Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

16 articles on this Page

Tipyn o Bopeth o Bontardawy.

News
Cite
Share

Tipyn o Bopeth o Bontardawy. Mae Cor Dyffryn Tawy wedi ail gychwyn. Yr arweinydd eleni eto yw Mr. David W. Thomas, "relieving officer," Alltwen. Bachgen yw efe sydd wedi llwyddo trwy lawer o an- hawsterau, ac o gymeriad pur diam- heuol. Mae yn ganwr ac arweinydd penigamp, ac yn cerdded lhvybrau ei anrhydedd yn esgidiau ei hunan. Mae torf ymron marw o eisieu anrhydedd a chlod, a cheisiant eu cyrraedd yn es- gidiau rhai ereill, a rhai hynny heb fod yn ffitio. I fyny fo'i hanes, a llwyddiant a ddilyno ei vmdrechion. Dywedir fod yr arferiad o gamblo ar gynnydd yn y lie trwy chwarae cardiau, a gosod arian ar redegfeydd ceffylau. Y pelh cyntaf mewn papur dyn sylw ambell i un yw hanes y rhedegfeydd a'r Stock Exchange. Mae llu o fynychwyr Darllenfa Pontardawy a'u bryd yn y cyfeiriad yna. Peri hyn ni i ofyn a yw addysg yn cyrraedd ei hamcan ac a yw y Darllenfeydd yn cael yr effaith goreu. Tan, tan, dyna'r waedd ddisgyna ar glustiau yr ardalwyr yn fynych. Nos Sadwrn, Mai y 9fed, codwyd y cri fod tan wedi cymeryd meddiant o ystablau Lewis Bros., gwneuthurwyr "pop" yn Grove Road. Llosgwyd iddynt saith o geffylau, un wedi costi ^32 yr wythnos cyn hynny, a Die, eu ceffyl cyntaf. Yr oedd hwn ganddynt oddiar pan gychwynasant y gwaith bedair ar ddeg o flynyddoedd yn ol. Dyma y chweched tan yn y lie y flwyddyn hon. Gwnaeth dau o'r rhai blaenorol golled o flloedd i'w perch- enogion, sef y tan yn y Faelfa Gyd- weithredol yr Alltwen a Phalas Mr. C. Gilbertson, Gelligron. A einmedd- wl yn ol i Ragfyr, 1902, pan ddifeth- wyd eiddo John Harries a'i Feibion, gwneuthurwyr celfi, yn llwyr. Roedd hwn yn un o'r masnachdai mwyaf drudfawr yn y Ile. Dwr, dwr, dwr, dyna waedd arall sydd yn adsain o flwyddyn i flwyddyn, a'r Cyngor Dosbarth yn aros a llygad- rythu ar ereill yn myned a'r dwr o bob cyfeiriad. Dibynnir yn bresennol ar Gyngor Trefol Abertawy am dano. Nid oes yma ddigon o ddwr i daenellu heb ganiatad Abertawy. "Fire Brigade," dyna waedd arall mae yr ardalwyr yn godi o flwyddyn i flwyddyn. Tybed y bydd yn rhaid i fywydau dynol fyned yn ebyrth i'r tan cyn y symudir. Nid oes yma na "fire brigade na dwfr, felly nid oes modd yma i ddiffodd y tan, ond trwy ei fogi, a'r pethau goreu at hynny fyddai rhoi aelodau y Cyngor arno. Nos Favvrth, Mai yr neg, yr oedd cyfarfod yng Nghlydach "ar Dawy i wrthdystio yn erbyn gyrru y busses trwy y Cwm ar y Sabbath, o herwydd fod pobl yn manteisio arnynt i fyned i of era. Pwy roddodd yr enw dwl uchod ar y lie? A yw yn ddyn rhydd ar hyn o bryd? Temtir fi i ddweyd rhywbeth. [Clydach yw'r enw yn y llythyrdy, ac nid oes angen yr ychwanegiad.—Gol.] Dichon fod mwy o reswm nag o esgus gan ambell ardal pan yn dweyd fod meddwdod ar gynnydd o herwydd y clybiau. Mor belled, nid oes y fath esgus yn bosibl, er clod bythol i eglwysi'r cylch trwy gyfrwng y Pwyllgor Dir- westol a gweithwyr y lie flynyddoedd yn ol dewisasant neuadd yn lie clybdy. Er i'r gwrthdystiad hwnw lwyddo i atal y clybdy, mae meddwdod yn ennill tir, a net" i dderbyn y bai ond tafarnwyr ac yfwyr. Tueddir ni i ofyn, Sut mae yr heddlu mor dawel yn wyn- eb hyn? Paham y caniateir ganddynt y fath ryddid i'r tafarnwyr? Aroglwn y rheswm o bell. Pa le mae y Pwyllgor Dirwestol ar hyn o bryd? Yma, neu y tu hwnt i'r Hen; os yma, mae yn dawel. Ni chlywsom swn ei arfau er ys blynydd- oedd. Os cysgu y mae, pwy seinia yr udgorn yn ei glust er ei ddeffro? Os marw yw, pa le mae yr anadl a gerdda ddyffryn yr esgyrn sychion i'w fyw- hau? Rhoddodd eglwysi y cylch ym- ddiriedaeth ynddo a disgwyliant wrtho, paham na symuda i wneyd rhywbeth, a raid i'r eglwysi gerdded dros ei ben, a'i adael yntau i grino yn ei ddiffrwythdra. Bu yma Pwyllgor gwylio. Beth ddaeth o hono? A oes angen pwyllgor arall i'w wylio yntau? Gwaith hawdd fyddai cael un a mwy o fywyd ynddo na'r diweddaf. Paham na hysbysasai'r Gol. fi o'i fwriad i fyned i Gellionnen a Garn- Ilech-yr-arth, ac yntau yn hysbys o'm bwriad i'w hebrwng trwy y lie. Yr wyf wedi mwy na hanner llyncu polyn. Gwelaf nad yw y Gol. yn gwybod pob peth, neu gwybuasai ymhla le oedd yr adnod hono oedd yn fy llith olaf. Edryched i'r ail bennod o Lyfr Diarhebion y cwm ac fe'i ca yno. Mae y tir yn myned yn ddrud yn y lie, a thir a gai ei leso am un swllt dri-ugain mlynedd yn ol yn costi i.I heddyw, sef ugain cymmaint. Ble mae Lloyd George? Dyna'r bachan am godi'r doll ar landlordiaid. Cafodd brawd o'r lie hwn ddarn o dir i godi ty ar les o 999 mlynedd. Gofynnodd i'r landlord am y cyfle cyntaf i ad- newyddu, pryd yr atebwyd ef, D'w i ddim yn cretu y gwelwch chwi hon allan." "Falle na wele i," ebe yntau, "ond fe all rhai o'r plant i gwel'd hi." BRUTUS. Holy Street, Pontardawy. I

I Nodion o Glyn Nedd.

I Birchgrove.I

"Y Farn Gyhoeddus." I

Eisteddfod Cwmmawr,I Llanelli.

Eisteddfod Gadeiriol Cwm-I…

I ) INodion o Rymni. ;

Nodion o Abertawe.

- - - - Aberteifi a'r Cylch.I

Neuadd y Gweithwyr,I Ynyshir.--I

[No title]

Colofn y Beirdd. I

"Bob Morgan" yngI Nghwmbach.

[No title]

Gohebiaeth.

" Bob Morgan " yn Aberdar