Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

COLOFN Y PLANT.I

Advertising

111■■■■=I ILlyfrau a Chyfnodolion.…

News
Cite
Share

= I Llyfrau a Chyfnodolion. Geiriadur Cymraeg a Saesneg: Caer- I fyrddin, W. Spurrell a'i Fab. Pria 2s. 6c. (nett). Argraffiad newydd ydyw hwn o Eiriadur sydd yn hen ad- nabyddus, wedi ei olygu a'i ddiwygio I gan J. Bodvan Anwyl. Y mae yn llaw- lyfr hwylus, wedi ei argraffu yn dda. a'i olwg yn ddeniadol. Cyferfydd 3 Geiriadur hwn yn ei ddiwyg newydd ag angen a deimlid er's tro. Bydd yn hylaw iawn i rai geisiant ddilyn silleb- iaeth yr Orgraff Newydd, neu Orgraff Cymdeithas yr Iaith Gymraeg. Ni ddilynir honno yn hollol ychwaith Ii Gwahaniaethir, medd Syr Edward Anwyl yn ei Rag-air, mewn rhai peth- au dibwys, megis dyblu'r n mewn I geiriau fel annifyr ac annherfynol, lie mae yr acen ar an yn eilradd. Gyda I Haw, sut na roddwyd "annifyr" yn y Geiriadur? Methasom a'i gael yno. I Wrth droi'r dalennau gwelwn amryw I eiriau yn gwahaniaethu yn eu silleb- iaeth oddiwrth yr orgraff sydd yn dod yn boblogaidd y dyddiau hyn. Un yw dyddorol, a'r ffurf hon yn unig roddir, ond yn llyfr Tecwyn Evans diddorol geir. Wrth droi eto gwelwn pennill, illion, hillion; gwelir fod y Geiriadur yn gadael defnyddio'r h yn y lluosog at ddewisiad. Penillion yn unig rydd Tecwyn fel ffurf luosog. A chan ein bod gyda'r gair lluosog, hon yn unig yw'r ffurf geir yn y Geiriadur, tra mai lliosog geir gan Tecwyn. Ceir Ceir yma eto fluaws-Iliaws, tra nad yw Tecwyn yn cydnabod ond lliaws yn unig. Gall ysgrifenwyr mae'n debyg, gan fod dealltwriaeth rhwng Golygydd y Geiriadur a'r Athro J. Morris Jones, ddilyn y Geiridaur pan yn gwahani- aethu oddiwrth "Tecwyn," y "Y Beirniad," a'r "Welsh Ortho- graphy," heb fod yn agored i'w condemnio, hyd yn oed pan yn ys- grifennu Athraw, ofclegid y ffurf hon geir yn y Geiriadur. Gyda Haw nid ydym heb deimlo fod gormocl o ddyian- wad y Gogledd yn yr Orgraff newydd I, mewn rhai pethau, a da oedd gennym j weled "gresaw" yn y Geiriadur yr ogytsal a chroesaw." Y mae'n wir y dynodir y gair dagr (t) fel gair all fod ar lafar mewn rhai cylchoedd ond heb fod yn arferedig mewn llenyddiaeth. Ond tybed nad mantais i'r iaith fydd- ai arfer llawer gair sydd ar lafar. Tybed nad oes gan "resaw Dyfed a groesaw" Morgannwg gymaint hawl i'w lie mewn llenyddiaeth ag sydd gan y croeso geir yn y Gogledd, er cys- tal yw hwnnw. Gadewir allan o'r argraffid hwn nifer fawr o eiriau annilys, a rhoddir i fewn ynddo lawer o eiriau hen a newydd. Teimlwn bellach yn esmwythach ein meddwl wrth ddef- nyddio llawer o eiriau yr oeddem yn amheus o honynt o'r blaen; ymhlith y rhai hyn y mae tren, trenau, rheil- ffordd, reit, traen (drain), etc. Wedi gweled "tren a "reit," ofnwn weled "relwe" a "rong" yn troi i fyny, ond cadwesid hwy yn ol y tro hwn. Diddor- ol fyddai mynd ymlaen i chwilio a chymharu, ond y peth goreu fyddai i ddarllenwyr y Darian," ac yn ar- bennig ein gohebwyr wario hanner oron ar y llyfr hwn a'i ddilyn. Beirdd Gwerin Eifion a'u Gwaith, gan Cybi. Mae y llyfr hwn mewn tri rhwymiad: mewn amlen gref, pris ls-11 mewn llian, Is. 6c., eto gyda Ilythr- ennau aur, ls. 9c. Ceir ef oddiwrth yr awdur o Chwilog, S.O., Caernarfon. Hobi fuddiol iawn gan Cybi yw diogelu coffa beridd gwerin ei ardal. Y maent yn haeddu hefyd wneuthur o hono hyn iddynt. Yn ddiau y mae Cymru mewn mwy o ddyled i'w beirdd cartre nag y tybia. Anawdd yw gadael y llyfr hwn heb ei ddarllen trwodd. Yr unig gwyn sydd gennym yn ei erbyn yw fod ynddo cyn lleied am bob un o'r beirdd. Y mae'r tameidiau mor flasus fel y carem eu cael yn fwy, ond rhaid cofio ei fod wedi cymeryd i fewn gynifer o honynt, ac yn y diwedd wedi gorfod gadael llawer gyda'u henwi yn unig. Un peth rydd werth ar y gyfrol yw fod yr awdur yn hysbysu lie y gellir cael ychwaneg o hanes llawer o'r rhai yr ysgrifenna arnynt. Deallwn fod ym mryd Talnant i ddweyd ei farn am y gyfrol. The Welsh Outlook: The Welsh Out- look Press, Cardiff. Pris 3c. Rhifyn diddorol a deniadol yw yr un am fis Mai o'r cyhoeddiad hwn. Ceir ynddo ysgrifau da ar "Ragolwg Addysg yng Nghymru," Mistral a'i Wlad," "Bywyd Adar yng Nghymru," "Cerddorieeth Cymru a thueddiadau diweddar, "Creirfa Genedlaethol Cymru," a llu o bethau eraill. Y peth goreu sydd yn y rhifyn hwn, er hynny, yw can yn iaith lafar y Rhondda gan J. J. Williams. Y mae hon ei hun yn fwy na gwerth y tair ceiniog ofynnir am y rhifyn. "Dai" yw y testyn a dechreua fel hyn: "Bachan bidir yw Dai, tawn i byth o'r fan, Ma fa'n scolar lied dda, ac yn dar- Ilan shew; Un diwrnod da'th rh'w lyfir Sysnag i'w ran, A fe'i hoerws e i gyd ishta pishin o rew." Darlunir Dai yn gadael ei gapel ac yn treulio'r Sul i annerch ei "gyd- withwrs ac i son am "gyflog a thai." Ond os oedd ei "ben yn gam," roedd "i galon e'n reit." Nid yw ei gym- wynasgarweh a'i garedigrwydd yn ei adael, a daw yn ol; y mae'r desgrifiad o ddychweliad Dai i'r capel yn hynod o dyner a byw. Diwedda'r gan 'Ga i'n shomi, fel un, os na ddalith e'n dyn, Fe gwnnws i wilia'n y seiat nos Iai, Anghofiws 'i hun, fe ddechreuws fel hyn- Gydwithwrs i gyd —bachan bidir yw Dai."

Eisteddfod Fforestfach. I

Advertising

! Gadw'r Hen taith.

Colofn y Gohebiaethau.

Advertising