordd, a ehofue gennym ei glywed yn dweyd fod y tramp yn werth gwaed Gwaredwr y byd. Y dydd diweddaf pan agorir ilyfrau'r llys y ceir allan lluosogrwydd j ei gymwynasau i'r tlawd. Teithiai bob Sadwrn er's blynyddau i Aberteifi i'r farchnad, a galwai mewn llawer bwth- | yn tlawd i gynorthwyo rhai i ymladd eu brwydrau. Mae gruddiau tlodion y cylch wedi eu gwlvchu gan ddagrau hiraeth ar ol un mor anwyl. Oristion gloew ydoedd, ac un o'r hoelion wyth yn Seion. Yr oedd yn ddiacon ers blyn- yddau yn Ebenezer, Emlyn yn athraw ffyddlon; yn arweinydd med- rus, ac yn wr doeth o gyngor ymhob cylch o fywyd. Mab ydoedd i Dafydd ac Esther Jones. Crydd oedd ei dad a'i daid. Hannai o deulu parchus ac enwog am eu hathrylith. Disgynnai o achau hen feirdd Cwmdu fel y'u gel- wir. Ei daid ydoedd y Parch. Thomas Jones, Rhiwson (Twm Josiah), awdwr yr emyn, "Nac aed Calfaria fynydd byth o'n cof," etc. Dau ewythyr iddo ydoedd y Parchn. Thomas Jones, Cil- cennin, a William Jones, Pentrety- gwyn-dynion cedyrn o nerth yn eu dydd Ganwyd ef mewn ty. o'r enw | Troedrhiwfforest, Trewen, lie hynod am ei enwogion, tua'r flwyddyn 1849. Efe oedd yr ieuengaf ond un o dri-ar- ddeg o blant. Brawd iddo ydoedd tad y Cymro enwog, Parch. Towyn Jones, A.S., a chwaer iddo oedd mam Mr. J. ) T. Davies, B.Sc., ysgrifennydd cyfrin- achol Canghellor y Trysorlys, ac hefyd y bardd o Cwm Coy. Etifeddasai ein gwrthrych athrylith a doniau ei dadau -ci,nhvsgaeth well na chyfoeth y byd hwn. Yr oedd yn fardd gwych yn y menurau caeth a rhydd. Dechreuodd gyfeillachu a'r awen pan yn llanc ieuanc ac astudiodd y gynghanedd. Dysgodd reolau Dafydd Morgannwg ar ei got. fel y gallai ei hadrodd air am air. Enillodd lawer o wobrwyon. Yn Eisteddfod Goronog Capel Ivan, Cas- tellnewydd, gwnaeth enw da iddo ei hun, trwy fod yn gyd-fuddugol a'r di- weddar Barchedig D. Onllwyn Brace, A,berdar. am farwnad i'r diweddar Barch. John Williams, Capel Ivan a Chllstellnewydd. Ystyrid Onllwyn Brace y pryd hwnnw yn brif farwnadwr Cymru. Yr oedd hyn tua'r flwyddyn 1880. Enillodd wedi hynny rhai can- oedd o wobrwyon am ganeuon, englyn- ion toddeidau a chywyddau. yn Eis- teddfod Gadeiriol Dyfed yn Emlyn cip- iodd y wobr am y beddargraph goreu i'r diweddar Barch. J. Pryse Jones, offeiriad Emlyn, pryd yr oedd deugain namyn un yn cynnyg am yr anrhydedd. Enillodd ddwy gadair a thlws aur, a rhannwyd y wobr o bum gini am awdl yn Eisteddfod Llandudno rhyngddo ag un arall nas cofiaf ei enw yn awr. Nid rhif cadeiriau yw mesur maintioli bardd bob amser. Mae yna doraeth o farddonaeth heb weled goleu ddydd eto, a. chredwn y byddai ei chyhoeddi yn gaffaeliad i lenyddiaeth Cymru. Gobeithio y gwel y teulu ei ffordd yn glir i gyhoeTlcli ffrwyth awen y bardd neilltuedig hwn. Trueni fyddai gadael y fath drysorau yn guddiedig mewn coffrau dros byth. Yr oedd iddo barch mawr trwy yr holl wlad, a gwelwyd hynny yn amlwg ddydd ei angladd yn y dorf fa,wr ddaethai ynghyd. Gwelwyd yno wreng a bonedd, tlawd a chyfoeth- og. Naturiol oedd gweled yno amryw o weinidogi-oii; cawsai llawer o honynt hwy lety cysurus ganddo ef a'i briod. Hoffai gyfeillach. a byddai yn ddifyr iawn mewn cwmni. Mae ei ddywediad- au difyr a diniwed yn dyfod yn fyw i'm cof pan yn ysgrifennu yr hanes yma. Dioddefasai bob amser yn ddirwgnach, a bu farw fel un yn mynd i'w deyrnas. Cysured Duw y weddw fu mor ofalus o hono yn y blynyddoedd olaf. Mae ei bedair merch erbyn hyn wedi gwneud cartrefi iddynt eu hunain, sef Mrs. T. Davies, Bronwion, Aberdar; Mrs. D. Evans, Mardy House, iJandeilo; Mrs. D. J. Nicholas, Arosfa, Blaen- rhondda. a Mrs. D. Evans, Cemetery Road, Aberdar. Diddaner hwythau yn eu galar a llwybrau eu tad a gerddont. D.J.N.

Adolygiad. THE SOCIALIST REVIEW. Cylchgrawn chwarterol yw'r uchod a gyhoeddir dan nawdd Plaid Anni- bynnol Llafur. Y mae'r blaid eleni yn myned yn un-ar-hugain oed, a eheir ysgrif gan Mr. Keir Hardie, A. S., ar hanes ei dechreuad. Ymysg ysgrifau ereill, un o'r pwysicaf yw eiddo'r Golygydd, Mr. J. Bruce Glasier, sef ateb i ysgrif a gyfieithir o'r Ffran- caeg yn yr un rhifyn ar "Sosialaeth a'r Pleidiau Politicaidd." Ensynia'r Ffrancwr fod y Blaid Sosialaidd yn colli ei nodweddion cynhenid wrth ymgyfaddasu i'r ffurfiau o fywyd y bwriadodd yn y cychwyn i'w difodi. Boddlona yn awr ar glytio pethau yn hytrach na'u dymchwelyd a sefydlu cymdeithas ar sylfaenu newyddion. Gwel gyfatebiaeth rhwng Sosialaeth a Christionogaeth yn hyn. Cydnebydd Bruce Glasier briodoldeb y gyfatebiaeth i fesur, a dengys fod pethau sydd yn tyfu yn ymgyfaddasu i'w hamgylchoedd ac yn y fel hynny yn diogelu eu bywyd ac yn sylweddoli eu dibenion. N ewidiodd Cristionogaeth wrth ymdaenu i wahanol wledydd, ond llwyddodd i newid yspryd ac adeilad- waith cymdeithas. Rhoddodd i gen- hedloedd Ewrop ddelfrydau newydd- ion. Iddi hi y perthyn y clod am y gwybodaethau diweddar, darganfvdd- iadau, a'r ffurf bresennol ar wareidd-I iad. Er hynny, cyffesa fethu ohoni syl- weddoli amcanion ei phro?fwydt a'i chychwynwyr, ond ni ddylid proffwydo methiant cyffelyb i Sosialaeth oblegid gwahaniaethant yn eu cymhellion, eu peirianwaith, a'u hamcanion terfynol. Sefydlu teyrnas ddaearol yw diben Sosialaeth, a dim pellach. Nid ydym yn sicr a ydyw Bruce Glasier yn credu fod Sosialaeth yn grefydd ac i gymeryd lie Cristionog- aeth fel crefydd y dyfodol. Os felly, gwna gamsynied dybryd a gore po gyntaf yr osgoir ef. Nid teilwng o lenor craff a gofalus fel efe mo'r sylw i Gristionogaeth fethu yn ei hamcan- ion. Ni ddaeth y diwedd eto nac ar- goel ohono, ac nid yw chwaith wedi colli ideals" yr Apostolion. Metha wahaniaethu rhwng y gwir a'r gau mewn crefydd, eithr edrych ar ddog- ma a sefydliadau eglwysig fel yn cyn- rychioli Cristionogaeth. Paham na chydnebydd yr yspryd sydd yn cyni- wair trwv'r byd Cristionogol yn bres- ennol yn chwilio &m wir feddwl Crist er pregethu'r Efengyl yn ei phurdeb cyntefig? Ni chollwyd hwn mewn un cyfnod yn llwyr, ac & ar gynnydd cyflym y blynyddoedd hyn. Buasai'n agosach i'w le pe dywedasai mai symud ymlaen at yr "ideals" Apostol- aidd yw hanes y byd Cristionogol 8C nid oddiwrthynt. Dinistr i'r achos Sosialaidd yw ei godi ar draul cam- liwio Cristionogaeth, a breuddwyd ofer yw meddwl y cymer ei lie. Bydd yn rhaid i Sosialaeth wrth y gras mewnol sydd yn yr Efengyl os ydyw am sylweddoli ei delfryd fel y cyf- addefa'r awdur sydd i olygu cyfiawn- der cymdeithasol.

Ein Llywodraeth Leol. Ni chwynir oherwydd prinder teimlad yn ein llywodraeth leol. Mae n cyngh- orwyr sirol, dinesig, a phlwyfol yn byw yn ymyl ei gilydd; a gwyr pob un o honynt hanes ei gefnogwyr yn dda. Yn wir, y mae'r gras o ymweled gryfed mewn ambell gynghorwr, fel mai cyfar- wydd iddo bob ci cyfrwys a chath ladronllyd o fewn ei etholaeth. Gall y cyfryw un alw anifeiliaid ei etholwyr wrth eu henwau; ac y mae'n ami yn ddigon o fardd i weled graen ar swp o esgyrn byw. Pan gyferfydd y gwyr cyfarwydd hyn a'i gilydd, naturiol yw fod y teimlad yn frwd ac yn fyw, a churiad y galon yn hyglyw glir. Ar y cvfan, gwaith dan gamp a wna Cyngh- orwyr Cymru; ond ceid ei well pe'n gwaredid o'r ffug-deimlad a feithrinir gan ein hysbryd partiol ac enwadol. Byddai olrhain ambell i ystryw en- wadol hyd ei llwybrau anwel yn ddi- gon i brofi i bob gwr diragfarn nad yw Cymru eto'n barod i Ymreolaeth. Ac y mae'r teimlad plwyfol a brogarol cyn cryfed a'r Hall. Nid gwlad a garwn ond ein broydd ein hunain; nid sir a folwn ond y plwyf y trigwn ynddo. Er hyn oil, gwella y mae pethau. Cwynir beun- ydd yn erbyn y bleidgeisiaeth annheg a arferir ynglyn a phenodiadau cy- hoeddus. Ond, ysywaeth, ar bwy mae'r bai 1 Ai teg cadw'r cynghorwr, druan, dan warchae parhaus? Oni allai Undeb yr Athrawon a Chymdeithasau Llafur ladd yr arfer gas ? Pa faint gwell yw'r athro sy'n eiriol yn enw'r fro a'r teulu a'r sect, na'r cynghorwr sy'n gwo- brwyo yn ol yr un safon? Ac ofer dadlu fod un sect yn camfarn'n waeth na'r llall. Y maent oil, yn Eglwyswyr ac Ymneillduwyr, cyn ddyfned a'i gilydd yn y gamfarn a'r camwedd. Hyfryd yw gweld, er o bell, arwyddion tranc yr ysbryd hwn. Nid yw'r Tugel yn feith- rinol i degwch ac unplygrwydd yn ein cynghorau lleol. Pleidleisir yn agored yn y Senedd; a phaham na wneir yn gyffelyfc yn y cynghor sir? Gartref mae lle'r gwyr ofnus, gwlanennaidd sy'n rhy lwfr i arddel eu barn. Tra gallo cynghorwyr ffoi, pryd y mynnont, i gysgod y guadfa dywell dawel, ni i bydd marw'r teimlad sectol, cul; ond dyger ef i "wyneb haul, llygad goleu- ni," a threnga o gywilydd wrth weled ei lun. Arfer yr, hen Gymry gynt oedd lleddfu Hid pobl a medd a lliniaru cyn- ddaredd plant a mel; ac o bai ty brin o'r naill neu'r llall, yno y ffynnai ys- bryd ymliw a thrin. Daeth y "frechtan fel" yn ddihareb gwlad ac yn ddameg gwerin; ac a pha beth y'i cymherir am dawelu aniddigion a dwyn i drefn feibion siom? O'i mynych estyn, gall y | ddantaith felys bylu cydwybod ein llywodraethwyr a gwanhau eu hewyll- i ys; ond credu a wnant hwy fod yn y cwpan mel feddyglyn hollwellhaol ar I' gyfer beirniaid anhydrin ac annibyn- iaid parablus. Gwell nag haelarfer hyn, yw trafod materion yn y goleu glan. Pa nifer o'n llywodraethwyr Ileol sy'n foddlon derbyn prisiad Mab y Saer o werth dyn, gan gredu mai dynoliaeth gref a chain yw cyfalaf pennaf cenedl? Ym mron y dyngarwr yn unig y pery angerdd diwygio yn hir, ac oni char y cynghorwr ei gymydog a'i gyd-ddyn a'i holl feddwl ac a'i holl galon, gwan fydd ei ymdrech i ddyrchafu'r anghenus a chodi'r tlawd. Ac nid cyffwrdd cyd- wybod a chreu cywilydd yn unig sydd eisieu, eithr yn hytrach gollwng iasau o garu dyn drwy galon faterol y cynghorau sy'n credu yn "y dyn rhad" a'r dreth isel. Meddylier am dai'r werin. Goddefir i ddynion fyw mewn cutiau ,na adawsai pendefig ei helgi I yn y fath le am noson, rhag darfod am dano. Nid yw'r hofelau hyn namyn noddfeydd i hadau afiechyd a gwersyll I i filwyr Angau. Ynddynt yr ymgudd y dwymyn a'r haint pan fo Anian dan glo o rew ac eira, ac ohonynt yr ant i'w rhyfeloedd pan ddel y mwlltra a'r tes. Ni fyn llawer cynghorwr gloddio carthffos y gallo aflendid redeg hyd- ddi tua'r mor, na thori gwely glan i'r dwfr pur lifo ynddo at fwthyn y llafur- wr, oherwydd y gost. Gellir cymhwyso geiriau Stephen Phillips am Herod at ddegau o gynghowyr y wlad heddyw: "He thinks in silver and dreams in gold." Er tystio o'r meddyg fod ugein- iau o'r teios cyfyng, llaith, yn rhoi llety fforddolion i epil y dwymyn a'r haint, ni wrandewir arno; ac wedi darllen ei epistolau rhybuddiol, ant i'r seiad yn yr hwyr i foli "Meddyg y gwywedig rai" ac i ddiolch am "Rad Ras." Offrymir addysg, iechyd, ac hyd yn oed fywyd y bobl yn rhy ami ar allor y dreth. Gellid meddwl y cred ambell gynghorwr fod peleni'r cwac yn ddigon i ddychrynu Marwolaeth o'r tir, er caffael o aflendid lercian yng nghyffin- iau y ddinas a'r dreflan! Mae lie cyfiawn i gwyno yn erbyn y dull y tal llawer cyngor i'w weithwyr. Rhydd yn hael i'w brif swyddogion, ond i wr y gaib a'r fandrel brinned y dyry, wedi gweithio o hwnnw yn y ddrycin a'r oerni. a min yr awel wedi glasu ei ewin! Tuedd swydd a llwyddiant yw oeri a chaledu'r galon; a gwan, fel rheol, yw ei churiad ymhojb arolygydd a gwas cyflog. Er fod yn ein cynghor- au lleol doreth o deimlad nwydlawn, llosgi'n ystwrllyd a fflachiog a wna- fel clindarddach drain; ac oni bydd cariad at ddyn yn eirias loyw yn y fynwes, a'r galon yn danllwyth, fel na oddefo drais na cham, rhyw chwareu "cael a chuddio a'r bobl a fydd ein llywodraeth leol.—(Y Parch. Rhys J. Huws yn "Y Geninen am Ebrill.)

ARORAFFWAITH. II Am bob math Argraffwaith ymo fyncr yn Swyddfa'r Leader a'r I "Darian, 19, Cardiff Street, Aberdat.

I Drama ar Hirwaun. Nos Faivrth, y geg, bu Cymdeithas Ddramodol Siloh, Aberdar, yn per- fformio y ddrama newydd Gymreig, James Jarvis" neu "Y Tadau Dros y Gwir" (David Evans, Cilfynydd) yn Neuadd Victoria, Hirwaun. Yr oedd y chwareuwyr ieuainc yn eu hafiaith yn portreadu y gwahanol gymeriadau, a hynny gyda medr a rhwyddineb. Deallwn mai hwn oedd y trydydd tro iddynt berfformio y ddrama ragorol hon. Gosodant ger bron yn fyw iawn dymor cythryblus yn hanes ein gwlad a'n crefydd-troad allan y 2,000. Daethai cynhulliad lluosog ynghyd, a phawb fel pe'n sylweddoh yn bur drwyadl y triniaethau chwerwon en- byd y bu ein cyn-deidiau ynddynt pan vn sefyll yn gadarn dros eu heg- wyddorion, a thrwy hynny enmll i ni, megis a gwaed eu calon y rhyddid crefyddol a fwvnheir heddyw; ie, ac yr oedd hyn oil yn mynd ymlaen ar Hirwaun pan oedd Mesur Datgys- ylltiad a Dadwaddoliad o flaen y Ty yn Llundain, ac y pasiwyd ei Drydydd Darlleniad gvda I mwyafnf o 77. Haedda cyfarwyddwr a hyfforddwr yr actwyr ganmoliaeth uchei am y modd dihafal yr aeth y cwmni drwy eu gwaith. Deallwn y cawn ymweliad arall gan y cwmni hwn yn fvan eto. Ie, dowch ar frys, meddwn, a chroesa.

Y mae rhvw dirfeddiannydd yn Ffrainc yn hawlio perchenogaeth yr awyr uwch ei dir i fyny am 600 odroed- feddi; os llwydda i brofi ei hawl diameu y bydd yn cospi y gwyr bedegog am droseddu yn ei awyr yn y dyfodol. Hyd yma yr ydym wedi ymffrostio fod yr awyr a'r goleuni yn rhydd i ba.wb, ond nid oes sicrwydd y pydd felly yn y dyfodol.

Rolled Gold Pince Nez Frames Fitted to your own Lenses, and guaranteed not to change color Price 8/6 Complete With Metal Case & Cord Visitors to London should Call and have their EYESIGHT TESTED FREE OF CHARGE. Spectacles and o /u complete Eyeglasses from  D complete Illustrated Price Lists Post Free. Vplai YmWeltopr a Llandain albJ a chael profi en Goltag yn Ddidal. Spectol neu Wydrau Llygaid o 2/6 i fyny, yn gyflawn. Anfonir rhestr o'r Prisoedd, yn egluredig yn ddidal drwy'r llvthyrdy. '< .r'\c. 0:1 '4- -cO Send your Old Spectacles and have them fitted into a Best Quality ROLLED GOLD FRAME Price 8/6 Complete. Guaranteed not to change Color. ELEGANT IN APPEARANCE BLACK MOROCCO OPERA GLASS, with Case, 7/6. Best Quality Aluminium OPERA GLASS, 12/6. Real Pearl & Aluminium OPERA GLASS, 15/6. Useful Presents SPECIAL VALUE | ANEROID BAROMETERS, I 12/6. 15/6. 17/6. As Illustrated. Guaranteed Accurate ANEROID BAROMETERS, Circular Pattern. 8/6. 10/6. 12/6. High Power Long Range ACHROMATIC FIELD GLASS with Sling Case, 15/6 Cheaper Quality* 12/6 The Ideal Gloss for Territorials. Scouts, etc. High Power READING GLASS FOUR SIZES. 2/9, 3/9, 4/3, 4/9. Most useful for examining Maps. Photographs, etc. SPECIAL VALUE IN Folding Reading Glasses 9d. 4/1/3 SPECIAL BARGAINS. Garden or Greenhouse Thermometer 1/3 Scouts Pocket Compass 9d. Eyeglass Cleaner 3d. Chatelaine Spectacle Case 1/6 Table Microscope 1/3 Botanists Pocket Lens 1/6 Sest Quality Goods only. Cur. your Sore or Weak Eyes Mth "Diamond" Eye Ointment. POST 1/li FREE. "Diamond" Skin Ointment Cures Eczema, Ulcers, and all Skin Diseases. POST 1/ii FREE. OPTICIAN TO THE LONDON TEACHERS AND THE LONDON COUNTY COUNCIL STAFF ASSOCIATIONS. CYRIL GARDNER, F.S.M.C., Qualified Optician, 292 HOLLOWAY ROAD, LONDON, N. CofiWch alb) yma pan yn Llundain, Cash returned in full if Goods are not to pour entire satisfaction. VychWelir yr Arian pn llaWn oni rydd 9 ntop- ddau foddlonrWpdd hotlol