Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

7 articles on this Page

Tipyn o Bopeth o Bontardawy.-

News
Cite
Share

Tipyn o Bopeth o Bontardawy. Digwyddai fod Watcyn Wyn yn pre- gethu mewn rhyw fan, a rywfodd neu gilydd daeth awel o wynt a chwythodd y darn papur gynhwysai ei bregeth i ganol y dorf; heb ymdroi, aeth Wat ar ei ol, yn hamddenol, a phan yn ei godi, dywedodd wrth y gynulleidfa, Dyma beth yw dyn yn dilyn ei destyn. Credaf finnau na all na'r Gol. na dar- llenwyr y "Darian" fy nghyhuddo o grwydro oddiwrth y testyn. Dyna'r achwyniad mawr sydd ar bregethwyr, tynnant destyn mewn rhyw fan, ac yna siaradant ar "Dipyn o bob peth," a di- weddant lie gallont, fel Hong wedi bod mewn storm, ac yn dda ganddi gael rhyw gilfach a glan. Mae cadw at y testyn i ambell gynulleidfa yn heth pwysig. Pregethodd yn dda, meddir, a chadwodd at ei destyn. Cadw at y testyn yw fy mhrif amcan wrth ysgrif- ennu, ac o bosibl, pe dywedwn fy meddwl yn onest, mai crwydro oddi- wrtho yw y gorchwyl anhawddaf i mi. Mae yn destyn mor od, a dynion od yn ei ddarllen, a minnau mor od a'r odaf. Ddechreu yr wythnoB cefais gyfrinach gan ryw aderyn, ac ar yr amod na ddy- wedwch chwithau hi, dywedaf hi. Gwaith anawdd yw cadw cyfrinach weithiau, yn arbennig oa yn ddiddorol; mae mor anawdd a chadw dwr mewn "shifa." Mae Tom Jones, Grove Road, Pontardawy, wedi ymuno a Chwmni Dramodol Cymreig yng Nghaerdydd. Bydd yn golled yn y cylch hwn ar ei ol er lleied yw. Dyddorodd lawer cyn- ulleidfa a'i adroddiadau difyr a'i ganeu- on gyda'r delyn. Bu ef a'r Telynwr o Drebannos yn ffyddlon i'w gilydd ym myd hen lancyddiaeth, ond torodd y Telynor y cysylltiad llancyddol trwy gy- meryd at ofalu am eneth un arall, a hynny am ei hoes, hyd angau, ac nid dros Calanmai. Dywedir gan rai, rhai busnesol wrth gwrs, y bydd Telephon Cariad mewn gwaith cyson rhwng Caerdydd ac myl y bont, lie mae mun ddel arall o dan ofal ei mam. Llwyddiant i Tom yn ei fyd newydd yw dymuniad llawer heblaw y crwt hwn. Lie da yw y Bont am englynwyr ac englynion. Dyma damaid anfonwyd i'r Telynor i Frecwast boreu ei briodas: Am oedfa heb ddim adfyd-na chwennych- Hwnnw sy'n gwneyd gwynfyd Mae mara o'i gymeryd Yn fil gwell na'th fel i gyd. Hawdd hwyliaf weddi ddilyth Cei oedfa fawr, cyd fyw fyth." Pa un o feirdd y Bont yw awdur yr englyn i'r "Cryd" sydd a'r cwpled yma yn ei ddiweddu: 0 diws, mae'n llawn o doysach I wpo i ben bapa bach." Dywedodd un o'r epil yn dawel fach, taw hen fab arall ydyw. Mae'r "Cloc" yn cerdded yn dda, ond taw ar'ei ffyn baglau. Nos Wener cyn y diweddaf aeth nifer luosog o o'r lie yma i fyny i'r Brif Ddinas i weled cicio y gwynt. Prynhawn Sadwrn, Ebrill 25ain, claddwyd yr hen dad Thomas Bale, Herbert Street, Pontardawy, ym Myn- went Eglwys Sant Pedr. Gwelodd yn agos 74 o flynyddoedd. Arferion od —a yw arferiad yn "ddeddf," fel eiddo y Mediaid a'r Persiaid? Ymddengys weithiau ei fod. Gofynnodd gwr pwysig i mi dro yn ol beth sydd i gyfrif am yr arferion yma, sef, fod dynion nad ydynt yn aelodau crefyddol yn mynychu lie o addoliad am ychydig o Suliau ar ol claddu, a dynion sydd yn aelodau crefyddol yn cadw allan o'r addoldai am ychydig Suliau ar ol yr un amgylchiad? Paham, eto, y rhaid i alarwyr eistedd i lawr mewn addoldy tra byddo'r gynulleidfa yn canu, tra y maent hwy eu hunain yn canu yn eithaf hapus y tu allan. Cof- iwch taw' nid myfi sydd yn holi ond "hwnnw. Y Ddeiseb Anghydffurfiol." Dyna yr enw roddir ar y ddeiseb anfarwol fu'n merwino clustiau y wlad yr wyth- nosau diweddaf, ond deiseb gydffurfiol oedd. Hwynthwy gariai eu papurau gwynion ganddynt i bob man, a thrwy eu swn undonog hwy y deffrodd awen rhyw fardd o waelod Trebannos i ganu y pennill canlynol: Son am ddeiseb glywa'i yma, Son am ddeiseb glywa'i draw, Swn y ddeiseb sydd yn para- Cerdda megys mun mewn braw. Y mae adsain Yr hen ddeiseb dros y byd." Deallaf fod amryw o ddiaconiaid Eg- lwysi Anghydffurfiol y cylch hwn wedi bod mor ben feddal a rhoddi eu henwau wrth y ddeiseb dwyllodrus hon, ond rhaid cydnabod fod pob ystryw wedi ei harfer er cael enwau wrthi. Gofynnwyd i un o Anghydffurfwyr Cilybebyll un diwrnod, "A gyfrifai efe yn deg i'r Llywodraeth ddwyn Mynwent yr Alltwen oddiar yr eglwys honno 1" Na fyddai ddim yn deg." ebe'r dyn. A ydych yn ei gyfrif yn deg fod y Llywodraeth yn ceisio dwyn Mynwent I St. Pedr oddiarnom ni 1" "X ac ydyw ddim yn deg," ebai'r dyn drachefn. Gyda'r gair olaf dyma ddarn o bapur allan, a gofyn am i'r dyn roddi ei enw arno. "I ba beth?" meddai. Er dangos eich bod yn gwrthwynebu dwyn y mynwentydd," meddai'r Eglwyswr. Eto, yr oedd nifer o ferched Ysgol Ystalyfera yn myned i fyny yn y tren un noreu i'r ysgol, ac aeth dynes ieuanc o'r Bont i fewn atynt. Digwyddodd fod dau fonwr cyfrifol i fewn ar y pryd. Cyn i'r tren gychwyn, dyma y ddynes yn gofyn i'r ineched hynny i arwyddo eu henwau wrth y ddeiseb. Nid oedd yr hynaf o'r merched dros 18 oed, er fod y ddeddf yn gofyn bod yn 21ain cyn y gellir llaw-nodi deiseb. Dywedodd un o'r bonwyr wrthi yn garedig am I osod y papurau yn ol yn ei Ilogell, ac felly y bu. A oes hawl gan ddyn i feddwi? A oes hawl gan dafanwr i feddwi ei gyd- ddyn ? A yw yr Heddlu yn gwneyd eu dyledswyddau yn y Bont ac o'i ham- gylch? Atebir y tri o lawer cyfeiriad, Na." Llythyrren farw yw deddf Balfour, a'r sawl a delir am edrych fod y deddfau yn cael ufudd-dod yn farw am wn i hefyd. Lleiheir y tafarndai, telir iawn i'r tafarnwyr, i'r darllawyr, a'r landlordiaid am hynny, ond mae meddwdod ar gynnydd, a'r tafarndai sydd a thrwyddedau ganddynt yn cael eu helaethu, a'u perchenogion yn cryn- j hoi eu haur wrth y miloedd. A yw yn iawn i aelod crefyddol fyn- ychu tafarndai? A oes cysondeb fod unrhyw aelod yn olaf yn dyfod o'r dafarn ar nos Sadwrn, ac yn nghyntaf un i sfgor ei safn y Sabath i gymell a chynghori 1 A yw diaconiaid ein heg- lwysi a'u gwisgoedd yn lan o'r arferiad ? Ai nid yw Eglwys Crist yn cael ei sarnu gan ei haelodau ei hun ? Ai gwir y dy- wediad fod ofn ar weinidogion a swydd- ogion ein heglwysi alw y cyfryw dros- eddwyr i gyfrif, rhag iddynt ddiwreidd- io y gwenith gyda'r efrau ? Ni fwriadaf gynnyg at ate-b y gofyniadau, ond gadawaf hwynt yn agored i'r sawl a fynno feddwi am danynt. Maent yn hawlio ein sylw dwysaf a difrifolaf. Nos Sadwrn, Ebrill y 25ain, digwydd- ais fod yn llygad-dyst o un o'r golyg- feydd mwyaf difrifol a phoenus i mi, ac i ereill sydd yn ceisio meddwl rhywbeth am sefyllfa foesol a chrefyddol yr ardal, sef gweled diaconiaid ac aelodau ereill yn dyfod allan o dafarndy arbennig yn y bont yn gymysgedig a dynion aflan eu hiaith a'u moesau, a'r oil yn ddi- eithriaid a phennau trymion a choesau gweinion. Pa hyd bobl, y twyllwch eich hunain? Ni ellwch wasanaethu Duw a Mammon. Nis gellwch fod yn y goleuni a'r tywyllwch yr un pryd. Y Parch. Roland Evans, Bethesda, Ynys Meudwy, bregethai yng Nghapel yr Alltwen Sabath, y 26ain. Yr oedd yr Efengyl bregethai yn gref. Mae Mr David Rees, F.R.C.O., or- gannydd yr Alltwen, wedi ei ddewis i fod yn organnydd Bethania, Dow lais. Nis gwn a a ai peidio, os â, bydd yr eglwys heb weinidog, heb arweinydd i'r gan, heb organnydd-tair safle bwysig yn hanes pob eglwys, ac angen doeth- ineb mawr wrth ddewis rhai i'w llanw. Nid trwy gydymdeimlad, nid trwy ofn slafaidd, ond trwy farn deg a sanctaidd. Gwelais yn ddiweddar dipyn o hanes Eglwys Danygraig yn y "Tyst" gan un J.H., ac yn yr "Observer" gan un E. T. Da gennyf gael ar ddeall fod y gangen hon o'r Alltwen yn ffrwytho ac yn aml- hau, a bod llwyddiant amlwg yn ei dilyn. Bu yn ffodus mewn gweinidog da, ffyddlon i'w egwyddorion; pre- getha'r Gwirionedd yn unol a'i ddeall a'i argyhoeddiad, ac nid ceisio rhyngu bodd dynion, fel y sylwodd un o'r diaconiaid ar adeg ei sefydliad, ei fod yn credu ei fod yn "Anfonedig Duw gofoeithio ei fod yn dal i gredu yr un peth. Tebyg nad yw Eglwys Dany- graig ddim yn llwyddo heb orfod myned trwy ofidiau. Gwelais yn ddiweddar ei bod wedi ei hergydio yn drwm gan angeu. Mae gweithwyr goreu'r ne' Yn marw yn eu gwaith, Ond ereill ddaw'n eu lie Ar hyd yr oesoedd maith. Yn ddiweddar cyfarfyddodd ei diacon hynaf a damwain trwy syrthio a thorri ei glun, ac efe yn dri ugain a deuddeg oed, sef yr hen dad Thomas Richards, Dyffryn Road, Alltwen. Brodor yw o Gwynfe, ac un sydd wedi gweled llawer ystorm yn ei ddydd, ac un, yn ol a glywais, y mae yr eglwys fechan yn ei anwylo, ac yn falch o hono. Gobeithiaf y ca adferiad buan, er mwyn ei hun, ei deulu, yr eglwys, a'r ardal. Gwell yw enw da nac enaint gwerth- fawr. Mae y Toriaid yn dofi, a'r Brenin Iorwerth a'r Iwerddon yn debyg o fyn'd i'r fagl. Rhowch ddigon o raff i'r diafol ac fe grog ei hun. Dylasai fod yngharchar er ys misoedd. Cafodd I Tom Mann garchar am ilawer Ilai tros- edd nag eiddo Carson. Hyderaf y daw y gwalch i'w gyflawn bwyll bellach. BRUTUS. <

[No title]

Oddiar Lechweddau Caerfyrddin.

Nodion o'r Gogledd.

[No title]

Colofn y Beirdd. I

Advertising