Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Beirdd y Bont. (Parhad.)
Beirdd y Bont. (Parhad.) GAN "BRYNFAB." GLANFFRWD. Dichon y bydd rhai yn ameu fy bawl i enwi Glanffrwd ym mhlith beirdd y Bont. Ond credaf fod gennym ni fwy o hawl iddo na neb arall. Mae man ei enedigaeth ym Mhlwyf Llan- wynno, ac yr oedd Pontypridd yn Llanwyano yn nyddiau Glanffrwd. Heblaw hynny bu y bardd yn byw yn Nhrehafod-lle sydd ym Mhlwyf Pontypridd o dan yr oruchwyliaeth newydd. Yr oedd Glanffrwd yn lied ieuanc pan ddeuthum i gyffyrddiad ag ef gyn- taf, a lied debyg mai mewn Eistedd- fod y bu hynny. Yr oedd ar y pryd yn ysgolfeistr ym Mhenygraig neu Don- ypandy. Nid wyf yn cofio pa un, ac ni waeth am hynny. Yr oedd wedi dech- reu barddoni y pryd hwnnw, ac wedi dechreu ennill gwobrwyon hefyd. Daeth i'w lawn dwf fel bardd yn ieu- anc, a chipiai y prif wobrwyon yn yr I Eisteddfodau oddiar yr hen gewri. Nid oedd ond lied ieuanc pan y rhannwyd y wobr am y bryddest ar "Ardd Eden" rhyngddo ef ac Is. lwyn yn un o Eisteddfodau enwog Alban Elfed, Aberdar. Synnai rhai ei weled yn gyfochrog ag Islwyn. Dewi Wyn o Essyllt oedd y beirniad, ic nid oedd perygl iddo ef ddyfarnu llai na'i gyfran i Islwyn. Wedi i Glan- ffrwd roi heibio addysgu plant, ac ymgymeryd a dysgu dynion mewn oed yn Siloam, Trehafod, ni roes heibio gymdeithasu ar awen. Yn ystod ei arosiad yn Nhrehafod, bu Eisteddfodau poblogaidd iawn yn Siloam ar Wener y Groglith. Ychydig flynyddoedd yn ol cafwyd disgrifiad rhagorol o un o'r Eisteddfodau hynny gan Tawe yn y "Genhinen." Yr wyf yn cofio yn dda am yr wyl y soniai am dani. Yr oedd Glanffrwd y pryd hwnnw, fel y dywedai Tawe—"yn ddyn ieuanc glandeg ei bryd, lluniaidd ei gorff, a ffraethbert ei ddawn." Soniai Tawe hefyd am Glanffrwd yn trefnu y merched ar y llwyfan, ac Afaon Eryri yn ei asbri cynganeddol yn ei alaw yn "ring leader" yr "young ladies." A rhyngoch chwi a minnau bu y bardd yn efelychwr gwych o Ddafydd ap Gwilym hyd nes iddo gael ei hun yn y "cwlwm dyrus." Tua'r adeg yma cyhoeddodd Glan- ffrwd lyfryn swllt o'i weithiau o dan yr enw "Sisialon y Ffrwd," ac ni fu neb ag ynddynt dipyn o yspryd llen- yddol a barddonol yn hapus nes prynu a darllen y llyfr Pan lyngcodd Glanffrwd athraw- iaethau y namyn deugain ond un erthyglau Eglwys Loeger, esgynnodd yn fuan i fri uchel yn yr holl gylch- oedd Cymreig. Nid oedd yn Eglwys y Plwyf nac yn yr Eglwys Gadeiriol well pregethwr nag ef, ac, yn sicr, nid oedd ym mhlith holl offeiriaid y wlad well bardd nag ef. Yr oedd yn bleser ei wrando yn siarad-yn Gymraeg neu yn Saesneg. Llefarai yn bwyllog bob amser, a thaflai ei eiriau fel trydan i'w wrandawyr. Dywedai Dewi Harran am dano unwaith: "Dy gynlais sy'n dy ganlyn-i lys- oedd Eglwysig fel telyn; Tywys wnei ami bentewyn 0 res gwae yn dy "grys gwyn." Wedi iddo fyn'd i wasanaethu i Eglwys Gadeiriol Llanelwy, ni anghofiodd Forgannwg, ac ni anghofi- odd Bontypridd. Mynych y gelwid arno i feirniadu ac i arwain yn yr Eisteddfodau Cenedlaethol, ac ni fu gwell arweinydd nag ef o hynny hyd yn awr. Cymrai ormod o ofod i nodi y gwobrwyon a enillodd yn y gwahanol Eisteddfodau. Ond rhaid nodi ei fuddugoliaethau ym mlwyddyn y Jubili—yn Llundain a Phorthmadog. Yn Llundain enillodd ugain punt am ei bryddest ar "Yr laith Gymraeg," ac ugain punt arall am ei bryddest ar y "Frenhines Victoria" ym Mhorthmadog. Ym Mhorthmadog, hefyd, enillodd ar beth newydd dan haul, sef traethawd Saesneg yn eg. luro "y pedwar mesur ar hugain Cerdd Dafod," gan roi enghreifftiau • o bob mesur yn yr iaith fain. Yr oedd hynny yn fwy o orchest nag a anturir gan neb byth eto. Nid oedd Glanffrwd yn nemor o gynganeddwr, ac oherwydd hynny ceisiodd gan bed- war ar hugain o'i gyfeillion i roi pobo bennill Saesneg—o'r englyn "Unodl Union" hyd y "Tawddgyrch Cad- wynog." Dyna brawf ei fod yn credu yn y ddiareb honno—" Os na bydd gryf, bydd gyfrwys." Ond nid fel bardd a phregethwr yn unig y disgleiriai ei athrylith. Yr .oedd yn nofelwr gwych, a chyhoedd- wyd amryw o'i eiddo yn y Gwlad- garwr," ac yn "Nharian y Gweithi- wr" wedi hynny. Un o'r chwedlau mwyaf doniol a ddarllenais erioed oedd "Morgan Lam Morgan o Ben- craig yr Hesg." Nid oes yn yr iaith well honno yn ol ei hyd. Gresyn na fyddai modd cael gafael arni i'r oes hon gael ei mwynhau. Dywed ei fab Erbin nad oes ond darnau o honi gan- ddo ym mhlith llawysgrifau ei dad. Ond tebyg fod ambell lyfrbryfyn ar hyd y wlad yn feddianol ar rifynnau o'r "Gwladgarwr" am y cyfnod yr ym- ddangosodd. Rhaid chwilota am dani, ac wedi ei darganfod ni fyddwn yn hir cyn cael caniatad Ap Glanffrwd i'w cyhoeddi yn y "Darian." Chwedl yn disgrifio uywyd gwledig yn ei blwyf genedigol ydyw. Mae yn tra- fod dull yr hen ysgolfeistri gwledig o addysgu y plant, ac yn disgrifio y dadleuon rhwng yr hen ddoethion yn y Festri a'r Cwrdd Plwyf. Mae ym mhell dros ddeng mlynedd ar hugain oddiar pan y darllenais y chwedl, ond nid wyf wedi gorffen chwerthin am ben rai o'i ddarluniau. Dywedai rhyw frawd mewn cwrdd plwyf bethau rhy gryfion am gymydog iddo, a hawliai hwnnw "apology," ond ni wyddai neb yn y cwrdd beth oedd y fath estron- beth, a'r dychymyg agosaf am dano oedd-ei fod yn rhywbeth tebyg i fasged. Mae ei lyfr, "Hanes Llanwynno," wedi ei ail argraffu yn ddiweddar, ac wedi bod dan sylw gennyf fel na raid i mi ond crybwyll am dano yma wrth fynd heibio. Mae yn rhyfedd i mi fod Glanffrwd wedi ysgrifennu pethau mor ddigrifol, oherwydd nid oedd nemor o'r elfen ddigrifol yn ei awen. Yn wir, i ddyn dieithr iddo \mddanghosai yn un difrifol iawn. Ond ym mhlith cyfeillion yr oedd ei ddigrifwch yn byrlymu allan. Difrifwch a'i nodweddai fel bardd, a ffraethineb a nodweddai et ysgrifau rhyddieithol. Yn hyn, yr oedd yn wahanol i'r mwyafrif o'r fiawdoliaeth farddol. Y darn tebycaf i gan ddigrif o'i eiddo yw honno, "Agoryd un a chau y llall," a dyma hi: 'Roedd Dafydd y Gwladwr, un waith, A'i benelin i maes trwy ei hugan, Ac nid oedd yn hofli y ffaith, Edrychai'n anniben ac aflan; Ond gan nad oedd defnydd gerllaw, Na 11awer o arian i'w gwario, Meddyliodd a threiodd ei law Ar dorri ei lewis i'w thrwsio. Ond wedi rhoi darn ar y twll, Neu'r twll dan y darn, fel y mynner, Daeth gofid ar Dafydd o'r Pwll, Fod ei freichiau yn noeth hyd eu hanner, A phob un yn gofyn mewn gwawd- "Wel, Dafydd, pa sut i chwi heddy? Mae'ch hugan yn edrych yn dlawd, Rhyfeddol mae'ch breichiau chwi'n tyfu Aeth Dafydd yn ol tua'r ty Yn sal iawn oherwydd y dirmyg, Eisteddodd ac yno lie bu'n Cynllunio i wella y diffyg O'r diwedd fe drodd yn ei ben I'w gwella o gynffon ei hugan, A braidd na ddiolchodd i'r nen Fod eilwaith ei lewis yn gyfan. Mae llawer un yn treulio'i oes Yn debyg iawn i Dafydd, Yn cau hen fwlch gofidiau croes A chreu gofidiau newydd; Neu ynte'n creu bwlch newydd wrth Ystwffio'r hen i fyny, Nid rhyfedd fod ei. wedd yn swrth, Mae'n fylchau gyd fel hynny. Un gAn fechan eto, "V Pren Almon." Enillodd y g&n hon mewn Eisteddfod yng Nghwm yr Aber dros ddeugain mlynedd yn ol, pan oedd ei hawdur yn laslanc, a phan nad oedd twrf masnach wedi torrri ar y lie a elwir yn Abertridwr yn awr. Pan fyddo mis Ionawr yn taenu Oer fantell o lwydrew ac ia, A gwyneb y ddaear yn rhynnu Dan ddeifiol anadliad y chwa; Pryd hyn y pren Almon chwerthina Yn serchus uwch prudd-der y byd, A mantell o flodau lliw'r eira Yn cuddio'i ganghennau i gyd. Mae'r gaeaf a'i oerni difaol Yn wanwyn cynhyddol i hwn, Ac erbyn y gwanwyn priodol Fe'i gwelir yn gwywo dan bwn; 0 ffrwythau melusion ac aeddfed, Fel offrwm i Ebrill a'i des, i Neu'r ddaear yrt anfon ei theirnged Fr huan am wanwyn a gwres. Ei enw sydd fyth gysegredig Er oesoedd boreuaf y byd, Cadd le mewn hanesiaeth Eglwysig, A pharch uwch y prennau i gyd; Yng nghell y dystiolaeth pan ydoedd Y gwiail yn gwywo bob un, Gwialen o gangau'r pren Almon I Aaron flodeuodd yn gun. Mae yntau, y dyn, yn blodeuo Wrth nesu at ymyl ei fedd, Rhosynnau ei ruddiau sy'n gwywo Hoenusrwydd sy'n gadael ei wedd; Ond eto ei ben a flodeua Yn llwydrew dif&ol y glyn, Tros ymyl y bedd fe ddisgynna, A blodau'r Pren Almon yn wyn.
i Meddyginaeth i'r Miloedd.
i Meddyginaeth i'r Miloedd. Y mae perchnogion Tabledi Dr. Cassel newydd dderbyn oddiwrth y Mri. Boots, Cash Chemists, yr archeb unigol fwyaf o ddigon a roddwyd erioed am feddyginiaeth berchnogol. Bydd y cyfan a anfonir iddynt yn ddim Ilai na 175,000 o boteli i'w rhannu i'r 500 o ganghennau sydd gan y Mr. Boots Daw archebion mawrion i fewn hefyd oddiwrth fferyllwyr o bob rhan o'r wlad. Nid oes dim ond y gofyn sicr sydd am dano a'i cymhellai i gymeryd i fewn y fath gyflenwadau enfawr, na dim ond gwir deiJyngdod allai gyfrif am y gofyn hwn. Gwneir Tabledi Dr. Cas- sell yn ol cyfarwyddiad o eiddo special- ist enwog. Hysbysebir hwy dros y hyd i gyd ar gyfer pob math ar Ofidiau Gieu- ol ac annhrefn yn swyddogaeth y cylla a'r arennau, un ai mewn plant ai mewn rhai mewn oed a pha mor rhyfeddol bynnag y gall y dystiolaeth gyhoedded- ig ymddangos, y mae yn wir ac heb gys • god o amheuaeth. Gall unrhyw fferyll- ydd yn y wlad roddi i chwi Dabledi Dr. Cassell.
IGymraeg.I Y Gymraeg.I
I Gymraeg. I Y Gymraeg. Llawer o ysgrifennu a siarad sydd y dydidau hyn yng nghylch cadwr- aeth yr iaith Gymraeg ar aelwydydd Cymru. Dyna syndod fuasau yn Lloegr pe cychwynid cymdeithasau er noddi a meithrin y Saesneg, a phe ysgrifenn- id erthyglau hyawdl i'r papurau a'r cylchgronau i annog y rhieni i fod yn bur a theyrngar i'r Saesneg ar yr aelwydydd Rhyw gyff gwawd fuasai, onide, a thestyn chwerthin dirmygus? Dweyd wrth Saeson am ofalu dysgu Saesneg i'w plant! Y fath ffwlbri diystyr; beth ddylai pob mam siarad a'i phlentyn ond iaith ei chenedl ei hun? Ac oni ddylai'r holl siarad a'r helynt presennol parthed cadwraeth yr iaith ar aelwydydd Cymru godi gwrid i wyneb pob mam, a gwneud i bob tad blygu pen mewn cywilydd? Byddaf yn teimlo weithiau wrth weld cymaint o ddifaterwch a gwas- eiddiwch ein bod fel cenedl wedi fforffetio ein hawl i fyw, 'rydym fel pe wedi colli pob diferyn o fer o bob asgwrn feddwn, a dyna lle'r ydym yn swp diymadferth, heb allu i ymsythu nac ymunioni, at drugaredd unrhyw genedl a fynno ein sathru. Os nad yw'r Gymraeg yn werth i bob mam ei siarad a'i phlentyn, yna goreu po gyntaf y cleddir hi, canys fydd hi'n dda i ddim i gyfangorff y genedl. Ddaw iaith ysgol byth yn iaith calon ac enaid y plentyn, rhaid cael aelwyd a gwefus mam i feithrin iaith felly, ac o'i chychwyn hi yn y dyfnderau yn nhir bras y -galon, hi- dyf fel cedrwydden "Libanus yn dirf a hardd, ac nis gall unrhyw lifeiriant estronol ei syflyd na'i sigo byth. Sut y mae'n bosibl i'r Saeson ein parchu a pharchu ein hiaith, tra ni ein hunain wedi bod yn ei sarnu dan draed fel y peth mwyaf diwerth a feddem, ac yn brysio i ddysgu estron aeg i bob plentyn bach ddeuai i'r aelwydydd, ac yn lie ei suo i gysgu yn swn emynau Pantycelyn a hwian- gerddi Ceiriog a Mynyddog, mae'n well gan famau heddyw ganu mas- wedd Seisnig y "Cinema" a'r Em- pire. Na, yn wir, gydwladwyr, nid ydym yn haeddu ein parchu yn sicr i chwi, a 'does ryfedd yn y byd fod "John Bull" wedi ein defnyddio fel rhyw droedfainc i'w draed mawr cawrfil- aidd ef i'n sathru i diddymdra, a ninnau'n tynnu'n hetiau iddo am fod mor dirion wrthym. Ond, ie, meddech, hanes ein gorff- ennol yw hyn, 'rydym wedi sythu cryn lawer yn ddiweddar, ac mae'r Sais yn gorfod ein cydnabod fwy-fwy bob blwyddyn, ac hyd yn oed y Llyw- odraeth yn cymeradwyo dysgu'r Gym- raeg yn yr ysgolion. Syndod y son Dyna fraint! Basiodd y Llywodraeth ddeddf i gymeradwyo dysgu Saesflteg yn Lloegr hefyo, tybed? Onid ydych | y gweld gwrthun y cyfan oil; ein bod wedi colli ein hunanbarch fel cenedl i'r fath raddau nes ymgreinio o flaen Llywodraeth estronol i ofyn am gan- iatad i ddysgu'n iaith ein hun yn ein gwlad ei hun. Ac mae hyn oil wedi dod arnom oherwydd fod tadau a mamau Cymru wedi troi'n fradwyr ar yr aelwydydd. Nid mynd i'r ysgol i ddysgu iaith y mae plant Lloegr a phlant Ffrainc; mae'r mamau wedi gofalu gwneud hynny-ond mynd yno i ddysgu am y byd i gyd a'i amrywiol wybodau y maent. Mae bachgen bach yn Ffrainc yn Ffrancwr i eigion ei enaid a iaith ei wlad yn bersain ar ei fin cyn croesi trothwy yr un ysgol, ac os bydd am ddysgu ieithoedd gwledydd craill fe gaiff wneud hynny drwy gyfrwng iaith ei gartref. Diau y teimla llawer fy mod yn dweyd pethau eithafol, ond credaf fod yr amser wedi dod i ddweyd a gwneud pethau eithafol os yw'r Gym- raeg i fyw yng nghalon y genedl. Mae cymaint o ragrithio ynglyn a chenedlaetholdeb fel pob peth arall fel mae'n anawdd peidio torri'r llestri weithiau. Mae na berygl mawr yn y deffroad presennol; mae wedi dod yn bwnc poblogaidd, a dyna hoff risiau rhith a hunan. Fe hoffwn i weld dewis arolygwyr ynglyn a phob Cymdeithas Gymraeg er ymweld a chartrefi yr holl aelodau, a chael sicrwydd fod yna gysondeb a chydgord rhwng yr aelwyd a'r gyffes gyhoeddus o gened- laetholdeb. Gresyn na chodai cwmni o "suffra- gettes yng Nghymru, nid i hawlio'r "vote" a chael myned i St. Stephan i siarad ynfydrwydd, ond i hawlio fod pob Cymraes i siarad Cymraeg a'i phlentyn, fel y caffo gychwyn ei yrfa yn blentyn rhydd, dilyfethair a chyn- ysgaeth ei genedl yn diferu mel tros ei wefus. Chwi, famau Cymru, deffrowch a mynnwch weld fod eich plant yn cael chwarae teg. Cofiwch fod eu dwyn i fyny mewn anwybodaeth o iaith eu gwlad a'u cenedl yn gam nas gelUr byth ei unioni. Mae yna etifeddiaeth ynglyn a phob iaith nas gellir ei chael ond drwy'r iaith honno, ac wrth es- geuluso dysgu'r Gymraeg i'ch plant yr ydych yn eu hamddifadu o'u cyfiawn etifeddiaeth, ac mae hi'n eti- feddiaeth deg a chyfoethog i'r bach- gen neu'r eneth a'i caffo. Mae anian y Cymro, ei grefydd, ei len, a'i g&n oil wedi eu cyfan-gysylltu a'r iaith. Mae Crewr y genedl fel pe wedi plethu'r oil yn un gainc euraidd nas gellir ei gwahanu heb golli'r cyfan. Ond cofied, rhieni, hefyd fod yn rhaid arfer y plant i ddarllen Cym- raeg cyn byth y deuant yn Gymry teitwng; nid y tipyn llyfrau ysgol gymeradwyir gan Fyrddau Addysg, etc., ond pob llyfr sydd wedi ei ys-1 grifennu mewn Cymraeg cain, ag sy'n traethu am bethau dyddorol a buddiol, a chofiwch am gylchgronau'r genedl; dyma stori brudd yw stori'r cylch- gronau Cymraeg, gymaint o aberth ac arwriaeth sydd wedi bod ynglyn a'u cyhoeddi a'u paratoi oherwydd diffyg cefnogaeth y cartrefi Cymraeg, j ac o edrych dros ddalennau y cylch- gronau sydd ar y maes heddyw laned a I phured ydynt o'u cyferbyn a'r glasdwr I' Seisnig sy'n dylifo fel haint tros ein gwlad, gan ddifwyno a llygru egin y genedl Gallwn ysgrifennu llawer ar y I pwngc hwn, a hwyrach y ceir cyfle eto, canys 'does dim wedi fy mhrudd- hau gymaint wrth grwydro ar hyd a I lied y wlad fisoedd y gaeaf a gweld mor druenus o brin yw'r llyfrau Cymraeg ar estyll y cartref, a'r rhai hynny yn ami yn hollol annyddorol i blant a phobl ieuainc; ac am y cylch- gronau cenedlaethol, prin y mae un o bob deg wedi clywed son am danynt chweithach eu prynu a'u darllen, ac nid y llafurwr cyffredin yn unig sy'n euog o'r diystyrrwch hwn, o na, mae gwyr dysg a choleg lawn cyn ddyfned yn y camwedd, er mai hwynthwy ddylasent fod yn arwain y gwerinwyr i feusydd bras llenyddiaeth eu gwlad. Mae 'na ganoedd o athrawon yng Nghymru heddyw na dderbyniant yr un cylchgrawn Cymraeg i'w cartrefi, ac nid yw'n wiw ganddynt ddarllen llyfr Cymraeg, ond a fo raid iddynt yn rhinwedd eu swydd, ond mae 'na gannoedd o'r tu arall sy'n gwneud gwaith ardderchog dros lenyddiaeth Gymraeg. Ond, rywsut, nid yw'r ael- wyd yn feithrinfa i'r iaith na'i lien; mae 'na ryw dant coll fan hyn, ac wrth synfyfyrio'n brudd wrth ben y broblem fawr a threio olrhain y drwg yn ol i'w wraidd, mae'r colegau yn codi yn niwl trwchus rhyngof ar waredigaeth, ac yn y niwl fan yma 'rwyf am eich gadael heddyw. Ond cofied, pob mam yng Nghymru, mae yn ei llaw hi y mae tynged yr hen iaith, ac os cleddir hi ryw ddydd a ddaw, mamau Cymru fydd wedi torri'r bedd. ELUNED. I
Seven Sisters.I
Seven Sisters. I Digwyddodd anffawd dost i John John, Brynteg, o'r lie hwn dydd Mawrth, Mai 12. Yr oedd wrthi yn symud o'r naill dy i'r llall, ac aethai i godi'r post lein o'r ardd, ond rywsut wrth ei godi o'r ddaear syrthiodd a thorrodd ei goes. Post lein go ddrud oedd hwn. Y mae'r siop gydweithredol bellach yn barod, a byddis yn dechreu gwerthu ynddi ymhen tua thair wythnos. Dywedir fod apeliadau am y swydd o oruchwyliwr wedi dod i fewn oddiwrth tua chwech ar hugain. Rhaid ymroi ati i fwyta bellach er mwyn cael divi- dend. Bwriada -Mr. Owen Lloyd, pwyswr y glo man i Mr. Evan Bevan ar ben pwll y Seven, dalu ymweliad a'i gar- tref yn y Gogledd os yn fyw ac yn iach yn ystod Awst nesaf. Y mae chwe mlynedd er pan fu yno o'r blaen, ac y mae yno un, o leiaf, yn awyddus iawn am ei weled. Ei anhawstra yw gwybod sut i gael ei ben yn rhydd o'r glo man. Dipyn yn swil ac ofnus ydyw wrth natur, ac yn ofni gofyn i'r "manager." Ymgynghora a'r prawf- bwyswr ac a'r pwyswr bob dydd er's tro, cynghorant hwy ef i fagu calon ac ysgrifennu llythyr at y "manager" tua chanol Gorffennaf. Er mwyn arbed iddo fisoedd o bryder yr ydym yn gwneud y gymwynas hon ag ef, ac yn ceisio gan Mr. Thomas fod mor garedig a gofalu fod pwyswr y glo man yn mynd i'r Gogledd yn Awst nesaf. Ceir rhai o ddiaconiaid eglwysi'r Seven yn credu mewn tipyn o newid. Cymerant reserved seats" yn y Cinema yn awr ac eilwaith ar noson cwrdd gweddi. Cynhydda'r teimlad o blaid molchfa ben pwll. I hyrwyddo'r mudiad hwn bydd Mr. Edgar Chappell yma nos Fercher yr wythnos hon yn esbonio rhagoriaethau'r drefn. Y mae'n synn fod eisiau argyhoeddi neb ar fater fel hwn. Ymddengys mae'r gwragedd sydd fwyaf croes i'r cyfnewidiad. Ofnant y bydd eu gwyr yn ormod o "wyr mawr" os cant fynd a dod i'r gwaith yn eu dillad glân. Gwaith mwyaf Mr. Chappell fydd argyhoeddi y rhyw deg, ond y mae efe'n fachgen pur ddeniadol a dymunwn lwydd i'w weinidogaeth. Pwy fydd i benderfynu pa un a ydyw Mr. George Jones, y prawf- bwyswr, i gael y fraint o molchi ar ben y pwll ? Y mae'r cwestiwn hwn yn bwysig. Dichon y cymer y Ffeder- asiwn y mater i fyny. 01 Llongyferchir yn galonnog Mr. W. W. Thomas, M. E., ar ei lwyddiant yn sicrhau Cadair y Cyngor Plwy iddo ei hun am flwyddyn arall. Bachgen yw Jones Cwm Mawr a dylasai Mr. Thomas dalu am ddau beint iddo.
Advertising
TURKEY EGGS, Lord Rothschild JL Strain, 7/6 setting, from 40lb. stock Is. each, 10/6 setting. CHICKENS, laying 3s., week old 6s., 2 months 10s., 3 months old 15s. dozen, list free. GOODWIN, Stratford, Essex. GWAED! GWAEDl GWAED 1 MAE IECHYD A BYWYD YN DIBYNU AR WAED PUR ORYP. IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills Mae "Hughes's Blood Pills" yn hyned effeithlol at Creu Cwaed Newydd, Pur a Chryf, felly yn dylanwadu ar holl Organau y Corn, drwy hyny yn laehau Dolur Pan, Diffyg Traul,  Afu Odwi, Tarddlantau IJ Jfll a y Cnawd, Cornwydon, mMf j Yr \[ I Scurvy, Piles A V Vf// FUs, Nerv- ousness, J'IJ 11 Cwynt, Cwynelon ("au Cym." wst), POln Cefn, Lum- bago, Corn- Neuralgia, au yr Aren- au, I Yepryd, Surn. Cylla. BENYWODI At Anhwylderau tueddol i bob Gwraig, Mam a Merch o bob oedraa mae Hughes's Blood Pills" ya nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pills hyn gobler rhag gael eich twy 0. Mynwoh weled y Trade Mark, *ef Uun Calon fel hym— I8r ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. Ar werth gan bob Chemist a Store* am liii, 2/9, "1. Neu danfonwoh el Gwerth mewn Stampa neu P.O. at y Perchenog- JACOB HUGHES, MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L D.S I Perianth, Cardiff. Gan.LlenaGwerin Gwaithy dlweddar Myfyr Wynn, sef BACHAN IFANC Y DARIAN. Ceir ynddo ADGOFION AM 8IRHOWI A'R CYLCH, DARNAU BARDDONOL A'R LLYTHYRA NEWYDD. Pris 1/. Drwy'r Post 1/2. I'w gael o Swyddfa'r DARIAN, neu oddiwrth Mrs. Williams, Newsagent, Aberaman LAbiFS BLANCHARD'S PILLS Are unrivalled for al Irregularities, &c.t they speedily afford relief and neve rfail to alleviate all suffering. They supersede Pennyroyal, PilCochia, Bitter Apple, &a. Blanchard's are the Best of all Pills for Women. Sold in boxes, 1116. by BOOTS' Branches, and all Chemists, or post free, same price, from _BSLIB MARTYN Ltd., Chemists, 3 DALSTON LANE, LONDON Free Sample and valuable Booklet, post free Id. stamp /> A PAGE Book about Herbs and how to use Oak them. Post free. 8ecd for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE THE ADDRESS. To prevent fraud see that you get Estab- lished 1879 on every label and wrapper of my preparations, without which none are geriuine.-Trimnell, The Herbalist, 144 Rich- mond-road, Cardiff. TRIMNELL'S PILLS AND POWDERS JL have cured thousands. Why not you ? See that you get Established 1879 on every label. -Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Agents wanted. EVERY WOMAN Should send two stamps for our 32 page Illustrated Book, containing Valuable Information how al) Irregularities and Obstructions may be entirely avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physicians, as the only Safe, Sure and Genuine Remedy. Never Fails. rhousands of Testimonials. Established 1862, MR. PAUL BLANCHARD, Clwwnont House, Dalston T ane, Tendon. DRAMA CYMRAEC NEWYDD, "GRUFFYDD L LW Y I) Allan o'r Ffug-Chwedl Boblogaldd gan ROCER THOMAS, Ystalyfera. Telerau neillduol am ei pherfformio. Ymofyner a'r Cyhoeddwr-D. DAVIES, Ferndale. Y FORD. Yn cynnwys arlwy flsol amrfiwyddwyn i blant o bob oed, sef:- 13 o Bregethau A 13 o Delynegion. Mae'r gyfrol wedi 'i hadolygu yn y modd mwyaf ffafriol gan y Wasg Gymreig, megis Y Beirniad, Y Brython, Y Tyst, Cymru, Cymru'r Plant, Seren Cymru, Seren Gomer, Y Drysorfa, &0., ac y mae'r Awdwr wedi derbyn lino lythyrau oanmol oddiwrth bregetbwyr, llenorion, plant, Ac. Y g fool i'w chaelar dderbyniad Postal Order Swllt gan yr Awdwr- T. VALENTINE EVANS, CLYDACH, Nr. Swansea. Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU YM MHRIFTSGOL CYMRU). I Prifathraiv-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D, Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymro. Cynhygir amryw o ysgoloriaetban (rhal o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn hon. Am fanylion pellaob, ymofyner II- J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. Dywedwch wrth bawb: Y mao DA VIESS COUGH MIXTURE yn rhy ddau Peswoh." ANWYD, PESWCB, INFlCJENZA. -Mae rhai'n gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod lIawer o ddio- ddef oddi wrth Beswch, Bronchitis, PM, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diffyg Anadl. Y mae yr hen Feddyginiaeth II Davies's Cough Mixture" etto ar y blaeh, ac yn cael ei gwerthfawrogi yn fwy nag erioed, bob amser wrth law, yn felus, yn cynnhesu y frest, ac yn rhydd- hau y phlegm. Bydd dose mewn pryd yn ddigon. 1/1i a 2/9 (postage, 3c.)- HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH. THE Aberaman & Mountain Ash Billposting and Advertising Co. Proprietors of the most prominent station, in Aberaman, Cwmaman, Cwmbach, AUrcwmbol, Aberdare acd District. ADVERTISE BY BILLPOSTING. EVERYONE SEES POSTERS. All communications and parcels should bo addressed to the MANAGER, Public Hall & Institute, Aberaman. Aberdare Tel. P.O. 12, Aberaman. AM BOB MATH 0 argraffwaith YMOFYNER YN Swyddfa'r 11 Leader*" A Swyddfa'r "Darian," 19 CARDIFF ST., ABERDAR. DOWN & -SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture, Bedsteads, Bedding, Carpets, And every Description of HOUSE FURNITURE, CABINET WORKS :— ? ??7' ? T? Q ? O 21 High St. 0 Morris Lane, bWdJ?t? The Largest and Cheapest Steanj Cabinet Manufactory iq South Wales. Illustrated Catalogues frtft on application. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriage Paid on all Orders above tie, or Delivered Free in our own Van*.